Леанід Дранько-Майсюк НАД ПЛЯЦАМ
Вершы
Падрыхтаванае на падставе: Леанід Дранько-Майсюк, Над пляцам: Вершы — Мінск: Мастацкая літаратура, 1986. — 86 с.
Радзіма паэта — Давыд-Гарадок, таму зразумела, што да асноўных матываў кнігі далучаны матыў удзячнасці роднаму гораду і яго жыхарам. Тэма творчасці і працы ўвасоблена ў выразных, зрокава-дакладных вобразах. Постаць Дубоўкі, убачанай праз далеч дзесяцігоддзяў, рамантычная ў рэвалюцыннай рэчаіснасці 20-х гадоў.
Рэцензент: Уладзімір Някляеў
© OCR: Камунікат.org, 2010
© Інтэрнэт-версія: Камунікат.org, 2010
МЭТА
Ёсць пачуццё, і дастаткова У вершы можна свет змясціць. I верш плыве па хвалі новай, I верш пяе як мае быць. I найвялікшае жаданне У нетрах месціцца грудзей, Каб верш, які набыў дыханне, Быў пра людзей і для людзей.КАСМЕЯ
Той час,— Калі глядзелі на цябе Вароны, валуны і змеі,— Пчалу сачыў на залатой вярбе, Падобнай да палескае касмеі. На хвалях узнікаў абраз тугі З вянком сухім і ручніком зрудзелым I ад вады ўцякалі берагі, А да вады імкнуліся, глядзелі, Забыўшыся на час і на цябе, Вароны, валуны і змеі, I ўслед пчала — Ёй сумна на вярбе, Ёй лепей тут, На залатой касмеі. I нават час I той глядзеў сюды — На чысціню таемнае вады Каля гароду, А ў гародзе маці Не пакідала з доўгае грады Насенне красак у хвартух збіраці.МАТЧЫН РАДОК
Адзін, як вока ў лобе, У лузе дуб зялёны. Сядзяць на гэтым дубе Сарока і варона. Сарока хоча сала I кірмашовых плётак. Лупінак, скорак мала Каля старога плота. Варона хоча сесці На спіну да каровы, Наскубці мяккай шэрсці Сабе на сачык новы,— Ці маёй маці Любе З яе радком маўлёным: «Адзін, як вока ў лобе...» У лузе дуб зялёны.НАД ПЛЯЦАМ
А плота пакуль што няма — Над пляцам кружыліся дошкі. Брахала на дошкі шчаня, I вапнаю пахлі валошкі. Для шулаў, для лагаў — дубы, Глухім плывучы абшарам, Раструшчвалі чарапы Аблезлым балотным хмарам. Ад хвояў цяжкая імгла — Цяжэй за спякоту цагельні. Цякла на валошку смала, I жоўтыя лапы цяжэлі. У глінішчы жалезнякі Выкопвалі з бітае гліны I водар, і хвалі ракі I кідалі іх у драбіны. Цыратай засланае дно Ці скруткам якой палатніны... Звісала над пляцам радно, Затульваючы глабіны. I кроквы спынялі свой крок Над пляцам. I збегліся ў небе I латы, і гонта, і дрот, I зроблены з яблыні гэбель. Вось так пачынаўся мой свет — Раскручваўся толь на цагліны Падмурку. I клаліся ўслед Абчэсаныя падваліны... Маленства, як тое шчаня, Як смолкія тыя валошкі, Як дзіва, што плота няма, А ў небе і сонца, і дошкі.БОНДАР
Амерычкі, еўропкі — Адзінства не стае. Вы згубленыя клёпкі Бочкі аднае. Вы на шляхах шаленства — Шляхоў тых не злічыць! — З ляшчыны і жалеза Згубілі абручы. Як не сваё згубілі, А чортава майно. Абкамянелі ў пыле I накрыўка, і дно. Не выспеліць арэшкі На абручах кара. На згубленыя рэшткі Няма гаспадара. Вам трэба у спажытку Быць схоўняй назаўжды На мёд, віно і жыта, I на алей руды. Або жытлом часовым — Дзвярэй не зачыняць! Для юнакоў вясёлых, Што з Дыягена кпяць. Сабраць вас трэба... Зрэшты, Усё пакуль дарма, На згубленыя рэшткі I бондара няма... А бондар быў і хвацка Рабіў работы ўсе — Максімавіч па бацьку, Па імю Аляксей. Усё цаніў, не грэбваў I спевам вераб'я. Даёнкі, бойкі, цэбры I жлукты вырабляў. Ахвочую на моду Да пеўневых галоў, Дубовую калоду На клёпкі ён калоў. У працы ведаў меру I для танчэйшых спраў, Адсунуўшы сякеру, Шаршэтку-гэблік браў. У рухах нетаропкі, У стружкі пот зганяў, Да аднае — ўсе клёпкі На спусту падганяў. I клёпкі ў крузе шчыльным Адна адну плячом Сціналі пад ляшчынным, Надзейным абручом. Пусціўшы пры даробку У бочку струк які, Хапаўся ён за склобку І вычышчаў струкі. Каб не цякла, не лішне Набоічам наўскос У шчыліну на днішчы Утрамбаваць рагоз. У шчыліну-разору... I днішча наўскасы Прыладжваў у атору На доўгія часы. Сцякала стома з цягляў На тванныя карчы. Нацягічам нацягваў Тугія абручы. Па абручах, па новых, Як глухаваты гром,— Набоічам кляновым, Драўляным малатком! Усё рабіў, як цацку На продаж ці ў музей,— Максімавіч па бацьку, Па імю Аляксей. Праз чэрвеньскія травы Салдацкаю ступой Дайшоў да пераправы На чорны бераг той... I жалю цень пярэсты Паслаўся ў дол яму: «Каму сваё майстэрства Ты перадаў, каму?» I чулася: «Нікому... Вайна так неўспадзеў... Ні хлопчыку малому, Ні дзеду не паспеў». Амерычкі, еўропкі... Вайна так неўспадзеў... На згубленыя клёпкі Цень атаму асеў. Ужо выразным край стаў Бяды, таму крычы, Каб нейкі новы майстар Сцяў клёпкі ў абручы. Крычы, каб паяднацца У шчыльныя рады З бунтоўнасцю юнацкай Супроць тае бяды. Такому верны бунту I ўсёй зямной красе Мой дзед, палескі бондар I воін — Аляксей.ДВА ВЕРШЫ
1
Згорнутыя пялёсткі шольсіі Нагадваюць жоўты сцяжок чыгуначніка. Гэта з маіх назіранняў, З таго часу, калі, Прыехаўшы з Масквы, Я ішоў да маці ў гарод Паглядзець на краскі, На спелыя струкі белага бобу, Які маці абрывала ў запінку. Мне патрэбны былі параўнанні, Бо так нас вучылі Ў Літаратурным інстытуце. I я параўноўваў краскі з тымі рэчамі, Што былі ў двары Або за нашым плотам. I параўнанняў было багата, Столькі ж — Колькі красак у давыд-гарадоцкіх Гародах. А засталося з пары вучнёўства Толькі тое, Што ў братак — Злыя пыскі кацянят, А жоўтыя пялёсткі шольсіі — Згорнуты сцяжок чыгуначніка. I параўнанне гэтае Мяне заўсёды супакойвае Перад кожнай дарогай.2
За хатай шольсія цвіце, I кружыцца пяро ля долу. У правай матчынай руцэ Хвост надзімае дзікі голуб. А ў левай коршак малады Пагрозна шыю выгінае... Пяро зляцела да грады — Чыё яно? Ніхто не знае. Дурненькі коршак малады I дзікі голуб дурнаваты, Два ворагі і два браты, Якой чакаеце вы раты? Вас маці выпусціць. Пасля — Па тым, чыё пяро, Спазнае, Што у сыну больш: Дабра ці зла? I слёзы ў шольсію схавае.ЗА РАКОЮ
Мамачка, Давай мы пагаворым I пра тое, як раней было, I пра тое, як глядзелі зоры На акуты куфар і вясло. Я вяслую, Ты глядзіш на бацьку... Цемра адбягае ад вясла, I тужлівай робіцца знянацку Ноч вады, жыцця і хараства. Ноч зайцоў і вучаных мядзведзяў, Бубны хочуць з бору уцячы, I цыганскі месячык угледзеў, Што вязём мы куфар уначы. Мамачка, Дзе твой настрой вясёлы, Вось і лодка ціха прыстае, I скрыгочуць куфравыя колы Па пяску, ламаччы і траве. Вось і ён, Начны і неабжыты, За ракою, Як за лёсам, дом, Але ж нешта гэты дом набыты Думкі твае студзіць скразняком. А ў старой хаціне абымшэлай, Да якой няма звароту нам, На ўвесь свет І на Сусвет весь белы Весела жывецца цыганам.КРАЯВІД
Каля нашага плота рака. Абсыпаецца бераг паціху. Грукат ранішняга цягніка Настрахаў на бярозе бусліху. Час такі — трэба дом пакідаць. Не ўратуе бярозу карэнне, Бо не надта глыбока, відаць, Дол свідруе ці стомлена дрэмле. Будзе доўга сівая страха Мроіць даўнія забабоны. Па-грабарску працуе рака, Глей дакідваючы да перона. Праваднік пажартуе на лёс: «Цяжка з ім, як з білетам на поўдзень»... Вось бусліха ўзляціць да нябёс! Паглядзім і ў купэ сваё пойдзем.ГЛІНА
Маці сустрэў па гары, Збіраючыся да лагчыны, Дзе стомленыя ганчары Дакопваліся да гліны. На кожны вымах рукі Уздрыгвалі дамавіны, I цень крумкача цяжкі На голыя клаўся спіны,— I палымнелі яны Пад сонцам, як хвалі патопу. I весляроў ганчары Нагадвалі і далакопаў. З могілкавай гары, Гледзячы прыцьма на гліну, Маці прамовіла: «Сыну, У кошык яе набяры».ПІСЬМО
Ад песень колішніх і ад балад Яно, чаканае — I дзень прайшоў марудны. Асыпаў лісце сакавіцкі сад Калянае ў парожнія аруды. Яно ад красак родных і ракі, Пісьмо ад маці — Там навіны, просьбы... Я адшукаў раптоўныя радкі I сум адчуў, які цяжэй за роспач. «...вярнулася ад вас, а ў хаце ўсё на месці, бульбы наварыла, каб з бацькам паесці». Нібыта ў сад убегла навальніца, Затрэсла плот і паваліла ніцма. I я не чуў, зусім не разумеў, З якіх часоў той векапомны спеў Аб хаце, бульбе, зрушанай Гарыні, Аб крыгах, па якіх кашы і скрыні... Вада ля печы, лямант гаспадыні, Вада праз вокны, крык гаспадара, Па даху певень ходзіць на адрыне, Прамоклы да апошняга пяра. Адкуль яно, Мо з гэтага пісьма? I мне ніякай пэўнасці няма, Што гэты спеў працягнецца далей, Што будзе несці з лета і да лета Радкі з пісьма — Яны былі раней За хараство і за вар'яцтвы свету.ЯСІКІ
Ясікі сушацца на сталюгах У папяловым двары. Дровы ляжаць па-над жоўтай калюгай Шчыльна ў доўгім кастры. Спалена смецце, I жоўтая хмара Рэкі стварае, бары. Па-над калюгай кудзеліцца пара З пахам альховай кары. Ясікі колішнія, рудыя, Да вашай аздобы жывой Цягнецца попелу цёплая шыя З мяккай, пустой галавой.ВАСІЛЬ I ЛЮБА
Васіль, ідзі да Любы, У Любы клопат спорны — Дзярэ ў адрыне крупы У берастовых жорнах. Ідзі, і сыдуць крыўды Усе, і клопат сыдзе, I жорны, што зрабіў ты, Абчохрацца за тыдзень. Спачатку прагнуць крупаў Няўробленыя жорны, I млёну, пэўна, рупіць Кружыць да ночы зорнай. Спачатку прагнуць жыта На вобмешку худобе, Са скрыні ды ў карыта — Памол яшчэ не добры. За тыдзень у адрыне Абчохрацца імкліва, I набярэцца ў скрыні Чысцей за вока — мліва. За сонца, што ў зеніце, Ярчэй... I вось нарэшце Прасеецца на сіце, Каб рашчыніцца ў дзежцы. На высеўках замесяць Той хлеб, адвеку чорны... I не здзічэе месца, Дзе працавалі жорны. Васіль, табе раўнёю Той клопат незамглёны, Краніся даланёю Бярозавага млёну. Наждачнаю паперай Яго ты ўкручваў шчыльна I непакорны бераст На камяні распільваў. Хваліў ты на паўсвета Той бераст непакорны, Таму, што дрэва гэта Прыдатнае на жорны. I чорту рогі зверне... Ты падбіваў клінкамі Адзін абруч на верхні I два — па сподні камень. Чыгун з чарэнным духам На дробную палову Ты разбіваў абухам На рэйцы каляёвай. Адкідваў чуба стрэшку, Паплёўваў па далоні I чыгуновы рэшткі У камяні загоньваў. Прыжмурваўся жартоўна — Маўляў, тае няўгоды, Што ў берастовых жорнах Памол буйны заўсёды. Што ў жорнах у каменных Памол драбнейшы значна, I выраб найадменны I грэцкіх круп, і ячных. Але ж вялася звычка, Спавітая вякамі, Для зручнасці практычнай Мяняць на дрэва камень. Дзеля цябе, нястомнасць, Што працай апавіта Пад небам векапомным У Гарадку Давыда. Патрэбу тую, мусіць, Не вызнаеш дарэшты, Хоць роднай Беларусі Усе абыдзеш сцежкі? Яна, як сон нядрэмны Паэзіі, кахання — Таму адказ дарэмны На гэтае пытанне. Памроіш, паварожыш I з паэтычным шалам Згадаеш падарожжа Да слыннага Байкала. Згадай у мроі чыстай I жорны, што ў музеі, З лістоўніцы сібірскай З папрысыханым зернем. Хоць камянёў як лёду На беразе байкальскім, Ды з дрэвам мелі згоду I тут па-гаспадарску. Ты з думкай гэтай любай Хадзіў, спакою поўны... I Васіля, і Любу — Бацькоў сваіх успомніў. Васіль, ідзі да Любы, У Любы клопат спорны - Дзярэ ў адрыне крупы У берастовых жорнах. Ад неспазнанай волі Сляза схавае вочы. «Лявон, ідзі да Вольгі»,- Хай сын гукне аднойчы.ПРОЗА РАДАСЦІ
Груша падобная да высознай елкі — Зграбная, святочная, З гострым голлем. З ганка яны глядзяць на яе, Як на сваё дзіця. Цвету на грушы багата, I збоку дрэва ціхмянае, Нібы саромеецца сваёй аздобы. — Уродзіць,— кажа маці і шкадуе,— Зверху грушы прападуць. — Можна будзе струсіць,— кажа бацька. — А хіба струсіш? — З долу не, а з гары можна... Онь на тую галіну стаць і трахануць. Вечар намотвае шэрыя клубкі Ранняга прыцемку На ражкі штакетніку. Кот завіс па прымніцы, Як яшчэ адзін шэры клубок, Але больш выразны. Кот глядзіць на вільчык грушы — Там шпакоўня. — Няможна трусіць,— кажа маці. — Утрымаецца, сам прымотваў... Дым ад цыгаркі завіваецца У празрыстыя халодныя лейкі, Цягпецца да высокай шпакоўні. Хмаркі выбаўляюцца з дрыготкіх плямаў дня I шукаюць для сваіх лапак Вячэрняга седала. — Няможна, хоць і прымотваў. — Здыму, калі буду трусіць. — Нельга здымаць... Бацька падымае сасновую трэску, Пужае ката. Груша ўдзень маўклівая, Бо адкрытая ўсяму свету. На змярканні пачынае гаманіць, Бо сумуе праз адзіноту цемры. Так заўгодна чалавеку, Што на зямлі няма вясёлых дрэў, Што дрэвы заўсёды сумныя. Калі чалавек смуткуе — Ягоная радасць ідзе да другога чалавека, Калі ж радуецца — Смутак, Што саступіў радасці, Ідзе да дрэва. I трэба тое ведаць, Што другога чалавека ён не шукае. Я заходжу ў двор I апускаю чамадан на зямлю. На сходах перад грушай сядзяць бацькі. У паглыбеўшым вечары яна як прывід — Велічны і рахманы. Шпакоўня, напэўна, пахне жывіцай, Бо пад маімі нагамі Ажываюць хрусткія смаловыя трэскі. — Трэба было прыбраць,— Кажа маці і не бачыць мяне. — Заўтра, будзе час, прыбяру,— Кажа бацька. Цыгарка зыркай кропляй Патанае ў яго далоні.ВЕЧАР
Богам створаная проза, Д'яблам высненыя вершы — Я стаміўся. Над парогам Пчолы кружацца і шэршні. На іржавыя завесы I на звяглівую клямку Пазірае цыган з лесу, Да майго шыбуе ганку. А ў парозе плешча мора, Голад кінецца на дзверы. Самы моцны у прасторы Смак сялянскае вячэры.ЧАМУ...
А ўсё таму, што мала я кахаю, А ўсё таму, што надта я люблю Даверыцца раптоўнаму дыханню Пяшчоты і раптоўнаму цяплу. Мой неспакой нікчэмны, і, здаецца, Што ён знарок, але скажыце мне, Куды ад гэтай радасці падзецца, Што ўбачана ў тралейбусным акне? Мой неспакой і драбяза адчаю, Як сена жмак стамлёнаму валу, А ўсё таму, што мала я кахаю, А ўсё таму, што надта я люблю. Куды, вандроўны дух, цябе завесці Раптоўная спрабуе пекната? Вісяць там дзверы на адной завесе, I на сякеру тчэцца павута.ЯШЧЭ РАЗ ПРА ПЕРШЫ СНЕГ
Нарэшце снег, літаратурна-белы, На падваконні зазіхцелі бэры, Што з воску злеплены, I з нейкіх нітак шэрых, I з лапікаў, накручаных без меры. Ды выпаў снег, і зроку весялей Да кожнай дробнай з'явы дакранацца. Сняжынкамі насычаны алей, I повен воск жартоўнага вар'яцтва.ГАЛУБОК
Я сніў, Што ў Давыд-Гарадок, Як вечнасці позірк ласкавы, Цукровы ляцеў галубок, Прапахлы аерам і кавай. Не проста паштовы які Або фанабэрлівы дутыш — Цукровыя хвост і бакі, Як пеўнік на палачцы: Купіш? Счакаўшы начны зарапад Пад стрэшкай гароху ці кропу, Ён зранку імкнуўся Па-над Зялёнай, без пылу, Еўропай. На беразе Рэйна пра Буг, На Бузе аб роднай Гарыні Ён марыў, I воблакі пух Яму на кубельца дарылі. Расу выпіваў ля платоў, Ля брамак трапляў яму пернік, I з лапаў баварскіх катоў Выдзёўбваў кафейнае зерне. ...Ах, сон! На вятрах-скразняках Нясеш ты праяву якую? Паволі ў наступных радках Цябе разгадаць паспрабую. Даруйце за даўні ўспамін — Быў дзень веснавы, незабыўны. Я ў хаце — адзіны сын, I ўзрост у мяне прызыўны. Назаўтра мне ў войска ісці, Вядома ж, далёка ад дому, А тут у праменні-трысці Зляцеў галубок на салому. Сусед-галубятнік: «Пабач?! — З веранды сваёй закрычаў нам.— Чырвонае з белым... Махнач! Для вас проста голуб звычайны». I бацька сказаў: «Забяры, Бо клопат мой зараз аб сыне». Забраў... I прыбег без пары, Бо зноў галубок на адрыне. Суседа няволіў здагад: Чаму праз якую хвіліну З ягонай веранды назад Ляціць галубок на адрыну. I нават да ранку трымаў. Дарэмна паіў сырадоем, Пад дзюбу падсоўваў дарма I жыта, і проса рудое. I крупы, I ў сподачку джэм, I сала... Якое ж там трасцы Яшчэ? Галубок анідгем Не даўся суседавай ласцы. Ляці! I шчаслівы махнач Над нашым дваром закружыўся... I плакала мама. «Не плач! — Сусед каля мамы спыніўся.— Ты сына праводзь у жальбе, А з блізкіх вышынь і здалёку Дасць голуб раптоўны табе На час развітання палёгку. Упарты, Ён, пэўна, адно Нам сцвердзіць, Што ведае волю I неба Бязмежнае поле, Якога не ўмесціць акно. Ад сына бяду адвядзе I пусціць па свеце вадою. Убачыш сябе ў той вадзе Шчасліваю і маладою». Не простае слова казаў, Меў рацыю галубятнік, Нібыта ў прарочы казан Зірнуў, да дзівосаў прыдатны. I той галубок малады Спускаўся да мамы ў далоні. Самаахвярны палоннік Бацькам адслужыў два гады... I з імі у снах лекацеў, I разам да сонца гарнуўся, Пасля паляцеў, паляцеў I болей да нас не вярнуўся. Праз далечы і туманы Сачу галубоў я новых, Ці ў ранішнім небе яны, Ці ў небе яны вечаровым. На шыльдзе шукаю любой, На кожнай шукаю вітрыне, Ці ўбачу цябе, галубок, Як некалі на адрыне? Гандлярка прыпыніць мяне, Папросіць купіць каляровы, Астатні, на самым дне У кошыку, пеўнік цукровы. А ўвечары дома Васіль Папросіць пра пеўніка казку: Ці пеўнік катаўся ў таксі, Ці любіць салодкую кашку?.. Пад небам Давыд-Гарадка Ляціць незабыўна вясновы... «Пра што гэта?» «Пра галубка». «А што, ён таксама цукровы?» (Няхай жа твой лёс, галубок, Шчаслівую мае разгадку), Цукровы... Я згодзен, сынок, Таму пачынаю спачатку: «Здалёку ў Давыд-Гарадок, Як вечнасці позірк ласкавы, Цукровы ляцеў галубок, Прапахлы аерам і кавай...»ЗАЛЯЦАННЕ
А ў позірку няма спакусы I летуценнага святла. На градах морквы і капусты Жыве балотная імгла. З таго раптоўнага імгнення, З празрыстай вопраткі тваёй Я зразумеў — ёсць наталенне Тугі звычайнаю вадой. Кранецца промень палівачкі, I можна баечку сплясці, Як певень бег да дзікай качкі Па градах, купінах, трысці.ВАЛЯ
Пра што мы згадаем, Пра што запяём, Куды мы на лета паедзем?.. I лютаўскі вецер, I ліпеньскі гром Спрыяюць сардэчнай бяседзе. Хвіліна спакою, калі мы з табой Адны ў выдавецкім пакоі, I гэты захоўваючы спакой, Згадаю здарэнне былое,— Ці хто блазнаваў у Давыд-Гарадку, Ці млынам угневалі хмару, Бо яблык агністы упаў у муку, I збегліся ўсе да пажару. А дзеці хацелі той яблык знайсці I рознай другой садавіны, Якая за хмарамі можа расці Амаль увесь год безупынна. Дарэмны той пошук... I тою парой Ці думалі мы, што ў адхланні Прыносяць нам радасць, Даюць нам спакой Дзіцячыя нашы жаданні.НЯМА НАЗВЫ
Знерухомленае дыханне — Гэта лёсу, напэўна, сіло. Мы не ўмеем пісаць пра каханне I палохаемся пытання — Ці яно ў нас, каханне, было? Мы благія паэты з табою — Трэба помніць аб гэтым найперш. Пра любоў, пра святло незямное Не складзём нават просценькі верш.РАЗВОДДЗЕ НА ГАРЫНІ Ў 1933 ГОДЗЕ
I ланцугі, I злоты На прымніцы і ў лодцы. Балеі тонуць, Боты, I ступкі, I жаронцы, I крама... «Ўсё па-боску»,— Гарадчукі не ў крыўдзе. I нешта там па-польску Напісана на шыльдзе. А варта з пастарунку, Што каля гэтай крамы, Раве аб паратунку I ў шыбы б'е рагамі. Ці лодкі ў іх нямашака, Ці жаху назапашана Паўнюткія вантробы — Равуць, нібы каровы. — Ратуйце, людзі, варту! — Гукне вясёлы вязень. Зялёнай меднай квартай Па кратах звонка бразне.АДКРЫЦЦЁ
А хараство кахання ў тым, Што навальніцы, снегапады Прымаем сэрцам маладым Як спеў пяшчоты і спагады. Анёл у зорным лахмане Вартуе чыстае каханне. Незразумелае жаданне Анёла пільнага кляне.ПЛЯЦ ВОЛІ
(УСПАМІН БЫЛОГА РАБФАКАЎЦА)
Спаткацца ў цукерні прыдумалі Вы, Там шыльда з імбрычкам у місе, Там крылы і мяккія лапы савы З рагамі каровы спляліся. А тут пра завод, пра плугі трактарам... І дождж, нібы цемра на шыбы. Аловак зламаны паперу араў, Пасля забываўся на сшытак — Абломленым краем пісаў па сталу, Тупым па бліжэйшай шыбе. I шкрэбат за мной без галёш у слату На ганак рабфакаўскі выбег. I вось я ў цукерні... I змрок павуком Снуе па забруджанай столі, I шклянкі цукернік таўчэ кулаком, Не адчуваючы болю... На капялюшыку Вашым святло I золь вераснёвай вуліцы. Праз пальцы цукерніка крышыцца шкло I корак, як дробная груца. Здаецца, і пальцы, як груца ў віне, З абруса сцякуць на масніцы. Цукернік няўцямна глядзіць праз мяне На дзверы, сталы і паліцы. Па ценю яго, па высозным гарбе, Ці муха паўзе, ці хвароба. Ён шкло на сваім расцірае ілбе, Да столі ускінуўшы бровы. Не толькі мяне, нават муху трасе I кідае ўніз ліхаманка. Чакаю, а колы дажджу пакрысе Штурхае ў рышток брукаванка. Халоднае лісце сплывае туды, Размоклы, абгрызены пернік. Каштаны там нейкія ці жалуды I словы, што кажа цукернік: «Зусім не шкадую — хай бурыцца нэп, Хай шыльдаў губляюцца крылы, Хоць зараз аддам табе гэты мой склеп З цукеркамі, дружа мой мілы. А сам да людзей, як усе жабракі, Ці дворнікам, спрыту ж даволі, Хоць заўтра павешу на дзверы замкі — Пайду падмятаць пляц Волі! Шкадую дачку, праз яе гэты боль... Дзіця — а яно ж адзінае, На што спадзяецца жабрак і кароль, Страчаючы дні дамавінныя. Дзіця ў капялюшыку з дому сышло На вуліцу красагуліцца. На капялюшыку гэтым святло I золь вераснёвай вуліцы». Цукернік за пляшку бярэцца ізноў, I кварта віном набракае, I ланцужок яго болесных слоў У жмені рыштка заціхае. А там, дзе дажджу ацяжэла крыло, Ваш тварык уедліва хмуліцца. На капялюшыку спее святло I золь вераснёвай вуліцы. I ў гэту цукерню не зойдзеце Вы, Дзе шыльда з імбрычкам у місе, Дзе крылы і мяккія лапы савы З рагамі каровы спляліся. Дзе з Вашай гульні калыхаюся я На моцнай падманнай вудзе. Шкадую цукерніка, але ўдвая Шкадую, што Вас тут не будзе. Пра Ваша імя, можа, ў бацькі спытаць, Прызнацца... ў каго закаханы, Я гэты падман Вам хачу дараваць I тыя, што будуць, падманы. Пазнаўшы хлуслівую душу здаля, Да Вас, абнадзеены, рушу — Скажу пра каханне сваё, а пасля Да бацькі вярнуцца прымушу. Калі ж у цукерні маркотна зусім — Да нас, на рабфак запрашаю, Па-над Беларуссю заводскі дым Паплыве, Над сялянскім краем! Нам трэба вучыцца і працаваць I новае бачыць наўкола — Хутка, хутка па вуліцах празвіняць Цяжкія трамвайныя колы. I абломіцца дажджавое крыло, I пагодным цяплом атуліцца На капялюшыку Вашым святло I золь вераснёвай вуліцы. I конаўка сонечнай сінявы Напоўніць імбрычак у місе, Каб з промнямі крылы і лапы савы, I рогі каровы спляліся.
Комментарии к книге «Над пляцам», Леанід Дранько-Майсюк
Всего 0 комментариев