«Рарк»

Рарк (fb2) - Рарк (Першая кніга паэта) 101K скачать: (fb2) - (epub) - (mobi) - Адам Глобус

Адам Глёбус ПАРК

Падрыхтаванае на падставе: Глёбус Адам, Парк, Першая кніга паэта — Мінск: Мастацкая літаратура, 1988.

© Камунікат.org, 2012

ПАРК

На зямлю маскараднае золата скiнулi клёны. На зiму зачынiлiся атракцыёны. Штучны рай скончыў працу. Маляр прапакосцiў арэлi. У Кiтай чарнагрудыя сiтаўкi пераляцелi. Састаўны самалёт разабралi мужчыны. Да вясны карусельшчык узяў адпачынак, На ланцуг пасадзiў аглядальнае кола. Галоўбух налiчыў адпускныя i холад. Уцякла мiтусня. Засталiся туманы. Да цяпла абязводзiў сантэхнiк фантаны. На вадзе плаваў лёдзiк блакiтны i тонкi. Дзе-нiдзе засталiся на клумбах рамонкi. Нагадаў iнжынер адключыць асвятленне, Загадаў паздымаць карусельных аленяў. Пад замкi прадаўшчыцы паставiлi цiры. Медзякi ды бiлеты надзейна схавалi касiры. Тонкi дрот павуцiння аздобiў дашчаныя касы. На завод павярталiся бочкi з-пад хлебнага квасу. Гаражы ненадзейны метал ратаваць узялiся. На дажджы папяровыя шклянкi па шве разышлiся. За сезон аблупiлася фарба рэкламнай афiшы. Белы сон пра сваё красаванне паклiкалi вiшнi. Ссох, завяў каля плота высокi дзядоўнiк. Спiлаваў i спалiў нежывыя галiны садоўнiк. У агнi спакваля жалуды спапялелi. Цiшынi дачакалiся ўрэшце алеi.

МЕЛІЯРАЦЫЯ

Паляшучка мяне пацалуе на ўцеху каханню, - Рассячэ далягляд на заходзе iмклiвая каня. Шчупакi плаўнiкамi спiлуюць чырвоныя сосны; Мёд жывiцы ў цыстэрны збяруць меднавокiя восы; Цягнiкi, як вужакi, цяжкiя галовы падымуць; Закiпiць небасхiл i зацягнецца вугальным дымам; Страказа-верталёт прамiне сваю цёплую зорку; Прыгадае Зямля — час Адама ад яблыка горкi; Абумовiць пяшчота эксперыментальныя змены; Чарапаха пакiне самотнаму панцыр каменны; Дыназаўры-бульдозеры спаляць салярку густую; Здрыгануцца каўшы, экскаватары залямантуюць; Маладая вада загартуе стотоннага латнiка-рака; На свой цень азiрнецца — забрэша здурэлы сабака; Спруцянеюць ад зайздрасцi ведзьмы, пачуўшы пра дзiва, - Паляшучка на долю лiхую дачку нарадзiла.

ВЕРАСЕНЬ

Стаю на журботнай пожнi І ўсё не магу паверыць, Што скора туман абложны Пабелiць лiловы верас.

СПРОБА ДАПАМАГЧЫ

Не глядзi ў парафiнавы стаў - Дзе пад лёдам згарэла лiлея, Над якiм скавытаў i стагнаў Незашпiлены вецер завеi. Паглядзi на вясновы пясок, Што цячэ i цячэ праз пальцы; І паслухай, як шашаль-жучок Цiха точыць калону ў альтанцы, Цiха рэжа азбеставы блок.

ЛІСТ

Парывiсты моцны вецер Па-над хваляваннем вады Хiстае тонкае вецце Самотнай сiвой вярбы. На блякла-рудым балоце Вiхурыцца зiмны свiст. У ломкiм сухiм чароце Спыняецца чорны лiст.

УСПАМІН

Дзiця варухнулася ў сне, І запалiўся свiтанак. Вярнулiся да мяне - Вясна i валошкавы ранак. У бэзавае акно Пастукаў ружовы голуб... Было тое ўсё даўно, А зараз — лiловы холад.

ЦЕНЬ

На шэра-жоўтым сухiм асфальце Ляжыць мой сiнi вiльготны цень. Празрыстыя доўгiя ценевы пальцы Дрыжаць, як дарэмна пражыты дзень. У цень залятае сухое лiсце, Гарыць блакiтна-зялёным агнём; І думкi, што дымам сплылi калiсьцi, Вяртаюцца ўсёдаравальным днём.

ВОСЕНЬ

Салодкi дым гадзiны шарай На поўдзень крылы птушак нёс. Блакiтна-попельныя хмары Цяклi па дрэвах срэбрам слёз. У мякка-чорныя калюгi Плылi апошнiя лiсты; А ядлаўцовыя кусты Ішлi На груд, Як валацугi.

ВЕЧАР

Мне даспадобы шарая гадзiна І мацiцовыя туманы, Калi санлiва i гасцiнна Гараць вяргiнямi парканы; Калi за сiнiя фiранкi Схавана хатняе цяпло, А жоўта-белае святло Чаканнем сагравае ганкi.

ДЫНАМІКА

Вецер, выняньчаны шпакоўняй, На крыле рэактыўных завей Далятаў да сцюдзёнай поўнi І вяртаўся да цёплых дзвярэй. Ён брахаў скалазубым сабакам, І на комiне чортам выў, І завязваў вузламi дым, За фiранкамi цiха плакаў...

ХОЛАД

Палае золкае паветра - Гараць асеннiя кусты, Чырвона-цёмныя лiсты, Сарваныя пякучым ветрам, Ляцяць: на чорныя карэннi, Праз ярка-жоўтую зару, У парудзелую траву, На дол, на вострыя каменнi...

ЧАС

Учора — гэта канадскiя клёны На даляглядзе гарызантальным. Заўтра — сасоннiк, блаславёны Надзеямi вертыкальнымi. Сёння — гэта сэрцалiстая лiпа З крылатай кнопкай насення. За лiпай трансфарматар усхлiпвае, Прагнучы ператварэння.

НУЛЬ ГРАДУСАЎ

Спадзяваўся на чысцiню Маладога iльду i снегу. Спадзяваўся на глыбiню, Наканаваную небу. Паплыла праз адлiгу вада, Пахавала маё спадзяванне. Агарнула мяне туга, Што жаданняў — нiзвання.

РАЗМОВА

Ты не ў гуморы, я не ў гуморы. Сядай за стол, мы пагаворым. Нас аб'яднае агульны вораг. Мы пагаворым пра наша гора. Не будзе лепей, не будзе горай. Нязменна белы не стане чорным. Не знiкнуць горы. Не згаснуць зоры. Дык што мы творым? Нашто гаворым?

ГОРАД

Афiшы, перахрышчаныя клеем, Чытаюцца дзяўчынкай па складах. Новабудоўлi моцна пахнуць глеем, Вартаўнiкi сумуюць пры складах. Хлапечае жыццё мiкрараёнаў Заблыталася ў бiтумнай смале. Будзiльнiкам зялёным, электронным Мiргае вока часу на стале.

НА ПРЫПЫНКУ

Без дай прычыны мне захарашэла. Канструяванне прапаведуе зiма. Галiны спяць, устаўленыя ў шэрань. На шкле крышталiзуецца туман. Мароз малюе ацыдафiлiнам Рафiнаваны бездакорны рай. На скрыжаваннi перспектыўных лiнiй Уздрыгвае, бясспрэчна, мой трамвай.

КАРНАВАЛ

Надзеўшы пацёрта-хiповую кепку, Шыбую ў часова расквечаны свет. Навокал зiхцяць размаiтыя кветкi. Спявае, смяецца стракаты праспект. У хмарах гуляе бананавы месяц. Навокал рагоча, раве карнавал. А я, адшукаўшы спакойнае месца, Прыкурваю свой "Беламорканал".

19-30 — КАЛЫХАНКА

Над мiкрараёнам лунаў Напеў электронна-дрогкi; Лавiлi антэнныя рогi Другi, беларускi канал; Экранная калыханка Плыла ў папяровым лесе; Мiгцеў пластылiнавы месяц, Працяты тэлемаланкай.

ВЕЧАРОВАЕ

Зачыненыя гаражы Самаўпэўнена маўчалi, У пекле вогненнай iржы Яны алейнасцi жадалi. Гумовакрылыя стрыжы Самазахоплена пiшчалi, Раскрэслiвалi вiражы Над сметнiцай i гаражамi.

МЕТАЛУРГІЯ

На душы ў мяне металалом, А не камень двух— цi трохпудовы; Бо мяняю процьму валуноў На адну шчаслiвую падкову. Божа, Божа, што тут гаварыць? А каму на гэтым свеце лёгка? Дык няхай душа мая гарыць, Брату выплаўляючы палёгку.

ЖОНКА

У сне сустракаеш другога, А ўдзень ты не помнiш яго. Мяцеш i шаруеш падлогу, Чакаючы мужа свайго. Крухмалiш, прасуеш кашулi. Дзiцяцi гатуеш абед, Намыўшы да бляску каструлi. Вось так i трымаецца свет.

СВЯТА

Панурым восеньскiм дажджом Цякла нудлiвая нядзеля. Ты праз акно на свет глядзела. Твая душа плыла за шклом І клiкала пакiнуць дом. Ты нечакана спахмурнела,- Схапiла за крыло душу... — Спынiся! — я цябе прашу.

РЫСЫ

Зноў пiшу табе астатнi раз. Адмаўляю знойдзенае слова. Крышыцца завостраны аловак, Крэмзаю недапiсfны сказ. Шнар сячэ, i рассякае шнар - Зататуiроўваецца аркуш. На паперы скрэмзанай Упарта Праступае Зненавiдны твар.

ПЯЦІРАДКОЎІ

* * * Сярод названых i вядомых нам планет шукаем новых, каб паспець назваць сябе на белай пляме карты. * * * У цёплым небе над рогам маладзiка ўяўляю палёт - мiгценнем рудой зоркi i цiхiм круглым гукам.

ДЫМ

Не хапiла слоў, хапае слёз На матыў адвечнай песнi песняў. Што казаць, такi ўжо выпаў лёс — Развiтацца ў ядлаўцовым лесе. Ты не ўмееш плакаць па начах, У пару бяссоннiцы бязбожнай; Замярзаюць слёзы на вачах... Хто ж такому гору дапаможа? Я патрапiў у замкнёны круг - Плача побач iншая жанчына, А навокал ядлаўцовы дух, Дымная сiнеча прад вачыма. Мо на лёс не варта наракаць? Немаўля заснула на руках...

СПАТКАННЕ

Я сустрэну цябе пад гарою, Дзе вясна смачна пахне раллёю, Загарну ў тваё моцнае цела Стогн душы сваёй захварэлай. Хай астудзiць твая пяшчота Горкi водар маёй адзiноты. Апяку языком твае вусны... Дужы вецер славянска-русы. Праспявае былiну-казку Пра зеленавокую ласку Маладой i жаданай вясны, Што прыходзiць у горкiя сны. Зноў сустрэну цябе пад сасною, І заплача сасна смалою.

САБАКА

Жывы камяк рудой кудлатай воўны - Сабака — бег у шэрай цiшынi Праз краявiд, iмжы шурпатай поўны, Дзе ў яблыняў памерзлi каранi, Дзе жыў за плотам хрусткi зжоўклы сад, Пад лёдам стыў асфальт дарогi ў горад, Што мкнула ў незваротны далягляд Праз вiльгаць у туман i ў холад. Сцямнела. Ноч, нiбыта сiнi сум, Ляцiць, лунае, крылы разгарнуўшы... Сабака, знiкшы ў будцы, змоўк, заснуў, Прыцiснуўшы да цёплай шыi вушы. І я тут быў, калi той час Ператвараўся ў гэты сказ.

ВАРОНА

Праз мароз i слязу, У туман i вясну, На крывую сасну, На сiвую расу Прыляцела i села варона. На вароне гарэла карона. Пахiснулася раптам варона,- Паляцела i знiкла карона У сiвую расу, Пад крывую сасну, За туман, за вясну, За мароз i слязу. З тых часоў i гукае варона, І крычыць: — Дзе кар-р-рона, кар-р-рона?!

БЫК

Дужыя рогi быка Цяжкае сонца трымаюць. Шчыльную чырвань рака Коцiць. Каменнi спяваюць Хорам глухiх галасоў. Вецер гарачы хiстае Поле рудых каласоў. Стомлены дзень памiрае. Прысак згарэлага дню, Шарай гадзiнай названы. Вiльгаць расы ў цiшыню Сыпле. Прыродай абраны Бык павярнуў галаву - Падае сонца ў траву.

ВАЛУН

Камень — валун чырвоны, Цёплы, зацяты, чуйны - Слухае крык вароны... — Камень, паўстань! — крычу я. Спудзiлiся вароны. Ветры валун паднялi. Сонцам безабаронным Камень паўстаў з зямлi. Крохкiх маланак блiцы, Ляскат i трэск перуна Падаюць у навальнiцы. Чырвань гарыць валуна. Як на вiльготнай глебе, Камень стаiць у небе.

СПЕВЫ

Я спяваю i слухаю песню, Выдумляю, складаю казкi, І надзею на лепшае пешчу, І чакаю любовi i ласкi. Хмары белыя, песнi волi Праплываюць над галавою; Я iду па бязмежным полi І шукаю адно — спакою. Сонца дымна-халодным шарам Млява плавiцца на даляглядзе - Чырванеюць, рудзеюць хмары, І знiкае надзея ў паглядзе. Я пад зорамi засынаю; Толькi ў снах усё роўна спяваю.

НАРАДЖЭННЕ

Варушыцца, крэкчучы, цемра. Цярушыцца шолах i шэпт. Бязмерным зрабiлася цела І страцiла пошукi мэт. Навобмацак слухаю сцены, Іх стогны ў бязмежнай iмжы. З'явiлiся хiсткiя ценi, Кранулi за крылы душы Пытаннем: — Ты хто? І што страцiў? Чаму не крычыш, а маўчыш? Першай з'явiлася мацi, Кiнула ў цемру крыж - Бурыцца цемра маны... Грукнула сэрца сцяны.

КВЕТКА

Цар-лясун залатымi вачыма На чырвоную кветку глядзiць, І хiстаецца кветка няспынна, Пад сасною крывёю гарыць. Гэта папараць нарадзiла У цёмным шэпце вiльготных дуброў На Купалле чароўнае дзiва Мiж аголеных каранёў. Той, хто знойдзе чырвоную кветку, Будзе шчасце трымаць у руках, І таму на Купалле спрадвеку Пачынаюць малойцы шукаць; А знаходзяць малойцы красунь, І рагоча, рагоча лясун.

СМЫК

Зарыпела, запела падлога. Дзверы грукнулi. Бразнуў замок, І панесла мяне дарога Нi назад, нi наперад, а ўбок. У тым баку нават поле з гора Валунамi даўно зарасло, І шырока-глыбокае мора Жорсткiм жвiрам-пяском заплыло. Там не сыплюцца ветры дажджамi І не падае цiхi снег. Там варушацца пад грудамi Ненароджаны плач i смех. І знайшоў я там стрэльбу i штык. І зрабiў я з iх скрыпку i смык.

ЗМЕНЫ

І розум перальецца з мовы ў мовы, І ператворыцца ў траву ралля, І перавернецца са дня на ноч Зямля, І я крану чырвоны лоб каровы. А можа, захад цёплы i барвовы, А можа, чорны аксамiт чмяля, А можа, колкi востры дрот галля, А можа, дух ледзь чутны, палыновы. І раптам ноччу загудзе гадзiннiк І пераломiць вецер сiнi быльнiк, А дождж збудуе краявiд з вады, А снег накрые лес, мой дом i дрэвы, І стануць шэра-белымi груды, І зменiць вечнасць пацалунак Евы.

ЧАКАННЕ

Давай не будзем гаварыць Нi добрага i нi благога, Каб не пазбавiцца святога, Давай маўчаць i доўга жыць. А наша слова не згарыць Памiж руiнамi старога. На плiтах новага парога Яго нiкому не скарыць. Калi перамаўчым зацьменне, За дымна-папяловым днём Надыдзе зорнае iмгненне. Здарожаных мы памянём За рысай лепшага iснення, А здраднiка мы праклянём.

ЛІСТ ДА КАХАНАЙ

Наша сустрэча не за гарамi. Не за лясамi твой пачастунак. Не за палямi мой пацалунак. Наша пяшчота не за марамi. Хоць i паблытаны словы вятрамi, Хоць i, забыўшыся на паратунак, Панi Маркота кратае струны Стомленай арфы ў колiшнiм храме. Сумная поўня нам спачувае - Вузкiя сцежкi асвечвае ўпотай, Хоць i хмурына поўню хавае. Абавязкова горыч самоты Мы да сустрэчы ператрываем, Хоць i навокал стогнуць балоты.

НАЦЮРМОРТ

Сцяна, цвiкi, вiсяць ватоўкi. На дроце спее цар-кiндзюк. На шыбцы пастку сплёў павук. Там, на палiцах: кансароўкi, Бутэлькi, слоiкi, вяроўкi. Свiдруе шафу шашаль-жук. Дзярэ дзяругу пан-пацук. Там, па кутах, стаяць рыдлёўкi. Там ноччу ходзiць шэры чорт, На чорце скача чорны крот. Там поўны круп стаiць цабэрак. Вiсiць вяндлiны цяжкi кош. Там мыш дзярэцца на куфэрак. Сцяна, тырчыць зламаны нож.

ЗОРЫ

Не ведаем, што будзе... Што было, знiкае... Мы будуем сабор, дзе, можа, будзе будучае жыць мiж сцен мiнулага, пад купалам прасторы, i разам з iм мiж часу, на мяжы узнiкне зараз i ўбачыць зоры, чыё святло так доўга да Зямлi ляцiць.

ЭПІТАФІЯ КАХАННЮ

На востры кант барвовых дахаў, Памiж прутоў антэн, на лёд Упала сонца — збiтым птахам... За ветрам, ў сiнi краявiд, Мiж велiчы бетонных гмахаў, Праз браму ночы вечар знiк... На чорным небе звар'яцелым Накрэслю крэйдай месяц белы.

З НАДЫХОДАМ ВЯСНЫ

Акно паспелi адчынiць Насустрач вiльгацi паветра, Але закуты розум спiць Пад чэрапам зiмовых кветак. У млосным сне мядзведзь ляжыць На сподзе чорна-сiнiх нетраў Зямлi. Сок падае на твары, І адчыняюцца iмшары.

СПАКУСА

Нас не спыталi, нам далi жыццё... Жаданне нашае — у целе iснаваць І разумець сусвет як адкрыццё Няспыннасцi, упарта ашчаджаць Той тэрмiн, дзе змясцiлася быццё, Але iстоту мусяць спакушаць Бязгучным iснаваннем па-за целам, Дзе зноў збяромся мы ў бязмежжы белым.

РЭСТАЎРАЦЫЙНЫ ТЫНК

Пад кляштарам, у сутарэннi, Бязгучна сыпаўся леўкас. Мы атынкоўвалi скляпенне. Маўклiвы лiк глядзеў на нас. Няўзнак з-пад кельнi кропля вапны Упала на руды абраз, На цёмны лiк, i рысай трапнай Пазначыла няўлоўны час.

НА ПЕРОНЕ

Вакзальны дух. Настрой на змены скоры. Як абразок, трымаеш ты бiлет. Адно што добра — шчыра не гаворым. Наш пацалунак запаўняе свет. Мы пакiдаем дробязi на памяць. Таго, што ёсць, не зломiш, каб хацеў. Састаў кранаецца, i лiхтары сiгналяць Рубiнавым агнём у чарнаце.

РУХ

Быў дзень без сонца: мяккае святло, Ахутваючы, абмiнала формы, Здавалася, што нерухомае плыло... Быў вечар млявы, стомлены, бяззорны. Гублялiся абрысы — наваколле йшло Да ночы з мокрым снегам, з небам чорным... А ноч была, як дзень празрыста-шары, Пад нiзкiм купалам бясконцай хмары.

ВЯРТАННЕ

Узнiк на даляглядзе горад - Зацвiў неонавымi зорамi. І перад сонным святлафорам Аўтобус, уздыхнуўшы зморана, Спынiўся, пахрыпеў маторам На беразе асфальтавага мора... Я выйшаў на бетоннае прымор'е. Стаяла надзвычайнае надвор'е.

НАБЛІЖЭННЕ

Ты чырвань цэглы нёс i нёс наверх, Каб наблiжаў да белых промняў сонца Нас новым днём наступны крок-паверх. І быў, здавалася, рух угару бясконцы... А быў бясконцы толькi твой намер Убачыць Сонца ў простай абалонцы. Там пазiраў на першы хмарачос Блакiтны голуб з чырванi нябёс.

ЛЕС

Мiж сосен з жоўтаю карою, Дзе пах смалы стаяў густы, Дубок галiнаю крывою Шпурляе зверху жалуды На неба ў лужынах рудое, На белы жвiр каля вады... Сцямнела — сумна стала ў лесе, Упаў лiсток сухi на месяц.

ХУТАР

Печ трэснула, i дух пабiтай цэглы Змяшаўся з пахам кветак i грыбоў. На сцены, на страху трава i мох узлезлi. Гайдаючы на пер'i матылькоў, Раслiны выцягнулiся i леглi На ганак — царства мух i мурашоў... Паўмежкi зараслi. Бульбоўнiк звяў. На крапiве блакiтны жук спяваў.

ВОСЕНЬСКАЯ АКТАВА

Пад цiхi голас добрых песень Прыйшло дзяцiнства — успамiн: Зялёным днём у шатах сосен, Расой чырвонай у калiн, Лiстом, што ў ветры круцiць восень, - Губляе мiж дубцоў малiн; І фiялетавай галiнай; І сiняй i халоднай слiвай.

САД НА ГРУДУ

Блакiтны, рэдкi, лёгкi небасхiл Шарэў i ружавеў над мяккiм даляглядам, Над снегам i за сiнiмi стваламi слiў, За цiхiм i спусцелым нашым садам. Ледзь бачны, белы маладзiк свяцiў Над iльдзяным, зiмовым сном прысады... Дарогi абмiнаюць белы груд, Наш сад — майго спакою кут.

МЛЕЧНЫ ШЛЯХ

Гудзе, гарыць лiхтар блакiтны, На вежу гул святла лiе. Твар вежы, жоўты i гранiтны, Заплюшчыў вочы ў мёртвым сне. На небе шара-аксамiтным Бляшанай поўнi твар плыве. Лiхтар патух, i горад чорны Пабачыў шлях зялёны, зорны.

ТАПОЛІ

Таполi пад зялёна-шэрым снегам Хiстаюцца ў тумане i рыпяць. Галiны крохкiя пад нiзкiм цяжкiм небам Нагадваюць карэннi. Пташкi спяць. Імжа цярушыцца на горад чорным срэбрам. Будынкi моўчкi нерухомыя стаяць... Туман апаў, растаў, i цiха-цiха Снег падае, i лёгка-лёгка дыхаць.

СНЕГ

На шыбе замiльгалi ценi - Зялёна-белы, колкi снег Ляцiць на дахi i на сцены. Стаiўся гук. Схаваўся смех. Праз цiшыню прыроднай змены Чырвона-чорны кот прабег. Чакалi снег, як змену света. Як свята, ўжо чакаем лета.

ЗОРКА

У пакоi, над сталом, За акном — дзе ноч над краем, Над фiранкаю, за шклом Зорка белая мiргае У чорным небе: над iльдом, Нас з табою суцяшае.

НАПАМІН

На сiняй вулiцы, пад жоўтым лiхтаром, У кроках прагучала развiтанне... Заснула радасць цiхiм белым сном - Пералiлася у смугу чакання. Мы будзем слухаць крокi зноў i зноў, Пакуль не прагучыць у iх спатканне... Спатканне, развiтанне i спачын, Блiскучы камень, надпiс-напамiн...

БЕЛА-БЛАКІТНАЕ

Блакiту рух над попелам паданняў У небе, мiж жывых iстот-аблок, Стварае свет з празрыстасцi кахання. Блакiтна-белы, светлы галубок, Пачуўшы востры крык драпежнай канi, Ляцiць, ляцiць, хаваецца у змрок. Няспынна зменлiвасць аблокаў - Малюю белым на блакiтным шоўку.

ЗВЫЧАЙНАЕ

Амаль расплаўленае сонца - Чырвонiлася ў абалонцы. Стаяў рыпучы крык дразда. Сяклiся: радасць i бяда У пругкiм голасе птушыным, Над постацямi камiноў, У гулкiм рокаце машынным, Мiж кубатурнасцi дамоў... За непрытомныя аблокi Цякло барвовае святло. Плыло самотна i высока Маладзiковае крыло.

АЭРАДЫНАМІКА

Ёсць рэальная фантастыка - У палёце лёгкай ластаўкi, Мiж прапелернымi лопасцямi, Над дзюралеваю плоскасцю... Ёсць маланка электрычная - У пранiзлiвай рытмiчнасцi Пiску навальнiчнай ластаўкi, Пад лакатарамi-застаўкамi. Ёсць нязлоўленая пластыка - У распнутых крылах ластаўкi, Як нахiленая рызыка Тоiцца ў палёце лыжнiка Да блакiтнасцi атласнае, Да аблокаў пенапластавых... Я злаўлю цябе, спрытная ластаўка, - Начыкрыжу цвiком цi фламастэрам У салоне начнога аўтобуса, На блакiтна-падрапаным пластыку Падпiсаўшы — малюнак Глобуса.

ПРАГРЭС

На мяжы навукi i прыроды Здольны перспектыўны чалавек Збудаваў пратэзныя заводы, Каб падзагрымiраваць калек. Разгарнуўся чалавечы генiй, Загулi такарныя станкi, Зарыпелi штучныя каленi, Рукi, ногi, пальцы, пазванкi... Дзе пануе мятны водар смерцi У святле стэрыльных устаноў, Тахкае капронавае сэрца, Гонiць запазычаную кроў. Засталося простую работу Здзейснiць хiрургiчнаму нажу - Не пашкодзiўшы лязом аорту, Замянiць сапраўдную душу.

НА СТАНЦЫІ КОЙДАНАВА

Зачапiлася хмара за комiны над хлебазаводам. На рамбазе звiнела, заходзiлася цыркулярка. Уздымаўся да неба драўляна-бурштынавы водар. За касiлкаю сыпала трэск электрычная зварка. Закусiўшы губу, вартаўнiк пэцкаў плот салiдолам, Праклiнаючы ў думках лядачых чарцей-падшыванцаў. На яго не звяртала увагi сярэдняя школа, Адпусцiўшы дадому маленькiя крылы цыратавых ранцаў. Пад дажджом, разгружаючы моўчкi машыну з прычэпам, Мужыкi пад паветку складалi мяхi з угнаеннем. Учарнелае лiсце спрачалася з ботамi шэптам. Пахла вулiца хлебам i восенню да ачмурэння.

БРАТ

Мы прыедзем дадому, Зноў падпалiм бульбоўнiк, І па саду старому Паляцiць дым-вандроўнiк. Сад гасцей дачакаўся. Стаiмо на паўзмежку. Чорны клён захiстаўся, Лiсце сыпле на сцежку. Залаты i чырвоны Быў учора наш сад. Дрэвы страцiлi кроны. Я гляджу, як мой брат Моўчкi ходзiць на градах; Пэўна, слухае ён, Як у чорных прысадах Стогне ссечаны клён.

СВІСЛАЧ-РЭЧКА

Свiслач-рэчка коцiцца з гары - Чыстыя крынiцы, цёмныя вiры - Коцiцца да мора, мора-акiяна, Бо з гары кацiцца ёй наканавана. Ухапiўшы за белую поўсць аблачыну, Я спакойна ляцеў па-над Свiслаччу-рэчкай. Незнарок напаткаў маладую жанчыну, Што на чорнай хмурыне чакала сустрэчы. Запытаў: "Цi мяне ты, жанчына, чакаеш?" Адказала з хмурыны: "Чакаю другога". Я сказаў: "Ты мяне назаўжды пакахаеш І забудзеш, як сон, кавалера другога". Мы ляцелi ўдваiх па-над Свiслаччу-рэчкай. Я трымаў аблачыну, жанчына — хмурыну. "Я чакала, чакала цябе цэлу вечнасць", - Вось i ўсё, што сказала мне тая жанчына. Свiслач-рэчка коцiцца з гары - Чыстыя крынiцы, цёмныя вiры - Коцiцца да мора, мора-акiяна, Бо з гары кацiцца ёй наканавана.

РЭГІНА

У маёй суседкi Вырасла на столi Залатая кветка Дый згубiла колер. Абмiнулi Рэню Хлопцы-кавалеры,- Кветкавы карэннi Леглi на шпалеры, Пацяжэлi ценi, Расплылiся вокны, Разышлiся сцены У чарнаце глыбокай... Мiльганула зорка У жалобнай слоце. Уздыхнула горка Дзеўчына ў самоце. Не тужы, Рэгiна, Знойдзецца каханне, - Чорная вяргiня Залатою стане.

БРОНІК

Раз'ятрана, быццам вялiзны бугай, Раве матацыкл стары i чырвоны - Дзед Бронiк рулюе дадому праз гай. Рахманае рэха бубнiць забабоны. Пярэстай цялушкаю неба ляцiць У чорны палон бугаiнага рыку. Заглух матацыкл. Дзед Бронiк стаiць, Не чуючы ўласнага болю i крыку. Яму падалося, што Ядзя iдзе, Што жонка, якая памерла тым летам, Паклiкала цiха яго кагадзе, А словы Ядвiгi стаяць запаветам. Калянае лiсце ляцiць на траву, Вятрыска ламае сухiя галiны. У кожнай сасне Бронiк бачыць труну, А неба зрабiлася колеру глiны. Чырвоная поўня над садам вiсiць, Чужы матацыкл гудзе на дарозе. На ганку самотны дзед Бронiк сядзiць, Ядвiга чакае яго на парозе.

КАЗІК

Казік надзеў зялёны капялюш, Пайшоў у сад збiраць свiнням ападкi, А там, у жоўтым шапаценнi груш, Убачыў Казiк сiнi фартух маткi. Яна iшла праз агрэсту кусты, Праз мiтусню камарыкаў-казюрак, Праз водар яблык, моцны i густы, Праз кветкi i лiсты рудых настурак... Шасцелi на паўзмежках пацукi, Трымцелi i гулi чмялi, жукi i восы... Казюк прыпаў да матчынай рукi, Расцiснуты здарэннем, безгалосы. І змоўклi восы, пацукi, жукi, Чмялi. Як бурачковая агатка, Сляза зляцела з матчынай рукi, І прыпынiлася на хвiлю ў садзе матка. А можа, й не хадзiў наш Казiмiр У сад, не сустракаў той любай маткi? Дый не, стаiць вядро, а ў iм ападкi, Дый у агатках-слёзах шэры жвiр.

НОВАЕ НЕБА

Неба злоўленае — аконнае, Магазiнна-пластмасава-новае. Неба рэдкае, мякка-вясновае, Як адноўленае iконнае. Неба ранiшняе, вечаровае, З указальнiкамi рознымi. Неба гулка-вакзальна-дарожнае Над маiм чорным роварам. Перуновае-маланкава-ветлiвае, Страказiнае — дрогкае, нiзкае, Неабдымнае, дымнае з плiскаю - Гэта неба салодка-летняе. Неба дзеда Валодзi — вясковае З матылькамi па-над кароваю. Недасяжна-бясконца-блiзкае, Мацiцовае — маё местачковае. Неба густа-вiшнёва-ласкавае, Самалётна-дзюралева-сiняе, Аэрафлотна-застылае — зiмняе. Неба зялёнае з ластаўкаю!

ШПАЦЫР

Ідуць каменныя гiганты На эбанiтавых руках. Пенабетонныя атланты Нясуць урбанiстычны гмах. Над нерухомасцямi блокаў, Над пенапластавай гарой, У паралонавых аблоках Стракоча верталётны рой. Механiстычнае гудзенне Перарабляе кожны гук. Палiраванасцю адзення Спявае глянцавiты брук. Іржа машыннага шыпення Цячэ па вулiчнай хадзе. Мой цень, акрылены трымценнем, То падае, то зноў iдзе...

ДА АЎТАПАРТРЭТА

Я той, у кiм жыве глыток спакою. І той, у кiм стаiць агонь пякучы. І той, хто дакранаецца рукою Да поўнi, спапяляюча-блiскучай. Я той, у кiм заблыталiся страсцi, Хто хоча працай выратаваць хворых, Хто не паспеў пакуль яшчэ упасцi, Той, хто змяшае разам радасць з горам. Я той, хто сустракае ля аргану Свой цень i цень свайго дзiцяцi І хто свайму няўстойлiваму стану Апору знойдзе ў простым слове Мацi. Я той, хто ёсць у гэтым белым свеце, Хто чуе, бачыць, дыхае, кранае, І той, услед каму спяваюць дзецi, Той, хто пякельны водар выракае. Я там, дзе крышаць неба самалёты, Дзе цягнiкi руйнуюць рэшткi цiшы, Дзе чалавек пакутлiва-самотны І дзе не можа быць нiякi iншы.

РЭЗАНАНС

Дзе пыл курэў на аўтастрадзе, На перакуленым адчаi, Як на цэментнай балюстрадзе, Сядзела кафельная чайка. З малакаштоўнага металу Яе халоднае сардэчка Механiстычна грукатала Памiж дарогай i мястэчкам. Глядзела пудзiла з гарода, Як за прыватнымi садамi Жаўцела вежа льнозавода Над залацiстымi стагамi. Два срэбныя малакавозы Правуркаталi да сталiцы... Звiнелi пудзiлавы слёзы, Бо чайка мусiла разбiцца. Памiж сталiцай i мястэчкам, Памiж кюветам i гародам Яе латуннае сардэчка Знайшлi калгасныя льнаводы.

КОСМАС

Іду праз боль да разумення слова, Губляю цела, сон i пачуццё, Губляецца астатняя ахова - Безабаронным робiцца жыццё. Халодны, вадкi, цвёрды, цёплы космас Стаiць у рухах i над мiтуснёй... У вогненных, блiскуча-белых космах Палае праўда, знiтаваная з хлуснёй... А ён адзiны, той, хто мае права - Стаяць, не варушыцца, не крычаць. Ён — космас, i яго над намi слава Спакоем прымушае ўсё гучаць. І мы гаворым, блытаючы словы, Спяшаючыся зразумець сябе, Чытаем у падручнiках умовы, Не ведаючы, што сказаць i дзе... Ідзе, iдзе праз космас нерухомы Мой верад — мой пякуча-жорсткi боль, І кiдаецца ў небыццё са стромы... Крывёю пахне новай думкi соль.

АГОНЬ

Ацэтыленавы агонь На чорна-слiзкае жалеза Паклаў блакiтную далонь - І засвiстаў скразняк з разрэзу. Душа жалезнага быцця Стагнала ў гаркаце i дыме, У асалодзе адкрыцця - На тэрмаядзерным уздыме. Шуганне ветру i агню, Кананне ветру i жалеза Перараблялi цiшыню На песеннасць этнагенезу. У палымянасцi плылi, Упарта звонячы мячамi, Чырвона-шэрыя палi Над ворагамi й крумкачамi... На даляглядзе чорны конь Ляцеў праз iрдзяную замець... Ацэтыленавы агонь Вярнуў пакрыўджаную памяць.

ФОТАКАРЭСПАНДЭНТ

Чорна-белага студзеня Негатыўнасцi звычныя, Бо мой свет — фотастудыя Аналiтычная. Аб'ектывам гартаю Раскадроўку аблiччаў, Праклiнаючы зграю Рэтушораў цынiчных. На рэкламным праспекце Я здымаю каханне, У чырвоным аспекце Кампаную жаданнi. Пазiтыўна-няярка Скончу дзённыя справы - У "Траецкай" кавярнi Вып'ю кубачак кавы.

ГАРАДСКІ ВЕЦЕР

Як сцягi альтруiзму, Да крухмальных аблокаў Вецер кiдаў бялiзну - Навальнiцу палохаў. Ён ляцеў на балконы, Рваў старыя газеты,- І круцiла над светам Некралогi з партрэтамi. Вецер нёс iнфармацыю Напалову размытую, Парушаў пунктуацыю,- Уваскрасалi забiтыя. Усмiхалiся вусны На паперы скамечанай, І здавалiся глупствам Усялякiя сведчаннi. Над крыклiвымi гмахамi, Над маўклiвымi блокамi З друкаванымi птахамi Вецер знiк у аблоках.

РЭКЛАМА

Няярка гарыць вiтрына. Струменяцца адлюстраваннi. Тралейбусаў плыткiя зданi Бруяцца ультрамарынам. Анёлы аблокаў з дыкты Ружовыя, нiбы мальвы, Блiшчаць самалётнай эмаллю, Паснуўшы ў палёце звыклым. Завiс парашут парасону Над цэдлiкам-парашутыстам, У небе гандлёвай выстаўкi Зiхцяць матылi з кардону. Маўчаць манекены-Буды, Нiбы эталоны здранцвення. Над iмi шыльда — Адзенне... Галантарэя... Абутак. Вiтаю сваё аблiчча У дранай джынсовай куртцы. Яно папяросу курыць І лязгае запальнiчкай.

КВАДРЫ

Месяц — камень, магнiт астранома, Несхаваная ў час навагодняя цацка, Учарашнiя ўсёдаравальныя промнi, Танны згублены гузiк салдацкi... Маладзiк — маляваны святлом пачынальнiк, Знак, якi выпадкова пакiнулi продкi, Чарапочак археалагiчнай знаходкi, Скрылiк лямпачкi з бiблiятэчнай чытальнi... Поўня — сродак болесуцiшальны, Шкельца ад люстраных акуляраў, Сподак ураўнаважаных шаляў, Незагнаны ў сiло, шар бiльярдны... Сход — кавалак будзённага дзённага неба, У лiловай атруце лiмонная долька, Напамiн, ад якога мне робiцца золка,- Луста хрумсткага паслясвяточнага хлеба... Ветах — дужка наступнага сказа, Ад якога пачнецца народная казка, Алавянага неба iртутная частка, Утаптаная ў ноч металёвая каска, Камертон арганiста, пакiнуты брату На доўгую-доўгую памяць...

СТАЛІЦА

Мне падабаецца: мiкрараён - Жалезны дух у канструктыўным целе, Дзiцячы пляц i школьны стадыён... Мне падабаюцца шурпатыя панелi. Люблю метро, асветлены вагон І колы, што на грукат захварэлi. Люблю, калi састаў бярэ разгон У доўгiм, як працоўны дзень, тунелi. Мне да душы падмуркi ў катлаване, Абмазаныя ў чорную смалу. Мне да душы iсцi па рыштаваннях На самы найвышэйшы дах. Люблю Убачыць на дарожным скрыжаваннi Рассыпаную з кузава зямлю.

КУХНЯ

У цемры стрэлiў выключальнiк,- Прыпёрся металiчны хрушч, Сеў на зялёны ў кветкi чайнiк, Праскрыгатаў: "Лiсты не руш!" Перагарэў электрачайнiк; Ператварыўся ў кветку жук. Галодным застаецца крук! Зноў моцна ляснуў выключальнiк.

КВЕТКІ

На пурпуровым аксамiце Ў блакiтнай вазе на стале Тры кветкi пад зялёным лiсцем Хавалi пах у сiнiм сне Пакою ноччу... "Чаму не спiце, Кветкi-ружы? Куды ваш цiхi спеў плыве?" У зорны холад адзiноты Знiкаў адказ, шукаючы пяшчоты...

ЛІРЫКА

Лiрыка — гэта касмiчная станцыя, Здатная ажыццявiць узнясенне, Вылепленая з пялёсткаў акацыя, Клямка, намацаная ў цёмных сенях, Рытмамi створаная дэкарацыя Для азарэння i ўваскрашэння, Дадзеныя на хвiлiну вакацыi, Лiпеньскi водар асфальту i сена... Цiхая лiрыка — гэта прасветленасць, Згубленая на iмгненне акрэсленасць, Сонечны зайчык на страчаных веснiцах... Сцiплая лiрыка — гэта мелодыя, Формула, утвораная асалодаю, Хлопчыкам выштукаваная лодачка...

Оглавление

Адам Глёбус ПАРК

ПАРК

МЕЛІЯРАЦЫЯ

ВЕРАСЕНЬ

СПРОБА ДАПАМАГЧЫ

ЛІСТ

УСПАМІН

ЦЕНЬ

ВОСЕНЬ

ВЕЧАР

ДЫНАМІКА

ХОЛАД

ЧАС

НУЛЬ ГРАДУСАЎ

РАЗМОВА

ГОРАД

НА ПРЫПЫНКУ

КАРНАВАЛ

19-30 — КАЛЫХАНКА

ВЕЧАРОВАЕ

МЕТАЛУРГІЯ

ЖОНКА

СВЯТА

РЫСЫ

ПЯЦІРАДКОЎІ

ДЫМ

СПАТКАННЕ

САБАКА

ВАРОНА

БЫК

ВАЛУН

СПЕВЫ

НАРАДЖЭННЕ

КВЕТКА

СМЫК

ЗМЕНЫ

ЧАКАННЕ

ЛІСТ ДА КАХАНАЙ

НАЦЮРМОРТ

ЗОРЫ

ЭПІТАФІЯ КАХАННЮ

З НАДЫХОДАМ ВЯСНЫ

СПАКУСА

РЭСТАЎРАЦЫЙНЫ ТЫНК

НА ПЕРОНЕ

РУХ

ВЯРТАННЕ

НАБЛІЖЭННЕ

ЛЕС

ХУТАР

ВОСЕНЬСКАЯ АКТАВА

САД НА ГРУДУ

МЛЕЧНЫ ШЛЯХ

ТАПОЛІ

СНЕГ

ЗОРКА

НАПАМІН

БЕЛА-БЛАКІТНАЕ

ЗВЫЧАЙНАЕ

АЭРАДЫНАМІКА

ПРАГРЭС

НА СТАНЦЫІ КОЙДАНАВА

БРАТ

СВІСЛАЧ-РЭЧКА

РЭГІНА

БРОНІК

КАЗІК

НОВАЕ НЕБА

ШПАЦЫР

ДА АЎТАПАРТРЭТА

РЭЗАНАНС

КОСМАС

АГОНЬ

ФОТАКАРЭСПАНДЭНТ

ГАРАДСКІ ВЕЦЕР

РЭКЛАМА

КВАДРЫ

СТАЛІЦА

КУХНЯ

КВЕТКІ

ЛІРЫКА Fueled by Johannes Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg