«Стасевы прыгоды (на белорусском языке)»

Баляслаў Прус

Стасевы прыгоды

Пераклад: Янка Брыль

Герой апавядання - асоба, крыху больш за локаць ростам, каля трыццацi фунтаў вагi, i жыве яна на свеце толькi паўтара года. Гэтую катэгорыю грамадзян людзi дарослыя называюць дзецьмi i наогул адносяцца да яе недастаткова сур'ёзна.

Таму я трохi пабойваюся рэкамендаваць чытачам маленькага Стася i перш за ўсё прашу iх быць цярплiвымi. Дзiцёнак гэты такi прыгожы i чысты, што яго магла б пацалаваць кожная дама, якая носiць пальчаткi на чатыры гузiкi. Валасы ў яго льняныя, вочы вялiкiя i сiнiя, кашулька зрэбная, а зубоў столькi якраз, колькi патрэбна, каб пайсцi на свой хлеб. Апроч гэтага, ёсць у Стася калыска, на жаўтлявым фоне якое намаляваны чорныя i зялёныя кветкi, а таксама вазок, з адзiным недахопам - кожнае кола яго, сказаў бы, коцiцца ў свой бок.

Я не змог бы суцешыцца, калi б усе названыя станоўчыя якасцi не здабылi сiмпатыi да Стася, якi, на жаль, не мае якой-небудзь незвычайнай рысы. Стась дзiця законнае, не падкiдыш; не выяўляе ён нават найменшай здольнасцi красцi або iграць на якiм-небудзь iнструменце, яшчэ горш - няма ў яго анi крышачку дурнаватасцi, якая дала б яму права лiчыцца дзiцем знатнага роду.

Аднак дзiця гэта незвычайнае; прынамсi, так сцвярджаюць яго бацька, Юзэф Шарак, па прафесii каваль, яго мацi, Малгажата, да замужжа Ставiньская, i дзед Ставiньскi, млынар, ужо не лiчачы кумоў, сяброў i ўсiх тых, хто быў на хрысцiнах i не змог там застацца халодным.

Само Стасева нараджэнне залежала ад незвычайных камбiнацый i фактаў. Перш за ўсё пану богу трэба было стварыць дзве сям'i - кавалёў Шаракоў i млынароў Ставiньскiх; па-другое - зрабiць так, каб у адной сям'i быў сын, а ў другой дачка; а па-трэцяе - сапсаваць у млыне адну жалезную штуковiну i для рамонту яе запрасiць маладога Шарака якраз у тую пару, калi Малгосiна сэрца распусцiлася, нiбы белы гарлачык на сажалцы яе таты. "Проста цуд!.." - як слушна гаварыла старая Гжыбiна, трохi знахарка, трохi жабрачка, а, як вядома, дзве такiя спецыяльнасцi даюць вясковым бабулям права разбiрацца ў цудах.

Паколькi згодна аднагалоснага акрэслення шматвопытных жанчын Стась "пайшоў па маме", мы асмелiмся першае слова сказаць пра яе. Гэта тым больш неабходна, што кавалiха будзе выконваць ролю ў здарэннi, якое (прызнаемся з сумам) не будзе нi крымiнальным злачынствам, нi раманам з гарачай малiтвай пра помсту.