«Парфума»

Загаловак на мове арыгіналу: Das Parfum, Die Geschichte eines Mörders

Перакладчык: Сёмуха Васіль

У васемнаццатым стагоддзi ў Францыi жыў адзiн чалавек, бадай, цi не адзiн з самых генiяльных мярзотнiкаў той эпохi, такой багатай на генiяў i мярзотнiкаў. Пра яго i будзе наша гаворка. Звалi яго Жан-Бацiст Грануй, i калi iмя ягонае, не раўнуючы з iмёнамi iншых генiяльных пачварын, як дэ Сад, Сэн-Жуст, Фушэ, Банапарт ды iнш., сёння цалкам забылася, дык зусiм не таму, што Грануй нечым не дабраў да славутых пацяробкаў цемры ў фанабэрыi, пагардзе да людзей, амаральнасцi, цi, каб карацей, у бязбожнасцi, а таму, што ягоная генiяльнасць i фенаменальная цяга да славы абмежавалiся тою сфераю, якая звычайна не пакiдае следу ў гiсторыi -- эфiрнай сфераю пахаў.

Гарады таго часу, пра якi ў нас гаворка, патыхалi смуродам, такiм смуродам, якi сабе i ўявiць не можа чалавек нашых дзён. Вулiцы смярдзелi гноем, двары смярдзелi мачою, лесвiцы смярдзелi драўнiнай i пацучынымi бобахамi, кухнi смярдзелi дрэнным вугалем i авечым лоем, неправетраныя гасцёўнi смярдзелi ўедзеным ва ўсе шчылiны пылам, спальнi -- бруднай бялiзнай, вiльготнымi пухавiкамi i едка-саладжавымi выпарынамi ноцнiкаў. З камiнаў патыхала серкай, з гарбарняў --едкiм шчолакам, з бойняў -- пралiванай крывёю. Людзi смярдзелi потам i нямытай бялiзнай; з рота ў iх смярдзела гнiлымi зубамi, з жыватоў -- цыбуляй, а iхнiя целы, калi людзi старэлi, пачыналi тхнуць прагорклым сырам, кiслым малаком, гнойнымi пухлiнамi i пухiрамi. Смярдзелi рэкi, смярдзелi плошчы, смярдзелi цэрквы, смярдзела пад мастамi i ў палацах. Смярдзелi сяляне i святары, чаляднiкi i бабы майстроў, смярдзеў увесь дваранскi стан, смярдзеў нават сам кароль -- ён смярдзеў, як драпежны звер, а каралева -- як старая казлiха, узiму i летам. Бо ў васемнаццатым стагоддзi яшчэ не было заслоны раз'едлiвай актыўнасцi бактэрый, а таму любая чалавечая дзейнасць, хай стваральная, хай разбуральная, усякая праява жыцця, хай калi яно нараджалася, хай калi гiнула, уключала ў сябе смурод.