«Кулі»

А-Чо не разумеў францускай мовы. У судовай залі, дзе сядзеў змораны А-Чо, было многа людзей, што гаварылі па-француску. А-Чо лічыў усе іх гутаркі дарэмнай тратай часу. Яго вельмі дзівіла, што гэтыя дурныя французы трацяць гэтулькі часу на тое, каб знайсьці забойцу Чунг-Га. Усе пяцьсот кулі, якія працавалі на плянтацыі, ведалі, што яго забіў А-Сан, а А-Сана нават і не арыштавалі. Ну, і дурні-ж гэтыя французы!

А-Чо нічога дрэннага не зрабіў, і таму нічога не баяўся. Ён зусім ня ўдзельнічаў у забойстве. Праўда, ён быў пры забойстве, і Шэмэр, галоўны прыганяты, увашоўшы ў барак зараз-жа пасьля забойства, убачыў там А-Чо разам з іншымі чатырма-пяцьцю кітайцамі,—але-ж гэта глупства. На целе Чун-Га былі дзьве раны. Ясна, што пяць чалавек не маглі зрабіць дзьвюх ран. Найбольш забойцаў было двое.

Вось як разважаў А-Чо. Ён не баяўся і быў пэўны, што ўрэшце іх пусьцяць. Яны ўсе былі ў гэтым пераконаны. I сапраўды, хіба-ж можна адсячы галовы пяці людзям за дзьве раны? Апроч таго, ніводзін чужаземны чорт ня быў пры забойстве, — але-ж гэтыя французы такія дурныя. Вось у Кітаі было-б зусім іначай. А-Чо ведае, што кітайскі судзьдзя загадаў-бы катаваць усіх падсудных і дайшоў-бы праўды. Такім чынам, можна вельмі хутка даведацца, хто забойца. Але французы ня катуюць. Яны нейкія дурныя людзі. Ну, а ў такім выпадку яны, напэўна, не даведаюцца, хто забіў Чун-Га.

А-Чо ня ўсё разумеў. Адна ангельская кампанія ўладала плянтацыяй. Яна прывезла ў Таіці пяцьсот кулі, хоць гэта ёй і дорага каштавала. Акцыянэры галасілі аб дывідэндах, а кампанія пакуль што яшчэ не плаціла іх. Кампанія вельмі баялася таго, каб рабочыя, якія ёй шмат каштуюць, не пачалі забіваць адзін аднаго. Але французы прымусяць кітайцаў паважаць законы. Трэба было паказаць прыклад раз назаўсёды.