«Пастка для рэха»

Аповесці

Я не Дыяген, але і мне іншы раз хочацца пажыць у бочцы. Некалькі дзён… Каб зразумець сябе, каб упэўніцца, што адзінота, якой баюся больш за ўсё на свеце і якая вымушае мяне знацца нават з тымі людзьмі, якія раздражняюць мяне, насамрэч вялікі падарунак, і ад яе можна атрымліваць асалоду. Напэўна, гэты вар’яцкі ўчынак, калі б я на яго адважыўся, і стаў бы тым выратавальным пратэстам супраць майго мінулага, бо так блізка да сябе я яшчэ ніколі не набліжаўся.

Памяць… Скрынку з яе прахам я старанна захоўваю ў старэнькім шыфаньеры, сярод рознай «непатрэбшчыны», побач з зачытаным да дзірак томікам Дастаеўскага. І калі мне робіцца сумна, а такое са мною здараецца часта, я выцягваю з яе пажоўклыя ад даўніны лісты і пачынаю іх прагна чытаць. Чытаць уголас… І тады да мяне вяртаецца яна — жанчына, знявераная чаканнем…

Я — эгаіст… Так лічаць усе. І я звыкся з гэтым. Бо калі табе кожны дзень нагадваюць, што ты дурань, дык міжволі пачынаеш сумнявацца ў сваіх сапраўдных здольнасцях.

«Ку-ку!.. — хочацца мне падражніць гэтых самаўпэўненых задавак. — Высякайце лясы! Помсціце прыродзе! Але памятайце, я — гэта вы, вы — гэта я. І падабенства наша неаспрэчнае. Нас яднаюць дзве рэчы: імкненне адваяваць сваё месца за абедзенным сталом і імкненне аддаваць сябе цалкам, усяго, тым, хто аднойчы нам здрадзіць…»

— Гэй!.. — вытужваю я. — Добры дзень, сабачыя дзеці!..

Недзе на донцы маёй свабодалюбнай душы, у самым яе куточку, варухнуўшыся ад спакуслівай злараднасці, скаліцца самаўпэўненасць — абараняць годнасць, аказваецца, таксама нялёгка. Словы застраюць у горле. Словы скажаюць сапраўднасць. Наваколле абрастае рэхам. І жанчына ва ўзросце — тая, што пляцецца паперадзе з вялікімі гаспадарчымі торбамі, — збянтэжана азіраецца. На яе твары стомленасць і раздражненне.

— Вар’ят!.. — чытаю я ў яе палахлівых блакітных вачах.