«Слуцкiя сурвэты (на белорусском языке)»

Кузьма Чорны

Слуцкiя сурвэты

Год за дзесяць да скасавання паншчыны, у радзiвiлаўскiх маёнтках на Случчыне пачаў развiвацца выраб сурвэт. Пэўнай частцы прыгонных кiраўнiкi радзiвiлаўскiх уладанняў давалi павiннасць: замест працы на княжым полi вырабляць пэўны лiк сурвэт. Пачалося з таго, што прыгонны чалавек з вёскi Агароднiкаў (цяпер Капыльскага раёна) Мiхалевiч недзе навучыўся сурвэтнай справе. Ён стаў сапраўдным майстрам. У тых жа Агароднiках, пад яго наглядам i паводле яго планаў, Радзiвiл пабудаваў вялiкую сурвэтную майстэрню, дзе прыгонныя ткачы выраблялi сурвэты. У гэтай майстэрнi не толькi выраблялi сурвэты, але Мiхалевiч навучыў ткачоўскай справе маладых хлопцаў i дзяўчат. Майстэрня была сама сабой, а маладым ткачам давалася павiннасць у сябе дома ткаць сурвэты i здаваць князю штогодна пэўную колькасць iх.

З цягам часу ткачоўскае рамяство шырылася па ўсёй Случчыне. Ткачы адбывалi паншчыну не на зямлi, а ў сябе дома або ў Агароднiцкай майстэрнi. Яны развiлi сурвэтны выраб да вялiкай дасканаласцi. I з'явiлiся першакласныя майстры гэтай справы. Сурвэты iшлi не толькi на панскi ўжытак, але i прадавалiся панствам у далёкiя мясцовасцi. Яны вывозiлiся ў Польшчу i ў Германiю. Пасля скасавання прыгоннага права былыя прыгонныя ткачы не атрымалi зямельных надзелаў, як гэта было з тымi сялянамi, якiя адбывалi паншчыну на зямлi. Кожны ткач атрымаў на выплату толькi адну дзесяцiну зямлi. Такiм парадкам i сталася тое, што на Случчыне аж да самай рэвалюцыi было многа так званых "дзесяцiнных" гаспадарак. Гэта былi напалову земляробы, напалову рамеснiкi-ткачы. Увесь час на Случчыне было многа саматужнiкаў-сурвэтнiкаў. Яны бралi заказы на выраб сурвэт з нiтак заказчыка. Былi цэлыя мястэчкi i сёлы, дзе займалiся больш ткачоўствам, чым зямлёю. Сяло Жавалкi, мястэчка Цiмкавiчы, вёска Пляшывiчы да самых нашых дзён выраблялi сурвэты.