«Вітраж»

Апавяданні, мініяцюры, нарысы

Падрыхтаванае на падставе: Янка Брыль, Вітраж. Апавяданні, мініяцюры, нарысы, — Мінск: Мастацкая літаратура, 1972. — 200 с.

Copyright © 2013 by Kamunikat.org

Каля нашай вёскі, там, дзе цяпер проста крайні ад загумення куток вялікай калгаснай пашы, калісьці быў лужок. Ca сваёй асобнай назвай, са сваей маленькай гісторыяй, якая штогоду папаўнялася новымі фактамі.

Гэта бывала звычайна ў другой палавіне жніўня.

Харошая пара. Адкалываліся ды адрыпелі на калдобінах духмяныя вазы мурагу, жыта, ячменю, лёну. Безліч мядзведжых ахапкаў казытлівага сена i ладных — добра, калі нялёгкіх! — снапоў падняты ды пакладзены на воз, пасля на торп, у халадок i зацішак гумна. На полі застаўся толькі авёс — у мэндліках або сям-там, дзе надзелень, яшчэ не скошаны. Грэчка, лубін, канюшынная атава, насенная канюшына, бульба, што пачынае ўжо добра жаўцець i смачна, дамавіта пахне. Пара адноснай сытасці, першахлебнай ды бульбянай, укропна-агурочнай, яблычнай. Нейкая паўза, кароткі адпачын перад імгліцай задумліва-ласкавых вераснёўскіх раніц, перад мудрай i сумнаватай паэзіяй свежай раллі, радасным россыпам новага насення, журботна-сонечнай паэзіяй залатога лісця i амаль па-жаночы пяшчотных дотыкаў ціхага, светлага, лёгкага павуціння...

Тады, у дні перадыху на стыку лета i восені, наша веска, сказаў бы, рантам успамінала пра той лужок за крайнімі гумнамі, які, быццам забыты, чакаў свае чаргі. За тыдні касавіцы i жніва раз'яднаная, расцярушаная па бліжэйшых i далёкіх надзелах лугоў i палявой распалосіцы, вёска збіралася каля таго лужка. Адны мужчыны ды зрэдку цётка ці маладзіца з той хаты, дзе часова або надоўга не было каму выйсці на гаспадарскую справу. Бясформенны абшар лужка дзялілі спачатку палосамі ўдоўж, потым тое, што заставалася, палоскамі ўпоперак, i заўсёды яшчэ заставаўся трохкутнік паміж полем i выганам, кавалак, які ўжо нельга было падзяліць i які называўся, мусіць вельмі здаўна, Гуртавое.

Дзялілі лужок найчасцей у нядзелю пад вечар. A назаўтра ўранку выбягалі сюды, адзін перад адным, як найраней. Яшчэ i тычак добра не відно, граніцу цяжка адбрысці, яшчэ i косіш нібы навобмацак. I спех такі — не столькі ад жадання ўхапіць гэтую жменю сена, пакуль стаіць пагода, як ад жадання пакрасавацца перад суседзямі спраўнасцю.