«Ценi (на белорусском языке)»

Баляслаў Прус

Ценi

Пераклад: Янка Брыль

Калi на небе датляваюць сонечныя промнi, з зямлi вынырвае змярканне. Змярканне - гэта вялiкая армiя ночы, тысячы нябачных калонаў, мiльярды салдат. Магутная армiя, што спакон веку змагаецца са святлом, разбягаецца кожнай ранiцы, перамагае кожны вечар, пануе ад захаду да ўсходу сонца, а днём, разбiтая, сядзiць у схованках i чакае.

Чакае ў горных безданях i гарадскiх сутарэннях, у лясным гушчары i ў глыбiнях цёмных азёраў. Чакае, хаваючыся ў спрадвечных пячорах зямлi, у шахтах, у равах, у закутках дамоў, у шчылiнах камянiц. Разгоненая i як быццам адсутная, яна напаўняе ўсе схованкi. Сядзiць у кожнай адтулiне кары на дрэвах, у складках чалавечай вопраткi, ляжыць пад найменшай пясчынкай, чапляецца за найтанчэйшую павуцiнку - чакае. Выпуджаная з аднаго месца, iмгненна пераносiцца на iншае, карыстаючыся кожнай нагодай, каб вярнуцца туды, адкуль яе прагналi, уцiснуцца на незанятае месца i залiць сабою ўсю зямлю.

Калi згасае сонца, армiя змяркання густымi шэрагамi высоўваецца са сваiх схованак, цiхая i асцярожная. Запаўняе калiдоры дамоў, сенi i дрэнна асветленыя лесвiчныя пляцоўкi; з-пад шафаў i сталоў выпаўзае на сярэдзiну пакоя i абсядае фiранкi; праз акенцы сутарэнняў i вокны дамоў вылазiць на вулiцы, у глухiм маўчаннi штурмуе сцены i дахi, дзе, затаiўшыся ў шчытах, цярплiва чакае, калi на захадзе паблекнуць ружовыя аблокi.

Яшчэ хвiлiна, i раптам сарвецца агромнiсты выбух цемры - ад зямлi i да неба. Звяры пахаваюцца ў логавах, чалавек уцячэ дахаты; жыццё, як раслiна без вады, скурчыцца i пачне ўсыхаць. Барвы i формы расплывуцца ў небыццi; трывога, памылка i вiна запануюць над светам.

У такiя хвiлiны на пусцеючых вулiцах Варшавы з'яўляецца дзiўная чалавечая постаць, над галавой якое - агеньчык. Хутка бяжыць па тратуары, як быццам цемра гонiцца за iм, пры кожным лiхтары спыняецца на момант i, запалiўшы вясёлае святло, знiкае, як цень.

I так вось кожны дзень. Цi на палях вясна, духмяная ад кветак, цi хмарыцца лiпеньская навальнiца, цi разгуляныя па асеннiх вулiцах вятры ганяюць едкi пыл, цi зiма завiрушыць снягамi - ён заўсёды, абы звечарэла, бяжыць са сваiм агеньчыкам па тратуарах, запальвае агнi, а потым, як цень, знiкае.