«Грахi маленства (на белорусском языке)»

Баляслаў Прус

Грахi маленства

Пераклад: Янка Брыль

Я нарадзiўся ў эпоху, калi кожны чалавек павiнен быў мець мянушку, няхай сабе не заўсёды адпаведную.

Па гэтай прычыне нашу панi-памешчыцу называлi графiняй, майго бацьку яе ўпаўнаважаным, а мяне рэдка калi Казiкам або Ляснеўскiм, аднак даволi часта свавольнiкам, пакуль я быў дома, або аслом, калi пайшоў у школу.

Прозвiшча нашай панi дарма было б шукаць у слоўнiку арыстакратычных сем'яў, i таму мне здаецца, што бляск яе графскай кароны не даходзiў далей за важнасць майго нябожчыка бацькi, пана ўпаўнаважанага. Прыгадваю нават, што тытулам графiнi бацька, зямля яму пухам, ушанаваў яе ад радасцi, калi яго зарплата была павышана на сто злотых у год. Наша панi моўчкi прыняла ахвяраваную ёй годнасць, а праз некалькi дзён бацька падрос з аканома на ўпаўнаважанага i атрымаў замест дыплома нечувана вялiкага парсюка, прадаўшы якога, купiў мне боты.

Бацька, я i мая сястра Зося (бо мацi ўжо не было) жылi ў мураваным флiгелi, што называўся афiцынай, некалькi крокаў ад палаца. А палац займала панi графiня з дачушкай Лёняй, маёй равеснiцай, з яе гувернанткай, са старой ключнiцай Салюсяй i мноствам розных пакаёвак ды служанак. Дзяўчаты гэтыя цэлымi днямi шылi, з чаго я зрабiў вывад, што вялiкiя панi iснуюць на тое, каб дзерцi вопратку, а дзяўчаты - каб рамантаваць яе. У iншым прызначэннi вялiкiх паняў i бедных дзяўчат я зусiм не разбiраўся, i, на бацькаву думку, гэта было ў мяне адной станоўчай якасцю.

Панi графiня была маладой удавой, якую муж даволi рана кiнуў у бездань няўцешнага смутку. Наколькi мне помнiцца, нябожчыка нiхто не называў графам, а ён - нiкога ўпаўнаважаным. Затое суседзi, з незвычайным у нашай мясцовасцi аднадумствам, называлi яго прыдуркам. У кожным выпадку, чалавек ён быў незвычайны. Загнаў не аднаго верхавога каня, вытаптаў сваiмi паляваннямi не адно сялянскае поле, а суседзяў не раз выклiкаў на паядынак з-за сабакi цi зайца. Дома жонка пакутавала ад яго рэўнасцi, а чэлядзь ад доўгага, смярдзючага цыбука. Пасля смерцi гэтага арыгiнала верхавiкi яго сталi вазiць гной, сабак панi параздавала. А свет у спадчыне па iм атрымаў малую дачушку i маладую ўдаву. Ах, выбачайце, - застаўся яшчэ жывапiсны партрэт, дзе нябожчык намаляваны быў з гербавай пячаткай на пярсцёнку, i той смярдзючы цыбук, якi ад няправiльнага карыстання выгнуўся, як турэцкая шабля.