«Ціхая Лань»

АЛЕСЬ ШАШКОЎ

ЦІХАЯ ЛАНЬ

РАМАН

Раздзел першы

Чорны туман

I

Над Ціхай Ланню — змрочная, ад веку бездаглядная пушча. Нібы стары крумкач, распасцёрла яна магутныя чорныя крылы над задуменнай, лянівай ракой, пад густым ценем сваім надзейна схавала ад вока людскога нямала маленькіх азёр i гіблых балот. Азёры i балоты даўно зараслі непралазнымi трыснягамі, дрэвы вакол стаяць цесна, абраслі сівым мохам, і снягі, занесеныя сюды злымі вятрамі, ляжаць аж да самага лета, вада ў рацэ плыве вольна, злосна варочаецца пад ніцым веццем старых вярбін, пад акасцянелым голлем панурых дубоў. I толькі ўжо дзесьці ў ліпені, калі ляціць з бяроз долу першы ліст, а на старых рабінах нясмела загараецца бледна-жоўтае полымя, Лань пачынае мялець. I тады раптам аказваецца, што сапраўдных віроў тут не набярэцца і тузіна.

Адзін з гэтых віроў, самы знакаміты на гэтай рыбнай рацэ, Васіль Крамнёў, які з цяжкай скрынкай на руках ратаваўся ад фашысцкай пагоні, і ўбачыў якраз у той момант, калі раптам адчуў, што сілы яго скончыліся: яшчэ некалькі крокаў — і ён паваліцца ў халодную мокрую траву.

«Чортаў вір! — Крамнёў застыў на краі крутога абрыва. — Ну, гады, цяпер вам мяне не ўзяць!»

З размаху шпурнуў у ваду жалезную скрынку, дзіка азірнуўся.

Па вузенькай зялёнай сцяжынцы, што засталася ад яго, Васілёвых, ботаў, у высокай, белай ад расы траве кацілася да ракі нешта няўклюднае, падобнае на вялікі спарахнелы корч, падхоплены шалёным парывам ветру. Ён, гэты корч, быў ужо блізка, да яго не заставалася і пяці крокаў, і Васіль ахнуў: гарбун!