Параллельный текст подготовил Руслан Кокорин
ruslanko@hotmail.com
Мастер и Маргарита
La Majstro kaj Margarita
Михаил Булгаков
M. A. Bulgakov
ЧАСТЬ ПЕРВАЯ
PARTO UNUA
...Так кто ж ты, наконец?
... Nu, kiu estas vi?
— Я — часть той силы, что вечно хочет зла и
— De l’ fort’ mi estas ono
вечно совершает благо.
— Malbonvolema ĉiam, sed kaŭzant’ de bono.
Гете. «Фауст»
Faŭsto
Глава 1. Никогда не
Ĉapitro 1 NENIAM
разговаривайте с
INTERPAROLU KUN
неизвестными
NEKONATO
Однажды весною, в час небывало жаркого
Foje en Moskvo, dum malnormale varmega
заката, в Москве, на Патриарших прудах,
printempa sunsubiro, du civitanoj venis la
появились два гражданина. Первый из них,
ĝardenplacon de la Patriarĥa lageto. La unua,
одетый в летнюю серенькую пару, был
vestita per griza somera kompleto, estis malalta,
маленького роста, упитан, лыс, свою
diketa, kalva, sian malfrivolan ĉapelon li portis en
приличную шляпу пирожком нес в руке, а на
la mano, kaj sur lia bone razita vizaĝo vastis
хорошо выбритом лице его помещались
kolosaj okulvitroj en nigra korna muntumo. La
сверхъестественных размеров очки в черной
dua, larĝaŝultra juna viro kun senorda rufeta hararo
роговой оправе. Второй — плечистый,
kaj kvadratita kaskedo sur la nuko, surhavis buntan
рыжеватый, вихрастый молодой человек в
ĉemizon, ĉifitan blankan pantalonon kaj nigrajn
заломленной на затылок клетчатой кепке —
sportoŝuojn.
был в ковбойке, жеваных белых брюках и в
черных тапочках.
Первый был не кто иной, как Михаил
La unua estis neniu alia ol Miĥaelo Aleksandroviĉ
Александрович Берлиоз, председатель
Berlioz, redaktoro de dika beletra revuo kaj la
правления одной из крупнейших московских
prezidanto de Massolit, unu el la plej grandaj
литературных ассоциаций, сокращенно
Moskvaj literatur’asocioj. Lia akompananto estis la
именуемой Массолит, и редактор толстого
juna poeto Ivano Nikolaiĉ Ponirjov, verkanta sub
художественного журнала, а молодой спутник
la pseŭdonimo Senhejmulo.
его — поэт Иван Николаевич Понырев,
пишущий под псевдонимом Бездомный.
Попав в тень чуть зеленеющих лип, писатели
Atinginte la ombron de apenaŭ verdiĝintaj tilioj, la
первым долгом бросились к пестро
literaturistoj tuj ĵetis sin al bunta budo kun
раскрашенной будочке с надписью «Пиво и
surskribo «Biero kaj Trinkaĵoj».
воды».
Да, следует отметить первую странность этого
Nu, oni notu la unuan strangaĵon de tiu terura maja
страшного майского вечера. Не только у
vespero. Ne nur antaŭ la budo, sed en la tuta aleo
будочки, но и во всей аллее, параллельной
paralela al la Malgranda Bronnaja strato, ne estis
малой бронной улице, не оказалось ни одного
eĉ unu homo. Je horo, kiam oni apenaŭ povis spiri
человека. В тот час, когда уж, кажется, и сил не la varmegan aeron, kiam la suno, ardiginte было дышать, когда солнце, раскалив Москву,
Moskvon, en seka nebulo estis falanta ien trans
в сухом тумане валилось куда-то за садовое
Sadovaja-strato, neniu venis sub la tiliojn, neniu
кольцо, — никто не пришел под липы, никто не sidiĝis sur benkon, malplena estis la aleo.
сел на скамейку, пуста была аллея.
— Дайте нарзану, — попросил Берлиоз.
— Mi petas mineral’akvon, — mendis Berlioz.
— Нарзану нету, — ответила женщина в
— Mineral’akvon mi ne havas, — ial ofendiĝis la
будочке и почему-то обиделась.
virino en la budo.
— Пиво есть? — Сиплым голосом осведомился — Ĉu vi havas bieron? — raŭkvoĉe demandis Бездомный.
Senhejmulo.
— Пиво привезут к вечеру, — ответила
— Bieron mi ricevos vespere, — respondis la
женщина.
virino.
— А что есть? — Спросил Берлиоз.
— Do kion vi havas? — demandis Berlioz.
— Абрикосовая, только теплая, — сказала
— Abrikot’akvon, sed varmetan, — diris la virino.
женщина.
— Ну, давайте, давайте, давайте!..
— Nu, donu, donu, donu!..
Абрикосовая дала обильную желтую пену, и в
La abrikot’akvo eligis abundan flavan ŝaŭmon kaj
воздухе запахло парикмахерской. Напившись,
la aero ekodoris je frizejo. Sattrinkinte, la
литераторы немедленно начали икать,
literaturistoj tuj komencis hiki, pagis kaj sidiĝis sur
расплатились и уселись на скамейке лицом к
benkon vizaĝe al la lageto kaj dorse al la
пруду и спиной к бронной.
Malgranda Bronnaja strato.
Тут приключилась вторая странность,
Tiam okazis la dua strangaĵo, kiu koncernis nur la
касающаяся одного Берлиоза. Он внезапно
redaktoron. Subite li ĉesis hiki, lia koro saltis kaj
перестал икать, сердце его стукнуло и на
por unu momento ien trafalis, poste revenis, sed
мгновенье куда-то провалилось, потом
kun malakra pinglo en ĝin enpikita. Krome,
вернулось, но с тупой иглой, засевшей в нем.
Berlioz eksentis senkaŭzan, sed tiel fortan teruron,
Кроме того, Берлиоза охватил необоснованный, ke li volis tuj forkuregi de la Patriarĥa. Berlioz но столь сильный страх, что ему захотелось
angore rigardis ĉirkaŭen, sen kompreni, kio lin
тотчас же бежать с Патриарших без оглядки.
timigis. Li paliĝis, viŝis la frunton per la poŝtuko,
Берлиоз тоскливо оглянулся, не понимая, что
pensis: «Kio min trafis? Tio ja neniam okazis ... La
его напугало. Он побледнел, вытер лоб
koro stultumas ... Forlasu mi ĉion kaj veturu en
платком, подумал: «Что это со мной? Этого
Kislovockon!»
никогда не было... Сердце шалит... Я
переутомился. Пожалуй, пора бросить все к
черту и в Кисловодск...»
И тут знойный воздух сгустился перед ним, и
Kaj jen la varmega aero plidensiĝis antaŭ li kaj
соткался из этого воздуха прозрачный
formis travideblan civitanon tre strange
гражданин престранного вида. На маленькой
aspektantan: ĵokea kaskedo sur la malgranda kapo;
головке жокейский картузик, клетчатый
kvadratita kaj tro mallonga jaketo, same aera;
кургузый воздушный же пиджачок...
dumetra staturo, sed la ŝultroj mallarĝaj;
Гражданин ростом в сажень, но в плечах узок,
nekredeble maldika; kaj la mieno — bonvole
худ неимоверно, и физиономия, прошу
atentu! — sarkasma.
заметить, глумливая.
Жизнь Берлиоза складывалась так, что к
La vivo de Berlioz evoluis tiel, ke li ne kutimiĝis al
необыкновенным явлениям он не привык. Еше
fenomenoj eksterordinaraj. Ankoraŭ pli paliĝinte, li
более побледнев, он вытаращил глаза и в
malsprite rigardegis kaj konsternite pensis: «Tio ne
смятении подумал: «Этого не может быть!..»
estas ebla!..»
Но это, увы, было, и длинный, сквозь которого Sed tio ja estis, kaj la longa travidebla civitano видно, гражданин, не касаясь земли, качался
pendolis antaŭ li dekstren kaj maldekstren sen tuŝi
перед ним и влево и вправо.
la teron.
Тут ужас до того овладел Берлиозом, что он
La teruro tiom ekposedis la redaktoron, ke li fermis
закрыл глаза. А когда он их открыл, увидел,
la okulojn. Kiam li ilin remalfermis, li vidis, ke ĉio
что все кончилось, марево растворилось,
estas finita, la vizio aerdisiĝis, la kvadratita
клетчатый исчез, а заодно и тупая игла
malaperis, kaj samtempe la malakra pinglo foriĝis
выскочила из сердца.
el la koro.
— Фу ты черт! — Воскликнул редактор, — ты
— Ho, diablo! — ekkriis Berlioz. — Ĉu vi scias,
знаешь, иван, у меня сейчас едва удар от жары
Ivano, ĵus min preskaŭ trafis sunfrapo. Mi eĉ
не сделался! Даже что-то вроде галлюцинации
kvazaŭ haluciniĝis. — Li provis rideti, sed en liaj
было, — он попытался усмехнуться, но в глазах okuloj ankoraŭ flagris la angoro kaj liaj manoj
его еще прыгала тревога, и руки дрожали.
tremis.
Однако постепенно он успокоился, обмахнулся
Iom post iom li tamen trankviliĝis, unu fojon sin
платком и, произнеся довольно бодро: «Ну-с,
ventumis per la poŝtuko, kaj bravete dirinte: «Do,
итак...» — Повел речь, прерванную питьем
bone», li daŭrigis la parolon, interrompitan pro la
абрикосовой.
trinkado de abrikot’akvo.
Речь эта, как впоследствии узнали, шла об
Poste oni eksciis, ke ĝi temis pri Jesuo Kristo. La
Иисусе Христе. Дело в том, что редактор
problemo estis jena. La redaktoro mendis al la
заказал поэту для очередной книжки журнала
poeto grandan kontraŭreligian poemon por la sekva
большую антирелигиозную поэму. Эту поэму
numero de la revuo. Tiu verkis la poemon, kaj eĉ
Иван Николаевич сочинил, и в очень короткий
tre rapide, sed bedaŭrinde ĝi neniom kontentigis la
срок, но, к сожалению, ею редактора нисколько redaktoron. La ĉefan personon, Jesuon, la poeto не удовлетворил. Очертил Бездомный главное
pentris per tre malhelaj farboj, kaj tamen Berlioz
действующее лицо своей поэмы, то есть
opiniis, ke ĉio estas reverkenda. Nun li faris
Иисуса, очень черными красками, и тем не
kvazaŭ prelegon pri Jesuo, por komprenigi al la
менее всю поэму приходилось, по мнению
poeto lian precipan eraron. Malfacilas diri, kio
редактора, писать заново. И вот теперь
fakte mishelpis Senhejmulon: ĉu la bildokrea forto
редактор читал поэту нечто вроде лекции об
de lia talento, ĉu la kompleta malkono de la temo,
Иисусе, с тем чтобы подчеркнуть основную
sed lia Jesuo estis perfekte viva, ja viva, iam
ошибку поэта. Трудно сказать, что именно
ekzistunta Jesuo, kvankam cetere, havanta ĉiujn
подвело Ивана Николаевича —
malvirtojn Jesuo. Nu, Berlioz penis pruvi al la
изобразительная ли сила его таланта или
poeto, ke gravas ne tio, kia estis Jesuo — ĉu bona
полное незнакомство с вопросом, по которому
aŭ malbona — sed la fakto, ke ĉi tiu kiel individuo
он собирался писать, — но Иисус в его
tute ne ekzistis, kaj ke ĉiuj rakontoj pri li estas nur
изображении получился ну совершенно как
fikcio, ordinara mito.
живой, хотя и не привлекающий к себе
персонаж. Берлиоз же хотел доказать поэту,
что главное не в том, каков был Иисус, плох ли,
хорош ли, а в том, что Иисуса-то этого как
личности, вовсе не существовало на свете и что
все рассказы о нем — простые выдумки, самый
обыкновенный миф.
Надо заметить, что редактор был человеком
Menciendas, ke la redaktoro estis erudiciulo, kaj
начитанным и очень умело указывал в своей
tre lerte li referencis antikvajn historiistojn,
речи на древних историков, например, на
ekzemple la faman Filonon el Aleksandrio, la
знаменитого филона Александрийского, на
kleregan Jozefon Flavion, kiuj eĉ per unu vorto ne
блестяще образованного Иосифа Флавия,
menciis Jesuon. Evidentigante vastajn sciojn, li
никогда ни словом не упоминавших о
komunikis al la poeto, ke la loko en la libro dek
существовании Иисуса. Обнаруживая
kvina, ĉapitro kvardek kvara de la famaj Analoj de
солидную эрудицию, Михаил Александрович
Tacito, kie temas pri la ekzekuto de Jesuo, certe
сообщил поэту, между прочим, и о том, что то
estas posta falsa intermeto.
место в 15-й книге, в главе 44-й знаменитых
тацитовых «Анналов», где говорится о казни
Иисуса, — есть не что иное, как позднейшая
поддельная вставка.
Поэт, для которого все, сообщаемое
La poeto, por kiu ĉio rakontata de Berlioz estis
редактором, являлось новостью, внимательно
novaĵo, atente aŭskultis, fiksrigardante tiun per siaj
слушал Михаила Александровича, уставив на
viglaj verdaj okuloj, kaj nur malofte li hikis,
него свои бойкие зеленые глаза, и лишь
duonvoĉe malbenante la flavan abrikot’akvon.
изредка икал, шепотом ругая абрикосовую
воду.
— Нет ни одной восточной религии, —
— Ne estas eĉ unu orienta religio, — diris la
говорил Берлиоз, в которой, как правило
redaktoro, — en kiu junulino, plej ofte virga, ne
непорочная дева не произвела бы на свет бога.
naskus dion. Kaj la kristanoj inventis nenion
И Христиане, не выдумав ничего нового, точно
novan, same elpensinte sian Jesuon, kiu fakte
так же создали своего Иисуса, которого на
neniam vivis. Jen kio estas precipe emfazenda ...
самом деле никогда не было в живых. Вот на
это-то и нужно сделать главный упор...
Высокий тенор Берлиоза разносился в
La alta tenoro de Berlioz sonoris en la malplena
пустынной аллее, и по мере того, как Михаил
aleo, kaj avancante en la labirinto, kien nur tre
Александрович забирался в дебри, в которые
klera homo povas penetri sen la risko perdiĝi, li
может забираться, не рискуя свернуть себе
konigadis al la poeto pli kaj pli da interesaj kaj
шею, лишь очень образованный человек, —
utilaj informoj pri la egipta Oziriso, bona dio kaj
поэт узнавал все больше и больше интересного filo de la Ĉielo kaj de la Tero, pri la fenica dio и полезного и про египетского Озириса,
Tamuzo, pri Marduko kaj eĉ pri la malpli konata
благостного бога и сына неба и земли, и про
timinda dio Vitzliputzli, kiun iam adoris la aztekoj
финикийского бога Фаммуза, и про Мардука, и en Meksikio.
даже про менее известного грозного бога
Вицлипуцли, которого весьма почитали
некогда ацтеки в Мексике.
И вот как раз в то время, когда Михаил
Ĝuste kiam Berlioz rakontis al la poeto, kiel la
Александрович рассказывал поэту о том, как
aztekoj modlis figurojn de Vitzliputzli el pasto, en
ацтеки лепили из теста фигурку вицлипуцли, в
la senhoma aleo aperis viro.
аллее показался первый человек.
Впоследствии, когда, откровенно говоря, было
Poste, kiam verdire jam estis malfrue, pluraj
уже поздно, разные учреждения представили
organizoj prezentis siajn raportojn pri tiu homo.
свои сводки с описанием этого человека.
Maleblas sen miro kompari la raportojn. Ekzemple,
Сличение их не может не вызвать изумления.
la unua atestis, ke la homo estis malalta, ordenta,
Так, в первой из них сказано, что человек этот
kaj lamis je la dekstra piedo. La dua, ke li estis
был маленького роста, зубы имел золотые и
altega, havis platenajn dentokronojn kaj lamis je la
хромал на правую ногу. Во второй — что
maldekstra piedo. La tria lakone informis, ke la
человек был росту громадного, коронки имел
homo havis nenian apartaĵon.
платиновые, хромал на левую ногу. Третья
лаконически сообщает, что особых примет у
человека не было.
Приходится признать, что ни одна из этих
Oni devas konstati, ke ĉiuj ĉi raportoj estas fuŝaj.
сводок никуда не годится.
Раньше всего: ни на какую ногу описываемый
Antaŭ ĉio, la priskribato tute ne lamis kaj estis nek
не хромал, и росту был не маленького и не
malalta nek altega, sed simple alta. Koncerne la
громадного, а просто высокого. Что касается
dentojn, maldekstre li havis platenajn dentokronojn
зубов, то с левой стороны у него были
kaj dekstre orajn. Li surhavis multekostan grizan
платиновые коронки, а с правой — золотые. Он vestokompleton, kun kiu kolore akordis liaj
был в дорогом сером костюме, в заграничных,
eksterlandaj ŝuoj. Sian grizan bereton li brave
в цвет костюма, туфлях. Серый берет он лихо
oblikvigis al la orelo, subbrake li portis
заломил на ухо, под мышкой нес трость с
promenbastoneton kun nigra tenilo en formo de
черным набалдашником в виде головы пуделя.
pudela kapo. Kvardekjara, laŭ la aspekto. Tordita
По виду — лет сорока с лишним. Рот какой-то
buŝo. Bone razita. Nigrahara. La dekstra okulo:
кривой. Выбрит гладко. Брюнет. Правый глаз
nigra, la maldekstra: ial verda. La brovoj: nigraj,
черный, левый почему-то зеленый. Брови
kaj unu pli alta ol la alia. Unuvorte, alilandano.
черные, но одна выше другой. Словом —
иностранец.
Пройдя мимо скамьи, на которой помещались
Pasinte preter la benko kie sidis la redaktoro kaj la
редактор и поэт, иностранец покосился на них, poeto, li oblikve rigardetis ilin, haltis kaj subite
остановился и вдруг уселся на соседней
eksidis sur la apudan benkon je du paŝoj de la
скамейке, в двух шагах от приятелей.
amikoj.
«Немец», — подумал Берлиоз.
«Germano ...», pensis Berlioz.
«Англичанин, — подумал Бездомный, — ишь,
«Anglo ...», opiniis Senhejmulo. «Jen, ne varmegas
и не жарко ему в перчатках».
al li surhavi la gantojn!»
А иностранец окинул взглядом высокие дома,
Dume la alilandano rigardis ĉirkaŭen al la altaj
квадратом окаймлявшие пруд, причем заметно
domoj, kvadrate kadrantaj la ĝardenplacon; estis
стало, что видит это место он впервые и что
evidenta, ke la lokon li vidas unuafoje, kaj ke ĝi lin
оно его заинтересовало. Он остановил свой
ekinteresis. Li fiksis la rigardon sur la supraj
взор на верхних этажах, ослепительно
etaĝoj, kies vitroj blindige brile spegulis la
отражающих в стеклах изломанное и навсегда
rompitan sunon, por ĉiam forirantan de Berlioz;
уходящее от Михаила Александровича солнце, poste direktis ĝin malsupren, kie la vitroj komencis затем перевел его вниз, где стекла начали
antaŭvesperece malheliĝi, ial ridetis indulge,
предвечерне темнеть, чему-то снисходительно
duonfermis la okulojn, metis la manojn sur la
усмехнулся, прищурился, руки положил на
bastonettenilon kaj la mentonon sur la manojn.
набалдашник, а подбородок на руки.
— Ты, Иван, — говорил Берлиоз, — очень
— Vi, Ivano, — plu paroladis la redaktoro, — tre
хорошо и сатирически изобразил, например,
bone kaj satire prezentis, ekzemple, la naskiĝon de
рождение Иисуса, сына божия, но соль-то в
Jesuo la Dia filo, sed la interesaĵo ja estas, ke antaŭ
том, что еще до Иисуса родился еще ряд сынов Jesuo jam estis naskita tuta serio da diaj filoj, kiaj божиих, как, скажем, фригийский Аттис,
la fenica Adoniso, la Frigia Atiso, la persa Mitrao.
коротко же говоря, ни один из них не рождался
Nu, resume, fakte naskiĝis neniu el ili, kaj neniu
и никого не было, в том числе и Иисуса, и
ekzistis, nek Jesuo, kaj endus ke vi, anstataŭ la
необходимо, чтобы ты, вместо рождения и,
naskon aŭ ekzemple la venon de la saĝuloj,
скажем, прихода волхвов, описал нелепые
prezentu la absurdajn onidirojn pri tiu alveno. Ĉar
слухи об этом рождении... А то выходит по
laŭ via rakonto li tamen estus naskita!
твоему рассказу, что он действительно
родился!..
Тут Бездомный сделал попытку прекратить
Ĉi tiam Senhejmulo provis ĉesigi la turmentan
замучившую его икоту, задержав дыхание,
hikadon retenante sian spiron, sekve de kio li
отчего икнул мучительнее и громче, и в этот же ekhikis eĉ pli dolore kaj laŭte; kaj je la sama момент Берлиоз прервал свою речь, потому что momento Berlioz interrompis sian parolon, ĉar la иностранец вдруг поднялся и направился к
alilandano subite ekstaris kaj paŝis al la
писателям.
literaturistoj. Tiuj rigardis lin mirigite.
Те поглядели на него удивленно. — Извините
— Bonvolu min pardoni, — ekparolis la alveninto
меня, пожалуйста, — заговорил подошедший с kun fremda prononco, sed sen kripligi la vortojn, иностранным акцентом, но не коверкая слов, — — ke mi, ne estante konata, tamen min trudas ...
что я, не будучи знаком, позволяю себе... Но
Sed la temo de via klera konversacio min tiom
предмет вашей ученой беседы настолько
interesas, ke ... — Li ĝentile levis la bereton,
интересен, что... Тут он вежливо снял берет, и
devigante la amikojn duon-ekstari kaj responde
друзьям ничего не оставалось, как
kapklini.
приподняться и раскланяться.
«Нет, скорее француз...» — Подумал Берлиоз.
«Ne, probable franco», decidis Berlioz.
«Поляк?..» — Подумал Бездомный.
«Polo?» — pensis Senhejmulo.
Необходимо добавить, что на поэта иностранец Menciendas, ke ekde siaj unuaj vortoj la alilandano с первых же слов произвел отвратительное
tre malplaĉis al la poeto, dum la impreso de
впечатление, а Берлиозу скорее понравился, то Berlioz estis plie favora — nu, ne ĝuste favora, sed есть не то чтобы понравился, а... Как бы
kiel mi diru? — al la redaktoro li ŝajnis kurioza,
выразиться... Заинтересовал, что ли.
eble tiel.
— Разрешите мне присесть? — Вежливо
— Permesu ke mi alsidiĝu, — ĝentile petis la
попросил иностранец, и приятели как-то
nekonato, kaj la amikoj iel nevole dismoviĝis, la
невольно раздвинулись; иностранец ловко
alilandano lerte eksidis inter ilin kaj tuj reprenis la
уселся между ними и тотчас вступил в
konversacion.
разговор.
— Если я не ослышался, вы изволили говорить, — Se mi ne misaŭdis, vi bonvolis diri, ke Jesuo что Иисуса не было на свете? — Спросил
neniam ekzistis, ĉu? — li demandis, turnante sian
иностранец, обращая к Берлиозу свой левый
maldekstran, verdan okulon al Berlioz.
зеленый глаз.
— Нет, вы не ослышались, — учтиво ответил
— Vi ne misaŭdis, — ĝentile respondis la
Берлиоз, — именно это я и говорил.
redaktoro, — ĝuste tion mi diris.
— Ах, как интересно! — Воскликнул
— Aĥ, kiel interese! — ekkriis la alilandano.
иностранец.
«А какого черта ему надо?» — Подумал
«Pro la diablo, kion li volas?» pensis Senhejmulo
Бездомный и нахмурился.
kaj kuntiris la brovojn.
— А вы соглашались с вашим собеседником?
— Kaj vi, ĉu vi konsentis kun via interparolanto?
— Осведомился неизвестный, повернувшись
— la nekonato sin turnis dekstren al Senhejmulo.
вправо к Бездомному.
— На все сто! — Подтвердил тот, любя
— Centprocente, — jesis tiu, ŝatante esprimojn
выражаться вычурно и фигурально.
fantaziajn kaj metaforajn.
— Изумительно! — Воскликнул непрошеный
— Mirinde! — ekkriis la neinvitita interparolanto.
собеседник и, почему-то воровски оглянувшись Li ial ŝteliste ĉirkaŭrigardis, kaj mallaŭtiginte sian и приглушив свой низкий голос, сказал: —
basan voĉon, diris: — Indulgu mian trudemon, sed
простите мою навязчивость, но я так понял, что mi komprenis tiel, ke vi, krom ĉio cetera, ankaŭ ne вы, помимо всего прочего, еще и не верите в
kredas je Dio. — Li faris timigitan mienon kaj
бога? — Он сделал испуганные глаза и
aldonis: — Mi ĵuras, tion mi al neniu diros.
прибавил: — клянусь, я никому не скажу.
— Да, мы не верим в бога, — чуть
— Jes, vi pravas, ni ne kredas je Dio, — delikate
улыбнувшись испугу интуриста, ответил
ridetis Berlioz pri la timo de la eksterlanda turisto.
Берлиоз. — Но об этом можно говорить
— Sed pri tio oni rajtas paroli tute libere.
совершенно свободно.
Иностранец откинулся на спинку скамейки и
La alilandano sin retroĵetis al la benk’apogilo kaj
спросил, даже привизгнув от любопытства:
eĉ ekpepis pro scivolo, demandante:
— Вы — атеисты?!
— Do, vi estas ateistoj, ĉu?
— Да, мы — атеисты, — улыбаясь, ответил
— Jes, ni estas ateistoj, — respondis Berlioz kun la
Берлиоз, а Бездомный подумал,
sama rideto, dum la poeto kolere pensis: «Jen
рассердившись: «Вот прицепился, заграничный tedulo eksterlanda!»
гусь!»
— Ох, какая прелесть! — Вскричал
— Aĥ, kia ĉarmaĵo! — ekkriis la stranga
удивительный иностранец и завертел головой,
alilandano, turnante la kapon jen al unu, jen al la
глядя то на одного, то на другого литератора.
alia literaturisto.
— В нашей стране атеизм никого не удивляет,
— En nia lando oni ne miras pri ateismo, — diris
— дипломатически вежливо сказал Берлиоз, —
Berlioz kun diplomata ĝentileco. — La pliparto de
большинство нашего населения сознательно и
nia loĝantaro konscie kaj jam delonge ĉesis kredi
давно перестало верить сказкам о боге.
la fabelojn pri Dio.
Тут иностранец отколол такую штуку: встал и
Tiam la alilandano faris jenan strangaĵon: li
пожал изумленному редактору руку, произнеся ekstaris kaj premis la manon de la surprizita при этом слова:
redaktoro, elparolante la sekvajn vortojn:
— Позвольте вас поблагодарить от всей души!
— Permesu al mi kore vin danki.
— За что это вы его благодарите? — Заморгав,
— Pro kio do vi lin dankas? — mire palpebrumis
осведомился Бездомный.
Senhejmulo.
— За очень важное сведение, которое мне, как
— Pro tre grava informo kiu min kiel vojaĝanton
путешественнику, чрезвычайно интересно, —
ege interesas, — klarigis la eksterlanda strangulo,
многозначительно подняв палец, пояснил
signifoplene levinte la montrofingron.
заграничный чудак.
Важное сведение, по-видимому, действительно Evidente, la grava informo vere impresis la
произвело на путешественника сильное
nekonaton, ĉar li hezite rigardis al la ĉirkaŭaj
впечатление, потому что он испуганно обвел
domoj, kvazaŭ timante vidi po unu ateiston en ĉiu
глазами дома, как бы опасаясь в каждом окне
fenestro.
увидеть по атеисту.
«Нет, он не англичанин...» — Подумал
«Ne, li ne estas anglo», decidis Berlioz, kaj
Берлиоз, а Бездомный подумал: «Где это он так Senhejmulo pensis: «Kie li tiel lertiĝis paroli ruse, наловчился говорить по-русски, вот что
jen interesaĵo!», kaj li denove malsereniĝis.
интересно!» — И опять нахмурился.
— Но, позвольте вас спросить, — после
— Tamen permesu al mi vin demandi, — post
тревожного раздумья спросил заграничный
angora medito ekparolis la eksterlanda gasto, —
гость, — как же быть с доказательствами бытия kion oni faru pri la pruvoj pri la ekzisto de Dio, da божия, коих, как известно, существует ровно
kiuj, kiel konate, estas precize kvin?
пять?
— Увы! — С сожалением ответил Берлиоз, —
— Ho ve, — kompate respondis Berlioz, — ĉiuj ĉi
ни одно из этих доказательств ничего не стоит, pruvoj valoras neniom, kaj la homaro jam delonge и человечество давно сдало их в архив. Ведь
formetis ilin al la arkivo. Konsentu ja, ke en la
согласитесь, что в области разума никакого
sfero de la pura racio la ekzisto de Dio estas
доказательства существования бога быть не
nepruvebla.
может.
— Браво! — Вскричал иностранец, — браво!
— Brave! — ekkriis la nekonato, — Brave! Vi
Вы полностью повторили мысль беспокойного ĝuste ripetis la ĉi-rilatan penson de la senlaca старика Иммануила по этому поводу. Но вот
maljunulo Immanuel. Sed jen kuriozaĵo: li
курьез: он начисто разрушил все пять
ĝisfunde disbatis ĉiujn kvin pruvojn — kaj poste,
доказательств, а затем, как бы в насмешку над
kvazaŭ ironiante pri si mem, konstruis sian
самим собою, соорудил собственное шестое
propran, sesan pruvon!
доказательство!
— Доказательство Канта, — тонко
— La pruvo de Kantio, — kun subtila rideto
улыбнувшись, возразил образованный
kontraŭdiris la klera redaktoro, — estas same
редактор, — также неубедительно. И недаром
nekonvinka. Nemalprave Ŝilero diris, ke tiaj
Шиллер говорил, что Кантовские рассуждения
rezonoj povas kontentigi nur sklavojn, kaj Strauß
по этому вопросу могут удовлетворить только
rekte mokis tiun ĉi pruvon.
рабов, а Штраус просто смеялся над этим
доказательством.
Берлиоз говорил, а сам в это время думал: «Но, Parolante, Berlioz pensis: «Tamen kiu li estas? Kaj все-таки, кто же он такой? И почему так
kial li tiel bone scipovas la rusan?»
хорошо говорит по-русски?»
— Взять бы этого Канта, да за такие
— Pro tiaj ĉi pruvoj endus vian Kantion sendi al
доказательства года на три в соловки! —
Solovki’ por kelkaj tri jaroj, — subite bruskis
Совершенно неожиданно бухнул Иван
Senhejmulo.
Николаевич.
— Иван! — Сконфузившись, шепнул Берлиоз.
— Ivano! — konfuziĝis Berlioz.
Но предложение отправить Канта в Соловки не
Tamen la ideo malliberigi Kantion en Solovki’
только не поразило иностранца, но даже
neniom ŝokis la alilandanon, ĝi lin eĉ
привело в восторг.
entuziasmigis.
— Именно, именно, — закричал он, и левый
— Nu ĝuste, ĝuste! — li ekkriis, kaj lia
зеленый глаз его, обращенный к Берлиозу,
maldekstra, verda okulo, turnita al Berlioz,
засверкал, — ему там самое место! Ведь
ekbrilis. — Tie por li estas la ĝusta loko! Ja mi
говорил я ему тогда за завтраком: «Вы,
diris al li tiam, dum la matenmanĝo: «Vi,
профессор, воля ваша, что-то нескладное
profesoro, min pardonu, sed vi ion implikan
придумали! Оно, может, и умно, но больно
elpensis. Ĝi eble estas sprita, sed tro
непонятно. Над вами потешаться будут».
malkomprenebla. Oni vin mokos».
Берлиоз выпучил глаза. «За завтраком...
Berlioz elorbitigis la okulojn. «Dum matenmanĝo?
Канту?.. Что это он плетет?» — Подумал он.
al Kantio? Kion signifas tiu deliraĵo?»
— Но, — продолжал иноземец, не смущаясь
— Tamen, — daŭrigis la alilandano sen atenti la
изумлением Берлиоза и обращаясь к поэту, —
miron de Berlioz kaj respondante al la poeto, —
отправить его в соловки невозможно по той
sendi lin al Solovki’ oni ne povas pro la simpla
причине, что он уже с лишком сто лет
kialo, ke pli ol cent jarojn li restadas en loko multe
пребывает в местах значительно более
pli malproksima ol Solovki’, kaj kredu al mi, eligi
отдаленных, чем соловки, и извлечь его оттуда lin de tie absolute maleblas.
никоим образом нельзя, уверяю вас!
— А жаль! — Отозвался задира-поэт.
— Domaĝe! — replikis la batalema poeto.
— И мне жаль! — Подтвердил неизвестный,
— Ankaŭ mi bedaŭras tion, — kunsentis la
сверкая глазом, и продолжал: — но вот какой
nekonato, kaj denove fulmis lia okulo. Li daŭrigis:
вопрос меня беспокоит: ежели бога нет, то,
— Tamen jen kiu demando min maltrankviligas.
спрашивается, кто же управляет жизнью
Se Dio ne ekzistas, kiu direktas la homan vivon kaj
человеческой и всем вообще распорядком на
ĝenerale la tutan ordon sur la tero?
земле?
— Сам человек и управляет, — поспешил
— La homo mem ja direktas, — Senhejmulo
сердито ответить Бездомный на этот,
rapidis malafable respondi tiun, verdire ne tre
признаться, не очень ясный вопрос.
klaran, demandon.
— Виноват, — мягко отозвался неизвестный,
— Pardonon, — milde diris la nekonato, — por
— для того, чтобы управлять, нужно, как-
direkti oni ja bezonas planon por ia, pli-malpli
никак, иметь точный план на некоторый, хоть
deca, tempodaŭro. Do permesu al mi vin demandi,
сколько-нибудь приличный срок. Позвольте же
kiel homo povas direkti, se li ne nur ne kapablas
вас спросить, как же может управлять человек, fari planon eĉ por ridinde mallonga daŭro,
если он не только лишен возможности
ekzemple je mil jaroj, sed ne povas certi eĉ pri sia
составить какой-нибудь план хотя бы на
propra morgaŭo. Nu fakte, — la nekonato sin
смехотворно короткий срок, ну, лет, скажем, в
turnis al Berlioz, — imagu, ke ekzemple vi
тысячу, но не может ручаться даже за свой
komencas direkti kaj ordoni, aliajn kaj vin mem,
собственный завтрашний день? И, в самом
kaj ĝenerale ĝui la aferon, kiam subite vi ekhavas
деле, — тут неизвестный повернулся к
— khe, khe! — pulmosarkomon. — La alilandano
Берлиозу, — вообразите, что вы, например,
plezure ridetis, kvazaŭ la penso pri la sarkomo
начнете управлять, распоряжаться и другими и estus por li agrabla. — Jes, sarkomon, — li ripetis собою, вообще, так сказать, входить во вкус, и
la sonoran vorton, kate duonfermante la okulojn.
вдруг у вас... Кхе... Кхе... Саркома легкого... — — Kaj jen finita via direktado! »Nenies sorto, Тут иностранец сладко усмехнулся, как будто
krom la via, plu vin interesas. La parencoj
мысль о саркоме легкого доставила ему
komencas al vi mensogi. Sentante misaĵon, vi ĵetas
удовольствие, — да, саркома, — жмурясь, как
vin al spertaj kuracistoj, poste al ĉarlatanoj, eble al
кот, повторил он звучное слово, — и вот ваше
aŭguristinoj. Kompreneble, la unua kaj la dua,
управление закончилось! Ничья судьба кроме
same kiel la tria, estas tute sensencaj. Kaj ĉio
своей собственной, вас более не интересует.
finiĝas tragike. La homo, kiu ĵus opiniis, ke li ion
Родные вам начинают лгать, вы, чуя неладное,
direktas, nun senmove kuŝas en ligna kesto, kaj liaj
бросаетесь к ученым врачам, затем к
proksimuloj, komprenante, ke li ne plu taŭgas por
шарлатанам, а бывает, и к гадалкам. Как первое io ajn, lin bruligas en forno. »Cetere, okazas aferoj и второе, так и третье — совершенно
eĉ pli malbonaj. Ekzemple, iu ĵus decidis veturi al
бессмысленно, вы сами понимаете. И все это
Kislovock’, — la alilandano sagace rigardis la
кончается трагически: тот, кто еще недавно
redaktoron, — ŝajne, bagatelaĵo. Sed eĉ tion li ne
полагал, что он чем-то управляет, оказывается
sukcesos realigi, ĉar ial li glitstumblos, kaj lin
вдруг лежащим неподвижно в деревянном
surveturos tramo. Ja vi ne diros, ke li mem tiel sin
ящике, и окружающие, понимая, что толку от
direktis, ĉu? Ĉu ne pli ĝuste estus diri, ke direktis
лежащего нет более никакого, сжигают его в
lin iu alia? — Kaj la nekonato strange ekridis.
печи. А бывает и еще хуже: только что человек
соберется съездить в Кисловодск, — тут
иностранец прищурился на Берлиоза, —
пустяковое, казалось бы, дело, но и этого
совершить не может, потому что неизвестно
почему вдруг возьмет — поскользнется и
попадет под трамвай! Неужели вы скажете, что
это он сам собою управил так? Не правильнее
ли думать, что управился с ним кто-то совсем
другой? — И здесь незнакомец рассмеялся
странным смешком.
Берлиоз с великим вниманием слушал
Berlioz tre atente aŭskultis la malagrablan
неприятный рассказ про саркому и трамвай, и
rakonton pri la sarkomo kaj la tramo, kaj
какие-то тревожные мысли начали мучать его.
maltrankviligaj pensoj komencis lin sieĝi. «Li ne
«Он не иностранец! Он не иностранец! —
estas alilandano ... Li ne estas alilandano», pensis
Думал он, — он престранный субьект... Но
Berlioz. «Li estas strangega ulo. Tamen, mi petas,
позвольте, кто же он такой?»
kio do li estu?»
— Вы хотите курить, как я вижу? —
— Mi vidas, ke vi deziras fumi, — subite la
Неожиданно обратился к Бездомному
nekonato sin turnis al Senhejmulo. — Kiajn
неизвестный, — вы какие предпочитаете?
cigaredojn vi preferas?
— А у вас разные, что ли, есть? — Мрачно
— Ĉu vi havus diversajn? — malmilde demandis
спросил поэт, у которого папиросы кончились.
la poeto, kiu finfumis la siajn.
— Какие предпочитаете? — Повторил
— Kiajn cigaredojn vi preferas? — ripetis la
неизвестный.
nekonato.
— Ну, «Нашу марку», — злобно ответил
— Nu, La Sovetian Markon, — krude respondis
Бездомный.
Senhejmulo.
Незнакомец немедленно вытащил из кармана
La nekonato tuj elpoŝigis cigaredujon kaj proponis
портсигар и предложил его Бездомному:
ĝin al Senhejmulo:
— «Наша марка».
— Jen, «La Sovetia Marko».
И редактора и поэта не столько поразило то,
La poeton kaj la redaktoron precipe impresis ne tio,
что нашлась в портсигаре именно «Наша
ke en la cigaredujo troviĝis ĝuste La Sovetia
марка», сколько сам портсигар. Он был
Marko, sed la cigaredujo mem. Ĝi estis grandega,
громадных размеров, червонного золота, и на
el fajna oro, kaj dum la malfermo sur ĝia kovrilo
крышке его при открывании сверкнул синим и
blue kaj blanke fulmis brilianta triangulo.
белым огнем бриллиантовый треугольник.
Тут литераторы подумали разно. Берлиоз:
Ĉi tiam la literaturistoj ekpensis malsame. Berlioz:
«Нет, иностранец!», А Бездомный: «Вот черт
«Tamen, alilandano!». Senhejmulo: «Ho, la diablo
его возьми! А?»
lin prenu!»
Поэт и владелец портсигара закурили, а
La poeto kaj la posedanto de la cigaredujo ekfumis,
некурящий Берлиоз отказался. «Надо будет ему la nefumulo Berlioz malakceptis. «Mi respondu al возразить так, — решил Берлиоз, — да, человек li tiel», decidis Berlioz. «Jes, la homo estas смертен, никто против этого и не спорит. А
mortema, tion neniu kontestas, tamen oni atentu,
дело в том, что...» Однако он не успел
ke ...» Sed antaŭ ol li povus eldiri tion, ekparolis la
выговорить этих слов, как заговорил
alilandano:
иностранец:
— Да, человек смертен, но это было бы еще
— Jes, la homo estas mortema, tamen ne tio estas
полбеды. Плохо то, что он иногда внезапно
la plej malbona. La malfeliĉo konsistas en tio, ke li
смертен, вот в чем фокус! И вообще не может
estas subitmortema, jen kia truko. Kaj ĝenerale li
сказать, что он будет делать в сегодняшний
ne povas diri, kion li faros hodiaŭ vespere.
вечер.
«Какая-то нелепая постановка вопроса...» —
«Jen absurda maniero prezenti aferon», pensis
Помыслил Берлиоз и возразил:
Berlioz kaj oponis:
— Ну, здесь уж есть преувеличение.
— Nu, en tio estas troigo. La hodiaŭan vesperon
Сегодняшний вечер мне известен более или
mi scias pli-malpli precize. Kompreneble, se en
менее точно. Само собой разумеется, что, если
Bronnaja sur mian kapon falos briko ...
на бронной мне свалится на голову кирпич...
— Кирпич ни с того ни с сего, — внушительно — Nenial, — impone interrompis la nekonato, —
перебил неизвестный, — никому и никогда на
neniu briko iam falas sur ies kapon. Kaj kredu al
голову не свалится. В частности же, уверяю
mi, en via kazo tiu danĝero tute ne ekzistas. Vi
вас, вам он ни в коем случае не угрожает. Вы
mortos alimaniere.
умрете другой смертью.
— Может быть, вы знаете, какой именно? — С — Vi eble scias, kiel nome, — kun tre
совершенно естественной иронией
komprenebla ironio diris Berlioz, implikante sin en
осведомился Берлиоз, вовлекаясь в какой-то
absolute absurdan interparolon, — kaj informos
действительно нелепый разговор, — и скажете
min pri tio?
мне?
— Охотно, — отозвался незнакомец. Он
— Tre volonte, — respondis la nekonato. Per
смерил Берлиоза взглядом, как будто собирался rigardo li mezuris la redaktoron, kvazaŭ intencante сшить ему костюм, сквозь зубы пробормотал
kudri vestokompleton por tiu, murmuris tra la
что-то вроде: «Раз, два... Меркурий во втором
kunpremitaj dentoj: «Unu, du ... Merkuro en la dua
доме... Луна ушла... Шесть — несчастье...
domo, la luno foras, ses — malfeliĉo, vespero —
Вечер — семь...» — И громко и радостно
sep ...», kaj anoncis laŭte kaj ĝoje: — Oni
объявил: — вам отрежут голову!
fortranĉos vian kapon!
Бездомный дико и злобно вытаращил глаза на
Senhejmulo sovaĝe kaj kolere elorbitigis la okulojn
развязного неизвестного, а Берлиоз спросил,
rigardante la impertinentan nekonaton, Berlioz
криво усмехнувшись:
demandis kun torda rideto:
— А кто именно? Враги? Интервенты?
— Kiu do? Ĉu malamikoj? Invadontoj?
— Нет, — ответил собеседник, — русская
— Ne, — respondis la interparolanto, — rusa
женщина, комсомолка.
virino, komsomolano.
— Гм... — Промычал раздраженный шуточкой — Hm, — grumblis Berlioz incitite pro la fi-ŝerco неизвестного Берлиоз, — ну, это, извините,
de la nekonato, — tio, pardonu, estas neprobabla.
маловероятно.
— Прошу и меня извинить, — ответил
— Ankaŭ mi petas pardonon, — respondis la
иностранец, — но это так. Да, мне хотелось бы alilandano, — sed tio estas vera. Interalie, mi volus спросить вас, что вы будете делать сегодня
vin demandi, se tio ne estas sekreto, kion vi faros
вечером, если это не секрет?
hodiaŭ vespere?
— Секрета нет. Сейчас я зайду к себе на
— Tio ne estas sekreto. Tuj mi iros hejmen al
садовую, а потом в десять часов вечера в
Sadovaja, kaj poste, je la deka, en Massolit okazos
Массолите состоится заседание, и я буду на
kunsido, kiun mi prezidos.
нем председательствовать.
— Нет, этого быть никак не может, — твердо
— Nu, tio estas tute malebla, — firme kontraŭdiris
возразил иностранец.
la nekonato.
— Это почему?
— Kial do?
— Потому, — ответил иностранец и
— Tial, — respondis la alilandano, kaj rigardis per
прищуренными глазами поглядел в небо, где,
la duonfermitaj okuloj al la ĉielo, kie antaŭsentante
предчувствуя вечернюю прохладу, бесшумно
la vesperan malvarmeton senbrue zigzagis nigraj
чертили черные птицы, — что Аннушка уже
birdoj, — ke Anjo jam aĉetis oleon, kaj ne nur
купила подсолнечное масло, и не только
aĉetis, sed eĉ lasis ĝin disflui. Do, la kunsido ne
купила, но даже разлила. Так что заседание не
okazos.
состоится.
Тут, как вполне понятно, под липами
Post tio, kompreneble, sub la tilioj estiĝis silento.
наступило молчание.
— Простите, — после паузы заговорил
— Pardonu, — post paŭzo reparolis Berlioz,
Берлиоз, поглядывая на мелющего чепуху
rigardetante la galimatiantan alilandanon, — kiel
иностранца, — при чем здесь подсолнечное
oleo rilatas al nia temo? Kaj kiu estas Anjo?
масло... И какая Аннушка?
— Подсолнечное масло здесь вот при чем, —
— La oleo rilatas jen kiel, — subite ekparolis
вдруг заговорил Бездомный, очевидно, решив
Senhejmulo kun evidenta intenco deklari militon al
объявить незванному собеседнику войну, —
la neinvitita interparolanto. — Diru, civitano, ĉu
вам не приходилось, гражданин, бывать когда-
iam okazis al vi esti en frenezulejo?
нибудь в лечебнице для душевнобольных?
— Иван!.. — Тихо воскликнул Михаил
— Ivano!.. — flustris Berlioz.
Александрович.
Но иностранец ничуть не обиделся и превесело Tamen la alilandano neniom ofendiĝis, li eĉ tre рассмеялся.
gaje ekridis.
— Бывал, бывал и не раз! — Вскричал он,
— Certe, certe mi estadis tie, pli ol unu fojon! — li
смеясь, но не сводя несмеющегося глаза с
ridis fiksante la rigardon de sia neridanta okulo sur
поэта, — где я только не бывал! Жаль только,
la poeton. — Malfacilas diri, kie mi ne estis!
что я не удосужился спросить у профессора,
Domaĝe nur, ke mi ne zorgis demandi la
что такое шизофрения. Так что вы уж сами
profesoron, kio estas skizofrenio. Do, pri tio vi
узнайте это у него, иван Николаевич!
mem lin demandu, Ivano Nikolaiĉ.
— Откуда вы знаете, как меня зовут?
— Kiel vi scias mian nomon?
— Помилуйте, Иван Николаевич, кто же вас не — Mi petas vin, Ivano Nikolaiĉ, vin ja ĉiu konas!
знает? — Здесь иностранец вытащил из
— la alilandano elpoŝigis la hieraŭan numeron de
кармана вчерашний номер «Литературной
«La Literatura Gazeto», kaj sur la unua paĝo la
газеты», и Иван Николаевич увидел на первой
poeto rekonis sian portreton kaj sub ĝi sian
же странице свое изображение, а под ним свои
versaĵon. Tamen tiu atesto pri liaj famo kaj gloro,
собственные стихи. Но вчера еще радовавшее
kiu ĝojigis lin hieraŭ, nun ne estis al li agrabla.
доказательство славы и популярности на этот
раз ничуть не обрадовало поэта.
— Я извиняюсь, — сказал он, и лицо его
— Mi pardonpetas, — li diris kuntirinte la brovojn,
потемнело, — вы не можете подождать
— ĉu vi povus atendi unu momenton? Mi volas
минутку? Я хочу товарищу пару слов сказать.
diri du vortojn al la kamarado.
— О, с удовольствием! — Воскликнул
— Ho, kun plezuro! — respondis la nekonato. —
неизвестный, — здесь так хорошо под липами,
Tiel bone estas ĉi tie sub la tilioj, kaj cetere mi
а я, кстати, никуда и не спешу.
havas tempon.
— Вот что, Миша, — зашептал поэт, оттащив
— Aŭskultu, Miĉjo, — flustris Senhejmulo, tirinte
Берлиоза в сторону, — он никакой не интурист, la redaktoron flanken, — ne turisto li estas, sed а шпион. Это русский эмигрант,
spiono. Rusa elmigrinto, enŝteliĝinta ĉe nin.
перебравшийся к нам. Спрашивай у него
Postulu de li la legitimilon, aliel li eskapos!..
документы, а то уйдет...
— Ты думаешь? — Встревоженно шепнул
— Vi opinias do ..? — alarmiĝis Berlioz, kaj
Берлиоз, а сам подумал: «А ведь он прав!»
pensis: «Ja li pravas!»
— Уж ты мне верь, — засипел ему в ухо поэт,
— Nu certe, fidu min, — arde flustris en lian
— он дурачком прикидывается, чтобы
orelon la poeto, — li stultumas por kolekti iajn
выспросить кое-что. Ты слышишь, как он по-
informojn. Vi ja aŭdis, kiel li parolas ruse, — la
русски говорит, — поэт говорил и косился,
poeto per oblikva rigardo observis la nekonaton
следя, чтобы неизвестный не удрал, — идем,
por preventi ties fuĝon, — iru ni lin reteni, aliel li
задержим его, а то уйдет...
eskapos ...
И поэт за руку потянул Берлиоза к скамейке.
Senhejmulo tiris je la mano Berliozon al la benko.
Незнакомец не сидел, а стоял возле нее, держа
La nekonato ne plu sidis, sed staris apud ĝi, tenante
в руках какую-то книжечку в темно-сером
en la mano libreton kun malhele griza bindaĵo,
переплете, плотный конверт хорошей бумаги и densan koverton el bona papero kaj vizitkarton.
визитную карточку.
— Извините меня, что я в пылу нашего спора
— Pardonu al mi, ke entuziasmiĝinte pro la
забыл представить себя вам. Вот моя карточка, diskuto mi forgesis prezenti min. Jen miaj karto, паспорт и приглашение приехать в Москву для pasporto kaj invito veni Moskvon por konsilado —
консультации, — веско проговорил
impone diris la nekonato, sagace rigardante la du
неизвестный, проницательно глядя на обоих
literaturistojn.
литераторов.
Те сконфузились. «Черт, все слышал» —
Tiuj konfuziĝis. «Diable, li ĉion aŭdis ...», pensis
подумал Берлиоз и вежливым жестом показал,
Berlioz, kaj ĝentile gestis, ke li ne intencas
что в предъявлении документов нет
ekzameni la dokumentojn. Dum la alilandano estis
надобности. Пока иностранец совал их
prezentanta ilin al Berlioz, la poeto rimarkis sur la
редактору, поэт успел разглядеть на карточке
karto la vorton profesoro, presitan en fremdaj,
напечатанное иностранными буквами слово
latinaj literoj kaj la komencliteron de la
«профессор» и начальную букву фамилии —
familinomo, duoblan von: W.
двойное «в».
— Очень приятно, — тем временем смущенно
— Tre agrable, — konfuzite balbutis Berlioz, kaj
бормотал редактор, и иностранец спрятал
la alilandano reenpoŝigis la dokumentojn.
документы в карман.
Отношения таким образом были
Tiamaniere la rilatoj estis restarigitaj, kaj la triopo
восстановлены, и все трое снова сели на
residiĝis sur la benkon.
скамью.
— Вы в качестве консультанта приглашены к
— Ĉu vi, profesoro, estas invitita kiel konsilisto?
нам, профессор? — Спросил Берлиоз.
— demandis Berlioz.
— Да, консультантом.
— Jes, kiel konsilisto.
— Вы — немец? — Осведомился бездоммный.
— Vi estas germano, ĉu? — konjektis Senhejmulo.
— Я-то?.. — Переспросил профессор и вдруг
— Ĉu mi? — redemandis la profesoro kaj subite
задумался. — Да, пожалуй, немец... — Сказал
enpensiĝis. — Nu jes, plie germano ...
он.
— Вы по русски здорово говорите, — заметил
— Vi eminente parolas ruse, — rimarkis
Бездомный.
Senhejmulo.
— О, я вообще полиглот и знаю очень большое
— Ho, mi estas poligloto kaj scipovas tre multajn
количество языков, — ответил профессор.
lingvojn.
— А у вас какая специальность? —
— Kiu estas via fako? — demandis Berlioz.
Осведомился Берлиоз.
— Я — специалист по черной магии.
— Mi estas eksperto pri nigra magio.
«На тебе!» — Стукнуло в голове у Михаила
«Jen bele!» — klakis en la kapo de la redaktoro.
Александровича.
— И... И вас по этой специальности пригласили — Ĉ-ĉu pri tiu fako oni volas konsulti vin ĉi tie?
к нам? — Заикнувшись спросил он.
— li balbutis.
— Да, по этой пригласили, — подтвердил
— Jes, pri tiu fako, — konfirmis la profesoro kaj
профессор и пояснил: — тут в государственной klarigis: — Ĉi tie en la Ŝtata biblioteko oni библиотеке обнаружены подлинные рукописи
malkovris aŭtentajn manuskriptojn de Gerberto el
чернокнижника Герберта Аврилакского,
Aŭrilako, magiisto de la deka jarcento. Necesas, ke
десятого века, так вот требуется, чтобы я их
mi ilin malĉifru. Mi estas la sola fakulo en la
разобрал. Я единственный в мире специалист.
mondo.
— А-а! Вы историк? — С большим
— Ah ha, vi estas historiisto, ĉu? — kun grandaj
облегчением и уважением спросил Берлиоз.
faciliĝo kaj estimo demandis Berlioz.
— Я — историк, — подтвердил ученый и
— Mi estas historiisto, — jesis la profesoro kaj
добавил ни к селу ни к городу: — сегодня
maltrafe aldonis: — Hodiaŭ ĉe la Patriarĥa okazos
вечером на Патриарших прудах будет
kurioza historio!
интересная история!
И опять крайне удивились и редактор и поэт, а
Kaj denove tre ekmiris la redaktoro kaj la poeto.
профессор поманил обоих к себе и, когда они
La profesoro mansignis, ke ili proksimiĝu, kaj
наклонились к нему, прошептал:
kiam ili sin al li klinis, li flustris:
— Имейте в виду, что Иисус существовал.
— Atentu, ke Jesuo ekzistis.
— Видите ли, профессор, — принужденно
— Vidu, profesoro, — igis sin rideti Berlioz, — ni
улыбнувшись, отозвался Берлиоз, — мы
estimas viajn grandajn sciojn, sed pri tiu demando
уважаем ваши большие знания, но сами по
ni staras sur alia vidpunkto.
этому вопросу придерживаемся другой точки
зрения.
— А не надо никаких точек зрения! — Ответил
— Necesas nenia vidpunkto! — respondis la
странный профессор, — просто он
stranga profesoro, — tute simple: li ekzistis, nenio
существовал, и больше ничего.
plu.
— Но требуется же какое-нибудь
— Tamen oni bezonas ja ian pruvon ... —
доказательство... — Начал Берлиоз.
komencis Berlioz.
— И доказательств никаких не требуется, —
— Nenia pruvo estas bezonata, — respondis la
ответил профессор и заговорил негромко,
profesoro. Li ekparolis nelaŭte kaj ĉiuj fremdaĵoj
причем его акцент почему-то пропал: — все
de lia prononco ial malaperis: — Ĉio estas simpla.
просто: в белом плаще...
En blanka mantelo kun sangruĝa subŝtofo,
frumatene je l’ dek kvara tago de la printempa
monato Nisan’ ...
Глава 2. Понтий Пилат
Ĉapitro 2 PONCIO PILATO
В белом плаще с кровавым подбоем,
En blanka mantelo kun sangruĝa subŝtofo,
шаркающей кавалерийской походкой, ранним
frumatene je l’ dek kvara tago de la printempa
утром четырнадцатого числа весеннего месяца
monato Nisan’, Poncio Pilato, la prokuratoro de
нисана в крытую колоннаду между двумя
Judujo, kavaleriane trenante la plandumojn, eliris
крыльями дворца ирода великого вышел
en la portikon inter la du aloj de la palaco de
прокуратор Иудеи Понтий Пилат.
Herodo la Granda.
Более всего на свете прокуратор ненавидел
Pli ol ion ajn en la mondo la prokuratoro abomenis
запах розового масла, и все теперь предвещало la odoron de roza oleo, kaj nun ĉio aŭguris нехороший день, так как запах этот начал
malbonan tagon, ĉar ĝi persekutis lin ekde la
преследовать прокуратора с рассвета.
mateniĝo. Ŝajnis al li, ke la cipresoj kaj palmoj en
Прокуратору казалось, что розовый запах
la ĝardeno verŝas la rozan odoron, ke malbeninda
источают кипарисы и пальмы в саду, что к
roza flueto miksiĝas al la leda kaj ŝvita odoro de lia
запаху кожи и конвоя примешивается
eskorto. Amara fumeto penetris la portikon de
проклятая розовая струя. От флигелей в тылу
trans la supra ĝardenteraso, de pavilonoj en la
дворца, где расположилась пришедшая с
posto de la palaco, kie, veninte al Jerŝalaim kun la
прокуратором в Ершалаим первая когорта
prokuratoro, kvartiris la Unua kohorto de la XII
двенадцатого молниеносного легиона, заносило Fulma legio; kaj al la fumeto, indikanta ke la дымком в колоннаду через верхнюю площадку centuriaj kuiristoj komencis prepari la tagmanĝon, сада, и к горьковатому дыму,
miksiĝis la sama grasa roz’odoro. Ho, dioj, dioj,
свидетельствовавшему о том, что кашевары в
pro kio vi min punas?
кентуриях начали готовить обед,
примешивался все тот же жирный розовый дух.
О боги, боги, за что вы наказываете меня?
«Да, нет сомнений! Это она, опять она,
«Nu jes, sendube! Tio estas ĝi, ĝi denove, la
непобедимая, ужасная болезнь гемикрания, при nevenkebla, terura hemikranio, malsano ĉe kiu которой болит полголовы. От нее нет средств,
doloras duono de la kapo. Kontraŭ ĝi ne ekzistas
нет никакого спасения. Попробую не двигать
rimedo, malestas kuraco. Mi provu ne movi la
головой».
kapon.»
На мозаичном полу у фонтана уже было
Brakseĝo jam estis pretigita sur la mozaika planko
приготовлено кресло, и прокуратор, не глядя
ĉe la fontano. Sen rigardi iun ajn, la prokuratoro
ни на кого, сел в него и протянул руку в
sidiĝis sur ĝin kaj etendis la manon flanken.
сторону.
Секретарь почтительно вложил в эту руку
La sekretario respekte metis en la manon pecon de
кусок пергамента. Не удержавшись от
pergameno. Ne sukcesinte superregi doloran
болезненной гримасы, прокуратор искоса,
grimacon, la prokuratoro ĵetis oblikvan rigardon
бегло проглядел написанное, вернул пергамент sur la skribaĵon kaj pene diris:
секретарю и с трудом проговорил:
— Подследственный из Галилеи? К тетрарху
— Juĝato el Galileo, ĉu? Ĉu la tetrarĥo ekzamenis
дело посылали?
la aferon?
— Да, прокуратор, — ответил секретарь.
— Jes, prokuratoro, — respondis la sekretario.
— Что же он?
— Do kio?
— Он отказался дать заключение по делу и
— Li rifuzis konkludi pri la afero kaj la
смертный приговор синедриона направил на
mortoverdikton de la Sinedrio sendis al vi por
ваше утверждение, — объяснил секретарь.
konfirmo.
Прокуратор дернул щекой и сказал тихо:
La vango de la prokuratoro tremetis kaj li nelaŭte
diris:
— Приведите обвиняемого.
— Oni venigu la akuzaton.
И сейчас же с площадки сада под колонны на
Du legianoj tuj alkondukis de la ĝardenteraso sur la
балкон двое легионеров ввели и поставили
balkonon en la portiko viron verŝajne dudek sep
перед креслом прокуратора человека лет
jarojn aĝan kaj lasis lin stari antaŭ la seĝo de la
двадцати семи. Этот человек был одет в
prokuratoro. La homo surhavis malnovan kaj
старенький и разорванный голубой хитон.
disŝiritan, hele bluan ĥitonaĉon; lian kapon kovris
Голова его была прикрыта белой повязкой с
blanka tuko, fiksita per rimeneto transanta la
ремешком вокруг лба, а руки связаны за
frunton. Liaj manoj estis ŝnurligitaj malantaŭ la
спиной. Под левым глазом у человека был
dorso. Sub la maldekstra okulo li havis grandan
большой синяк, в углу рта — ссадина с
bluaĵon, ĉe la buŝ’angulo batvundon kun
запекшейся кровью. Приведенный с
koaguliĝinta sango. La alkondukito rigardis la
тревожным любопытством глядел на
prokuratoron kun maltrankvila scivolo.
прокуратора.
Тот помолчал, потом тихо спросил по-
Tiu paŭzis, poste demandis lin en la aramea lingvo:
арамейски:
— Так это ты подговаривал народ разрушить
— Do, ci instigis la popolon ruinigi la Jerŝalaiman
Ершалаимский храм? Прокуратор при этом
Templon, ĉu? — Dirante tion la prokuratoro sidis
сидел как каменный, и только губы его
kvazaŭ ŝtona, nur liaj lipoj apenaŭ moviĝis. Li estis
шевелились чуть-чуть при произнесении слов.
kvazaŭ ŝtona pro la timo svingeti la kapon ardantan
Прокуратор был как каменный, потому что
per infera doloro.
боялся качнуть пылающей адской болью
головой.
Человек со связанными руками несколько
La viro kun la ligitaj manoj iom moviĝis antaŭen
подался вперед и начал говорить:
kaj ekparolis:
— Добрый человек! Поверь мне...
— Bona homo! Kredu al mi ...
Но прокуратор, по-прежнему не шевелясь и
Plu senmova, la prokuratoro tuj lin interrompis sen
ничуть не повышая голоса, тут же перебил его:
plilaŭtigi la voĉon:
— Это меня ты называешь добрым человеком? — Ĉu min ci nomas bona homo? Ci eraras, ĉiu en
Ты ошибаешься. В Ершалаиме все шепчут про
Jerŝalaim murmuras pri mi, ke mi estas kruela
меня, что я свирепое чудовище, и это
monstro — kaj tio estas perfekte ĝusta. — Same
совершенно верно, — и так же монотонно
senesprime li aldonis: — Centuriestron Ratobuĉulo
прибавил: — кентуриона Крысобоя ко мне.
ĉi tien.
Всем показалось, что на балконе потемнело,
Ŝajnis al ĉiuj, ke sur la balkono malheliĝis, kiam la
когда кентурион, командующий особой
estro de la speciala centurio Marko, alnome
кентурией, марк, прозванный Крысобоем,
Ratobuĉulo, aperis antaŭ la prokuratoro.
предстал перед прокуратором.
Крысобой был на голову выше самого
La centuriestro je tuta kapo superis la plej altan
высокого из солдат легиона и настолько широк soldaton de la legio, kaj havis tiom larĝajn ŝultrojn, в плечах, что совершенно заслонил еще
ke li tute ŝirmis la ankoraŭ malaltan sunon.
невысокое солнце.
Прокуратор обратился к кентуриону по-
La prokuratoro lin alparolis latine:
латыни:
— Преступник называет меня «добрый
— La krimulo min titolas per bona homo. Por unu
человек». Выведите его отсюда на минуту,
minuto prenu lin for kaj klarigu al li, kiel oni al mi
объясните ему, как надо разговаривать со мной. parolu. Sed sen kripligo.
Но не калечить.
И все, кроме неподвижного прокуратора,
Kaj ĉiuj krom la senmova prokuratoro sekvis per la
проводили взглядом марка Крысобоя, который rigardo Markon Ratobuĉulon, kiu mansvingis al la махнул рукою арестованному, показывая, что
arestito, ke tiu iru post li.
тот должен следовать за ним.
Крысобоя вообще все провожали взглядами,
Ratobuĉulon oni ĉiam sekvis per la rigardo, kie ajn
где бы он ни появлялся, из-за его роста, а те,
li aperis, pro lia staturo, kaj kiuj vidis lin unuafoje
кто видел его впервые, из-за того еще, что лицо — ankaŭ pro lia misforma vizaĝo: ĝermana klabo кентуриона было изуродовано: нос его некогда iam rompis lian nazon.
был разбит ударом германской палицы.
Простучали тяжелые сапоги марка по мозаике,
La pezaj botoj de Marko forklakis kontraŭ la
связанный пошел за ним бесшумно, полное
mozaiko, la ligito senbrue lin sekvis, plena silento
молчание настало в колоннаде, и слышно было, estiĝis en la kolonaro. Turtoj kveris sur la
как ворковали голуби на площадке сада у
ĝardenteraso kaj en la fontano la akvo lirlis sian
балкона, да еще вода пела замысловатую
kaprican, agrablan kanton.
приятную песню в фонтане.
Прокуратору захотелось подняться, подставить
La prokuratoro volus ekstari, meti la tempion sub
висок под струю и так замереть. Но он знал,
la akvostrion kaj tiel resti senmova. Sed li sciis, ke
что и это ему не поможет.
ankaŭ tio ne mildigas la doloron.
Выведя арестованного из-под колонн в сад.
Elkondukinte la juĝaton en la ĝardenon, Marko
Крысобой вынул из рук у легионера, стоявшего Ratobuĉulo prenis vipon el la manoj de legiano, у подножия бронзовой статуи, бич и, несильно
staranta antaŭ la piedestalo de bronza statuo, ĝin
размахнувшись, ударил арестованного по
svingetis kaj frapis la ligiton sur la ŝultrojn. La
плечам. Движение кентуриона было небрежно
movo estis facila kaj senpena, sed la homo tuj falis
и легко, но связанный мгновенно рухнул
teren kvazaŭ subhakite, misglutis la aeron, lia
наземь, как будто ему подрубили ноги,
vizaĝo iĝis griza kaj la okuloj sensenciĝis. Same
захлебнулся воздухом, краска сбежала с его
facile, kvazaŭ malplenan sakon, Marko levis la
лица и глаза обессмыслились. Марк одною
falinton superteren, lin surpiedigis kaj diris naze,
левою рукой, легко, как пустой мешок,
malbone prononcante la arameajn vortojn:
вздернул на воздух упавшего, поставил его на
ноги и заговорил гнусаво, плохо выговаривая
арамейские слова:
— Римского прокуратора называть — игемон.
— La Romian prokuratoron alparoli per —
Других слов не говорить. Смирно стоять. Ты
hegemono. Aliajn vortojn ne diri. Kviete stari. Ĉu
понял меня или ударить тебя?
ci komprenis min aŭ frapi cin?
Арестованный пошатнулся, но совладал с
La arestito ŝanceliĝis, sed sin superregis, la ruĝo
собою, краска вернулась, он перевел дыхание и
reaperis sur lia vizaĝo, li retrovis la spiron kaj
ответил хрипло:
raŭke diris:
— Я понял тебя. Не бей меня.
— Mi komprenis cin. Ne frapu min.
Через минуту он вновь стоял перед
Post unu momento li staris antaŭ la prokuratoro.
прокуратором.
Прозвучал тусклый больной голос:
Malsanule fremdigite eksonis ties voĉo:
— Имя?
— La nomo?
— Мое? — Торопливо отозвался арестованный, — Ĉu la mia? — haste redemandis la arestito. La всем существом выражая готовность отвечать
tuta lia aspekto atestis pri la klopodo respondi
толково, не вызывать более гнева.
ĝuste, ne plu kolerigi.
Прокуратор сказал негромко:
La prokuratoro nelaŭte diris:
— Мое — мне известно. Не притворяйся более — La mian mi scias. Ne ŝajnigu cin pli stulta ol ci глупым, чем ты есть. Твое.
estas. La cia.
— Иешуа, — поспешно ответил арестант.
— Jeŝua, — rapidis respondi la arestito.
— Прозвище есть?
— Alnomo?
— Га-Ноцри.
— Ha-Nocri.
— Откуда ты родом?
— De kie ci devenas?
— Из города гамалы, — ответил арестант,
— De la urbo Gamala, — la ligito montris per la
головой показывая, что там, где-то далеко,
kapo, ke ie for, malproksime, dekstre de li, estas la
направо от него, на севере, есть город Гамала.
urbo Gamala.
— Кто ты по крови?
— De kiu gento?
— Я точно не знаю, — живо ответил
— Mi ne scias precize, — vigle respondis la
арестованный, — я не помню моих родителей.
arestito, — mi ne memoras miajn gepatrojn. Oni
Мне говорили, что мой отец был сириец...
diris al mi, ke mia patro estis siriano ...
— Где ты живешь постоянно?
— Kie estas cia hejmo?
— У меня нет постоянного жилища, —
— Mi ne havas fiksan loĝejon, — konfuzite
застенчиво ответил арестант, — я путешествую respondis la ligito, — mi vojaĝas de urbo al urbo.
из города в город.
— Это можно выразить короче, одним словом
— Tion eblas esprimi pli koncize, per unu vorto:
— бродяга, — сказал прокуратор и спросил: — vagabondo, — diris la prokuratoro. — Ĉu ci havas родные есть?
parencojn?
— Нет никого. Я один в мире.
— Neniun, mi estas sola en la mondo.
— Знаешь ли грамоту?
— Ĉu ci scipovas legi?
— Да.
— Jes.
— Знаешь ли какой-либо язык, кроме
— Ĉu ci scias iun lingvon, krom la aramean?
арамейского?
— Знаю. Греческий.
— Jes. La grekan.
Вспухшее веко приподнялось, подернутый
La ŝvelinta palpebro leviĝis, la okulo, nebula pro
дымкой страдания глаз уставился на
doloro, sin fiksis sur la arestiton. La alia okulo
арестованного. Другой глаз остался закрытым.
restis fermita.
Пилат заговорил по гречески:
Pilato ekparolis greke:
— Так ты собирался разрушить здание храма и — Do, ĉu ci volis ruinigi la Templon kaj instigis al призывал к этому народ?
tio la popolon?
Тут арестант опять оживился, глаза его
La arestito denove vigliĝis, liaj okuloj ĉesis
перестали выражать испуг, и он заговорил по
esprimi timon kaj li respondis en la greka:
гречески:
— Я, доб... — Тут ужас мелькнул в глазах
— Mi, bo... — ĉi tiam teruro trafulmis liajn
арестанта оттого, что он едва не оговорился, —
okulojn pro la preskaŭa misparolo, — mi,
я, игемон, никогда в жизни не собирался
hegemono, neniam intencis ruinigi la Templon kaj
разрушать здание храма и никого не
neniun instigis al tiu sensenca ago.
подговаривал на это бессмысленное действие.
Удивление выразилось на лице секретаря,
Miro aperis sur la vizaĝo de la sekretario, kiu
сгорбившегося над низеньким столом и
kurbiĝante super la malalta tablo protokolis la
записывающего показания. Он поднял голову,
depozicion. Li levis la kapon, sed tuj ree ĝin klinis
но тотчас же опять склонил ее к пергаменту.
al la pergameno.
— Множество разных людей стекается в этот
— Multego da homoj alfluas la urbon antaŭ la
город к празднику. Бывают среди них маги,
festo. Inter ili estas magoj, aŭguristoj, astrologoj
астрологи, предсказатели и убийцы, — говорил kaj murdistoj, — senesprime parolis la
монотонно прокуратор, — а попадаются и
prokuratoro, — estas ankaŭ mensoguloj.
лгуны. Ты, например, лгун. Записано ясно:
Ekzemple, ci estas mensogulo. Estas ja klare
подговаривал разрушить храм. Так
skribite: instigis ruinigi la Templon. Tiel atestas la
свидетельствуют люди.
homoj.
— Эти добрые люди, — заговорил арестант и,
— Tiuj bonaj homoj, — la arestito haltis kaj haste
торопливо прибавив: — игемон, — продолжал: aldoninte: — hegemono, — daŭrigis: — estas
— ничему не учились и все перепутали, что я
neinstruitaj, ili konfuzis ĉion kion mi diris. Mi eĉ
говорил. Я вообще начинаю опасаться, что
komencas timi, ke tiu miskompreno daŭros tre
путаница эта будет продолжаться очень долгое longan tempon. Kaj ĉio ĉi ĉar li malĝuste skribas время. И все из-за того, что он неверно
miajn parolojn.
записывает за мной.
Наступило молчание. Теперь уже оба больных
Estiĝis silento. Nun ambaŭ malsanulaj okuloj peze
глаза тяжело глядели на арестанта
rigardis la arestiton.
— Повторяю тебе, но в последний раз:
— La lastan fojon mi cin admonas: ĉesu ŝajnigi cin
перестань притворяться сумасшедшим,
frenezulo, ci krimulaĉo, — milde kaj senesprime
разбойник, — произнес Пилат мягко и
diris Pilato, — pri ci estas skribite nemulte, sed tio
монотонно, — за тобою записано немного, но
sufiĉas por cin pendumi.
записанного достаточно, чтобы тебя повесить.
— Нет, нет, игемон, — весь напрягаясь в
— Tamen jes, jes ja, hegemono, — diris la arestito
желании убедить, заговорил арестованный, —
tute streĉiĝinte pro la strebo kredigi, — sekvas,
ходит, ходит один с козлиным пергаментом и
sekvadas min iu kun kapra pergameno, kaj senĉese
непрерывно пишет. Но я однажды заглянул в
skribas. Nu, foje mi ĵetis rigardon en lian
этот пергамент и ужаснулся. Решительно
pergamenon — tio estis terura! Absolute nenion el
ничего из того, что там написано, я не говорил. la skribita mi iam diris. Mi lin petegis: pro Dio, Я его умолял: сожги ты бога ради свой
bruligu cian pergamenon! Sed li forŝiris ĝin el miaj
пергамент! Но он вырвал его у меня из рук и
manoj kaj forkuris.
убежал.
— Кто такой? — Брезгливо спросил Пилат и
— Kiu ankoraŭ? — mallogite demandis Pilato kaj
тронул висок рукой.
tuŝis la tempion per la mano.
— Левий Матвей, — охотно объяснил арестант, — Levio Mateo, — volonte klarigis la arestito. —
— он был сборщиком податей, и я с ним
Li estis impostisto kaj unue mi renkontis lin en
встретился впервые на дороге в Виффагии, там, Betfage, sur la vojo, tie kie elstaras la angulo de где углом выходит фиговый сад, и
figĝardeno. Ni konversaciis. Komence li traktis
разговорился с ним. Первоначально он отнесся min malafable kaj eĉ insultis min — nu, li opiniis ко мне неприязненно и даже оскорблял меня,
ke li min insultas nomante min hundo, — la
то есть думал, что оскорбляет, называя меня
arestito ridetis, — mi vidas nenion malbonan en la
собакой, — тут арестант усмехнулся, — я
besto, do nenion ofendan en la vorto ...
лично не вижу ничего дурного в этом звере,
чтобы обижаться на это слово...
Секретарь перестал записывать и исподтишка
La sekretario ĉesis skribi kaj kaŝe ĵetis
бросил удивленный взгляд, но не на
mirrigardon, ĉi-foje ne al la arestito sed al la
арестованного, а на прокуратора.
prokuratoro.
— ...Однако, послушав меня, он стал
— ... tamen aŭskultante min li iĝis pli milda, —
смягчаться, — продолжал Иешуа, — наконец
daŭrigis Jeŝua, — fine li ĵetis sian monon sur la
бросил деньги на дорогу и сказал, что пойдет
vojon kaj diris, ke li iros kun mi vojaĝi ...
со мной путешествовать...
Пилат усмехнулся одною щекой, оскалив
Pilato rikanis per unu vango, nudigante siajn
желтые зубы, и промолвил, повернувшись всем flavajn dentojn, kaj turnis sian tutan trunkon al la туловищем к секретарю:
sekretario:
— О, город Ершалаим! Чего только не
— Ho, urbo Jerŝalaim! Ĉu estas absurdaĵo kiun oni
услышишь в нем. Сборщик податей, вы
ne aŭdus ĉi tie? Impostisto, aŭskultu do, impostisto
слышите, бросил деньги на дорогу!
ĵetis monon sur la vojon!
Не зная, как ответить на это, секретарь счел
Ne sciante, kiel reagi, la sekretario decidis speguli
нужным повторить улыбку Пилата.
la Pilatan rikanon.
— А он сказал, что деньги ему отныне стали
— Nu, li diris, ke de tiam la mono iĝis al li
ненавистны, объяснил Иешуа странные
abomena, — klarigis Jeŝua la strangan agon de
действия Левия Матвея и добавил: — и с тех
Levio Mateo, kaj aldonis: — De tiam li iĝis mia
пор он стал моим спутником.
kunvojaĝanto.
Все еще скалясь, прокуратор поглядел на
Ankoraŭ nuddenta, la prokuratoro rigardis la
арестованного, затем на солнце, неуклонно
arestiton, poste la sunon, nerezisteble leviĝantan
подымающееся вверх над конными статуями
supren, super la rajdostatuoj de la hipodromo
гипподрома, лежащего далеко внизу направо, и
kuŝanta malproksime dekstre, malpli alte ol la
вдруг в какой-то тошной муке подумал о том,
palaco. Kaptite de naŭza turmento, li pensis, ke la
что проще всего было бы изгнать с балкона
plej simpla solvo estus forigi de la balkono ĉi tiun
этого странного разбойника, произнеся только
strangan krimulaĉon per nuraj tri vortoj: «Oni lin
два слова: «Повесить его». Изгнать и конвой,
pendumu». Forigi ankaŭ la eskorton, foriri el la
уйти из колоннады внутрь дворца, велеть
portiko en la internon de la palaco, ordoni ke oni
затемнить комнату, повалиться на ложе,
kurtenu ĉambron kaj alportu malvarman akvon,
потребовать холодной воды, жалобным
lasi sin fali sur liton, plorvoĉe voki la hundon
голосом позвать собаку Банга, пожаловаться ей Banga’, plendi al ĝi pri la hemikranio. La penso pri на гемикранию. И мысль об яде вдруг
veneno loge trafulmis la kapon de la prokuratoro.
соблазнительно мелькнула в больной голове
прокуратора.
Он смотрел мутными глазами на арестованного Li rigardis la homon per la malklaraj okuloj kaj и некоторое время молчал, мучительно
dum kelka tempo silentis, penante rememori, kial
вспоминая, зачем на утреннем безжалостном
antaŭ li, sub la senkompata Jerŝalaima suno, staras
Ершалаимском солнцепеке стоит перед ним
arestito kun sia misforma pro batoj vizaĝo, kaj
арестант с обезображенным побоями лицом, и
kiujn pluajn senutilajn demandojn li ankoraŭ devas
какие еще никому не нужные вопросы ему
fari.
придется задавать.
— Левий Матвей? — Хриплым голосом
— Ĉu Levio Mateo? — raŭke demandis la
спросил больной и закрыл глаза.
malsanulo kaj fermis la okulojn.
— Да, Левий Матвей, — донесся до него
— Jes, Levio Mateo, — atingis lin la akra, lin
высокий, мучающий его голос.
turmentanta voĉo.
— А вот что ты все-таки говорил про храм
— Tamen kion ci diris pri la Templo al la
толпе на базаре?
hom’amaso en la bazaro?
Голос отвечавшего, казалось, колол Пилату в
La voĉo de la respondanto ŝajnis piki Pilaton en la
висок, был невыразимо мучителен, и этот голос tempion, ĝi estis neesprimeble doloriga. Ĝi estis говорил:
diranta:
— Я, игемон, говорил о том, что рухнет храм
— Mi, hegemono, diris, ke falos la templo de la
старой веры и создастся новый храм истины.
malnova kredo kaj kreiĝos nova templo de la vero.
Сказал так, чтобы было понятнее.
Mi diris tiel, por ke oni pli facile komprenu.
— Зачем же ты, бродяга, на базаре смущал
— Kial do ci, vagulaĉo, agitis la popolon en la
народ, рассказывая про истину, о которой ты не bazaro parolante pri la vero kiun ci ne scias? Kio имеешь представления? Что такое истина?
estas la vero?
И тут прокуратор подумал: «О, боги мои! Я
Dirinte tion la prokuratoro pensis: «Ho, vi dioj! Mi
спрашиваю его о чем-то ненужном на суде...
demandas lin pri io malnecesa por la juĝo ... Mia
Мой ум не служит мне больше...» И опять
intelekto ne plu servas min ...» Kaj refoje la kaliko
померещилась ему чаша с темною жидкостью.
kun malhela likvaĵo aperis en lia mensa vido.
«Яду мне, яду!»
«Venenon al mi, venenon!»
И вновь он услышал голос:
Denove li ekaŭdis la voĉon:
— Истина прежде всего в том, что у тебя болит
— Antaŭ ĉio la vero estas, ke doloras cia kapo,
голова, и болит так сильно, что ты малодушно
doloras tiom forte, ke ci malkuraĝe pensas pri la
помышляешь о смерти. Ты не только не в силах morto. Ci apenaŭ povas al mi paroli, eĉ rigardi min говорить со мной, но тебе трудно даже глядеть estas al ci malfacile. Nun mi estas cia nevola на меня. И сейчас я невольно являюсь твоим
turmentanto, tio min ĉagrenas. Ci ne povas eĉ
палачом, что меня огорчает. Ты не можешь
pensi pri io ajn kaj nur revas, ke venu cia hundo,
даже и думать о чем-нибудь и мечтаешь только
ŝajne la sola kara al ci estaĵo. Sed ciaj turmentoj tuj
о том, чтобы пришла твоя собака,
finiĝos, la kapo ĉesos dolori.
единственное, по-видимому, существо, к
которому ты привязан. Но мучения твои сейчас
кончатся, голова пройдет.
Секретарь вытаращил глаза на арестанта и не
La sekretario je duonfrazo ĉesis skribi kaj mire
дописал слова.
ekgapis la arestiton.
Пилат поднял мученические глаза на арестанта Pilato levis sur tiun la martirajn okulojn kaj и увидел, что солнце уже довольно высоко
rimarkis, ke la suno jam estas altete super la
стоит над гипподромом, что луч пробрался в
hipodromo, ke ĝia radio, penetrinte la kolonaron,
колоннаду и подползает к стоптанным
rampis ĝis la eluzitaj sandaloj de Jeŝua, ke tiu
сандалиям Иешуа, что тот сторонится от
forflankiĝas por ĝin eviti.
солнца.
Тут прокуратор поднялся с кресла, сжал голову La prokuratoro ekstaris, premis la kapon per руками, и на желтоватом его бритом лице
ambaŭ manoj, lia flaveta, razita vizaĝo esprimis
выразился ужас. Но он тотчас же подавил его
teruron. Sed tuj li ĝin superregis kaj residiĝis.
своею волею и вновь опустился в кресло.
Арестант же тем временем продолжал свою
Dume la arestito daŭrigis sian parolon, sed la
речь, но секретарь ничего более не записывал, а sekretario ne plu skribis. Ansere streĉinte la kolon, только, вытянув шею, как гусь, старался не
li nur klopodis ne eligi eĉ malplejan vorton.
проронить ни одного слова.
— Ну вот, все и кончилось, — говорил
— Jen, ĉio finiĝis, — parolis la arestito afable
арестованный, благожелательно поглядывая на rigardante Pilaton, — mi tre ĝojas pri tio. Mi Пилата, — и я чрезвычайно этому рад. Я
konsilas al ci, hegemono, por iom da tempo forlasi
советовал бы тебе, игемон, оставить на время
la palacon kaj promeni en la ĉirkaŭaĵo — nu
дворец и погулять пешком где-нибудь в
ekzemple, en la ĝardenoj sur la Oliv’arba Monto.
окрестностях, ну хотя бы в садах на елеонской
La fulmotondro ... — sin turninte la arestito
горе. Гроза начнется, — арестант повернулся,
rigardis la sunon, — venos poste, antaŭ la vespero.
прищурился на солнце, — позже, к вечеру.
Promeno cin efikus tre bone, kaj mi volonte cin
Прогулка принесла бы тебе большую пользу, а
akompanus. En mian kapon venis kelkaj novaj
я с удовольствием сопровождал бы тебя. Мне
pensoj, kiuj eble cin interesos, kaj mi kun plezuro
пришли в голову кое-какие новые мысли,
komunikus al ci ilin, des pli ke ci ŝajnas homo tre
которые могли бы, полагаю, показаться тебе
inteligenta.
интересными, и я охотно поделился бы ими с
тобой, тем более что ты производишь
впечатление очень умного человека.
Секретарь смертельно побледнел и уронил
La sekretario morte paliĝis kaj lasis fali la
свиток на пол.
pergamenrulon.
— Беда в том, — продолжал никем не
— Cia malfeliĉo konsistas en tio, — nehaltigate
останавливаемый связанный, — что ты
parolis plu la ligito, — ke ci estas tro
слишком замкнут и окончательно потерял веру malkomunikema kaj tute perdis la fidon je la
в людей. Ведь нельзя же, согласись, поместить
homoj. Konsentu ja, ke oni ne povas meti sian
всю свою привязанность в собаку. Твоя жизнь
tutan ŝaton en hundon. Cia vivo estas magra,
скудна, игемон, — и тут говорящий позволил
hegemono. — La parolinto permesis al si rideton.
себе улыбнуться.
Секретарь думал теперь только об одном,
La sekretario nun pensis nur pri tio, ĉu li kredu
верить ли ему ушам своим или не верить.
siajn orelojn. Devigite kredi, li penis imagi, en kiu
Приходилось верить. Тогда он постарался
fantazia formo manifestiĝos la furiozo de la
представить себе, в какую именно
kolerema prokuratoro ĉe tiu senprecedenca
причудливую форму выльется гнев
impertinentaĵo de la arestito. Sed li ne povis tion
вспыльчивого прокуратора при этой
imagi, kvankam li bone konis la prokuratoron.
неслыханной дерзости арестованного. И этого
секретарь представить себе не мог, хотя и
хорошо знал прокуратора.
Тогда раздался сорванный, хрипловатый голос
Eksonis la streĉovundita, raŭketa voĉo de la
прокуратора, по-латыни сказавшего:
prokuratoro, latine diranta:
— Развяжите ему руки.
— Malligu liajn manojn.
Один из конвойных легионеров стукнул
Unu el la eskortanoj frapis per la lanco kontraŭ la
копьем, передал его другому, подошел и снял
planko, transdonis ĝin al alia, aliris la arestiton kaj
веревки с арестанта. Секретарь поднял свиток,
forigis la ŝnuron. La sekretario reprenis la
решил пока что ничего не записывать и ничему
pergamenon kaj decidis dum kelka tempo nenion
не удивляться.
skribi kaj nenion miri.
— Сознайся, — тихо по-гречески спросил
— Konfesu, — mallaŭte demandis Pilato en la
Пилат, — ты великий врач?
greka, — ci estas granda kuracisto, ĉu?
— Нет, прокуратор, я не врач, — ответил
— Ne, prokuratoro, mi ne estas kuracisto, —
арестант, с наслаждением потирая измятую и
respondis la arestito, delice frotante la ŝvelintan,
опухшую багровую кисть руки.
malhele ruĝan manon, sulkigitan per la ŝnuro.
Круто, исподлобья Пилат буравил глазами
Klininte la kapon, Pilato boris la arestiton per fiksa
арестанта, и в этих глазах уже не было мути, в
rigardo. Ne plu nebula, ĝi reakiris siajn kutimajn
них появились всем знакомые искры.
spritobrilojn.
— Я не спросил тебя, — сказал Пилат, — ты,
— Mi ne demandis cin, — diris Pilato, — ĉu ci
может быть, знаешь и латинский язык?
ankaŭ scias latine?
— Да, знаю, — ответил арестант.
— Jes, — respondis la arestito.
Краска выступила на желтоватых щеках
La flavetaj vangoj de Pilato iom ruĝiĝis kaj li
Пилата, и он спросил по-латыни:
demandis latine:
— Как ты узнал, что я хотел позвать собаку?
— Kiel ci divenis, ke mi volis voki mian hundon?
— Это очень просто, — ответил арестант по-
— Tio estas tre simpla, — latine respondis la
латыни, — ты водил рукой по воздуху, —
arestito, — ci movis cian manon en la aero, — la
арестант повторил жест Пилата, — как будто
parolanto ripetis la geston de la prokuratoro, —
хотел погладить, и губы...
kvazaŭ ci volis ĝin karesi kaj ciaj lipoj ...
— Да, — сказал Пилат.
— Jes, — diris Pilato.
Помолчали, потом Пилат задал вопрос по-
Post paŭzo li demandis greke:
гречески:
— Итак, ты врач?
— Do, ci estas kuracisto, ĉu?
— Нет, нет, — живо ответил арестант, —
— Ne, ne, — energie kontraŭdiris la arestito, —
поверь мне, я не врач.
kredu al mi, mi ne estas kuracisto.
— Ну, хорошо. Если хочешь это держать в
— Nu bone, se ci volas kaŝi tion, kaŝu ĝin. La
тайне, держи. К делу это прямого отношения не aferon ĝi ne koncernas. Do, ĉu ci asertas, ke ci имеет. Так ты утверждаешь, что не призывал
neniun instigis detrui ... aŭ forbruligi aŭ alimaniere
разрушить... Или поджечь, или каким-либо
difekti la Templon?
иным способом уничтожить храм?
— Я, игемон, никого не призывал к подобным
— Mi neniun instigis al tiaj agoj, hegemono, mi
действиям, повторяю. Разве я похож на
ripetas. Ja mi ne similas malsaĝulon, ĉu?
слабоумного?
— О да, ты не похож на слабоумного, — тихо
— Ho certe, ci ne similas malsaĝulon, — mallaŭte
ответил прокуратор и улыбнулся какой-то
respondis la prokuratoro kaj timinde rikanis. — Do
страшной улыбкой, — так поклянись, что этого ĵuru ke tio ne okazis.
не было.
— Чем хочешь ты, чтобы я поклялся? —
— Je kio ci volas ke mi ĵuru? — plivigliĝis la
Спросил, очень оживившись, развязанный.
malligito.
— Ну, хотя бы жизнью твоею, — ответил
— Nu, ekzemple je cia vivo, — respondis la
прокуратор, — ею клясться самое время, так
prokuratoro, — nun estas la ĝusta tempo ĵuri je ĝi,
как она висит на волоске, знай это!
ĉar sciu, ĝi pendas je hareto!
— Не думаешь ли ты, что ты ее подвесил,
— Ĉu ci opinias, ke ĝin pendigis ci, hegemono? —
игемон? — Спросил арестант, — если это так,
demandis la arestito. — Se jes, ci ege eraras.
ты очень ошибаешься.
Пилат вздрогнул и ответил сквозь зубы:
Pilato ektremis kaj diris tra la kunpremitaj dentoj:
— Я могу перерезать этот волосок.
— Mi povas distranĉi tiun hareton.
— И в этом ты ошибаешься, — светло
— Ankaŭ pri tio ci eraras, — kontraŭdiris la
улыбаясь и заслоняясь рукой от солнца,
arestito kun serena rideto, per la mano sin ŝirmante
возразил арестант, — согласись, что перерезать kontraŭ la suno. — Ja konsentu, ke sendube, волосок уж наверно может лишь тот, кто
distranĉi ĝin povas nur la pendiginto, ĉu?
подвесил?
— Так, так, — улыбнувшись, сказал Пилат, —
— Nu bone, — ridetis Pilato, — mi ne plu dubas,
теперь я не сомневаюсь в том, что праздные
ke la nenifaremaj Jerŝalaimaj gapuloj senforlase
зеваки в Ершалаиме ходили за тобою по пятам. cin sekvis. Mi ne scias, kiu pendigis cian langon, Не знаю, кто подвесил твой язык, но подвешен sed ĝi estas bone pendigita. Interalie, ĉu tio estas он хорошо. Кстати, скажи: верно ли, что ты
vera, ke ci envenis Jerŝalaimon tra la Pordego de
явился в Ершалаим через сузские ворота
Suzo, rajdante azenon kaj akompanate de popolaĉo
верхом на осле, сопровождаемый толпою
kiu salutis cin per krioj kvazaŭ profeton?
черни, кричавшей тебе приветствия как бы
некоему пророку? — Тут прокуратор указал на
свиток пергамента.
Арестант недоуменно поглядел на прокуратора. La arestito mire rigardis la prokuratoron.
— У меня и осла-то никакого нет, игемон, —
— Verdire, mi havas nenian azenon, — li
сказал он. — Пришел я в Ершалаим точно
respondis. — Mi envenis la urbon tra la Pordego
через сузские ворота, но пешком, в
de Suzo, tio estas ĝusta, sed mi venis piede. Min
сопровождении одного Левия Матвея, и никто
akompanis nur Levio Mateo kaj neniu kriis al mi
мне ничего не кричал, так как никто меня тогда ion ajn, ĉar tiam neniu en Jerŝalaim min konis.
в Ершалаиме не знал.
— Не знаешь ли ты таких, — продолжал
— Ĉu ci konas tiujn homojn, — daŭrigis Pilato
Пилат, не сводя глаз с арестанта, — некоего
fiksrigardante la arestiton, — iu Dismas, poste
Дисмаса, другого — Гестаса и третьего — Вар-
Gestas kaj Bar-rabba?
раввана?
— Этих добрых людей я не знаю, — ответил
— Ĉi tiujn bonajn homojn mi ne konas.
арестант.
— Правда?
— Ĉu vere?
— Правда.
— Vere.
— А теперь скажи мне, что это ты все время
— Nun diru al mi, kial ci ĉiumomente diras «bona
употребляешь слова «добрые люди»? Ты всех,
homo»? Ĉu ĉiun ci nomas tia?
что ли, так называешь?
— Всех, — ответил арестант, — злых людей
— Ĉiun, — respondis la arestito, — en la mondo
нет на свете.
ne estas malicaj homoj.
— Впервые слышу об этом, — сказал Пилат,
— La unuan fojon mi tion aŭdas, — diris Pilato
усмехнувшись, — но, может быть, я мало знаю kun negaja rideto, — sed eblas, ke mi ne sufiĉe жизнь! Можете дальнейшее не записывать, —
konas la vivon. Ne necesas skribi plu, — li sin
обратился он к секретарю, хотя тот и так
ekturnis al la sekretario, cetere ĉesinta skribi jam
ничего не записывал, и продолжал говорить
antaŭe, kaj reparolis al la arestito: — Ĉu en iu
арестанту: — в какой-нибудь из греческих книг greka libro ci legis pri tio?
ты прочел об этом?
— Нет, я своим умом дошел до этого.
— Ne, mi mem komprenis tion.
— И ты проповедуешь это?
— Kaj ci predikas tion, ĉu?
— Да.
— Jes.
— А вот, например, кентурион Марк, его
— Nun kion ci dirus, ekzemple, pri centuriestro
прозвали Крысобоем, — он — добрый?
Marko, alnome Ratobuĉulo, ĉu ankaŭ li estas
bona?
— Да, — ответил арестант, — он, правда,
— Jes, — respondis la arestito, — kvankam li estas
несчастливый человек. С тех пор как добрые
malfeliĉa homo. De kiam bonaj homoj lin kripligis,
люди изуродовали его, он стал жесток и черств. li iĝis kruela kaj senkompata. Estas interese, kiu Интересно бы знать, кто его искалечил.
faris tion?
— Охотно могу сообщить это, — отозвался
— Mi volonte informos cin pri tio, — diris Pilato,
Пилат, — ибо я был свидетелем этого. Добрые
— mi ja ĉeestis tie. Bonaj homoj sin ĵetadis sur lin
люди бросались на него, как собаки на медведя. kvazaŭ la hundoj sur urson. La ĝermanoj kroĉiĝis Германцы вцепились ему в шею, в руки, в ноги. je liaj kruroj, brakoj, kolo. Lia manipuluso estis Пехотный манипул попал в мешок, и если бы
encirkligita, kaj se la turmo, kiun mi komandis, ne
не врубилась с фланга кавалерийская турма, а
estus enhakinta sin de la flanko, ci, filozofo, ne
командовал ею я, — тебе, философ, не
havus la okazon interparoli kun Ratobuĉulo. Tio
пришлось бы разговаривать с Крысобоем. Это
estis dum la batalo ĉe Idistavizo, en la Junulina
было в бою при Идиставизо, в долине Дев.
Valo.
— Если бы с ним поговорить, — вдруг
— Se mi povus interparoli kun li, — neatendite
мечтательно сказал арестант, — я уверен, что
diris la arestito reve, — mi estas certa, ke li draste
он резко изменился бы.
ŝanĝiĝus.
— Я полагаю, — отозвался Пилат, — что мало
— Nu, — reagis Pilato, — se ci havus la kapricon
радости ты доставил бы легату легиона, если
interparoli kun oficiroj aŭ soldatoj de la legio, tio
бы вздумал разговаривать с кем-нибудь из его
probable ne rezultigus grandan ĝojon por la
офицеров или солдат. Впрочем, этого и не
legiestro. Tamen — feliĉe por ni ĉiuj — tio ne
случится, к общему счастью, и первый, кто об
okazos, kaj mi estas la unua kiu zorgos pri la afero.
этом позаботится, буду я.
В это время в колоннаду стремительно влетела Ĉi tiam hirundo impetis en la portikon, flugis unu ласточка, сделала под золотым потолком круг,
rondon tuj sub la ora plafono, malplialtiĝis, per la
снизилась, чуть не задела острым крылом лица akra flugilo preskaŭ tuŝis la vizaĝon de bronza медной статуи в нише и скрылась за капителью statuo staranta en niĉo kaj malaperis en kapitelo.
колонны. Быть может, ей пришла мысль вить
Eble, ĝi ekvolis fari tie sian neston.
там гнездо.
В течение ее полета в светлой теперь и легкой
Dum ĝia flugado en la kapo de la prokuratoro, nun
голове прокуратора сложилась формула. Она
klara kaj facila, vortiĝis formulo. Ĝi estis jena: La
была такова: игемон разобрал дело бродячего
hegemono konsideris la aferon pri la vaganta
философа Иешуа по кличке Га-Ноцри, и
filozofo Jeŝua, alnome Ha-Nocri, kaj trovis nenian
состава преступления в нем не нашел. В
delikton. Speciale, ne estas malkovrita ia ajn rilato
частности, не нашел ни малейшей связи между inter la faroj de Jeŝua kaj la ĵusa tumulto en действиями Иешуа и беспорядками,
Jerŝalaim. Evidentiĝis, ke la vaganta filozofo estas
происшедшими в Ершалаиме недавно.
mense malsana, tial la prokuratoro ne konfirmas la
Бродячий философ оказался душевнобольным.
mortoverdikton de la Malgranda Sinedrio pri Ha-
Вследствие этого смертный приговор Га-
Nocri. Tamen, ĉar ties malsaĝaj, utopiaj paroloj
Ноцри, вынесенный малым синедрионом,
povas kaŭzi tumulton en Jerŝalaim, la prokuratoro
прокуратор не утверждает. Но ввиду того, что
lin forsendas el la urbo kaj ordonas malliberigi lin
безумные, утопические речи Га-Ноцри могут
en Cezareo Stratona ĉe Mediteraneo — kie cetere
быть причиною волнений в Ершалаиме,
rezidas la prokuratoro.
прокуратор удаляет Иешуа из Ершалаима и
подвергает его заключению в кесарии
стратоновой на Средиземном море, то есть
именно там, где резиденция прокуратора.
Оставалось это продиктовать секретарю.
Necesis nur dikti tion al la sekretario.
Крылья ласточки фыркнули над самой головой La flugiloj de la hirundo susuris tuj super la kapo игемона, птица метнулась к чаше фонтана и
de la hegemono, la birdo ĵetis sin flanken, al la
вылетела на волю. Прокуратор поднял глаза на kaliko de la fontano kaj forflugis eksteren. La арестанта и увидел, что возле того столбом
prokuratoro levis la rigardon sur la arestiton kaj
загорелась пыль.
vidis apud tiu brulantan polvofoston.
— Все о нем? — Спросил Пилат у секретаря.
— Ĉu estas io plua pri li? — demandis Pilato la
sekretarion.
— Нет, к сожалению, — неожиданно ответил
— Bedaŭrinde jes, — kontraŭ lia atendo respondis
секретарь и подал Пилату другой кусок
tiu kaj donis al Pilato alian pergamenon.
пергамента.
— Что еще там? — Спросил Пилат и
— Kio do? — Pilato kuntiris la brovojn.
нахмурился.
Прочитав поданное, он еще более изменился в
Lia mieno ŝanĝiĝis eĉ plie post ol li legis la
лице. Темная ли кровь прилила к шее и лицу
pergamenon. Ĉu malhela sango alfluis liajn
или случилось что-либо другое, но только кожа vizaĝon kaj kolon, ĉu okazis io alia, sed lia haŭto его утратила желтизну, побурела, а глаза как
perdis la flavon, iĝis bruna kaj liaj okuloj ŝajnis
будто провалились.
sinki en la kapo.
Опять-таки виновата была, вероятно, кровь,
Verŝajne pro la sama sango, kiu alfluis la tempiojn
прилившая к вискам и застучавшая в них,
kaj komencis tie batadi, konfuziĝis lia vidado. Jen
только у прокуратора что-то случилось со
— ŝajnis al li, ke la kapo de la arestito ien
зрением. Так, померещилось ему, что голова
forŝvebis kaj anstataŭ ĝi aperis alia. Sur tiu kalva
арестанта уплыла куда-то, а вместо нее
kapo sidis ora krono kun disaj dentoj; la haŭton de
появилась другая. На этой плешивой голове
la frunto korodis ulcero, ŝmirita per ungvento; la
сидел редкозубый золотой венец; на лбу была
buŝo estis ensinkinta, sendenta, kun kaprica,
круглая язва, разъедающая кожу и смазанная
pendanta malsupra lipo. Plu, ŝajnis al Pilato, ke la
мазью; запавший беззубый рот с отвисшей
rozkoloraj kolonoj ĉirkaŭ li kaj la Jerŝalaimaj
нижней капризною губой. Пилату показалось,
tegmentoj tie for, malsupre, trans la ĝardeno,
что исчезли розовые колонны балкона и кровли malaperis, ke ĉio perdiĝis en la densega verdo de la Ершалаима вдали, внизу за садом, и все
Kapreaj ĝardenoj. Ankaŭ pri lia aŭdo okazis io
утонуло вокруг в густейшей зелени капрейских
stranga: ŝajnis, ke ie malproksime trumpetoj
садов. И со слухом совершилось что-то
eksonis nelaŭte kaj minace, kaj tre klare li aŭdis
странное-как будто вдали проиграли негромко
nazan voĉon orgojle tiri la vortojn: «La leĝo pri
и грозно трубы и очень явственно послышался
majest’atenco ...».
носовой голос, надменно тянущий слова:
«Закон об оскорблении величества...»
Мысли понеслись короткие, бессвязные и
Rapide ekruliĝis pensoj — mallongaj, senordaj,
необыкновенные: «Погиб!», Потом:
nekutimaj: «Perdita!»; poste: «Perditaj!..» Kaj tute
«Погибли!..» И какая-то совсем нелепая среди
absurda ideo pri ia nepre venonta (al kiu?!)
них о каком-то долженствующем непременно
senmorteco — kaj tiu senmorteco ial naskis
быть — и с кем?! — Бессмертии, причем
neelteneblan angoron.
бессмертие почему-то вызывало нестерпимую
тоску.
Пилат напрягся, изгнал видение, вернулся
Pilato sin streĉis, forpelis la vizion, revenigis la
взором на балкон, и опять перед ним оказались rigardon en la portikon. Antaŭ li denove estis la глаза арестанта.
okuloj de la arestito.
— Слушай, Га-Ноцри, — заговорил
— Aŭskultu, Ha-Nocri, — ekparolis la prokuratoro
прокуратор, глядя на Иешуа как-то странно:
iel strange rigardante al Jeŝua: lia mieno estis
лицо прокуратора было грозно, но глаза
severa, sed en la okuloj videblis maltrankvilo, —
тревожны, — ты когда-либо говорил что-
ĉu iam ci diris ion ajn pri la granda Cezaro?
нибудь о великом кесаре? Отвечай! Говорил?..
Respondu! Ĉu ci ion diris? Aŭ ... ne ... diris? — La
Или... Не... Говорил? — Пилат протянул слово
vorton ne Pilato tiris iom pli longe ol konvenas ĉe
«не» несколько больше, чем это полагается на
juĝo. Per la rigardo li sendis al la arestito ian
суде, и послал Иешуа в своем взгляде какую-то
penson, kiun li volis kvazaŭ sugestii al tiu.
мысль, которую как бы хотел внушить
арестанту.
— Правду говорить легко и приятно, —
— Diri la veron estas facile kaj agrable, —
заметил арестант.
rimarkis Jeŝua.
— Мне не нужно знать, — придушенным, злым — Mi ne bezonas scii, — reagis Pilato per sufokata голосом отозвался Пилат, — приятно или
kolera voĉo, — ĉu estas al ci agrabla diri la veron.
неприятно тебе говорит правду. Но тебе
Tutegale ci ĝin diros. Tamen dirante ĝin, pesu ĉiun
придется ее говорить. Но, говоря, взвешивай
vorton se ci volas eviti morton ne nur certan sed
каждое слово, если не хочешь не только
ankaŭ turmentan.
неизбежной, но и мучительной смерти.
Никто не знает, что случилось с прокуратором
Ne estas sciate, kio okazis al la prokuratoro de
Иудеи, но он позволил себе поднять руку, как
Judujo, sed li permesis al si levi la manon, kvazaŭ
бы заслоняясь от солнечного луча, и за этой
por ŝirmi sin kontraŭ la sunradio, kaj de malantaŭ
рукой, как за щитом, послать арестанту какой-
la mano, kiel de malantaŭ ŝildo, sendi al la arestito
то намекающий взор.
ian subinstigan rigardon.
— Итак, — говорил он, — отвечай, знаешь ли
— Do, — li parolis plu, — respondu, ĉu ci konas
ты некоего Иуду из Кириафа, и что именно ты
iun Jehudon el Kirjat kaj kion ci diris al li, se ci
говорил ему, если говорил, о кесаре?
tamen diris, pri Cezaro?
— Дело было так, — охотно начал
— Tio okazis jene, — volonte komencis rakonti la
рассказывать арестант, — позавчера вечером я
arestito, — antaŭhieraŭ vespere, ĉe la Templo, mi
познакомился возле храма с одним молодым
konatiĝis kun junulo kiu nomis sin Jehudo el la
человеком, который назвал себя Иудой из
urbo Kirjat. Li invitis min en sian domon en la
города Кириафа. Он пригласил меня к себе в
Malsupra Urbo kaj regalis min ...
дом в нижнем городе и угостил...
— Добрый человек? — Спросил Пилат, и
— Bona homo, ĉu? — demandis Pilato kaj
дьявольский огонь сверкнул в его глазах.
diableska fajrero ekbrilis en liaj okuloj.
— Очень добрый и любознательный человек,
— Tre bona kaj sciama homo, — jesis la arestito,
— подтвердил арестант, — он высказал
— li montris plej grandan interesiĝon pri miaj
величайший интерес к моим мыслям, принял
ideoj kaj tre varme min akceptis ...
меня весьма радушно...
— Светильники зажег... — Сквозь зубы в тон
— ... ekbruligis la lampojn, — je la sama tono, kiel
арестанту проговорил Пилат, и глаза его при
la arestito, tradente diris Pilato. Liaj okuloj
этом мерцали.
flagretis.
— Да, — немного удивившись
— Jes, — respondis Jeŝua, iom surpizite ke la
осведомленности прокуратора, продолжал
prokuratoro tion scias, kaj daŭrigis: — Li petis min
Иешуа, — попросил меня высказать свой
eldiri mian opinion pri la ŝtatregado. Tiu demando
взгляд на государственную власть. Его этот
lin ege interesis.
вопрос чрезвычайно интересовал.
— И что же ты сказал? — Спросил Пилат, —
— Do, kion ci diris? — demandis Pilato. — Ci
или ты ответишь, что ты забыл, что говорил?
respondos al mi, ke ci ĝin forgesis, ĉu? — sed lia
— Но в тоне Пилата была уже безнадежность.
voĉo jam estis senespera.
— В числе прочего я говорил, — рассказывал
— Mi diris, ekzemple, — rakontis la arestito, — ke
арестант, — что всякая власть является
ĉia regado estas perforto kontraŭ la homoj kaj ke
насилием над людьми и что настанет время,
venos tempo kiam ne plu estos la regado de la
когда не будет власти ни кесарей, ни какой-
Cezaroj nek ia alia regado. La homo eniros la
либо иной власти. Человек перейдет в царство
regnon de la vero kaj justo, kie nenia regado estos
истины и справедливости, где вообще не будет bezonata.
надобна никакая власть.
— Далее!
— Poste!
— Далее ничего не было, — сказал арестант, — — Poste estis nenio, ĉar tiam homoj enkuris, min тут вбежали люди, стали меня вязать и повели
ligis kaj kondukis en la malliberejon.
в тюрьму.
Секретарь, стараясь не проронить ни слова,
La sekretario rapide protokolis klopodante ne eligi
быстро чертил на пергаменте слова.
eĉ unu vorton.
— На свете не было, нет и не будет никогда
— En la mondo neniam estis nek estas nek estos
более великой и прекрасной для людей власти, regado pli granda aŭ pli bona por la homoj ol la чем власть императора Тиверия! — Сорванный
regado de Tiberio Cezaro, — la streĉovundita kaj
и больной голос Пилата разросся. Прокуратор с malsanula voĉo de Pilato ŝvelis, ial li furioze ненавистью почему-то глядел на секретаря и
rigardis la sekretarion kaj la eskorton, — kaj ne
конвой.
decas ke ci, malsaĝa krimulaĉo, juĝu pri tio. — Ĉi
tiam la hegemono kriegis:
— И не тебе, безумный преступник,
— La eskorton for de la balkono! — Sin turninte al
рассуждать о ней! — Тут Пилат вскричал: —
la sekretario li aldonis:
вывести конвой с балкона! — И, повернувшись
к секретарю, добавил:
— оставьте меня с преступником наедине,
— Lasu min sola kun la krimulo, temas pri ŝtata
здесь государственное дело.
afero!
Конвой поднял копья и, мерно стуча
La eskorto levis la lancojn kaj ritme klakante per la
подкованными калигами, вышел с балкона в
ferizitaj kaligoj eliris en la ĝardenon sekvate de la
сад, а за конвоем вышел и секретарь.
sekretario.
Молчание на балконе некоторое время
Dum kelka tempo la silenton sur la balkono
нарушала только песня воды в фонтане. Пилат
plenigis nur la kanto de la akvo en la fontano.
видел, как вздувалась над трубочкой водяная
Pilato rigardis la akvon formi super la ŝprucilo
тарелка, как отламывались ее края, как падали
ŝvelantan flu’teleron, ties randojn forrompiĝi kaj
струйками.
strie disfali.
Первым заговорил арестант:
Unua ekparolis la arestito.
— Я вижу, что совершается какая-то беда из-за — Mi vidas, ke okazis misaĵo pro mia interparolo того, что я говорил с этим юношей из Кириафа. kun tiu junulo el Kirjat. Mi antaŭsentas, hegemono, У меня, игемон, есть предчувствие, что с ним
ke lin trafos malfeliĉo kaj mi lin tre kompatas.
случится несчастье, и мне его очень жаль.
— Я думаю, — странно усмехнувшись, ответил — Ŝajnas al mi, — kun stranga rideto respondis la прокуратор, — что есть еще кое-кто на свете,
prokuratoro, — ke estas en la mondo iu alia, pli
кого тебе следовало бы пожалеть более, чем
inda je cia kompato ol Jehudo el Kirjat kaj
Иуду из Кириафа, и кому придется гораздо
suferonta multe pli ol Jehudo. Do, Marko
хуже, чем Иуде! Итак, Марк Крысобой,
Ratobuĉulo, la flegma kaj senhezita torturisto, la
холодный и убежденный палач, люди, которые, homoj kiuj, kiel mi vidas, cin batis pro ciaj
как я вижу, — прокуратор указал на
predikoj — la prokuratoro almontris la misforman
изуродованное лицо Иешуа, — тебя били за
vizaĝon de Jeŝua, — la krimuloj Dismas kaj
твои проповеди, разбойники Дисмас и Гестас,
Gestas, murdintaj kun siaj kunuloj kvar soldatojn,
убившие со своими присными четырех солдат,
kaj fine la fi-perfidulo Jehudo — ĉu ili ĉiuj estas
и, наконец, грязный предатель Иуда — все они bonaj homoj?
добрые люди?
— Да, — ответил арестант.
— Jes, — respondis la arestito.
— И настанет царство истины?
— Kaj venos la regno de la vero, ĉu?
— Настанет, игемон, — убежденно ответил
— Ĝi venos, hegemono, — fide respondis Jeŝua.
Иешуа.
— Оно никогда не настанет! — Вдруг закричал
— Neniam ĝi venos, — ekkriis Pilato per voĉo
Пилат таким страшным голосом, что Иешуа
tiom terura ke Jeŝua ŝanceliĝis malantaŭen. Tiel li
отшатнулся. Так много лет тому назад в долине estis krianta antaŭ multaj jaroj al siaj kavalerianoj дев кричал Пилат своим всадникам слова:
en la Valo de la Junulinoj: «Batu ilin! Batu! La ega
«Руби их! Руби их! Великан Крысобой
Ratobuĉulo kaptitas!» Li ankoraŭ pli laŭtigis sian
попался!» Он еще повысил сорванный
rompitan pro la komandado voĉon por ke en la
командами голос, выкликая слова так, чтобы их ĝardeno oni aŭdu la vorton: — Krimulo! Krimulo!
слышали в саду: — преступник! Преступник!
Krimulo!
Преступник!
А затем, понизив голос, он спросил:
Poste li demandis pli trankvile:
— Иешуа Га-Ноцри, веришь ли ты в каких-
— Jeŝua Ha-Nocri, ĉu ci kredas je dioj?
нибудь богов?
— Бог один, — ответил Иешуа, — в него я
— Estas nur unu Dio, — respondis Jeŝua, — je li
верю.
mi kredas.
— Так помолись ему! Покрепче помолись!
— Do preĝu al li, forte preĝu! Cetere ... — la voĉo
Впрочем, — тут голос Пилата сел, — это не
de Pilato resinkis, — tio estas senutila. Ĉu ci havas
поможет. Жены нет? — Почему-то тоскливо
edzinon? — ial malĝoje li demandis, ne
спросил Пилат, не понимая, что с ним
komprenante kio al li okazas.
происходит.
— Нет, я один.
— Ne, mi estas sola.
— Ненавистный город, — вдруг почему-то
— La abomeninda urbo, — subite murmuris la
пробормотал прокуратор и передернул
prokuratoro. Li movis la ŝultrojn, kvazaŭ pro
плечами, как будто озяб, а руки потер, как бы
malvarmo, kaj frotis la manojn, kvazaŭ lavante
обмывая их, — если бы тебя зарезали перед
ilin. — Se ci estus murdita antaŭ cia renkonto kun
твоим свиданием с Иудою из Кириафа, право,
Jehudo el Kirjat, tio certe estus multe pli bona.
это было бы лучше.
— А ты бы меня отпустил, игемон, —
— Ci prefere lasu min for, hegemono, —
неожиданно попросил арестант, и голос его
neatendite petis Jeŝua kaj lia voĉo iĝis
стал тревожен, — я вижу, что меня хотят убить. maltrankvila, — mi vidas ke oni volas mortigi min.
Лицо Пилата исказилось судорогой, он обратил Spasmo tordis la vizaĝon de Pilato, li turnis al к Иешуа воспаленные, в красных жилках белки
Jeŝua la inflamajn okulglobojn kun ilia ruĝiĝinta
глаз и сказал:
vejnaro kaj diris:
— Ты полагаешь, несчастный, что римский
— Ĉu ci, malfeliĉulo, imagas ke Romia
прокуратор отпустит человека, говорившего то, prokuratoro liberigos homon dirintan tion, kion ci что говорил ты? О, боги, боги! Или ты
diris? Ho dioj! Ĉu ci pensas, ke mi pretas okupi
думаешь, что я готов занять твое место? Я
cian lokon? Ciajn opiniojn mi malaprobas! Kaj
твоих мыслей не разделяю! И слушай меня:
atentu: se post ĉi tiu momento ci diros eĉ unu
если с этой минуты ты произнесешь хотя бы
vorton, se ci ekparolos kun iu ajn, tiam kontraŭ mi
одно слово, заговоришь с кем-нибудь, берегись
cin gardu! Mi ripetas: cin gardu!
меня! Повторяю тебе: берегись.
— Игемон...
— Hegemono ...
— Молчать! — Вскричал Пилат и бешеным
— Silentu! — kriis Pilato kaj lia furioza rigardo
взором проводил ласточку, опять впорхнувшую sekvis la hirundon, refoje flirtintan tra la
на балкон, — ко мне! — Крикнул Пилат.
kolonaron. — Al mi! — li vokis.
И когда секретарь и конвой вернулись на свои
Kiam la sekretario kaj la eskorto reokupis siajn
места, Пилат объявил, что утверждает
lokojn, Pilato deklaris ke li konfirmas la
смертный приговор, вынесенный в собрании
mortoverdikton de la Malgranda Sinedrio pri la
малого синедриона преступнику Иешуа Га-
krimulo Ha-Nocri kaj la sekretario protokolis tion.
Ноцри, и секретарь записал сказанное Пилатом.
Через минуту перед прокуратором стоял марк
Post unu minuto antaŭ la prokuratoro staris Marko
Крысобой. Ему прокуратор приказал сдать
Ratobuĉulo. La prokuratoro ordonis al li konduki
преступника начальнику тайной службы и при
la krimulon al la estro de la sekreta servo kaj
этом передать ему распоряжение прокуратора о konigi al tiu la instrukcion de la prokuratoro, ke том, чтобы Иешуа Га-Ноцри был отделен от
Jeŝua Ha-Nocri estu gardata aparte disde la ceteraj
других осужденных, а также о том, чтобы
kondamnitoj kaj ke al la personaro de la sekreta
команде тайной службы было под страхом
servo je la minaco de severa puno estu
тяжкой кары запрещено о чем бы то ни было
malpermesite interparoli kun Jeŝua Ha-Nocri pri io
разговаривать с Иешуа или отвечать на какие-
ajn aŭ respondi liajn demandojn.
либо его вопросы.
По знаку марка вокруг Иешуа сомкнулся
Obeante la geston de Marko la eskorto ĉirkaŭis
конвой и вывел его с балкона.
Jeŝuan kaj lin forkondukis de la balkono.
Затем перед прокуратором предстал стройный, Poste antaŭ la prokuratoro aperis blondbarba
светлобородый красавец со сверкающими на
belulo kun aglaj plumoj en la kaskokresto. Sur lia
груди львиными мордами, с орлиными перьями brusto brilis oraj leonkapoj, oraj platetoj garnis lian на гребне шлема, с золотыми бляшками на
glavrimenon. Liaj triplandumaj botoj estis ŝnuritaj
портупее меча, в зашнурованной до колен
ĝis la genuo, purpura mantelo pendis de lia
обуви на тройной подошве, в наброшенном на
maldekstra ŝultro. Li estis legato, la legiestro. La
левое плечо багряном плаще. Это был
prokuratoro lin demandis, kie nun troviĝas la
командующий легионом легат. Его прокуратор Sebastea kohorto. La legiestro raportis, ke la спросил о том, где сейчас находится
sebasteanoj estas postenigitaj ĉirkaŭ la placo ĉe la
себастийская когорта. Легат сообщил, что
hipodromo, kie estas anoncota la verdikto pri la
себастийцы держат оцепление на площади
krimuloj.
перед гипподромом, где будет объявлен народу
приговор над преступниками.
Тогда прокуратор распорядился, чтобы легат
Pilato ordonis al la legiestro pretigi du centuriojn el
выделил из римской когорты две кентурии.
la Italia kohorto. La unu, komandate de
Одна из них, под командою Крысобоя, должна
Ratobuĉulo, devos eskorti la krimulojn, la ĉarojn
будет конвоировать преступников, повозки с
kun la ekzekutilaro kaj la ekzekutistojn ĝis la
приспособлениями для казни и палачей при
Kalva Monto kaj tie aliĝi la supran kordonon. La
отправлении на Лысую гору, а при прибытии
alia devos marŝi rekte al la Kalva Monto kaj
на нее войти в верхнее оцепление. Другая же
komenci la posteniĝon. Pro la sama celo, tio estas
должна быть сейчас же отправлена на Лысую
por sekurigi la monteton, la prokuratoro petis la
гору и начинать оцепление немедленно. Для
legiestron sendi kune la helpan skadron, la Sirian
этой же цели, то есть для охраны горы,
alaon.
прокуратор попросил легата отправить
вспомогательный кавалерийский полк —
сирийскую алу.
Когда легат покинул балкон, прокуратор
Kiam la legiestro estis elirinta, la prokuratoro
приказал секретарю пригласить президента
ordonis al la sekretario inviti la prezidanton de la
синедриона, двух членов его и начальника
Sinedrio, ĝiajn du membrojn kaj la estron de la
храмовой стражи Ершалаима во дворец, но при
Templa gardo. Krome, li petis la sekretarion aranĝi
этом добавил, что просит устроить так, чтобы
la inviton tiel ke li, la prokuratoro, povu interparoli
до совещания со всеми этими людьми он мог
kun la prezidanto antaŭ la kunveno kaj sola.
говорить с президентом раньше и наедине.
Приказания прокуратора были исполнены
La ordonoj de Pilato estis plenumitaj rapide kaj
быстро и точно, и солнце, с какой-то
ĝuste. La suno, kiu dum la lastaj tagoj iel aparte
необыкновенною яростью сжигавшее в эти дни
furioze ardigadis Jerŝalaimon, ankoraŭ
Ершалаим, не успело еще приблизиться к своей malproksimis de sia plej alta punkto, kiam sur la
наивысшей точке, когда на верхней террасе
supra ĝardenteraso, ĉe la du blankaj marmoraj
сада у двух мраморных белых львов,
leonoj gardantaj la ŝtuparon, renkontiĝis la
стороживших лестницу, встретились
prokuratoro kaj Josef Kajafo, la Juduja ĉefpastro
прокуратор и исполняющий обязанности
prezidanta la Sinedrion.
президента синедриона первосвященник
иудейский Иосиф Каифа.
В саду было тихо. Но, выйдя из-под колоннады
En la ĝardeno estis kviete. Sed kiam la prokuratoro
на заливаемую солнцем верхнюю площадь сада eliris el la portiko sur la ĝardenterason inundatan с пальмами на чудовищных слоновых ногах,
de la suna lumo, la terason kie staris hide
площадь, с которой перед прокуратором
elefantokruraj palmoj kaj de kie al lia rigardo
развернулся весь ненавистный ему Ершалаим с
prezentiĝis la tuta de li abomenata urbo Jerŝalaim,
висячими мостами, крепостями и — самое
ĝiaj pendaj pontoj, ĝiaj fortikaĵoj kaj precipe la
главное — с не поддающейся никакому
monstra marmorbloko kun ora drakoskvamo
описанию глыбой мрамора с золотою
anstataŭ tegmento, la Templo de Jerŝalaim, — tiam
драконовой чешуею вместо крыши — храмом
lia akra aŭdo perceptis venantan de sube, kie muro
Ершалаимским, — острым слухом уловил
disigis la malsupran palacan ĝardenterason disde la
прокуратор далеко и внизу, там, где каменная
urba placo, obtuzan murmuron, el kiu fojfoje
стена отделяла нижние террасы дворцового
forflugadis sonoj malfortaj kaj akutaj, kiel ĝemoj
сада от городской площади, низкое ворчание,
aŭ krioj.
над которым взмывали по временам
слабенькие, тонкие не то стоны, не то крики.
Прокуратор понял, что там на площади уже
Pilato komprenis, ke tie sur la placo jam amasiĝis
собралась несметная толпа взволнованных
nenombreblaj Jerŝalaimanoj, incititaj de la ĵusa
последними беспорядками жителей
tumulto, ke la amaso malpacience atendas la
Ершалаима, что эта толпа в нетерпении
verdikton kaj ke krias la senlacaj akvovendistoj.
ожидает вынесения приговора и что в ней
кричат беспокойные продавцы воды.
Прокуратор начал с того, что пригласил
La prokuratoro komencis per tio ke li invitis la
первосвященника на балкон, с тем чтобы
ĉefpastron en la portikon, for de la senkompata
укрыться от безжалостного зноя, но Каифа
ardo, sed Kajafo ĝentile petis pardonon kaj
вежливо извинился и объяснил, что сделать
klarigis, ke antaŭfeste li ne rajtas fari tion. Pilato
этого не может. Пилат накинул капюшон на
levis la kapuĉon sur sian apenaŭ kalviĝantan kapon
свою чуть лысеющую голову и начал разговор. kaj komencis la interparolon. La interparolo estis Разговор этот шел по-гречески.
en la greka.
Пилат сказал, что он разобрал дело Иешуа Га-
Pilato diris, ke li ekzamenis la aferon pri Jeŝua Ha-
Ноцри и утвердил смертный приговор. Таким
Nocri kaj konfirmis la mortoverdikton. Do, antaŭ
образом, к смертной казни, которая должна
la hodiaŭ okazonta ekzekuto mortoverdikton
совершиться сегодня, приговорены трое
ricevis la tri banditoj — Dismas, Gestas, Bar-rabba
разбойников: Дисмас, Гестас, Вар-равван и,
— kaj krome tiu Jeŝua Ha-Nocri. La du unuaj, kiuj
кроме того, этот Иешуа Га-Ноцри. первые двое, aŭdacis eksciti la popolon kontraŭ Cezaro, estas вздумавшие подбивать народ на бунт против
kaptitaj fare de la Romia potenco post armita
кесаря, взяты с боем римскою властью,
rezisto, do pri ili oni ne parolu. Male, la du lastaj,
числятся за прокуратором, и, следовательно, о
Bar-rabba kaj Ha-Nocri, estas arestitaj de la juda
них здесь речь идти не будет. Последние же,
estraro kaj kondamnitaj de la Sinedrio. Laŭ la leĝo
Вар-равван и Га-Ноцри, схвачены местной
kaj kutimo, unu el la du krimuloj estas liberigenda
властью и осуждены синедрионом. Согласно
pro la granda festo de Pasko, komenciĝonta
закону, согласно обычаю, одного из этих двух
hodiaŭ.
преступников нужно будет отпустить на
свободу в честь наступающего сегодня
великого праздника пасхи.
Итак, прокуратор желает знать, кого из двух
Do, la prokuratoro deziras scii, kiun el la du
преступников намерен освободить синедрион:
krimuloj intencas liberigi la Sinedrio: ĉu Bar-
Вар-раввана или Га-Ноцри?
rabban aŭ Jeŝuan Ha-Nocri?
Каифа склонил голову в знак того, что вопрос
Kajafo klinis la kapon signante ke li komprenis la
ему ясен, и ответил:
demandon kaj respondis:
— Синедрион просит отпустить Вар-раввана.
— La Sinedrio petas liberigi Bar-rabban.
Прокуратор хорошо знал, что именно так ему
Ĝuste tiun respondon atendis Pilato, sed lia tasko
ответит первосвященник, но задача его
estis ŝajnigi sin mirigita.
заключалась в том, чтобы показать, что такой
ответ вызывает его изумление.
Пилат это и сделал с большим искусством.
Li faris tion majstre. Sur lia orgojla vizaĝo leviĝis
Брови на надменном лице поднялись,
la brovoj kaj li mire rigardis la ĉefpastron rekte en
прокуратор прямо в глаза поглядел
la okulojn.
первосвященнику с изумлением.
— Признаюсь, этот ответ меня удивил, —
— Verdire, tiu respondo min surprizas, — milde
мягко заговорил прокуратор, — боюсь, нет ли
diris la prokuratoro, — mi timas ke okazis
здесь недоразумения.
miskompreno.
Пилат объяснился. Римская власть ничуть не
Pilato klarigis sian starpunkton. La Romia
покушается на права духовной местной власти,
administracio neniel atencas la rajtojn de la loka
первосвященнику это хорошо известно, но в
religia estraro, la ĉefpastro ja bone scias tion,
данном случае налицо явная ошибка. И в
tamen tiu kazo prezentas evidentan eraron kaj la
исправлении этой ошибки римская власть,
Romia administracio havas intereson ĝin korekti.
конечно, заинтересована.
В самом деле: преступления Вар-раввана и Га-
Nu fakte: la krimoj de Bar-rabba kaj de Ha-Nocri
Ноцри совершенно несравнимы по тяжести.
tre diferencas laŭ la gravo. Dum la dua,
Если второй, явно сумасшедший человек,
nekontesteble homo mense malsana, kulpas je
повинен в произнесении нелепых речей,
absurdaj paroladoj en Jerŝalaim kaj aliloke, la
смущавших народ в Ершалаиме и других
kulpo de la unua estas nekompareble pli grava. Li
некоторых местах, то первый отягощен гораздо ne nur malkaŝe ekscitis ribelon, dum la aresto li значительнее. Мало того, что он позволил себе ankoraŭ mortigis gardiston. Bar-rabba estas multe прямые призывы к мятежу, но он еще убил
pli danĝera ol Ha-Nocri.
стража при попытках брать его. Вар-равван
гораздо опаснее, нежели Га-Ноцри.
В силу всего изложенного прокуратор просит
Pro la indikitaj rezonoj la prokuratoro petas la
первосвященника пересмотреть решение и
ĉefpastron rekonsideri la decidon kaj el la du
оставить на свободе того из двух осужденных,
kondamnitoj liberigi la malpli danĝeran, kaj tiu
кто менее вреден, а таким, без сомнения,
sendube estas Ha-Nocri. Do?
является Га-Ноцри. Итак?
Каифа прямо в глаза посмотрел Пилату и
Kajafo diris per voĉo nelaŭta sed firma ke la
сказал тихим, но твердым голосом, что
Sinedrio zorge konsideris la aferon kaj ke la duan
синедрион внимательно ознакомился с делом и fojon ĝi sciigas sian intencon liberigi Bar-rabban.
вторично сообщает, что намерен освободить
Вар-раввана.
— Как? Даже после моего ходатайства?
— Kiel do? Eĉ post mia rekomendo, rekomendo de
Ходатайства того, в лице которого говорит
tiu, per kies buŝo parolas la Romia regado?
римская власть? Первосвященник, повтори в
Ĉefpastro, ripetu je tria fojo!
третий раз.
— И в третий раз мы сообщаем, что
— Je la tria fojo mi ripetas ke ni liberigos Bar-
освобождаем Вар-раввана, — тихо сказал
rabban, — nelaŭte diris Kajafo.
Каифа.
Все было кончено, и говорить более было не о
Ĉio estis finita, plua insisto estis sensenca. Ha-
чем, Га-Ноцри уходил навсегда, и страшные,
Nocri estis malaperonta por ĉiam, neniu kuracos la
злые боли прокуратора некому излечить; от
terurajn, kruelajn dolorojn de la prokuratoro.
них нет средства, кроме смерти. Но не эта
Kontraŭ ili estas nenia rimedo krom la morto. Sed
мысль поразила сейчас Пилата. Все та же
ne tiu penso nun frapis Pilaton. Lin tutan penetris
непонятная тоска, что уже приходила на
la sama nekomprenebla angoro, kiu ĵus trafis lin
балконе, пронизала все его существо. Он
sur la balkono. La prokuratoro serĉis la kialon sed
тотчас постарался ее объяснить, и объяснение
la rezulto estis stranga: ŝajnis al li malklare, ke en
было странное: показалось смутно
la interparolo kun la kondamnito io restis nedirita,
прокуратору, что он чего-то не договорил с
aŭ eble, ke li ion ne finaŭskultis.
осужденным, а может быть, чего-то не
дослушал.
Пилат прогнал эту мысль, и она улетела в одно Pilato forpelis tiun penson kaj ĝi tuj malaperis, мгновение, как и прилетела. Она улетела, а
same rapide kiel ĝi venis. Ĝi malaperis kaj la
тоска осталась необъясненной, ибо не могла же angoro restis neeksplikita, ĉar ne povis ja ĝin ее объяснить мелькнувшая как молния и тут же
klarigi alia, fulme aperinta kaj tuj estingiĝinta,
погасшая какая-то короткая другая мысль:
mallonga penso: «Senmorteco... La senmorteco
«Бессмертие... Пришло бессмертие...» Чье
venis...» Kies senmorteco? Tion la prokuratoro ne
бессмертие пришло? Этого не понял
komprenis sed la ideo pri tiu enigma senmorteco
прокуратор, но мысль об этом загадочном
glaciigis lin malgraŭ la sun’ardo.
бессмертии заставила его похолодеть на
солнцепеке.
— Хорошо, — сказал Пилат, — да будет так.
— Nu, — diris Pilato, — estu tiel.
Тут он оглянулся, окинул взором видимый ему Li turnis la kapon, rigardis ĉirkaŭen kaj miris pri la мир и удивился происшедшей перемене.
okazinta ŝanĝo. Malaperis la florŝarĝita rozujo,
Пропал отягощенный розами куст, пропали
malaperis la cipresoj kadrantaj la supran terason, la
кипарисы, окаймляющие верхнюю террасу, и
granat’arbo, la blanka statuo en verdaĵoj kune kun
гранатовое дерево, и белая статуя в зелени, да и la verdaĵoj. Ĉion anstataŭis ia malhelruĝa ŝlimo, en сама зелень. Поплыла вместо этого всего какая- ĝi ektremis kaj ien ekmoviĝis algoj kaj kun ili то багровая гуща, в ней закачались водоросли и moviĝis Pilato mem. Sufoka kaj brula, lin forportis двинулись куда-то, а вместе с ними двинулся и la plej terura kolero, la kolero de la malpovo.
сам Пилат. Теперь его уносил, удушая и
обжигая, самый страшный гнев, гнев бессилия.
— Тесно мне, — вымолвил Пилат, — тесно
— Premon, — eligis Pilato, — premon mi sentas!
мне!
Он холодною влажною рукою рванул пряжку с Per malvarma, ŝvita mano li abrupte tiris la fibolon ворота плаща, и та упала на песок.
de la kolumo de sia mantelo. La fibolo falis sur la
sablon.
— Сегодня душно, где-то идет гроза, —
— La vetero estas sufoka, ie pasas fulmotondro, —
отозвался Каифа, не сводя глаз с
reagis Kajafo fikse rigardante la ruĝiĝintan vizaĝon
покрасневшего лица прокуратора и предвидя
de la prokuratoro kaj pensante pri la pluaj, ankoraŭ
все муки, которые еще предстоят. «О, какой
venontaj turmentoj. «Ho, terura estas ĉi-jare la
страшный месяц нисан в этом году!»
monato Nisan’!»
— Нет, — сказал Пилат, — это не оттого, что
— Ne, — diris Pilato, — ne pro la vetero mi estas
душно, а тесно мне стало с тобой, Каифа, — и,
premata, sed ĉar tro malvaste iĝis ĉi tie por ni du.
сузив глаза, Пилат улыбнулся и добавил: —
— Streĉinte la palpebrojn, Pilato ridetis kaj
побереги себя, первосвященник.
aldonis: — Gardu cin, ĉefpastro.
Темные глаза первосвященника блеснули, и, не
La malhelaj okuloj de la ĉefpastro ekbrilis kaj li, ne
хуже, чем ранее прокуратор, он выразил на
malpli lerte ol antaŭe la prokuratoro, igis sian
своем лице удивление.
vizaĝon esprimi miron.
— Что слышу я, прокуратор? — Гордо и
— Kion mi aŭdas, prokuratoro? — fiere kaj
спокойно ответил Каифа, — ты угрожаешь мне trankvile respondis Kajafo, — ci minacas al mi после вынесенного приговора, утвержденного
post ol ci mem konfirmis nian verdikton? Ĉu tio
тобою самим? Может ли это быть? Мы
estas ebla? Kutime Romia prokuratoro elektas
привыкли к тому, что римский прокуратор
vortojn por ion diri. Se iu aŭdus nin, hegemono ..?
выбирает слова, прежде чем что-нибудь
сказать. Не услышал бы нас кто-нибудь,
игемон?
Пилат мертвыми глазами посмотрел на
Pilato rigardis la ĉefpastron per malvivaj okuloj kaj
первосвященника и, оскалившись, изобразил
nudigis la dentojn por esprimi rideton.
улыбку.
— Что ты, первосвященник! Кто же может
— Kion ci diras, ĉefpastro! Kiu povas nun aŭdi nin
услышать нас сейчас здесь? Разве я похож на
ĉi tie? Ĉu mi similas la junan vagantan malsaĝulon
юного бродячего юродивого, которого сегодня
ekzekutotan hodiaŭ? Ĉu mi estus knabo? Mi scias,
казнят? Мальчик ли я, Каифа? Знаю, что
kion kaj kie mi diras. La ĝardeno estas gardata,
говорю и где говорю. Оцеплен сад, оцеплен
egale kiel la palaco, muso ne povus penetri ĉi tien!
дворец, так что и мышь не проникнет ни в
Kaj ne nur muso, ne povus eĉ tiu — kiel li estas
какую щель! Да не только мышь, не проникнет nomata? — el la urbo Kirjat. Ĉu ci lin konas, даже этот, как его... Из города Кириафа.
ĉefpastro? Ho, se iu tia penetrus ĉi tien, li amare
Кстати, ты знаешь такого, первосвященник?
sin domaĝus, pri tio ci ja ne dubas, ĉu? Do sciu,
Да... Если бы такой проник сюда, он горько
ĉefpastro, ke de nun ci ne havos ripozon! Nek ci,
пожалел бы себя, в этом ты мне, конечно,
nek cia popolo, — Pilato montris dekstren kie en la
поверишь? Так знай же, что не будет тебе,
foro flamis la Templo, — tion deklaras mi, Pilato
первосвященник, отныне покоя! Ни тебе, ни
de Ponto, kavaliro de la Ora Lanco!
народу твоему, — и Пилат указал вдаль
направо, туда, где в высоте пылал храм, — это
я тебе говорю — Пилат Понтийский, всадник
золотое копье!
— Знаю, знаю! — Бесстрашно ответил
— Mi scias, scias! — sentime respondis la
чернобородый Каифа, и глаза его сверкнули.
nigrabarba Kajafo kaj liaj okuloj ekbrilis. Li levis
Он вознес руку к небу и продолжал: — знает
la manon ĉielen kaj daŭrigis: — Scias la juda
народ Иудейский, что ты ненавидишь его
popolo, ke ci malamegas ĝin per furioza malamo
лютой ненавистью и много мучений ты ему
kaj suferigos al ĝi multajn turmentojn, sed tutan ci
причинишь, но вовсе ты его не погубишь!
ĝin ne ekstermos! Dio ĝin defendos! Nin aŭdos,
Защитит его бог! Услышит нас, услышит
aŭdos la potenca Cezaro, li ŝirmos nin kontraŭ la
всемогущий кесарь, укроет нас от губителя
ekstermanto Pilato!
Пилата!
— О нет! — Воскликнул Пилат, и с каждым
— Ho ne! — ekkriis Pilato. Nun ĉiu plua vorto lin
словом ему становилось все легче и легче: не
faciligis: li jam povis forĵeti la maskon, ne plu
нужно было больше притворяться. Не нужно
zorgi pri la vortoj. — Tro multe ci plendis kontraŭ
было подбирать слова, — слишком много ты
mi al Cezaro, nun estas veninta mia horo, Kajafo!
жаловался кесарю на меня, и настал теперь мой Nun sciigon sendos mi, kaj ĝi iros ne al la
час, Каифа! Теперь полетит весть от меня, да не provincestro en Antioĥion, nek al Romo, sed rekte наместнику в Антиохию и не в Рим, а прямо на al Kapreo, al Cezaro mem, la sciigo pri tio, ke Капрею, самому императору, весть о том, как
notorajn ribelulojn vi kaŝas en Jerŝalaim kontraŭ la
вы заведомых мятежников в Ершалаиме
mortopuno. Kaj tiam ne per la akvo el la Salomona
прячете от смерти. И не водою из соломонова
lageto malsoifigos mi Jerŝalaimon — kiel mi
пруда, как хотел я для ващей пользы, напою я
intencis antaŭe por via bono! Ne per akvo!
тогда Ершалаим! Нет, не водою! Вспомни, как
Rememoru, vi devigis min forigi de la muroj la
мне пришлось из-за вас снимать со стен щиты с ŝildojn kun la emblemo de Cezaro, transloki
вензелями императора, перемещать войска,
trupojn, finfine mi mem devis veni ĉi tien kaj min
пришлось, видишь, самому приехать, глядеть,
okupi pri viaj misaĵoj. Memoru mian parolon,
что у вас тут творится! Вспомни мое слово,
ĉefpastro. Ci vidos en Jerŝalaim ne unu kohorton,
первосвященник. Увидишь ты не одну когорту
ho ne! Venos ĉe la urbomurojn la tuta legio
в Ершалаиме, нет! Придет под стены города
Fulminata, venos la araba kavalerio, tiam ci aŭdos
полностью легион фульмината, подойдет
amarajn plorojn kaj ve-kriojn! Tiam rememoros ci
арабская конница, тогда услышишь ты горький la savitan Bar-rabban kaj bedaŭros, ke ci
плач и стенания. Вспомнишь ты тогда
ekzekutigis la filozofon kun lia paca prediko!
спасенного Вар-раввана и пожалеешь, что
послал на смерть философа с его мирною
проповедью!
Лицо первосвященника покрылось пятнами,
Sur la vizaĝo de la ĉefpastro aperis makuloj, lia
глаза горели. Он, подобно прокуратору,
rigardo brulegis. Kiel la prokuratoro, li akradente
улыбнулся, скалясь, и ответил:
ridetis kaj respondis:
— Веришь ли ты, прокуратор, сам тому, что
— Ci mem, prokuratoro, ĉu ci kredas kion ci diras?
сейчас говоришь? Нет, не веришь! Не мир, не
Ne, ci ĝin ne kredas! Ne pacon, ho, ne pacon portis
мир принес нам обольститель народа в
al ni en Jerŝalaimon la forlogisto de la popolo kaj
Ершалаим, и ты, всадник, это прекрасно
ci, kavaliro, bonege tion komprenas. Ci volus
понимаешь. Ты хотел его выпустить затем,
liberigi lin por ke li profanu la religion, agitu la
чтобы он смутил народ, над верою надругался
popolon kaj konduku ĝin sub la Romiajn glavojn!
и подвел народ под римские мечи! Но я,
Sed dum vivas mi, la ĉefpastro de la judoj, la
первосвященник Иудейский, покуда жив, не
religio restos neprofanita kaj la popolo estos
дам на поругание веру и защищу народ! Ты
defendata. Ĉu ci aŭdas, Pilato? — ĉi tiam Kajafo
слышишь, Пилат? — И тут Каифа грозно
impone levis la manon: — Aŭskultu tion,
поднял руку: — прислушайся, прокуратор!
prokuratoro!
Каифа смолк, и прокуратор услыхал опять как
Kajafo eksilentis kaj denove Pilato aŭdis la bruon
бы шум моря, подкатывающего к самым стенам — kvazaŭ la maro torentis sub la murojn de la
сада ирода великого. Этот шум поднимался
ĝardeno de Herodo la Granda. De malsupre la bruo
снизу к ногам и в лицо прокуратору. А за
estis leviĝanta al la piedoj de la prokuratoro kaj
спиной у него, там, за крыльями дворца,
trafis lin vizaĝen. Samtempe de malantaŭ, de trans
слышались тревожные трубные сигналы,
la aloj de la palaco, venis ekscitaj trumpetsignaloj,
тяжкий хруст сотен ног, железное бряцание, — peza kraketo de centpieda marŝo, fera tintado; la тут прокуратор понял, что римская пехота уже
prokuratoro komprenis, ke la Romia infanterio jam
выходит, согласно его приказу, стремясь на
eliras sin direktante al la mortparado terura por la
страшный для бунтовщиков и разбойников
ribeluloj kaj krimuloj.
предсмертный парад.
— Ты слышишь, прокуратор? — Тихо
— Ĉu ci aŭdas, prokuratoro? — mallaŭte ripetis la
повторил первосвященник, — неужели ты
ĉefpastro. — Ci ja ne diros, ke ĉion ĉi, — Kajafo
скажешь мне, что все это, — тут
levis ambaŭ brakojn kaj la malhela kapuĉo forglitis
первосвященник поднял обе руки, и темный
de lia kapo, — kaŭzis la mizera krimulo Bar-
капюшон свалился с головы Каифы, — вызвал
rabba?
жалкий разбойник Вар-равван?
Прокуратор тыльной стороной кисти руки
Per la mandorso la prokuratoro viŝis de la frunto la
вытер мокрый, холодный лоб, поглядел на
malvarman ŝviton, rigardis teren, poste, levinte la
землю, потом, прищурившись, в небо, увидел,
duonfermitajn okulojn al la ĉielo, li rimarkis, ke la
что раскаленный шар почти над самой его
arda globo pendas preskaŭ super lia kapo, ke la
головою, а тень Каифы совсем съежилась у
ombro de Kajafo kuntiriĝis ĝis la leona vosto. Li
львиного хвоста, и сказал тихо и равнодушно:
diris nelaŭte kaj indiferente:
— Дело идет к полудню. Мы увлеклись
— Baldaŭ estos tagmezo. La interesa konversacio
беседою, а между тем надо продолжать.
forturnis nian atenton, nun ni revenu al la afero.
В изысканных выражениях извинившись перед En elegantaj esprimoj li pardonpetis la ĉefpastron первосвященником, он попросил его присесть
kaj invitis Kajafon sidiĝi sur la benkon en la ombro
на скамью в тени магнолии и обождать, пока он de magnoliarbo kaj atendi ĝis li venigos la ceterajn вызовет остальных лиц, нужных для
partoprenontojn de la lasta mallonga interkonsilado
последнего краткого совещания, и отдаст еще
— kaj faros ankoraŭ unu ordonon koncerne la
одно распоряжение, связанное с казнью.
ekzekuton.
Каифа вежливо поклонился, приложив руку к
La ĉefpastro ĝentile sin klinis tenante la manon sur
сердцу, и остался в саду, а Пилат вернулся на
la koro kaj restis en la ĝardeno, dum Pilato revenis
балкон. Там ожидавшему его секретарю он
sur la balkonon. Tie li ordonis al la sekretario
велел пригласить в сад легата легиона, трибуна konduki en la ĝardenon la legiestron, la tribunuson когорты, а так же двух членов синедриона и
de la kohorto, la du sinedirianojn kaj la estron de la
начальника храмовой стражи, ожидавших
Templa gardo, kiuj estis atendantaj en la ronda
вызова на следующей нижней террасе сада в
pavilono kun fontano, sur la sekva pli malsupra
круглой беседке с фонтаном. К этому Пилат
teraso. La prokuratoro aldonis, ke li mem tuj
добавил, что он тотчас выйдет и сам, и
venos, kaj eniris la palacon.
удалился внутрь дворца.
Пока секретарь собирал совещание, прокуратор Dum la sekretario plenumis la ordonon, en ĉambro в затененной от солнца темными шторами
ŝirmita kontraŭ la suno per malhelaj kurtenoj Pilato
комнате имел свидание с каким-то человеком,
rendevuis kun homo kies vizaĝon je duono kovris
лицо которого было наполовину прикрыто
kapuĉo, kvankam tie la sunradioj ne povis lin ĝeni.
капюшоном, хотя в комнате лучи солнца и не
La rendevuo estis tre mallonga. La prokuratoro
могли его беспокоить. Свидание это было
mallaŭte diris al la homo kelkajn vortojn, tiu foriris
чрезвычайно кратко. Прокуратор тихо сказал
kaj Pilato tra la portiko revenis en la ĝardenon.
человеку несколько слов, после чего тот
удалился, а Пилат через колоннаду прошел в
сад.
Там в присутствии всех, кого он желал видеть,
Tie en la ĉeesto de ĉiuj invititoj la prokuratoro seke
прокуратор торжественно и сухо подтвердил,
deklaris ke li konfirmis la mortoverdikton pri Jeŝua
что он утверждает смертный приговор Иешуа
Ha-Nocri, kaj oficiale demandis la sinedirianojn, al
Га-Ноцри, и официально осведомился у членов kiu el la krimuloj ili volas lasi la vivon. Post la синедриона о том, кого из преступников угодно respondo, ke tiu estas Bar-rabba, la prokuratoro оставить в живых. Получив ответ, что это —
diris:
Вар-равван, прокуратор сказал:
— Очень хорошо, — и велел секретарю тут же
— Tre bone. — Li ordonis al la sekretario tuj
занести это в протокол, сжал в руке поднятую
protokoli la decidon, premis en la mano la fibolon,
секретарем с песка пряжку и торжественно
kiun la sekretario estis levinta de la sablo, kaj diris
сказал: — пора!
solene: — La tempo venis!
Тут все присутствующие тронулись вниз по
Ĉiuj ĉeestantoj direktis sin laŭ la larĝa marmora
широкой мраморной лестнице меж стен роз,
ŝtuparo inter la ebriige aromaj rozheĝoj, pli kaj pli
источавших одуряющий аромат, спускаясь все
malsupren, al la palaca muro, al la pordego
ниже и ниже к дворцовой стене, к воротам,
kondukanta al granda, glatpavima placo kies
выходящим на большую, гладко вымощенную
kontraŭan limon formis la kolonoj kaj statuoj de la
площадь, в конце которой виднелись колонны
Jerŝalaima hipodromo.
и статуи Ершалаимского ристалища.
Лишь только группа, выйдя из сада на
Elirinte el la ĝardeno la grupo surpaŝis larĝan
площадь, поднялась на обширный царящий над masonitan podion kiu dominis la placon. Tie Pilato площадью каменный помост, Пилат,
tra la duonfermitaj palpebroj ĵetis rigardon
оглядываясь сквозь прищуренные веки,
ĉirkaŭen kaj tuj kaptis la situacion. La spaco kiun li
разобрался в обстановке. То пространство,
ĵus trairis, tiu inter la palaca muro kaj la podio,
которое он только что прошел, то есть
estis senhoma; sed antaŭ si la placon Pilato ne
пространство от дворцовой стены до помоста,
vidis: ĝin formanĝis la amaso. La homoj estus
было пусто, но зато впереди себя Пилат
inundintaj ankaŭ la podion kaj la malplenan spacon
площади уже не увидел — ее съела толпа. Она
sed tion malhelpis tri vicoj de soldatoj — la
залила бы и самый помост, и то очищенное
sebasteanoj maldekstre de Pilato kaj la Iturea helpa
пространство, если бы тройной ряд
kohorto dekstre.
себастийских солдат по левую руку Пилата и
солдат итурейской вспомогательной когорты
по правую — не держал ее.
Итак, Пилат поднялся на помост, сжимая
Do, Pilato suriris la podion premante en la mano la
машинально в кулаке ненужную пряжку и
senutilan fibolon kaj duonferminte la okulojn. Li
щурясь. Щурился прокуратор не оттого, что
duonfermis la okulojn ne pro la suna brilo, ho ne!
солнце жгло ему глаза, нет! Он не хотел
Ial li malvolis vidi la kondamnitojn kiujn li precize
почему-то видеть группу осужденных,
sciis esti kondukataj post li sur la podion.
которых, как он это прекрасно знал, сейчас
вслед за ним возводят на помост.
Лишь только белый плащ с багряной
Apenaŭ la blanka mantelo kun purpura subŝtofo
подбивкой возник в высоте на каменном утесе
aperis en la alto sur la roko super la rando de la
над краем человеческого моря, незрячему
homa maro — tuj la orelojn de la nevidanta
Пилату в уши ударила звуковая волна: «Га-а-
hegemono frapis son’ondo: «Haaa...». Unue
а...» Она началась негромко, зародившись где-
nelaŭta, naskiĝinte ie malproksime, ĉe la
то вдали у гипподрома, потом стала
hipodromo, ĝi kreskis kaj dum kelkaj momentoj
громоподобной и, продержавшись несколько
restis tondra, poste komencis malleviĝi. «Ili
секунд, начала спадать. «Увидели меня», —
ekvidis min» — pensis la prokuratoro. Ne atinginte
подумал прокуратор. Волна не дошла до
la plej malaltan punkton la ondo subite rekreskis
низшей точки и неожиданно стала опять
kaj balancante superis la unuan; sur la kresto de la
вырастать и, качаясь, поднялась выше первой,
dua ondo ekbolis, similaj al ŝaŭmo sur mara
и на второй волне, как на морском валу
ondego, fajfo kaj izolaj inaj ŝrikoj distingeblaj
вскипает пена, вскипел свист и отдельные,
malgraŭ la tondro. «Jen ili estas kondukataj sur la
сквозь гром различимые, женские стоны. «Это
podion», pensis Pilato, «kaj la ŝrikojn kaŭzis tio,
их ввели на помост... — Подумал Пилат, — а
ke la amaso premegis kelkajn virinojn kiam ĝi
стоны оттого, что задавили нескольких
moviĝis antaŭen».
женщин, когда толпа подалась вперед».
Он выждал некоторое время, зная, что никакою Iom da tempo li atendis, ĉar li sciis ke nenia forto силой нельзя заставить умолкнуть толпу, пока
povas silentigi la amason antaŭ ol ĝi forspiros ĉion
она не выдохнет все, что накопилось у нее
en ĝi akumuliĝintan kaj trankviliĝos per si mem.
внутри, и не смолкнет сама.
И когда этот момент наступил, прокуратор
Kaj kiam la momento venis, la prokuratoro levis la
выбросил вверх правую руку, и последний шум dekstran brakon kaj la lasta bruo forfalis.
сдуло с толпы.
Тогда Пилат набрал, сколько мог, горячего
Tiam Pilato enspiris kiom eble plej multe da
воздуха в грудь и закричал, и сорванный его
varmega aero kaj kriis kaj lia raŭka voĉo ekŝvebis
голос понесло над тысячами голов:
super la miloj da kapoj:
— Именем кесаря императора!
— Je la nomo de Cezaro imperatoro!
Тут в уши ему ударил несколько раз железный
Tuj liajn orelojn plurfoje frapis fera, dishakita krio
рубленый крик — в когортах, взбросив вверх
— la kohortanoj, svinginte supren la lancojn kaj
копья и значки, страшно прокричали солдаты:
insignojn, timige elkriis:
— Да здравствует кесарь!
— Vivu Cezaro!
Пилат задрал голову и уткнул ее прямо в
Levinte la vizaĝon Pilato fiksis ĝin kontraŭ la
солнце. Под веками у него вспыхнул зеленый
suno. Sub liaj palpebroj ekflamis verda fajro, ĝi
огонь, от него загорелся мозг, и над толпою
ekbruligis la cerbon kaj super la amaso ekflugis la
полетели хриплые арамейские слова:
arameaj vortoj:
— Четверо преступников, арестованных в
— La kvar krimuloj arestitaj en Jerŝalaim pro
Ершалаиме за убийства, подстрекательства к
murdoj, instigo al ribelo kaj atenco kontraŭ la leĝoj
мятежу и оскорбление законов и веры,
kaj la religio estas kondamnitaj al la malhonora
приговорены к позорной казни — повешению
ekzekuto per pendigo sur fosto! La ekzekuto estas
на столбах! И эта казнь сейчас совершится на
senprokraste plenumota sur la Kalva Monto! La
Лысой горе! Имена преступников — Дисмас,
nomoj de la krimuloj estas: Dismas, Gestas, Bar-
Гестас, Вар-равван и Га-Ноцри. Вот они перед
rabba kaj Ha-Nocri. Jen ili staras antaŭ vi!
вами!
Пилат указал вправо рукой, не видя никаких
Sen vidi la krimulojn Pilato montris per la mano
преступников, но зная, что они там, на месте,
dekstren: li sciis ke ili staras sur la ĝusta loko.
где им нужно быть.
Толпа ответила длинным гулом как бы
La amaso respondis per longa murmuro, kia povus
удивления или облегчения. Когда же он потух,
esprimi miron aŭ faciliĝon. Kiam ĝi estingiĝis,
Пилат продолжал:
Pilato daŭrigis:
— Но казнены из них будут только трое, ибо,
— Tamen nur tri el ili estos ekzekutitaj, ĉar laŭ la
согласно закону и обычаю, в честь праздника
leĝo kaj la kutimo, por honori la Paskofeston, la
пасхи одному из осужденных, по выбору
nobla Cezaro imperatoro redonas lian senvaloran
малого синедриона и по утверждению римской vivon al unu el la krimuloj, laŭ la elekto de la власти, великодушный кесарь император
Malgranda Sinedrio konfirmita de la Romia
возвращает его презренную жизнь!
administranto.
Пилат выкрикивал слова и в то же время
Kriante la vortojn Pilato aŭskultis grandan silenton
слушал, как на смену гулу идет великая
anstataŭi la murmuron. Nun liajn orelojn trafis nek
тишина. Теперь ни вздоха, ни шороха не
ekspiro nek susuro. Eĉ ŝajnis al li unu momenton,
доносилось до его ушей, и даже настало
ke ĉio ĉirkaŭ li tute malaperis. La abomenata urbo
мгновение, когда Пилату показалось, что все
mortis kaj li staras sola, bruligate de la vertikalaj
кругом вообще исчезло. Ненавидимый им
sunradioj, enŝovinte la kapon en la ĉielon. Pilato
город умер, и только он один стоит, сжигаемый iom tiris la silenton, poste komencis krii la reston: отвесными лучами, упершись лицом в небо.
Пилат еще придержал тишину, а потом начал
выкрикивать:
— Имя того, кого сейчас при вас отпустят на
— La homo liberigota tuj antaŭ viaj okuloj estas ...
свободу...
Он сделал еще одну паузу, задерживая имя,
Antaŭ ol diri la nomon li denove paŭzis,
проверяя, все ли сказал, потому что знал, что
kontrolante, ĉu li diris ĉion, ĉar li sciis, ke apenaŭ
мертвый город воскреснет после произнесения li diros la nomon de la feliĉulo, la mortinta urbo имени счастливца и никакие дальнейшие слова reviviĝos kaj neniu plua vorto estos aŭdebla.
слышны быть не могут.
«Все? — Беззвучно шепнул себе Пилат, — все. «Ĉu ĉio?» — senvoĉe sin demandis Pilato. «Ĉio.
Имя!»
La nomon!»
И, раскатив букву «р» над молчащим городом,
Kaj rulegante la r-on super la silentanta urbo li
он прокричал:
kriis:
— Вар-равван!
— Bar-rabba!
Тут ему показалось, что солнце, зазвенев,
Ĉi tiam ŝajnis al li ke ektintinte la suno krevis
лопнуло над ним и залило ему огнем уши. В
super li kaj verŝis fajron en liajn orelojn. En la
этом огне бушевали рев, визги, стоны, хохот и
fajro furiozis muĝo, ŝrikoj, ĝemoj, ridego kaj
свист.
fajfado.
Пилат повернулся и пошел по мосту назад к
Pilato sin turnis kaj iris sur la podio reen sen
ступеням, не глядя ни на что, кроме
rigardi ion ajn krom la diverskolorajn pavimerojn,
разноцветных шашек настила под ногами,
por ne mispaŝi. Li sciis ke malantaŭ lia dorso sur la
чтобы не оступиться. Он знал, что теперь у
podion hajlas bronzaj moneroj kaj daktiloj, ke en la
него за спиною на помост градом летят
muĝanta interpuŝego la homoj levas sin unu sur la
бронзовые монеты, финики, что в воющей
ŝultrojn de alia por propraokule vidi la miraklon:
толпе люди, давя друг друга, лезут на плечи,
kiel homo, kiun la morto jam tenis en siaj manoj,
чтобы увидеть своими глазами чудо — как
eskapis el ili! Kiel la legianoj malligas la ŝnuron,
человек, который уже был в руках смерти,
nevole kaŭzante brulan doloron en liaj brakoj,
вырвался из этих рук! Как легионеры снимают
distorditaj dum la torturoj. Kiel li, malgraŭ la
с него веревки, невольно причиняя ему жгучую grimacoj kaj ĝemoj, tamen sensence, freneze
боль в вывихнутых на допросе руках, как он,
ridetas.
морщась и охая, все же улыбается
бессмысленной сумасшедшей улыбкой.
Он знал, что в это же время конвой ведет к
Li sciis ke samtempe la eskorto jam kondukas la tri
боковым ступеням троих со связанными
homojn kun ligitaj manoj al la flanka ŝtuparo por
руками, чтобы выводить их на дорогу,
irigi ilin laŭ la okcidenta vojo ekster la urbon, al la
ведущую на запад, за город, к Лысой горе.
Kalva Monto. Nur ekpaŝinte sur la placon, ŝirmate
Лишь оказавшись за помостом, в тылу его,
de la podio, Pilato levis la okulojn, ne plu timante
Пилат открыл глаза, зная, что он теперь в
vidi la kondamnitojn.
безопасности — осужденных он видеть уже не
мог.
К стону начинавшей утихать толпы
Al la ĝemoj de la kvietiĝanta amaso nun tre klare
примешивались теперь и были различимы
miksiĝis la tranĉaj voĉoj de la anoncistoj, greke kaj
пронзительные выкрики глашатаев,
aramee ripetantaj kion Pilato estis proklaminta de
повторявших одни на арамейском, другие на
la podio. Krome, la prokuratoro aŭdis ŝutiĝi
греческом языках все то, что прокричал с
proksimiĝantan hufobruon, meze de kiu lakone kaj
помоста прокуратор. Кроме того, до слуха
gaje ion kriis trumpeto. Al tiuj sonoj respondis
долетел дробный, стрекочущий и
orelbora fajfo de la knaboj sur la tegmentoj laŭ la
приближающийся конский топот и труба, что-
strato kondukanta de la bazaro al la hipodroma
то коротко и весело прокричавшая. Этим
placo kaj krioj «Atentu!»
звукам ответил сверлящий свист мальчишек с
кровель домов улицы, выводящей с базара на
гипподромскую площадь, и крики «берегись!».
Солдат, одиноко стоявший в очищеном
Soldato sole staranta en la malplena, gardata parto
пространстве площади со значком в руке,
de la placo, atentige svingis sian insignon kaj la
тревожно взмахул им, и тогда прокуратор,
prokuratoro, la legiestro, la sekretario kaj la
легат легиона, секретарь и конвой
eskorto haltis.
остановились.
Кавалерийская ала, забирая все шире рыси,
La alao, plirapidigante la troton, impetis sur la
вылетела на площадь, чтобы пересечь ее в
placon por transpasi ĝin flanke, preter la amaso,
сторонке, минуя скопище народа, и по
kaj rajdi plu laŭ la strateto ĉe la vitkovrita muro,
переулку под каменной стеной, по которой
per la plej mallonga vojo al la Kalva Monto.
стлался виноград, кратчайшей дорогой
проскакать к Лысой горе.
Летящий рысью маленький, как мальчик,
Pasante antaŭ Pilato la alaestro, siriano malgranda
темный, как мулат, командир алы — сириец,
kiel knabo kaj brunhaŭta kiel mulato, helvoĉe kriis
равняясь с Пилатом, что-то тонко выкрикнул и ion kaj ŝire elingigis la glavon. Lia impetema, выхватил из ножен меч. Злая вороная взмокшая nigra, ŝvitmalseka ĉevalo abrupte haltis kaj
лошадь шарахнулась, поднялась на дыбы.
baŭmis. Ĵetinte la glavon en la ingon la alaestro
Вбросив меч в ножны, командир ударил
vipis la ĉevalon sur la kolon, igis ĝin repreni la
плетью лошадь по шее, выровнял ее и поскакал
ĝustan lokon kaj galope rajdis en la strateton. Lin
в переулок, переходя в галоп. За ним по три в
sekvis, meze de polvonubo, liaj kavalerianoj en
ряд полетели всадники в туче пыли, запрыгали vicoj po tri, tremetis la pintoj de la malpezaj кончики легких бамбуковых пик, мимо
bambuolancoj, preter la prokuratoro estis rapide
прокуратора понеслись казавшиеся особо
pasantaj brile, gaje nuddentaj vizaĝoj, kiuj ŝajnis
смуглыми под белыми тюрбанами лица с
aparte malhelaj sub la blankaj turbanoj.
весело оскаленными, сверкающими зубами.
Поднимая до неба пыль, ала ворвалась в
Kirlante la polvon ĝis la ĉielo la alao malaperis en
переулок, и мимо Пилата последним проскакал la strateto. Laste preter Pilato rajdis la kavaleriano солдат с пылающей на солнце трубою за
kun sunflama trumpeto malantaŭ la dorso.
спиной.
Закрываясь от пыли рукой и недовольно морща Per la mano sin ŝirmante kontraŭ la polvo, kun
лицо, Пилат двинулся дальше, устремляясь к
malkontenta grimaco, Pilato ekmovis sin pluen, al
воротам дворцового сада, а за ним двинулся
la pordego de la palaca ĝardeno, sekvate de la
легат, секретарь и конвой.
legiestro, la sekretario kaj la eskorto.
Было около десяти часов утра.
Estis proksimume la deka horo matene.
Глава 3. Седьмое
Ĉapitro 3 LA SEPA PRUVO
доказательство
— Да, было около десяти часов утра,
— Jes, estis proksimume la deka horo matene,
досточтимый Иван Николаевич, — сказал
estiminda Ivano Nikolaiĉ, — diris la profesoro.
профессор.
Поэт провел рукою по лицу, как человек,
Kvazaŭ ĵus vekiĝinte, la poeto viŝis la vizaĝon per
только что очнувшийся, и увидел, что на
la mano kaj rimarkis, ke ĉe la Patriarĥa jam
Патриарших вечер.
vesperas.
Вода в пруде почернела, и легкая лодочка уже
La akvo nigriĝis kaj sur ĝi jam estis glitanta
скользила по ней, и слышался плеск весла и
malpeza boato, oni aŭdis plaŭdon de remilo kaj
смешки какой-то гражданки в лодочке. В
ridon de civitanino en la boato. Publiko aperis sur
аллеях на скамейках появилась публика, но
la benkoj de la aleoj — pli ĝuste, en la tri aliaj
опять-таки на всех трех сторонах квадрата,
lateroj de la kvadrato, escepte tiun kie sidis niaj
кроме той, где были наши собеседники.
interparolantoj.
Небо над Москвой как бы выцвело, и
La ĉielo super Moskvo iel senkoloriĝis, en la alto
совершенно отчетливо была видна в высоте
tute klare videblis la plena luno, kvankam pale
полная луна, но еще не золотая, а белая.
blanka, ankoraŭ ne ora. Oni spiris multe pli facile
Дышать стало гораздо легче, и голоса под
kaj la voĉoj sub la tilioj sonis pli milde, vesperece.
липами звучали мягче, по-вечернему.
«Как же это я не заметил, что он успел сплести «Kiel do povis okazi, ke mi ne rimarkis lin plekti целый рассказ?.. — Подумал Бездомный в
tutan novelon?», mirigite pensis Senhejmulo. «Ja
изумлении, — ведь вот уже и вечер! А может,
estas jam vespero! Cetere, eble ne li rakontis ĉi
это и не он рассказывал, а просто я заснул и все ĉion sed mi endormiĝis kaj mem ĝin sonĝis, ĉu?»
это мне приснилось?»
Но надо полагать, что все-таки рассказывал
Tamen estas pli verŝajna, ke rakontis la profesoro,
профессор, иначе придется допустить, что то
ĉar alie necesus akcepti, ke la samon sonĝis ankaŭ
же самое приснилось и Берлиозу, потому что
Berlioz, kiu diris, atente rigardante la vizaĝon de la
тот сказал, внимательно всматриваясь в лицо
alilandano:
иностранца:
— Ваш рассказ чрезвычайно интересен,
— Via rakonto, profesoro, estas tre interesa,
профессор, хотя он и совершенно не совпадает
kvankam ĝi tute malakordas kun la Evangelioj.
с евангельскими рассказами.
— Помилуйте, — снисходительно
— Mi petas pardonon, — kun indulgema rideto
усмехнувшись, отозвался профессор, — уж
respondis la profesoro, — ja vi devas scii pli bone
кто-кто, а вы-то должны знать, что ровно
ol iu ajn, ke absolute nenio el la skribita en la
ничего из того, что написано в евангелиях, не
Evangelioj iam okazis, kaj se ni komencos
происходило на самом деле никогда, и если мы referenci la Evangeliojn kiel historian fonton ... —
начнем ссылаться на евангелия как на
li denove ridetis kaj Berlioz konfuziĝis, ĉar ĝuste
исторический источник... — Он еще раз
tion li mem diris al Senhejmulo kiam ili iris laŭ la
усмехнулся, и Берлиоз осекся, потому что
Malgranda Bronnaja strato al la ĝardenplaco.
буквально то же самое он говорил Бездомному,
идя с тем по бронной к Патриаршим прудам.
— Это так, — заметил Берлиоз, — но боюсь,
— Vi pravas, — diris la redaktoro. — Tamen mi
что никто не может подтвердить, что и то, что
timas, ke neniu povas certigi, ke tio, kion vi
вы нам рассказывали, происходило на самом
rakontis, fakte okazis.
деле.
— О нет! Это может кто подтвердить! —
— Ho, tamen! Iu povas certigi kion! — en misa
Начиная говорить ломаным языком,
rusa lingvo tre memfide respondis la profesoro kaj
чрезвычайно уверенно ответил профессор и
subite li kun mistera mieno geste invitis la amikojn
неожиданно таинственно поманил обоих
proksimiĝi.
приятелей к себе поближе.
Те наклонились к нему с обеих сторон, и он
De ambaŭ flankoj ili sin klinis al li, kaj li diris,
сказал, но уже без всякого акцента, который у
denove en la bona rusa, sen la misprononco kiu pro
него, черт знает почему, то пропадал, то
nesciata kialo jen aŭdiĝis, jen malaperis:
появлялся:
— Дело в том... — Тут профессор пугливо
— Fakte ... — la profesoro timeme rigardis
оглянулся и заговорил шепотом, — что я лично ĉirkaŭen kaj mallaŭtigis la voĉon ĝis la flustro, —
присутствовал при всем этом. И на балконе
fakte mi mem ĉeestis ĉion. Kaj sur la balkono kun
был у Понтия Пилата, и в саду, когда он с
Poncio Pilato, kaj en la ĝardeno kiam li interparolis
Каифой разговаривал, и на помосте, но только
kun Kajafo, kaj sur la podio — sed kaŝe, kvazaŭ
тайно, инкогнито, так сказать, так что прошу
inkognite, tial mi petas vin nepre teni ĉion en plej
вас — никому ни слова и полный секрет!.. Тсс!
granda sekreto, ŝŝ!..
Наступило молчание, и Берлиоз побледнел.
Ekestis silento kaj Berlioz paliĝis.
— Вы... Вы сколько времени в Москве? —
— Ĉu ... ĉu vi jam longe estas en Moskvo? — li
Дрогнувшим голосом спросил он.
demandis per ŝanĝiĝinta voĉo.
— А я только что сию минуту приехал в
— Mi ĵus venis en Moskvon, — perplekse
Москву, — растерянно ответил профессор, и
respondis la profesoro, kaj nur ĉi tiam la amikoj
тут только приятели догадались заглянуть ему
rigardis lin pli atente en la okulojn kaj vidis, ke la
как следует в глаза и убедились в том, что
maldekstra, la verda, estas tute freneza, dum la
левый, зеленый, у него совершенно безумен, а
dekstra estas senesprima, nigra, malviva.
правый — пуст, черен и мертв.
«Вот тебе все и объяснилось! — Подумал
«Nun ĉio klaras!» pensis Berlioz ekscitite, «tute
Берлиоз в смятении, — приехал сумасшедший
simple, venis freneza germano, aŭ eble li ĵus
немец или только что спятил на Патриарших.
freneziĝis ĉe la Patriarĥa. Bela historio!»
Вот так история!»
Да, действительно, объяснилось все: и
Jes, tio klarigis ĉion: la strangegan matenmanĝon
страннейший завтрак у покойного философа
ĉe la forpasinta filozofo Kantio, la idiotajn parolojn
Канта, и дурацкие речи про подсолнечное
pri la oleo kaj Anjo, la antaŭdirojn pri la
масло и Аннушку, и предсказания о том, что
fortranĉota kapo kaj la reston — la profesoro estis
голова будет отрублена, и все прочее —
mense malsana.
профессор был сумасшедший.
Берлиоз тотчас сообразил, что следует делать.
Berlioz tuj komprenis, kio estas farenda. Sin
Откинувшись на спинку скамьи, он за спиною
retroĵetinte sur la benk’apogilon li palpebrumis al
профессора замигал Бездомному, — не
Senhejmulo malantaŭ la dorso de la profesoro
противоречь, мол, ему, — но растерявшийся
kvazaŭ dirante: «Ne spitu lin!» — sed la
поэт этих сигналов не понял.
konsternita poeto ne komprenis liajn signojn.
— Да, да, да, — возбужденно говорил Берлиоз, — Jes, jes, certe, jes, — ekscitite parolis Berlioz,
— впрочем, все это возможно! Даже очень
— finfine ĉio ĉi estas ebla! Nu tute ebla, kaj
возможно, и Понтий Пилат, и балкон, и тому
Poncio Pilato, kaj la balkono, kaj la resto ... Ĉu vi
подобное... А вы одни приехали или с
venis sola aŭ kun via edzino?
супругой?
— Один, один, я всегда один, — горько
— Sola, sola, mi ĉiam estas sola, — amare
ответил профессор.
respondis la profesoro.
— А где же ваши вещи, профессор? —
— Do, kie estas viaj pakaĵoj, profesoro, —
Вкрадчиво спрашивал Берлиоз, — в
mielvoĉe demandis Berlioz, — ĉu en Métropole?
«Метрополе»? Вы где остановились?
Kie vi enhoteliĝis?
— Я? Нигде, — ответил полоумный немец,
— Ĉu mi? Nenie, — respondis la freneza germano,
тоскливо и дико блуждая зеленым глазом по
pelante sur la lageto la angoran kaj sovaĝan
Патриаршим прудам.
rigardon de sia verda okulo.
— Как? А... Где же вы будете жить?
— Kiel do? Sed kie vi loĝos?
— В вашей квартире, — вдруг развязно
— En via loĝejo, — kun subita impertinenteco
ответил сумасшедший и подмигнул.
respondis la frenezulo kaj palpebrumis.
— Я... Я очень рад, — забормотал Берлиоз, —
— Mi ... mi tre ĝojas, — ekbalbutis Berlioz, — sed
но, право, у меня вам будет неудобно... А в
vidu, en mia loĝejo estos al vi malkomforte ...
«Метрополе» чудесные номера, это
Dum en Métropole estas ravaj numeroj, ĝi estas
первоклассная гостиница...
bonega hotelo.
— А дьявола тоже нет? — Вдруг весело
— Kaj la diablo, ĉu ankaŭ la diablo ne estas? —
осведомился больной у Ивана Николаевича.
subite la profesoro gaje demandis Senhejmulon.
— И дьявола...
— Ankaŭ ...
— Не противоречь! — Одними губами шепнул — Ne kontraŭdiru! — senvoĉe, nur per la lipoj
Берлиоз, обрушиваясь за спину профессора и
flustris Berlioz, sin ĵetinte malantaŭ la dorson de la
гримасничая.
profesoro kaj terure grimacante.
— Нету никакого дьявола! — Растерявшись от
— Ne estas ja ia ajn diablo! — maltrafe ekkriis
всей этой муры, вскричал Иван Николаевич не
Ivano Nikolaiĉ, tute malspritigite de ĉiuj ĉi
то, что нужно, — вот наказание! Перестаньте
sensencaĵoj. — Tie sufiĉus nenia pacienco! Vi ĉesu
вы психовать.
frenezumi!
Тут безумный расхохотался так, что из липы
Ĉi tiam la malsanulo ekridegis tiel, ke el la tilio
над головами сидящих выпорхнул воробей.
super la sidantoj elflugis pasero.
— Ну, уж это положительно интересно, —
— Nu, jen kio ĉe vi estas vere amuza, — eligis la
трясясь от хохота проговорил профессор, —
profesoro skuate de la ridego, — oni demandu vin
что же это у вас, чего ни хватишься, ничего
pri io ajn, ĝi nepre mankas! — Abrupte li ĉesis ridi
нет! — Он перестал хохотать внезапно и, что
kaj — la fenomeno kutima ĉe mensa malsano —
вполне понятно при душевной болезни, после
de la ridego li pasis al la alia ekstremo, incitiĝinte
хохота впал в другую крайность —
li malmilde krietis: — Ĉu tamen ne estas?
раздражился и крикнул сурово: — так, стало
быть, так-таки и нету?
— Успокойтесь, успокойтесь, успокойтесь,
— Trankviliĝu, profesoro, trankviliĝu, —
профессор, — бормотал Берлиоз, опасаясь
murmuradis Berlioz klopodante ne spiti la
волновать больного, — вы посидите минуточку malsanulon. — Bonvolu resti ĉi tie kun kamarado здесь с товарищем Бездомным, а я только
Senhejmulo, mi nur telefonos tre rapide de la
сбегаю на угол, звякну по телефону, а потом
strat’angulo kaj poste ni vin kondukos kien ajn vi
мы вас проводим, куда вы хотите. Ведь вы не
volos. Ja vi ne konas la urbon ...
знаете города...
План Берлиоза следует признать правильным:
La planon de Berlioz endas taksi ĝusta: necesis tuj
нужно было добежать до ближайшего
kuri al la plej proksima telefonbudo kaj sciigi al la
телефона-автомата и сообщить в бюро
Alilandanburoo ke jen, en la ĝardenplaco de la
иностранцев о том, что вот, мол, приезжий из-
Patriarĥa lageto sidas veninta el eksterlando
за границы консультант сидит на Патриарших
konsilisto en evidente malnormala stato. Do, oni
прудах в состоянии явно ненормальном. Так
faru ion, ja okazas ia malagrabla misaĵo.
вот, необходимо принять меры, а то получается
какая-то неприятная чепуха.
— Позвонить? Ну что же, позвоните, —
— Do, vi volas telefoni ... Nu, telefonu, — malgaje
печально согласился больной и вдруг страстно
konsentis la malsanulo, kaj kun subita pasio li
попросил: — но умоляю вас на прощанье,
aldonis: — Tamen adiaŭante mi vin petegas, kredu
поверьте хоть в то, что дьявол существует! О
almenaŭ je tio, ke la diablo ekzistas! Pri io plia mi
большем я уж вас и не прошу. Имейте в виду,
eĉ ne parolas. Sciu, ke pri tio estas sepa pruvo, la
что на это существует седьмое доказательство,
plej certa! Kaj ĝi tuj iĝos al vi prezentita.
и уж самое надежное! И вам оно сейчас будет
предъявлено.
— Хорошо, хорошо, — фальшиво-ласково
— Bone, bone, — diradis Berlioz per false dolĉeta
говорил Берлиоз и, подмигнув расстроенному
voĉo. Li palpebrumis al la ĉagrenita poeto, kiun
поэту, которому вовсе не улыбалась мысль
neniel ĝojigis la neceso gardi la frenezan
караулить сумасшедшего немца, устремился к
germanon, kaj impetis al tiu elirejo de la ĝardeno,
тому выходу с Патриарших, что находится на
kiu estas ĉe la angulo de la Malgranda Bronnaja
углу бронной и ермолаевского переулка.
kaj Jermolajevskij-strateto.
А профессор тотчас же как будто выздоровел и Nu, la profesoro tuj resereniĝis kaj kvazaŭ
посветлел.
resaniĝis.
— Михаил Александрович! — Крикнул он
— Miĥaelo Aleksandroviĉ! — li postkriis al
вдогонку Берлиозу.
Berlioz.
Тот вздрогнул, обернулся, но успокоил себя
Tiu skuiĝetis kaj sin returnis, sed lin tuj
мыслью, что его имя и отчество известны
trankviligis la penso ke ankaŭ lian nomon la
профессору также из каких-нибудь газет. А
profesoro povis trovi en gazetoj. La profesoro
профессор прокричал, сложив руки рупором:
metis la manojn voĉtube antaŭ la buŝo kaj kriis:
— Не прикажете ли, я велю сейчас дать
— Ĉu mi tuj sendigu telegramon al via onklo en
телеграмму вашему дяде в Киев?
Kievon?
И опять передернуло Берлиоза. Откуда же
Berlioz denove miregis. Kial la frenezulo scias, ke
сумасшедший знает о существовании
li havas onklon en Kievo? Tutcerte, nenia gazeto
Киевского дяди? Ведь об этом ни в каких
raportis tion. Ah ha, ĉu Senhejmulo tamen estus
газетах, уж наверно, ничего не сказано. Эге-ге,
prava? La dokumentoj ja povas esti falsaj ... Aĥ,
уж не прав ли Бездомный? А ну как документы kia stranga ulo! Telefoni, telefoni, tuj telefoni! Oni эти липовые? Ах, до чего странный субъект.
rapide lin klarigos.
Звонить, звонить! Сейчас же звонить! Его
быстро разъяснят!
И, ничего не слушая более, Берлиоз побежал
Sen atendi daŭrigon Berlioz kuris pluen.
дальше.
Тут у самого выхода на бронную со скамейки
Tuj ĉe la elirejo al la Malgranda Bronnaja renkonte
навстречу редактору поднялся в точности тот
al la redaktoro ekstaris ĝuste tiu civitano kiu
самый гражданин, что тогда при свете солнца
antaŭe, en la suna lumo, modliĝis el la grasa
вылепился из жирного зноя. Только сейчас он
varmego. Tamen nun li estis ne aera sed ordinara,
был уже не воздушный, а обыкновенный,
karna, kaj en la komenciĝanta krepusko Berlioz
плотский, и в начинающихся сумерках Берлиоз
klare vidis, ke liaj lipharoj tre similas kokinajn
отчетливо разглядел, что усишки у него, как
plumojn, ke liaj malgrandaj okuloj estas ironiaj kaj
куриные перья, глазки маленькие, иронические ebrietaj, ke lia kvadratita pantalono estas tirita tiom и полупьяные, а брючки клетчатые, подтянутые alte ke videblas la malpuraj blankaj ŝtrumpetoj.
настолько, что видны грязные белые носки.
Михаил Александрович так и попятился, но
Berlioz eĉ paŝetis malantaŭen, sed li tuj sin
утешил себя тем соображением, что это глупое trankviligis per la penso, ke tio estas banala совпадение и что вообще сейчас об этом
koincido kaj ke nun mankas tempo por okupi sin
некогда размышлять.
pri tio.
— Турникет ищете, гражданин? —
— Ĉu turnokrucon vi serĉas, civitano? — per
Треснувшим тенором осведомился клетчатый
fendita tenoro demandis la individuo, — ĉi tien
тип, — сюда пожалуйте! Прямо, и выйдете
bonvolu! Iru rekte kaj vi venos ĝuste kien vi volas.
куда надо. С вас бы за указание на четверть
Verdire, la indiko plene valoras kvaronlitron ...
литра... Поправиться... Бывшему регенту! —
resobrigan drinkon por eksa kapelestro! — la
Кривляясь, субьект наотмашь снял жокейский
kvadratita larĝasvinge demetis sian ĵokean
свой картузик.
kaskedon.
Берлиоз не стал слушать попрошайку и ломаку Sen atenti la almozpetan histrionadon de la
регента, подбежал к турникету и взялся за него kapelestro, Berlioz kuris al la turnokruco kaj metis рукой. Повернув его, он уже собирался
sur ĝin la manon. Ĝin turninte li estis paŝonta sur
шагнуть на рельсы, как в лицо ему брызнул
la relvojon, kiam en lian vizaĝon ŝprucis ruĝa kaj
красный и белый свет: загорелась в стеклянном blanka lumo: sur la vitra kesto ekhelis la skribaĵo ящике надпись «Берегись трамвая!».
«Atentu tramon!»
Тотчас и подлетел этот трамвай,
Senprokraste aperis la tramo mem, sin turnante de
поворачивающий по новопроложенной линии с Jermolajevskij al la Malgranda Bronnaja laŭ la
ермолаевского на бронную. Повернув и выйдя
nova linio. Pasinte la turnon kaj havante antaŭ si
на прямую, он внезапно осветился изнутри
rektan vojon, la tramo subite eklumis de interne kaj
электричеством, взвыл и наддал.
plirapidiĝis.
Осторожный Берлиоз, хоть и стоял безопасно,
La singardema redaktoro, kvankam li staris sekure,
решил вернуться за рогатку, переложил руку на tamen volis reiri malantaŭ la baron, remetis la вертушке, сделал шаг назад. И тотчас рука его
manon sur la turnilo kaj faris paŝon reen. Sed lia
скользнула и сорвалась, нога неудержимо, как
mano glitis for, lia piedo nehaltigeble, kvazaŭ sur
по льду, поехала по булыжнику, откосом
glacio, ŝoviĝis sur la pavimŝtonoj deklivantaj
сходящему к рельсам, другую ногу
malsupren al la reloj, la alia gambo saltis en la
подбросило, и Берлиоза выбросило на рельсы.
aeron kaj Berlioz trafis sur la trakon.
Стараясь за что-нибудь ухватиться, Берлиоз
Penante kapti apogon li falis dorsen, lia nuko
упал навзничь, несильно ударившись затылком neforte puŝiĝis kontraŭ la pavimo. Li ankoraŭ
о булыжник, и успел увидеть в высоте, но
havis la tempon vidi en la alto — sed ĉu dekstre aŭ
справа или слева — он уже не сообразил, —
maldekstre, tion li jam ne komprenis — la orizitan
позлащенную луну. Он успел повернуться на
lunon. Li ankoraŭ sukcesis sin turni sur la flankon,
бок, бешеным движением в тот же миг
per despera movo tirante la gambojn al la ventro;
подтянув ноги к животу, и, повернувшись,
sin turninte li ekvidis nehaltigeble impeti sur lin la
разглядел несущееся на него с неудержимой
absolute blankan pro teruro vizaĝon de la
силой совершенно белое от ужаса лицо
tramkondukistino kaj ŝian skarlatan kaptuketon.
женщины-вагоновожатой и ее алую повязку.
Berlioz ne kriis, sed ĉirkaŭ li la tuta strato ŝrikis
Берлиоз не вскрикнул, но вокруг него
per histeriaj inaj voĉoj. La kondukistino tiregis la
отчаянными женскими голосами завизжала вся elektran bremson, la vagono kliniĝis antaŭen, poste улица. Вожатая рванула электрический тормоз, saltetis, krakante kaj tintante la vitroj ŝutiĝis el ĝiaj вагон сел носом в землю, после этого
fenestroj. Ĉi tiam en la cerbo de Berlioz iu freneze
мгновенно подпрыгнул, и с грохотом и звоном
ekkriis: «Ĉu ..?» Ankoraŭ unu fojon, la lastan
из окон полетели стекла. Тут в мозгу Берлиоза
fojon ekbrilis la luno, ĝi jam estis dispeciĝanta,
кто-то отчаянно крикнул — «Неужели?..» Еще
poste iĝis mallume.
раз, и в последний раз, мелькнула луна, но уже
разваливаясь на куски, и затем стало темно.
Трамвай накрыл Берлиоза, и под решетку
La tramo kovris Berliozon kaj sub la kradon de la
Патриаршей аллеи выбросило на булыжный
Patriarĥa aleo, sur la pavumitan deklivon falis
откос круглый темный предмет. Скатившись с
malhela ronda objekto. De la deklivo ĝi saltetante
этого откоса, он запрыгал по булыжникам
ruliĝis sur la pavimŝtonojn de la Malgranda
бронной.
Bronnaja strato.
Это была отрезанная голова Берлиоза.
Ĝi estis la fortranĉita kapo de Berlioz.
Глава 4. Погоня
Ĉapitro 4 LA POSTKURO
Утихли истерические женские крики,
Finfine ĉesis la inŝrikoj, estingiĝis la orelbora
отсверлили свистки милиции, две санитарные
fajfado de la milicianoj, du ambulancoj estis
машины увезли: одна — обезглавленное тело и forportintaj: la unu — la senkapan korpon kaj la отрезанную голову в морг, другая — раненную detranĉitan kapon al la kadavrejo, la alia — la осколками стекла красавицу вожатую,
belan kondukistinon vunditan per vitrorompaĵoj, la
дворники в белых фартуках убрали осколки
balaistoj kun siaj blankaj antaŭtukoj jam forigis la
стекол и засыпали песком кровавые лужи, а
vitropecojn kaj ŝutis sablon sur la sangoflakojn;
Иван Николаевич как упал на скамейку, не
nur Ivano Nikolaiĉ plu sidis sur benko, tie kien li
добежав до турникета, так и остался на ней.
sinkis ne atinginte la turnokrucon.
Несколько раз он пытался подняться, но ноги
Plurfoje li provis ekstari, sed la gamboj lin ne
его не слушались — с Бездомным
obeis; io simila al paralizo trafis Senhejmulon.
приключилось что-то вроде паралича.
Поэт бросился бежать к турникету, как только
Impetinte ĉe la unua kriego al la turnokruco, la
услыхал первый вопль, и видел, как голова
poeto vidis la kapon saltetadi sur la pavimo. La
подскакивала на мостовой. От этого он до того vidaĵo lin tiom konsternis, ke li falis sur la apudan обезумел, что, упавши на скамью, укусил себя
benkon kaj ĝissange mordis sian manon. Nature, li
за руку до крови. Про сумасшедшего немца он, tute forgesis pri la freneza germano kaj penis конечно, забыл и старался понять только одно,
kompreni nur unu aferon: kiel tio eblas, ke li ĵus
как это может быть, что вот только что он
interparolis kun Berlioz, kaj unu minuton poste —
говорил с Берлиозом, а через минуту —
la kapo ...
голова...
Взволнованные люди пробегали мимо поэта по En la aleo ekscititaj homoj rapidis preter la poeto, аллее, что-то восклицая, но Иван Николаевич
sonis emociaj voĉoj, sed la vortojn Ivano Nikolaiĉ
их слов не воспринимал.
ne perceptis.
Однако неожиданно возле него столкнулись
Subite antaŭ li interpuŝiĝis du virinoj, kaj unu el ili,
две женщины, и одна из них, востроносая и
pintnaza kaj nudkapa, kriaĉis al la alia, preskaŭ en
простоволосая, закричала над самым ухом
la orelon de la poeto:
поэта другой женщине так:
— Аннушка, наша Аннушка! С Садовой! Это
— Tamen Anjo, nia Anjo! De Sadovaja! Tio ja
ее работа! Взяла она в бакалее подсолнечного
estas ŝia faraĵo! En la butiko ŝi aĉetis sunfloran
масла, да литровку-то о вертушку и разбей!
oleon, kaj jen, kontraŭ la turnokruco la litrujo
Всю юбку изгадила... Уж она ругалась,
rompiĝis. La tuta jupo makuliĝis, ŝi sakris-
ругалась! А он-то, бедный, стало быть,
sakradis! Kaj li, la kompatinda, glitstumblis kaj sur
поскользнулся да и поехал на рельсы...
la relojn ...
Из всего выкрикнутого женщиной в
El ĉio kriita de la virino la konfuzita menso de la
расстроенный мозг ивана николевича
poeto kaptis unu vorton: Anjo.
вцепилось одно слово: «Аннушка»...
— Аннушка... Аннушка?.. — Забормотал поэт,
— Anjo ... Anjo?! — li ekmurmuris kaj
тревожно озирась, — позвольте, позвольте...
maltrankvile rigardis ĉirkaŭen, — atendu do,
atendu ...
К слову «Аннушка» привязались слова
Al la vorto Anjo kroĉiĝis oleo, poste ial — Poncio
«подсолнечное масло», а затем почему-то
Pilato. Pliaton li tuj forĵetis kaj rekomencis ligi la
«Понтий Пилат». Пилата поэт отринул и стал
ĉenon ekde la vorto Anjo. La ĉeneroj rapide
вязать цепочку, начиная со слова «Аннушка».
kuniĝis kaj kondukis al la freneza profesoro.
И цепочка эта связалась очень быстро и тотчас
привела к сумасшедшему профессору.
Виноват! Да ведь он же сказал, что заседание
Nu jes! Tiu ja diris, ke la kunsido ne okazos, ĉar
не состоится, потому что Аннушка разлила
Anjo lasis la oleon disflui. Kaj jen, bonvolu vidi, ĝi
масло. И, будьте любезны, оно не состоится!
ne okazos! Eĉ pli ol tio: li malimplice diris, ke la
Этого мало: он прямо сказал, что Берлиозу
kapon fortranĉos virino, ĉu? Jes, ĝuste tiel! Nu, la
отрежет голову женщина?! Да, да, да! Ведь
tramon ja kondukis virino!! Kiel oni komprenu
вожатая была женщина?! Что же это такое? А?
tion? Nu kiel?
Не оставалось даже зерна сомнения в том, что
Ne restis eĉ ombro de dubo, ke la mistera
таинственный консультант точно знал заранее
konsilisto jam antaŭe precize sciis la tutan
всю картину ужасной смерти Берлиоза. Тут две cirkonstancaron de la terura morto de Berlioz. Du мысли пронизали мозг поэта. Первая: «Он
pensoj tuj ekfulmis en la cerbo de la poeto. La
отнюдь не сумасшедший! Все это глупости!»,
unua: «Neniel li estas freneza, ĝi estas stultaĵo!»;
И вторая: «Уж не подстроил ли он это сам?!»
kaj la dua: «Ĉu li mem ĉion ĉi aranĝis?»
Но, позвольте спросить, каким образом?!
Pardonon, sed kiel li povus fari tion?
— Э, нет! Это мы узнаем!
— Nu, spit! Tion ni ekscios!
Сделав над собой великое усилие, Иван
Streĉeginte sian volon, Senhejmulo sin igis leviĝi
Николаевич поднялся со скамьи и бросился
de la benko kaj impetis reen, tien kie okazis la
назад, туда, где разговаривал с профессором. И interparolo kun la profesoro. Kaj evidentiĝis, ke оказалось, что тот, к счастью, еще не ушел.
feliĉe, tiu ankoraŭ ne foriris.
На бронной уже зажглись фонари, а над
En la Malgranda Bronnaja jam lumis la
Патриаршими светила золотая луна, и в
stratlampoj, super la Patriarĥa lageto brilis la ora
лунном, всегда обманчивом, свете ивану
luno, kaj sub la ĉiam trompaj lunradioj ŝajnis al
Николаевичу показалось, что тот стоит, держа
Ivano, ke tiu staras tenante sub la brako ne
под мышкою не трость, а шпагу.
bastoneton sed spadon.
Отставной втируша-регент сидел на том самом La almiksiĝema ekskapelestro okupis ĝuste la
месте, где сидел еще недавно сам Иван
lokon kie antaŭ nelonge sidis la poeto. Nun li fiksis
Николаевич. Теперь регент нацепил себе на нос sur la nazon evidente senutilan nazumon, en kiu явно не нужное пенсне, в котором одного
unu okulvitro tute mankis, kaj la alia estis fendita.
стекла вовсе не было, а другое треснуло. От
Pro tio la kvadratita civitano iĝis eĉ pli abomena ol
этого клетчатый гражданин стал еще гаже, чем antaŭe, kiam li montris al Berlioz la vojon sur la был тогда, когда указывал Берлиозу путь на
relojn.
рельсы.
С холодеющим сердцем Иван приблизился к
Sentante froston en la koro, Ivano proksimiĝis al la
профессору и, взглянув ему в лицо, убедился в
profesoro, rigardis lin en la vizaĝon kaj
том, что никаких признаков сумасшествия нет
konvinkiĝis, ke ĝi ne havas, nek havis, ian ajn
и не было.
simptomon de frenezo.
— Сознавайтесь, кто вы такой? — Глухо
— Nun vi konfesu, kio vi estas? — obtuze
спросил Иван.
demandis Ivano.
Иностранец насупился, глянул так, как будто
— Ne kompreni ... rusa paroli ...
впервые видит поэта, и ответил неприязненно:
— Не понимай... Русский говорить...
— Они не понимают! — Ввязался со скамейки
— Oni ne komprenas! — de la benko donis sian
регент, хотя его никто и не просил объяснять
nepetitan klarigon la kapelestro.
слова иностранца.
— Не притворяйтесь! — Грозно сказал Иван и
— Ĉesu simuladi! — minace diris la poeto kaj
почувствовал холод под ложечкой, — вы
sentis malvarmon sub la sternumo, — ĵus vi
только что прекрасно говорили по-русски. Вы
bonege parolis la rusan. Vi estas nek germano nek
не немец и не профессор! Вы — убийца и
profesoro! Vi estas murdisto kaj spiono! Vian
шпион! Документы! — Яростно крикнул Иван.
legitimilon! — li kriis furioze.
Загадочный профессор брезгливо скривил и без La mistera profesoro malŝate tordis sian, eĉ sen tio того кривой рот и пожал плечами.
tordan, buŝon, kaj levetis la ŝultrojn.
— Гражданин! — Опять встрял мерзкий
— Civitano! — denove sin enmiksis la fia
регент, — вы что же это волнуете интуриста?
kapelestro, — kial vi ekscitas la alilandan turiston?
За это с вас строжайше спросится! — А
Pro tio vi suferos severan punon! — Dume la
подозрительный профессор сделал надменное
suspektinda profesoro orgojle mienis, sin turnis kaj
лицо, повернулся и пошел от Ивана прочь.
iris for.
Иван почувствовал, что теряется. Задыхаясь, он Ivano sentis, ke li perdas la piedtenon. Sufokiĝante обратился к регенту:
li diris al la kapelestro:
— Эй, гражданин, помогите задержать
— Hej, civitano, helpu aresti la krimulon! Vi devas
преступника! Вы обязаны это сделать!
fari tion.
Регент чрезвычайно оживился, вскочил и
La kapelestro eksterordinare vigliĝis, salte sin levis
заорал:
de la benko kaj blekegis:
— Где твой преступник? Где он? Иностранный — Krimulo? Kiu? Kie? Ĉu alilanda krimulo? —
преступник? — Глаза регента радостно
liaj okuloj ĝoje ekbrilis, — ĉu ĉi tiu? Se li estas
заиграли, — этот? Ежели он преступник, то
krimulo, endas tuj krii «Help!», alie li eskapos. Ek,
первым долгом следует кричать: «Караул!» А
ni ambaŭ! Kune! — kaj la kapelestro malfermis
то он уйдет. А ну, давайте вместе! Разом! — И
sian faŭkon.
тут регент разинул пасть.
Растерявшийся Иван послушался шуткаря-
La perpleksa poeto obeis la fi-ŝerculon kaj kriis
регента и крикнул «караул!», А регент его
«Help!»; sed la kapelestro lin trompis kaj nenion
надул, ничего не крикнул.
kriis.
Одинокий, хриплый крик Ивана хороших
La izola, raŭka krio de Ivano rezultigis nenion
результатов не принес. Две каких-то девицы
bonan. Du fraŭlinoj timigite paŝis flanken, for de
шарахнулись от него в сторону, и он услышал
li, kaj li aŭdis la vorton ebria.
слово «пьяный».
— А, так ты с ним заодно? — Впадая в гнев,
— Ha, vi do estas lia kunulo, — kolere kriis Ivano,
прокричал иван, — ты что же это, глумишься
— ĉu vi volas min moki? For!
надо мной? Пусти!
Иван кинулся вправо, и регент — тоже вправо! Ivano saltis dekstren, kaj ankaŭ la kapelestro Иван — влево, и тот мерзавец туда же.
dekstren! Ivano saltis maldekstren, la fripono
same.
— Ты нарочно под ногами путаешься? —
— Ĉu intence vi baras al mi la vojon? —
Зверея, закричал иван, — я тебя самого предам ekfuriozis Ivano, — do vin mem mi transdonu al la в руки милиции!
milicio!
Иван сделал попытку ухватить негодяя за
Ivano provis kapti la kanajlon je la maniko sed
рукав, но промахнулся и ровно ничего не
maltrafis: la kapelestro subite malaperis, kvazaŭ
поймал. Регент как сквозь землю провалился.
englutite de la tero.
Иван ахнул, глянул вдаль и увидел
La poeto mirkriis, rigardis ĉirkaŭen kaj vidis la
ненавистного неизвестного. Тот был уже у
malbenindan nekonaton. Tiu jam estis ĉe la elirejo
выхода в Патриарший переулок, и притом не
al la Patriarĥa strateto kaj ne plu sola. La plej
один. Более чем сомнительный регент успел
suspektinda kapelestro iel sukcesis lin atingi. Eĉ pli
присоединиться к нему. Но это еще не все:
ol tio: tria en la bando, tie estis virkato, grandega
третьим в этой компании оказался неизвестно
kiel porko, fulge, korve nigra, kun aŭdacegaj
откуда взявшийся кот, громадный, как боров,
kavalerianaj lipharoj. La triopo sin direktis al la
черный, как сажа или грач, и с отчаянными
Patriarĥa strateto, la kato iris sur la malantaŭaj
кавалерийскими усами. Тройка двинулась в
piedoj.
Патриарший, причем кот тронулся на задних
лапах.
Иван устремился за злодеями вслед и тотчас
Ivano impetis post la malbonulojn, kaj tuj
убедился, что догнать их будет очень трудно.
komprenis, ke atingi ilin estos tre malfacile.
Тройка мигом проскочила по переулку и
En unu momento la triopo trapasis la strateton kaj
оказалась на Спиридоновке. Сколько Иван не
estis jam en Spiridonovka. Malgraŭ ĉiuj penoj de
прибавлял шагу, расстояние между
Ivano la distanco inter li kaj la persekutatoj neniom
преследуемыми и им ничуть не сокращалось. И malpliiĝis. Fulmrapide traiginte la kvietan straton не успел поэт опомниться, как после тихой
Spiridonovka, Ivano abrupte trafis la tre viglan
Спиридоновки очутился у Никитских ворот,
placon Nikitskie-Vorota, kie la postkuro iĝis pli
где положение его ухудшилось. Тут уж была
malfacila. Krome, la tri kanajloj aplikis la artifikon
толчея, Иван налетел на кой-кого из прохожих, ŝatatan de la krimaj bandoj: sin disigi.
был обруган. Злодейская же шайка к тому же
здесь решила применить излюбленный
бандитский прием — уходить врассыпную.
Регент с великой ловкостью на ходу ввинтился La kapelestro tre lerte saltis en preterpasantan в автобус, летящий к Арбатской площади, и
aŭtobuson, kiu veturis al la placo Arbat’, kaj tiel
ускользнул. Потеряв одного из преследуемых,
eskapis. Perdinte unu persekutaton, Ivano turnis
Иван сосредоточил свое внимание на коте и
sian atenton al la stranga kato. Tiu aliris
видел, как этот странный кот подошел к
motorvagonon de la linio A, starantan ĉe la haltejo,
подножке моторного вагона «а», стоящего на
senceremonie deŝovis de ties ŝtupeto virinon
остановке, нагло отсадил взвизгнувшую
malgraŭ ŝia protesta ŝriko, sin kroĉis je la tenilo
женщину, уцепился за поручень и даже сделал
kaj, tra la fenestro malfermita pro la varmego,
попытку всучить кондукторше гривенник через provis enmanigi al la konduktorino dekkopekan
открытое по случаю духоты окно.
moneron.
Поведение кота настолько поразило Ивана, что La konduto de la kato tiom mirigis Ivanon, ke li он в неподвижности застыл у бакалейного
gape haltis ĉe la strat’angula nutrovendejo, kaj
магазина на углу и тут вторично, но гораздо
tiam denove, sed eĉ pli forte, lin frapis la reago de
сильнее, был поражен поведением
la konduktorino. Apenaŭ ŝi ekvidis la katon sin
кондукторши. Та, лишь только увидела кота,
trapuŝi en la vagonon, ŝi kriis bolante pro furiozo:
лезущего в трамвай, со злобой, от которой даже
тряслась, закричала:
— Котам нельзя! С котами нельзя! Брысь!
— La katoj ne rajtas! Sen katoj! Malpermesite!
Слезай, а то милицию позову!
Huŝ! Malsupren, aŭ mi vokos la milicion!
Ни кондукторшу, ни пассажиров не поразила
Nek la konduktorinon nek la pasaĝerojn surprizis
самая суть дела: не то, что кот лезет в трамвай, la ĉefaĵo: ke kato provas envagoniĝi estas stranga, в чем было бы еще полбеды, а то, что он
sed multe pli mirinda estas, ke ĝi volas pagi!
собирается платить!
Кот оказался не только платежеспособным, но
La kato montris sin besto ne nur pagipova sed
и дисциплинированным зверем. При первом же ankaŭ disciplinema. Jam post la unua krio de la окрике кондукторши он прекратил
konduktorino ĝi tuj ĉesigis sian avancadon, forlasis
наступление, снялся с подножки и сел на
la vagonŝtupeton kaj kaŭris sur la haltejo frotante
остановке, потирая гривенником усы. Но лишь la lipharojn per la monero. Sed kiam la
кондукторша рванула веревку и трамвай
konduktorino tiris la signalŝnuron kaj la tramo
тронулся, кот поступил как всякий, кого
ekmoviĝis, la kato kondutis kiel ĉiu elvagonigito
изгоняют из трамвая, но которому все-таки
kiu nepre devas veturi. Preterlasinte ĉiujn tri
ехать-то надо. Пропустив мимо себя все три
vagonojn, la kato saltis sur la malantaŭan bufron de
вагона, кот вскочил на заднюю дугу
la lasta, kaptis per la krifoj kaŭĉukan tubon fiksitan
последнего, лапой вцепился в какую-то кишку, ĉe la malantaŭa vando kaj forveturis, tiel ŝparante выходящую из стенки, и укатил, сэкономив,
dek kopekojn.
таким образом, гривенник.
Занявшись паскудным котом, Иван едва не
Okupite pri la sentaŭga kato, Ivano preskaŭ perdis
потерял самого главного из трех —
la ĉefan el la tri, la profesoron. Feliĉe, tiu ankoraŭ
профессора. Но, по счастью, тот не успел
ne sukcesis eskapi. Lian grizan bereton Ivano
улизнуть. Иван увидел серый берет в гуще в
rimarkis ĉe la homplena pasejo trans la straton
начале большой Никитской, или герцена. В
Granda Nikitskaja (t.e. la strato Herzen). Post unu
мгновение ока Иван и сам оказался там. Однако momento Ivano estis tie. Sed la celon li ne atingis.
удачи не было. Поэт и шагу прибавлял, и
La poeto provis iri pli rapide, kelkfoje li kuretis
рысцой начинал бежать, толкая прохожих, и ни puŝiĝante kontraŭ la homoj — kaj tamen li eĉ je на сантиметр не приблизился к профессору.
unu centimetro ne proksimiĝis al la profesoro.
Как ни был расстроен Иван, все же его
Malgraŭ sia konsterniĝo Ivano miris pri la
поражала та сверхъестественная скорость, с
supernatura rapido de la postkuro. Apenaŭ pasis
которой происходила погоня. И двадцати
dudek sekundoj — kaj anstataŭ la placon
секунд не прошло, как после Никитских ворот
Nikitskie-Vorota li vidis la blindigajn lumojn de la
Иван Николаевич был уже ослеплен огнями на
placo Arbat’. Ankoraŭ kelkaj sekundoj — kaj jen
Арбатской площади. Еще несколько секунд, и
malluma strateto kun kaduka trotuaro, kie la poeto
вот какой-то темный переулок с
falis kaj kontuzis la genuon. La lumplena avenuo
покосившимися тротуарами, где Иван
«Kropotkin», denove strateto, poste Ostoĵenka kaj
Николаевич грохнулся и разбил колено. Опять
ankoraŭ stratetaĉo, abomena kaj avare prilumata.
освещенная магистраль — улица кропоткина,
Ĝuste tie Ivano Nikolaiĉ definitive perdis tiun,
потом переулок, потом остоженка и еще
kiun li nepre volis atingi. La profesoro malaperis.
переулок, унылый, гадкий и скупо
освещенный. И вот здесь-то Иван Николаевич
окончательно потерял того, кто был ему так
нужен. Профессор исчез.
Иван Николаевич смутился, но ненадолго,
Post nelonga hezito la poeto decidis, ke la
потому что вдруг сообразил, что профессор
profesoro sendube estas en la domo n-ro 13 kaj
непременно должен оказаться в доме №13 и
certe en la apartamento 47.
обязательно в квартире 47.
Ворвавшись в подъезд, Иван Николаевич
Ivano impetis al la enirejo, surkuris la duan etaĝon,
взлетел на второй этаж, немедленно нашел эту
tuj trovis la serĉatan pordon kaj malpacience
квартиру и позвонил нетерпеливо. Ждать
sonorigis. Li atendis ne longe: knabino, verŝajne
пришлось недолго: открыла Ивану дверь какая- kvin jarojn aĝa, malfermis la pordon kaj sen
то девочка лет пяти и, ни о чем не справляясь у demandi lin pri io ajn tuj foriris reen.
пришедшего, немедленно ушла куда-то.
В громадной, до крайности запущенной
De sub la alta, nigre malpura plafono, eta
передней, слабо освещенной малюсенькой
karbonfadena lampo mizere prilumis la vastan,
угольной лампочкой под высоким, черным от
terure malzorgitan antaŭĉambron. Biciklo sen
грязи потолком, на стене висел велосипед без
pneŭmatikoj estis kroĉita al la muro, apude staris
шин, стоял громадный ларь, обитый железом, а
grandega ferizita ŝrankokesto, kaj sur la breto sub
на полке над вешалкой лежала зимняя шапка, и
la vesthokaro kuŝis vintra ĉapo kies longaj
длинные ее уши свешивались вниз. За одной из
orelklapoj pendis malsupren. De malantaŭ pordo
дверей гулкий мужской голос в радиоаппарате
radioaparato incitite kaj verse kriadis ion per
сердито кричал что-то стихами.
resonanta vira voĉo.
Иван Николаевич ничуть не растерялся в
Neniom embarasite en la nekonata ĉirkaŭaĵo la
незнакомой обстановке и прямо устремился в
poeto rapidis en la koridoron. Ivano rezonis jene:
коридор, рассуждая так: «Он, конечно,
«Kompreneble, li sin kaŝas en la banĉambro». En
спрятался в ванной». В коридоре было темно.
la koridoro estis mallume. Kelkfoje puŝiĝinte
Потыкавшись в стены, Иван увидел
kontraŭ la muroj, la poeto finfine rimarkis palan
слабенькую полоску света внизу под дверью,
lumstrieton sub pordo, palpe trovis la anson kaj ne
нашарил ручку и несильно рванул ее. Крючок
tre forte ĝin ektiris. La ŝloshoketo elingiĝis, li trafis
отскочил, и Иван оказался именно в ванной и
ĝuste la banĉambron kaj pensis, ke tio estas bona
подумал о том, что ему повезло.
ŝanco.
Однако повезло не так уж, как бы нужно было! Ho ve, la ŝanco estis malpli bona ol estus
На Ивана пахнуло влажным, теплом и, при
dezirinde! Humida varmo lin renkontis, kaj
свете углей, тлеющих в колонке, он разглядел
streĉinte la okulojn li vidis, ĉe la lumo de karbo
большие корыта, висящие на стене, и ванну,
ardanta en la akvovarmigilo, grandajn lesivpelvojn
всю в черных страшных пятнах от сбитой
kroĉitajn al la muro kaj la banujon kun monstraj
эмали. Так вот, в этой ванне стояла голая
nigraj makuloj de forkrevinta emajlo. Nu, en la
гражданка, вся в мыле и с мочалкой в руках.
banujo staris nuda civitanino, tuta en sapŝaŭmo kaj
Она близоруко прищурилась на ворвавшегося
kun banstupo en la mano. Ŝi miope rigardis la
Ивана и, очевидно, обознавшись в адском
enrompiĝintan poeton kaj, verŝajne erarigite de la
освещении, сказала тихо и весело:
infera lumo, diris nelaŭte kaj gaje:
— Кирюшка! Бросьте трепаться! Что вы, с ума
— Kiĉjo, ĉesu petoli! Ĉu vi freneziĝis? Teodoro
сошли?.. Федор Иваныч сейчас вернется. Вон
Ivaniĉ tuj revenos. Tuj iru for! — kaj ŝi svingis la
отсюда сейчас же! — И махнула на Ивана
banstupon kontraŭ Ivano.
мочалкой.
Недоразумение было налицо, и повинен в нем
La miso estis evidenta, kaj certe, la kulpa estis
был, конечно, Иван Николаевич. Но признаться Ivano Nikolaiĉ. Sed li malvolis agnoski tion, в этом он не пожелал и, воскликнув
riproĉe ekkriis: «Ah, friponino!..» kaj ial pasis al la
укоризненно: «Ах, развратница!..» — Тут же
kuirejo. Neniu estis en tiu preskaŭ malluma
зачем-то очутился на кухне. В ней никого не
ĉambro. Kelkaj dek estingitaj primusoj silente
оказалось, и на плите в полумраке стояло
staris sur la fornoplato. Unu sola luna radieto
безмолвно около десятка потухших примусов.
penetris tra la polva, tutajn jarojn ne purigata
Один лунный луч, просочившись сквозь
fenestro, kaj magre prilumis la angulon kie en
пыльное, годами не вытираемое окно, скупо
polvo kaj araneaĵo pendis forgesita ikono. De
освещал тот угол, где в пыли и паутине висела
malantaŭ la ikonujo elstaris la pintoj de du
забытая икона, из-за киота которой
geedziĝritaj kandeloj, sub ĝi estis kroĉita
высовывались концы двух венчальных свечей.
malgranda papera ikoneto.
Под большой иконой висела пришпиленная
маленькая — бумажная.
Никому не известно, какая тут мысль овладела
Neniu scias, kiun penson ekhavis tiam Ivano, ni
Иваном, но только, прежде чем выбежать на
diru nur, ke antaŭ ol elkuri al la malantaŭa ŝtuparo
черный ход, он присвоил одну из этих свечей, а li proprigis al si unu el la kandeloj kaj la paperan также и бумажную иконку. Вместе с этими
ikoneton. Kun tiuj objektoj li forlasis la nekonatan
предметами он покинул неизвестную квартиру,
loĝejon, murmurante ion, embarasite de la
что-то бормоча, конфузясь при мысли о том,
rememoro pri la ĵusa incidento en la banĉambro,
что он только что пережил в ванной, невольно
nevole penante diveni, kio estas tiu impertinenta
стараясь угадать, кто бы был этот наглый
Kiĉjo kaj ĉu lia estas la abomena orelklapa ĉapo.
Кирюшка и не ему ли принадлежит противная
шапка с ушами.
В пустынном безотрадном переулке поэт
En la senhoma, enua strateto Ivano rigardis
оглянулся, ища беглеца, но того нигде не было.
ĉirkaŭen sed la profesoron li tie ne trovis. Tiam la
Тогда Иван твердо сказал самому себе:
poeto senhezite diris al si mem:
— Ну конечно, он на Москве-реке! Вперед!
— Tutcerte li estas ĉe Moskvo-rivero! Antaŭen!
Следовало бы, пожалуй, спросить Ивана
Ĉi tiam endus demandi Ivanon, kial li opinias, ke la
Николаевича, почему он полагает, что
fuĝinto nepre estas ĉe Moskvo-rivero kaj nenie
профессор именно на Москве-реке, а не где-
aliloke. Ho ve, neniu ĝin faris, la abomena strateto
нибудь в другом месте. Да горе в том, что
ja estis absolute senhoma.
спросить-то было некому. Омерзительный
переулок был совершенно пуст.
Через самое короткое время можно было
Post plej mallonga tempo oni povis vidi la poeton
увидеть Ивана Николаевича на гранитных
sur la granitaj ŝtupoj de la amfiteatra riverbordo.
ступенях амфитеатра Москвы-реки.
Сняв с себя одежду, Иван поручил ее какому-то Demetinte siajn vestaĵojn li konfidis ilin al agrabla приятному бородачу, курящему самокрутку
barbulo, kiu fumis memfaritan cigaredon apud
возле рваной белой толстовки и
paro de eluzitaj botetoj kaj blanka ĉifoniĝinta
расшнурованных стоптанных ботинок.
zonbluzo; poste Ivano iom svingis la brakojn por
Помахав руками, чтобы остыть, Иван
sin malvarmigi kaj hirundsalte sin ĵetis en la akvon.
ласточкой кинулся в воду. Дух перехватило у
La elspiro haltis en lia brusto, tiom malvarmega
него, до того была холодна вода, и мелькнула
estis la akvo, kaj dum unu momento Ivano eĉ
даже мысль, что не удастся, пожалуй,
dubis, ĉu li sukcesos elakviĝi. Tamen li reatingis la
выскочить на поверхность. Однако выскочить
supraĵon kaj, kaĉalote snufante, kraĉospiregante,
удалось, и, отдуваясь и фыркая, с круглыми от
kun larĝe malfermitaj okuloj, li iom naĝis en la
ужаса глазами, Иван Николаевич начал плавать nigra akvo, odoranta je mazuto, inter la rompitaj в пахнущей нефтью черной воде меж
rebriloj de la bordaj lanternoj.
изломанных зигзагов береговых фонарей.
Когда мокрый Иван приплясал по ступеням к
Saltetante sur la granitaj ŝtupoj por iomete sin
тому месту, где осталось под охраной бородача
sekigi, li revenis al la loko kie antaŭ kelkaj minutoj
его платье, выяснилось, что похищено не
li lasis sian vestaron al la prizorgo de la barbulo,
только второе, но и первый, то есть сам
kaj tie evidentiĝis, ke malaperis ne nur la gardataĵo
бородач. Точно на том месте, где была груда
sed ankaŭ la gardanto. Sur la loko, kien la poeto
платья, остались полосатые кальсоны, рваная
metis siajn vestojn, restis nur longa striita kalsono,
толстовка, свеча, иконка и коробка спичек.
la ĉifoniĝinta zonbluzo, la kandelo, la ikoneto kaj
Погрозив в бессильной злобе кому-то вдаль
alumetujo. En senpova furiozo Ivano minacis per
кулаком, Иван облачился в то, что было
la pugno iun en la malproksimo kaj surmetis la
оставлено.
lasitan.
Тут его стали беспокоить два соображения:
Du aferoj maltrankviligis la poeton: unue, estis
первое, это то, что исчезло удостоверение
perdita lia Massolita membrokarto, kiun li kutimis
Массолита, с которым он никогда не
ĉiam havi kune, kaj due, ĉu tiel vestite li povos sen
расставался, и, второе, удастся ли ему в таком
malhelpo pasi tra Moskvo? En kalsono ... Jes, tio ja
виде беспрепятственно пройти по Москве? Все- koncernas neniun — kaj tamen povas estiĝi ĉikano.
таки в кальсонах... Правда, кому какое дело, а
все же не случилось бы какой-нибудь придирки
или задержки.
Иван оборвал пуговицы с кальсон там, где те
Li forŝiris la butonojn ĉe la maleoloj, esperante per
застегивались у щиколотки, в расчете на то,
tio akceptigi la kalsonon kiel someran pantalonon,
что, может быть, в таком виде они сойдут за
prenis la ikoneton, la kandelon kaj la alumetojn,
летние брюки, забрал иконку, свечу и спички и kaj ekiris dirinte al si mem:
тронулся, сказав самому себе:
— К Грибоедову! Вне всяких сомнений, он
— Al Gribojedovo! Sendube, li estas tie.
там.
Город уже жил вечерней жизнью. В пыли
La urbo jam estis vivanta sian vesperan vivon.
пролетали, бряцая цепями, грузовики, на
Tintante per la ĉenoj, kamionoj rapidis tra la polvo,
платформах коих, на мешках, раскинувшись
sur ilia ŝarĝplato, sur sakoj, ripoze kuŝis viroj. Ĉiuj
животами кверху, лежали какие-то мужчины.
fenestroj estis malfermitaj kaj trans ĉiu lumis
Все окна были открыты. В каждом из этих окон lampo kun oranĝkolora ŝirmilo. El la fenestroj, el горел огонь под оранжевым абажуром, и из
la pordoj kaj el la pordegoj, el la mansardoj, el la
всех окон, из всех дверей, из всех подворотен, с keloj kaj el la kortoj venis raŭka muĝo de la крыш и чердаков, из подвалов и дворов
polonezo el la opero «Eŭgeno Onegin».
вырывался хриплый рев полонеза из оперы
«Евгений Онегин».
Опасения Ивана Николаевича полностью
Tio, kion antaŭtimis Ivano, realiĝis: lia aspekto
оправдались: прохожие обращали на него
ekscitis skandalan interesiĝon, la pasantoj sin
внимание и оборачивались. Вследствие этого
returnadis por lin rigardi. Tial li decidis forlasi la
он решил покинуть большие улицы и
grandajn stratojn kaj avanci tra la flankaj stratetoj,
пробираться переулочками, где не так
kie la homoj estas malpli molestemaj, kie malpli
назойливы люди, где меньше шансов, что
probablas, ke oni ĝenados nudpiedan viron per
пристанут к босому человеку, изводя его
demandoj pri lia kalsono, eĉ se ĝi obstine
расспросами о кальсонах, которые упорно не
malsimilas someran pantalonon.
пожелали стать похожими на брюки.
Иван так и сделал и углубился в таинственную
Ivano eniris la misteran stratetaron de Arbat’. Li
сеть Арбатских переулков и начал пробираться sin ŝovis laŭ la muroj, ŝteliste rigardante ĉirkaŭen, под стенками, пугливо косясь, ежеминутно
fojfoje sin kaŝante en domoj malantaŭ ŝtupareja
оглядываясь, по временам прячась в подъездах pordo, evitante semaforajn stratkruciĝojn kaj la и избегая перекрестков со светофорами,
elegantajn ambasadorejajn pordegojn.
шикарных дверей посольских особняков.
И на всем его трудном пути невыразимо
Kaj en lia tuta malfacila vojo neesprimeble lin ial
почему-то мучил вездесущий оркестр, под
turmentis la ĉiea orkestro, de kiu akompanate, peza
аккомпанемент которого тяжелый бас пел о
baso kantis pri sia amo al Tatiana.
своей любви к Татьяне.
Глава 5. Было дело в
Ĉapitro 5 LA INCIDENTO EN
Грибоедове
GRIBOJEDOVO
Старинный двухэтажный дом кремового цвета
La malnova, duetaĝa, kremkolora palaceto situis ĉe
помещался на бульварном кольце в глубине
la Bulvardoringo, meze de magra ĝardeno
чахлого сада, отделенного от тротуара кольца
apartigita disde la trotuaro per punte gisita, fera
резною чугунною решеткой. Небольшая
krado. Negranda placo antaŭ la domo estis
площадка перед домом была заасфальтирована, asfaltizita; vintre tie altis neĝoamaso kun ŝpato, sed и в зимнее время на ней возвышался сугроб с
ĉiun someron, ŝirmite per tola markezo, la loko iĝis
лопатой, а в летнее время она превращалась в
bonega ĝardenrestoracio.
великолепнейшее отделение летнего ресторана
под парусиновым тентом.
Дом назывался «домом Грибоедова» на том
La palaceto havis la nomon Domo de Gribojedov,
основании, что будто бы некогда им владела
ĉar laŭfame, ĝi iam apartenis al onklino de la
тетка писателя — Александра Сергеевича
verkisto Aleksandro Sergejeviĉ Gribojedov.
Грибоедова. Ну владела или не владела — мы
Verdire, pri tiu aparteno ni ne certas. Fakte ni emas
того не знаем. Помнится даже, что, кажется,
opinii, ke la palacethava onklino neniam ekzistis.
никакой тетки-домовладелицы у Грибоедова не Tamen la domo havis tiun nomon, kaj Moskva
было... Однако дом так называли. Более того,
babilulo eĉ rakontadis, kvazaŭ tie en la supra
один московский врун рассказывал, что якобы
etaĝo, en la ronda salono kun kolonaro, la
вот во втором этаже, в круглом зале с
eminenta verkisto legis fragmentojn el sia teatraĵo
колоннами, знаменитый писатель читал
«La Malfeliĉo esti tro Sprita» al la indikita onklino,
отрывки из «Горя от ума» этой самой тетке,
mole duonkuŝanta sur sofo. Cetere, la diablo ĝin
раскинувшейся на софе, а впрочем, черт его
scias, eble li tamen legis, tio ja tute ne gravas!
знает, может быть, и читал, не важно это!
А важно то, что в настоящее время владел этим
La grava estas, ke nun la domo apartenis al
домом тот самый Массолит, во главе которого
Massolit, la asocio kiun la malfeliĉa Miĥaelo
стоял несчастный Михаил Александрович
Aleksandroviĉ Berlioz estris ĝis sia apero ĉe la
Берлиоз до своего появления на Патриарших
Patriarĥa lageto.
прудах.
С легкой руки членов Массолита никто не
Laŭ la ekzemplo de la Massolitanoj, anstataŭ la
называл дом «домом Грибоедова», а все
longan «La Domo de Gribojedov» ĉiuj kutimis diri
говорили просто — «Грибоедов»: «Я вчера два simple Gribojedovo: «Hieraŭ mi du horojn vicumis часа протолкался у Грибоедова», — «Ну и
en Gribojedovo.» — «Kaj rezulte?» — «Du
как?» — «В Ялту на месяц добился». —
monatoj en Jalto.» — «Bona predo!»; aŭ: «Iru al
«Молодец!». Или: «Пойди к Берлиозу, он
Berlioz, hodiaŭ li akceptas en Gribojedovo de la
сегодня от четырех до пяти принимает в
kvara ĝis la kvina», ktp.
Грибоедове...» И так далее.
Массолит разместился в Грибоедове так, что
Massolit sin instalis en Gribojedovo tiel bone kaj
лучше и уютнее не придумать. Всякий,
komforte, ke ion pli oportunan ne eblas eĉ imagi.
входящий в Грибоедова, прежде всего
Enirinte, oni antaŭ ĉio nevole atentis la anoncojn
знакомился невольно с извещениями разных
de diversaj sportsocietoj, la individuajn kaj grupajn
спортивных кружков и с групповыми, а также
fotojn de Massolitanoj, kiuj (la fotoj) estis abunde
индивидуальными фотографиями членов
pendigitaj sur la muro de la ŝtuparo kondukanta al
Массолита, которыми (фотографиями) были
la supra etaĝo.
увешаны стены лестницы, ведущей во второй
этаж.
На дверях первой же комнаты в этом верхнем
Jam la unua pordo en la supra etaĝo prezentis
этаже виднелась крупная надпись «Рыбно-
grandan skribaĵon: Fiŝkaptista-Vilaa Sekcio kaj tuj
дачная секция», и тут же был изображен
sube estis desegnita karaso mordanta la hokon.
карась, попавшийся на уду.
На дверях комнаты №2 было написано что-то
Sur la pordo de la ĉambro n-ro 2 estis skribita io ne
не совсем понятное: «Однодневная творческая
tuj komprenebla: «Unutaga krea vojaĝo — ĉe M.V.
путевка. Обращаться к М. В. Подложной».
Falsina».
Следующая дверь несла на себе краткую, но
La sekva pordo havis lakonan sed tute
уже вовсе непонятную надпись: «Перелыгино». nekompreneblan surskribon: Parodiklino. Irante
Потом у случайного посетителя Грибоедова
plu, la okaza vizitanto tute perdiĝis inter la buntaj
начинали разбегаться глаза от надписей,
anoncoj sur la juglandolignaj onklinaj pordoj:
пестревших на ореховых теткиных дверях:
«Enviciĝo pri papero ĉe Pokljovkina», «Kaso»,
«Запись в очередь на бумагу у Поклевкиной»,
«Personaj Kontoj de la Skeĉistoj» ktp.
«Касса», «Личные расчеты скетчистов»...
Прорезав длиннейшую очередь, начинавшуюся
Traborinte longegan vicon, kies vosto estis
уже внизу в швейцарской, можно было видеть
malsupre, ĉe la pordistejo, oni povis legi la
надпись на двери, в которую ежесекундно
skribaĵon sur pordo, senĉese atakata de la amaso:
ломился народ: «Квартирный вопрос».
«Loĝado».
За квартирным вопросом открывался
Post la Loĝado etendiĝis luksa afiŝo. Ĝi prezentis
роскошный плакат, на котором изображена
rokon sur kies kresto rajdis kaŭkazano en burko kaj
была скала, а по гребню ее ехал всадник в
kun fusilo malantaŭ la dorso. Malpli alte estis
бурке и с винтовкой за плечами. Пониже —
palmoj kaj balkono, sur la balkono sidis juna viro
пальмы и балкон, на балконе — сидящий
kun bukla hartufo, li rigardis ien supren per tre-tre
молодой человек с хохолком, глядящий куда-то viglaj okuloj kaj tenis en la mano fontoplumon. La ввысь очень-очень бойкими глазами и
teksto: «Plentempaj kreaj forpermesoj, la daŭro —
держащий в руке самопишущее перо. Подпись:
de du semajnoj (novelo) ĝis unu jaro
«Полнообъемные творческие отпуска от двух
(romantrilogio). Jalto, Suuk-Su, Borovoje,
недель (рассказ-новелла) до одного года
Ciĥisdziri, Maĥinĝauri, Leningrado (la Vintra
(роман, трилогия). Ялта, Суук-су, Боровое,
Palaco)». Ankaŭ ĉe tiu pordo estis atendovico, sed
Цихидзири, Махинджаури, Ленинград (Зимний
ne tro granda, ne pli ol cent kvindek homoj.
дворец)». У этой двери также была очередь, но
не чрезмерная, человек в полтораста.
Далее следовали, повинуясь прихотливым
Irante plu, supren kaj malsupren, laŭante la
изгибам, подъемам и спускам Грибоедовского
kapricajn turnojn de la Domo de Gribojedov, oni
дома, — «Правление Массолита», «Кассы №2,
pasis preter «Estraro de Massolit», «Kasoj n-ro 2,
3, 4, 5», «Редакционная коллегия»,
3, 4, 5», «Redakcio», «Prezidanto de Massolit»,
«Председатель Массолита», «Бильярдная»,
«Bilardejo», diversaj akcesoraj ejoj — ĝis la
различные подсобные учреждения, наконец,
kolonara salono, kie la onklino iam ĝuis la
тот самый зал с колоннадой, где тетка
komedion de sia genia nevo.
наслаждалась комедией гениального
племянника.
Всякий посетитель, если он, конечно, был не
Do, apenaŭ enirinte Gribojedovon, ĉiu vizitanto, se
вовсе тупицей, попав в Грибоедова, сразу же
li ne estis senespere stulta, de sia unua rigardo
соображал, насколько хорошо живется
komprenis, kiom prosperas la feliĉuloj
счастливцам — членам Массолита, и черная
Massolitanoj, kaj nigra envio tuj komencis ronĝi
зависть начинала немедленно терзать его. И
lian koron. Samtempe li amare riproĉadis al la
немедленно же он обращал к небу горькие
ĉielo, ke ĝi lin ne dotis je literatura talento, sen kiu,
укоризны за то, что оно не наградило его при
memkompreneble, absolute vana estis ĉia revo pri
рождении литературным талантом, без чего,
la Massolita membrokarto, la bruna, orranda,
естественно, нечего было и мечтать овладеть
odoranta je multekosta ledo, de la tuta Moskvo
членским Массолитским билетом, коричневым, konata membrokarto.
пахнущим дорогой кожей, с золотой широкой
каймой, — известным всей Москве билетом.
Кто скажет что-нибудь в защиту зависти? Это
Kiu pledu favore al la envio? Tutcerte la sento
чувство дрянной категории, но все же надо
estas malnobla, sed oni konsideru ankaŭ la
войти и в положение посетителя. Ведь то, что
situacion de la vizitanto. Ĉar tio, kion li vidis en la
он видел в верхнем этаже, было не все и далеко supra etaĝo, estis ja ne ĉio, eĉ ne ĉio precipe еще не все. Весь нижний этаж теткиного дома
enviinda. La tutan ter’etaĝon de la onklina domo
был занят рестораном, и каким рестораном! По okupis restoracio, kaj kia restoracio! Prave oni справедливости он считался самым лучшим в
opiniis ĝin la plej bona en Moskvo. Ne nur tial, ke
Москве. И не только потому, что размещался
ĝi situis en du grandaj salonoj sur kies volbo estis
он в двух больших залах со сводчатыми
pentritaj siringviolaj ĉevaloj kun Asiria kolhararo;
потолками, расписанными лиловыми лошадьми ne nur tial, ke sur ĉiu tablo staris lampo vualita per с ассирийскими гривами, не только потому, что ŝalo; ne nur tial, ke tien ne povis penetri ĉiu ajn на каждом столике помещалась лампа,
pasanto — sed ankaŭ pro tio, ke per la kvalito de
накрытая шалью, не только потому, что туда не siaj manĝaĵoj Gribojedovo tute eklipsis ĉiun ajn мог проникнуть первый попавшийся человек с
restoracion en Moskvo, kaj ĉar tiuj manĝaĵoj estis
улицы, а еще и потому, что качеством своей
ofertataj je tre modera, neniel embarasa prezo.
провизии Грибоедов бил любой ресторан в
Москве, как хотел, и что эту провизию
отпускали по самой сходной, отнюдь не
обременительной цене.
Поэтому нет ничего удивительного в таком
Tial tute ne mirinda estas la interparolo, kiun la
хотя бы разговоре, который однажды слышал
aŭtoro de tiuj verfidelaj linioj foje aŭdis ĉe la fera
автор этих правдивейших строк у чугунной
krado de Gribojedovo:
решетки Грибоедова:
— Ты где сегодня ужинаешь, Амвросий?
— Kie vi hodiaŭ vespermanĝos, Ambrozo?
— Что за вопрос, конечно, здесь, дорогой
— Stranga demando, memkomprene ĉi tie, kara
Фока! Арчибальд Арчибальдович шепнул мне
Foko! Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ flustris al mi
сегодня, что будут порционные судачки а
hodiaŭ, ke laŭkarte estos sandroj au naturel.
натюрель. Виртуозная штука!
Virtuoza frandaĵo!
— Умеешь ты жить, Амвросий! — Со вздохом
— Bone vi scias aranĝi vian vivon, Ambrozo! —
отвечал тощий, запущенный, с карбункулом на sopire diris Foko, vireto maldika, malzorgita, kun шее Фока румяногубому гиганту,
granda karbunklo sur la kolo, al punclipa giganto,
золотистоволосому, пышнощекому Амвросию-
la orhara, rondvanga poeto Ambrozo.
поэту.
— Никакого уменья особенного у меня нету, — — Ne temas pri speciala scio, — respondis
возражал Амвросий, — а обыкновенное
Ambrozo, — tutsimple mi volas vivi home. Vi
желание жить по-человечески. Ты хочешь
diras, Foko, ke sandroj aperadas ankaŭ en Koloseo.
сказать, Фока, что судачки можно встретить и в Sed en Koloseo unu porcio da sandroj kostas dek
«Колизее». Но в «Колизее» порция судачков
tri rublojn dek kvin kopekojn, dum ĉe ni, nur kvin
стоит тринадцать рублей пятнадцать копеек, а
kvindek! Krome, en Koloseo la sandroj estas
у нас — пять пятьдесят! Кроме того, в
antaŭhieraŭaj, kaj krome, en Koloseo oni havas
«Колизее» судачки третьедневочные, и, кроме
nenian garantion, ke iu junulo, enrompiĝinta de la
того, еще у тебя нет гарантии, что ты не
Teatra Trapasejo, ne frapos onin sur la muzelon per
получишь в «Колизее» виноградной кистью по vinbergrapolo. Ne, mi estas nepre kontraŭ Koloseo, морде от первого попавшего молодого
— tondris super la bulvardo la voĉo de la frandulo
человека, ворвавшегося с театрального
Ambrozo, — ne persvadu min, Foko!
проезда. Нет, я категорически против
«Колизея», — гремел на весь бульвар
гастроном Амвросий. — Не уговаривай меня,
Фока!
— Я не уговариваю тебя, Амвросий, — пищал
— Mi ne persvadas vin, Ambrozo, — pepis Foko.
Фока. — Дома можно поужинать.
— Hejme oni povas vespermanĝi.
— Слуга покорный, — трубил Амвросий, —
— Grandan dankon, — trumpetis Ambrozo, — mi
представляю себе твою жену, пытающуюся
imagas vian edzinon aranĝi en la komuna kuirejo,
соорудить в кастрюльке в общей кухне дома
en kaseroleto, amatorajn sandrojn au naturel! Hi-
порционные судачки а натюрель! Ги-ги-ги!..
hi-hi!.. Au revoir, Foko! — kaj Ambrozo iris,
Оревуар, Фока! — И, напевая, Амвросий
kantetante, al la submarkeza verando.
устремлялся к веранде под тентом.
Эх-хо-хо... Да, было, было!.. Помнят
Ah-ha-ha ... Jes, estis, estis! Memoras la malnovaj
московские старожилы знаменитого
moskvanoj la faman Gribojedovon! Kio ja estis tiuj
Грибоедова! Что отварные порционные
kuiritaj sandroj? Bagatelaĵo, kara Ambrozo! Kion
судачки! Дешевка это, милый Амвросий! А
vi dirus pri la sterledo, sterledo en arĝentkolora
стерлядь, стерлядь в серебристой кастрюльке,
kaserolo, sterledo en pecoj kun intermetitaj
стерлядь кусками, переложенными раковыми
kankrovostoj kaj freŝa kaviaro? Pri la ovoj à la
шейками и свежей икрой? А яйца — кокотт с
cocotte kun ŝampinjona kaĉo, en tasoj? Kaj la
шампиньоновым пюре в чашечках? А
turdofileoj, ĉu ilin vi ne ŝatis? Kun trufoj? La
филейчики из дроздов вам не нравились? С
koturnoj laŭ la Ĝenova maniero? Dek rublojn
трюфелями? Перепела по-генуэзски? Десять с
kvindek! Kaj la ĵazo, kaj la ĝentila priservado! Aŭ
полтиной! Да джаз, да вежливая услуга! А в
julie, kiam via tuta familio estas ĉe la vilao dum
июле, когда вся семья на даче, а вас
vin urĝaj literaturaj aferoj retenas en la urbo — sur
неотложные литературные дела держат в
la verando, ombrite de vitobranĉoj, en la ora
городе, — на веранде, в тени вьющегося
makulo sur purega tablotuko staras telereto kun la
винограда, в золотом пятне на чистейшей
supo printanière ... Ĉu vi memoras, Ambrozo? Sed
скатерти тарелочка супа-прентаньер? Помните,
kial demandi, sur viaj lipoj vidas mi, ke vi
Амвросий? Ну что же спрашивать! По губам
memoras. Kio estis tiuj viaj koregonoj kaj sandroj?
вашим вижу, что помните. Что ваши сижки,
Sed la galinagoj, la galinagetoj, la galinagegoj, la
судачки! А дупеля, гаршнепы, бекасы,
skolopoj dumsezone, la koturnoj, la kurloj! La
вальдшнепы по сезону, перепела, кулики?
mineral’akvo ŝuŝanta en la gorĝo! Tamen haltu,
Шипящий в горле нарзан?! Но довольно, ты
leganto, vi forflankiĝas! Sekvu min!
отвлекаешься, читатель! За мной!..
В половине одиннадцатого часа того вечера,
Je la deka kaj duono de la vespero, kiam Miĥaelo
когда Берлиоз погиб на Патриарших, в
Aleksandroviĉ pereis ĉe la Patriarĥa, nur unu
Грибоедове наверху была освещена только
ĉambro estis prilumata en la supra etaĝo de
одна комната, и в ней томились двенадцать
Gribojedovo. Tie langvoris dek du literaturistoj,
литераторов, собравшихся на заседание и
venintaj por la kunsido kaj atendantaj Berliozon.
ожидавших Михаила Александровича.
Сидящие на стульях, и на столах, и даже на
Tiuj homoj, sidantaj en la estrarejo de Massolit sur
двух подоконниках в комнате правления
seĝoj, tabloj kaj eĉ sur la du fenestrobretoj,
Массолита серьезно страдали от духоты. Ни
nebagatele suferis pro la sufoka varmego. Tra la
одна свежая струя не проникала в открытые
malfermitaj fenestroj ne penetris eĉ unu freŝa
окна. Москва отдавала накопленный за день в
bloveto. Moskvo estis redonanta la ardon
асфальте жар, и ясно было, что ночь не
akumulitan en la asfalto dum la tago, kaj estis
принесет облегчения. Пахло луком из подвала
evidenta, ke la nokto ne alportos faciliĝon. Oni
теткиного дома, где работала ресторанная
sentis la cep’odoron venantan el la kelo de la
кухня, и всем хотелось пить, все нервничали и
onklina domo, kie funkciis la restoracia kuirejo,
сердились.
ĉiuj soifis, nervozis, koleris.
Беллетрист бескудников — тихий, прилично
La beletristo Banajlov — kvieta, bone vestita viro
одетый человек с внимательными и в то же
kun atenta sed nekaptebla rigardo — elpoŝigis la
время неуловимыми глазами — вынул часы.
horloĝon. La montrilo estis rampanta al la dek-
Стрелка ползла к одиннадцати. Бескудников
unuo. Banajlov frapis per la fingro sur la
стукнул пальцем по циферблату, показал его
ciferplaton, montris ĝin al sia najbaro, la poeto
соседу, поэту Двубратскому, сидящему на
Dufratskij, kiu sidis sur la tablo kaj pro enuo
столе и от тоски болтающему ногами, обутыми balancis la krurojn, vidigante siajn flavajn
в желтые туфли на резиновом ходу.
kaŭĉukplandumajn ŝuojn.
— Однако, — проворчал Двубратский.
— Tamen! — grumblis Dufratskij.
— Хлопец, наверно, на Клязьме застрял, —
— Verŝajne, sur la bordo de Kljazma perdiĝis nia
густым голосом отозвалась Настасья
bravulo, — per brusta voĉo reagis Anastazia
Лукинишна Непременова, московская
Lukiniŝna Neprova, Moskva orfino el negocista
купеческая сирота, ставшая писательницей и
familio, kiu iĝis beletristino kaj verkadis
сочиняющая батальные морские рассказы под
marbatalajn rakontojn sub la pseŭdonimo
псевдонимом «Штурман Жорж».
Navigaciisto Georges.
— Позвольте! — Смело заговорил автор
— Pardonon! — aŭdace ekparolis Nukaĉov, aŭtoro
популярных скетчей Загривов. — Я и сам бы
de popularaj skeĉoj. — Ankaŭ mi preferus sidi sur
сейчас с удовольствием на балкончике чайку
la balkono kaj trinki teon, ol stufiĝadi ĉi tie. La
попил, вместо того чтобы здесь вариться. Ведь
kunsido ja devis komenciĝi je la deka, ĉu?
заседание-то назначено в десять?
— А сейчас хорошо на Клязьме, — подзудила
— Tiom bone estas nun ĉe Kljazma, — incitis la
присутствующих Штурман Жорж, зная, что
ĉeestantoj Navigaciisto Georges, kiu bone sciis, ke
дачный литераторский поселок Перелыгино на Parodiklino, literaturista vilaaro ĉe la rivero Клязьме — общее больное место. — Теперь уж
Kljazma, estas ĉies neŭralgia punkto. — Verŝajne,
соловьи, наверно, поют. Мне всегда как-то
tie jam kantas la najtingaloj. Mi ne scias kial, sed
лучше работается за городом, в особенности
eksterurbe mi ĉiam laboras pli sukcese, precipe en
весной.
printempo.
— Третий год вношу денежки, чтобы больную
— Jam trian jaron mi kotizadas por sendi al tiu
базедовой болезнью жену отправить в этот рай, paradizo mian edzinon, suferantan je la bazedova да что-то ничего в волнах не видно, — ядовито malsano, kaj tamen nenio esperiga videblas en la и горько сказал новеллист Иероним Поприхин.
malklaraj ondoj, — malice kaj amare diris la
novelisto Hieronimo Popriĥin.
— Это уж как кому повезет, — прогудел с
— Bone tiu sidas, al kiu la sorto ridas, — basis la
подоконника критик Абабков.
kritikisto Ababkov de sia fenestrobreto.
Радость загорелась в маленьких глазках
Ĝojo ekhelis en la malgrandaj okuloj de
Штурман Жоржа, и она сказала, смягчая свое
Navigaciisto Georges kaj ŝi diris, mildigante sian
контральто:
kontralton:
— Не надо, товарищи, завидовать. Дач всего
— Kamaradoj, ni ne enviu. Entute estas dudek du
двадцать две, и строится еще только семь, а нас vilaoj, konstruataj estas nur sep, kaj nia Massolit в Массолите три тысячи.
havas trimil membrojn.
— Три тысячи сто одиннадцать человек, —
— Trimil cent dek unu, — enŝovis iu el la angulo.
вставил кто-то из угла.
— Ну вот видите, — проговорила Штурман, — — Nu jen, daŭrigis la Navigaciisto, — kion do oni что же делать? Естественно, что дачи получили faru? Estas tute normala, ke la vilaojn ricevis la наиболее талантливые из нас...
plej talentaj el ni ...
— Генералы! — Напрямик врезался в склоку
— La generaloj! — rekte enhakiĝis en la disputon
Глухарев-сценарист.
la scenaristo Gluĥarjov.
Бескудников, искусственно зевнув, вышел из
Banajlov false oscedis kaj foriris el la estrarejo.
комнаты.
— Одни в пяти комнатах в Перелыгине, —
— Tiu havas por si sola kvin ĉambrojn en
вслед ему сказал глухарев.
Parodiklino, — postdiris Gluĥarjov.
— Лаврович один в шести, — вскричал
— Laŭroviĉ por si sola havas ses, — ekkriis
Денискин, — и столовая дубом обшита!
Deniskin, — kaj la manĝoĉambron tegitan je
kverko.
— Э, сейчас не в этом дело, — прогудел
— Eh, nun gravas ne tio, — basis Ababkov, —
Абабков, — а в том, что половина
gravas, ke post duonhoro estos noktomezo.
двенадцатого.
Начался шум, назревало что-то вроде бунта.
Estiĝis bruo, minacis io simila al ribelo. Oni
Стали звонить в ненавистное Перелыгино,
telefonis en la malamatan Parodiklinon, mise trafis
попали не в ту дачу, к Лавровичу, узнали, что
la vilaon de Laŭroviĉ, eksciis, ke Laŭroviĉ estas
Лаврович ушел на реку, и совершенно от этого foririnta al la rivero, kaj tio definitive
расстроились. Наобум позвонили в комиссию
mishumorigis ĉiujn. Divenprove oni telefonis al la
изящной словесности по добавочному №930 и, Komisiono pri Beletro, aldonante la internan
конечно, никого там не нашли.
telefonnumeron 930, kaj nature, trovis tie neniun.
— Он мог бы и позвонить! — Кричали
— Li povus almenaŭ telefoni! — kriadis Deniskin,
Денискин, Глухарев и Квант.
Gluĥarjov kaj Kvant.
Ах, кричали они напрасно: не мог Михаил
Aĥ, ili kriis vane: Berlioz nenien povis telefoni. Ie
Александрович позвонить никуда. Далеко,
for, malproksime de Gribojedovo, en granda
далеко от Грибоедова, в громадном зале,
salonego prilumata per milkandelaj lampoj, sur tri
освещенном тысячесвечовыми лампами, на
zinkaj tabloj kuŝis tio, kio antaŭ nelonge estis
трех цинковых столах лежало то, что еще
Miĥaelo Aleksandroviĉ.
недавно было Михаилом Александровичем.
На первом — обнаженное, в засохшей крови,
Sur la unua: la korpo, nuda, en koaguliĝinta sango,
тело с перебитой рукой и раздавленной
kun forpremita brako kaj frakasita torako. Sur la
грудной клеткой, на другом — голова с
dua: la kapo sen la forbatitaj antaŭaj dentoj, la
выбитыми передними зубами, с помутневшими kapo kies malklariĝintajn apertajn okulojn ne ĝenis открытыми глазами, которые не пугал
la akrega lumo. Sur la tria tablo kuŝis amaso de
резчайший свет, а на третьем — груда
krustiĝintaj vestaĵoj.
заскорузлых тряпок.
Возле обезглавленного стояли: профессор
Apud la senkapigito staris: la profesoro pri
судебной медицины, патологоанатом и его
jurmedicino, la patologo-anatomiisto kaj lia
прозектор, представители следствия и
prosektoro, enketistoj kaj la vicprezidanto de
вызванный по телефону от больной жены
Massolit literaturisto Ĵeldibin, telefone alvokita
заместитель Михаила Александровича
disde sia malsana edzino.
Берлиоза по Массолиту — литератор
Желдыбин.
Машина заехала за Желдыбиным и, первым
La aŭtomobilo unue venis al Ĵeldibin kaj antaŭ ĉio
долгом, вместе со следствием, отвезла его
veturigis lin, kune kun la enketistoj, al la loĝejo de
(около полуночи это было) на квартиру
la viktimo (estis preskaŭ noktomezo), kie oni
убитого, где было произведено опечатание его
sigelis ties paperojn, kaj nur poste ĉiuj veturis al la
бумаг, а затем уж все поехали в морг.
kadavrejo.
Вот теперь стоящие у останков покойного
Nun la starantaj apud la korporestaĵoj
совещались, как лучше сделать: пришить ли
interkonsiladis, kio estos pli bona: ĉu suturi la
отрезанную голову к шее или выставить тело в fortranĉitan kapon al la kolo, aŭ simple, antaŭ ol Грибоедовском зале, просто закрыв погибшего meti la mortinton sur la katafalkon en la granda наглухо до подбородка черным платком?
salono de Gribojedovo kovri la korpon per nigra
tuko ĝis la mentono.
Да, Михаил Александрович никуда не мог
Jes, Miĥaelo Aleksandroviĉ nenien povis telefoni,
позвонить, и совершенно напрасно
kaj tute malprave kriadis kaj indigniĝadis
возмущались и кричали Денискин, Глухарев и
Deniskin, Gluĥarjov, Kvant kaj Banajlov. Ĝuste je
Квант с Бескудниковым. Ровно в полночь все
la noktomezo ĉiuj dek du literaturistoj forlasis la
двенадцать литераторов покинули верхний
supran etaĝon kaj iris al la restoracio. Tie ili refoje
этаж и спустились в ресторан. Тут опять про
pensis ion malafablan pri Berlioz, ĉar sur la
себя недобрым словом помянули Михаила
verando, kompreneble, ĉiuj tabloj jam estis
Александровича: все столики на веранде,
okupitaj kaj ili devis vespermanĝi en la belaj sed
натурально, оказались уже занятыми, и
sufokvarmaj salonoj.
пришлось оставаться ужинать в этих красивых,
но душных залах.
И ровно в полночь в первом из них что-то
Kaj ĝuste je la noktomezo en la unua salono io
грохнуло, зазвенело, посыпалось, запрыгало. И knalis, ektintis, ŝutiĝis, kaj ekvibris. Kaj akuta vira тотчас тоненький мужской голос отчаянно
voĉo tuj despere kriis laŭ la muziko: «Haleluja!!»
закричал под музыку: «Аллилуйя!!» это ударил
Tio estis la fama ĵazo de Gribojedovo. La
знаменитый Грибоедовский джаз. Покрытые
ŝvitmalsekaj vizaĝoj kvazaŭ eklumis, ŝajnis, ke
испариной лица как будто засветились,
viviĝis la ĉevaloj pentritaj sur la plafono, ke la
показалось, что ожили на потолке
lampoj iĝis pli helaj, kaj subite, kvazaŭ elĉeniĝinte,
нарисованные лошади, в лампах как будто
ekdancis ambaŭ salonoj kaj post ili ekdancis la
прибавили свету, и вдруг, как бы сорвавшись с verando.
цепи, заплясали оба зала, а за ними заплясала и
веранда.
Заплясал Глухарев с поэтессой Тамарой
Ekdancis Gluĥarjov kun la poetino Tamara
Полумесяц, заплясал Квант, заплясал Жуколов- Lun’arko, ekdancis Kvant, ekdancis la romanisto романист с какой-то киноактрисой в желтом
Pugolov kun kinoaktorino en flava robo. Estis
платье. Плясали: Драгунский, Чердакчи,
dancantaj: Dragonskij, Ĉifonĉi, la malgranda
маленький Денискин с гигантской Штурман
Deniskin kun la ega Navigaciisto Georges, dancis
Жоржем, плясала красавица архитектор
la bela arkitektino Semejkina-Gall, firme
Семейкина-Галл, крепко схваченная
ĉirkaŭprenite de nekonato en blanka veltola
неизвестным в белых рогожных брюках.
pantalono. Dancis membroj kaj invititoj, la
Плясали свои и приглашенные гости,
verkisto Johann el Kronŝtadt, iu Viĉjo Kuftik el
московские и приезжие, писатель Иоганн из
Rostov, supozeble reĝisoro, havanta sur unu vango
Кронштадта, какой-то Витя Куфтик из Ростова, siringviolan haŭtlikenon, dancis la elito de la кажется, режиссер, с лиловым лишаем во всю
poezia fako de Massolit, nome Pavianov,
щеку, плясали виднейшие представители
Sakrilegijskij, Dolĉo, Denunciev kaj Adelfino
поэтического подраздела Массолита, то есть
Pelmelskaja, dancis junaj viroj kies profesion oni
Павианов, Богохульский, Сладкий, Шпичкин и ne sciis, en ĉeŝultre vatizita jako kaj kun mallonga Адельфина Буздяк, плясали неизвестной
hartondo, dancis grand’aĝulo en kies barbo
профессии молодые люди в стрижке боксом, с
implikiĝis ŝenopraza tigeto, kaj kun li dancis
подбитыми ватой плечами, плясал какой-то
fraŭlino nejuna, manĝata de anemio, en
очень пожилой с бородой, в которой застряло
oranĝkolora, silka, ĉifita robeto.
перышко зеленого лука, плясала с ним
пожилая, доедаемая малокровием девушка в
оранжевом шелковом измятом платьице.
Оплывая потом, официанты несли над
Fandiĝante en ŝvitgutojn, la kelneroj disportadis
головами запотевшие кружки с пивом, хрипло
nebultegitajn bierkruĉojn, raŭke kaj malame kriis:
и с ненавистью кричали: «Виноват,
«Pardonon, civitano!» Voĉo komandadis per
гражданин!» Где-то в рупоре голос
voĉtubo: «Karsa ŝaŝliko, unu! Salmo, du! Tripaĵo
командовал: «Карский раз! Зубрик два! Фляки
vilaĝeska!!» La akuta voĉo nun ne kantis sed
господарские!!» Тонкий голос уже не пел, а
hurlis: «Haleluja!» La bruego de la ora cimbalo
завывал: «Аллилуйя!». Грохот золотых тарелок
fojfoje supersonis la bruegon de la teleroj, kiujn la
в джазе иногда покрывал грохот посуды,
vazlavistinoj mallevadis al la kuirejo per klinita
которую судомойки по наклонной плоскости
glitvojo. Unuvorte, infero.
спускали в кухню. Словом, ад.
И было в полночь видение в аду. Вышел на
Kaj estis meznokte vizio en la infero. Sur la
веранду черноглазый красавец с кинжальной
verando aperis belulo kun nigraj okuloj,
бородой, во фраке и царственным взором
ponardopinta barbo, en frako, kaj reĝe
окинул свои владения. Говорили, говорили
ĉirkaŭrigardis sian regnon. Rakontis, rakontadis
мистики, что было время, когда красавец не
mistikuloj, ke iam li kutimis surhavi ne frakon sed
носил фрака, а был опоясан широким кожаным larĝan ledan zonon, super kiu palisaris
поясом, из-за которого торчали рукояти
pistolteniloj, kaj skarlata silka tuko ĉirkaŭligis liajn
пистолетов, а его волосы воронова крыла были korvokolorajn harojn, kaj brigo sub lia komando повязаны алым шелком, и плыл в караибском
velis en Karaiba Maro, kaj flirtis super ĝi la nigra
море под его командой бриг под черным
mortostandardo kun kranio.
гробовым флагом с адамовой головой.
Но нет, нет! Лгут обольстители-мистики,
Tamen ne, ne kaj ne! Mensogas la forlogistoj
никаких караибских морей нет на свете, и не
mistikuloj, ne estas en la mondo Karaiba Maro, ne
плывут в них отчаянные флибустьеры, и не
velas en ĝi riskemaj flibustroj, ne ĉasas ilin
гонится за ними корвет, не стелется над
korveto, ne sterniĝas super la ondo pulvofumo.
волною пушечный дым. Нет ничего, и ничего и
Nenio estas kaj neniam estis! Jen la magra tilio —
не было! Вон чахлая липа есть, есть чугунная
ĝi estas, estas la fera krado kaj malantaŭ ĝi la
решетка и за ней бульвар... И плавится лед в
bulvardo ... Kaj fandiĝas la glaco en la kaliko, kaj
вазочке, и видны за соседним столиком
ĉe la apuda tablo vidiĝas ies sangoŝvelaj
налитые кровью чьи-то бычьи глаза, и страшно, bov’okuloj, kaj la timo, timo ... Ho dioj, dioj miaj, страшно... О боги, боги мои, яду мне, яду!..
venenon al mi, venenon!
И вдруг за столиком вспорхнуло слово:
Subite ĉe tablo ekflirtis la vorto: «Berlioz!» Subite
«Берлиоз!!» Вдруг джаз развалился и затих, как la ĵazo disfalis kaj eksilentis, kvazaŭ frakasite per будто кто-то хлопнул по нему кулаком. «Что,
pugnobato. «Kio, kio, kio, kio?!!» — «Berlioz!!!»
что, что, что?!!» — «Берлиоз!!!». И пошли
Jen tie, jen tie for, oni saltstariĝas, oni ekkrietas ...
вскакивать, пошли вскакивать.
Да, взметнулась волна горя при страшном
Ho, alta ve-ondego leviĝis ĉe la terura novaĵo pri
известии о Михаиле Александровиче. Кто-то
Berlioz. Iu klopodadis, kriis, ke tuj, ĉi tie, sen
суетился, кричал, что необходимо сейчас же,
forlasi la lokon, oni vortigu komunan telegramon
тут же, не сходя с места, составить какую-то
kaj senprokraste ĝin sendu.
коллективную телеграмму и немедленно
послать ее.
Но какую телеграмму, спросим мы, и куда? И
Sed kian telegramon, ni demandas, kaj kien? Kaj
зачем ее посылать? В самом деле, куда? И на
kial ĝin sendi? Nu jes, kien? Kaj kiel povas ia ajn
что нужна какая бы то ни было телеграмма
telegramo helpi tiun, kies frakasitan nukon nun
тому, чей расплющенный затылок сдавлен
forte premas la prosektoro per siaj gumaj manoj,
сейчас в резиновых руках прозектора, чью шею tiun, kies kolon nun pikas per la kurbaj saturnadloj сейчас колет кривыми иглами профессор?
la profesoro? Li mortis kaj bezonas nenian
Погиб он, и не нужна ему никакая телеграмма.
telegramon. Ĉio estas finita, ni ne troŝarĝu la
Все кончено, не будем больше загружать
telegrafon.
телеграф.
Да, погиб, погиб... Но мы то ведь живы!
Jes li mortis, mortis ... Sed ni ja vivas!
Да, взметнулась волна горя, но подержалась,
Jes, leviĝis la alta ve-ondego, ĝi pluis kelkan
подержалась и стала спадать, и кой-кто уже
tempon, poste malkreskis, kaj jen iuj jam revenis al
вернулся к своему столику и — сперва
sia tablo kaj — komence kaŝe, sed fine tute
украдкой, а потом и в открытую — выпил
senĝene — drinketis kaj almanĝetis. Nu fakte, kial
водочки и закусил. В самом деле, не пропадать oni lasu perei la kokidbulojn de volaille? Kion ni же куриным котлетам де-воляй? Чем мы
povas fari por Miĥaelo Aleksandroviĉ? Ĉu resti
поможем Михаилу Александровичу? Тем, что
malsataj? Sed ni ja vivas!
голодными останемся? Да ведь мы-то живы!
Натурально, рояль закрыли на ключ, джаз
Kompreneble, la pianon oni ŝlosis, la ĵazbando
разошелся, несколько журналистов уехали в
disiris, kelkaj gazetistoj forveturis ĉiu en sian
свои редакции писать некрологи. Стало
redaktejon por verki nekrologon. Sciiĝis, ke el la
известно, что приехал из морга желдыбин. Он
kadavrejo venis Ĵeldibin. Li okupis la kabineton de
поместился в кабинете покойного наверху, и
la mortinto, kaj tuj disvastiĝis la famo, ke ĝuste li
тут же прокатился слух, что он и будет
anstataŭos Berliozon. Ĵeldibin venigis el la
замещать Берлиоза. Желдыбин вызвал к себе из restoracio la dek du estraranojn, kaj en la kabineto ресторана всех двенадцать членов правления, и
de Berlioz tuj komenciĝis kunsido por trakti la
в срочно начавшемся в кабинете Берлиоза
urĝajn aferojn: la dekoron de la kolonara salono, la
заседании приступили к обсуждению
transportadon de la korpo el la kadavrejo al la
неотложных вопросов об убранстве колонного
salono, la enlason de la publiko kaj ĉion ceteran
Грибоедовского зала, о перевозе тела из морга
kio koncernis la funebran eventon.
в этот зал, об открытии доступа в него и о
прочем, связанном с прискорбным событием.
А ресторан зажил своей обычной ночной
Dume la restoracio denove ekvivis sian kutiman
жизнью и жил бы ею до закрытия, то есть до
noktan vivon, kiun ĝi vivus ĝis la fermo je la kvara
четырех часов утра, если бы не произошло
horo matene, se ne estus okazinta io absolute
нечто, уже совершенно из ряду вон выходящее eksterordinara, kio konsternis la gastojn multe pli
и поразившее ресторанных гостей гораздо
forte ol la sciigo pri la morto de Berlioz.
больше, чем известие о гибели Берлиоза.
Первыми заволновались лихачи, дежурившие у
Unuaj alarmiĝis la fiakristoj, atendantaj ĉe la
ворот Грибоедовского дома. Слышно было, как pordego de Gribojedovo. Oni aŭdis iun el ili,
один из них, приподнявшись на козлах
leviĝintan de la kondukbenko, ekkrii:
прокричал:
— Тю! Вы только поглядите!
— Oh ho! Vi nur rigardu!
Вслед за тем, откуда ни возьмись, у чугунной
Tujsekve ĉe la fera krado subite ekbrilis flameto
решетки вспыхнул огонечек и стал
moviĝanta al la verando. Homoj ĉe la tabloj duon-
приближаться к веранде. Сидящие за
ekstaris streĉante la okulojn kaj vidis, ke kune kun
столиками стали приподниматься и
la flameto al la restoracio venas blanka fantomo.
всматриваться и увидели, что вместе с
Kiam ĝi atingis la vitkradon, ĉiuj rigidiĝis ĉe la
огонечком шествует к ресторану белое
tabloj, tenante sterledopecon sur la forko kaj larĝe
привидение. Когда оно приблизилось к самому malferminte la okulojn. La pordisto, ĵus elirinta el трельяжу, все как закостенели за столиками с
la vestejo por fumi cigaredon, ĝin surtretis kaj
кусками стерлядки на вилках и вытаращив
moviĝis al la fantomo kun la evidenta intenco bari
глаза. Швейцар, вышедший в этот момент из
al tiu la vojon al la restoracio — sed ial li ne faris
дверей ресторанной вешалки во двор, чтобы
tion kaj haltis, stulte ridetante.
покурить, затоптал папиросу и двинулся было к
привидению с явной целью преградить ему
доступ в ресторан, но почему-то не сделал
этого и остановился, глуповато улыбаясь.
И привидение, пройдя в отверстие трельяжа,
La fantomo pasis tra la aperturo en la vitkrado kaj
беспрепятственно вступило на веранду. Тут все sen malhelpo paŝis sur la verandon. Ĉi tiam ĉiuj увидели, что это — никакое не привидение, а
vidis, ke ne fantomo ĝi estas, sed Ivano Nikolaiĉ
Иван Николаевич Бездомный — известнейший Senhejmulo, famega poeto.
поэт.
Он был бос, в разодранной беловатой
Nudpieda, li surhavis disŝiritan blanketan
толстовке, к коей на груди английской
zonbluzon kaj blankan striitan kalsonon. Surbruste
булавкой была приколота бумажная иконка со
al la zonbluzo estis alkroĉita per sendanĝera pinglo
стершимся изображением неизвестного
papera ikoneto kun duone forfrotita bildo de
святого, и в полосатых белых кальсонах. В руке nekonata sanktulo, en la mano Senhejmulo portis Иван Николаевич нес зажженную венчальную
brulantan edziĝritan kandelon. La dekstra vango de
свечу. Правая щека Ивана Николаевича была
la poeto estis freŝe skrapvundita. Malfacilas mezuri
свеже изодрана. Трудно даже измерить глубину la profundon de la silento, estiĝinta sur la verando.
молчания, воцарившегося на веранде. Видно
Oni povis vidi bieron flui sur la plankon el la kruĉo
было, как у одного из официантов пиво течет
oblikve tenata de kelnero.
из покосившейся набок кружки на пол.
Поэт поднял свечу над головой и громко
La poeto levis la kandelon super la kapon kaj laŭte
сказал:
diris:
— Здорово, други! — После чего заглянул под
— Saluton, kunfratoj! — post kio li rigardis sub la
ближайший столик и воскликнул тоскливо: —
apudan tablon kaj angore ekkrietis: — Ne, ĉi tie li
нет, его здесь нет!
ne estas!
Послышались два голоса. Бас сказал
Aŭdiĝis du voĉoj. Baso diris senkompate:
безжалостно:
— Готово дело. Белая горячка.
— Jen prete. Drinkuldeliro.
А второй, женский, испуганный, произнес
La dua voĉo estis ina, ĝi timigite ekkriis:
слова:
— Как же милиция-то пропустила его по
— Kiel do la milicio lasis lin iradi en tiaj vestoj tra
улицам в таком виде?
la stratoj?
Это Иван Николаевич услыхал и отозвался:
Ĉi tion Ivano Nikolaiĉ aŭdis kaj respondis:
— Дважды хотели задержать, в Скатертном и
— Dufoje ili volis min aresti, en Skaretnij kaj ĉi
здесь, на Бронной, да я махнул через забор и,
tie, en Bronnaja, sed mi saltis trans la barilon kaj
видите, щеку изорвал! — Тут Иван Николаевич jen, la vangon disŝiris! — Li denove levis la
поднял свечу и вскричал: — братья по
kandelon kaj kriis: — Fratoj en la literaturo! (Lia
литературе! (Осипший голос его окреп и стал
raŭka voĉo iĝis pli forta kaj arda.) Aŭskultu min
горячей.) Слушайте меня все! Он появился!
ĉiuj! Li aperis! Tuj lin kaptu, aliel li faros
Ловите же его немедленно, иначе он натворит
nepriskribeblajn malfeliĉegojn!
неописуемых бед!
— Что? Что? Что он сказал? Кто появился? —
— Kio? Kion? Kion li diris? Kiu aperis? —
Понеслись голоса со всех сторон.
eksonis voĉoj el ĉiuj direktoj.
— Консультант! — Ответил Иван, — и этот
— La konsilisto! — respondis Ivano, — kaj tiu
консультант сейчас убил на Патриарших мишу konsilisto ĵus ĉe la Patriarĥa mortigis Miĉjon Берлиоза.
Berliozon.
Здесь из внутреннего зала повалил на веранду
Ĉi tiam homrojoj ekfluis el la internaj salonoj sur
народ, вокруг Иванова огня сдвинулась толпа.
la verandon kaj ĉirkaŭ la flameto de Ivano ariĝis
densa amaso.
— Виноват, виноват, скажите точнее, —
— Pardonon, pardonon, bonvolu diri pli precize,
послышался над ухом Ивана тихий и вежливый — aŭdis Ivano nelaŭtan kaj ĝentilan voĉon tute
голос, — скажите, как это убил? Кто убил?
proksime al sia orelo, — kiel do, mortigis? Kiu
mortigis?
— Иностранный консультант, профессор и
— Alilanda profesoro, konsilisto kaj spiono! —
шпион! — Озираясь, отозвался Иван.
respondis Ivano rigardante ĉirkaŭen.
— А как его фамилия? — Тихо спросили на
— Kiu estas lia familinomo? — nelaŭte demandis
ухо.
la voĉo.
— То-то фамилия! — В тоске крикнул Иван, — — Nu jes, la familinomo! — afliktite kriis Ivano, кабы я знал фамилию! Не разглядел я фамилию — se mi scius la familinomon! Ne finlegis mi ĝin на визитной карточке... Помню только первую
sur la vizitkarto ... Nur la unuan literon mi
букву «ве», на «ве» фамилия! Какая же это
memoras, per duobla vo komenciĝas la
фамилия на «ве»? — Схватившись рукою за
familinomo! Kiuj fremdaj familinomoj komenciĝas
лоб, сам у себя спросил Иван и вдруг
per vo? — metinte la manon sur la frunton sin
забормотал: — ве, ве, ве! Ва... Во... Вашнер?
demandis Ivano, kaj ekmurmuris: — Vo, vo, vo!
Вагнер? Вайнер? Вегнер? Винтер? — Волосы
Ve ... va ... Vaŝner? Vagnero? Vajner? Vegner?
на голове ивана стали ездить от напряжения.
Vinter? — La haroj sur la kapo de Ivano hirtiĝis
pro la streĉo.
— Вульф? — Жалостно выкрикнула какая-то
— Ĉu Vulf? — per malforta voĉeto kriis virino.
женщина.
Иван рассердился.
Ivano ekkoleris.
— Дура! — Прокричал он, ища глазами
— Ino! — li muĝis, serĉante ŝin per la okuloj. —
крикнувшую. — Причем здесь Вульф? Вульф
Kial do Vulf? Vulf estas tute senkulpa! Vo, vo ...
ни в чем не виноват! Во, во... Нет! Так не
Ne, tiel mi ĝin ne rememoros. Do, jen kio,
вспомню! Ну вот что, граждане: звоните сейчас gecivitanoj: tuj telefonu al la milicio, ili sendu kvin в милицию, чтобы выслали пять мотоциклетов
motorciklojn kun mitralo por kapti la profesoron.
с пулеметами, профессора ловить. Да не
Kaj ne forgesu diri, ke kun li estas ankoraŭ du
забудьте сказать, что с ним еще двое: какой-то
aliaj: iu kvadratita longulo ... la nazumo fendita ...
длинный, клетчатый... Пенсне треснуло... И кот kaj kato, nigra, dika. Mi dume traserĉos
черный, жирный. А я пока что обыщу
Gribojedovon, mi antaŭflaras lin ĉi tie!
Грибоедова... Я чую, что он здесь!
Иван впал в беспокойство, растолкал
Febre Ivano dispuŝis la ĉirkaŭstarantojn, komencis
окружающих, начал размахивать свечой,
svingadi la kandelon, kies vakso fojfoje gutis sur
заливая себя воском, и заглядывать под столы.
lin, kaj rigardadi sub la tablojn. Aŭdiĝis la vorto:
Тут послышалось слово: «Доктора!» — И чье-
«Kuraciston!» — kaj ies afabla, karnodika vizaĝo,
то ласковое мясистое лицо, бритое и
glate razita kaj surhavanta kornajn okulvitrojn,
упитанное, в роговых очках, появилось перед
aperis antaŭ Ivano.
Иваном.
— Товарищ Бездомный, — заговорило это
— Kamarado Senhejmulo, — ekparolis la vizaĝo
лицо юбилейным голосом, — успокойтесь! Вы per jubilea voĉo, — trankviliĝu! Vin afliktas la расстроены смертью всеми нами любимого
morto de nia kara, de ni ĉiuj amata Miĥaelo
Михаила Александровича... Нет, просто миши
Aleksandroviĉ ... ne, simple, de Miĉjo Berlioz. Ni
Берлиоза. Мы все это прекрасно понимаем.
ĉiuj bonege vin komprenas. Vi bezonas ripozon.
Вам нужен покой. Сейчас товарищи проводят
Tuj la kamaradoj vin enlitigos kaj la dormo
вас в постель, и вы забудетесь...
mildigos ...
— Ты, — оскалившись, перебил Иван, —
— Vi, — akre nudigante la dentojn interrompis
понимаешь ли, что надо поймать профессора?
Ivano, — ĉu vi komprenas ke oni devas kapti la
А ты лезешь ко мне со своими глупостями!
profesoron? Kaj vi trudas vin al mi kun viaj
Кретин!
stultaĵoj! Kreteno!
— Товарищ Бездомный, помилуйте, —
— Kamarado Senhejmulo, tamen permesu ... —
ответило лицо, краснея, пятясь и уже
diris la vizaĝo ruĝiĝante, paŝante malantaŭen kaj
раскаиваясь, что ввязалось в это дело.
jam bedaŭrante sian intervenon.
— Нет, уж кого-кого, а тебя я не помилую, — с — Ne, al vi mi permesos nenion, — kun kvieta тихой ненавистью сказал Иван Николаевич.
malamo diris Ivano Nikolaiĉ.
Судорога исказила его лицо, он быстро
Spasmo tordis lian vizaĝon, per la maldekstra
переложил свечу из правой руки в левую,
mano li rapide transprenis la kandelon el la dekstra,
широко размахнулся и ударил участливое лицо kaj larĝasvinge batis la kompateman vizaĝon sur la по уху.
orelon.
Тут догадались броситься на Ивана — и
Ĉi tiam oni ekhavis la ideon ĵeti sin sur Ivanon —
бросились. Свеча погасла, и очки, соскочившие kaj sin ĵetis. La kandelo estinĝiĝis, kaj la okulvitroj с лица, были мгновенно растоптаны. Иван
falintaj de la vizaĝo tuj frakasiĝis sub la piedoj.
испустил страшный боевой вопль, слышный к
Ivano eligis teruran batalkrion, tente aŭdeblan eĉ
общему соблазну, даже на бульваре, и начал
sur la bulvardo, kaj sin defendis. Ŝutiĝante de la
защищаться. Зазвенела падающая со столов
tabloj tintis vazaro, ŝrikis virinoj.
посуда, закричали женщины.
Пока официанты вязали поэта полотенцами, в
Dum la kelneroj ligis la poeton per viŝtukoj, en la
раздевалке шел разговор между командиром
vestejo la brigestro interparolis kun la pordisto.
брига и швейцаром.
— Ты видел, что он в подштанниках? —
— Ĉu vi vidis, ke li estas en kalsono? — trankvile
Холодно спрашивал пират.
demandis la pirato.
— Да ведь, Арчибальд Арчибальдович, —
— Sed Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ, — malkuraĝe
труся, отвечал швейцар, — как же я могу их не respondis la pordisto, — kiel mi povis lin ne допустить, если они — член Массолита?
enlasi, li estas ja membro de Massolit!
— Ты видел, что он в подштанниках? —
— Ĉu vi vidis, ke li estas en kalsono? — ripetis la
Повторял пират.
pirato.
— Помилуйте, Арчибальд Арчибальдович, —
— Tamen Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ, — la vizaĝo de
багровея, говорил швейцар, — что же я могу
la pordisto iĝis purpura, — kion mi devis fari? Mi
поделать? Я сам понимаю, на веранде дамы
komprenas ja, sur la verando sidas sinjorinoj ...
сидят.
— Дамы здесь ни при чем, дамам это все равно, — Ne temas pri sinjorinoj, la sinjorinojn tio ne
— отвечал пират, буквально сжигая швейцара
interesas, — respondis la pirato cindrigante la
глазами, — а это милиции не все равно!
pordiston per la rigardo, — tio la milicion
Человек в белье может следовать по улицам
interesas! Homo en subvestoj povas trafiki sur la
Москвы только в одном случае, если он идет в
stratoj de Moskvo nur en unu kazo: se lin
сопровождении милиции, и только в одно
akompanas milicianoj, kaj nur al unu loko: en la
место — в отделение милиции! А ты, если
miliciejon! Kaj vi kiel pordisto devas scii, ke
швейцар, должен знать, что, увидев такого
rimarkinte tian homon vi devas tuj fajfi. Ĉu vi
человека, ты должен, не медля ни секунды,
aŭdas tion?
начинать свистеть. Ты слышишь?
Ополоумевший швейцар услыхал с веранды
La malesperiĝinta pordisto perceptis venantajn de
уханье, бой посуды и женские крики.
la verando tumulton, tintadon de frakasata vazaro
kaj inŝrikojn.
— Ну что с тобой сделать за это? — Спросил
— Nu, kion mi faru pri vi pro tio? — demandis la
флибустьер.
flibustro.
Кожа на лице швейцара приняла тифозный
La vizaĝo de la pordisto iĝis tifkolora, la okuloj
оттенок, а глаза помертвели. Ему
vitriĝis. Al li ŝajnis, ke la nigrajn harojn, nun
померещилось, что черные волосы, теперь
dislime kombitajn, ĉirkaŭvolvis flama silko.
причесанные на пробор, покрылись огненным
Malaperis la surĉemizo kaj la frako, super la larĝa
шелком. Исчезли пластрон и фрак, и за
leda zono montriĝis pistoltenilo. La pordisto
ременным поясом возникла ручка пистолета.
imagis sin pendumita ĉe la antaŭtopjardo. Per siaj
Швейцар представил себя повешенным на фор- okuloj li vidis sian propran elbuŝigitan langon kaj марса-рее. Своими глазами увидел он свой
la senvivan kapon falintan sur la ŝultrojn, li eĉ
собственный высунутый язык и безжизненную ekaŭdis la ondoplaŭdon sub la ferdeko. La pordisto голову, упавшую на плечо, и даже услыхал
sentis siajn genuojn moliĝi. Sed ĉi tiam la flibustro
плеск волны за бортом. Колени швейцара
lin indulgis kaj estingis sian akran rigardon.
подогнулись. Но тут флибустьер сжалился над
ним и погасил свой острый взор.
— Смотри, Николай! Это в последний раз. Нам
— Atentu, Nikolao, tio estis la lasta fojo. Tian
таких швейцаров в ресторане и даром не надо.
pordiston bezonas neniu restoracio, prefere iĝu
Ты в церковь сторожем поступи. —
preĝeja gardisto. — Dirinte tion la brigestro
Проговорив это, командир скомандовал точно,
komandis precize, klare, lakone: — Panteleon el la
ясно, быстро: — пантелея из буфетной.
bufedejo. Milicianon. Protokolon. Veturilon. Al la
Милиционера. Протокол. Машину. В
psikiatria. — Li aldonis: — Fajfu!
психиатрическую. — И добавил: — свисти!
Через четверть часа чрезвычайно пораженная
Post kvaronhoro la konsternita publiko en la
публика не только в ресторане, но и на самом
restoracio, sur la bulvardo kaj en la fenestroj de la
бульваре и в окнах домов, выходящих в сад
domoj ĉirkaŭantaj la ĝardenon vidis Panteleon, la
ресторана, видела, как из ворот Грибоедова
pordiston, milicianon kaj la poeton Gruntin porti el
пантелей, швейцар, милиционер, официант и
la Gribojedova pordego junan viron, vinditan
поэт Рюхин выносили спеленатого, как куклу,
kvazaŭ pupo, kiu, superverŝite je larmoj, sufokate
молодого человека, который, заливаясь
de ili, kraĉadis, speciale celante al Gruntin, kaj
слезами, плевался, норовя попасть именно в
hurlis:
Рюхина, давился слезами и кричал:
— Сволочь!
— Merdulo!
Шофер грузовой машины со злым лицом
La ŝoforo, kolermiena, startigis la motoron de sia
заводил мотор. Рядом лихач горячил лошадь,
kamiono. Apude fiakristo incitadis sian ĉevalon,
бил ее по крупу сиреневыми вожжами, кричал:
frapis ĝin sur la gropon per la siringkolora brido
kaj kriis:
— А вот на беговой! Я возил в психическую!
— Jen kurĉevalo! Mi jam veturigis al la psika!
Кругом гудела толпа, обсуждая невиданное
Ĉirkaŭe zumis la hom’amaso, komentante la
происшествие; словом, был гадкий, гнусный,
senprecedencan okazaĵon. Resume, estis malgracia,
соблазнительный, свинский скандал, который
hida, tenta, triviala skandalo, kiu finiĝis nur post ol
кончился лишь тогда, когда грузовик унес на
la kamiono forportis de la Gribojedova pordego la
себе от ворот Грибоедова несчастного Ивана
malfeliĉulon Ivano Nikolaiĉ kun la miliciano,
Николаевича, милиционера, Пантелея и
Panteleo kaj Gruntin.
Рюхина.
Глава 6. Шизофрения, как и
Ĉapitro 6 SKIZOFRENIO,
было сказано
KIEL JAM DIRITE
Когда в приемную знаменитой
Kiam en la akceptejon de la fama psikiatria
психиатрической клиники, недавно
kliniko, antaŭ nelonge konstruita sur riverbordo
отстроенной под Москвой на берегу реки,
apud Moskvo, paŝis viro kun pinta barbeto kaj
вошел человек с острой бородкой и
surhavanta blankan kitelon, estis la unua kaj duono
облаченный в белый халат, была половина
en la nokto. Tri subflegistoj senforlase rigardis
второго ночи. Трое санитаров не спускали глаз Ivanon sidi sur la kanapo. Apude estis la ekstreme с ивана Николаевича, сидящего на диване. Тут
ekscitita poeto Gruntin. La viŝtukoj, per kiuj antaŭe
же находился и крайне взволнованный поэт
estis ligita Ivano, amase kuŝis sur tiu sama kanapo.
Рюхин. Полотенца, которыми был связан Иван La manoj kaj piedoj de Ivano estis liberaj.
Николаевич, лежали грудой на том же диване.
Руки и ноги Ивана Николаевича были
свободны.
Увидев вошедшего, Рюхин побледнел,
Vidante enveni la blankkitelan homon Gruntin
кашлянул и робко сказал:
paliĝis, tusis kaj nekuraĝe diris:
— Здравствуйте, доктор.
— Bonan vesperon, doktoro.
Доктор поклонился Рюхину, но, кланяясь,
La kuracisto kapoklinis al Gruntin, tamen
смотрел не на него, а на Ивана Николаевича.
rigardante ne lin sed Ivanon.
Тот сидел совершенно неподвижно, со злым
Tiu sidis senmove, kolermiena, kuntirinte la
лицом, сдвинув брови, и даже не шевельнулся
brovojn, kaj neniel reagis je la enveno de la
при входе врача.
kuracisto.
— Вот, доктор, — почему-то таинственным
— Jen, doktoro, — ekparolis Gruntin, ial flustre,
шепотом заговорил Рюхин, пугливо
timeme rigardetante Ivanon, — la famega poeto
оглядываясь на Ивана Николаевича, —
Ivano Senhejmulo ... kaj ... nu, ni timas, ĉu tio
известный поэт Иван Бездомный... Вот, видите povas esti la drinkuldeliro ...
ли... Мы опасаемся, не белая ли горячка...
— Сильно пил? — Сквозь зубы спросил
— Ĉu li multe drinkadis? — tradente demandis la
доктор.
kuracisto.
— Нет, выпивал, но не так, чтобы уж...
— Ne, li ja drinkadis, sed ne tiom ke ...
— Тараканов, крыс, чертиков или шмыгающих — Ĉu li ĉasas blatojn, ratojn, diabletojn aŭ
собак не ловил?
ŝtelkurantajn hundojn?
— Нет, — вздрогнув, ответил Рюхин, — я его
— Ne, — tremeris Gruntin, — mi vidis lin hieraŭ
вчера видел и сегодня утром. Он был
kaj hodiaŭ matene. Li estis tute sana ...
совершенно здоров...
— А почему в кальсонах? С постели взяли?
— Kial li estas en kalsono? Ĉu vi prenis lin el la
lito?
— Он, доктор, в ресторан пришел в таком
— Li, doktoro, tiel vestite venis restoracion ...
виде...
— Ага, ага, — очень удовлетворенно сказал
— Ah ha, ah ha, — tre kontente diris la kuracisto,
доктор, — а почему ссадины? Дрался с кем-
— nun, kial tiu skrapvundo? Ĉu estis interbatado?
нибудь?
— Он с забора упал, а потом в ресторане
— Li falis de barilo, poste en la restoracio frapis
ударил одного... И еще кое-кого...
iun ... kaj aliajn ...
— Так, так, так, — сказал доктор и,
— Jes, jes, jes, — diris la kuracisto kaj sin turnis al
повернувшись к ивану, добавил: —
Ivano: — Bonan vesperon!
здравствуйте!
— Здорово, вредитель! — Злобно и громко
— Saluton, sabotulo! — kolere kaj laŭte respondis
ответил Иван.
Ivano.
Рюхин сконфузился до того, что не посмел
Gruntin tiom konfuziĝis, ke li eĉ ne kuraĝis rigardi
поднять глаза на вежливого доктора. Но тот
al la ĝentila kuracisto. Tamen tiu neniel ofendiĝis,
ничуть не обиделся, а привычным, ловким
per rutine facila movo li demetis la okulvitrojn,
жестом снял очки, приподняв полу халата,
levinte la kitelbaskon li ŝovis ilin en la glutean
спрятал их в задний карман брюк, а затем
poŝon kaj demandis Ivanon:
спросил у Ивана:
— Сколько вам лет?
— Kiom vi aĝas?
— Подите вы все от меня к чертям, в самом
— Iru vi ĉiuj al la diablo, finfine! — insulteme
деле! — Грубо закричал Иван и отвернулся.
kriis Ivano kaj sin turnis flanken.
— Почему же вы сердитесь? Разве я сказал вам — Kial vi koleras? Ĉu mi diris al vi ion
что-нибудь неприятное?
malagrablan?
— Мне двадцать три года, — возбужденно
— Mi aĝas dudek tri jarojn, — ekscitite ekparolis
заговорил Иван, — и я подам жалобу на вас
Ivano, — kaj mi oficiale plendos kontraŭ vi ĉiuj.
всех. А на тебя в особенности, гнида! —
Kaj speciale pri vi, vipurido, — li aparte sciigis al
Отнесся он отдельно к Рюхину.
Gruntin.
— А на что же вы хотите пожаловаться?
— Kaj pri kio vi volas plendi?
— На то, что меня, здорового человека,
— Pri tio ke min, sanan homon, oni kaptis kaj
схватили и силой приволокли в сумасшедший
perforte trenis en frenezulejon! — kolerege
дом! — В гневе ответил Иван.
respondis Ivano.
Здесь Рюхин всмотрелся в Ивана и похолодел:
Ĉi tiam Gruntin atente rigardis Ivanon kaj
решительно никакого безумия не было у того в glaciiĝis: absolute nenia frenezo estis en ties глазах. Из мутных, как они были в Грибоедове, okuloj. El febraj, kiaj ili estis en Gribojedovo, ili они превратились в прежние, ясные.
iĝis denove klaraj.
«Батюшки! — Испуганно подумал Рюхин, —
«Terure!» — konsternite pensis Gruntin, «ŝajnas,
да он и впрямь нормален? Вот чепуха какая!
ke li fakte estas tute normala! Aĥ, kia misaĵo! Nu
Зачем же мы, в самом деле, сюда-то его
ĝuste, kial do ni venigis lin ĉi tien? Normala, tute
притащили? Нормален, нормален, только рожа normala, nur la muzelo estas disgratita ...»
расцарапана...»
— Вы находитесь, — спокойно заговорил врач,
— Tie estas, — trankvile diris la kuracisto
присаживаясь на белый табурет на блестящей
sidiĝante sur blankan tabureton kun brila piedo, —
ноге, — не в сумасшедшем доме, а в клинике,
ne frenezulejo sed kliniko, kaj senbezone neniu vin
где вас никто не станет задерживать, если в
retenos ĉi tie.
этом нет надобности.
Иван Николаевич покосился недоверчиво, но
Ivano Nikolaiĉ rigardis lin nekredeme, tamen
все же пробурчал:
grumblis:
— Слава те господи! Нашелся наконец хоть
— Dankon al Dio! Finfine troviĝis iu normala inter
один нормальный среди идиотов, из которых
la idiotoj, el kiuj la pleja estas la maltalenta
первый — балбес и бездарность Сашка!
sentaŭgulo Saĉjo!
— Кто этот Сашка-бездарность? —
— Kiu estas tiu maltalenta Saĉjo? — demandis la
Осведомился врач.
kuracisto.
— А вот он, Рюхин! — Ответил Иван и ткнул
— Jen li staras! — respondis Ivano kaj montris al
грязным пальцем в направлении Рюхина.
Gruntin per la malpura fingro.
Тот вспыхнул от негодования.
Tiu ruĝiĝis pro indigno.
«Это он мне вместо спасибо! — Горько
«Jen estas lia danko!» — pensis Gruntin amare,
подумал он, — за то, что я принял в нем
«pro ĉiuj miaj zorgoj! Nu vera kanajlo!»
участие! Вот уж, действительно, дрянь!»
— Типичный кулачок по своей психологии, —
— Psikologie li estas tipa kulako, — ekparolis
заговорил иван Николаевич, которому,
Ivano, al kiu ial urĝis senmaskigi Gruntinon, —
очевидно, приспичило обличать Рюхина, — и
sed li zorge kamuflas sin proleto. Rigardu lian
притом кулачок, тщательно маскирующийся
fastan fizionomion kaj komparu ĝin kun la sonoraj
под пролетария. Посмотрите на его постную
versoj kiujn li verkis por la Unuamaja Festo! He-
физиономию и сличите с теми звучными
he-he ... «la flagoj flirtu!» kaj «la kantoj flugu!» —
стихами, который он сочинил к первому числу! sed vi rigardu en lian internon, kion li pensas, vi Хе-хе-хе... «Взвейтесь!» да «развейтесь!»... А
skuiĝos!
вы загляните к нему внутрь — что он там
думает... Вы ахнете! — И Иван Николаевич
зловеще рассмеялся.
Рюхин тяжело дышал, был красен и думал
Gruntin estis ruĝa, spiris malfacile kaj pensis nur
только об одном, что он отогрел у себя на
pri tio, ke li revarmigis sur sia brusto serpenton, ke
груди змею, что он принял участие в том, кто
li zorgis pri homo, kiu fakte montriĝis malica
оказался на поверку злобным врагом. И
malamiko. La plej ĉagrena estis, ke oni nenion
главное, и поделать ничего нельзя было: не
povus fari: ja oni ne disputas kontraŭ homo mense
ругаться же с душевнобольным?!
malsana!
— А почему вас, собственно, доставили к нам? — Kial do oni venigis vin ĉi tien?
— Спросил врач, внимательно выслушав
обличения Бездомного.
— Да черт их возьми, олухов! Схватили,
— Ah, la diablo ilin prenu, tiujn sencerbulojn! Ili
связали какими-то тряпками и поволокли в
min kaptis, ligis per iuj ĉifonoj kaj ĵetis en la
грузовике!
kamionon!
— Позвольте вас спросить, вы почему в
— Permesu vin demandi, kial vi venis en la
ресторан пришли в одном белье?
restoracion en nuraj subvestoj?
— Ничего тут нету удивительного, — ответил
— Neniom mirinda afero, — respondis Ivano, —
Иван, — пошел я купаться на Москва-реку, ну
mi min banis en Moskvo-rivero, nu, oni dume
и попятили мою одежу, а эту дрянь оставили!
forkondukis miajn vestojn, kaj anstataŭe lasis ĉi
Не голым же мне по Москве идти? Надел что
tiun aĉaĵon. Mi ne povis ja nuda iri tra Moskvo,
было, потому что спешил в ресторан к
ĉu? Mi surmetis la lasitan, ĉar mi devis kiel eble
Грибоедову.
plej rapide atingi Gribojedovon.
Врач вопросительно посмотрел на Рюхина, и
La kuracisto demande rigardis al Gruntin kaj tiu
тот хмуро пробормотал:
malserene murmuris:
— Ресторан так называется.
— Tio estas la nomo de la restoracio.
— Ага, — сказал врач, — а почему так
— Ah ha, — diris la kuracisto, — kaj kial vi tiom
спешили? Какое-нибудь деловое свидание?
hastis? Ĉu pro iu negoca rendevuo?
— Консультанта я ловлю, — ответил Иван
— Konsiliston mi ĉasas, — respondis Ivano kaj
Николаевич и тревожно оглянулся.
maltrankvile rigardis ĉirkaŭen.
— Какого консультанта?
— Kiun konsiliston?
— Вы Берлиоза знаете? — Спросил Иван
— Ĉu vi konas Berliozon?
многозначительно.
— Это... Композитор?
— Ĉu la komponiston?
Иван расстроился.
Ivano ĉagreniĝis.
— Какой там композитор? Ах да, да нет!
— Kial do komponiston? Ah, tiu, ne, ne lin! La
Композитор — это однофамилец Миши
komponisto estas samnomulo de Miĉjo Berlioz.
Берлиоза!
Рюхину не хотелось ничего говорить, но
Gruntin neniom deziris ion diri, tamen li devis
пришлось объяснить.
klarigi:
— Секретаря Массолита Берлиоза сегодня
— Berlioz, la sekretario de MASSOLIT, pereis ĉi-
вечером задавило трамваем на Патриарших.
vespere sub tramo ĉe la Patriarĥa lageto.
— Не ври ты, чего не знаешь! — Рассердился
— Ne babilaĉu pri tio, kion vi ne scias! —
на Рюхина иван, я, а не ты был при этом! Он
koleriĝis Ivano kontraŭ Gruntin, — ne vi sed mi
его нарочно под трамвай пристроил!
ĉeestis tie! Li intence lin surreligis!
— Толкнул?
— Ĉu puŝis?
— Да при чем здесь «толкнул»? — Сердясь на
— Kial do «puŝis»? — incitate de ĉies
общую бестолковость, воскликнул Иван, —
malkomprenemo ekkriis Ivano, — tia ulo ne
такому и толкать не надо! Он такие штуки
bezonas puŝi! Li scipovas tiajn trukojn, ke oni sin
может выделывать, что только держись! Он
gardu! Li anticipe sciis, ke Berlioz trafos sub
заранее знал, что Берлиоз попадет под трамвай! tramon.
— А кто-нибудь, кроме вас, видел этого
— Ĉu iu krom vi vidis tiun konsiliston?
консультанта?
— То-то и беда, что только я и Берлиоз.
— Ĝuste tio estas la misŝanco, ke nur mi kaj
Berlioz.
— Так. Какие же меры вы приняли, чтобы
— Ah ha. Do, kion vi entreprenis, por kapti la
поймать этого убийцу? — Тут врач повернулся murdinton? — ĉi tiam la kuracisto sin turnis kaj и бросил взгляд женщине в белом халате,
ĵetis rigardon al virino en blanka kitelo sidanta
сидящей за столом в сторонке. Та вынула лист
flanke ĉe la skribotablo. La virino prenis
и стала заполнять пустые места в его графах.
formularon kaj komencis ĝin plenigi.
— Меры вот какие. Взял я на кухне свечечку...
— Mi entreprenis jen kion. En kuirejo mi prenis
kandelon ...
— Вот эту? — Спросил врач, указывая на
— Ĉu ĉi tiun? — demandis la kuracisto
изломанную свечку, лежащую на столе рядом с almontrante la disrompitan kandelon, kiu kun la иконкой перед женщиной.
ikoneto kuŝis sur la tablo antaŭ la virino.
— Эту самую, и...
— Jes, ĝin, kaj ...
— А иконка зачем?
— Kaj kial la ikoneto?
— Ну да, иконка... — Иван покраснел, —
— Hm, la ikoneto ... — Ivano ruĝiĝis, — ĝuste la
иконка-то больше всего и испугала, — он опять ikoneto pleje ilin timigis, — li refoje montris al ткнул пальцем в сторону Рюхина, — но дело в
Gruntin per la fingro, — sed estas tia cirkonstanco,
том, что он, консультант, он, будем говорить
ke li, la konsilisto, nu, mi diru malkaŝe, li ...
прямо... С нечистой силой знается... И так его
interkomunikas kun la malsankta potenco ... kaj
не поймаешь.
nudmane kapti lin maleblas.
Санитары почему-то вытянули руки по швам и La subflegistoj ial malkrucigis la brakojn kaj eĉ pli глаз не сводили с Ивана.
atente observis Ivanon.
— Да-с, — продолжал Иван, — знается! Тут
— Jes ja, — plu parolis Ivano, — li
факт бесповоротный. Он лично с Понтием
interkomunikas! La fakto estas nerefutebla. Li
Пилатом разговаривал. Да нечего на меня так
proprapersone parolis kun Poncio Pilato. Kaj ne
смотреть! Верно говорю! Все видел — и
gapu min tiel! Mi diras certaĵon. Ĉion li vidis, kaj
балкон и пальмы. Был, словом, у Понтия
la balkonon, kaj la palmojn. Resume, li estis ĉe
Пилата, за это я ручаюсь.
Poncio Pilato, tion mi garantias.
— Ну-те, ну-те...
— Nu, nu, pluen ...
— Ну вот, стало быть, я иконку на грудь
— Do, mi alpinglis la ikoneton sur la bruston kaj
пришпилил и побежал...
kuris ...
Вдруг часы ударили два раза.
Ĉi tiam horloĝo batis dufoje.
— Эге-ге! — Воскликнул Иван и поднялся с
— Oh ho! — ekkriis Ivano sin levante de la
дивана, — два часа, а я с вами время теряю! Я
kanapo, — jam estas la dua, kaj mi ĉi tie perdas
извиняюсь, где телефон?
kun vi la tempon! Pardonon, kie estas telefono?
— Пропустите к телефону, — приказал врач
— Lasu lin al la telefono, — ordonis la kuracisto al
санитарам.
la subflegistoj.
Иван ухватился за трубку, а женщина в это
Ivano kaptis la aŭdilon, kaj dume la virino mallaŭte
время тихо спросила у Рюхина:
demandis Gruntinon:
— Женат он?
— Ĉu li estas edziĝinta?
— Холост, — испуганно ответил Рюхин.
— Fraŭlo, — timigite respondis Gruntin.
— Член профсоюза?
— Ĉu sindikatano?
— Да.
— Jes.
— Милиция? — Закричал Иван в трубку, —
— Ĉu tie estas la milicio? — kriis Ivano en la
милиция? Товарищ дежурный, распорядитесь
aŭdilon, — milicio, ĉu? Kamarado deĵoranto, tuj
сейчас же, чтобы выслали пять мотоциклетов с aranĝu, ke oni sendu kvin motorciklojn kun mitralo пулеметами для поимки иностранного
por kapti alilandan konsiliston. Kion? Venu min
консультанта. Что? Заезжайте за мною, я сам с
kunpreni, mi mem veturos kune ... Parolas la poeto
вами поеду... Говорит поэт Бездомный из
Senhejmulo el la frenezulejo ... Diru vian adreson,
сумасшедшего дома... Как ваш адрес? —
— li flustris al la kuracisto metinte la manon sur la
Шепотом спросил Бездомный у доктора,
mikrofonon, poste en ĝin kriis: — Ĉu vi aŭskultas?
прикрывая трубку ладонью, — а потом опять
Ha lo!.. Skandalaĵo! — subite kriegis Ivano kaj
закричал в трубку: — вы слушаете? Алло!..
ĵetis la aŭdilon kontraŭ la muro. Poste li sin turnis
Безобразие! — Вдруг завопил Иван и швырнул al la kuracisto, prezentis al tiu la manon kaj seke трубку в стену. Затем он повернулся к врачу,
diris «ĝis revido» kun evidenta intenco foriri.
протянул ему руку, сухо сказал «до свидания»
и собрался уходить.
— Помилуйте, куда же вы хотите идти? —
— Permesu, kien vi volas iri? — ekparolis la
Заговорил врач, вглядываясь в глаза Ивана, —
kuracisto fikse rigardante Ivanon en la okulojn, —
глубокой ночью, в белье... Вы плохо чувствуете tiom malfrue, en nuraj subvestoj ... Vi malbone себя, останьтесь у нас!
fartas, restu ĉe ni!
— Пропустите-ка, — сказал Иван санитарам,
— Lasu min trairi, — diris Ivano al la subflegistoj,
сомкнувшимся у дверей. — Пустите вы или
barintaj antaŭ li la vojon al la pordo. — Ĉu vi lasos
нет? — Страшным голосом крикнул поэт.
min aŭ ne?! — per terura voĉo kriis la poeto.
Рюхин задрожал, а женщина нажала кнопку в
Gruntin ektremis; la virino premis butonon en la
столике, и на его стеклянную поверхность
tablo, kaj sur ties vitran supraĵon elsaltis brila
выскочила блестящая коробочка и запаянная
skatoleto kaj ampolo.
ампула.
— Ах так?! — Дико и затравленно озираясь,
— Ĉu tiel? — Ivano sovaĝe rigardis ĉirkaŭen
произнес иван, — ну ладно же! Прощайте... —
kvazaŭ ĉaskaptito, — bonege! Adiaŭ!.. — kaj li
И головою вперед он бросился в штору окна.
ĵetis sin kap’antaŭe en la fenestrokurtenon. Aŭdiĝis
Раздался удар, но небьющиеся стекла за
knalo, sed la nerompebla vitro malantaŭ la kurteno
шторою выдержали его, и через мгновение
eltenis kaj je la sekva momento Ivano baraktis en
Иван забился в руках у санитаров. Он хрипел,
la manoj de la subflegistoj. Li stertoris, penis
пытался кусаться, кричал:
mordi, kriis:
— Так вот вы какие стеклышки у себя завели!.. — Jen kiajn vitretojn vi havas do en la fenestroj!..
Пусти! Пусти, говорю!
Lasu! Lasu do!
Шприц блеснул в руках у врача, женщина
Injektilo ekbrilis en la manoj de la kuracisto, la
одним взмахом распорола ветхий рукав
virino per unu ektiro forŝiris la trivitan manikon de
толстовки и вцепилась в руку с неженской
la zonbluzo kaj neine forte ĉirkaŭpremis la brakon.
силой. Запахло эфиром. Иван ослабел в руках
Ekodoris je etero, Ivano moliĝis en la manoj de la
четырех человек, и ловкий врач воспользовался kvar homoj kaj la lerta kuracisto profitis la этим моментом и вколол иглу в руку Ивану.
momenton kaj enpikis la injektonadlon en lian
Ивана подержали еще несколько секунд, и
brakon. Oni tenis Ivanon ankoraŭ kelkajn
потом опустили на диван.
sekundojn, poste sidigis lin sur la kanapon.
— Бандиты! — Прокричал Иван и вскочил с
— Banditoj! — li kriis saltleviĝante de la kanapo,
дивана, но был водворен на него опять. Лишь
sed oni tuj lin residigis. Apenaŭ lasite li denove
только его отпустили, он опять было вскочил,
ekstaris, sed ĉi-foje mem mallevis sin sur la
но обратно уже сел сам. Он помолчал, диковато kanapon. Kelkan tempon li silentis kaj sovaĝete озираясь, потом неожиданно зевнул, потом
rigardis ĉirkaŭen, poste subite oscedis, poste kolere
улыбнулся со злобой.
ridetis.
— Заточили все-таки, — сказал он, зевнул еще
— Do, malliberigita, — li diris, ankoraŭfoje
раз, неожиданно прилег, голову положил на
oscedis, subite kuŝiĝis, la kapon li metis sur la
подушку, кулак по-детски под щеку,
kusenon, infane ŝovis la pugnon sub la vangon kaj
забормотал уже сонным голосом, без злобы: — murmuris dormeme, sen kolero: — Estu do tiel ...
ну и очень хорошо... Сами же за все и
vi mem suferos pro tio. Vi estas avertitaj, faru kion
поплатитесь. Я предупредил, а там как хотите!
vi volas. Min nun pleje interesas Poncio Pilato ...
Меня же сейчас более всего интересует Понтий Pilato ... — ĉi tiam li fermis la okulojn.
Пилат... Пилат... — Тут он закрыл глаза.
— Ванна, сто семнадцатую отдельную и пост к — Banon, la cent dek sepan unulitan kaj flegiston
нему, — распорядился врач, надевая очки. Тут
por li, — ordonis la kuracisto surmetante la
Рюхин опять вздрогнул: бесшумно открылись
okulvitrojn. Gruntin refoje tremeris: blanka pordo
белые двери, за ними стал виден коридор,
subite malfermiĝis, malantaŭ ĝi vidiĝis koridoro
освещенный синими ночными лампами. Из
prilumata per bluaj noktolampoj. El la koridoro
коридора выехала на резиновых колесиках
enruliĝis tabulkuŝejo sur kaŭĉukizitaj radoj, oni
кушетка, на нее переложили затихшего ивана,
metis sur ĝin la kvietiĝintan Ivanon, kaj li
и он уехал в коридор, и двери за ним
forveturis en la koridoron, kaj la pordo post li
замкнулись.
fermiĝis.
— Доктор, — шепотом спросил потрясенный
— Doktoro, — flustre demandis Gruntin, — ĉu
Рюхин, — он, значит, действительно болен?
efektive li estas malsana?
— О да, — ответил врач.
— Ho jes, — respondis la kuracisto.
— А что же это такое с ним? — Робко спросил
— Kion li havas?
Рюхин.
Усталый врач поглядел на Рюхина и вяло
La laca kuracisto rigardis Gruntinon kaj malvigle
ответил:
respondis:
— Двигательное и речевое возбуждение...
— Motora kaj parola ekscitiĝo ... deliraj interpretoj
Бредовые интерпретации... Случай, по-
... Probable skizofrenio. Kaj krome la
видимому, сложный... Шизофрения, надо
alkoholismo ...
полагать. А тут еще алкоголизм...
Рюхин ничего не понял из слов доктора, кроме
El la dirita de la kuracisto Gruntin komprenis, ke la
того, что дела Ивана Николаевича, видно,
aferoj de Ivano Nikolaiĉ statas aĉe, li profunde
плоховаты, вздохнул и спросил:
ekspiris kaj demandis:
— А что это он все про какого-то консультанта — Kaj kial li senĉese parolas pri iu konsilisto?
говорит?
— Видел, наверно, кого-то, кто поразил его
— Verŝajne li vidis iun, kiu forte impresis lian
расстроенное воображение. А может быть,
konfuzitan menson. Aŭ li haluciniĝis ...
галлюцинировал...
Через несколько минут грузовик уносил
Post kelkaj minutoj la kamiono estis forportanta
Рюхина в Москву. Светало, и свет еще не
Gruntinon al Moskvo. Heliĝis, kaj la lumo de la
погашенных на шоссе фонарей был уже не
ankoraŭ ne malŝaltitaj ŝoseaj lampoj estis jam
нужен и неприятен. Шофер злился на то, что
senutila kaj malagrabla. La ŝoforo koleris pri la
пропала ночь, гнал машину что есть сил, и ее
fuŝita nokto, senĉese akcelis kaj la veturilo joris ĉe
заносило на поворотах.
la vojturnoj.
Вот и лес отвалился, остался где-то сзади, и
Jen la arbaro diskuris kaj restis ie malantaŭe, la
река ушла куда-то в сторону, навстречу
rivero forŝoviĝis flanken, renkonte al la kamiono
грузовику сыпалась разная разность: какие-то
ŝutiĝis ĉiaj ajnaĵoj: bariloj kun gardobudoj kaj
заборы с караульными будками и штабеля
lignostakoj, altegaj fostoj kaj mastoj kun treditaj
дров, высоченные столбы и какие-то мачты, а
izolbidoj, gruz’amasoj, tero striita per kanaloj —
на мачтах нанизанные катушки, груды щебня,
resume, oni sentis, ke ĝi, Moskvo, estas tute
земля, исполосованная каналами, — словом,
proksime, tuj post la vojturno, tuj ĝi surruliĝos kaj
чувствовалось, что вот-вот она, Москва, тут же, inundos.
вон за поворотом, и сейчас навалится и
охватит.
Рюхина трясло и швыряло, какой-то обрубок,
Gruntin estis skuata kaj ŝancelata, la ŝtipaĉo sur kiu
на котором он поместился, то и дело пытался
li sidis ĉiumomente provis el sub li forsalti. La
выскользнуть из-под него. Ресторанные
restoraciaj viŝtukoj, kiujn la miliciano kaj Panteleo
полотенца, подброшенные уехавшими ранее в
ĵetis en la ŝarĝujon antaŭ ol forveturi per la
троллейбусе милиционером и пантелеем,
trolebuso, glitadis sur la tuta ŝarĝoplato. Gruntin
ездили по всей платформе. Рюхин пытался
komencis ilin kolekti, sed tuj kolere eksplodis: «La
было их собрать, но, прошипев почему-то со
diablo zorgu pri ili! Kial mi baraktu ĉi tie, kiel
злобой: «Да ну их к черту! Что я, в самом деле, idioto!», piedpuŝis ilin malataŭen kaj ĉesis atenti
как дурак верчусь?..» — Отшвырнул их ногой и ilin.
перестал на них глядеть.
Настроение духа у едущего было ужасно.
La animstato de la veturanto estis horora. Pli kaj
Становилось ясным, что посещение дома
pli klare evidentiĝis, ke la vizito en la domon de
скорби оставило в нем тяжелейший след.
malĝojo lasis en li doloran spuron. Gruntin provis
Рюхин старался понять, что его терзает.
kompreni, kio lin turmentas. Ĉu la koridoro kun la
Коридор с синими лампами, прилипший к
bluaj lampoj, gluiĝinta al la memoro? Ĉu la penso,
памяти? Мысль о том, что худшего несчастья,
ke nenia malfeliĉo estas pli granda ol perdi la
чем лишение разума, нет на свете? Да, да,
racion? Jes, certe, ankaŭ ĉi tio. Sed ĉi tio, finfine,
конечно, и это. Но это — так ведь, общая
kvankam malgaja, estas nur ĝeneralaĵo. Estas
мысль. А вот есть что-то еще. Что же это?
ankoraŭ io alia. Kio do? La ofendo, jen kio. Jes, la
Обида, вот что. Да, да, обидные слова,
ofendaj vortoj, kiujn Senhejmulo ĵetis rekte en lian
брошенные Бездомным прямо в лицо. И горе не vizaĝon. Kaj gravas ne tio, ke ili estis insultaj, sed в том, что они обидные, а в том, что в них
tio, ke ili esprimas la veron.
заключается правда.
Поэт не глядел уже по сторонам, а,
La poeto ne plu rigardis ĉirkaŭen, nun li fikse
уставившись в грязный трясущийся пол, стал
rigardis la tremantan malpuran plankon, ion
что-то бормотать, ныть, глодая самого себя.
balbutis, lamentis ronĝante sin mem.
Да, стихи... Ему — тридцать два года! В самом Jes, liaj versaĵoj ... Li aĝas jam tridek tri jarojn!
деле, что же дальше? — И дальше он будет
Ververe, je kio li povas esperi? Li plu verkados po
сочинять по нескольку стихотворений в год. — kelkajn versaĵojn jare. — Ĉu ĝis la maljun’aĝo? —
До старости? — Да, до старости. — Что же
Jes, ĝis la maljun’aĝo. Kion do li atingos per tiuj
принесут ему эти стихотворения? Славу?
versaĵoj? Ĉu la gloron? «Kia stultaĵo! Almenaŭ vin
«Какой вздор! Не обманывай-то хоть сам себя.
mem ne trompu! Nenian gloron atingos tiu, kiu
Никогда слава не придет к тому, кто сочиняет
verkas fuŝajn versojn. Kial ili estas fuŝaj? Veron,
дурные стихи. Отчего они дурные? Правду,
veron li diris!» — senindulge vipadis sin Gruntin,
правду сказал! — Безжалостно обращался к
«mi kredas je nenio el tio, kion mi verkas!»
самому себе Рюхин, — не верю я ни во что из
того, что пишу!..»
Отравленный взрывом неврастении, поэт
La neŭrastenianta poeto ŝanceliĝis, la planko sub li
покачнулся, пол под ним перестал трястись.
ĉesis tremi. Gruntin levis la kapon kaj vidis, ke li
Рюхин поднял голову и увидел, что они уже в
jam delonge estas en Moskvo, ke en Moskvo
Москве и, более того, что над Москвой рассвет, aŭroras, ke de sube priradiate, ore brilas nubo, ke что облако подсвечено золотом, что грузовик
la kamiono haltis retenate en veturilkolumno antaŭ
его стоит, застрявши в колонне других машин у la turno al la bulvardo, kaj ke apud li staras sur поворота на бульвар, и что близехонько от него piedestalo metala homo, klininta la kapon kaj стоит на постаменте металлический человек,
indiferente rigardanta la bulvardon.
чуть наклонив голову, и безразлично смотрит
на бульвар.
Какие-то странные мысли хлынули в голову
Strangaj pensoj ŝprucis en la kapo de la
заболевшему поэту. «Вот пример настоящей
malsaniĝinta poeto. «Jen ekzemplo de vera
удачливости... — Тут Рюхин встал во весь рост bonŝancemo ...» — Gruntin plenstature sin levis на платформе грузовика и руку поднял, нападая kaj per la mano minacis la pace starantan metalan зачем-то на никого не трогающего чугунного
homon, «ĉio ajn kion li entreprenis, ĉio ajn, kio lin
человека, — какой бы шаг он ни сделал в
trafis, ĉio evidentiĝis bona por li, ĉio kontribuis al
жизни, что бы ни случилось с ним, все шло ему lia gloro! Sed kion do valoran li kreis? Mi trovas на пользу, все обращалось к его славе! Но что
nenion ... Ĉu estas io eksterordinara en la vortoj:
он сделал? Я не понимаю... Что-нибудь
Ŝtormo nigrajn nubojn pelas? Mi ne perceptas!..
особенное есть в этих словах: «Буря мглою...»? Hazardo, nura hazardo!» — malice konkludis Не понимаю!.. Повезло, повезло! — Вдруг
Gruntin kaj sentis la kamionon moviĝeti sub li,
ядовито заключил Рюхин и почувствовал, что
«Pafis, pafis al li la blankgvardiano, pafis kaj
грузовик под ним шевельнулся, — стрелял,
frakasis lian kokson kaj lin senmortigis ...»
стрелял в него этот белогвардеец и раздробил
бедро и обеспечил бессмертие...»
Колонна тронулась. Совершенно больной и
La kolumno ekmoviĝis. Post kelkaj du minutoj la
даже постаревший поэт не более чем через две
poeto, tute malsana kaj eĉ maljuniĝinta, eniris la
минуты входил на веранду Грибоедова. Она
verandon de Gribojedovo. Ĝi jam malplenis. Nur
уже опустела. В углу допивала какая-то
en angulo societo estis findrinkanta, en ĝia mezo
компания, и в центре ее суетился знакомый
klopodis konatulo, Varietea anoncisto, kun
конферансье в тюбетейке и с бокалом «Абрау» vertoĉapeto sur la kapo kaj ĉampanglaso da Abrau в руке.
en la mano.
Рюхин, обремененный полотенцами, был
Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ tre afable bonvenigis la
встречен Арчибальдом Арчибальдовичем очень poeton, kaj oni tuj malembarasis lin je la
приветливо и тотчас избавлен от проклятых
malbenindaj viŝtukoj. Se Gruntin ne estus tiom
тряпок. Не будь Рюхин так истерзан в клинике
turmentita en la kliniko kaj sur la kamiono, li
и на грузовике, он, наверно, получил бы
verŝajne plezurus rakontante pri la akcepto en la
удовольствие, рассказывая о том, как все было
kliniko kaj ornamante sian raporton per elpensitaj
в лечебнице, и украшая этот рассказ
detaloj. Sed nun la rakontado lin tedis, kaj krome,
выдуманными подробностями. Но сейчас ему
malgraŭ sia malobservemo, nun, post la torturo en
было не до того, а кроме того, как ни мало был la kamiono, li unuafoje pli atente rigardis la наблюдателен Рюхин, — теперь, после пытки в vizaĝon de la pirato kaj komprenis, ke kvankam tiu грузовике, он впервые остро вгляделся в лицо
demandadas pri Senhejmulo kaj eĉ ekkrias «aj-aj-
пирата и понял, что тот хоть и задает вопросы о aj!», tamen fakte la sorto de Ivano estas al li tute Бездомном и даже восклицает «Ай-яй-яй!», Но, seninteresa, kaj li neniom kompatas Senhejmulon.
по сути дела, совершенно равнодушен к судьбе «Kaj prave! Bravulo!» — pensis Gruntin kun
Бездомного и ничуть его не жалеет. «И
cinika, memdetrua malico, kaj rompinte la
молодец! И правильно!» — С цинической,
rakonton pri la skizofrenio li petis:
самоуничтожающей злобой подумал Рюхин и,
оборвав рассказ о шизофрении, попросил:
— Арчибальд Арчибальдович, водочки бы
— Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ, aranĝu por mi iom da
мне...
vodko ...
Пират сделал сочувствующее лицо, шепнул:
La pirato kompate mienis, flustris:
— Понимаю... Сию минуту... — И махнул
— Mi komprenas ... tuj ... — kaj li gestis al
официанту.
kelnero.
Через четверть часа Рюхин, в полном
Post kvaronhoro Gruntin, ĝibetiĝinte super vimbo,
одиночестве, сидел, скорчившись над рыбцом,
sidis tute sola, drinkis glason post glaso, klare
пил рюмку за рюмкой, понимая и признавая,
konsciante kaj agnoskante, ke nenio en lia vivo
что исправить в его жизни уже ничего нельзя, а estas riparebla, ke al li restas nur forgeso.
можно только забыть.
Поэт истратил свою ночь, пока другие
La poeto fuŝis sian nokton dum aliaj festenis, kaj
пировали, и теперь понимал, что вернуть ее
nun li sciis, ke ĝin maleblas reteni. Sufiĉis levi la
нельзя. Стоило только поднять голову от
kapon disde la lampo al la ĉielo por kompreni, ke
лампы вверх к небу, чтобы понять, что ночь
la nokto pasis kaj ne revenos. La kelneroj hastis
пропала безвозвратно. Официанты, торопясь,
fortirante la tukojn de la tabloj. La katoj, vagantaj
срывали скатерти со столов. У котов,
ĉirkaŭ la verando, mienis matenece. Sur la poeton
шнырявших возле веранды, был утренний вид.
nehaltigeble ruliĝegis la tago.
На поэта неудержимо наваливался день.
Глава 7. Нехорошая
Ĉapitro 7 LA MISA LOĜEJO
квартирка
Если бы в следующее утро степе Лиходееву
Se je la veninta mateno al Steĉjo Latronov estus
сказали бы так: «Степа! Тебя расстреляют, если dirite: «Steĉjo! Tuj levu vin el la lito, alie oni vin
ты сию минуту не встанешь!» — Степа ответил pafmortigos!», li respondus per langvora, apenaŭ
бы томным, чуть слышным голосом:
aŭdebla voĉo: «Pafmortigu, faru laŭplaĉe, mi min
«Расстреливайте, делайте со мною, что хотите,
ne levos».
но я не встану».
Не то что встать, — ему казалось, что он не
Ja eĉ malpli ol ellitiĝi — ŝajnis al li, ke eĉ
может открыть глаз, потому что, если он
malfermi la okulojn li ne povas, ĉar apenaŭ li tion
только это сделает, сверкнет молния и голову
farus, tuj ekbrilegus fulmo kaj lia kapo rompiĝus
его тут же разнесет на куски. В этой голове
en pecojn. En tiu kapo resonegis peza sonorilo,
гудел тяжелый колокол, между глазными
inter la okulgloboj kaj la fermitaj palpebroj flosis
яблоками и закрытыми веками проплывали
brunaj makuloj kun fajre verda bordero, kaj super
коричневые пятна с огненно-зеленым ободком, ĉio li sentis naŭzon, kaj en la naŭzo ŝajnis implikita и в довершение всего тошнило, причем
muziko de ia trudiĝema gramofono.
казалось, что тошнота эта связана со звуками
какого-то назойливого патефона.
Степа старался что-то припомнить, но
Li streĉis sian memoron, sed rememoriĝis nur unu
припоминалось только одно — что, кажется,
afero, ke, probable hieraŭ kaj nesciate kie, li staris
вчера и неизвестно где он стоял с салфеткой в
kun buŝtuko en la mano kaj provis kisi sinjorinon,
руке и пытался поцеловать какую-то даму,
promesante viziti ŝin je la sekva tago ĝuste je la
причем обещал ей, что на другой день, и ровно dek dua horo. La sinjorino tion malakceptis, ŝi в полдень, придет к ней в гости. Дама от этого
ripetadis: «Ne, ne, mi ne estos hejme!», sed Steĉjo
отказывалась, говоря: «Нет, нет, меня не будет
persistis pri sia ideo: «Spit, mi venos!»
дома!» — А Степа упорно настаивал на своем:
«А я вот возьму да и приду!»
Ни какая это была дама, ни который сейчас час, Kiu estis la sinjorino, kioma horo estis nun, de ни какое число, ни какого месяца — Степа
kioma tago kaj de kiu monato — ĉio ĉi senspure
решительно не знал и, что хуже всего, не мог
forviŝiĝis el lia konscio, kaj — la plej malbona
понять, где он находится. Он постарался
afero — li ne povis kompreni, kie li estas. Li
выяснить хотя бы последнее и для этого
provis determini almenaŭ la lastan kaj por tio li
разлепил слипшиеся веки левого глаза. В
pene disigis la kungluiĝintajn palpebrojn de la
полутьме что-то тускло отсвечивало. Степа
maldekstra okulo. En la duonlumo li vidis ion
наконец узнал трюмо и понял, что он лежит
malhele brileti. Finfine Steĉjo rekonis la
навзничь у себя на кровати, то есть на бывшей
plenstaturan spegulon kaj komprenis, ke li kuŝas
ювелиршиной кровати, в спальне. Тут ему так
surdorse en sia lito, tio estas en la ekse
ударило в голову, что он закрыл глаз и
juvelistvidvina lito, en la dormoĉambro. Ĉi tiam li
застонал.
sentis tian puŝegon en la kranio, ke li fermis la
okulojn kaj ekĝemis.
Объяснимся: Степа Лиходеев, директор театра
Ni klarigu la diritan. Steĉjo Latronov, direktoro de
Варьете, очнулся утром у себя в той самой
la teatro Varieteo, rekonsciiĝis je tiu mateno en sia
квартире, которую он занимал пополам с
hejmo, en la apartamento kiun li okupis kun la
покойным Берлиозом, в большом
forpasinto Berlioz, en granda ses’etaĝa domo kiu
шестиэтажном доме, покоем расположенном на krampoforme etendiĝis laŭ la strato Sadovaja.
Садовой улице.
Надо сказать, что квартира эта — №50 — давно Endas diri, ke tiu apartamento n-ro 50 jam delonge уже пользовалась если не плохой, то, во всяком havis la reputacion se ne tute malbonan, do случае, странной репутацией. Еще два года
almenaŭ strangan. Antaŭ du jaroj ĝi ankoraŭ
тому назад владелицей ее была вдова ювелира
apartenis al la vidvino de la juvelisto de Fougeré.
Де Фужере. Анна Францевна Де Фужере,
Anna Francevna de Fougeré, estiminda kaj tre
пятидесятилетняя почтенная и очень деловая
negocema sinjorino kvindekjara, tri ĉambrojn el la
дама, три комнаты из пяти сдавала жильцам:
kvin ludonis al du loĝantoj: la familinomo de unu
одному, фамилия которого была, кажется,
estis, se ni ne eraras, Belomut, tiu de la dua ne
Беломут, и другому — с утраченной фамилией.
konserviĝis.
И вот два года тому назад начались в квартире
Nu, antaŭ du jaroj en la loĝejo komenciĝis
необъяснимые происшествия: из этой квартиры neklarigeblaj fenomenoj: el ĝi senspure malaperis люди начали бесследно исчезать.
homoj.
Однажды в выходной день явился в квартиру
En iu ripoztago la apartamenton vizitis miliciano, li
милиционер, вызвал в переднюю второго
elvenigis en la antaŭĉambron la duan loĝanton
жильца (фамилия которого утратилась) и
(kies familinomo perdiĝis) kaj diris, ke tiu estas
сказал, что того просят на минутку зайти в
petata por unu minuto veni al la miliciejo por tie
отделение милиции в чем-то расписаться.
ion subskribi. La loĝanto ordonis al Anfisa, la
Жилец приказал Анфисе, преданной и давней
malnova kaj fidela mastrumistino de Anna
домашней работнице Анны Францевны,
Francevna, respondi al la eventualaj telefonvokoj
сказать, в случае если ему будут звонить, что
ke li revenos post dek minutoj, kaj li foriris kun la
он вернется через десять минут, и ушел вместе
ĝentila blankganta miliciano. Tamen ne nur post
с корректным милиционером в белых
dek minutoj li ne revenis sed neniam ajn li revenis.
перчатках. Но не вернулся он не только через
La plej mirinda estis tio, ke, evidente, kun li
десять минут, а вообще никогда не вернулся.
malaperis ankaŭ la miliciano.
Удивительнее всего то, что, очевидно, с ним
вместе исчез и милиционер.
Набожная, а откровеннее сказать — суеверная, La pia, aŭ, se diri la tutan veron, la superstiĉa Анфиса так напрямик и заявила очень
Anfisa sen ĉirkaŭfrazo deklaris al sia ĉagrenita
расстроенной Анне Францевне, что это
mastrino, ke tio estas sorĉo, ke ŝi bonege scias, kiu
колдовство и что она прекрасно знает, кто
forportis la loĝanton kaj la milicianon, sed
утащил и жильца и милиционера, только к
antaŭnokte ŝi malvolas diri tion. Do, estas sciate,
ночи не хочет говорить. Ну, а колдовству, как
ke unu fojon komenciĝinte la sorĉo iĝas
известно, стоит только начаться, а там уж его
nehaltigebla. La dua loĝanto malaperis, kiom ni
ничем не остановишь. Второй жилец исчез,
memoras, lunde, kaj je la merkredo malaperis,
помнится, в понедельник, а в среду как сквозь
kvazaŭ englutite de la tero, Belomut — kvankam,
землю провалился беломут, но, правда, при
verdire, ĉe aliaj cirkonstancoj. Kiel kutime, je la
других обстоятельствах. Утром за ним заехала, mateno venis la aŭtomobilo por veturigi lin al la как обычно, машина, чтобы отвезти его на
oficejo, sed poste ĝi neniun reportis kaj mem
службу, и отвезла, но назад никого не привезла neniam reaperis.
и сама больше не вернулась.
Горе и ужас мадам Беломут не поддаются
La afliktego kaj la teruro de Mme Belomut estis
описанию. Но, увы, и то и другое было
nepriskribeblaj. Sed, ho ve, ambaŭ ne daŭris longe.
непродолжительно. В ту же ночь, вернувшись с En tiu sama nokto, reveninte kun Anfisa de la Анфисой с дачи, на которую Анна Францевна
vilao, kiun Anna Francevna ial haste vizitis, ŝi jam
почему-то спешно поехала, она не застала уже
ne trovis civitaninon Belomut en la loĝejo. Pli ol
гражданки беломут в квартире. Но этого мало:
tio: la pordoj de ambaŭ ĉambroj, kiujn okupis la
двери обеих комнат, которые занимали супруги geedzoj Belomut, estis sigelitaj.
Беломут, оказались запечатанными.
Два дня прошли кое-как. На третий же день
Iel-tiel pasis du tagoj. Je la tria tago Anna
страдавшая все это время бессонницей Анна
Francevna, kiu dum la lastaj diurnoj suferis je
Францевна опять-таки спешно уехала на дачу...
sendormeco, same haste forveturis al la vilao ... Ĉu
Нужно ли говорить, что она не вернулась!
necesas diri, ke ŝi ne revenis!
Оставшаяся одна Анфиса, наплакавшись
Restinte sola, Anfisa satploris kaj enlitiĝis post la
вволю, легла спать во втором часу ночи. Что с
unua horo nokte. Ne estas sciate, kio okazis pri ŝi
ней было дальше, неизвестно, но рассказывали poste, sed la najbaroj el aliaj apartamentoj rakontis, жильцы других квартир, что будто бы в №50-м ke el la n-ro 50 la tutan nokton aŭdiĝis klakbruoj всю ночь слышались какие-то стуки и будто бы kaj ke ĝis la mateno en ĝiaj fenestroj helis la до утра в окнах горел электрический свет.
elektra lumo. Matene oni eksciis, ke ankaŭ Anfisa
Утром выяснилось, что и Анфисы нет!
malaperis!
Об исчезнувших и о проклятой квартире долго
Pri la malaperintoj kaj pri la malbenita loĝejo la
в доме рассказывали всякие легенды, вроде
domanoj dum longa tempo rakontadis ĉiajn
того, например, что эта сухая и набожная
legendojn, kiel ekzemple tiu, ke la magra kaj pia
Анфиса будто бы носила на своей иссохшей
Anfisa portis sur sia velkinta brusto ŝaman saketon
груди в замшевом мешочке двадцать пять
kun dudek kvin grandaj briliantoj, kiuj apartenis al
крупных бриллиантов, принадлежащих Анне
Anna Francevna. Ke en la hejtligna ŝedo de la
Францевне. Что будто бы в дровяном сарае на
vilao, kiun haste vizitis Anna Francevna, tute
той самой даче, куда спешно ездила Анна
meme malkovriĝis nekalkulebla trezoro en formo
Францевна, обнаружились сами собой какие-то
de tiaj samaj briliantoj kaj caraj ormoneroj ... Kaj
несметные сокровища в виде тех же
tiel plu en la sama ĝenro. Nu, kion ni ne scias
бриллиантов, а также золотых денег царской
certa, pri tio ni ne responsas.
чеканки... И прочее в этом же роде. Ну, чего не
знаем, за то не ручаемся.
Как бы то ни было, квартира простояла пустой
Tiel aŭ alie, sed la apartamento restis vaka kaj
и запечатанной только неделю, а затем в нее
sigelita nur unu semajnon, post kio tien enloĝiĝis:
вселились — покойный Берлиоз с супругой и
la forpasinto Berlioz kun sia edzino kaj tiu sama
этот самый Степа тоже с супругой.
Steĉjo, ankaŭ kun sia edzino. Tute nature, apenaŭ
Совершенно естественно, что, как только они
ili sin instalis en la malbenita loĝejo, tuj
попали в окаянную квартиру, и у них началось
komenciĝis ĉiaj misaĵoj. Nome, dum unu monato
черт знает что. Именно, в течение одного
malaperis ambaŭ edzinoj. Sed ĉi tiuj ne senspure.
месяца пропали обе супруги. Но эти не
Pri la edzino de Berlioz estis rakontate, ke oni vidis
бесследно. Про супругу Берлиоза
ŝin en Ĥarkovo kun baledestro, dum pri la edzino
рассказывали, что будто бы ее видели в
de Steĉjo oni diris, ke ŝi reaperis ĉe Boĵedomka
харькове с каким-то балетмейстером, а супруга kie, laŭ klaĉo, la direktoro de Varieteo, profitante степы якобы обнаружилась на божедомке, где,
sian sennombran konataron, per iu artifiko sukcesis
как болтали, директор Варьете, используя свои havigi al ŝi ĉambron en plurfamilia apartamento, бесчисленные знакомства, ухитрился добыть ей tamen sub la kondiĉo, ke neniam ŝi proksimiĝu al комнату, но с одним условием, чтобы духу ее
la domo ĉe Sadovaja ...
не было на Садовой улице...
Итак, Степа застонал. Он хотел позвать
Do, Steĉjo ekĝemis. Li volis voki la
домработницу Груню и потребовать у нее
mastrumistinon Grunjo kaj postuli de ŝi
пирамидону, но все-таки сумел сообразить, что piramidonon, sed li tuj komprenis, ke tio estas это глупости... Что никакого пирамидону у
stultaĵo ... ke nature, Grunjo ne uzas piramidonon.
Груни, конечно, нету. Пытался позвать на
Li provis serĉi helpon de Berlioz, dufoje li
помощь Берлиоза, дважды простонал: «Миша... ĝemvokis: «Miĉjo ... Miĉjo ...» sed, vi mem tion Миша...», Но, как сами понимаете, ответа не
komprenas, li ne ricevis respondon. En la loĝejo
получил. В квартире стояла полнейшая
regis absoluta silento.
тишина.
Пошевелив пальцами ног, Степа догадался, что
Movinte la piedfingrojn Steĉjo konstatis, ke li
лежит в носках, трясущейся рукою провел по
kuŝas en ŝtrumpetoj; per tremanta mano li palpis
бедру, чтобы определить, в брюках он или нет, sian femuron por kompreni, ĉu li surhavas ankaŭ
и не определил.
pantalonon, sed ĉi tion li ne sukcesis kompreni.
Наконец, видя, что он брошен и одинок, что
Finfine, konvinkiĝinte ke li estas forlasita kaj sola,
некому ему помочь, решил подняться, каких бы ke li povas kalkuli je nenies helpo, li decidis sin нечеловеческих усилий это ни стоило.
levi, kiom ajn grandan superhoman fortostreĉon li
devus fari.
Степа разлепил склеенные веки и увидел, что
Steĉjo disigis la kungluiĝintajn palpebrojn kaj per
отражается в трюмо в виде человека с
la spegulo li vidis sin homo kun distaŭzita hararo,
торчащими в разные стороны волосами, с
kun ŝvelinta, nigrastopla vizaĝo, kun sinkintaj
опухшей, покрытою черной щетиною
okuloj, surhavanta malpuran ĉemizon kun kolumo
физиономией, с заплывшими глазами, в
kaj kravato, kalsonon kaj ŝtrumpetojn.
грязной сорочке с воротником и галстуком, в
кальсонах и в носках.
Таким он увидел себя в трюмо, а рядом с
Tia li vidis sin en la spegulo, kaj apud la spegulo li
зеркалом увидел неизвестного человека,
vidis nekonatan viron, nigre vestitan, kun nigra
одетого в черное и в черном берете.
bereto.
Степа сел на кровать и сколько мог вытаращил Steĉjo sidiĝis sur la lito kaj kiel eble plej multe налитые кровью глаза на неизвестного.
elorbitigis la sangoŝvelajn okulojn gapante al la
nekonato.
Молчание нарушил этот неизвестный,
Tiu rompis la silenton, dirante per peza basa voĉo
произнеся низким, тяжелым голосом и с
kaj kun fremdlingva prononcmaniero la jenajn
иностранным акцентом следующие слова:
vortojn:
— Добрый день, симпатичнейший Степан
— Bonan tagon, simpatiega Stefano Bogdanoviĉ!
Богданович!
Произошла пауза, после которой, сделав над
Estiĝis paŭzo, post kiu per terura fortostreĉo Steĉjo
собой страшнейшее усилие, Степа выговорил:
igis sin eldiri:
— Что вам угодно? — И сам поразился, не
— Kion vi volas? — kaj konsterniĝis ne rekoninte
узнав своего голоса. Слово «что» он произнес
sian voĉon. La vorton kion li prononcis soprane, vi
дисКантом, «вам» — басом, а «угодно» у него
sonis base kaj pri volas li tute fiaskis.
совсем не вышло.
Незнакомец дружелюбно усмехнулся, вынул
La nekonato afable rikanetis, eligis grandan oran
большие золотые часы с алмазным
poŝhorloĝon kun brilianta triangulo sur la kovrilo,
треугольником на крышке, позвонил
lasis ĝin sonorigi dek unu batojn kaj diris:
одиннадцать раз и сказал:
— Одиннадцать! И ровно час, как я дожидаюсь
— La dek unua. Do, ĝuste unu horon mi atendas
вашего пробуждения, ибо вы назначили мне
vian vekiĝon, ĉar vi fiksis nian rendevuon por la
быть у вас в десять. Вот и я!
deka ĉe vi. Jen mi estas!
Степа нащупал на стуле рядом с кроватью
Steĉjo palpe trovis sian pantalonon sur seĝo apud
брюки, шепнул:
la lito kaj flustris:
— Извините... — Надел их и хрипло спросил:
— Pardonu ... — surmetinte la pantalonon li raŭke
— скажите, пожалуйста, вашу фамилию?
demandis: — Bonvolu diri, kiu vi estas?
Говорить ему было трудно. При каждом слове
Paroli estis por li malfacile. Ĉe ĉiu vorto li sentis
кто-то втыкал ему иголку в мозг, причиняя
pinglon enpikiĝi en lian cerbon, kaŭzante inferan
адскую боль.
doloron.
— Как? Вы и фамилию мою забыли? — Тут
— Kiel do? Eĉ mian nomon vi forgesis? — ridetis
неизвестный улыбнулся.
la vizitanto.
— Простите... — Прохрипел Степа, чувствуя,
— Pardonon ... — stertoris Steĉjo sentante sin
что похмелье дарит его новым симптомом: ему riĉigata je nova postdrinka simptomo: al li ŝajnis, показалось, что пол возле кровати ушел куда-то ke la planko apud la lito ien foriĝis, kaj ke tuj, la и что сию минуту он головой вниз полетит к
kapon malsupren, li impetos al ĉiuj diabloj en la
чертовой матери в преисподнюю.
inferon.
— Дорогой Степан Богданович, — заговорил
— Kara Stefano Bogdanoviĉ, — sagace ridetante
посетитель, проницательно улыбаясь, —
diris la nekonato, — piramidono vin ne helpos.
никакой пирамидон вам не поможет. Следуйте
Sekvu la saĝan maksimon de la antikvuloj: similan
старому мудрому правилу, — лечить подобное kuracu per simila. La sola rimedo kiu povas vin подобным. Единственно, что вернет вас к
revivigi estas du glasetoj da vodko kun varma kaj
жизни, это две стопки водки с острой и горячей spica almanĝaĵo.
закуской.
Степа был хитрым человеком и, как ни был
Steĉjo estis ruzulo, kaj malgraŭ sia tuta misfarto li
болен, сообразил, что раз уж его застали в
komprenis, ke trovite en tia stato li prefere ĉion
таком виде, нужно признаваться во всем.
konfesu.
— Откровенно сказать... — Начал он, еле
— Verdire, — li komencis grandpene movante la
ворочая языком, — вчера я немножко...
langon, — hieraŭ mi iomete ...
— Ни слова больше! — Ответил визитер и
— Eĉ ne vorton plu! — respondis la vizitanto kaj
отъехал с креслом в сторону.
facilmove deŝovis sin kun la brakseĝo flanken.
Степа, тараща глаза, увидел, что на маленьком
Steĉjo rond’okule gapis al la malgranda tablo, kie
столике сервирован поднос, на коем имеется
sur pleto estis aranĝita matenmanĝo: blanka pano,
нарезанный белый хлеб, паюсная икра в
premita kaviaro en vazeto, marinitaj noblaj boletoj
вазочке, белые маринованные грибы на
sur telero, malgranda kaserolo kaj fine, vodko en la
тарелочке, что-то в кастрюльке и, наконец,
ampleksa juvelistvidvina karafo. Precipe frapis
водка в объемистом ювелиршином графинчике. Steĉjon tio, ke la karafo estis nebultegita pro Особенно поразило степу то, что графин
malvarmo. Cetere, tio estis facile komprenebla, ja
запотел от холода. Впрочем, это было понятно-
ĝi staris en la gargarpelveto plenŝtopita je glacio.
он помещался в полоскательнице, набитой
Resume, la tuta aranĝo estis plej konvena kaj
льдом. Накрыто, словом, было чисто, умело.
kompetenta.
Незнакомец не дал степиному изумлению
La nekonato ne lasis la miregon de Steĉjo kreski
развиться до степени болезненной и ловко
ĝis patologiaĵo, tre lerte verŝinte al li duonglaseton
налил ему полстопки водки.
da vodko.
— А вы? — Пискнул Степа.
— Kaj vi? — pepis Steĉjo.
— С удовольствием!
— Kun plezuro!
Прыгающей рукой поднес Степа стопку к
Per la tremsaltanta mano Steĉjo portis la glaseton
устам, а незнакомец одним духом проглотил
al la lipoj, la nekonato malplenigis la sian per unu
содержимое своей стопки. Прожевывая кусок
gluto. Maĉante pecon de kaviaro Steĉjo trapuŝis la
икры, Степа выдавил из себя слова:
vortojn:
— А вы что же... Закусить?
— Kial do vi ... almanĝetu!
— Благодарствуйте, я не закусываю никогда,
— Dankon, mi neniam almanĝas, — respondis la
— ответил незнакомец и налил по второй.
nekonato kaj duan fojon plenigis la glasetojn. La
Открыли кастрюлю — в ней оказались сосиски kaserolo iĝis malfermita, ĝi entenis kolbasetojn en в томате.
tomata saŭco.
И вот проклятая зелень перед глазами растаяла, Kaj jen disiĝis la malbeninda verdo antaŭ la okuloj, стали выговариваться слова, и, главное, Степа
la vortoj iĝis prononceblaj kaj, plej grave, Steĉjo
кое-что припомнил. Именно, что дело вчера
rememoris kelkajn cirkonstancojn. Nome, ke la
было на сходне, на даче у автора скетчей
afero hieraŭ estis ĉe Sĥodnja, en la vilao de la
Хустова, куда этот Хустов и возил Степу в
skeĉisto Ĥustov, kien tiu Ĥustov veturigis Steĉjon
таксомоторе. Припомнилось даже, как
per taksio. Li eĉ rememoris, kiel la taksio estis
нанимали этот таксомотор у «Метрополя», был prenata apud Métropole, tie ankoraŭ ĉeestis tiu —
еще при этом какой-то актер не актер... С
aktoro li estas aŭ io simila ... kun portebla
патефоном в чемоданчике. Да, да, да, это было
gramofono. Jes, jes, jes, tio estis en la vilao! La
на даче! Еще, помнится, выли собаки от этого
gramofono ja hurligis ĉiujn hundojn de la
патефона. Вот только дама, которую Степа
ĉirkaŭejo. Nur la sinjorino kiun Steĉjo volis kisi
хотел поцеловать, осталась неразъясненной...
restis neklarigita ... La diablo scias, kio ŝi estas ...
Черт ее знает, кто она... Кажется, в радио
ĉu en la radiofonio ŝi laboras, ĉu ne.
служит, а может быть, и нет.
Вчерашний день, таким образом, помаленьку
Do, la hieraŭo komencis iom post iom
высветлялся, но степу сейчас гораздо более
malobskuriĝi, tamen nun Steĉjon multe plie
интересовал день сегодняшний и, в частности,
interesis la aferoj hodiaŭaj, inter ili la apero de la
появление в спальне неизвестного, да еще с
nekonato en lia dormoĉambro, kaj ankoraŭ kun
закуской и водкой. Вот что недурно было бы
manĝo kaj vodko. Jen kion dezirindus klarigi!
разъяснить!
— Ну, что же, теперь, я надеюсь, вы вспомнили — Nu, mi esperas ke nun vi rememoris mian
мою фамилию?
nomon, ĉu?
Но Степа только стыдливо улыбнулся и развел
Steĉjo nur hontigite ridetis kaj senhelpe disigis la
руками.
brakojn.
— Однако! Я чувствую, что после водки вы
— Tamen! Mi vidas, ke hieraŭ post la vodko vi
пили портвейн! Помилуйте, да разве это можно trinkis portvinon! Karulo, ja tion fari ne decas!
делать!
— Я хочу вас попросить, чтоб это осталось
— Mi volus peti vin ke tio restu inter ni, —
между нами, — заискивающе сказал Степа.
kaĵolmiene diris Steĉjo.
— О, конечно, конечно! Но за Хустова я, само
— Ho, certe, certe! Sed pri Ĥustov, evidente, mi ne
собой разумеется, не ручаюсь.
responsas.
— А вы разве знаете Хустова?
— Ĉu vi lin konas?
— Вчера в кабинете у вас видел этого
— Hieraŭ mi dum mallonga tempo vidis lin en via
индивидуума мельком, но достаточно одного
oficejo, nu, unu supraĵa rigardo sur lian vizaĝon
беглого взгляда на его лицо, чтобы понять, что
sufiĉas por kompreni, ke li estas malnobla,
он — сволочь, склочник, приспособленец и
ĉikanema, senprincipa, pugolekema kanajlo.
подхалим.
«Совершенно верно!» — Подумал Степа,
«Precizege!» pensis Steĉjo frapite de tiom trafa,
пораженный таким верным, точным и кратким
ĝusta kaj konciza karakterizaĵo de Ĥustov.
определением Хустова.
Да, вчерашний день лепился из кусочков, но
Jes, la hieraŭo estis rekonstruiĝanta el malgrandaj
все-таки тревога не покидала директора
pecetoj, sed maltrankvilo ne forlasis la direktoron
Варьете. Дело в том, что в этом вчерашнем дне de Varieteo. Nome, en la ĵusa tago faŭkis grandega зияла преогромная черная дыра. Вот этого
nigra truo. Pardonon, sed ĉi tiun berethavan
самого незнакомца в берете, воля ваша, Степа в nekonaton Steĉjo tutcerte ne vidis hieraŭ en sia своем кабинете вчера никак не видал.
oficejo.
— Профессор черной магии Воланд, — веско
La vizitanto rimarkis lian embarason, impone diris:
сказал визитер, видя степины затруднения, и
— Voland, profesoro pri nigra magio, — kaj
рассказал все по порядку.
rakontis ĉion de la komenco.
Вчера днем он приехал из-за границы в
Hieraŭ posttagmeze li venis en Moskvon el la
Москву, немедленно явился к степе и
eksterlando, tuj vizitis Steĉjon kaj ofertis sian
предложил свои гастроли в Варьете. Степа
gastludon en Varieteo. Steĉjo telefonis al la
позвонил в московскую областную зрелищную Moskvoregiona komisiono pri la spektakloj kaj
комиссию и вопрос этот согласовал (Степа
akordigis la aferon (Steĉjo paliĝis kaj mirigite
побледнел и заморгал глазами), подписал с
palpebrumis), subskribis kontrakton kun profesoro
профессором Воландом контракт на семь
Voland pri sep elpaŝoj (Steĉjo gape malfermis la
выступлений (Степа открыл рот), условился,
buŝon) kaj interkonsentis kun Voland, ke por
что Воланд придет к нему для уточнения
priparoli kelkajn detalojn tiu venu al li hodiaŭ
деталей в десять часов утра сегодня... Вот
matene je la deka horo ... Do, li venis!
Воланд и пришел!
Придя, был встречен домработницей Груней,
Veninte li trafis la mastrumistinon Grunjo, kiu
которая объяснила, что сама она только что
klarigis al li ke ŝi mem ĵus venis, ke ŝi ĉi tie ne
пришла, что она приходящая, что Берлиоза
loĝas, ke Berlioz ne estas hejme, kaj se la vizitanto
дома нет, а что если визитер желает видеть
volas paroli al Stefano Bogdanoviĉ, tiam li mem
Степана Богдановича, то пусть идет к нему в
iru en la dormoĉambron. Stefano Bogdanoviĉ
спальню сам. Степан Богданович так крепко
dormegas tiom profunde, ke ŝi ne kapablas lin
спит, что разбудить его она не берется. Увидев, veki. Vidinte la staton de Latronov, la artisto в каком состоянии Степан Богданович, артист
sendis Grunjon al la plej proksima nutrovendejo
послал Груню в ближайший гастроном за
por aĉeti la vodkon kaj la manĝon, al la apoteko
водкой и закуской, в аптеку за льдом и...
por la glacio kaj ...
— Позвольте с вами рассчитаться, —
— Permesu ke mi al vi kvitiĝu, — tute frakasite
проскулил убитый Степа и стал искать
ĝemis Steĉjo kaj serĉis sian biletujon.
бумажник.
— О, какой вздор! — Воскликнул гастролер и
— Fi, lasu tiun bagatelon! — ekkriis la gastludanto
слушать ничего больше не захотел.
kaj rifuzis plu diskuti ĉi tion.
Итак, водка и закуска стали понятны, и все же
Do, la vodko kaj la manĝo klariĝis, kaj tamen
на степу было жалко взглянуть: он решительно Steĉjo plu mienis plej mizere: absolute nenion li не помнил ничего о контракте и, хоть убейте,
memoris pri la kontrakto, kaj je sia kapo li
не видел вчера этого Воланда. Да, Хустов был,
garantius, ke ĉi tiun Volandon li hieraŭ ne vidis.
а Воланда не было.
Ĥustov estis, jes, sed Voland ne estis.
— Разрешите взглянуть на контракт, — тихо
— Permesu ĵeti rigardon sur la kontrakton, —
попросил Степа.
mallaŭte petis Steĉjo.
— Пожалуйста, пожалуйста...
— Bonvolu ...
Степа взглянул на бумагу и закоченел. Все
Steĉjo rigardis sur la paperon kaj rigidiĝis. Ĉio
было на месте. Во-первых, собственноручная
estis bonorda. Unue, lia propramana aŭdaca
степина залихватская подпись! Косая надпись
parafo! Ĉe la flanko, oblikva skribaĵo de la mano
сбоку рукою финдиректора Римского с
de la financa direktoro Rimskij, permesanta
разрешением выдать артисту Воланду в счет
antaŭpagi al la artisto Voland dekmil rublojn el la
следуемых ему за семь выступлений тридцати
tridek kvin mil rubloj ŝuldotaj al li pro la sep
пяти тысяч рублей десять тысяч рублей. Более
elpaŝoj. Kaj super ĉio, la ricev’atesto de Voland, ke
того: тут же расписка Воланда в том, что он эти la dekmil rublojn li jam enspezis!
десять тысяч уже получил!
«Что же это такое?!» — Подумал несчастный
«Kion do ĉi tio signifas?» pensis la malfeliĉa
Степа, и голова у него закружилась.
Steĉjo, kaj ĉio ekturniĝis antaŭ liaj okuloj. Ĉu
Начинаются зловещие провалы в памяти?! Но,
komenciĝis jam la sinistraj memorbreĉoj? Tamen
само сабою, после того, как контракт был
memkomprene, post ol la kontrakto estis
предъявлен, дальнейшие выражения удивления
prezentita, plu lasi vidi sian miron estus rekte
были бы просто неприличны. Степа попросил у maldeca. Steĉjo petis la gaston pri minuta
гостя разрешения на минуту отлучиться и, как
forpermeso, kaj sur la ŝtrumpetoj kuris en la
был в носках, побежал в переднюю к телефону. antaŭĉambron al la telefono. Kurante li kriis По дороге он крикнул в направлении кухни:
kuirejen:
— Груня!
— Grunjo!
Но никто не отозвался. Тут он взглянул на
Tamen neniu respondis. Tiam li ĵetis rigardon al la
дверь в кабинет Берлиоза, бывшую рядом с
pordo de la kabineto de Berlioz, situanta apud la
передней, и тут, как говорится, остолбенел. На
antaŭĉambro, kaj ĉi tiam, laŭ la rutina dirmaniero,
ручке двери он разглядел огромнейшую
li haltis kvazaŭ alforĝite al sia loko: sur la anso de
сургучную печать на веревке. «Здравствуйте!
la pordo li vidis ŝnuron kun grandega sigelo.
— Рявкнул кто-то в голове у Степы. — Этого
«Saluton!» iu pafkriis en lia kapo, «Mankis nur ĉi
еще недоставало!» И тут степины мысли
tio!» Nun liaj pensoj ruliĝis laŭ duobla relvojo,
побежали уже по двойному рельсовому пути,
sed, kiel ĉiam dum katastrofo, samdirekte kaj
но, как всегда бывает во время катастрофы, в
ĝenerale la diablo scias kien. La tutan konfuzegon
одну сторону и вообще черт знает куда.
en la kapo de Steĉjo malfacilas prezenti. Unue estis
Головную степину кашу трудно даже передать.
la diablaĵo pri la nigra bereto, malvarma vodko kaj
Тут и чертовщина с черным беретом, холодной la neimagebla kontrakto — kaj nun, bonvolu vidi, водкой и невероятным контрактом, — а тут
krom ĉio ĉi ankoraŭ la sigelo sur la pordo! Rakontu
еще ко всему этому, не угодно ли, и печать на
al iu ajn ke Berlioz ion tian faris — ja neniu ĝin
двери! То есть кому хотите сказать, что
kredos, nu neniu! Sed la sigelo, jen ĝi estas! Hm ...
Берлиоз что-то натворил, — не поверит, ей-ей,
не поверит! Однако печать, вот она! Да-с...
И тут закопошились в мозгу у Степы какие-то
Ĉi tiam en lia cerbo ekzumis plej malagrablaj
неприятнейшие мыслишки о статье, которую,
pensetaĉoj pri la artikolo kiun li — domaĝa
как назло, недавно он всучил Михаилу
koincido! — antaŭ kelkaj tagoj trudis al Berlioz
Александровичу для напечатания в журнале. И por publikigo en lia revuo. Verdire, tute stulta статья, между нами говоря, дурацкая! И
artikolo! Kaj tute fuŝa, kaj la pago mizera ...
никчемная, и деньги-то маленькие...
Немедленно вслед за воспоминанием о статье
La rememoron pri la artikolo tuj sekvis la
прилетело воспоминание о каком-то
rememoro pri dubinda interparolo, okazinta, kiom
сомнительном разговоре, происходившем, как
li memoris, la dudek kvaran de aprilo vespere,
помнится, двадцать четвертого апреля вечером ĝuste tie, en la manĝoĉambro, kiam Steĉjo
тут же, в столовой, когда Степа ужинал с
vespermanĝis kun Berlioz. Nu, nature, striktasence
Михаилом Александровичем. То есть, конечно,
tiun ĉi interparolon oni ne povus kvalifi dubinda
в полном смысле слова разговор этот
(tian Steĉjo neniam akceptus), sed ĝi estis
сомнительным назвать нельзя (не пошел бы
interparolo pri malnecesa temo. Tute libere,
Степа на такой разговор), но это был разговор
civitanoj, oni povus pri tio ne paroli. Tutcerte,
на какую-то ненужную тему. Совершенно
antaŭ la sigelo oni povus rigardi ĝin bagatelo, sed
свободно можно было бы, граждане, его и не
nun, kun la sigelo ...
затевать. До печати, нет сомнений, разговор
этот мог считаться совершеннейшим пустяком,
но вот после печати...
«Ах, Берлиоз, Берлиоз! — Вскипало в голове у «Aĥ, Berlioz, Berlioz!» bolis la pensoj en la cerbo Степы. — Ведь это в голову не лезет!»
de Steĉjo, «Ja ĉi tion mi ne povas enkapigi!»
Но горевать долго не приходилось, и Степа
Sed nun ne estis tempo por malĝojado, kaj Steĉjo
набрал номер в кабинете финдиректора
diskis la numeron de le kabineto de Rimskij,
Варьете Римского. Положение Степы было
financa direktoro de Varieteo. La situacio estis
щекотливое: во-первых, иностранец мог
tikla: unuflanke, la alilandano povus ofendiĝi ke
обидеться на то, что Степа проверяет его после Steĉjo lin kontrolas post ol li prezentis la того, как был показан контракт, да и с
kontrakton, kaj alflanke, paroli al la financa
финдиректором говорить было чрезвычайно
direktoro estis tre malfacile. Nu fakte, oni ja ne
трудно. В самом деле, ведь не спросишь его
povus lin demandi: «Diru, ĉu mi faris hieraŭ
так: «Скажите, заключал ли я вчера с
kontrakton je tridek kvin mil rubloj kun profesoro
профессором черной магии контракт на
pri nigra magio?» Tute maltaŭga demando!
тридцать пять тысяч рублей?» Так спрашивать
не годится!
— Да! — Послышался в трубке резкий,
— Jes! — en la aŭdilo eksonis la akra, malagrabla
неприятный голос Римского.
voĉo de Rimskij.
— Здравствуйте, Григорий Данилович, — тихо — Bonan tagon, Gregoro Daniloviĉ, — mallaŭte
заговорил Степа, — это Лиходеев. Вот какое
ekparolis Steĉjo, — telefonas Latronov. Jen kia
дело... Гм... Гм... У меня сидит этот... Э...
afero ... hm ... hm ... ĉe mi sidas tiu ... he ... artisto
Артист Воланд... Так вот... Я хотел спросить,
Voland ... Do ... mi volis demandi, kio estas pri la
как насчет сегодняшнего вечера?..
hodiaŭa vespero?
— Ах, черный маг? — Отозвался в трубке
— Ah, la nigra magiisto? — respondis Rimskij en
Римский, — афиши сейчас будут.
la aŭdilo, — la afiŝoj tuj venos.
— Ага, — слабым голосом сказал Степа, — ну, — Ah ha, — diris Steĉjo per malforta voĉo, — do, пока...
ĝis ...
— А вы скоро придете? — Спросил Римский.
— Ĉu baldaŭ vi venos? — demandis Rimskij.
— Через полчаса, — ответил Степа и, повесив
— Post duonhoro, — respondis Steĉjo kaj,
трубку, сжал горячую голову руками. Ах, какая pendiginte la aŭdilon, li premis sian brulantan выходила скверная штука! Что же это с
kapon per la manoj. Aĥ, kia fiega rezultas aĉaĵo!
памятью, граждане? А?
Kio okazis pri la memoro, civitanoj? Kio?
Однако дольше задерживаться в передней было Tamen plu restadi en la antaŭĉambro estus
неудобно, и Степа тут же составил план: всеми malĝentile, kaj Steĉjo rapide faris planon: li ĉiel мерами скрыть свою невероятную
kaŝu sian nekredeblan memortruon, kaj nun antaŭ
забывчивость, а сейчас первым долгом хитро
ĉio li ruze paroligu la alilandanon, kion do ĉi tiu
выспросить у иностранца, что он, собственно,
intencas hodiaŭ prezenti en la al Steĉjo konfidita
намерен сегодня показывать во вверенном
Varieteo?
степе Варьете?
Тут Степа повернулся от аппарата и в зеркале,
Steĉjo sin forturnis de la aparato kaj en la
помещавшемся в передней, давно не
antaŭĉambra spegulo, jam delonge ne purigata de
вытираемом ленивой Груней, отчетливо увидел la maldiligenta Grunjo, li klare vidis strangan какого-то странного субъекта — длинного, как stangofiguran longulon kun nazumo (aĥ, se Ivano жердь, и в пенсне (ах, если бы здесь был Иван
Nikolaiĉ estus tie! Li tuj estus rekoninta la ulon!).
Николаевич! Он узнал бы этого субъекта
Nu, la homo speguliĝis kaj malaperis. Alarmite,
сразу!). А тот отразился и тотчас пропал. Степа
Steĉjo pli atente rigardis tra la antaŭĉambro kaj
в тревоге поглубже заглянул в переднюю, и
duafoje li ricevis ekpuŝon, ĉar en la spegulo pasis
вторично его качнуло, ибо в зеркале прошел
grandega nigra virkato kaj same malaperis.
здоровеннейший черный кот и также пропал.
У степы оборвалось сердце, он пошатнулся.
Por unu momento lia koro ekhaltis, li ŝanceliĝis.
«Что же это такое? — Подумал он, — уж не
«Kio do estas ĉi tio?» li pensis, «ĉu mi freneziĝas?
схожу ли я с ума? Откуда ж эти отражения?!»
De kie venas tiuj spegulbildoj?!» Rigardante tra la
— Он заглянул в переднюю и испуганно
antaŭĉambro li timigite kriis:
закричал:
— Груня! Какой тут кот у нас шляется? Откуда
— Grunjo! Kial ĉe ni vagas kato? Kiel ĝi trafis ĉi
он? И кто-то еще с ним??
tien? Kaj la alia ulo?»
— Не беспокойтесь, Степан Богданович, —
— Trankviliĝu, Stefano Bogdanoviĉ, — respondis
отозвался голос, но не Груни, а гостя из
voĉo, tamen ne tiu de Grunjo, sed la voĉo de la
спальни, — кот этот мой. Не нервничайте. А
gasto el la dormoĉambro, — la kato estas mia. Ne
Груни нет, я услал ее в Воронеж, на родину, так nervozumu. Koncerne al Grunjo, ŝi ne estas ĉi tie, как она жаловалась, что вы давно уже не даете
mi sendis ŝin al Voroneĵ, ŝia naskiĝloko, ĉar ŝi
ей отпуска.
plendis, ke vi jam delonge retenas ŝian ferion.
Слова эти были настолько неожиданными и
Tiuj vortoj estis tiom surprizaj kaj absurdaj, ke
нелепыми, что Степа решил, что ослышался. В
Steĉjo decidis, ke li misaŭdis. Tute konsternite li
полном смятении он рысцой побежал в
trotetis en la dormoĉambron kaj stuporiĝis sur la
спальню и застыл на пороге. Волосы его
sojlo. Liaj haroj moviĝetis kaj sur lia frunto
шевельнулись, и на лбу появилась россыпь
ekbrilis malgrandaj ŝvitgutetoj.
мелкого пота.
Гость пребывал в спальне уже не один, а в
La gasto ne plu estis sola en la dormoĉambro, nun
компании. Во втором кресле сидел тот самый
li havis kompanion. La duan brakseĝon okupis la
тип, что померещился в передней. Теперь он
individuo kiun Steĉjo ĵus viziis en la antaŭĉambro.
был ясно виден: усы-перышки, стеклышко
Nun li estis klare videbla: plumsimilaj lipharoj,
пенсне поблескивает, а другого стеклышка нет.
unu vitro de la nazumo briletas, la alia mankas. Sed
Но оказались в спальне вещи и похуже: на
en la ĉambro estis io ankoraŭ pli malbona: sur la
ювелиршином пуфе в развязной позе
juvelistvidvina puftabureto senĝene duonkuŝaĉis iu
развалился некто третий, именно-жутких
tria, nome, la timige granda nigra kato, tenanta en
размеров черный кот со стопкой водки в одной unu piedo glaseton da vodko kaj en la alia, forkon лапе и вилкой, на которую он успел поддеть
kun alpikita fungo marinita.
маринованный гриб, в другой.
Свет, и так слабый в спальне, и вовсе начал
La lumo, eĉ sen tio magra en la dormoĉambro,
меркнуть в глазах степы. «Вот как,
komencis estingiĝi antaŭ la okuloj de Steĉjo.
оказывается, сходят с ума!» — Подумал он и
«Estas do tiel ke oni freneziĝas» li pensis kroĉante
ухватился за притолоку.
sin je la pordokadro.
— Я вижу, вы немного удивлены, дражайший
— Mi vidas, karega Stefano Bogdanoviĉ, ke vi
Степан Богданович? — Осведомился Воланд у
estas iom surprizita, ĉu? — demandis Voland la
лязгающего зубами степы, — а между тем
klakantan per la dentoj direktoron de Varieteo. —
удивляться нечему. Это моя свита.
Tamen la afero estas neniom mirinda. Tio estas
mia sekvantaro.
Тут кот выпил водки, и степина рука поползла
Ĉe tiuj vortoj la kato eltrinkis sian vodkon kaj la
по притолоке вниз.
mano de Steĉjo glitis laŭ la pordokadro malsupren.
— И свита эта требует места, — продолжал
— Nu, mia sekvantaro bezonas lokon, — daŭrigis
Воланд, — так что кое-кто из нас здесь лишний Voland, — tiel ke unu el ni estas troa en la loĝejo.
в квартире. И мне кажется, что этот лишний — Al mi ŝajnas ke tiu troa estas ĝuste vi!
именно вы!
— Они, они! — Козлиным голосом запел
— Ili, ili estas troa! — kaprovoĉe kunkantis la
длинный клетчатый, во множественном числе
kvadratita longulo, parolante pri Steĉjo en la
говоря о степе, — вообще они в последнее
lakeeca pluralo. — Ĝenerale dum la lasta tempo ili
время жутко свинячат. Пьянствуют, вступают в nekredeble porkumas. Ili drinkas, misuzas sian связи с женщинами, используя свое положение, pozicion por malĉastadi kun la virinoj, en la ofico ни черта не делают, да и делать ничего не
ili faras nenion, nek povas ion fari, ĉar ili nenion
могут, потому что ничего не смыслят в том, что ajn komprenas pri la tasko al ili komisiita. Al la им поручено. Начальству втирают очки!
superuloj ili ĵetas polvon en la okulojn!
— Машину зря гоняет казенную! —
— La ofican aŭton li misuzas! — hipokrite aldonis
Наябедничал и кот, жуя гриб.
la kato maĉante la fungon.
И тут случилось четвертое, и последнее,
Kaj ĉi tiam, dum Steĉjo, tute sinkinte sur la
явление в квартире, когда Степа, совсем уже
plankon, per senforta mano gratis la pordokadron,
сползший на пол, ослабевшей рукой царапал
okazis la kvara, lasta apero en la loĝejo.
притолоку.
Прямо из зеркала трюмо вышел маленький, но
Rekte el la plenstatura spegulo eliris malalta sed
необыкновенно широкоплечий, в котелке на
eksterordinare larĝaŝultra individuo, kun bulĉapelo
голове и с торчащим изо рта клыком,
sur la kapo kaj kun elbuŝigita kojnodentego
безобразящим и без того невиданно мерзкую
hidiganta jam sen tio mirinde mallogan
физиономию. И при этом еще огненно-рыжий.
fizionomion. Krome, lia hararo estis fajre ruĝa.
— Я, — вступил в разговор этот новый, —
— Ĝenerale, — li enmiksiĝis en la konversacion,
вообще не понимаю, как он попал в директора, — mi ne komprenas, kiel li povis iĝi direktoro, —
— рыжий гнусавил все больше и больше, — он
la rufulo parolis pli kaj pli nazsone, — li tiom same
такой же директор, как я архиерей!
estas direktoro, kiom mi estas episkopo!
— Ты не похож на архиерея, Азазелло, —
— Vi ne similas episkopon, Azazello, — rimarkis
заметил кот, накладывая себе сосисек на
la kato prenante al si kolbaseton sur la teleron.
тарелку.
— Я это и говорю, — прогнусил рыжий и,
— Ja ĝuste pri tio mi parolas, — nazvoĉis la rufulo
повернувшись к Воланду, добавил
kaj, sin turninte al Voland, li respekte aldonis: —
почтительно: — разрешите, мессир, его
Permesu, messire, lin ekspedi al ĉiuj diabloj?
выкинуть ко всем чертям из Москвы?
— Брысь!! — Вдруг рявкнул кот, вздыбив
— Huŝ!! — subite sputis la kato hirtigante sian
шерсть.
hararon.
И тогда спальня завертелась вокруг степы, и он
Kaj la dormoĉambro ekturniĝis ĉirkaŭ Steĉjo, lia
ударился о притолоку головой и, теряя
kapo puŝiĝis kontraŭ la pordokadro kaj svenante li
сознание, подумал: «Я умираю...»
pensis: «Mi mortas...»
Но он не умер. Открыв слегка глаза, он увидел
Sed li ne mortis. Kiam li malfermetis la okulojn, li
себя сидящим на чем-то каменном. Вокруг него vidis sin sidanta sur io ŝtona. Ĉirkaŭ li aŭdiĝis что-то шумело. Когда он открыл, как следует,
kontinua bruo. Bone malferminte la okulojn li
глаза, он увидел, что шумит море, и что даже
vidis, ke bruas la maro, eĉ pli ol tion, ke ondo
больше того, — волна покачивается у самых
balancas tuj sub liaj piedoj, resume, ke li sidas sur
его ног, и что, короче говоря, он сидит на
la pinto de moleo, ke sub li lazuras brilanta maro,
самом конце мола, и что под ним голубое
kaj malantaŭe sur la montoj etendiĝas bela urbo.
сверкающее море, а сзади — красивый город на
горах.
Не зная, как поступают в таких случаях, Степа
Steĉjo ne sciis, kiel konvenas konduti en similaj
поднялся на трясущиеся ноги и пошел по молу
okazoj. Li levis sin sur la tremantajn gambojn kaj
к берегу.
iris sur la moleo al la bordo.
На молу стоял какой-то человек, курил, плевал Sur la moleo staris viro, li fumis kaj kraĉadis en la в море. На степу он поглядел дикими глазами и
maron. Steĉjon li rigardis per sovaĝaj okuloj kaj
перестал плевать. Тогда Степа отколол такую
ĉesis kraĉi. Tiam Steĉjo faris jenon: li surgenuiĝis
штуку: стал на колени перед неизвестным
antaŭ la nekonata fumulo kaj diris:
курильщиком и произнес:
— Умоляю, скажите, какой это город?
— Mi vin petegas, diru, kiu estas tiu urbo?
— Однако! — Сказал бездушный курильщик.
— Ne malbone! — diris la senkora fumulo.
— Я не пьян, — хрипло ответил Степа, — я
— Mi ne estas ebria, — raŭke protestis Steĉjo, —
болен, со мной что-то случилось, я болен... Где mi estas malsana, io min trafis, mi estas malsana ...
я? Какой это город?..
Kie mi estas? Kiu estas tiu urbo?
— Ну, Ялта...
— Nu, Jalto ...
Степа тихо вздохнул, повалился на бок,
Steĉjo milde ekspiris, sinkis sur la flankon, lia
головою стукнулся о нагретый камень мола.
kapo puŝiĝis kontraŭ la varma pavimero de la
moleo. La konscio lin forlasis.
Глава 8. Поединок между
Ĉapitro 8 DUELO INTER
профессором и поэтом
PROFESORO KAJ POETO
Как раз в то время, когда сознание покинуло
Ĝuste je la momento, kiam la konscio forlasis
Степу в Ялте, то есть около половины
Steĉjon en Jalto, do proksimume duonhoron antaŭ
двенадцатого дня, оно вернулось к Ивану
la tagmezo, ĝi revenis al Ivano Nikolaiĉ
Николаевичу Бездомному, проснувшемуся
Senhejmulo, vekiĝinta post profunda kaj longdaŭra
после глубокого и продолжительного сна.
dormo. Kelkan tempon li pripensis, kiamaniere li
Некоторое время он соображал, каким это
trafis en tiun nekonatan ĉambron kun blankaj
образом он попал в неизвестную комнату с
muroj, kun mirinda noktotablo el helkolora metalo
белыми стенами, с удивительным ночным
kaj kun blanka kurteno, malantaŭ kiu estis
столиком из какого-то светлого металла и с
divenebla la jam alta suno.
белой шторой, за которой чувствовалось
солнце.
Иван тряхнул головой, убедился в том, что она Ivano skuis la kapon, konvinkiĝis, ke ĝi ne doloras, не болит, и вспомнил, что он находится в
kaj rememoris, ke li estas en sanigejo. Tiu penso
лечебнице. Эта мысль потянула за собою
sekvigis post si la rememoron pri la morto de
воспоминание о гибели Берлиоза, но сегодня
Berlioz, ĉi foje sen kaŭzi troan emociegon.
оно не вызвало у Ивана сильного потрясения.
Satdorminte, nun li estis pli trankvila kaj pensis pli
Выспавшись, Иван Николаевич стал
klare. Iom da tempo li kuŝis senmova en la purega,
поспокойнее и соображать начал яснее.
mola kaj komforta risortmatraca lito, poste li
Полежав некоторое время неподвижно в
rimarkis apud si sonorilbutonon. Pro la natura
чистейшей, мягкой и удобной пружинной
inklino senbezone tuŝi la objektojn, Ivano ĝin
кровати, Иван увидел кнопку звонка рядом с
premis. Li atendis estiĝi ian sonoradon aŭ analogan
собою. По привычке трогать предметы без
fenomenon, sed okazis io tute alia. Super la pieda
надобности, Иван нажал ее. Он ожидал какого-
parto de la lito ekhelis diafana cilindro, sur kiu
то звона или явления вслед за нажатием
estis skribite: Trinki. Kelkajn momentojn ĝi restis
кнопки, но произошло совсем другое. В ногах
senmova, poste komencis turniĝi ĝis aperis la
Ивановой постели загорелся матовый цилиндр, skribaĵo Flegistino. Nature, la inĝenia cilindro tre на котором было написано: «Пить». Постояв
impresis Ivanon. La vorton Flegistino anstataŭis la
некоторое время, цилиндр начал вращаться до
skribaĵo Voku la doktoron.
тех пор, пока не выскочила надпись: «Няня».
Само собою разумеется, что хитроумный
цилиндр поразил Ивана. Надпись «Няня»
сменилась надписью «Вызовите доктора».
— Гм... — Молвил Иван, не зная, что делать с
Hm ... — grumblis Ivano, ne sciante, kion li f aru
этим цилиндром дальше. Но тут повезло
pri la cilindro. Lin helpis hazardo: je la vorto
случайно: Иван нажал кнопку второй раз на
Vickuracistino li duan fojon premis la butonon.
слове «Фельдшерица». Цилиндр тихо
Responde la cilindro mallaŭte tintetis, haltis,
прозвенел в ответ, остановился, потух, и в
estingiĝis, kaj en la ĉambron venis rondeta,
комнату вошла полная симпатичная женщина в simpatia virino en pura blanka kitelo; ŝi diris al белом чистом халате и сказала ивану:
Ivano:
— Доброе утро!
— Bonan matenon!
Иван не ответил, так как счел это приветствие в Konsidere la cirkonstancojn Ivano juĝis tiun данных условиях неуместным. В самом деле,
saluton malkonvena kaj ne respondis. Ja sanan
засадили здорового человека в лечебницу, да
homon oni enŝlosis en frenezulejo, kaj nun ankoraŭ
еще делают вид, что это так и нужно!
ŝajnigas, ke tio estas normala!
Женщина же тем временем, не теряя
Dume la virino, sen ŝanĝi sian afablan mienon, per
благодушного выражения лица, при помощи
unu butonpremo forigis la kurtenon supren, kaj la
одного нажима кнопки, увела штору вверх, и в
ĉambron, tra grandmaŝa, la plankon atinganta,
комнату через широкопетлистую и легкую
maldika fera krado, inundis suno. Malantaŭ la
решетку, доходящую до самого пола, хлынуло
krado montriĝis balkono, plue la bordo de
солнце. За решеткой открылся балкон, за ним
serpentanta rivero kaj, sur la transa bordo, gaja
берег извивающейся реки и на другом ее берегу pin’arbaro.
— веселый сосновый бор.
— Пожалуйте ванну брать, — пригласила
— Bonvolu preni vian banon, — invitis la virino,
женщина, и под руками ее раздвинулась
kaj sub ŝiaj manoj disŝoviĝis la flanka muro,
внутренняя стена, за которой оказалось ванное
malkaŝante banejon kaj bonege ekipitan klozeton.
отделение и прекрасно оборудованная уборная.
Иван, хоть и решил с женщиной не
Ivano, kvankam li estis decidinta ne interparoli kun
разговаривать, не удержался и, видя, как вода
la virino, tamen ne povis sin reteni kaj, rigardante
хлещет в ванну широкой струей из сияющего
la larĝan akvostrion torenti en la banujon el
крана, сказал с иронией:
brilanta krano, li diris ironie:
— Ишь ты! Как в «Метрополе»!
— Oh ho! Kiel en Metropole!
— О нет, — с гордостью ответила женщина, —
— Ho ne, — fiere respondis la virino, — multe pli
гораздо лучше. Такого оборудования нет нигде bone. Tian instalaĵon vi ne trovus eĉ eksterlande.
и за границей. Ученые и врачи специально
Kuracistoj kaj sciencistoj speciale venas por
приезжают осматривать нашу клинику. У нас
ekskursi en nia kliniko. Ĉiun tagon nin vizitas
каждый день интуристы бывают.
alilandaj turistoj.
При слове «Интурист» Ивану тотчас же
La vortoj alilandaj turistoj rememorigis al Ivano la
вспомнился вчерашний консультант. Иван
hieraŭan konsiliston. Li malsereniĝis, rigardis la
затуманился, поглядел исподлобья и сказал:
virinon el sub la kuntiritaj brovoj kaj diris:
— Интуристы... До чего же вы все интуристов
— Alilandanoj... Kiel vi ĉiuj adoras la alilandajn
обожаете! А среди них, между прочим, разные
turistojn! Sen atenti, ke inter ili estas ja ĉiaj
попадаются. Я, например, вчера с таким
subjektoj. Mi mem hieraŭ konatiĝis kun unu, tiu
познакомился, что любо-дорого!
estis luksa ekzemplero!
И чуть было не начал рассказывать про Понтия
Li estis komenconta sian rakonton pri Poncio
Пилата, но сдержался, понимая, что женщине
Pilato, sed li mem sin retenis, komprenante, ke la
эти рассказы ни к чему, что все равно помочь
virinon tio ne koncernas, ke tutegale lin helpi ŝi ne
она ему не может.
povas.
Вымытому Ивану Николаевичу тут же было
Sin lavinte Ivano ricevis ĉion, kion viro bezonas
выдано решительно все, что необходимо
post bano: gladitan ĉemizon, kalsonon,
мужчине после ванны: выглаженная рубашка,
ŝtrumpetojn. Eĉ pli ol tio: malferminte ŝrankon, la
кальсоны, носки. Но этого мало: отворив дверь virino montris internen kaj demandis:
шкафика, женщина указала внутрь его и
спросила:
— Что желаете надеть — халатик или
— Kion vi deziras surmeti: kitelon aŭ piĵamon?
пижамку?
Прикрепленный к новому жилищу
Perforte katenite al sia nova loĝejo, Ivano preskaŭ
насильственно, Иван едва руками не всплеснул eksvingis la manojn antaŭ la familiareco de la
от развязности женщины и молча ткнул
virino kaj senvorte li puŝis per la fingro piĵamon el
пальцем в пижаму из пунцовой байки.
punca fusteno.
После этого Ивана Николаевича повели по
Post tio Ivano Nikolaiĉ iĝis kondukita tra senhoma
пустому и беззвучному коридору и привели в
kaj silenta koridoro en kolosdimensian kabineton.
громаднейших размеров кабинет. Иван, решив
Decidinte rigardi ironie ĉion renkontatan en tiu
относиться ко всему, что есть в этом на диво
mirinde ekipita establaĵo, li en sia menso tuj baptis
оборудованном здании, с иронией, тут же
la ejon kuirejofabriko.
мысленно окрестил кабинет «фабрикой-
кухней».
И было за что. Здесь стояли шкафы и
La metaforo ne estis maltrafa. Tie staris ŝrankoj kaj
стеклянные шкафики с блестящими
malgrandaj vitroŝranketoj kun brilaj nikelizitaj
никелированными инструментами. Были
instrumentoj; eksterordinare komplikaj seĝoj, iaj
кресла необыкновенно сложного устройства,
dikventraj lampoj kun hele radianta lumŝirmilo,
какие-то пузатые лампы с сияющими
sennombraj flakonoj kaj fioloj, kaj gasbekoj, kaj
колпаками, множество склянок, и газовые
konduktiloj, kaj de neniu konataj aparatoj.
горелки, и электрические провода, и
совершенно никому не известные приборы.
В кабинете за Ивана принялись трое — две
En la kabineto tri homoj sin okupis pri Ivano: du
женщины и один мужчина, все в белом.
virinoj kaj unu viro, ĉiuj vestitaj blanke. Antaŭ ĉio
Первым долгом Ивана отвели в уголок, за
oni kondukis Ivanon en angulon, al malgranda
столик, с явною целью кое-что у него
tablo, kun evidenta intenco eldemandi iujn
повыспросить. Иван стал обдумывать
informojn. Ivano pripensis sian situacion. Antaŭ si
положение. Перед ним было три пути.
li havis tri vojojn. Tre logis la unua: sin ĵetegi sur
Чрезвычайно соблазнял первый: кинуться на
la lampojn kaj ceterajn umaĵojn, ilin disfrakasi al
эти лампы и замысловатые вещицы, и всех их к ĉiuj diabloj kaj tiel esprimi sian proteston kontraŭ
чертовой бабушке перебить и таким образом
la arbitra izolado. Sed la hodiaŭa Ivano jam
выразить свой протест за то, что он задержан
konsiderinde diferencis de la hieraŭa Ivano, kaj la
зря. Но сегодняшний Иван уже значительно
unuan vojon li ĵuĝis dubinda: li riskis plifirmigi
отличался от Ивана вчерашнего, и первый путь onian opinion, ke li estas furioze freneza. Tial li показался ему сомнительным: чего доброго,
rezistis al la tento. Estis dua vojo: tuj komenci la
они укоренятся в мысли, что он буйный
rakonton pri la konsilisto kaj Poncio Pilato. Tamen
сумасшедший. Поэтому первый путь Иван
la hieraŭa sperto mcmtris, ke lian rakonton oni ne
отринул. Был второй: немедленно начать
kredas aŭ komprenas ĝin iel mise. Do, ankaŭ tiun
повествование о консультанте и Понтии
vojon li rezignis decidinte elekti la trian: sin fermi
Пилате. Однако вчерашний опыт показал, что
en fiera silento.
этому рассказу не верят или понимают его как-
то извращенно. Поэтому Иван и от этого пути
отказался, решив избрать третий: замкнуться в
гордом молчании.
Полностью этого осуществить не удалось и,
Pri tio li ne tute sukcesis, ĉar vole-nevole li devis
волей-неволей, пришлось отвечать, хоть и
respondi — kvankam avare kaj malafable — al
скупо и хмуро, на целый ряд вопросов.
granda serio da demandoj.
И у Ивана выспросили решительно все насчет
Oni eldemandis absolute ĉion pri lia antaŭa vivo,
его прошлой жизни, вплоть до того, когда и как inklude kiam kaj kiel li malsanis je skarlatino antaŭ
он болел скарлатиною, лет пятнадцать тому
proksimume dek kvin jaroj. Surbaze de liaj
назад. Исписав за Иваном целую страницу,
respondoj unu el la blanke vestitaj virinoj
перевернули ее, и женщина в белом перешла к
plenskribis tutan paĝon, turnis la folion kaj pasis al
расспросам о родственниках Ивана. Началась
la demandado pri la parencoj de Ivano.
какая-то канитель: кто умер, когда да отчего, не Komenciĝis speco de litanio: kiuj mortis, kiam kaj пил ли, не болел ли венерическими болезнями,
kial, ĉu drinkis, ĉu suferis je veneraj malsanoj kaj
и все в таком же роде. В заключение попросили tiel plu. Fine oni petis Ivanon rakonti pri la hieraŭa
рассказать о вчерашнем происшествии на
okazo ĉe la Patriarĥa lageto, ĉi foje sen tro tedi lin
Патриарших прудах, но очень не приставали,
per demandado kaj sen miri pri la novaĵoj koncerne
сообщению о Понтии Пилате не удивлялись.
Poncion Pilaton.
Тут женщина уступила Ивана мужчине, и тот
La virino cedis Ivanon al la blanke vestita viro, kiu
взялся за него по-иному и ни о чем уже не
traktis lin tute alimaniere kaj pri nenio lin
расспрашивал. Он измерил температуру
demandis. La viro mezuris lian temperaturon,
Иванова тела, посчитал пульс, посмотрел
palpis al li la pulson, rigardis en liajn okulojn
Ивану в глаза, светя в них какою-то лампой.
uzante specialan lampon. Poste la alia virino venis
Затем на помощь мужчине пришла другая
helpi la viron, ili pikis Ivanon, kvankam sen lin
женщина, и Ивана кололи, но не больно, чем-то dolorigi, per io en la dorson, per la tenilo de в спину, рисовали у него ручкой молоточка
martelo ili desegnis iajn signojn sur la haŭto de lia
какие-то знаки на коже груди, стучали
brusto, frapis liajn genuojn per marteletoj
молоточками по коленям, отчего ноги ивана
saltigante liajn krurojn, pikis lian fingron kaj prenis
подпрыгивали, кололи палец и брали из него
kelkajn sangogutojn, pikis en la kubutfaldon,
кровь, кололи в локтевом сгибе, надевали на
ĉirkaŭmetis iajn kaŭĉukajn brakringojn ...
руки какие-то резиновые браслеты...
Иван только горько усмехался про себя и
Ivano nur amare ridetis en sia interno meditante,
размышлял о том, как все это глупо и странно
kiel stulte kaj mizere ĉio okazis. Ja oni nur pensu!
получилось. Подумать только! Хотел
Provi averti ĉiujn pri la danĝero minacanta de la
предупредить всех об опасности, грозящей от
nekonata konsilisto, ĉion fari por lin kapti, kaj
неизвестного консультанта, собирался его
atingi nenion pli bonan ol esti venigita en misteran
изловить, а добился только того, что попал в
kabineton por rakonti ĉiajn sensencaĵojn pri sia
какой-то таинственный кабинет затем, чтобы
onklo Peĉjo, kiu loĝis en Vologda kaj drinkis kiel
рассказывать всякую чушь про дядю Федора,
funelo.
пившего в вологде запоем. Нестерпимо глупо!
Наконец Ивана отпустили. Он был
Fine ili lasis Ivanon trankvila. Li iĝis rekondukita
препровожден обратно в свою комнату, где
en sian ĉambron, kie li ricevis tason da kafo, du
получил чашку кофе, два яйца в смятку и
mole kuiritajn ovojn kaj blankan panon kun butero.
белый хлеб с маслом.
Съев и выпив все предложенное, Иван решил
Manĝinte kaj trinkinte ĉion ricevitan Ivano decidis
дожидаться кого-то главного в этом
atendi renkonton kun ia estro de la establaĵo por
учреждении и уж у этого главного добиться и
finfine igi tiun ĉefon unue, atenti lian kazon, kaj
внимания к себе, и справедливости.
due, respekti la juston.
И он дождался его, и очень скоро после своего
Lia atendo ne estis longa. Baldaŭ post la
завтрака. Неожиданно открылась дверь в
matenmanĝo la pordo de lia ĉambro subite
комнату Ивана, и в нее вошло множество
malfermiĝis kaj tra ĝi envenis amaso da
народа в белых халатах. Впереди всех шел
blankkitelaj homoj. Antaŭ ĉiuj iris viro aĝanta
тщательно, по-актерски обритый человек лет
proksimume kvardek kvin jarojn, razita zorge, kiel
сорока пяти, с приятными, но очень
aktoro, kun afabla, kvankam tre penetranta rigardo
пронзительными глазами и вежливыми
kaj ĝentilaj manieroj. Rilate al li la tuta sekvantaro
манерами. Вся свита оказывала ему знаки
sin tenis kun grandaj atento kaj respekto, tial lia
внимания и уважения, и вход его получился
enveno estis tre solena. «Kiel Poncio Pilato!»
поэтому очень торжественным. «Как Понтий
pensis Ivano.
Пилат!» — Подумалось Ивану.
Да, это был, несомненно, главный. Он сел на
Jes, sendube li estis la ĉefo. Li sidigis sin sur
табурет, а все остались стоять.
tabureton, la ceteraj restis stare.
— Доктор Стравинский, — представился
— Doktoro Stravinskij, — li prezentis sin afable
усевшийся Ивану и поглядел на него
rigardante Ivanon.
дружелюбно.
— Вот, Александр Николаевич, — негромко
— Bonvolu, Aleksandro Nikolaiĉ, — nelaŭte diris
сказал кто-то в опрятной бородке и подал
iu surhavanta flegitan barbeton, kaj donis al la ĉefo
главному кругом исписанный иванов лист.
la folion pri Ivano, dense kovritan je skribaĵoj.
«Целое дело сшили!» — Подумал Иван. А
«Jam plenforman dosieron ili fabrikis!» pensis
главный привычными глазами пробежал лист,
Ivano. La ĉefo per rutine rapida rigardo konsultis la
пробормотал: «Угу, угу...» И обменялся с
folion, akompanante la legadon per kelkaj «Ah
окружающими несколькими фразами на
ha ... ah ha», kaj interŝanĝis kun sia sekvantaro
малоизвестном языке.
kelkajn frazojn en malvaste konata lingvo.
«И по-латыни, как Пилат, говорит...» —
«Kaj kiel Pilato, li parolas latine ...» malgaje pensis
Печально подумал Иван. Тут одно слово
Ivano. Ĉi tiam li ekskuiĝis pro vorto trafinta lian
заставило его вздрогнуть, и это было слово
aŭdon, ĝi estis la vorto skizofrenio — ho ve, hieraŭ
«шизофрения» — увы, уже вчера
jam prononcita de la malbeninda alilandano ĉe la
произнесенное проклятым иностранцем на
Patriarĥa lageto, kaj hodiaŭ ĵus ripetita de
Патриарших прудах, а сегодня повторенное
profesoro Stravinskij.
здесь профессором Стравинским.
«И ведь это знал!» — Тревожно подумал Иван.
«Ja ankaŭ ĉi tion li sciis!» angore pensis Ivano.
Главный, по-видимому, поставил себе за
La ĉefo ŝajnis akceptinta por si la regulon: pri ĉio
правило соглашаться со всем и радоваться
konsenti, ĝoji pri ĉio al li dirata, kaj esprimi tiun
всему, что бы ни говорили ему окружающие, и mensostaton per ĉiuokaza ripetado de «brave,
выражать это словами «Славно, славно...».
brave...»
— Славно! — Сказал Стравинский, возвращая
— Brave! — li diris, redonis al iu la folion kaj
кому-то лист, и обратился к Ивану: — вы —
turnis sin al Ivano: — Vi estas poeto, ĉu?
поэт?
— Поэт, — мрачно ответил Иван и впервые
— Jes, poeto, — malserene respondis Ivano, kaj la
вдруг почувствовал какое-то необъяснимое
unuan fojon en sia vivo li subite eksentis ian
отвращение к поэзии, и вспомнившиеся ему тут neklarigeblan abomenon kontraŭ la poezio; ankaŭ
же собственные его стихи показались почему-
la rememoro pri siaj propraj versaĵoj ial estis al li
то неприятными.
malagrabla.
Морща лицо, он, в свою очередь, спросил у
Kun grimaco de malkontento li siavice demandis:
Стравинского:
— Вы — профессор?
— Vi estas profesoro, ĉu?
На это Стравинский предупредительно-
Stravinskij respondis per komplezeme ĝentila
вежливо наклонил голову.
kapoklino.
— И вы — здесь главный? — Продолжал Иван. — Kaj ĉi tie vi estas la ĉefo, ĉu? — daŭrigis Ivano.
Стравинский и на это поклонился.
Stravinskij denove sin klinis.
— Мне с вами нужно поговорить, —
— Mi devas kun vi paroli, — signifoplene dirls
многозначительно сказал Иван Николаевич.
Ivano Nikolaiĉ.
— Я для этого и пришел, — отозвался
— Pro tio mi venis ĉi tien, — respondis
Стравинский.
Stravinskij.
— Дело вот в чем, — начал Иван, чувствуя, что — Jen pri kio temas, — komencis Ivano, sentante настал его час, — меня в сумасшедшие
ke venis lia horo, — oni misprezentas min kiel
вырядили, никто не желает меня слушать!..
frenezulon, neniu volas min aŭskulti!..
— О нет, мы выслушаем вас очень
— Ho ne, ni aŭskultos vin plej atente, — serioze
внимательно, — серьезно и успокоительно
kaj trankvilige diris Stravinskij, — kaj neniel
сказал Стравинский, — и в сумасшедшие вас
toleros ke oni misprezentu vin kiel frenezulon.
рядить ни в коем случае не позволим.
— Так слушайте же: вчера вечером я на
— Do, aŭskultu: hieraŭ mi renkontiĝis kun mistera
Патриарших прудах встретился с
persono, eble alilandano, kiu antaŭsciis la morton
таинственною личностью, иностранцем не
de Berlioz kaj mem vidis Poncion Pilaton.
иностранцем, который заранее знал о смерти
Берлиоза и лично видел Понтия Пилата.
Свита безмолвно и не шевелясь слушала поэта.
La sekvantaro silente kaj senmove aŭskultis la
poeton.
— Пилата? Пилат, это — который жил при
— Pilaton? Ĉu la samtempanon de Jesuo Kristo?
Иисусе Христе? — Щурясь на Ивана, спросил
— demandis Stravinskij observante Ivanon tra
Стравинский.
duonfermitaj palpebroj.
— Тот самый.
— Ĝuste tiun.
— Ага, — сказал Стравинский, — а этот
— Ah ha, — diris Stravinskij, — kaj tiu Berlioz
Берлиоз погиб под трамваем?
pereis sub tramo, ĉu?
— Вот же именно его вчера при мне и зарезало — Certe, hieraŭ mi estis tie, ĉe la Patriarĥa, ĝuste трамваем на Патриарших, причем этот самый
kiam lin surveturis la tramo. Do, tiu enigma
загадочный гражданин...
civitano ...
— Знакомый Понтия Пилата? — Спросил
— Ĉu la konatulo de Poncio Pilato? — demandis
Стравинский, очевидно, отличавшийся
Stravinskij, sendube dotita je eminenta
большой понятливостью.
komprenpovo.
— Именно он, — подтвердил Иван, изучая
— Ĝuste li, — konfirmis Ivano ekzamenante la
Стравинского, — так вот он сказал заранее, что
vizaĝon de Stravinskij, — do, li antaŭvidis, ke
Аннушка разлила подсолнечное масло... А он и
Anjo jam lasis disflui la sunfloran oleon ... kaj
поскользнулся как раз на этом месте! Как вам
ĝuste tie li glitstumblis! Kiel plaĉas al vi ĉi tio? —
это понравится? — Многозначительно
signifoplene mienis Ivano, esperante per siaj vortoj
осведомился Иван, надеясь произвести
fari grandan efekton.
большой эффект своими словами.
Но эффекта не последовало, и Стравинский
Sed la efekto ne okazis, kaj Stravinskij tre simple
очень просто задал следующий вопрос:
demandis:
— А кто же эта Аннушка?
— Kio estas tiu Anjo?
Этот вопрос немного расстроил Ивана, лицо
La demando iom konfuzis Ivanon, li grimacetis.
его передернуло.
— Аннушка здесь совершенно не важна, —
— Anjo nun tute ne gravas, — li diris nervoze, —
проговорил он, нервничая, — черт ее знает, кто la diablo scias, kio ŝi estas. Simple ulino de она такая. Просто дура какая-то с Садовой. А
Sadovaja. La grava estas, ke li jam antaŭe, ĉu vi
важно то, что он заранее, понимаете ли, заранее komprenas, antaŭe li sciis pri la sunflora oleo! Ĉu знал о подсолнечном масле! Вы меня
vi min komprenas?
понимаете?
— Отлично понимаю, — серьезно ответил
— Tre bone mi vin komprenas, — serioze
Стравинский и, коснувшись колена поэта,
respondis Stravinskij kaj, tuŝetinte per la fingroj la
добавил: — не волнуйтесь и продолжайте.
genuojn de la poeto li aldonis: — Ne ekscitiĝu kaj
daŭrigu.
— Продолжаю, — сказал Иван, стараясь
— Mi daŭrigas, — diris Ivano, penante sin agordi
попасть в тон Стравинскому и зная уже по
al la tono de Stravinskij, ĉar el sia malfeliĉa sperto
горькому опыту, что лишь спокойствие
li jam sciis, ke nur trankvilo povas lin helpi, — do
поможет ему, — так вот, этот страшный тип, а
tiu terura individuo (li prezentas sin konsilisto)
он врет, что он консультант, обладает какою-то havas ian eksterordinaran povon ... Ekzemple, необыкновенной силой... Например, за ним
kiam oni lin postkuras, neniel eblas lin atingi.
погонишься, а догнать его нет возможности. А
Krome, kun li estas duopo, kaj ankaŭ ĝi ne estas
с ним еще парочка, и тоже хороша, но в своем
malforta, kvankam en alia maniero: longulo kun
роде: какой-то длинный в битых стеклах и,
rompitaj vitroj, kaj nekredeble granda virkato
кроме того, невероятных размеров кот,
meme vojaĝanta per tramo. Krome, — de neniu
самостоятельно ездящий в трамвае. Кроме
haltigate, Ivano parolis kun kreskantaj persvademo
того, — никем не перебиваемый Иван говорил
kaj ardo, — li proprapersone estis sur la balkono ĉe
все с большим жаром и убедительностью, — он Poncio Pilato, tio estas absolute certa. Ĉio ĉi ja ne лично был на балконе у Понтия Пилата, в чем
estas normala, ĉu? Necesas ilin aresti, aliel li
нет никакого сомнения. Ведь это что же такое? estigos nepriskribeblajn malfeliĉegojn!
А? Его надо немедленно арестовать, иначе он
натворит неописуемых бед.
— Так вот вы и добиваетесь, чтобы его
— Tial do vi volas, ke oni lin arestu, ĉu? Ĉu ĝuste
арестовали? Правильно я вас понял? —
mi vin komprenis? — demandis Stravinskij.
Спросил Стравинский.
«Он умен, — подумал Иван, — надо
«Li estas inteligenta» pensis Ivano. «Endas
признаться, что среди интеллигентов тоже
agnoski, ke ankaŭ inter la inteligencianoj oni
попадаются на редкость умные. Этого отрицать fojfoje trovas neordinare inteligentajn kapojn. Negi нельзя!» — И ответил:
tion estus eraro!» Li respondis:
— Совершенно правильно! И как же не
— Tute ĝuste! Kiel do mi ne volu, vi mem
добиваться, вы подумайте сами! А между тем
pripensu! Kaj dume oni min perforte retenas ĉi tie,
меня силою задержали здесь, тычут в глаза
puŝas lampon en la okulojn, min banigas, pri onklo
лампой, в ванне купают, про дядю федю чего-
Peĉjo demandas ĉiajn ajnaĵojn!.. Kvankam li jam
то расспрашивают!.. А его уж давно на свете
antaŭlonge forlasis la mondon!
нет! Я требую, чтобы меня немедленно
выпустили.
— Ну что же, славно, славно! — Отозвался
— Nu, brave, brave, — reagis Stravinskij, — nun
Стравинский, — вот все и выяснилось.
ĉio klariĝis. Efektive, kial teni en la kliniko sanan
Действительно, какой же смысл задерживать в
homon? Do, bone. Mi tuj vin elhospitaligos se vi
лечебнице человека здорового? Хорошо-с. Я
diros al mi, ke vi estas normala. Mi ne petas ke vi
вас немедленно же выпишу отсюда, если вы
pruvu tion, simple diru. Do, ĉu vi estas normala?
мне скажете, что вы нормальны. Не докажете, а
только скажете. Итак, вы нормальны?
Тут наступила полная тишина, и толстая
Estiĝis absoluta silento. La dikulino, kiu matene
женщина, утром ухаживавшая за Иваном,
zorgis pri Ivano, rigardis la profesoron kun pia
благоговейно поглядела на профессора, а Иван admiro kaj Ivano ankoraŭfoje pensis: «Decide, li еще раз подумал: «Положительно умен».
estas inteligenta».
Предложение профессора ему очень
La propono de la profesoro al li tre plaĉis, tamen,
понравилось, однако прежде чем ответить, он
antaŭ ol respondi, li tre intense, sulkiginte la
очень и очень подумал, морща лоб, и, наконец, frunton, ĉion pripensis kaj fine firme deklaris: сказал твердо:
— Я — нормален.
— Mi estas normala.
— Ну вот и славно, — облегченно воскликнул
— Do, bravege, — kun faciliĝo diris Stravinskij,
Стравинский, — а если так, то давайте
— kaj ĉar vi estas normala, ni rezonu logike. Ni
рассуждать логически. Возьмем ваш
konsideru vian hieraŭan tagon, — ĉi tiam li turnis
вчерашний день, — тут он повернулся, и ему
la kapon kaj oni tuj donis al li la folion pri Ivano.
немедленно подали иванов лист. — В поисках
— Serĉante nekonatan homon, kiu sin prezentis al
неизвестного человека, который
vi kiel personon akceptitan ĉe Poncio Pilato, vi
отрекомендовался вам как знакомый Понтия
plenumis hieraŭ la sekvajn agojn, — Stravinskij
Пилата, вы вчера произвели следующие
komencis fleksi, unu post alia, siajn longajn
действия, — тут Стравинский стал загибать
fingrojn, rigardante jen sur la liston, jen al Ivano,
длинные пальцы, поглядывая то в лист, то на
— vi pendigis ikoneton sur la bruston. Ĉu fakto?
Ивана, — повесили на грудь иконку. Было?
— Было, — хмуро согласился Иван.
— Fakto, — malserene jesis Ivano.
— Сорвались с забора, повредили лицо? Так?
— Falante de barilo vi lezis vian vizaĝon. Ĉu? Vi
Явились в ресторан с зажженной свечой в руке, venis en restoracion tenante en la mano brulantan в одном белье и в ресторане побили кого-то.
kandelon, en nuraj subvestoj, kaj en la restoracio vi
Привезли вас сюда связанным. Попав сюда, вы iun batis. Oni vin ligis kaj veturigis ĉi tien. De ĉi звонили в милицию и просили прислать
tie vi telefonis al la miliciejo kaj petis sendi
пулеметы. Затем сделали попытку выброситься
mitralojn. Poste vi provis ĵeti vin el la fenestro.
из окна. Так? Спрашивается: возможно ли,
Ĉu? Nun venas la demando: ĉu eblas, tiel agante,
действуя таким образом, кого-либо поймать
iun kapti aŭ arestigi? Nu, se vi estas homo
или арестовать? И если вы человек
normala, vi mem respondos: nepre ne. Vi volas
нормальный, то вы сами ответите: никоим
eliri de ĉi tie, ĉu? Estu laŭ via plaĉo. Tamen
образом. Вы желаете уйти отсюда? Извольте-с. permesu al mi vin demandi: kien vi iros de ĉi tie?
Но позвольте вас спросить, куда вы
направитесь отсюда?
— Конечно, в милицию, — ответил Иван уже
— Al la milicio, nature, — respondis Ivano, ĉi foje
не так твердо и немного теряясь под взглядом
malpli firme kaj iom konfuzite sub la rigardo de la
профессора.
profesoro.
— Непосредственно отсюда?
— Ĉu rekte de ĉi tie?
— Угу.
— Jes ja.
— А на квартиру к себе не заедете? — Быстро
— Do, sen antaŭe viziti vian hejmon, ĉu? — rapide
спросил Стравинский.
demandis Stravinskij.
— Да некогда тут заезжать! Пока я по
— Por tio mi ne havas ja tempon! Dum mi faros
квартирам буду разъезжать, он улизнет!
vizitojn li forŝteliĝos!
— Так. А что же вы скажете в милиции в
— Klare. Kaj pri kio vi unuavice parolos en la
первую очередь?
miliciejo?
— Про Понтия Пилата, — ответил Иван
— Pri Poncio Pilato, — respondis Ivano Nikolaiĉ,
Николаевич, и глаза его подернулись
kaj liajn okulojn vualis malhela nebulo.
сумрачной дымкой.
— Ну, вот и славно! — Воскликнул
— Do, bravege! — ekkriis Stravinskij konvinkite;
покоренный Стравинский и, обратившись к
sin turninte al la barbetulo li ordonis: — Teodoro
тому, что был с бородкой, приказал: — Федор
Vasiljeviĉ, bonvolu elhospitaligi civitanon
васильевич, выпишите, пожалуйста,
Senhejmulo kaj transportigu lin en la urbon. Sed la
гражданина Бездомного в город. Но эту
ĉambron oni ne okupu, kaj ne necesas ŝanĝi la
комнату не занимать, постельное белье можно
littolaĵojn. Post du horoj civitano Senhejmulo ree
не менять. Через два часа гражданин
estos ĉi tie. Do, — li turnis sin al la poeto, —
Бездомный опять будет здесь. Ну что же, —
sukceson al vi mi ne deziras, ĉar je tiu sukceso mi
обратился он к поэту, — успеха я вам желать
neniom kredas. Ĝis la baldaŭa revido! — Li sin
не буду, потому что в успех этот ни на йоту не
levis kaj lia sekvantaro moviĝetis.
верю. До скорого свидания! — И он встал, а
свита его шевельнулась.
— На каком основании я опять буду здесь? —
— Kial mi ree estos ĉi tie? — maltrankvile
Тревожно спросил Иван.
demandis Ivano.
Стравинский как будто ждал этого вопроса,
La profesoro ŝajnis atendi tiun demandon, li tuj
немедленно уселся опять и заговорил:
residiĝis kaj diris:
— На том основании, что, как только вы
— Tial, ke kiam vi en kalsono venos en miliciejon
явитесь в кальсонах в милицию и скажете, что
kaj deklaros, ke vi renkontis homon, kiu persone
виделись с человеком, лично знавшим Понтия
konis Poncion Pilaton, oni tuj reveturigos vin ĉi
Пилата, — как моментально вас привезут сюда, tien kaj vi denove trafos en ĉi tiun ĉambron.
и вы снова окажетесь в этой же самой комнате.
— При чем здесь кальсоны? — Растерянно
— Kial temu pri kalsono? — demandis Ivano
оглядываясь, спросил Иван.
perplekse rigardante ĉirkaŭen.
— Главным образом Понтий Пилат. Но и
— Precipe pri Poncio Pilato. Tamen ankaŭ pri la
кальсоны также. Ведь казенное же белье мы с
kalsono. Ĉar la publikan havaĵon ni reprenos kaj
вас снимем и выдадим вам ваше одеяние. А
redonos al vi viajn vestojn. Nu, vi estis venigita ĉi
доставлены вы были к нам в кальсонах. А
tien en kalsono, kaj viziti vian loĝejon vi neniel
между тем на квартиру к себе вы заехать
intencas, kvankam mi aludis al vi pri tio. Aldonu al
отнюдь не собирались, хоть я и намекнул вам
tio Pilaton ... kaj la kazo estas kompleta!
на это. Далее последует Пилат... И дело готово!
Тут что-то странное случилось с Иваном
Ĉi tiam io stranga okazis pri Ivano Nikolaiĉ. Lia
Николаевичем. Его воля как будто раскололась, volo ŝajnis fendiĝi, li sentis sin malforta kaj preta и он почувствовал, что слаб, что нуждается в
peti konsilon.
совете.
— Так что же делать? — Спросил он на этот
— Kion do mi f aru? — li demandis senkuraĝe.
раз уже робко.
— Ну вот и славно! — Отозвался Стравинский,
— Ah! Bravege, — respondis Stravinskij, — jen
— это резоннейший вопрос. Теперь я скажу
tre prudenta demando. Nun mi diros al vi, kio reale
вам, что, собственно, с вами произошло. Вчера al vi okazis. Hieraŭ iu forte vin timigis kaj кто-то вас сильно напугал и расстоил рассказом konsternis per la rakonto pri Poncio Pilato kaj про Понтия Пилата и прочими вещами. И вот
ceteraj aferoj. Nervozigite kaj tute ekster vi, vi
вы, разнервничавшийся, издерганный человек,
kuras tra la urbo rakontante pri Poncio Pilato. Tute
пошли по городу, рассказывая про Понтия
nature, oni prenas vin por frenezulo. Nur unu
Пилата. Совершенно естественно, что вас
rimedo nun povas vin savi: plena kvieto. Kaj nepre
принимают за сумасшедшего. Ваше спасение
vi devas resti ĉi tie.
сейчас только в одном — в полном покое. И
вам непременно нужно остаться здесь.
— Но его необходимо поймать! — Уже моляще — Tamen necesas lin kapti! — jam petvoĉe ekkriis воскликнул иван.
Ivano.
— Хорошо-с, но самому-то зачем же бегать?
— Bone, sed kial vi mem ĉion faru? Surpaperigu
Изложите на бумаге все ваши подозрения и
ĉiujn viajn suspektojn kaj akuzojn kontraŭ tiu
обвинения против этого человека. Ничего нет
homo. Nenio estas pli facila ol transdoni vian
проще, как переслать ваше заявление куда
deklaron al la kompetenta instanco kaj se, kiel vi
следует, и если, как вы полагаете, мы имеем
opinias, temas pri krimulo, ĉio baldaŭ klariĝos.
дело с преступником, все это выяснится очень
Tamen mi metas la kondiĉon, ke vi ne streĉu vian
скоро. Но только одно условие: не напрягайте
kapon, kaj provu malpli pensi pri Poncio Pilato.
головы и старайтесь поменьше думать о
Homoj inventas plej eksterordinarajn historiojn;
Понтии Пилате. Мало ли чего можно
nu, ne ĉiun oni kredu!
рассказать! Не всему надо верить.
— Понял! — Решительно заявил Иван, —
— Komprenite, — decidmiene deklaris Ivano, —
прошу выдать мне бумагу и перо.
mi petas doni al mi plumon kaj paperon.
— Выдайте бумагу и коротенький карандаш, — — Donu al li paperon kaj mallongan krajonon, —
приказал Стравинский толстой женщине, а
ordonis Stravinskij al la dika virino; kaj al Ivano li
Ивану сказал так: — но сегодня советую не
diris: — Tamen mi konsilas al vi hodiaŭ nenion
писать.
skribi.
— Нет, нет, сегодня же, непременно сегодня,
— Ne, hodiaŭ, nepre hodiaŭ, — maltrankvile
— встревоженно вскричал Иван.
ekkriis Ivano.
— Ну хорошо. Только не напрягайте мозг. Не
— Nu, bone. Tamen ne lacigu la cerbon. Kion vi
выйдет сегодня, выйдет завтра.
ne sukcesos fari hodiaŭ, tion vi f aros morgaŭ.
— Он уйдет!
— Sed li eskapos!
— О нет, — уверенно возразил Стравинский,
— Ho ne, — senhezite replikis la profesoro, —
— он никуда не уйдет, ручаюсь вам. И
certe li ne eskapos, tion mi garantias. Kaj bone
помните, что здесь у нас вам всемерно помогут, memoru, ke ĉi tie ni ĉiel vin helpos, kaj ke sen nia а без этого у вас ничего не выйдет. Вы меня
helpo vi nenion atingos. Ĉu vi min aŭdas? — li
слышите? — Вдруг многозначительно спросил demandis kun subita emfazo kaj ekprenis ambaŭ
Стравинский и завладел обеими руками Ивана
manojn de Ivano Nikolaiĉ. Tfenante ilin en la siaj
Николаевича. Взяв их в свои, он долго, в упор
li longe, fikse rigardis Ivanon en la okulojn kaj
глядя в глаза Ивану, повторял: — вам здесь
ripetadis: — Ni helpos vin ... ni helpos vin ... ĉu vi
помогут... Вы слышите меня?.. Вам здесь
min aŭdas? ... Ni helpos vin ... Vi faciliĝos. Ĉi tie
помогут... Вам здесь помогут... Вы получите
estas kviete, trankvile ... Ni helpos vin ...
облегчение. Здесь тихо, все спокойно. Вам
здесь помогут...
Иван Николаевич неожиданно зевнул,
Ivano Nikolaiĉ subite oscedis, lia vizaĝo
выражение лица его смягчилось.
malstreĉiĝis.
— Да, да, — тихо сказал он.
— Jes, jes, — li diris nelaŭte.
— Ну вот и славно! — По своему обыкновению — Do, brave, — laŭ sia kutimo konkludis
заключил беседу Стравинский и поднялся, —
Stravinskij kaj sin levis, — ĝis revido! — li premis
до свиданья! — Он пожал руку Ивану и, уже
la manon de Ivano kaj, jam elirante, li turnis sin al
выходя, повернулся к тому, что был с
la barbetulo kaj diris: — Jes, la oksigenon ja
бородкой, и сказал: — да, а кислород
provu ... kaj la banojn.
попробуйте... И ванны.
Через несколько мгновений перед Иваном не
Post kelkaj momentoj Ivano ne plu vidis kontraŭ si
было ни Стравинского, ни свиты. За сеткой в
la profesoron nek lian sekvantaron. Malantaŭ la
окне, в полуденном солнце, красовался
fenestra dratreto, en la tagmeza sunlumo belis la
радостный и весенний бор на другом берегу
ĝoja printempa pin’arbaro transborda, kaj pli
реки, а поближе сверкала река.
proksime brilegis la rivero.
Глава 9. Коровьевские штуки Ĉapitro 9 KERUBJEVAĴOJ
Никанор Иванович босой, председатель
Nikanoro Ivaniĉ Nudokrudov, prezidanto de la
жилищного товарищества дома №302-бис по
loĝoasocio de la domo n-ro 302-bis ĉe la strato
Садовой улице в Москве, где проживал
Sadovaja en Moskvo, kie loĝis la forpasinto
покойный Берлиоз, находился в страшнейших
Berlioz, ekde la ĵusa nokto inter la merkredo kaj la
хлопотах, начиная с предыдущей ночи со
ĵaŭdo estis en frenezigaj klopodoj de l’ kapo ĝis
среды на четверг.
piedoj.
В полночь, как мы уже знаем, приехала в дом
Kiel ni jam scias, je la noktomezo al la domo venis
комиссия, в которой участвовал желдыбин,
la komisiono en kies laboro partoprenis Ĵeldibin,
вызывала Никанора Ивановича, сообщила ему
oni elvokis Nudokrudovon, informis lin pri la
о гибели Берлиоза и вместе с ним отправилась
morto de Berlioz kaj de li akompanate iris en la
в квартиру №50.
apartamenton n-ro 50.
Там было произведено опечатание рукописей и
Tie la kornisiono plenumis sigeladon de la
вещей покойного. Ни Груни, приходящей
mamiskriptoj kaj de la apartenaĵoj de la mortinto.
домработницы, ни легкомысленного Степана
Nek Grunjo, la mastrumistino, nek la frivola
Богдановича в это время в квартире не было.
Latronov tiutempe estis en la apartamento. La
Комиссия объявила Никанору Ивановичу, что
komisiono sciigis al Nikanoro Ivaniĉ, ke la
рукописи покойного ею будут взяты для
manuskriptojn de la mortinto ĝi forportos por
разборки, что жилплощадь покойного, то есть
klasado, ke lia loĝejo, tio estas tri ĉambroj (la eksaj
три комнаты (бывшие ювелиршины кабинет,
kabineto, salono kaj la manĝoĉambro de la
гостиная и столовая), переходят в
juvelistvidvino), transiras je la dispono de la
распоряжение жилтоварищества, а вещи
loĝoasocio, ke la propraĵoj de la mortinto restu en
покойного подлежат хранению на указанной
la indikita loĝejo ĝis la heredontoj estos
жилплощади, впредь до объявления
determinitaj.
наследников.
Весть о гибели Берлиоза распространилась по
La informo pri la morto de Berlioz supernature
всему дому с какою-то сверхъестественной
rapide diskoniĝis en la tuta domo, kaj ĵaŭde, de la
быстротою, и с семи часов утра четверга к
sepa horo matene, asocianoj komencis telefoni al
босому начали звонить по телефону, а затем и
Nudokrudov kaj iom poste lin viziti por prezenti
лично являться с заявлениями, в которых
skribajn pretendojn je la loĝejo de la forpasinto.
содержались претензии на жилплощадь
Dum du horoj Nikanoro Ivaniĉ akceptis tridek du
покойного. И в течение двух часов Никанор
tiajn skribajn deklarojn.
Иванович принял таких заявлений тридцать две
штуки.
В них заключались мольбы, угрозы, кляузы,
Ili entenis petegojn, minacojn, kalumniojn,
доносы, обещания произвести ремонт на свой
denuncojn, promesojn plenumi la riparojn je sia
счет, указания на несносную тесноту и
kostopago, atentigojn pri neeltenebla malvasteco
невозможность жить в одной квартире с
kaj pri hororoj de loĝado en unu apartamento kun
бандитами. В числе прочего было потрясающее banditoj. Aparte menciindas la animskua en sia
по своей художественной силе описание
artismo priskribo de forrabo, rekte en jakpoŝon, de
похищения пельменей, уложенных
pelmenoj pretigitaj por kuirado en la apartamento
непосредственно в карман пиджака, в квартире n-ro 31, du minacoj pri memmortigo kaj unu
№31, два обещания покончить жизнь
konfeso pri sekreta gravedo.
самоубийством и одно признание в тайной
беременности.
Никанора Ивановича вызывали в переднюю его Fojon post fojo oni vokis Nudokrudovon en la
квартиры, брали за рукав, что-то шептали,
antaŭĉambron de lia apartamento, oni prenis lin je
подмигивали и обещали не остаться в долгу.
la maniko, ion flustris, palpebmmadis kaj promesis
sin montri dankerna.
Мука эта продолжалась до начала первого часа Tiu turmento daŭris la tutan matenon, ĝis nelonge дня, когда Никанор Иванович просто сбежал из post la tagmezo, kiam Nikanoro Ivaniĉ eskapis el своей квартиры в помещение управления у
sia apartamento kaj provis rifuĝi en la
ворот, но когда увидел он, что и там его
administrejo, apud la stratpordego; tamen
подкарауливают, убежал и оттуда. Кое-как
rimarkinte gvatantojn ĉe la oficejo li fuĝis ankaŭ
отбившись от тех, что следовали за ним по
de tie. Grandpene sin malembarasinte je kelkaj
пятам через асфальтовый двор, Никанор
personoj, kiuj kuris post li tra la asfaltizita korto, la
Иванович скрылся в шестом подъезде и
prezidanto sin kaŝis en la sesa enirejo kaj suriris la
поднялся на пятый этаж, где и находилась эта
kvinan etaĝon, kie situis la malbenita apartamento
поганая квартира №50.
n-ro 50.
Отдышавшись на площадке, тучный Никанор
Sur la ŝtuparplaceto la dikulo Nudokrudov haltis
Иванович позвонил, но ему никто не открыл.
por retrovi spiron, poste sonorigis, sed neniu
Он позвонил еще раз и еще раз и начал ворчать malfermis. Li sonorigis duan fojon, poste trian, и тихонько ругаться. Но и тогда не открыли.
komencis grumbli kaj nelaŭte sakri. Sed la pordo
Терпение Никанора Ивановича лопнуло, и он,
plu restis fermita. Lia pacienco krevis, kaj
достав из кармана связку дубликатов ключей,
elpoŝiginte la rezervan ŝlosilfaskon administrejan,
принадлежащих домоуправлению, властной
li per sia estrula mano malfermis la pordon kaj
рукою открыл дверь и вошел.
eniris.
— Эй, домработница! — Прокричал Никанор
— Hej, mastrumistino! — kriis Nikanoro Ivaniĉ en
Иванович в полутемной передней. — Как тебя?
la duonlumo de la antaŭĉambro. — Kiu do estas
Груня, что ли? Тебя нету?
via nomo ... Grunjo, ĉu? Ĉu vi estas for?
Никто не отозвался.
Neniu respondis.
Тогда Никанор Иванович освободил дверь
Tiam Nudokrudov forigis la sigelon de la pordo de
кабинета от печати, вынул из портфеля
la kabineto, prenis el sia teko faldmezurilon kaj
складной метр и шагнул в кабинет.
paŝis en la kabineton.
Шагнуть-то он шагнул, но остановился в
Li faris ja paŝon en la kabineton sed haltis en
изумлении в дверях и даже вздрогнул.
surprizego ĉe la sojlo kaj eĉ ekŝanceliĝis.
За столом покойного сидел неизвестный,
Ĉe la tablo de la mortinto sidis nekonata civitano,
тощий и длинный гражданин в клетчатом
maldika kaj longa, kun kvadratita jako, ĵokea
пиджачке, в жокейской шапочке и в пенсне...
kaskedo kaj nazumo ... nu, tiu sama.
Ну, словом, тот самый.
— Вы кто такой будете, гражданин? —
— Kiu vi estas, civitano? — konsternite demandis
Испуганно спросил Никанор Иванович.
Nudokrudov,
— Ба! Никанор Иванович, — заорал
— Ba! Nikanoro Ivaniĉ! — kriegis la neatendita
дребезжащим тенором неожиданный
civitano per akra kaprotenoro kaj, salte ekstarinte,
гражданин и, вскочив, приветствовал
li salutis la prezidanton per subite trudita
председателя насильственным и внезапным
manpremo. Tamen tiu varma saluto neniel ravis
рукопожатием. Приветствие это ничуть не
Nudokrudovon.
обрадовало Никанора Ивановича.
— Я извиняюсь, — заговорил он
— Pardonon, — li ekparolis suspekteme, — kiu vi
подозрительно, — вы кто такой будете? Вы —
estas, civitano? Ĉu vi estas oficialulo?
лицо официальное?
— Эх, Никанор Иванович! — Задушевно
— Ah, Nikanoro Ivaniĉ, — ekkiris la nekonato per
воскликнул неизвестный. — Что такое
kore intima tono, — kio estas oficialulo kaj kio
официальное лицо или неофициальное? Все это estas privatulo? Ĉio ĉi dependas de la vidpunkto el зависит от того, с какой точки зрения смотреть kiu oni rigardas la aferon, ĉio ĉi, Nikanoro Ivaniĉ, на предмет, все это, Никанор Иванович,
estas konvencia kaj malfirma. Hodiaŭ oni estas
условно и зыбко. Сегодня я неофициальное
persono neoficiala, kaj morgaŭ, ek! — oficiala!
лицо, а завтра, глядишь, официальное! А
Kaj ankaŭ la malo povas okazi, Nikanoro Ivaniĉ,
бывает и наоборот, Никанор Иванович. И еще
eĉ tre facile!
как бывает!
Рассуждение это ни в какой степени не
Tiu konsidero neniom kontentigis la prezidanton
удовлетворило председателя домоуправления.
de la domkomitato. Homo nature suspektema, li
Будучи по природе вообще подозрительным
konkludis, ke la rezonanta antaŭ li civitano ĝuste
человеком, он заключил, что
estas persono neoficiala, kaj verŝajne, eĉ senokupa.
разглагольствующий перед ним гражданин —
лицо именно неофициальное, а пожалуй, и
праздное.
— Да вы кто такой будете? Как ваша фамилия?
— Tamen kio do vi estas? Kiu estas via
— Все суровее стал спрашивать председатель и familinomo? — pli kaj pli malmilde demandadis даже стал наступать на неизвестного.
Nudokrudov kaj eĉ faris paŝon kontraŭ la
nekonaton.
— Фамилия моя, — ничуть не смущаясь
— Mia f amilinomo, — respondis la civitano
суровостью, отозвался гражданин, — ну,
neniom impresite de la severa tono de la
скажем, Коровьев. Да не хотите ли закусить,
prezidanto, — estu, ekzemple, Kerubjev. Interalie,
Никанор Иванович? Без церемоний! А?
ĉu vi dezirus iom manĝeti, Nikanoro Ivaniĉ? Tute
senceremonie! Ĉu konsentite?
— Я извиняюсь, — уже негодуя, заговорил
— Pardonon, — diris Nudokrudov indigniĝante,
Никанор Иванович, — какие тут закуски!
— pri kiaj manĝetoj vi parolas ĉi tie? (Endas
(Нужно признаться, хоть это и неприятно, что
agnoski, ke bedaŭrinde la prezidanto estis nature
Никанор Иванович был по натуре несколько
iom maldelikata.) Restadi sur la metraro de la
грубоват). — На половине покойника сидеть не mortinto estas malpermesite! Kion vi faras ĉi tie?
разрешается! Вы что здесь делаете?
— Да вы присаживайтесь, Никанор Иванович,
— Bonvolu do sidiĝi, Nikanoro Ivaniĉ, — kriaĉis
— нисколько не теряясь, орал гражданин и
la civitano sen malpleja konfuziĝo kaj sin kurbigis
начал юлить, предлагая председателю кресло.
prezentante seĝon al Nudokrudov.
Совершенно освирепев, Никанор Иванович
Tute furioziĝinte, Nikanoro Ivaniĉ repuŝis la seĝon
отверг кресло и завопил:
kaj blekegis:
— Да кто вы такой?
— Ĉu vi diros finfine, kio vi estas?
— Я, изволите ли видеть, состою переводчиком — Se vi deziras, mi havas la honoron plenumi la при особе иностранца, имеющего резиденцию в oficon de interpretisto ĉe la persono de alilandano этой квартире, — отрекомендовался назвавший rezidanta en ĉi tiu apartamento, — sin prezentis la себя Коровьевым и щелкнул каблуком рыжего
civitano atribuinta al si la nomon de Kerubjev,
нечищенного ботинка.
kunklakigante la kalkanumojn de siaj neciritaj,
ruĝetaj ŝuoj.
Никанор Иванович открыл рот. Наличность
La buŝo de Nudokmdov larĝe malfermiĝis. La
какого-то иностранца, да еще с переводчиком,
estado de alilandano en tiu apartamento, kaj
в этой квартире явилась для него
ankoraŭ kun interpretisto, konsistigis por li
совершеннейшим сюрпризом, и он потребовал
perfektan surprizon, tial li postulis eksplikon.
объяснений.
Переводчик охотно объяснился. Иностранный
La interpretisto volonte eksplikis. La alilanda
артист господин Воланд был любезно
artisto, sinjoro Voland, estis afable invitita de la
приглашен директором Варьете Степаном
direktoro de Varieteo, Stefano Bogdanoviĉ
Богдановичем Лиходеевым провести время
Latronov, loĝi en lia apartamento por la daŭro de
своих гастролей, примерно недельку, у него в
siaj prezentadoj, do proksimume unu semajnon, pri
квартире, о чем он еще вчера написал
kio Latronov ĝuste hieraŭ skribis al Nikanoro
Никанору Ивановичу, с просьбой прописать
Ivaniĉ, petante lin registri la alilandanon por
иностранца временно, покуда сам Лиходеев
provizora loĝado en la domo dum li mem,
съездит в Ялту.
Latronov, forveturos en Jalton.
— Ничего он мне не писал, — в изумлении
— Nenion ajn li al mi skribis, — en granda miro
сказал председатель.
diris la prezidanto.
— А вы поройтесь у себя в портфеле, Никанор
— Nu, tamen vi fosu en via teko, Nikanoro Ivaniĉ,
Иванович, — сладко предложил Коровьев.
— mielvoĉe proponis Kerubjev.
Никанор Иванович, пожимая плечами, открыл
Nudokrudov levetis la ŝultrojn, malfermis la tekon
портфель и обнаружил в нем письмо
kaj trovis tie la leteron de Latronov.
Лиходеева.
— Как же это я про него забыл? — Тупо глядя
— Kiel povis okazi, ke mi tute pri ĝi forgesis? —
на вскрытый конверт, пробормотал Никанор
stultamiene rigardante la malfermitan koverton
Иванович.
murmuris la prezidanto.
— То ли бывает, то ли бывает, Никанор
— Ordinara afero, kara Nikanoro Ivaniĉ, tute
Иванович! — Затрещал Коровьев, —
ordinara afero! — ekĉirpis Kerubjev. —
рассеянность, рассеянность, и переутомление,
Distriĝemo, distriĝemo, kaj trolaciĝo, kaj
и повышенное кровяное давление, дорогой наш hipertensio, nia kara amiko Nikanoro Ivaniĉ! Mi друг Никанор Иванович! Я сам рассеян до
mem estas terure distriĝema. Iun tagon, ĉe
ужаса. Как-нибудь за рюмкой я вам расскажу
pokaleto, mi rakontos al vi kelkajn faktojn el mia
несколько фактов из моей биографии, вы
biografio, vi krevos de rido!
обхохочетесь!
— Когда же Лиходеев едет в Ялту?!
— Kiam do Latronov forveturos al Jalto?
— Да он уже уехал, уехал! — Закричал
— Jam, jam li forveturis! — ekkriis la
переводчик, — он, знаете ли, уж катит! Уж он
interpretisto, — li, pardonon, jam ruliĝegas! La
черт знает где! — И тут переводчик замахал
diablo scias, kie li jam estas! — la brakoj de
руками, как мельничными крыльями.
Kerubjev turniĝis kvazaŭ aloj de venta muelejo.
Никанор Иванович заявил, что ему необходимо Nudokrudov deklaris, ke li devas vidi la
лично повидать иностранца, но в этом получил alilandanon, sed la interpretisto respondis rifuze: от переводчика отказ: никак невозможно.
absolute maleble. Li estas okupita. Li dresas la
Занят. Дрессирует кота.
katon.
— Кота, ежели угодно, могу показать, —
— La katon, se vi deziras, mi povas al vi montri.
предложил Коровьев.
От этого, в свою очередь, отказался Никанор
Tion Nikanoro Ivaniĉ malakceptis, kaj la
Иванович, а переводчик тут же сделал
interpretisto tuj prezentis al li surprizan sed tre
председателю неожиданное, но весьма
interesan proponon.
интересное предложение.
Ввиду того, что господин Воланд нипочем не
Konsidere ke sinjoro Voland nepre malvolas loĝi
желает жить в гостинице, а жить он привык
en hotelo, kaj krome, ke loĝospacon li kutimas
просторно, то вот не сдаст ли жилтоварищество havi vasta, ĉu la loĝoasocio konsentos lui al li, на недельку, пока будут продолжаться гастроли ĝuste por unu semajno, tio estas por la daŭro de liaj Воланда в Москве, ему всю квартирку, то есть
prezentadoj en Moskvo, la tutan apartamenton, do
и комнаты покойного?
ankaŭ la ĉambrojn de la mortinto?
— Ведь ему безразлично, покойнику, —
— Por li tio ja estas egala, por la forpasinto, —
шепотом сипел Коровьев, — ему теперь, сами
flustre ŝuŝis Kerubjev, — ja konsentu, Nikanoro
согласитесь, Никанор Иванович, квартира эта
Ivaniĉ, li tiun ĉi loĝejon jam ne bezonas, ĉu?
ни к чему?
Никанор Иванович в некотором недоумении
Iom perplekse Nudokrudov obĵetis, ke normale la
возразил, что, мол, иностранцам полагается
alilandanoj devas loĝi en Metropole, neniel en
жить в «Метрополе», а вовсе не на частных
privataj loĝejoj...
квартирах...
— Говорю вам, капризен, как черт знает что! — — Ja mi diras al vi, — arde flustris Kerubjev, — li Зашептал Коровьев, — ну не желает! Не любит estas kapricema kiel mil diabloj! La sinjoro
он гостиниц! Вот они где у меня сидят, эти
malvolas! La sinjoro malŝatas la hotelojn! Jen ĝis
интуристы! — Интимно пожаловался
kie mi ilin havas, tiujn turistojn alilandajn! —
Коровьев, тыча пальцем в свою жилистую
intimtone plendis Kerubjev, puŝante la dikfingron
шею, — верите ли, всю душу вымотали!
en sian vejnozan gorĝon, — nekredeble, kiom da
Приедет... И или нашпионит, как последний
malbona sango al mi ili faris! Enlasite en la landon,
сукин сын, или же капризами все нервы
tia ulo aŭ ĉion prispionas, kiel plej fia kanajlo, aŭ
вымотает: и то ему не так, и это не так!.. А
per siaj kapricoj tute fortrivas oniajn nervojn: tio ĉi
вашему товариществу, Никанор Иванович,
ne taŭgas, tio f or ne konvenas!.. Dum por via
полнейшая выгода и очевидный профит. А за
asocio, Nikanoro Ivaniĉ, tio estas pura gajno kaj
деньгами он не постоит, — Коровьев
evidenta profito. Ja pri mono li tute ne zorgas, —
оглянулся, а затем шепнул на ухо
Kerubjev ĵetis rigardon ĉirkaŭen kaj flustris al la
председателю: — миллионер!
prezidanto: — li estas milionulo!
В предложении переводчика заключался ясный
La propono de la interpretisto havis evidentan
практический смысл, предложение было очень
sencon praktikan, ĝi estis tre serioza propono, sed
солидное, но что-то удивительно несолидное
io mirinde malserioza estis kaj en lia parolmaniero,
было и в манере переводчика говорить, и в его
kaj en liaj vestoj, kaj en tiu hida, tute senutila
одежде, и в этом омерзительном, никуда не
nazumaĉo. Tio kaŭzis malklaran sed ĝenan
годном пенсне. Вследствие этого что-то
impreson en la animo de la prezidanto, kaj tamen li
неясное томило душу председателя, и все-таки
decidis akcepti la proponon. Ĉar la financa stato de
он решил принять предложение. Дело в том,
la asocio prezentis, ho ve, nemalgrandan
что в жилтовариществе был, увы, преизрядный deficitegon. En la aŭtuno estis aĉetenda mazuto por дефицит. К осени надо было закупать нефть
la vaporhejtado, sed kontraŭ kiaj groŝoj — tion
для парового отопления, а на какие шиши —
sciis neniu. Kun la mono de la turisto oni eble
неизвестно. А с интуристовыми деньгами,
povus elturniĝi. Sed la praktikema kaj prudenta
пожалуй, можно было и вывернуться. Но
prezidanto deklaris, ke antaŭ ĉio li devos akordigi
деловой и осторожный Никанор Иванович
la aferon kun la Alilandanburoo.
заявил, что ему прежде всего придется увязать
этот вопрос с интуристским бюро.
— Я понимаю, — вскричал Коровьев, — как же — Kompreneble! — ekkriis Kerubjev. — Certe,
без увязки, обязательно. Вот вам телефон,
akordigo ja estas nepraĵo. Jen la telefono, Nikanoro
Никанор Иванович, и немедленно увязывайте.
Ivaniĉ, tuj akordigu! Kaj pri la mono vi vin ne
А насчет денег не стесняйтесь, — шепотом
ĝenu, — li aldonis flustre, kondukante la
добавил он, увлекая председателя в переднюю
prezidanton en la antaŭĉambron al la telefono, —
к телефону, — с кого же взять, как не с него!
se ne lin, kiun do pagigi! Se vi vidus lian vilaon en
Если б вы видели, какая у него вилла в ницце!
Nico! Promesu al mi, ke jam ĉi somere, dum via
Да будущим летом, как поедете за границу,
sekva vojaĝo eksterlanden, vi speciale venos ĝin
нарочно заезжайте посмотреть — ахнете!
vidi — vi ploros pro admiro!
Дело с интуристским бюро уладилось по
La afero pri la alilandano aranĝiĝis pertelefone kun
телефону с необыкновенной, поразившей
rapideco eksterordinara, tute konsterninta la
председателя, быстротою. Оказалось, что там
prezidanton. Evidentiĝis, ke oni jam scias pri la
уже знают о намерении господина Воланда
intenco de sinjoro Voland loĝi en la privata loĝejo
жить в частной квартире Лиходеева и против
de Latronov, kaj havas nenian obĵeton.
этого ничуть не возражают.
— Ну и чудно! — Орал Коровьев.
— Do, eminente! — blekegis Kerubjev.
Несколько ошеломленный его трескотней,
Iom malspritigite de lia ĉirpado, Nudokrudov
председатель заявил, что жилтоварищество
deklaris, ke la loĝoasocio konsentas ludoni al
согласно сдать на неделю квартиру №50
artisto Voland la apartamenton n-ro 50 por unu
артисту Воланду с платой по... — Никанор
semajno je la prezo po ... — Nikanoro Ivaniĉ
Иванович замялся немножко и сказал:
embarasite paŭzetis kaj diris:
— По пятьсот рублей в день.
— Po kvincent rubloj tage.
Тут Коровьев окончательно поразил
— Tiam Kerubjev definitive konsternis la
председателя. Воровски подмигнув в сторону
prezidanton. Li ŝteliste palpebrumis ĵetante
спальни, откуда слышались мягкие прыжки
rigardon en la direkto al la dormoĉambro, de kie
тяжелого кота, он просипел:
aŭdiĝis la molaj saltoj de la peza kato, kaj ŝuŝis:
— За неделю это выходит, стало быть, три с
— Do, por unu semajno tio estos trimil kvincent,
половиной тысячи?
ĉu?
Никанор Иванович подумал, что он прибавит к Nudokrudov atendis, ke li aldonos: «Nemalbonan этому: «Ну и аппетитик же у вас, Никанор
apetiton vi havas, Nikanoro Ivaniĉ!» sed Kerubjev
Иванович!» — Но Коровьев сказал совсем
diris ion tute alian:
другое:
— Да разве это сумма! Просите пять, он даст.
— Ĉu tio estas konsiderinda monsumo? Postulu
kvinmil, li pagos.
Растерянно ухмыльнувшись, Никанор
Nudokrudov konfuzite ridetis kaj sen rimarki sin
Иванович и сам не заметил, как оказался у
veni troviĝis antaŭ la skribotablo de la mortinto,
письменного стола, где Коровьев с величайшей
kie Kerubjev, plej rapide kaj lerte, produktis
быстротой и ловкостью начертал в двух
kontrakton en tri ekzempleroj. Finskribinte li
экземплярах контракт. После этого он слетал с
malaperis en la dormoĉambro kaj tuj revenis kun la
ним в спальню и вернулся, причем оба
elana parafo de la alilandano sur ĉiu ekzemplero.
экземпляра оказались уже размашисто
Ankaŭ la prezidanto subskribis la kontrakton, kaj
подписанными иностранцем. Подписал
Kerubjev petis kvitanci kvin ...
контракт и председатель. Тут Коровьев
попросил расписочку на пять...
— Прописью, прописью, Никанор Иванович!..
— Vorte, Nikanoro Ivaniĉ, vorte! ... kvinmil
Тысяч рублей, — и со словами, как-то не
rublojn ... — kaj kun histriona startosignalo,
идущими к серьезному делу: — эйн, цвей,
malkonvena ĉe serioza afero: — Ein, zwei, drei! —
дрей! — Выложил председателю пять
li metis antaŭ la prezidanton kvin novajn
новеньких банковских пачек.
biletpakojn bankajn.
Произошло подсчитывание, пересыпаемое
Sekvis nombrado de la biletoj, akompanata de
шуточками и прибаутками Коровьева, вроде
Kerubjev per proverboj kaj popoldiroj, kiel
«денежка счет любит», «свой глазок —
ekzemple «konfidu sed vidu», «bonaj kalkuloj,
смотрок» и прочего такого же.
bonaj kunuloj» kaj similaj spritaĵoj.
Пересчитав деньги, председатель получил от
Kalkulinte la monon Nudokrudov ricevis de
Коровьева паспорт иностранца для временной
Kerubjev la pasporton de la alilandano por la
прописки, уложил его, и контракт, и деньги в
provizora registrado, metis ĝin kun la kontrakto kaj
портфель, и, как-то не удержавшись, стыдливо
la mono en sian tekon kaj, ne sukcesinte sin deteni,
попросил контрамарочку...
li petis pri senpaga enirbileto ...
— О чем разговор! — Взревел Коровьев, —
— Certe, certe, senprobleme! — blekegis
сколько вам билетиков, Никанор Иванович,
Kerubjev, — kiom da lokoj vi volas, Nikanoro
двенадцать, пятнадцать?
Ivaniĉ, ĉu dek du? ĉu dek kvin?
Ошеломленный председатель пояснил, что
La konfuzita prezidanto klarigis, ke li bezonas nur
контрамарок ему нужна только парочка, ему и
pareton da lokoj, por si kaj por sia edzino Pelagia
Пелагее Антоновне, его супруге.
Antonovna.
Коровьев тут же выхватил блокнот и лихо
Per facila movo Kerubjev tuj elpoŝigis notblokon
выписал Никанору Ивановичу контрамарочку
kaj brave skribis invitilon por du personoj en la
на две персоны в первом ряду. И эту
unuan vicon. Ĝin la interpretisto transdonis al
контрамарочку переводчик левой рукой ловко
Nudokrudov per sia maldekstra mano, dum per la
всучил Никанору Ивановичу, а правой вложил
dekstra li lerte metis en lian alian manon dikan
в другую руку председателя толстую
pakon kraketan. La prezidanto ĵetis rigardon sur la
хрустнувшую пачку. Метнув на нее взгляд,
pakon, ruĝegiĝis kaj provis ĝin repuŝi.
Никанор Иванович густо покраснел и стал ее
отпихивать от себя.
— Этого не полагается... — Бормотал он.
— Tio estas malregula ... — li murmuris.
— И слушать не стану, — зашипел в самое ухо — Eĉ aŭdi tion mi rifuzas, — flustris Kerubjev его Коровьев, — у нас не полагается, а у
rekte en lian orelon, — ĉe ni tio estas malregula, ĉe
иностранцев полагается. Вы его обидите,
la alilandanoj, laŭregula. Vi lin ofendos, Nikanoro
Никанор Иванович, а это неудобно. Вы
Ivaniĉ, kaj tio estus malkonvena. Vi laboris ...
трудились...
— Строго преследуется, — тихо-претихо
— Severe punata afero, — mallaŭtege flustris la
прошептал председатель и оглянулся.
prezidanto kaj rigardis ĉirkaŭen.
— А где же свидетели? — Шепнул в другое
— Sed kie estas la atestantoj? — flustris Kerubjev
ухо Коровьев, — я вас спрашиваю, где они?
en la alian orelon, — mi demandas, kie do ili
Что вы?
estas? Kion vi diras?
И тут случилось, как утверждал впоследствии
Poste Nudokrudov asertis, ke ĉi tiam okazis
председатель, чудо: пачка сама вползла к нему
miraklo: la pako mem rampis en lian tekon, kaj
в портфель. А затем председатель, какой-то
kelkajn sekundojn pli malfrue la prezidanto, iel
расслабленный и даже разбитый, оказался на
moliĝinta kaj eĉ senfortigita, retroviĝis sur la
лестнице. Вихрь мыслей бушевал у него в
ŝtuparo. Pensoj kirliĝis en lia kapo. Tie turniĝis la
голове. Тут вертелась и вилла в Ницце, и
Nica vilao, kaj la katodresado, kaj la penso, ke vere
дрессированный кот, и мысль о том, что
ja atestantoj ne estis, kaj ke Pelagia Antonovna
свидетелей действительно не было, и что
ĝojos pri la senpaga bileto. La pensoj senkoheraj
Пелагея Антоновна обрадуется контрамарке.
sed entute agrablaj. Kaj tamen, ie en la
Это были бессвязные мысли, но в общем
plejprofundo de lia animo, dorneto pikis la
приятные. И тем не менее где-то какая-то
prezidanton. La dorneto de maltrankvilo. Krome,
иголочка в самой глубине души покалывала
tie sur la ŝtuparo lin, subita kiel bato, frapis la
председателя. Это была иголочка беспокойства. demando: «Sed kiel la interpretisto povis penetri en Кроме того, тут же на лестнице председателя,
la kabineton kies pordo ja estis sigelita? Kaj kiel
как удар, хватила мысль: «А как же попал в
okazis ke li, Nikanoro Ivaniĉ, ne demandis pri
кабинет переводчик, если на дверях была
tio?» Kelkan tempon Nudokrudov ŝafe gapis sur la
печать?! И как он, Никанор Иванович, об этом
ŝtupojn, sed finfine li decidis kraĉi sur la aferon kaj
не спросил?» Некоторое время председатель,
ne plu sin turmenti per la malfacila demando...
как баран, смотрел на ступеньки лестницы, но
потом решил плюнуть на это и не мучить себя
замысловатым вопросом.
Лишь только председатель покинул квартиру,
Apenaŭ la prezidanto forlasis la loĝejon, el la
из спальни донесся низкий голос:
dormoĉambro eksonis basa voĉo:
— Мне этот Никанор Иванович не понравился. — Al mi tiu Nikanoro Ivaniĉ malplaĉis. Li estas Он выжига и плут. Нельзя ли сделать так,
fripono kaj avarulo. Ĉu oni povus aranĝi tiel, ke li
чтобы он больше не приходил?
ne plu venu?
— Мессир, вам стоит это приказать!.. —
— Messire, sufiĉas via ordono!.. — de ie respondis
Отозвался откуда-то Коровьев, но не
Kerubjev per voĉo neniel tremeta sed tre klara kaj
дребезжащим, а очень чистым и звучным
sonora.
голосом.
И сейчас же проклятый переводчик оказался в
Tuj la malbeninda interpretisto aperis en la
передней, навертел там номер и начал почему-
antaŭĉambro, diskis telefonnumeron kaj ial tre
то очень плаксиво говорить в трубку:
ploreme ekparolis en la aŭdilon:
— Алло! Считаю долгом сообщить, что наш
— Ha lo! Mi rigardas mia devo informi vin, ke nia
председатель жилтоварищества дома номер
prezidanto de la loĝoasocio de la domo 302-bis,
триста два-бис по Садовой, Никанор Иванович strato Sadovaja, Nikanoro Ivaniĉ Nudokrudov,
Босой, спекулирует валютой. В данный момент
ŝakras per valuto. Nunmomente en lia apartamento
в его квартире номер тридцать пять в
n-ro 35, en la ventol’aperturo en la necesejo, pakite
вентиляции, в уборной, в газетной бумаге
en gazetpaperon kuŝas kvarcent dolaroj. Parolas
четыреста долларов. Говорит жилец
Timoteo Kvascov, loĝanto de la apartamento dek
означенного дома из квартиры номер
unua de la indikita domo. Sed mi suplikas ne
одиннадцать Тимофей Квасцов. Но заклинаю
malkaŝi mian nomon antaŭtimante la venĝon de la
держать в тайне мое имя. Опасаюсь мести
supredirita prezidanto.
вышеизложенного председателя.
И повесил трубку, подлец.
Kaj li remetis la aŭdilon, la kanajlo!
Что дальше происходило в квартире №50,
Pri tio, kio plue okazis en la apartamento n-ro 50,
неизвестно, но известно, что происходило у
informoj mankas, sed oni precize scias, kio okazis
Никанора Ивановича. Запершись у себя в
ĉe Nikanoro Ivaniĉ. Reveninte hejmen, li sin
уборной на крючок, он вытащил из портфеля
enŝlosis en la neceseĵo, prenis el la teko la
пачку, навязанную переводчиком, и убедился в biletpakon truditan de la interpretisto kaj konstatis, том, что в ней четыреста рублей. Эту пачку
ke en ĝi estas kvarcent rubloj. La pakon
Никанор Иванович завернул в обрывок газеты
Nudokrudov envolvis en ŝirpecon de gazeta folio
и засунул в вентиляционный ход.
kaj ŝovis en la ventoltruon.
Через пять минут председатель сидел за столом Post kvin minutoj li sidis ĉetable en sia
в своей маленькой столовой. Супруга его
manĝoĉambreto. Lia honorinda edzino alportis el
принесла из кухни аккуратно нарезанную
la kuirejo bele distranĉitan haringon, abunde
селедочку, густо посыпанную зеленым луком.
surŝutitan per haketita ŝenoprazo. Nikanoro Ivaniĉ
Никанор Иванович налил лафитничек, выпил,
plenigis je vodko ruĝvinan glaseton, eltrinkis,
налил второй, выпил, подхватил на вилку три
denove ĝin plenigis, eltrinkis, kroĉis tri
куска селедки... И в это время позвонили, а
haringopecojn per la forko ... kaj je tiu momento
пелагея антоновна внесла дымящуюся
oni sonorigis ĉe la pordo, ĝuste kiam Pelagia
кастрюлю, при одном взгляде на которую сразу Antonovna enportis vaporantan kaserolon, jam
можно было догадаться, что в ней, в гуще
unua rigardo sur kiun ne lasis eĉ malplejan dubon,
огненного борща, находится то, чего вкуснее
ke tie en la denso de la broga barĉo kuŝas tio, ol
нет в мире, — мозговая кость.
kio pli bongusta estas nenio en la mondo —
medola osto.
Проглотив слюну, Никанор Иванович заворчал, Nikanoro Ivaniĉ glutis la salivon kaj grumblis как пес:
kvazaŭ incitata hundo:
— А чтоб вам провалиться! Поесть не дадут.
— Iru ili en la inferon! Eĉ dum tagmanĝo mi ne
Не пускай никого, меня нету, нету. Насчет
havas kvieton. Neniun enlasu, for, for mi estas. Pri
квартиры скажи, чтобы перестали трепаться.
la loĝejo diru, ke oni ĉesu babilaĉi. Post semajno
Через неделю будет заседание...
estos kunveno ...
Супруга побежала в переднюю, а Никанор
La edzino rapidis en la antaŭĉambron, kaj
Иванович разливательной ложкой поволок из
Nikanoro Ivaniĉ per la kulerego malmergis el la
огнедышащего озера — ее, кость, треснувшую
fajre arda lago ĝin, la laŭlonge fenditan oston. Kaj
вдоль. И в эту минуту в столовую вошли двое
je tiu sama momento en la manĝoĉambron envenis
граждан, а с ними почему-то очень бледная
du civitanoj sekvate de Pelagia Antonovna, ial tre
пелагея антоновна. При взгляде на граждан
paliĝinta. Jetinte rigardon sur la civitanojn ankaŭ
побелел и Никанор Иванович и поднялся.
Nikanoro Ivaniĉ iĝis palega kaj sin levis.
— Где сортир? — Озабоченно спросил первый,
— Kie estas la necesejo? — zorgomiene demandis
который был в белой косоворотке.
la unua, kiu surhavis blankan rusan ĉemizon.
На обеденном столе что-то стукнуло (это
Bato aŭdiĝis de la manĝotablo: Nikanoro Ivaniĉ
Никанор Иванович уронил ложку на клеенку).
lasis la kuleregon fali sur la laktolon.
— Здесь, здесь, — скороговоркой ответила
— Ĉi tie, ĉi tie, — haste respondis Pelagia
Пелагея Антоновна.
Antonovna.
И пришедшие немедленно устремились в
La venintoj impetis en la koridoron.
коридор.
— А в чем дело? — Тихо спросил Никанор
— Pri kio temas? — mallaŭte demandis
Иванович, следуя за пришедшими, — у нас
Nudokrudov irante post ili, — ni nenion tian havas
ничего такого в квартире не может быть... А у
en nia apartamento ... Kaj viajn paperojn ... mi
вас документики... Я извиняюсь...
pardonpetas...
Первый на ходу показал Никанору Ивановичу
Sen halti la unua montris al li sian legitimilon, kaj
документик, а второй в эту же минуту оказался la dua je la sama momento jam staris sur tabureto стоящим на табуретке в уборной, с рукою,
en la necesejo, ŝovinte la manon en la ventoltruon.
засунутой в вентиляционный ход. В глазах у
En la okuloj de Nikanoro Ivaniĉ estingiĝis la lumo.
Никанора Ивановича потемнело, газету сняли,
Malvolvinte la gazetŝiraĵon oni aperigis la pakon,
но в пачке оказались не рубли, а неизвестные
tamen en ĝi estis ne rubloj sed nekonata
деньги, не то синие, не то зеленые, и с
papermono, bluete verdeta, kun prezentaĵo de iu
изображением какого-то старика. Впрочем, все maljunulo. Cetere, ĉion ĉi Nudokrudov vidis
это Никанор Иванович разглядел неясно, перед malklare, antaŭ li ekŝvebis iaj makuloj.
глазами у него плавали какие-то пятна.
— Доллары в вентиляции, — задумчиво сказал — Dolaroj en la ventoltruo, — mediteme diris la первый и спросил Никанора Ивановича мягко и unua kaj demandis la prezidanton milde kaj
вежливо: — ваш пакетик?
ĝentile: — Ĉu via estas la pakaĵo?
— Нет! — Ответил Никанор Иванович
— Ne! — respondis Nudokrudov per terura voĉo.
страшным голосом, — подбросили враги!
— La malamiko ĝin submetis!
— Это бывает, — согласился тот, первый, и
— Ne maleble, — konscntis tiu, la unua, kaj same
опять-таки мягко добавил: — ну что же, надо
milde li aldonis: — Nu, bone, nun liveru al ni la
остальные сдавать.
reston.
— Нету у меня! Нету, богом клянусь, никогда в — Ne havas mi tion! Neniom, je Dio, neniam en la руках не держал! — Отчаянно вскричал
manoj mi ĝin tenis! — despere kriis la prezidanto.
председатель.
Он кинулся к комоду, с грохотом вытащил
Li kuris al la komodo, bruege eltiris keston, eligis
ящик, а из него портфель, бессвязно при этом
la tekon, akompanante tiujn agojn per sensencaj
выкрикивая:
ekkrioj:
— Вот контракт... Переводчик-гад подбросил... — Jen la kontrakto ... la vipuro interpretisto Коровьев... В пенсне!
ŝtelmetis ... Keribjev ... kun la nazumo!
Он открыл портфель, глянул в него, сунул в
Li malfermis la tekon, ŝovis en ĝin sian manon,
него руку, посинел лицом и уронил портфель в bluiĝis kaj lasis la tekon fali en la barĉon. Nenio борщ. В портфеле ничего не было: ни
estis en la teko: nek la letero de Steĉjo, nek la
степиного письма, ни контракта, ни
kontrakto, nek la pasporto de la alilandano, nek la
иностранцева паспорта, ни денег, ни
mono, nek la senpaga enirbileto. Nenio krom la
контрамарки. Словом, ничего, кроме складного
faldmezurilo.
метра.
— Товарищи! — Неистово закричал
— Kamaradoj! — despere blekis la prezidanto, —
председатель, — держите их! У нас в доме
arestu lin! En nian domon penetris la malsankta
нечистая сила!
potenco!
И тут же неизвестно что померещилось пелагее Oni ne scias, kion imagis je tiu momento Pelagia антоновне, но только она, всплеснув руками,
Antonovna, sed ŝi eksvingis la manojn supren kaj
вскричала:
ekkriis:
— Покайся, Иваныч! Тебе скидка выйдет!
— Konfesu, Ivaniĉ! Pro konfeso ili rabatas la
punon!
С глазами, налитыми кровью, Никанор
Kun sangoŝvelaj okuloj Nikanoro Ivaniĉ levis la
Иванович занес кулаки над головой жены,
pugnojn super la kapon de sia edzino kaj stertoris:
хрипя:
— У, дура проклятая!
— Uh vi, malbeninda sencerbulino!
Тут он ослабел и опустился на стул, очевидно,
Ĉi tiam li malfortiĝis kaj sinkis sur seĝon:
решив покориться неизбежному.
evidente, li rezignaciis antaŭ la neevitebla.
В это время Тимофей Кондратьевич Квасцов на Dume Timoteo Kondratjeviĉ Kvascov, vorate de площадке лестницы припадал к замочной
scivolo, staris sur la ŝtuparplaceto kaj gluis jen
скважине в дверях квартиры председателя то
orelon, jen okulon al la serurtruo en la pordo de la
ухом, то глазом, изнывая от любопытства.
apartamento.
Через пять минут жильцы дома, находившиеся
Post kvin minutoj domanoj, kiuj estis en la korto,
во дворе, видели, как председатель в
vidis sian prezidanton iri rekte al la pordego
сопровождении еще двух лиц проследовал
akompanate de du personoj. Oni rakontis, ke la
прямо к воротам дома. Рассказывали, что на
vizaĝo de Nudokradov ŝajnis kvazaŭ renversita pro
Никаноре Ивановиче лица не было, что он
konsterniĝo, ke preterpasante li ŝanceliĝadis kiel
пошатывался, проходя, как пьяный, и что-то
homo ebria kaj ion murmuris.
бормотал.
А еще через час неизвестный гражданин явился Kaj post ankoraŭ unu horo nekonata civitano venis в квартиру номер одиннадцать, как раз в то
en la apartamenton n-ro 11, ĝuste je la momento
время, когда Тимофей Кондратьевич
kiam Timoteo Kondratjeviĉ, sufokate de plezuro,
рассказывал другим жильцам, захлебываясь от
rakontis al aliaj domanoj pri tio, kiel oni forprenis
удовольствия, о том, как замели председателя,
la prezidanton. Per fingrosigno la nekonato vokis
пальцем выманил из кухни Тимофея
Kvascovon el la kuirejo en la antaŭĉambron, ion al
Кондратьевича в переднюю, что-то ему сказал
li diris kaj ambaŭ malaperis.
и вместе с ним пропал.
Глава 10. Вести из Ялты
Ĉapitro 10 NOVAĴOJ EL
JALTO
В то время, как случилось несчастье с
En la tempo kiam al Nikanoro Ivaniĉ okazis la
Тимофеем Ивановичем, недалеко от дома
malfeliĉo, nemalproksime de la domo n-ro 302-bis,
№302-бис, на той же Садовой, в кабинете
ĉe la sama strato Sadovaja, en la ofica kabineto de
финансового директора Варьете Римского
Rimskij, la financa direktoro de Varieteo, estis du
находились двое: сам Римский и
homoj: Rimskij mem kaj la administristo de
администратор Варьете Варенуха.
Varieteo, Ivano Saveljiĉ Varenuĥa.
Большой кабинет на втором этаже театра двумя Tiu granda kabineto situis en la dua etaĝo de la окнами выходил на садовую, а одним, как раз
teatro kaj havis du fenestrojn rigardantajn al
за спиною финдиректора, сидевшего за
Sadovaja kaj trian, kiu rigardis en la someran
письменным столом, в летний сад Варьете, где
ĝardenon de Varieteo, ekipitan je refreŝigaj
помещались прохладительные буфеты, тир и
kioskoj, pafejo kaj liber’aera scenejo. Rimskij sidis
открытая эстрада. Убранство кабинета, помимо ĉe sia skribotablo dorse al la tria fenestro. Krom la письменного стола, заключалось в пачке
skribotablo, la garnaĵon de la kabineto konsistigis
старых афиш, висевших на стене, маленьком
kolekto de malnovaj afiŝoj, pendantaj sur la muro,
столике с графином воды, четырех креслах и в
malgranda tableto kun akvokarafo, kvar brakseĝoj
подставке в углу, на которой стоял запыленный kaj dekormodelo por forgesita revuo, staranta давний макет какого-то обозрения. Ну, само
polvokovrite sur stablo en la angulo. Kaj super ĉio,
собой разумеется, что, кроме того, была в
memkomprene, apud la skribotablo ĉe la
кабинете небольших размеров потасканная,
maldekstra mano de Rimskij estis negranda
облупленная несгораемая касса, по левую руку kiraskesto, sendube multon spertinta, kun skvame Римского, рядом с письменным столом.
forfendiĝinta farbo.
Сидящий за столом Римский с самого утра
Ekde la mateno la financan direktoron, sidantan ĉe
находился в дурном расположении духа, а
sia skribotablo, ne forlasis malbona humoro; male,
Варенуха, в противоположность ему, был очень Varenuĥa estis tre vigla kaj iel febre agema. Tamen оживлен и как-то особенно беспокойно
al lia agemo mankis apliko.
деятелен. Между тем выхода его энергии не
было.
Варенуха прятался сейчас в кабинете у
Varenuĥa rifuĝis en la kabineto de Rimskij por
финдиректора от контрамарочников, которые
eviti la trudpetadon de pretendantoj je senpagaj
отравляли ему жизнь, в особенности в дни
biletoj, kiuj, precipe je la tagoj de programŝanĝo,
перемены программы. А сегодня как раз и был
venenis lian vivon. Nu, hodiaŭ estis ĝuste tia tago.
такой день. Лишь только начинал звенеть
Ĉiun fojon, kiam sonoris la telefono, Varenuĥa tuj
телефон, Варенуха брал трубку и лгал в нее:
prenis la aŭdparolilon kaj en ĝin mensogis:
— Кого? Варенуху? Его нету. Вышел из театра. — Kiun? Varenulian? Li forestas. Li ne estas en la teatro.
— Позвони ты, пожалуйста, Лиходееву еще
— Telefonu do ankoraŭfoje al Latronov, mi petas,
раз, — раздраженно сказал Римский.
— incitite diris Rimskij.
— Да нету его дома. Я уже Карпова посылал.
— Vanaĵo. Mi eĉ sendis tien Karpovon, sed li
Никого нету в квартире.
neniun trovis en la apartamento.
— Черт знает что такое, — шипел Римский,
— La diablo scias, kio ĝi estas, — siblis Rimskij,
щелкая на счетной машинке.
klikante per la meĥanika kalkulilo.
Дверь открылась, и капельдинер втащил
La pordo malfermiĝis kaj lokmontristo enportis
толстую пачку только что напечатанных
pezan pakon da ĵus presitaj kromafiŝoj. La verdaj
дополнительных афиш. На зеленых листах
folioj anoncis en grandaj ruĝaj literoj:
крупными красными буквами было написано:
*сегодня и ежедневно в театре Варьете*
*Hodiaŭ kaj ĉiutage en la teatro Varieteo*
* сверх программы: *
*kromprograme*
* профессор Воланд *
*Profesoro Voland*
* сеансы черной магии с полным ее
Seancoj de nigra magio kun ties plena
разоблачением. *
senmaskigo
Варенуха, отойдя от афиши, наброшенной им
Varenuĥa metis unu afiŝon sur la dekormodelon,
на макет, полюбовался на нее и приказал
apreze ĝin ekzamenis kaj ordonis al la lokmontristo
капельдинеру немедленно пустить все
transdoni ĉiujn ekzemplerojn por disgluado.
экземпляры в расклейку.
— Хорошо, броско, — заметил Варенуха по
— Tre bone, okulkroĉe, — li diris post la foriro de
уходе капельдинера.
la lokmontristo.
— А мне до крайности не нравится вся эта
— Nu, al mi tiu fantazio pleje malplaĉas, —
затея, — злобно поглядывая на афишу сквозь
grumblis Rimskij, malice rigardante la afiŝon tra
роговые очки, ворчал Римский, — и вообще я
siaj kornomuntumaj okulvitroj. — Cetere, mi
удивляюсь, как ему разрешили это поставить!
miras, ke oni permesis al li surscenigi tion!
— Нет, Григорий Данилович, не скажи, это
— Vi malpravas, Gregoro Daniloviĉ, tio estas tre
очень тонкий шаг. Тут вся соль в разоблачении. inĝenia afero. La tuta subtilaĵo estas en la senmaskigo.
— Не знаю, не знаю, никакой тут соли нет, и
— Mi ne scias, mi ne scias, tie estas nenia
всегда он придумает что-нибудь такое! Хоть
subtilaĵo, kaj ĉiam li elpensas ion dubindan!
бы показал этого мага. Ты-то его видел?
Almenaŭ, li devis montri al ni tiun magiiston. Vi
Откуда он его выкопал, черт его знает!
mem, ĉu vi lin vidis? Kie do li elterigis tiun ulon,
la diablo ĝin scias!
Выяснилось, что Варенуха, так же как и
Evidentiĝis, ke ankaŭ Varenufia, same kiel
Римский, не видел мага. Вчера Степа («как
Rimskij, ne vidis la magiiston. Hieraŭ Steĉjo
сумасшедший», по выражению Римского)
impete («kiel frenezulo» laŭ la esprimo de
прибежал к финдиректору с написанным уже
Rimskij) eniris ĉe la financan direktoron, prezentis
черновиком договора, тут же велел его
al tiu jam verkitan tekston de kontrakto, ordonis tuj
переписать и выдать деньги. И маг этот
ĝin netigi kaj elpagi la monon. Kaj la magiisto
смылся, и никто его не видел, кроме самого
malaperis kaj neniu lin vidis, krom Steĉjo mem.
степы.
Римский вынул часы, увидел, что они
Rimskij eligis sian posĥorloĝon, konstatis, ke ĝi
показывают уже пять минут третьего, и
montras kvin minutojn post la dua, kaj tute
совершенно остервенился. В самом деле!
furioziĝis. Nu fakte! Latronov telefonis
Лиходеев звонил примерно в одиннадцать
proksimume je la dek unua, diris, ke li venos post
часов, сказал, что придет примерно через
duonhoro, kaj jen, li ne imr ne venis, sed ankoraŭ
полчаса, и не только не пришел, но и из
malaperis el sia loĝejo!
квартиры исчез!
— У меня же дело стоит! — Уже рычал
— Li bremsas mian laboron! — graŭlis Rimskij
Римский, тыча пальцем в груду неподписанных puŝante sian fingron sur la stakon de subskribendaj бумаг.
paperoj.
— Уж не попал ли он, как Берлиоз, под
— Ja lin ne surveturis tramo, kiel tiun Berliozon,
трамвай? — Говорил Варенуха, держа у уха
ĉu? — diris Varenuĥa tenante ĉe sia orelo la
трубку, в которой слышались густые,
aŭdilon, el kiu viskoze tiriĝis voksignaloj, longaj
продолжительные и совершенно безнадежные
kaj absolute senesperaj.
сигналы.
— А хорошо было бы... — Чуть слышно сквозь
— Ne estus malbone ... — preskaŭ neaŭdeble
зубы сказал Римский.
murmuris Rimskij tra la dentoj.
В этот самый момент в кабинет вошла
Je tiu momento la kabineton envenis virino
женщина в форменной куртке, в фуражке, в
surhavanta uniformjakon, nigran jupon kaj platajn
черной юбке и в тапочках. Из маленькой сумки
ŝuojn. Tirinte el sia zonsaketo blankan paper-
на поясе женщина вынула беленький квадратик kvadraton kaj kajeron ŝi demandis:
и тетрадь и спросила:
— Где тут Варенуха? Сверхмолния вам.
— Kiu ĉi tie estas Varieteo? Superfulma
Распишитесь.
telegramo. Kvitancu.
Варенуха чиркнул какую-то закорючку в
Varenuĥa strekis ian zigzagon en la kajero, kaj
тетради у женщины, и лишь только дверь за
apenaŭ la pordo klaketis post la virino, li malfermis
той захлопнулась, вскрыл квадратик.
la kvadrateton.
Прочитав телеграмму, он поморгал глазами и
Leginte la telegramon li mirpalpebrumis kaj
передал квадратик Римскому.
transdonis ĝin al Rimskij.
В телеграмме было напечатано следующее:
La telegramo tekstis jene: El Jalto Moskven.
«Ялты Москву Варьете сегодня половину
Varieteo. Hodiaŭ 11h30 kriminalmilicion venis
двенадцатого угрозыск явился шатен ночной
kaŝtanharulo noktoĉemizo pantalono senŝua
сорочке брюках без сапог психический
psikopato siadire Latronov Varietedirektoro stop
назвался Лиходеевым директором Варьете
Fulmtelegrafu al Jalta kriminalmilicio kieas
молнируйте Ялтинский розыск где директор
direktoro Latronov.
Лиходеев».
— Здравствуйте, я ваша тетя! — Воскликнул
— Bonan tagon, mi estas via onjo! — ekkriis
Римский и добавил: — еще сюрприз!
Rimskij kaj aldonis: — Ankoraŭ surprizo!
— Лжедмитрий, — сказал Варенуха и
— Falsa Demetrio! — diris Varenuĥa kaj ekparolis
заговорил в трубку телефона: — телеграф?
en la aŭdilon de la telefono: — Ha lo, telegrafo! Je
Счет Варьете. Примите сверхмолнию... Вы
la konto de Varieteo. Fulma telegramo. Ĉu vi
слушаете? «Ялта, угрозыск... Лиходеев Москве aŭskultas?.. «Jalto, kriminalmilicio ... Direktoro финдиректор Римский»...
Latronov en Moskvo. Financdirektoro Rimskij»...
Независимо от сообщения о Ялтинском
Sen plu atenti la sciigon pri la Jalta nom’uzurpulo,
самозванце, Варенуха опять принялся по
Varenuĥa rekomencis divenprove serĉi Steĉjon per
телефону разыскивать Степу где попало и,
telefono, kaj evidente, nenie lin trovis. Li tenis la
натурально, нигде его не нашел. Как раз тогда,
aŭdilon en la mano, cerbumante kien ankoraŭ li
когда Варенуха, держа в руках трубку,
telefonu, kiam envenis la virino alportinta la unuan
раздумывал о том, куда бы ему еще позвонить, fulmtelegramon kaj transdonis al Varenuĥa novan вошла та самая женщина, что принесла и
koverteton. Haste ĝin malferminte, Varenuĥa legis
первую молнию, и вручила Варенухе новый
la tajpaĵon kaj fajfetis.
конвертик. Торопливо вскрыв его, Варенуха
прочитал напечатанное и свистнул.
— Что еще? — Нервно дернувшись, спросил
— Kio ankoraŭ? — nervoze tikis Rimskij.
Римский.
Варенуха молча подал ему, телеграмму и
Senvorte Varenuĥa prezentis al li la telegramon kaj
финдиректор увидел в ней слова: «Умоляю
la financa direktoro vidis la vortojn: Petegas kredu
верить брошен Ялту гипнозом Воланда
ĵetitas Jalten per Volanda hipnotismo stop
молнируйте угрозыску подтверждение
Fulmtelegrafu miliciejen identkonfirmon.
личности Лиходеев».
Latronov.
Римский и Варенуха, касаясь друг друга
Interproksimiĝinte la kapojn, Rimskij kaj
головами, перечитывали телеграмму, а
Varenulia relegis la telegramon, kaj releginte ili
перечитав, молча уставились друг на друга.
silente gapis unu sur la alian.
— Граждане! — Вдруг рассердилась женщина, — Civitanoj! — subite ekkoleris la virino, —
— расписывайтесь, а потом уж будете молчать kvitancu kaj poste silentadu kiom vi deziras! Ja сколько угодно! Я ведь молнии разношу.
fulmojn mi disportas.
Варенуха, не спуская глаз с телеграммы, криво Sen demovi sian rigardon disde la telegramo, расчеркнулся в тетради, и женщина исчезла.
Varenuĥa desegnis oblikvan zigzagon en la kajero
kaj la virino malaperis.
— Ты же с ним в начале двенадцатого
— Tamen nelonge post la dek unua ja vi
разговаривал по телефону? — В полном
interparolis kun li telefone, ĉu?
недоумении заговорил администратор.
— Да смешно говорить! — Пронзительно
— Ridindaj rezonoj! — akravoĉe kriis Rimskij. —
закричал Римский, — разговаривал или не
Sendepende de tio, ĉu ni interparolis, ĉu ne,
разговаривал, а не может он быть сейчас в
tutegale li ne povas nun esti en Jalto! Tio estas
Ялте! Это смешно!
ridinda!
— Он пьян... — Сказал Варенуха.
— Li estas ebria ... — diris Varenuĥa.
— Кто пьян? — Спросил Римский, и опять оба
— Kiu estas ebria? — demandis Rimskij, kaj
уставились друг на друга.
denove ili ekgapis unu la alian.
Что телеграфировал из Ялты какой-то
Ke el Jalto telegrafis nom’uzurpinto aŭ frenezulo,
самозванец или сумасшедший, в этом
tio estis nedubebla; tamen jen strangaĵo: kiel la
сомнений не было; но вот что было странно:
Jalta mistifikanto povas scii pri Voland, kiu nur
откуда же Ялтинский мистификатор знает
hieraŭ venis en Moskvon? Kiel li eksciis pri la
Воланда, только вчера приехавшего в Москву?
rilato inter Voland kaj Latronov?
Откуда он знает о связи между Лиходеевым и
Воландом?
— «Гипнозом...» — Повторял Варенуха слово
— Hipnotismo ... — ripetis Varenuĥa la vorton el
из телеграммы, — откуда же ему известно о
la telegramo, — kiel do li eksciis pri Voland? — Li
Воланде? — Он поморгал глазами и вдруг
mire palpebrumis kaj rezolute ekkriis: — Ne,
вскричал решительно: — да нет, чепуха,
absurdo, absurdo, absurdo!
чепуха, чепуха!
— Где он остановился, этот Воланд, черт его
— Kie li enloĝiĝis, tiu Voland, la diablo lin prenu?
возьми? — спросил Римский.
— demandis Rimskij.
Варенуха немедленно соединился с
Varenuĥa tuj telefonis al la Alilandanburoo, kaj
интуристским бюро и, к полному удивлению
konsternis la financan direktoron per la informo, ke
Римского, сообщил, что Воланд остановился в
Voland loĝas ĉe Latronov. Post kio Varenuĥa
квартире Лиходеева. Набрав после этого номер diskis la numeron de la apartamento kaj dum kelka Лиходеевской квартиры, Варенуха долго
tempo aŭskultis la dikajn vokzumojn. Inter ili
слушал, как густо гудит в трубке. Среди этих
aŭdiĝis de malproksime venanta voĉo, peza kaj
гудков откуда-то издалека послышался тяжкий, morna, kiu kantis: «... Rokoj, mia restadej’ ...» —
мрачный голос, пропевший: «...Скалы, мой
kaj li decidis, ke radiodissendo penetris en la
приют...» — И Варенуха решил, что в
telefonian reton ...
телефонную сеть откуда-то прорвался голос из
радиотеатра.
— Не отвечает квартира, — сказал Варенуха,
— La apartamento ne respondas, — diris Varenuĥa
кладя трубку на рычаг, — попробовать разве
remetante la aŭdilon, — eble provi ankoraŭ ...
позвонить еще...
Он не договорил. В дверях появилась все та же Li ne finis la frazon. En la pordo denove aperis tiu женщина, и оба, и Римский и Варенуха,
sama virino, kaj ambaŭ, Rimskij kaj Varenuha,
поднялись ей навстречу, а она вынула из сумки
ekstaris renkonte, dum ŝi eligis el la saketo folion,
уже не белый, а какой-то темный листок.
kiu ĉi foje estis ne blanka sed ia malhela.
— Это уже становится интересно, — процедил — Tio iĝas vere interesa, — tradente murmuris
сквозь зубы Варенуха, провожая взглядом
Varenulia, postrigardante la virinon rapideme
поспешно уходящую женщину. Первый
foriri. Unua la folieton ekprenis Rimskij.
листком овладел Римский.
На темном фоне фотографической бумаги
Sur la malhela fono de la fotopapero klare videblis
отчетливо выделялись черные писаные строки:
nigraj linioj de manskribaĵo:
«Доказательство мой почерк моя подпись
Pruve mia skribmaniero mia subskribo Telegrafu
молнируйте подтверждение установите
konfirmon Sekrete observigu Volandon. Latronov.
секретное наблюдение Воландом Лиходеев».
За двадцать лет своей деятельности в театрах
Dum la dudek jaroj de sia agado en teatroj
Варенуха видал всякие виды, но тут он
Varenuĥa vidis diversajn aferojn, tamen ĉi tiam li
почувствовал, что ум его застилается как бы
sentis sian menson droni en densa nebulo, kaj
пеленою, и он ничего не сумел произнести,
nenion li povis diri krom la banalan kaj absolute
кроме житейской и притом совершенно
stultan frazon:
нелепой фразы:
— Этого не может быть!
— Tio estas malebla!
Римский же поступил не так. Он поднялся,
Nu, Rimskij agis alimaniere. Li ekstaris, malfermis
открыл дверь, рявкнул в нее курьерше,
la pordon, de tie bojkriis al la kurierino sidanta sur
сидящей на табуретке:
tabureto:
— Никого, кроме почтальонов, не впускать! — — Neniun enlasi krom leterportistojn! — kaj ŝlosis И запер кабинет на ключ.
la pordon.
Затем он достал из письменного стола кипу
Post tio li prenis el la skribotablo paperstakon kaj
бумаг и начал тщательно сличать жирные, с
komencis zorge kompari la dikajn, maldekstren
наклоном влево, буквы в фотограмме с
klinitajn literojn de la fototelegramo kun la literoj
буквами в степиных резолюциях и в его же
de Steĉjo en liaj decidoformuloj sur la dokumentoj
подписях, снабженных винтовой закорючкой.
kaj en liaj spiralparafaj subskriboj. Varenuĥa,
Варенуха, навалившись на стол, жарко дышал в duonkuŝante sur la tablo, varme spiris sur la щеку Римского.
vangon de Rimskij.
— Это его почерк, — наконец твердо сказал
— Tio estas lia mano, — finfine diris la financa
финдиректор, а Варенуха отозвался, как эхо:
direktoro konvinkite, kaj Varenuĥa eĥis:
— Его.
— Lia.
Вглядевшись в лицо Римского, администратор
La administristo pli atente rigardis al Rimskij kaj
подивился перемене, происшедшей в этом
miris pri tio, kiel ŝanĝiĝis ties vizaĝo. Nature
лице. И без того худой финдиректор как будто
maldika, la financa direktoro ŝajnis ankoraŭ pli
еще более похудел и даже постарел, а глаза его maldikiĝinta, eĉ maljuniĝinta, liaj okuloj en la в роговой оправе утратили свою обычную
korna muntumo pcrdis sian kutiman pikemon, en
колючесть, и появилась в них не только
ili aperis ne nur maltrankvilo, en ili ankaŭ estis eĉ
тревога, но даже как будто печаль.
io simila al melankolio.
Варенуха проделал все, что полагается
Varenuĥa plenumis ĉion, kio decas al homo en
человеку в минуты великого изумления. Он и
horo de granda miro. Li iris tien kaj reen tra la
по кабинету пробежался, и дважды вздымал
kabineto, dufoje li levis la brakojn kvazaŭ
руки, как распятый, и выпил целый стакан
krucumito, li eltrinkis plenan glason da ruĝeta akvo
желтоватой воды из графина, и восклицал:
kiu stagnis en la karafo, kaj phirfoje li ekkriis:
— Не понимаю! Не по-ни-ма-ю!
— Mi ne komprenas! Mi ne kom-pre-nas!
Римский же смотрел в окно и напряженно о
Dume Rimskij rigardis tra la fenestro kaj streĉe
чем-то думал. Положение финдиректора было
pensis. La situacio de la financa direktoro estis tre
очень затруднительно. Требовалось тут же, не
malfacila. Necesis tuj, senprokraste trovi ordinaran
сходя с места, изобрести обыкновенные
eksplikon pri fenomenoj eksterordinaraj.
объяснения явлений необыкновенных.
Прищурившись, финдиректор представил себе
Kuntirinte la palpebrojn, la financa direktoro
степу в ночной сорочке и без сапог влезающим imagis Steĉjon en noktoĉemizo, senŝuan, grimpi сегодня около половины двенадцатого в какой-
hodiaŭ matene, nelonge antaŭ la dek unua kaj
то невиданный сверхбыстроходный самолет, а
duono, en ian sekretan superrapidan avion, kaj
затем его же, степу, и тоже в половине
poste, tiun saman ŝtrumpetvestitan Steĉjon, ankaŭ
двенадцатого, стоящим в носках на аэродроме
je la dek unua tridek, stari sur la aerodromo de
в Ялте... Черт знает что такое!
Jalto ... groteska ideo!
Может быть, не Степа сегодня говорил с ним
Ĉu estas certe, ke ĝuste Steĉjo telefonis al li el sia
по телефону из собственной своей квартиры?
loĝejo? Jes, certe, parolis Steĉjo! Ja pri ties voĉo li
Нет, это говорил Степа! Ему ли не знать
ne povis erari! Cetere, eĉ se ne Steĉjo parolis
степиного голоса! Да если бы сегодня и не
hodiaŭ, ja ne pli frue ol fine de la hieraŭa tago
Степа говорил, то ведь не далее чем вчера, под
Steĉjo estis veninta en ĉi tiun kabineton kun sia
вечер, Степа из своего кабинета явился в этот
idiota kontrakto kaj ĉi tie incitadis la financan
самый кабинет с этим дурацким договором и
direktoron per sia frivolo. Kiel do li povis forveturi
раздражал финдиректора своим легкомыслием. aŭ forflugi nenion dirinte en la teatro? Kaj eĉ se li Как это он мог уехать или улететь, ничего не
estus forfluginta hieraŭ vespere, eĉ tiam li ne venus
сказав в театре? Да если бы и улетел вчера
tien antaŭ la hodiaŭa tagmezo. Ĉu?
вечером, к полудню сегодняшнего дня не
долетел бы. Или долетел бы?
— Сколько километров до Ялты? — Спросил
— Kiom da kilometroj estas ĝis Jalto? —
Римский.
demandis Rimskij.
Варенуха прекратил свою беготню и заорал:
Varenuha ĉesigis sian navedadon kaj kriis:
— Думал! Уже думал! До севастополя по
— Pensite! Jam mi pensis pri tio! Ĝis Sebastopolo
железной дороге около полутора тысяч
per fervojo estas proksimume mil kvincent
километров. Да до Ялты накинь еще
kilometroj. Ĝis Jalto aldonu ankoraŭ okdek. Per
восемьдесят километров. Но по воздуху,
aero, kompreneble, iom malpli.
конечно, меньше.
Гм... Да... Ни о каких поездах не может быть и
Hm ... Jes ... Sekve, pri la fervojo ne temu. Sed kio
разговора. Но что же тогда? Истребитель? Кто
do restas? Ĉas’avio? Sed kiu kaj en kian avion
и в какой истребитель пустит степу без сапог?
enlasos Steĉjon sen ŝuoj? Por kiu celo? Ĉu li
Зачем? Может быть, он снял сапоги, прилетев в demetis siajn botojn veninte en Jalton? La sama Ялту? То же самое: зачем? Да и в сапогах в
demando: Por kiu celo? Cetere, eĉ botvestitan
истребитель его не пустят! Да и истребитель
neniu lin enlasus en ĉas’avion! Cetere ankaŭ
тут ни при чем. Ведь писано же, что явился в
ĉas’avio ne estas solvo. Ja estas skribite, ke li venis
угрозыск в половине двенадцатого дня, а
la miliciejon je la dek unua kaj duono, mi, el
разговаривал он по телефону в москве...
Moskvo li ankoraŭ telefonis je ... sekundon ... ĉi
Позвольте-ка... Тут перед глазами Римского
tiam antaŭ la okuloj de Rimskij aperis la ciferplato
возник циферблат его часов... Он припоминал,
de lia horloĝo ... Li rememoris, kie estis la
где были стрелки. Ужас! Это было в двадцать
montriloj. Terure! Tio okazis je la dek unua dudek.
минут двенадцатого. Так что же это выходит?
Do, kio okazis? Oni supozu, ke tuj post la
Если предположить, что мгновенно после
telefonado Steĉjo impetis al la aerodromo, ĝin
разговора Степа кинулся на аэродром и достиг
atingis, ni diru, post kvin minutoj — kio, cetere,
его за пять, скажем, минут, что, между прочим, ankaŭ estas malebla — do rezultas, ke la avio, tuj тоже немыслимо, то выходит, что самолет,
ekfluginte, dum kvin minutoj faris pli ol mil
снявшись тут же, в пять минут покрыл более
kilometrojn, ĉu? Sekve, dum unu horo ĝi faras pli
тысячи километров? Следовательно, в час он
ol dek du mil kilometrojn!! Tio estas malebla, do li
покрывает более двенадцати тысяч
ne estas en Jalto.
километров!! Этого не может быть, а значит,
его нет в Ялте.
Что же остается? Гипноз? Никакого такого
Kio restas? Ĉu hipnotismo? Ne estas en la mondo
гипноза, чтобы швырнуть человека за тысячу
tia hipnotismo, kiu ĵetus homon je mil kilometroj
километров, на свете нету! Стало быть, ему
for! Sekve, Steĉjo haluciniĝas, ke li estas en Jalto!
мерещится, что он в Ялте! Ему-то, может быть, Bone, li haluciniĝu, sed ĉu ankaŭ la kriminala и мерещится, а Ялтинскому угрозыску тоже
milicio de Jalto haluciniĝas?! Nu ne, pardonon, tio
мерещится? Ну, нет, извините, этого не
estas absurdaĵo!.. Sed ili telegrafas ja de tie!
бывает!... Но ведь телеграфируют они оттуда?
Лицо финдиректора было буквально страшно.
La vizaĝo de la financa direktoro aspektis vere
Ручку двери снаружи в это время крутили и
timige. De ekstere la anso de la pordo estis turnata
дергали, и слышно было, как курьерша за
kaj skuata, oni aŭdis la kurierinon despere krii ĉe la
дверями отчаянно кричала:
pordo:
— Нельзя! Не пущу! Хоть зарежьте!!
— Ne! Malpermesite! Unue min murdu! Kunsido!
Заседание!
Римский, сколько мог, овладел собою, взял
Rimskij, kiom li povis, reakiris la memregadon,
телефонную трубку и сказал в нее:
prenis la aŭdparolilon kaj en ĝin diris:
— Дайте сверхсрочный разговор с Ялтой.
— Donu superurĝan interparolon kun Jalto.
«Умно!» — Мысленно воскликнул Варенуха.
«Sprite!» mense ekkriis Varenuĥa.
Но разговор с Ялтой не состоялся, Римский
Sed la interparolo kun Jalto ne okazis. Rimskij
положил трубку и сказал:
remetis la aŭdilon kaj diris:
— Как назло, линия испортилась.
— Kvazaŭ speciale, la lineo difektiĝis.
Видно было, что порча линии его почему-то
Ŝajnis, ke la paneo lin ial tre impresis, eĉ
особенно сильно расстроила и даже заставила
seriozigis. Post kelka pripensado li per unu mano
задуматься. Подумав немного, он опять взялся
reprenis la aŭdilon kaj per la alia komencis skribi
за трубку одной рукой, другой стал записывать la telefonatan mesaĝon:
то, что говорил в трубку:
— Примите сверхмолнию. Варьете. Да. Ялта.
— Akceptu superfulmon. Varieteo. Jes. Jalto.
Угрозыск. Да. «Сегодня около половины
Kriminala milicio. Jes. «Hodiaŭ ĉirkaŭ 11h30
двенадцатого Лиходеев говорил мною
Latronov Moskve al mi telefonis stop Poste
телефону Москве, точка. После этого на
oficejon ne venis kaj telefone ne troveblas stop
службу не явился и разыскать его телефонам не Skribmanieron mi konfirmas stop Zorgos observigi можем, точка. Почерк подтверждаю, точка.
artiston. Financdirektoro Rimskij».
Меры наблюдения указанным артистом
принимаю. Финдиректор Римский».
«Очень умно!» — Подумал Варенуха, но не
«Tre sprite!» pensis Varenuĥa, sed antaŭ ol li finis
успел подумать как следует, как в голове у него la penson, alia vorto ĝin eklipsis en lia menso: пронеслось слово: «Глупо! Не может быть он в «Stultaĵo! Li ne povas esti en Jalto!»
Ялте!»
Римский же тем временем сделал следующее:
Dume Rimskij jen kion faris: li zorge kolektis en
аккуратно сложил все полученные телеграммы unu stakon ĉiujn ricevitajn telegramojn kaj la и копию со своей в пачку, пачку вложил в
kopion de la sia, ŝovis la stakon en koverton, ĝin
конверт, заклеил его, надписал на нем
glufermis, surskribis kelkajn vortojn kaj enmanigis
несколько слов и вручил его Варенухе, говоря.
la koverton al Varenuĥa, dirante:
— Сейчас же, Иван Савельевич, лично отвези.
— Tuj, Ivano Saveljiĉ, mem portu tion. Malimpliki
Пусть там разбирают.
tion estas ilia afero.
«А вот это действительно умно!» — Подумал
«Jen kio estas vere sprita!» pensis Varenuĥa kaj
Варенуха и спрятал конверт в свой портфель.
metis la koverton en sian tekon. Poste li lastaŝance
Затем он еще раз на всякий случай навертел на
diskis la telefonnumeron de Steĉjo kaj iom
телефоне номер степиной квартиры,
aŭskultinte li ĝoje kaj signifoplene ekgrimacis kaj
прислушался и радостно и таинственно замигал ekpalpebmmadis. Rimskij etendis la kolon.
и загримасничал. Римский вытянул шею.
— Артиста Воланда можно попросить? —
— Ĉu mi povas paroli al artisto Voland? — miele
Сладко спросил Варенуха.
demandis Varenuĥa.
— Они заняты, — ответила трубка
— La sinjoro estas okupita, — kapravoĉe
дребезжащим голосом, — а кто спрашивает?
respondis la aŭdilo, — sed kiu parolas?
— Администратор Варьете Варенуха.
— La administristo de Varieteo, Varenulia.
— Иван васильевич? — Радостно вскричала
— Ĉu Ivano Saveljiĉ? — ekjubilis la aŭdilo, —
трубка, — страшно рад слышать ваш голос!
terure mi ĝojas aŭdi vian voĉon! Kiel vi fartas?
Как ваше здоровье?
— Мерси, — изумленно ответил Варенуха, — а — Merci, — tre surprizite respondis Varenuĥa, —
с кем я говорю?
kiu estas ĉe la aparato?
— Помощник, помощник его и переводчик
— Lia helpanto, lia helpanto kaj interpretisto
Коровьев, — трещала трубка, — весь к вашим
Kerubjev, — ĉirpis la aŭdilo, — tute preta vin
услугам, милейший Иван Савельевич!
servi, karega Ivano Saveljiĉ! Disponu pri mi laŭ
Распоряжайтесь мной как вам будет угодно.
via bontrovo. Do?
Итак?
— Простите, что, Степана Богдановича
— Pardonu, ĉu Stefano Bogdanoviĉ nun ne estas
Лиходеева сейчас нету дома?
hejme?
— Увы, нету! Нету! — Кричала трубка, —
— Ho ve, for! For! — kriis la aŭdilo. — Li
уехал.
forveturis.
— А куда?
— Kaj kien?
— За город кататься на машине.
— Ekster la urbon, promenveturi en aŭtomobilo.
— К... Как? Ка... Кататься? А когда же он
— K.. .kiel? Pro.. .promenveturi? Kaj kiam li
вернется?
revenos?
— А сказал, подышу свежим воздухом и
— Nu, «Mi iom spiru», li diris, «freŝan aeron kaj
вернусь!
poste mi revenos!»
— Так... — Растерянно сказал Варенуха, —
— Bone ... — konsternite diris Varenuha, —
мерси. Будьте добры передать месье Воланду,
merci. Bonvolu diri al monsieŭr Voland, ke lia
что выступление его сегодня в третьем
elpaŝo estos hodiaŭ en la tria parto.
отделении.
— Слушаю. Как же. Непременно. Срочно.
— Certe. Nepre. Sendube. Urĝe. Ĉiel. Promesite,
Всеобязательно. Передам, — отрывисто
— tiktakis la aŭdilo.
стукала трубка.
— Всего доброго, — удивляясь, сказал
— Ĉion bonan, — diris Varenulia mirante.
Варенуха.
— Прошу принять, — говорила трубка, — мои — Bonvole akceptu, — plu parolis la aparato, —
наилучшие, наигорячейшие приветы и
miajn plej korajn, plej varmajn salutojn kaj
пожелания! Успехов! Удач! Полного счастья.
bondezirojn! Sukcesojn! Bonŝancon. Plenan
Всего!
feliĉon. Ĉion!
— Ну, конечно! Я же говорил! — Возбужденно — Nu certe! Ĝuste kiel mi diris! — ekscitite
кричал администратор, — никакая не Ялта, а
ekkriis la administristo. — Temas pri nenia Jalto, li
он уехал за город!
simple promenveturas ekster la urbo!
— Ну, если это так, — бледнея от злобы,
— Se estas tiel, — paliĝante pro kolero diris la
заговорил финдиректор, — то уж это
financa direktoro, — tiam vere temas pri
действительно свинство, которому нет
senprecedenca porkaĵo!
названия!
Тут администратор подпрыгнул и закричал так, Je tiu momento la administristo saltetis kaj kriis что Римский вздрогнул:
tiel, ke Rimskij ekskuiĝis:
— Вспомнил! Вспомнил! В Пушкино
— Mi scias! Mi rememoris! En Puŝkino oni
открылась чебуречная «Ялта»! Все понятно!
aranĝis tataran restoracion «Jalto»! Ĉio klaras! Li
Поехал туда, напился и теперь оттуда
tien veturis, drinkis, kaj nun de tie telegrafas!
телеграфирует!
— Ну, уж это чересчур, — дергаясь щекой,
— Nu, tio estas troaĵo, — respondis Rimskij. Lia
ответил Римский, и в глазах его горела
vango tikis, en liaj okuloj brulis vera, peza
настоящая тяжелая злоба, — ну что ж, дорого
malicego. — Kare kostos al li tiu promenveturo, —
ему эта прогулка обойдется, — тут он вдруг
ĉi tiam li stumble haltis kaj hezite aldonis: —
споткнулся и нерешительно добавил: — но как Tamen ... la milicio — ?
же, ведь угрозыск...
— Это вздор! Его собственные шуточки, —
— Mistifiko! Liaj propraj blagoj, — interrompis la
перебил экспансивный администратор и
ekscitiĝema administristo, kaj demandis: — Do, ĉu
спросил: — а пакет-то везти?
mi portu la koverton?
— Обязательно, — ответил Римский.
— Nepre, — respondis Rimskij.
И опять открылась дверь, и вошла та самая...
Kaj ankoraŭfoje malfermiĝis la pordo: denove ŝi
«Она!» — Почему-то с тоской подумал
venis ... «Ŝi!» ial angore pensis Rimskij. Kaj
Римский. И оба встали навстречу почтальонше. ambaŭ viroj ekstaris renkonte al la leterportistino.
На этот раз в телеграмме были слова:
Ĉi foje la telegramo tekstis:
«Спасибо подтверждение срочно пятьсот
Dankas konfirmon Urĝe al mi miliciejen kvincent
угрозыск мне завтра вылетаю Москву
Morgaŭ flugos Moskven. Latronov.
Лиходеев».
— Он с ума сошел... — Слабо сказал Варенуха.
— Li freneziĝis ... — diris Varenuĥa per malforta
voĉo.
Римский же позвенел ключом, вынул из ящика
Rimskij tintis per la ŝlosilo, prenis monon el la
несгораемой кассы деньги, отсчитал пятьсот
kiraskesto, denombris kvincent rublojn, sonorigis,
рублей, позвонил, вручил курьеру деньги и
enmanigis la monon al la kuriero kaj sendis lin al
послал его на телеграф.
la telegrafejo.
— Помилуй, Григорий Данилович, — не веря
— Pardonu, Gregoro Daniloviĉ, — murmuris
своим глазам, проговорил Варенуха, — по-
Varenuĥa ne kredante al siaj okuloj, — ŝajnas al
моему, ты зря деньги посылаешь.
mi, ke vane vi sendas la monon.
— Они придут обратно, — отозвался Римский
— Ĝi bon’orde revenos, — diris Rimskij mallaŭte,
тихо, — а вот он сильно ответит за этот
— sed por li tiu pikniketo havos nebagatelajn
пикничок, — и добавил, указывая на портфель
sekvojn. — Almontrante la tekon de Varenuha, la
Варенухи: — поезжай, Иван Савельевич, не
financa direktoro aldonis: — Veturu, Ivano
медли.
Saveljiĉ, ne pcrdu tempon.
И Варенуха с портфелем выбежал из кабинета.
Kaj Varenulia kun sia teko rapidis el la kabineto.
Он спустился в нижний этаж, увидел
Li malsupriĝis al la ter’etaĝo, vidis la longegan
длиннейшую очередь возле кассы, узнал от
atendovicon antaŭ la kaso, ricevis de la kasistino la
кассирши, что та через час ждет аншлага,
informon, ke probable dum unu horo ĉio
потому что публика прямо валом пошла, лишь
disvendiĝos, ĉar de kiam aperis la kromafiŝo la
только увидела дополнительную афишу, велел
publiko venas torente, ordonis al ŝi reteni tridek el
кассирше загнуть и не продавать тридцать
la plej bonaj lokoj en loĝioj kaj en la partero,
лучших мест в ложах и партере, выскочив из
pafiĝinte el la kasejo li sen halti malembarasis sin
кассы, тут же на ходу отбился от назойливых
je la teduloj ĉasantaj senpagan enirbileton kaj glitis
контрамарочников и нырнул в свой кабинетик, en sian ĉambreton por preni sian kaskedon. Je tiu чтобы захватить кепку. В это время затрещал
momento ektintis la tclefono.
телефон.
— Да! — Крикнул Варенуха.
— Jes! — kriis Varenuha.
— Иван Савельевич? — Осведомилась трубка
— Ĉu Ivano Saveljiĉ? — demandis la aŭdilo per
препротивным гнусавым голосом.
abomena nazsona voĉo.
— Его нет в театре! — Крикнул было
— Li ne estas en la teatro! — komencis la
Варенуха, но трубка сейчас же перебила:
administristo, sed la aŭdilo tuj lin interrompis:
— Не валяйте дурака, Иван Савельевич, а
— Ne stultumu, Ivano Saveljiĉ, kaj aŭskultu. La
слушайте. Телеграммы эти никуда не носите и
telegramojn nenien portu kaj al neniu ilin montru.
никому не показывайте.
— Кто это говорит? — Взревел Варенуха, —
— Kiu tie parolas? — blekegis Varenuĥa, — ĉesu,
прекратите, гражданин, эти штучки! Вас сейчас civitano, tiujn ŝercojn! Oni tuj vin malkaŝos! Diru же обнаружат! Ваш номер?
vian telefonnumeron!
— Варенуха, — отозвался все тот же гадкий
— Varenuha, — diris la abomena voĉo, — ĉu vi
голос, — ты русский язык понимаешь? Не носи komprenas la rusan? Nenien portu la telegramojn.
никуда телеграммы.
— А, так вы не унимаетесь? — Закричал
— Do vi persistas! — furiozis la administristo, —
администратор в ярости, — ну смотрите же!
nu, vin gardu! Vi pagos pro tio, — li kriis ankoraŭ
Поплатитесь вы за это, — он еще прокричал
unu minacon kaj eksilentis, ĉar li sentis maleston
какую-то угрозу, но замолчал, потому что
de la aŭskultanto cn la aŭdilo.
почувствовал, что в трубке его никто уже не
слушает.
Тут в кабинетике как-то быстро стало темнеть.
Ĉi tiam en la malvasta oficejo iel rapide
Варенуха выбежал, захлопнув за собою дверь и
krepuskiĝis. Varenuha impetis eksteren, ĵetfermis
через боковой ход устремился в летний сад.
la pordon kaj per la flanka elirejo rapidis en la
somerĝardenon.
Администратор был возбужден и полон
La administristo estis ekscitita kaj plena je energio.
энергии. После наглого звонка он не
Post la insolenta telefonaĵo li estis jam certa, ke
сомневался в том, что хулиганская шайка
huligana bando aranĝas fi-ŝercojn, kaj ke tiuj fi-
проделывает скверные шуточки и что эти
ŝercoj senpere rilatas la malaperon de Latronov. La
шуточки связаны с исчезновением Лиходеева.
deziro senmaskigi la malbonfarulojn bolis en lia
Желание изобличить злодеев душила
animo, kaj — stranga afero — en li naskiĝis la
администратора, и, как это ни странно, в нем
antaŭsento pri io agrabla. Tiel estas, kiam oni
зародилось предвкушение чего-то приятного.
strebas iĝi la centro de la ĝenerala atento, kiam oni
Так бывает, когда человек стремится стать
portas sensaciaĵon.
центром внимания, принести куда-нибудь
сенсационное сообщение.
В саду ветер дунул в лицо администратору и
En la ĝardeno la vento ekblovis al la administristo
засыпал ему глаза песком, как бы преграждая
en la vizaĝon kaj verŝis sablon en liajn okulojn,
путь, как бы предостерегая. Хлопнула во
kvazaŭ barante al li la vojon, kvazaŭ avertante. En
втором этаже рама так, что чуть не вылетели
la supra etaĝo knalis fenestro kaj malmulte mankis,
стекла, в вершинах кленов и лип тревожно
ke ĝiaj vitroj falu en rompopecoj, tra la pintoj de la
прошумело, потемнело и посвежело.
aceroj kaj de la tilioj pasis alarma susuro.
Администратор протер глаза и увидел, что над
Malheliĝis kaj friskiĝis. La administristo frotis la
Москвой низко ползет желтобрюхая грозовая
okulojn kaj vidis flavventran nubegon
туча. Вдали густо заворчало.
fulmotondran malalte rampi super Moskvo. De
fore aŭdiĝis densa grumblego.
Как ни торопился Варенуха, неодолимое
Malgraŭ la urĝo Varenulia ne povis rezisti la ideon
желание потянуло его забежать на секунду в
forflankiĝi por unu sekundo al la somera necesejo
летнюю уборную, чтобы на ходу проверить,
por preterpase kontroli, ĉu la elektristo metis
одел ли монтер в сетку лампу.
dratreton ĉirkaŭ la lampon.
Пробежав мимо тира, Варенуха попал в густую
Kurinte preter la pafejo Varenuha profundiĝis en la
заросль сирени, в которой стояло голубоватое
densan siringo-arbedaron meze de kiu staris la
здание уборной. Монтер оказался аккуратным
blueta neceseja konstruaĵo. La elektristo montris
человеком, лампа под крышей в мужском
sin fidinda homo, la subtegmentan lampon en la
отделении была уже обтянута металлической
vira parto jam protektis dratreto, tamen la
сеткой, но огорчило администратора то, что
administriston ĉagrenis tio, ke eĉ malgraŭ la
даже в предгрозовом потемнении можно было
krepusko de la venanta fulmotondro sur la muroj
разобрать, что стены уже исписаны углем и
vidiĝis freŝaj skribaĵoj faritaj per karbo kaj
карандашом.
krajono.
— Ну, что же это за!... — Начал было
Kiel do nomi tiujn ..! — komencis la administristo,
администратор и вдруг услышал за собою
sed subite li aŭdis pepvoĉon malantaŭe miaŭi:
голос, мурлыкнувший:
— Это вы, Иван Савельевич?
— Ĉu Ivano Saveljiĉ?
Варенуха вздрогнул, обернулся и увидел за
Varenuha ekskuiĝis, sin turnis malantaŭen kaj vidis
собою какого-то небольшого толстяка, как
nealtan dikulon kies fizionomio ŝajnis al li tute
показалось, с кошачьей физиономией.
kata.
— Ну я, — неприязненно ответил Варенуха.
— Jes, estas mi, — li respondis glacie.
— Очень, очень приятно, — писклявым
— Tre, treege agrable, — ronronis la katsimila
голосом отозвался котообразный толстяк и
dikulo, kaj subite li larĝasvinge frapis la
вдруг, развернувшись, ударил Варенуху по уху administriston sur la orelon tiel, ke la kaskedo так, что кепка слетела с головы
forflugis de ties kapo kaj senspure malaperis en la
администратора и бесследно исчезла в
neceseja truo.
отверстии сидения.
От удара толстяка вся уборная осветилась на
Pro la frapo de la dikulo la tutan necesejon por unu
мгновение трепетным светом, и в небе
momento inundis flagra lumo, kaj en la ĉielo ĝin
отозвался громовой удар. Потом еще раз
ehis tondrobato. Sekvis ankoraŭ unu ekbrilo, kaj
сверкнуло, и перед администратором возник
antaŭ Varenulia aperis dua figuro — malalta sed
второй — маленький, но с атлетическими
atlete larĝaŝultra individuo, fajre rufa, kun albugo
плечами, рыжий, как огонь, один глаз с
en unu okulo kaj ponarda kojnodento en la buŝo.
бельмом, рот с клыком. Этот второй, будучи,
Tiu dua, evidente maldekstrulo, batis la
очевидно, левшой съездил администратору по
administriston sur la alian orelon. La ĉielo refoje
другому уху. В ответ опять-таки грохнуло в
eĥis per knalo kaj sur la lignan togmenton de la
небе, и на деревянную крышу уборной
necesejo ektorentis pluvego.
обрушился ливень.
— Что вы, товари... — Прошептал
— Kion vi, kama... — konsternite balbutis la
ополоумевший администратор, сообразил тут
administristo, rimarkis, ke la vorto kamaradoj
же, что слово «товарищи» никак не подходит к neniel konvenas al banditoj atakantaj homon en бандитам, напавшим на человека в
publika necesejo, stertoris: — civita... — sentis, ke
общественной уборной, прохрипел: — гражда... ankaŭ tiun titolon ili ne indas, kaj ricevis trian
— Смекнул, что и это название они не
teruran baton, sen rimarki de kiu el la du, tian ke la
заслуживают, и получил третий страшный удар sango ŝprucis el lia nazo sur la bluzon.
неизвестно от кого из двух, так что кровь из
носу хлынула на толстовку.
— Что у тебя в портфеле, паразит? —
— Kion vi havas en la teko, vi, parazito? —
Пронзительно прокричал похожий на кота, —
tranĉvoĉe kriis la katsimila, — la telegramojn, ĉu?
телеграммы? А тебя предупредили по
Ĉu oni avertis vin per telefono, ke vi nenien ilin
телефону, чтобы ты их никуда не носил?
portu? Ĉu oni vin avertis, mi vin demandas?
Предупреждали, я тебя спрашиваю?
— Предупрежди... Дали... Дили... — Задыхаясь — ...ni ver... oni aver...tis, — sufokiĝante ответил администратор.
respondis la administristo.
— А ты все-таки побежал? Дай сюда портфель,
— Kaj tamen vi tien kuris! Lasu la tekon, vipuro!
гад! — Тем самым гнусавым голосом, что был
— kriis la dua per tiu sama nazsona voĉo, kiu
слышен в телефоне, крикнул второй и выдрал
parolis en la telefono, kaj elŝiris la tekon el la
портфель из трясущихся рук Варенухи.
tremantaj manoj de Varenuĥa.
И оба подхватили администратора под руки,
Ili kaptis la administriston je la ŝultroj, trenis lin el
выволокли его из сада и понеслись с ним по
la ĝardeno kaj ekrapidis kun li laŭ la strato
Садовой. Гроза бушевала с полной силой, вода Sadovaja. La fulmotondro furiozis je sia plena с грохотом и воем низвергалась в
forto, la akvo muĝis kaj frakasiĝis falante en la
канализационные отверстия, всюду
kloakajn aperturojn, ĉio bobelis, ĉie ŝvelis ondoj,
пузырилось, вздувались волны, с крыш
de la tegmentoj la akvo superverŝiĝis preter la
хлестало мимо труб, из подворотен бежали
defluiloj, el sub la pordegoj ŝprucis ŝaŭmaj
пенные потоки. Все живое смылось с Садовой,
torentoj. Ĉio viva forlaviĝis de Sadovaja, kaj neniu
и спасти Ивана Савельевича было некому.
povis savi Varenuhan. Saltante en la malklaraj
Прыгая в мутных реках и освещаясь молниями, riveroj, prilumate de la fulmoj, la banditoj en unu бандиты в одну секунду доволокли полуживого sekundo trenis la duonvivan administriston ĝis la администратора до дома №302-бис, влетели с
domo 302-bis kaj enflugis kun li sub ĝian arkon,
ним в подворотню, где к стенке жались две
kie rifuĝis du nudpiedaj virinoj, tenantaj en la
босоногие женщины, свои туфли и чулки
manoj siajn ŝuojn kaj ŝtrumpojn. Poste la
держащие в руках. Затем кинулись в шестой
malbonfaruloj impetis en la sesan enirejon, kaj
подъезд, и близкий к безумию Варенуха был
levinte la preskaŭ freneziĝintan administriston en
вознесен на пятый этаж и брошен на пол в
la kvinan etaĝon ili lin ĵetis sur la plankon en la
хорошо знакомой ему полутемной передней
bone de li konata duonluma antaŭĉambro de la
квартиры степы Лиходеева.
loĝejo de Steĉjo Latronov.
Тут оба разбойника сгинули, а вместо них
Ĉi tiam ambaŭ banditoj malaperis anstataŭite de
появилась в передней совершенно нагая девица absolute nuda fraŭlino, rufa kaj kun fosforeske
— рыжая, с горящими фосфорическими
brilantaj okuloj.
глазами.
Варенуха понял, что это-то и есть самое
Varenuĥa komprenis, ke ĉi tio estas la plej terura
страшное из всего, что приключилось с ним, и, en la tuta afero kaj ekĝeminte li gluiĝis al la muro, застонав, отпрянул к стене. А девица подошла
La fraŭlino venis tute proksimen al la administristo
вплотную к администратору и положила
kaj metis siajn manojn sur liajn ŝultrojn. La haroj
ладони рук ему на плечи. Волосы Варенухи
stariĝis sur lia kapo, ĉar eĉ tra la malvarma, je akvo
поднялись дыбом, потому что даже сквозь
sorbigita bluzo li sentis, ke tiuj du manoj estas
холодную, пропитанную водой ткань толстовки ankoraŭ pli malvarmaj, ke ili estas glacie
он почувствовал, что ладони эти еще холоднее, malvarmaj.
что они холодны ледяным холодом.
— Дай-ка я тебя поцелую, — нежно сказала
— Lasu min doni al vi unu kison, — tenere diris la
девица, и у самых его глаз оказались сияющие
fraŭlino, kaj Varenuĥa vidis ŝiajn lumantajn
глаза. Тогда Варенуха лишился чувств и
okulojn tuj antaŭ la siaj. Tiam li svenis kaj la kison
поцелуя не ощутил.
ne perceptis.
Глава 11. Раздвоение Ивана
Ĉapitro 11 LA DISDUIĜO DE
IVANO
Бор на противоположном берегу реки, еще час
La transrivera pin’arbaro, sur kiun antaŭ unu horo
назад освещенный майским солнцем,
ankoraŭ lumis la maja suno, malklariĝis, disfluis,
помутнел, размазался и растворился.
kaj perdiĝis.
Вода сплошной пеленой валила за окном. В
La densa akvovualo torentis malsupren. En la ĉielo
небе то и дело вспыхивали нити, небо
fojon post fojo flamiĝis fajrofadenoj, la ĉielo
лопалось, комнату больного заливало
krevadis, la ĉambron de la malsanulo inundadis
трепетным пугающим светом.
timiga trembrila lumo.
Иван тихо плакал, сидя на кровати и глядя на
Ivano mallaŭte ploris sidante sur la lito kaj
мутную, кипящую в пузырях реку. При каждом rigardante la malklaran riveron ŝaŭme boli. Ĉe ĉiu ударе грома он жалобно вскрикивал и закрывал tondrobato li ĝemetis kaj kaŝis la vizaĝon en la лицо руками. Исписанные Иваном листки
manoj. Paperfolioj kovritaj per liaj skribaĵoj dise
валялись на полу; их сдуло ветром, влетевшим
kuŝis sur la planko; ilin forblovis de la tableto
в комнату перед началом грозы.
ventopuŝo penetrinta en la ĉambron ĵus antaŭ la
fulmotondro.
Попытки поэта сочинить заявление насчет
La provoj de la poeto verki deklaron pri la danĝera
страшного консультанта не привели ни к чему. konsilisto rezultigis nenion. Ricevinte de la dika Лишь только он получил от толстой
vickuracistino, kies nomo estis Praskovja
фельдшерицы, которую звали Прасковьей
Fjodorovna, paperon kaj krajonstumpon, li,
Федоровной, огрызок карандаша и бумагу, он
antaŭĝuante laboron, frotis siajn manojn kaj haste
деловито потер руки и торопливо пристроился
sin instalis ĉe la tableto. La unuaj linioj prosperis al
к столику. Начало он вывел довольно бойко:
li sufiĉe facile:
«В милицию. Члена Массолита Ивана
«Al la milicio. De la membro de MASSOLIT
Николаевича Бездомного. Заявление. Вчера
I.N.Senhejmulo. Deklaro. Hieraŭ vespere mi kun la
вечером я пришел с покойным М. А. Берлиозом forpasinto M.A.Berlioz venis al la Patriarĥa
на Патриаршие пруды...»
lageto ...»
И сразу поэт запутался, главным образом из-за
Kaj ĉi tie la poeto haltis, precipe embarasite de la
слова «покойным». С места выходила какая-то
vorto forpasinto. Jam la komenco prezentis
безлепица: как это так — пришел с покойным?
absurdaĵon: kiel do — «venis kun la forpasinto»?
Не ходят покойники! Действительно, чего
La forpasintoj ja ne promenas! Certe, tiel li riskas
доброго, за сумасшедшего примут!
ŝajni frenezulo!
Подумав так, Иван Николаевич начал
Tion pensinte Ivano ŝanĝis la skribitan. Rezultis
исправлять написанное. Вышло следующее:
jeno: ... kun M.A.Berlioz, poste forpasinta ...
«...С М. А. Берлиозом, впоследствии
Ankaŭ ĉi tio ne kontentigis la aŭtoron. Li provis
покойным...». И это не удовлетворило автора.
trian redakcion, kiu tamen rezultis eĉ pli malbona
Пришлось применить третью редакцию, а та
ol la du unuaj: Berlioz, surveturota de tramo ... —
оказалась еще хуже первых двух:
tiom pli, ke en la aferon implikiĝis la de neniu
«...Берлиозом, который попал под трамвай...»
konata samnoma komponisto, kaj li devis precizigi:
— А здесь еще прицепился этот никому не
«kaj ne la komponisto».
известный композитор-однофамилец, и
пришлось вписать: «...Не композитором...»
Намучавшись с этими двумя Берлиозами, Иван Tiuj du Berliozoj elĉerpis lian paciencon, li ĉion все зачеркнул и решил начать сразу с чего-то
forstrekis kaj decidis komenci rekte per io tre
очень сильного, чтобы немедленно привлечь
efekta, por tuj kapti la atenton de la leganto: li
внимание читающего, и написал, что кот
skribis, ke la kato provis envagoniĝi en la tramon,
садился в трамвай, а потом вернулся к эпизоду
poste li revenis al la epizodo pri la fortranĉita kapo.
с отрезанной головой. Голова и предсказание
La kapo kaj la antaŭdiro de la konsilisto pensigis
консультанта привели его к мысли о Понтии
lin pri Poncio Pilato, kaj por plia konvinkivo Ivano
Пилате, и для вящей убедительности Иван
decidis prezenti la rakonton pri la prokuratoro ekde
решил весь рассказ о прокураторе изложить
la momento, kiam tiu en blanka mantelo kun
полностью с того самого момента, как тот в
sangruĝa subŝtofo eliris en la portikon de la
белом плаще с кровавым подбоем вышел в
Heroda palaco.
колоннаду иродова дворца.
Иван работал усердно и перечеркивал
Ivano fervore laboris, ion elstrekadis,
написанное, и вставлял новые слова, и даже
superskribadis novajn vortojn kaj eĉ provis desegni
попытался нарисовать Понтия Пилата, а затем
Poncion Pilaton kaj la katon sur la malantaŭaj
кота на задних лапах. Но и рисунки не
piedoj. Tamen la desegnaĵoj malmulte helpis, kaj
помогли, и чем дальше — тем путанее и
ju pli li avancis, des pli konfuza kaj nekomprenebla
непонятнее становилось заявление поэта.
iĝis la deklaro de la poeto.
К тому времени, как появилась издалека
Proksimume en la tempo kiam, sterniĝinte el la
пугающая туча с дымящимися краями и
malproksimo, la timiga nubego kun sia fumanta
накрыла бор и дунул ветер, Иван почувствовал, rando kovris la pin’arbaron kaj ekblovis la vento, что обессилел, что с заявлением ему не
Ivano konsciis, ke li senfortiĝis, ke la deklaron li
совладать, не стал поднимать разлетевшихся
ne sukcesos ordigi; sen zorgi pri la disflugintaj
листков и тихо и горько заплакал.
folioj li amare kaj mallaŭte ekploris.
Добродушная фельдшерица Прасковья
La bonkora vickuracistino Praskovja Fjodorovna
Федоровна навестила поэта во время грозы,
vizitis la poeton dum la fulmotondro,
встревожилась, видя, что он плачет, закрыла
maltrankviliĝis vidante lin plori, kuntiris la
штору, чтобы молнии не пугали больного,
kurtenojn por ke la fulmoj ne timigu la
листки подняла с полу и с ними побежала за
malsanulon, kolektis la foliojn de sur la planko kaj
врачом.
tenante ilin en la mano kuris por venigi la
kuraciston.
Тот явился, сделал укол в руку Ивана и уверил
Tiu venis, faris al Ivano injekton en la brakon kaj
его, что он больше плакать не будет, что теперь asertis al li, ke li ne plu ploros, ke ĉio ĉi pasos, ĉio все пройдет, все изменится и все забудется.
ŝanĝiĝos kaj ĉio forgesiĝos.
Врач оказался прав. Вскоре заречный бор стал
La kuracisto diris veron. Baldaŭ la transrivera
прежним. Он вырисовался до последнего
pin’arbaro reprenis sian antaŭan aspekton. Ĉiu ĝia
дерева под небом, рассчистившимся до
pino klare desegniĝis sub la ĉielo, lavita ĝis la
прежней полной голубизны, а река
antaŭa pura lazuro; ankaŭ la rivero kvietiĝis. Tuj
успокоилась. Тоска начала покидать Ивана
post la injekto la angoro de Ivano komencis
тотчас после укола, и теперь поэт лежал
estingiĝi, tiel ke nun la poeto trankvile kuŝis sur sia
спокойно и глядел на радугу, раскинувшуюся
lito kaj rigardis la ĉiel’arkon etenditan sur la
по небу.
firmamento.
Так продолжалось до вечера, и он даже не
Tiel daŭris ĝis la vespero, kaj li eĉ ne rimarkis la
заметил, как радуга растаяла и как загрустило и ĉielarkon disflui, nek la ĉielon iĝi malgaja kaj pala, полиняло небо, как почернел бор.
nek la pinarbaron nigriĝi.
Напившись горячего молока, Иван опять
Trinkinte varmegan lakton, Ivano sin rekuŝigis kaj
прилег и сам подивился тому, как изменились
mem miris pri tio, kiel ŝanĝiĝis liaj pensoj. Iel
его мысли. Как-то смягчился в памяти
mildiĝis la rememoro pri la malbeninda
проклятый бесовский кот, не пугала более
demonkato, ne plu horora estis la fortranĉita kapo,
отрезанная голова, и, покинув мысль о ней,
kaj forlasinte tiujn ideojn Ivano konstatis, ke
стал размышлять иван о том, что, по сути дела, finfine, en la kliniko estas tute nemalbone, ke в клинике очень неплохо, что Стравинский
Stravinskij estas klara kapo kaj famulo, ke havi
умница и знаменитость и что иметь с ним дело
kun li aferon estas tre agrabla. Krome, la vespera
чрезвычайно приятно. Вечерний воздух к тому
aero estas aroma kaj freŝa post la fulmotondro.
же и сладостен и свеж после грозы.
Дом скорби засыпал. В тихих коридорах
La domo de malĝojo estis endormiĝanta. En la
потухли матовые белые лампы, и вместо них
kvietaj koridoroj estingiĝis la diafanaj blankaj
согласно распорядку зажглись слабые голубые
ampoloj kaj anstataŭ ili konforme al la regularo
ночники, и все реже за дверями слышались
heliĝis malfortaj bluaj noktolampetoj, ĉiam pli
осторожные шажки фельдшериц на резиновых
malofte tra la pordo aŭdiĝis delikata paŝetado de la
половиках коридора.
vickuracistinoj sur la gumaj matoj de la koridoro.
Теперь Иван лежал в сладкой истоме и
Nun Ivano kuŝis en dolĉa langvoro, rigardis jen la
поглядывал то на лампочку под абажуром,
lampoŝirmilon, kiu de la plafono verŝis mildigitan
льющую с потолка смягченный свет, то на
lumon, jen la lunon, leviĝantan de malantaŭ la
луну, выходящую из-за черного бора, и
nigra arbaro, kaj interparolis kun si mem.
беседовал сам с собою.
— Почему, собственно, я так взволновался из-
— Kial do mi tiel ekscitiĝis pri tio, ke Berlioz
за того, что Берлиоз попал под трамвай? —
trafis sub la tramon? — rezonis la poeto. —
Рассуждал поэт. — В конечном счете, ну его в
Finfine, lasu mi lin al lia sortaĉo! Ja nek per Eva
болото! Кто я, в самом деле, кум ему или сват? nek per Adamo mi estas lia parenco. Se ekzameni Если как следует провентилировать этот
la aferon tute objektive, endos agnoski, ke mi,
вопрос, выходит, что я, в сущности, даже и не
fakte, nur tre supraĵe konis la forpasinton. Ja kion
знал как следует покойника. В самом деле, что
mi pri li sciis? Absolute nenion, krom ke li estis
мне о нем было известно? Да ничего, кроме
kalva kaj terure elokventa. Kaj plu, civitanoj, —
того, что он был лыс и красноречив до ужаса. И daŭrigis Ivano iun alparolante, — ni esploru jenon: далее, граждане, — продолжал свою речь Иван, Kial do mi, bonvolu tion al mi malkonfuzi,
обращаясь к кому-то, — разберемся вот в чем:
ekfuriozis kontraŭ tiu mistera konsilisto, profesoro
чего это я, объясните, взбесился на этого
kaj magiisto kun lia malplena kaj nigra okulo? Pro
загадочного консультанта, мага и профессора с kio estis la tuta absurda postkuro, en kalsono kaj пустым и черным глазом? К чему вся нелепая
kun kandeleto en la mano, kion celis la hida
погоня за ним в подштанниках и со свечкой в
pelmelo en la restoracio?
руках, а затем и дикая Петрушка в ресторане?
— Но-но-но, — вдруг сурово сказал где-то, не
— Tamen, tamen! — subite per severa voĉo obĵetis
то внутри, не то над ухом, прежний Иван
de ie, ĉu de interne, ĉu de super la orelo, la antaŭa
Ивану новому, — про то, что голову Берлиозу-
Ivano al la Ivano nova, — pri tio, ke la kapo de
то отрежет, ведь он все-таки знал заранее? Как
Berlioz iĝos fortranĉita ja li antaŭsciis, ĉu? Kiel oni
же не взволноваться?
ne ekscitiĝu?
— О чем, товарищи, разговор! — Возражал
— Nu, kamaradoj, kiu tion kontraŭdiras! —
новый Иван ветхому, прежнему Ивану, — что
respondis la nova Ivano al la arkaika, antaŭa Ivano.
здесь дело нечисто, это понятно даже ребенку.
— Ke la afero estas suspektinda, tio klaras eĉ al
Он личность незаурядная и таинственная на все infano. Li estas persono neordinara kaj
сто. Но ведь в этом-то самое интересное и есть! centprocente mistera. Sed ĝuste tio ja estas la plej Человек лично был знаком с Понтием Пилатом, interesa! Homo, kiu persone konis Poncion Pilaton, чего же вам еще интереснее надобно? И вместо
kion pli interesan oni povas deziri? Kaj anstataŭ
того, чтобы поднимать глупейшую бузу на
fari tiun stultan kverelaĉon ĉe la Patriarĥa, oni
Патриарших, не умнее ли было бы вежливо
povis ja ĝentile lin demandi, kio poste okazis pri
расспросить о том, что было далее с Пилатом и Pilato kaj Ha-Nocri. Ĉu tio ne estus multe pli этим арестованным Га-Ноцри?
inteligenta?
А я черт знает чем занялся! Важное, в самом
»Male, mi okupiĝis pri iaj sensencaĵoj! Vidu, kia
деле, происшествие — редактора журнала
grava evento: ĉefredaktoro de beletra revuo
задавило! Да что от этого, журнал, что ли,
surveturita de tramo! Do kio, ĉu la revuo ĉesos
закроется? Ну, что ж поделаешь: человек
aperadi? Finfine, la homo ja estas mortema, eĉ, kiel
смертен и, как справедливо сказано было,
oni tre ĝuste rimarkigis, subitmortema. Nu, estu
внезапно смертен. Ну, царство небесное ему!
paco al lia cindro! Estos alia ĉefrdaktoro, eble eĉ
Ну, будет другой редактор и даже, может быть, pli elokventa ol la ĵusa.
еще красноречивее прежнего.
Подремав немного, Иван новый ехидно
Post nelonga duondormo la nova Ivano malicete
спросил у старого ивана:
demandis la antaŭan Ivanon:
— Так кто же я такой выхожу в этом случае?
— Resume, kio mi estas laŭ tiu afero?
— Дурак! — Отчетливо сказал где-то бас, не
— Kreteno! — klare respondis de ie baso,
принадлежащий ни одному из Иванов и
apartenanta al neniu el la du Ivanoj kaj ege simila
чрезвычайно пожожий на бас консультанта.
al la baso de la konsilisto.
Иван, почему-то не обидевшись на слово
Ial neniom ofendite per la vorto kreteno, kaj eĉ
«дурак», но даже приятно изумившись ему,
agrable surprizite, Ivano ridetis kaj resinkis en la
усмехнулся и в полусне затих. Сон крался к
duondormon. Silentpaŝe estis venanta sonĝo, jam
Ивану, и уж померещилась ему и пальма на
ekaperis la elefantokrura palmo, kaj la kato
слоновой ноге, и кот прошел мимо — не
preterpasis — neniel timiga, eĉ amuza; do, Ivano
страшный, а веселый, и, словом, вот-вот
estis plene endormiĝonta, kiam subite la krado
накроет сон Ивана, как вдруг решетка
senbrue forglitis flanken kaj sur la balkono vidiĝis
беззвучно поехала в сторону, и на балконе
mistera silueto evitanta la lunlumon kaj minacanta
возникла таинственная фигура, прячущаяся от
Ivanon per la fingro.
лунного света, и погрозила Ивану пальцем.
Иван без всякого испуга приподнялся на
Sen malpleja ektimo Ivano sin levetis sur la lito kaj
кровати и увидел, что на балконе находится
vidis viron stari sur la balkono. Tiu viro metis la
мужчина. И этот мужчина, прижимая палец к
fingron sur siajn lipojn kaj flustris:
губам, прошептал:
— Тссс!
— Ŝŝ!
Глава 12. Черная магия и ее
Ĉapitro 12 LA NIGRA MAGIO
разоблачение
KAJ ĜIA SENMASKIGO
Маленький человек в дырявом желтом котелке Malgranda vireto kun trua flava bulĉapelo kaj
и с грушевидным малиновым носом, в
piroforma frambokolora nazo, en kvadratita
клетчатых брюках и лакированных ботинках
pantalono kaj lakledaj ŝuoj elvenis sur la scenejon
выехал на сцену Варьете на обыкновенном
de Varieteo rajdante ordinaran biciklon. Ĉe la
двухколесном велосипеде. Под звуки
sonoj de fokstroto li faris rondon, poste eligis
фокстрота он сделал круг, а затем испустил
venkokrion, tiel ke la biciklo baŭmis. Plu ruliĝante
победный вопль, от чего велосипед поднялся
sur la postrado, li ekstaris sur la manoj, iel sukcesis
на дыбы. Проехавшись на одном заднем
malfiksi la antaŭan radon, sendis ĝin en la kulison
колесе, человек перевернулся вверх ногами,
kaj daŭrigis la veturadon pedalante per la manoj.
ухитрился на ходу отвинтить переднее колесо и
пустить его за кулисы, а затем продолжал путь
на одном колесе, вертя педали руками.
На высокой металлической мачте с седлом
Surseligite sur metalan maston, ĉe kies malsupra
наверху и с одним колесом выехала полная
ekstremo estis muntita velocipeda rado, diketa
блондинка в трико и юбочке, усеянной
blondulino en trikotaĵo kaj jupeto prisemita je
серебряными звездами, и стала ездить по кругу. arĝentaj steloj elveturis sur la scenejon kaj ankaŭe Встречаясь с ней, человек издавал
faris rondojn. Renkontpasante preter ŝi la vireto
приветственные крики и ногой снимал с
eligadis salutkriojn kaj per la piedo levetis la
головы котелок.
bulĉapelon de sur sia kapo.
Наконец, прикатил малютка лет восьми со
Laste venis maljunulvizaĝa okjarulo kaj ekslalomis
старческим лицом и зашнырял между
inter la du adoltoj sur sia liliputa bicikleto kun
взрослыми на крошечной двухколеске, к
kolosa aŭtomobila hupo.
которой был приделан громадный
автомобильный гудок.
Сделав несколько петель, вся компания под
Farinte kelkajn okojn, la tuta kompanio impetis, ĉe
тревожную дробь барабана из оркестра
minaca tamburado de la orkestro, al la scenejrando,
подкатилась к самому краю сцены, и зрители
kaj la spektantoj de la unuaj vicoj sufokkrietis kaj
первых рядов ахнули и откинулись, потому что
retroĵetiĝis, ĉar al la publiko ŝajnis, ke la tuta
публике показалось, что вся тройка со своими
triopo kun siaj maŝinoj tuj pumos en la orkestrejon.
машинами грохнется в оркестр.
Но велосипеды остановились как раз в тот
Sed la velocipedoj haltis ĝuste je la momento, kiam
момент, когда передние колеса уже грозили
la antaŭaj radoj jam estis ruliĝontaj en la abismon
соскользнуть в бездну на головы музыкантам.
sur la kapojn de la muzikistoj. Kun laŭta ekkrio
Велосипедисты с громким криком «Ап!»
«Hop!» la rajdantoj salte surpiediĝis, sin klinis, kaj
Соскочили с машин и раскланялись, причем
ĉe tio la blondulino transĵetis kisojn al la publiko
блондинка посылала публике воздушные
kaj la bubo trumpetis groteskan signalon per sia
поцелуи, а малютка протрубил смешной сигнал hupo.
на своем гудке.
Рукоплескания потрясли здание, голубой
Aplaŭdo skuis la teatron, la blua kurteno kuntiriĝis
занавес пошел с двух сторон и закрыл
kaj ŝirmis la velocipedistojn, la verdaj lumoj kun la
велосипедистов, зеленые огни с надписью
skribaĵo Elirejo estingiĝis kaj en la araneaĵo de la
«выход» у дверей погасли, и в паутине
subkupolaj trapezoj sune heliĝis blankaj globoj.
трапеций под куполом, как солнце, зажглись
Komenciĝis la interakto antaŭ la lasta parto.
белые шары. Наступил антракт перед
последним отделением.
Единственным человеком, которого ни в коей
Nur unu homon neniel interesis la mirakloj de la
мере не интересовали чудеса велосипедной
velocipeda arto de la familio Giulli: Gregoro
техники семьи джулли, был Григорий
Daniloviĉ Rimskij tutsole sidis en sia kabineto,
Данилович Римский. В полном одиночестве он mordetis siajn maldikajn lipojn, kaj fojon post fojo сидел в своем кабинете, кусал тонкие губы, и
spasmo pasis sur lia vizaĝo. La eksterordinaran
по лицу его то и дело проходила судорога. К
malaperon de Latronov sekvis tute neantaŭvidita
необыкновенному исчезновению Лиходеева
malapero de la administristo Varenuĥa.
присоединилось совершенно непредвиденное
исчезновение администратора Варенухи.
Римскому было известно, куда он ушел, но он
Rimskij sciis, kien tiu iris, sed Varenuĥa foriris kaj
ушел и... Не пришел обратно! Римский
... ne revenis! De tempo al tempo Rimskij levetis la
пожимал плечами и шептал сам себе:
ŝultrojn kaj flustris al si mem:
— Но за что?!
— Tamen pro kio?
И, странное дело: такому деловому человеку,
Mirinda afero: por homo praktika, kia estis la
как финдиректор, проще всего, конечно, было
financa direktoro, la plej facila solvo estus telefoni
позвонить туда, куда отправился Варенуха, и
tien, kien li sendis Varenuĥan, por ekscii, kio al li
узнать, что с тем стряслось, а между тем он до
okazis; kaj tamen ĝis la deka horo vespere li ne
десяти часов вечера не мог принудить себя
povis sin decidigi.
сделать это.
В десять же, совершив над собою форменное
Nu, je la deka, farante al si veran perforton,
насилие, Римский снял трубку с аппарата и тут Rimskij deprenis la aŭdilon de la aparato kaj tiam убедился в том, что телефон его мертв. Курьер
evidentiĝis, ke lia telefono estas senviva. La
доложил, что и остальные аппараты в здании
kuriero raportis, ke ne funkcias ankaŭ la ceteraj
испортились. Это, конечно, неприятное, но не
telefon’aparatoj en la teatro. Tiu kvankam
сверхъестественное событие почему-то
malagrabla, tamen neniom supernatura fenomeno
окончательно потрясло финдиректора, но в то
ial finofare konsternis la financan direktoron, kaj
же время и обрадовало: отвалилась
samtempe ĝi lin ĝojigis, ĉar ĝi malembarasis lin je
необходимость звонить.
la telefonado.
В то время, как над головой финдиректора
Je la momento, kiam super la kapo de Rimskij
вспыхнула и замигала красная лампочка,
ekhelis la ruĝa lampeto per intermita lumo
возвещая начало антракта, вошел курьер и
signalanta interakton, enpaŝis la kuriero kaj
сообщил, что приехал иностранный артист.
anoncis, ke la alilanda artisto estas veninta. La
Финдиректора почему-то передернуло, и, став
financa direktoro ial tikis kaj, mienante pli
уж совсем мрачнее тучи, он отправился за
malserena ol ŝtormnubo, li iris en la kulison por
кулисы, чтобы принимать гастролера, так как
akcepti la gastludanton, ĉar en la teatro restis neniu
более принимать было некому.
pli taŭga por fari tion.
В большую уборную из коридора, где уже
El la koridoro, kie jam trilis la signalsonoriloj,
трещали сигнальные звонки, под разными
scivoluloj je diversaj pretekstoj eniradis la grandan
предлогами заглядывали любопытные. Тут
tualetejon. Tie jam estis iluziistoj en bunta orienta
были фокусники в ярких халатах и в чалмах,
robo kaj turbano, rulsketisto en blanka svetro,
конькобежец в белой вязаной куртке, бледный
palege pudrita rakontisto kaj ŝminkisto.
от пудры рассказчик и гример.
Прибывшая знаменитость поразила всех своим La ĵusveninta famulo sensaciis per mirinda fasono невиданным по длине фраком дивного покроя
de sia eksterordinare longa frako kaj per la nigra
и тем, что явилась в черной полумаске. Но
duonmasko, kiun li havis sur la vizaĝo. Sed la plej
удивительнее всего были двое спутников
surprizaj estis la du akompanantoj de la nigra
черного мага: длинный клетчатый в
magiisto: kvadratita longulo kun fendita nazumo,
треснувшем пенсне и черный жирный кот,
kaj grasdika nigra virkato kiu, paŝinte en la
который, войдя в уборную на задних лапах,
tualetejon sur la malantaŭaj piedoj, senzorge
совершенно непринужденно сел на диван,
sidiĝis sur sofon kaj kuntiris la palpebrojn
щурясь на оголенные гримировальные
rigardante la lumon de la nudaj ŝminklampetoj.
лампионы.
Римский постарался изобразить на лице
Rimskij provis aranĝi rideton, pro kio lia vizaĝo
улыбку, от чего оно сделалось кислым и злым,
ŝajnis acida kaj malica, kaj interŝanĝis salutan
и раскланялся с безмолвным магом, сидящим
kapoklinon kun la silenta magiisto, sidanta sur la
рядом с котом на диване. Рукопожатия не
sofo apud la kato. Manpremo ne estis. Anstataŭe la
было. Зато развязный клетчатый сам
kvadratita mem senceremonie sin prezentis al
отрекомендовался финдиректору, назвав себя
Rimskij kiel asistanto de la sinjoro. Tiu
«ихний помощник». Это обстоятельство
cirkonstanco surprizis la financan direktoron, kaj
удивило финдиректора, и опять-таки
denove malagrable: nenia ajn asistanto estis
неприятно: в контракте решительно ничего не
menciita en la kontrakto.
упоминалось ни о каком помощнике.
Весьма принужденно и сухо Григорий
Tre seke kaj malvolonte Rimskij demandis la
Данилович осведомился у свалившегося ему на
kvadratitan, kie estas la aparataro de la artisto.
голову клетчатого о том, где аппаратура
артиста.
— Алмаз вы наш небесный, драгоценнейший
— Ho vi, nia juvelo ĉiela, karega sinjoro direktoro,
господин директор, — дребезжащим голосом
— respondis kapravoĉe la helpanto de la magiisto,
ответил помошник мага, — наша аппаратура
— nian aparataron ni ĉiam havas kune, jen ĝi
всегда при нас. Вот она! Эйн, цвей, дрей! — И, estas! Ein, zwei, drei! Li turnis siajn nodozajn повертев перед глазами Римского узловатыми
fingrojn kaj subite eltiris de malantaŭ la orelo de la
пальцами, внезапно вытащил из-за уха у кота
kato la oran posĥorloĝon de la financa direktoro,
собственные Римского золотые часы с
kun ĝia ĉeno. Tiun horloĝon Rimskij ĵus havis en
цепочкой, которые до этого были у
sia veŝta poŝo sub la butonita jako, kaj la ĉeno estis
финдиректора в жилетном кармане под
tredita tra la poŝa butontruo.
застегнутым пиджаком и с продетой в петлю
цепочкой.
Римский невольно ухватился за живот,
Nevole Rimskij metis la manon sur sian ventron, la
присутствующие ахнули, а гример,
ĉeestantoj mir-kriis, kaj la ŝminkisto, staranta en la
заглядывающий в дверь, одобрительно
duone malfermita pordo, aprobe gruntis.
крякнул.
— Ваши часики? Прошу получить, — развязно — Ĉu via estas la horloĝeto? Bonvolu repreni! —
улыбаясь, сказал клетчатый и на грязной
diris la kvadratita kun impertinenta rikano, kaj sur
ладони подал растерянному Римскому его
malpura manplato li prezentis al la konfuzita
собственность.
financa direktoro lian apartenaĵon.
— С таким в трамвай не садись, — тихо и
— En tramo kun tiu oni prefere ne veturu, —
весело шепнул рассказчик гримеру
mallaŭte kaj gaje flustris la rakontisto al la
ŝminkisto.
но кот отмочил штуку почище номера с
Tamen la kato faris trukon, kiu eklipsis la
чужими часами. Неожиданно поднявшись с
prestidigitaĵon pri la horloĝo. Subite ĝi levis sin de
дивана, он на задних лапах подошел к
la sofo, sur la malantaŭaj piedoj iris al la
подзеркальному столику, передней лапой
subspegula tableto, per sia antaŭa piedo forprenis
вытащил пробку из графина, налил воды в
la ŝtopilon el la karafo, verŝis akvon en glason,
стакан, выпил ее, водрузил пробку на место и
reinstalis la ŝtopilon en ties lokon kaj viŝis la
гримировальной тряпкой вытер усы.
lipharojn per ŝminkĉifono.
Тут никто даже и не ахнул, только рты
Ĉi foje neniu mirkriis, nur la buŝoj malfermiĝis,
раскрыли, а гример восхищенно шепнул:
kaj la ŝminkisto ravite flustris:
— Ай, класс!
— Kia klaso!
Тут в третий раз тревожно загремели звонки, и
Sed je la tria fojo alarme eksonis la sonoriloj, kaj la
все, возбужденные и предвкушающие
tuta ekscitita svarmo, antaŭĝuante interesan
интересный номер, повалили из уборной вон.
programeron, moviĝis for de la tualetejo.
Через минуту в зрительном зале погасли шары, Minuton poste en la spektejo estingiĝis la globoj, la вспыхнула и дала красноватый отблеск на низ
lumo ŝpruciĝinta de la scenejlamparo ruĝete
занавеса рампа, и в освещенной щели занавеса
rebriligis la malsupron de la kurteno, kaj en la
предстал перед публикой полный, веселый как
prilumata kurtenfendo antaŭ la publiko aperis
дитя человек с бритым лицом, в помятом фраке diketa viro, gaja kiel infano, kun razita vizaĝo, en и несвежем белье. Это был хорошо знакомый
ĉifita frako kaj malfreŝa ĉemizo. Li estis Georges
всей Москве конферансье Жорж Бенгальский.
Bengalskij, anoncisto bone konata de la tuta
Moskvo.
— Итак, граждане, — заговорил Бенгальский,
— Do, civitanoj, — li diris radiante per beba
улыбаясь младенческой улыбкой, — сейчас
rideto, — tuj vi ĉeestos ... — li mem sin
перед вами выступит... — Тут Бенгальский
interrompis kaj ekparolis en alia tono: — Mi vidas,
прервал сам себя и заговорил с другими
ke la kvanto de la publiko por la tria parto ankoraŭ
интонациями: — я вижу, что количество
pligrandiĝis. Hodiaŭ ni havas ĉi tie duonon de la
публики к третьему отделению еще
urbo! Antaŭ kelkaj tagoj mi renkontis amikon kaj
увеличилось. У нас сегодня половина города!
diris al li: «Kial vi ne venas ĉe nin? Hieraŭ ĉe ni
Как-то на днях встречаю я приятеля и говорю
estis duono de la urbo». Kaj li respondis: «Nu, mi
ему: «Отчего не заходишь к нам? Вчера у нас
loĝas en la alia duono». — Bengalskij paŭzis por
была половина города». А он мне отвечает: «А
lasi eksplodi ĝeneralan ridon, tamen neniu ekridis
я живу в другой половине!» — Бенгальский
kaj li daŭrigis: -... Do, tuj vi ĉeestos seancon de
сделал паузу, ожидая, что произойдет взрыв
nigra magio, prezentotan de la fama alilanda artisto
смеха, но так как никто не засмеялся, то он
monsieŭr Voland! Nu, ni ĉiuj bone komprenas, —
продолжал: — ...Итак, выступает знаменитый
sur la vizaĝo de Bengalskij aperis saĝula rideto, —
иностранный артист мосье Воланд с сеансом
ke en la mondo estas nenia magio, ke ĝi estas nenio
черной магии! Ну, мы-то с вами понимаем, —
alia ol superstiĉo, kaj tutsimple maestro Voland je
тут Бенгальский улыбнулся мудрой улыбкой,
plej alta grado posedas la iluziistan teknikon, kion
— что ее вовсе не существует на свете и что
oni vidos el la plej interesa parto de lia prezentaĵo,
она не что иное, как суеверие, а просто маэстро
tio estas, el la senmaskigo de tiu tekniko; do, ĉar ni
Воланд в высокой степени владеет техникой
ĉiuj unuanime subtenas kaj la teknikon, kaj ĝian
фокуса, что и будет видно из самой интересной
senmaskigon, nun ni invitu sur la scenejon sinjoron
части, то есть разоблачения этой техники, а так Voland!
как мы все как один и за технику, и за ее
разоблачение, то попросим господина Воланда!
Произнеся всю эту ахинею, Бенгальский
Finbabilinte tiun galimation, Bengalskij kunigis la
сцепил обе руки ладонь к ладони и
manojn kaj salute ilin svingetis inter la du partoj de
приветственно замахал ими в прорез занавеса,
la kurteno, pro kio ĉi lastaj zumante disiĝis.
от чего тот, тихо шумя, и разошелся в стороны.
Выход мага с его длинным помощником и
La elveno de la magiisto kun liaj senfina helpanto
котом, вступившим на сцену на задних лапах,
kaj kato paŝanta sur la malantaŭaj piedoj tre plaĉis
очень понравился публике.
al la publiko.
— Кресло мне, — негромко приказал Воланд, и — Seĝon, — nelaŭte ordonis Voland, kaj je tiu
в ту же секунду, неизвестно как и откуда, на
sama momento, nesciate de kie nek kiel, sur la
сцене появилось кресло, в которое и сел маг, — scenejo aperis velkintkolora brakseĝo, en kiun la скажи мне, любезный Фагот, — осведомился
magiisto sidiĝis; — diru al mi, kara Fagoto, —
Воланд у клетчатого гаера, носившего, по-
Voland demandis la kvadratitan burleskulon, kiu,
видимому, и другое наименование, кроме
evidente, havis ankoraŭ alian nomon krom
«Коровьев», — как по-твоему, ведь московское
«Kerubjev», — kiel vi opinias, la Moskva
народонаселение значительно изменилось?
loĝantaro ja konsiderinde ŝanĝiĝis, ĉu?
Маг поглядел на затихшую, пораженную
La magiisto rigardis la silentiĝintan publikon,
появлением кресла из воздуха публику.
impresitan per la apero de la brakseĝo el nenio.
— Точно так, мессир, — негромко ответил
— Jes, messire, — nelaŭte respondis Fagoto-
Фагот-Коровьев.
Kerubjev.
— Ты прав. Горожане сильно изменились,
— Vi pravas. La urbanoj tre ŝanĝiĝis — mi diru,
внешне, я говорю, как и сам город, впрочем. О
ekstere — kiel cetere ankaŭ la urbo mem. Pri la
костюмах нечего уж и говорить, но появились
kostumoj eĉ malnecesas paroli, sed aperis ja tiuj...
эти... Как их... Трамваи, автомобили...
kiel do ... tramoj, aŭtomobiloj...
— Автобусы, — почтительно подсказал Фагот.
— Aŭtobusoj, — respekte sufloris Fagoto.
Публика внимательно слушала этот разговор,
La publiko atente aŭskultis tiun interparolon,
полагая, что он является прелюдией к
opiniante ĝin preludo al la magiaĵoj. La kulisoj
магическим фокусам. Кулисы были забиты
estis plenŝtopitaj je artistoj kaj scenejlaboristoj, kaj
артистами и рабочими сцены, и между их
inter iliaj vizaĝoj videblis la streĉita pala vizaĝo de
лицами виднелось напряженное, бледное лицо
la financa direktoro.
Римского.
Физиономия Бенгальского, приютившегося
La fizionomio de Bengalskij, kiu lokis sin flanke
сбоку сцены, начала выражать недоумение. Он de la scenejo, komencis esprimi kelkan surprizon.
чуть-чуть приподнял бровь и,
Li levetis siajn brovojn kaj, profitante paŭzon,
воспользовавшись паузой, заговорил:
ekparolis:
— Иностранный артист выражает свое
— La alilanda artisto esprimas sian admiron pri
восхищение Москвой, выросшей в техническом Moskvo, kreskinta en la rilato teknika, kaj ankaŭ
отношении, а также и москвичами, — тут
pri la moskvanoj, — Bengalskij sendis du ridetojn,
Бенгальский дважды улыбнулся, сперва
unue al la partero, poste al la galerioj.
партеру, а потом галерее.
Воланд, Фагот и кот повернули головы в
Voland, Fagoto kaj la kato turnis sian kapon al la
сторону конферансье.
anoncisto.
— Разве я выразил восхищение? — Спросил
— Ĉu mi esprimis admiron? — Voland demandis
маг у Фагота.
Fagoton.
— Никак нет, мессир, вы никакого восхищения
— Neniel, messire, vi esprimis nenian admiron, —
не выражали, — ответил тот.
tiu respondis.
— Так что же говорит этот человек?
— Kion do diras tiu homo?
— А он попросту соврал! — Звучно, на весь
— Tutsimple mensogon! — respondis la kvadratita
театр сообщил клетчатый помошник и,
helpanto per sonora voĉo aŭdebla en la tuta teatro.
обратясь к Бенгальскому, прибавил: —
Li turnis sin al Bengalskij kaj aldonis: — Gratulon,
поздравляю вас, гражданин, соврамши!
civitano, pro la sukcesa mensoguliĝo!
С галерки плеснуло смешком, а Бенгальский
De la galerio plaŭdetis mallonga rido, Bengalskij
вздрогнул и выпучил глаза.
ekskuiĝis kaj elorbitigis la okulojn.
— Но меня, конечно, не столько интересуют
— Tamen min interesas ne tiom la aŭtobusoj,
автобусы, телефоны и прочая...
telefonoj kaj la cetera ...
— Аппаратура! — Подсказал клетчатый.
— Aparataro! — sufloris la kvadratita.
— Совершенно верно, благодарю, — медленно — Tute ĝuste, dankon, — malrapide diris la
говорил маг тяжелым басом, — сколько
magiisto per sia peza baso, — kiom la multe pli
гораздо более важный вопрос: изменились ли
grava demando: ĉu tiuj ĉi urbanoj ŝanĝiĝis interne?
эти горожане внутренне?
— Да, это важнейший вопрос, сударь.
— Jes, tio estas plej grava demando, sinjoro.
В кулисах стали переглядываться и пожимать
En la kulisoj oni komencis interrigardadi kaj leveti
плечами, Бенгальский стоял красный, а
la ŝultrojn, Bengalskij staris ruĝa, Rimskij estis
Римский был бледен. Но тут, как бы отгадав
pala. Sed ĉi tiam, kvazaŭ diveninte la naskiĝantan
начавшуюся тревогу, маг сказал:
maltrankvilon, la magiisto diris:
— Однако мы заговорились, дорогой Фагот, а
— Tamen ni parolas, kara Fagoto, ni konversacias,
публика начинает скучать. Покажи для начала
kaj la publiko enuas. Por komenci, montru do al ni
что-нибудь простенькое.
ion simplan.
Зал облегченно шевельнулся. Фагот и кот
Tra la spektejo pasis moveto de malstreĉiĝo.
разошлись в разные стороны по рампе. Фагот
Fagoto kaj la kato disiris al la du flankoj de la
щелкнул пальцами, залихватски крикнул: —
proscenio. Fagoto klakis per la fingroj, bataleme
Три, четыре! — Поймал из воздуха колоду
kriis: «Tri, kvar!», prenis el la aero kartaron, ĝin
карт, стасовал ее и лентой пустил коту. Кот
miksis kaj sendis al la kato en la formo de longa
ленту перехватил и пустил ее обратно.
rubando. La kato kaptis la rubandon kaj
Атласная змея фыркнула, Фагот раскрыл рот,
sammaniere ĝin resendis. La satene brila serpento
как птенец, и всю ее, карту за картой, заглотал.
snufis, Fagoto, kvazaŭ birdido, malfermis la buŝon
kaj forglutis ĝin tutan, karton post karto.
После этого кот раскланялся, шаркнув правой
La kato riverencis, farante rondon per la dekstra
задней лапой, и вызвал неимоверный
malantaŭa piedo, kaj ricevis neimageblan
аплодисмент.
aplaŭdon.
— Класс, класс! — Восхищенно кричали за
— Kia klaso! Kia klaso! — oni entuziasme kriis en
кулисами.
la kulisoj.
А Фагот тыкнул пальцем в партер и объявил:
Fagoto puŝis la fingron al la partero kaj diris:
— Колода эта таперича, уважаемые граждане,
— La koncerna kartaro, estimataj gecivitanoj,
находится в седьмом ряду у гражданина
nunmomente troviĝas en la sepa vico ĉe civitano
Парчевского, как раз между трехрублевкой и
Parĉevskij, ĝuste inter la trirubla bileto kaj juĝa
повесткой о вызове в суд по делу об уплате
asigno en afero pri alimento por civitanino
алиментов гражданке Зельковой.
Zelkova.
В партере зашевелились, начали привставать,
En la partero ekestis moviĝado, spektantoj sin
и, наконец, какой-то гражданин, которого,
levetis, kaj fine iu civitano, kies nomo efektive
точно, звали Парчевским, весь пунцовый от
estis Parĉevskij, purpurvizaĝa pro la mirego, eligis
изумления, извлек из бумажника колоду и стал el sia biletujo la kartaron kaj puŝis ĝin en la aero, тыкать ею в воздух, не зная, что с нею делать.
ne sciante, kion li pri ĝi faru.
— Пусть она останется у вас на память! —
— Lasu la kartaron al vi por memoro, — kriis
Прокричал Фагот. — Недаром же вы говорили
Fagoto. — Ja prave vi diris hieraŭ ĉe la
вчера за ужином, что кабы не покер, то жизнь
vespermanĝo, ke sen pokero via vivo en Moskvo
ваша в Москве была бы совершенно несносна.
estus absolute neeltenebla.
— Стара штука, — послышалось с галерки, —
— Konata artifiko, — aŭdiĝis de la pulbalkono. —
этот в партере из той же компании.
Tiu en la partero estas ilia kunulo.
— Вы полагаете? — Заорал Фагот,
— Ĉu? — blekegis Kerubjev kaj rigardis la
прищуриваясь на галерею, — в таком случае, и galerion kuntirinte la palpebrojn, — tiam ankaŭ vi вы в одной шайке с нами, потому что она у вас
estas nia komplico, ĉar ĝi estas en via poŝo!
в кармане!
На галерке произошло движение, и
La pulbalkono vigliĝis, kaj ĝoja voĉo sciigis:
послышался радостный голос:
— Верно! У него! Тут, тут... Стой! Да это
— Ĝuste! Li havas! Jen, jen ... Halt! Sed tio ja
червонцы!
estas ĉervoncoj!
Сидящие в партере повернули головы. На
La parteraj spektantoj turnis la kapon supren. En la
галерее какой-то смятенный гражданин
galerio perpleksa viro trovis en sia poŝo paketon
обнаружил у себя в кармане пачку,
sur kies banka banderolo estis skribite: Unumil
перевязанную банковским способом и с
rubloj,
надписью на обложке: «Одна тысяча рублей».
Соседи навалились на него, а он в изумлении
Ĉirkaŭpremate de la najbaroj, li mirkonsternite
ковырял ногтем обложку, стараясь дознаться,
skrapis per la ungo la banderolon por kompreni, ĉu
настоящие ли это червонцы или какие-нибудь
la ĉervoncoj estas aŭtentaj aŭ magiaj.
волшебные.
— Ей богу, настоящие! Червонцы! — Кричали
— Je Dio, vere! Malfalsaj ĉervoncoj! — aŭdiĝis
с галерки радостно.
ĝojaj krioj el la galerio.
— Сыграйте и со мной в такую колоду, —
— Ankaŭ kun mi ludu tiajn kartojn, — gaje petis
весело попросил какой-то толстяк в середине
dikulo el la mezo de la partero.
партера.
— Авек плезир! — Отозвался Фагот, — но
— Avec plaisir! — respondis Fagoto, — sed kial
почему же с вами одним? Все примут горячее
kun vi sola? Ĉiuj entuziasme partoprenos! — Li
участие! — И скомандовал: — прошу глядеть
komandis: — Bonvolu rigardi supren! Unu! — En
вверх!... Раз! — В руке у него показался
lia mano aperis pistolo, li kriis: — Du! — La
пистолет, он крикнул: — два! — Пистолет
pistolo turniĝis supren. — Tri!
вздернулся кверху. Он крикнул: — три! —
Сверкнуло, бухнуло, и тотчас же из-под
купола, ныряя между трапециями, начали
падать в зал белые бумажки.
Они вертелись, их разносило в стороны,
Fulmis fajro, aŭdiĝis knalo kaj el sub la kupolo,
забивало на галерею, откидывало в оркестр и
flirtante inter la trapezoj, komencis fali en la
на сцену. Через несколько секунд денежный
spektejon blankaj paperetoj. Ili turniĝadis, disglisis
дождь, все густея, достиг кресел, и зрители
al ĉiuj flankoj, ili penetris la galeriojn, la orkestron
стали бумажки ловить.
kaj la scenejon. Post kelkaj sekundoj la monpluvo,
densiĝante, atingis la fotelojn, kaj la spektantoj
komencis kaptadi la paperetojn.
Поднимались сотни рук, зрители сквозь
Leviĝis centoj da manoj, spektantoj tenis la
бумажки глядели на освещенную сцену и
biletojn kontraŭ la sceneja lurao kaj konstatis la
видели самые верные и праведные водяные
perfektan aŭtentecon de ilia filigrano. Ankaŭ la
знаки. Запах тоже не оставлял никаких
odoro ne lasis eĉ malplejan dubon: ĝi estis la
сомнений: это был ни с чем по прелести не
senkompare rava odoro de ĵus presita mono. Unue
сравнимый запах только что отпечатанных
gaja ekscitiĝo, poste mirego ekposedis la tutan
денег. Сперва веселье, а потом изумленье
teatron. Ĉie zumis la vorto «ĉervoncoj, ĉervoncoj»,
охватило весь театр. Всюду гудело слово
aŭdiĝis ekkrioj «ah! ah!» kaj gaja rido. Iuj jam
«червонцы, червонцы», слышались
rampis en la pasejo, serĉante biletojn sub la seĝoj.
восклицанья «ах, ах!» И веселый смех. Кое-кто Multaj staris sur sia seĝo kaptante la flirtemajn, уже ползал в проходе, шаря под креслами.
kapricajn paperetojn.
Многие стояли на сиденьях, ловя вертлявые,
капризные бумажки.
На лицах милиции помаленьку стало
Post kelka tempo sur la vizaĝoj de la deĵoraj
выражаться недоумение, а артисты без
milicianoj aperis ombro de perplekso, kaj la artistoj
церемонии начали высовываться из кулис.
senceremonie sin alŝovis el la kuliso.
В бельэтаже послышался голос: «Ты чего
El la unua balkono aŭdiĝis voĉo: «He, lasu ĉi tiun!
хватаешь? Это моя! Ко мне летела!» И другой
Ĝi estis mia! Al mi ĝi estis fluganta!» kaj alia
голос: «Да ты не толкайся, я тебя сам так
voĉo: «Vi min ne puŝu, aŭ mi mem forpuŝos vin de
толкану!» И вдруг послышалась плюха. Тотчас la balkono!» Post kio aŭdiĝis obtuza bato. Tuj sur в бельэтаже появился шлем милиционера, из
la balkono aperis la kasko de miliciano, iu iĝis
бельэтажа кого-то повели.
forkondukita.
Вообще возбуждение возрастало, и неизвестно,
Ĝenerale, la ekscito estis kreskanta, kaj oni ne
во что бы все это вылилось, если бы Фагот не
scias, kiel povus ĉio ĉi finiĝi, se Fagoto ne estus
прекратил денежный дождь, внезапно дунув в
ĉesiginta la monpluvon subite ekblovinte en la
воздух.
aeron.
двое молодых людей, обменявшись
Du junuloj, interŝanĝinte rigardon riĉan je gajaj
многозначительным веселым взглядом, снялись subkomprenaĵoj, forlasis sian lokon kaj iris rekte с мест и прямехонько направились в буфет. В
en la bufedejon. La teatro zumis, la okuloj de ĉiuj
театре стоял гул, у всех зрителей возбужденно
spektantoj ekscitite brilis. Ververe, neniu scias, kiel
блестели глаза. Да, да, неизвестно, во что бы
povus ĉio ĉi finiĝi, se Bengalskij ne estus
все это вылилось, если бы Бенгальский не
rekolektinta siajn fortojn por interveni. Por laŭeble
нашел в себе силы и не шевельнулся бы.
retrovi la memregadon, li per kutima gesto frotis la
Стараясь покрепче овладеть собой, он по
manojn kaj jene ekparolis per sia plej sonora voĉo:
привычке потер руки и голосом наибольшей
звучности заговорил так:
— Вот, граждане, мы с вами видели случай так — Jen, gecivitanoj, ĵus ni ĉeestis kazon de tiel называемого массового гипноза. Чисто
nomata amaŝipnoto. Pure scienca eksperimento,
научный опыт, как нельзя лучше
kiu plej konvinke pruvas, ke estas nek mirakloj,
доказывающий, что никаких чудес и магии не
nek magio. Do, ni petu, ke maestro Voland
существует. Попросим же маэстро Воланда
senmaskigu al ni tiun eksperimenton. Tuj,
разоблачить нам этот опыт. Сейчас, граждане,
gecivitanoj, vi vidos tiujn, ŝajne monajn,
вы увидите, как эти, якобы денежные, бумажки
paperetojn malaperi same subite, kiel ili estiĝis.
исчезнут так же внезапно, как и появились.
Тут он зааплодировал, но в совершенном
Li ekaplaŭdis, sed tute sola, kaj kvankam sur lia
одиночестве, и на лице при этом у него играла
vizaĝo ludis memfida rideto, tamen en la okuloj tiu
уверенная улыбка, но в глазах этой
memfido malestis, ili esprimis plie petegon.
уверенности отнюдь не было, и скорее в них
выражалась мольба.
Публике речь Бенгальского не понравилась.
La parolado de Bengalskij ne plaĉis al la publiko.
Наступило полное молчание, которое было
Ekestis absoluta silento, kiun interrompis la
прервано клетчатым Фаготом.
kvadratita Fagoto.
— Это опять-таки случай так называемого
— Ĉi tio ankoraŭfoje estas kazo de tiel nomata
вранья, — объявил он громким козлиным
mensogado, — li deklaris per laŭta mektenoro, —
тенором, — бумажки, граждане, настоящие!
la paperetoj, gecivitanoj, estas malfalsaj!
— Браво! — Отрывисто рявкнул бас где-то в
— Brave! — abrupte ekbojis baso ie supre.
высоте.
— Между прочим, этот, — тут Фагот указал на — Koncerne ĉi tiun, — Fagoto montris al
Бенгальского, — мне надоел. Суется все время,
Bengalskij, — li min tuttedis. Ĉiumomente li
куда его не спрашивают, ложными
enŝovas sin en la aferojn, pri kiuj neniu lin
замечаниями портит сеанс! Что бы нам такое с
demandas, fuŝas la tutan seancon per siaj misaj
ним сделать?
rimarkigoj! Kion ni pri li faru?
— Голову ему оторвать! — Сказал кто-то
— Forŝiri la kapon! — iu severe diris el la galerio.
сурово на галерке.
— Как вы говорите? Ась? — Тотчас отозвался
— Kiel vi bonvolis diri? Kion? — tuj reagis
на это безобразное предложение Фагот, —
Fagoto je tiu hida propono, — ĉu forŝiri la kapon?
голову оторвать? Это идея! Бегемот! —
Tio estas ideo! Behemoto! — li turnis sin al la
Закричал он коту, — делай! Эйн, цвей, дрей!
kato, — f aru! Ein, zwei, drei!
И произошла невиданная вещь. Шерсть на
Kaj tiam okazis senprecedenca afero. La nigra kato
черном коте встала дыбом, и он раздирающе
hirtigis la hararon kaj orelŝire miaŭis. Poste ĝi
мяукнул. Затем сжался в комок и, как пантера,
kuntiriĝis en bulon, pantere saltis rekte sur la
махнул прямо на грудь Бенгальскому, а оттуда
bruston de Bengalskij kaj de tie sur lian kapon.
перескочил на голову. Урча, пухлыми лапами
Kun laŭta ronrono la kato enigis la krifojn de siaj
кот вцепился в жидкую шевелюру конферансье
pufaj piedoj en la kalviĝantan kapon de la
и, дико взвыв, в два поворота сорвал эту голову anoncisto kaj, sovaĝe ekhurlinte, en du turnoj ĝin с полной шеи.
forŝiris de la dika kolo.
Две с половиной тысячи человек в театре
La dumil kvincent homoj en la teatro eligis unu
вскрикнули как один. Кровь фонтанами из
ekkrion. La sango gejsere ŝprucis supren el la
разорванных артерий на шее ударила вверх и
disŝiritaj arterioj kaj verŝiĝis sur la surĉemizon kaj
залила и манишку и фрак. Безглавое тело как-
frakon. La senkapa korpo faris kelkajn malgraciajn
то нелепо загребло ногами и село на пол. В зале piedgratojn kaj sidiĝis sur la plankon. En la послышались истерические крики женщин. Кот spektejo aŭdiĝis histeriaj inŝrikoj. La kato
передал голову Фаготу, тот за волосы поднял
transdonis la kapon al Fagoto, tiu ĝin prenis je la
ее и показал публике, и голова эта отчаянно
magraj hartufoj kaj levis antaŭ la publiko, kaj la
крикнула на весь театр:
kapo despere kriis per voĉo pleniginta la tutan
teatron:
— Доктора!
— Kuraciston!
— Ты будешь в дальнейшем молоть всякую
— Ĉu vi ankoraŭ babilados tiajn stultaĵojn? —
чушь? — Грозно спросил Фагот у плачущей
Fagoto severe demandis la plorantan kapon.
головы.
— Не буду больше! — Прохрипела голова.
— Neniam plu! — stertoris la kapo.
— Ради бога, не мучьте его! — Вдруг,
— Pro Dio, ne turmentu lin! — subite, superante la
покрывая гам, прозвучал из ложи женский
bruon, aŭdiĝis virina voĉo, kaj la magiisto sin
голос, и маг повернул в сторону этого голоса
turnis al la loĝio de kiu ĝi venis.
лицо.
— Так что же, граждане, простить его, что ли?
— Do, gecivitanoj, kion oni faru? Ĉu oni lin
— Спросил Фагот, обращаясь к залу.
pardonu? — demandis la publikon Fagoto.
— Простить! Простить! — Раздались вначале
— Oni lin pardonu! Oni lin pardonu! — eksonis
отдельные и преимущественно женские голоса, izolaj kaj plejparte inaj voĉoj, kiuj baldaŭ kunfluis а затем они слились в один хор с мужскими.
en unu ĥoron kun la viraj.
— Как прикажете, мессир? — Спросил Фагот у
— Kion vi bonvolos ordoni, messire? — Fagoto
замаскированного.
demandis la maskiton.
— Ну что же, — задумчиво отозвался тот, —
— Nu, — tiu mediteme respondis, — ili estas
они — люди как люди. Любят деньги, но ведь
homoj, kiel aliaj. Ili amas la monon, sed tio ja ĉiam
это всегда было... Человечество любит деньги,
estis ... La homoj amas la monon, el kio ajn ĝi estu
из чего бы те ни были сделаны, из кожи ли, из
farita, ĉu el ledo aŭ papero, ĉu el bronzo aŭ el oro.
бумаги ли, из бронзы или из золота. Ну,
Frivolaj ... nu jes ... tamen ankaŭ mizerikordo
легкомысленны... Ну, что ж... И милосердие
fojfoje ne estas fremda al ilia koro ... ordinaraj
иногда стучится в их сердца... Обыкновенные
homoj... maldetale, ili similas la antaŭajn, nur la
люди... В общем, напоминают прежних...
loĝada demando mismoraligis ilin ... — kaj laŭte li
Квартирный вопрос только испортил их... — И ordonis: — Surmetu la kapon.
громко приказал: — наденьте голову.
Кот, прицелившись поаккуратнее, нахлобучил
Zorge celinte, la kato puŝis la kapon sur la kolon,
голову на шею, и она точно села на свое место, kaj ĝi ĝuste retrovis sian lokon, kvazaŭ ĝi neniam как будто никуда и не отлучалась. И главное,
estus ĝin forlasinta. Kaj la plej interese, sur la kolo
даже шрама на шее никакого не осталось. Кот
restis nenia ajn cikatro. Per siaj antaŭaj piedoj la
лапами обмахнул фрак Бенгальского и
kato viŝetis la frakon de Bengalskij kaj la
пластрон, и с них исчезли следы крови. Фагот
surĉemizon, kaj de ili malaperis ĉia spuro de la
поднял сидящего Бенгальского на ноги, сунул
sango. Fagoto surpiedigis la anonciston, ŝovis en
ему в карман фрака пачку червонцев и
lian poŝon pakon da ĉervoncoj, lin forkondukis de
выпроводил со сцены со словами:
la scenejo kaj diris:
— Катитесь отсюда! Без вас веселей.
— Iru for! Sen vi estas pli gaje!
Бессмысленно оглядываясь и шатаясь,
Ŝanceliĝante kaj ĵetante ĉirkaŭen senpensajn
конферансье добрел только до пожарного
rigardojn, Bengalskij pene iris ĝis la
поста, и там с ним сделалось худо. Он жалобно kontraŭincendia posteno, kaj tie lin atakis misfarto.
вскрикнул:
Li ĝemkriis:
— Голова моя, голова!
— La kapo, mia kapo!
В числе прочих к нему бросился Римский.
Al li impetis pluraj homoj, inter ili Rimskij. La
Конферансье плакал, ловил в воздухе что-то
anoncisto ploris, per la manoj kaptadis ion en la
руками, бормотал:
aero, murmuradis:
— Отдайте мою голову! Голову отдайте!
— Redonu mian kapon! La kapon redonu! La
Квартиру возьмите, картины возьмите, только
apartamenton forprenu, la bildojn forprenu, nur la
голову отдайте!
kapon al mi redonu!
Курьер побежал за врачом. Бенгальского
La kuriero kuris voki kuraciston. Oni provis kuŝigi
пробовали уложить на диван в уборной, но он
la anonciston sur la sofon en tualetejo, sed li
стал отбиваться, сделался буен. Пришлось
rezistis, furioze baraktante. Oni devis venigi
вызывать карету. Когда несчастного
ambulancon. Kiam finfine la malfeliĉulo
конферансье увезли, Римский побежал обратно
Bengalskij estis forportita, la financa direktoro
на сцену и увидел, что на ней происходят
kuris reen sur la scenejon kaj trovis tie novajn
новые чудеса. Да, кстати, в это ли время или
miraklojn. Ah, interalie, mi ankoraŭ ne diris, ke
немножко раньше, но только маг, вместе со
tiam aŭ iom pli frue de la scenejo malaperis la
своим полинялым креслом, исчез со сцены,
magiisto kun sia senkoloriĝinta brakseĝo, tamen la
причем надо сказать, что публика совершенно
spektantoj tion tute ne rimarkis, fascinite per la
этого не заметила, увлеченная теми
eksterordinaraj aferoj kiujn prezentis al ili Fagoto.
чрезвычайными вещами, которые развернул на
сцене Фагот.
А Фагот, спровадив пострадавшего
Ĉi tiu, foriginte la viktimon de sur la scenejo,
конферансье, объявил публике так:
deklaris al la publiko jenon:
— Таперича, когда этого надоедалу сплавили,
— Nuntempe, malembarasite je la tedulo, ni
давайте откроем дамский магазин!
aranĝu sinjorinan butikon!
И тотчас пол сцены покрылся персидскими
Tuj la planko de la scenejo kovriĝis je persaj
коврами, возникли громадные зеркала, с боков
tapiŝoj, aperis grandegaj speguloj de flanke
освещенные зеленоватыми трубками, а меж
prilumataj per verdetaj tuboj, inter la speguloj
зеркал витрины, и в них зрители в веселом
ekestis vitrinoj, kaj en ili la gaje ekscitita publiko
ошеломлении увидели разных цветов и
vidis Parizajn inrobojn de diversaj koloroj kaj
фасонов парижские женские платья. Это в
fasonoj. Tio estis en unuj vitrinoj, dum en aliaj
одних витринах, а в других появились сотни
aperis centoj da inĉapeloj, plumhavaj kaj
дамских шляп, и с перышками, и без перышек,
senplumaj, kun buko kaj sen buko; centoj da ŝuoj
и с пряжками, и без них, сотни же туфель —
— nigraj, blankaj, flavaj, ledaj, satenaj, ŝamaj, ŝuoj
черных, белых, желтых, кожаных, атласных,
kun rimeneto. kaj ŝuoj kun brila straso. Inter la ŝuoj
замшевых, и с ремешками, и с камушками.
aperis skatoletoj el kiuj scintilis la fascetoj de
Между туфель появились футляры, и в них
kristalaj parfumflakonoj; montoj da mansakoj —
заиграли светом блестящие грани хрустальных antilopledaj, ŝamaj, silkaj; amasoj da oblongaj, флаконов. Горы сумочек из антилоповой кожи, ĉizelitaj, orkoloraj ingoj, kiajn oni fabrikas por из замши, из шелка, а между ними — целые
lippaŝtelo.
груды чеканных золотых продолговатых
футлярчиков, в которых бывает губная помада.
Черт знает откуда взявшаяся рыжая девица в
La diablo scias de kie, antaŭ la vitrino aperis rufa
вечернем черном туалете, всем хорошая
fraŭlino en nigra vespera tualeto kaj kun brila
девица, кабы не портил ее причудливый шрам
rideto de sperta komercistino, fraŭlino kiu estus
на шее, заулыбалась у витрин хозяйской
tute ĉarma, se ŝia kolo ne estus fuŝita per stranga
улыбкой.
cikatro.
Фагот, сладко ухмыляясь, объявил, что фирма
Sur la vizaĝo de Fagoto ekfloris siropa ridetaĉo,
совершенно бесплатно производит обмен
kaj li anoncis, ke la firmao aranĝas tute senpagan
старых дамских платьев и обуви на парижские
interŝanĝon de malnovaj inaj roboj kaj ŝuoj
модели и парижскую же обувь. То же самое он kontraŭ plej ĵusaj Parizaj kreaĵoj samspecaj. Li добавил относительно сумочек, духов и
aldonis, ke tio sama validas ankaŭ pri mansakoj,
прочего.
parfumoj kaj ĉio cetera.
Кот начал шаркать задней лапой, передней и в
La kato riverencadis farante rondojn per sia
то же время выделывая какие-то жесты,
malantaŭa piedo, dum per la antaŭa ĝi plenumadis
свойственные швейцарам, открывающим дверь. gestojn proprajn al pordisto malfermanta la pordon.
Девица хоть и с хрипотцой, но сладко запела,
La rufulino kartave ekkveris, kvankam raŭkete
картавя, что-то малопонятное, но, судя по
tamen ja dolĉe, prononcante vortojn misterajn sed,
женским лицам в партере, очень
juĝante laŭ la mieno de la spektantinoj el la
соблазнительное:
partero, tre logajn:
— Герлэн, шанель номер пять, мицуко, нарсис
— Guerlain, n-ro 5 de Ĉanel, Mitsouko, Narcisse
нуар, вечерние платья, платья коктейль...
Noir, vesperaj roboj, koktelaj roboj...
Фагот извивался, кот кланялся, девица
Fagoto tordiĝadis, la kato faris riverencojn, la
открывала стеклянные витрины.
fraŭlino malfermadis la vitrinojn.
— Прошу! — Орал Фагот, — без всякого
— Bonvenon! — blekegis Fagoto, — senĝene kaj
стеснения и церемоний!
senceremonie!
Публика волновалась, но идти на сцену пока
La publiko estis ekscitita, sed ankoraŭ neniu
никто не решался. Но наконец какая-то
kuraĝis eliri sur la scenejon. Finfine brunulino sin
брюнетка вышла из десятого ряда партера и,
levis en la deka vico de la partero kaj, montrante
улыбаясь так, что ей, мол, решительно все
per sia rideto, ke ĉio ĉi estas bagateloj pri kiuj,
равно и в общем наплевать, прошла и по
resume, ŝi neniom zorgas, ŝi eliris kaj per la flanka
бокобому трапу поднялась на сцену.
ŝtuparo paŝis sur la scenejon.
— Браво! — Вскричал Фагот, — приветствую
— Brave! — kriis Fagoto, — mi salutas nian
первую посетительницу! Бегемот, кресло!
unuan klientinon! Behemoto, seĝon! Ni komencu
Начнем с обуви, мадам.
per la ŝuoj, madame.
Брюнетка села в кресло, и Фагот тотчас
La brunulino sin sidigis kaj Fagoto tuj elŝutis sur la
вывалил на ковер перед нею целую груду
tapiŝon antaŭ ŝi tutan amason da ŝuoj.
туфель.
Брюнетка сняла свою правую туфлю,
La brunulino demetis sian dekstran ŝuon, surprovis
примерила сиреневую, потопала в ковер,
modaĵon, plurfoje stamfetis kontraŭ la tapiŝo,
осмотрела каблук.
ekzamenis la kalkanumon.
— А они не будут жать? — Задумчиво
— Cu certe ili min ne premos? — ŝi demandis
спросила она.
penseme.
На это Фагот обиженно воскликнул: — Что вы,
— Ah, madame, kion vi diras! — ŝokite ekkriis
что вы! — И кот от обиды мяукнул.
Fagoto, dum la kato pro la ofendo ellasis miaŭon.
— Я беру эту пару, мосье, — сказала брюнетка — Mi prenas tiun paron, monsieŭr, — digne diris с достоинством, надевая и вторую туфлю.
la brunulino surmetante ankaŭ la duan ŝuon.
Старые туфли брюнетки были выброшены за
Ŝiaj malnovaj ŝuoj forflugis malantaŭ la ŝirmilon,
занавеску, и туда же проследовала и сама она в kaj ŝi mem iris tien akompanate de la rufulino kaj сопровождении рыжей девицы и Фагота,
de Fagoto, portanta sur vest’arko kelkajn luksajn
несшего на плечиках несколько модельных
robojn. La kato klopodeme helpadis kaj, por fari
платьев. Кот суетился, помогал и для пущей
sin pli impona, pendigis mezurrubandon sur sian
важности повесил себе на шею сантиметр.
kolon.
Через минуту из-за занавески вышла брюнетка
Minuton poste la brunulino revenis de malantaŭ la
в таком платье, что по всему партеру
ŝirmiloj en tia robo, ke suspiro pasis tra la tuta
прокатился вздох. Храбрая женщина, до
partero. La kuraĝa virino, mirinde beliĝinta, haltis
удивительности похорошевшая, остановилась у antaŭ la spegulo, gracie movetis la nudajn ŝultrojn, зеркала, повела обнаженными плечами,
tuŝis la harojn sur la nuko kaj sin retrofleksis,
потрогала волосы на затылке и изогнулась,
penante vidi sian dorson.
стараясь заглянуть себе за спину.
— Фирма просит вас принять это на память, — — La firmao petas vin akcepti ĉi tion por memoro, сказал Фагот и подал брюнетке открытый
— diris Fagoto prezentante al la brunulino
футляр с флаконом.
malfermitan skatoleton kun parfumflakono.
— Мерси, — надменно ответила брюнетка и
— Merci, — orgojle respondis la brunulino, kaj
пошла по трапу в партер. Пока она шла,
per la ŝtuparo reiris en la parteron. Dum ŝia pasado
зрители вскакивали, прикасались к футляру.
spektantoj ekstaris por tuŝi la skatoleton.
И вот тут прорвало начисто, и со всех сторон
Kaj tiam okazis la finofara trarompo, kaj de ĉiuj
на сцену пошли женщины. В общем
flankoj sur la scenejon ektorentis virinoj. En la
возбужденном говоре, смешках и вздохах
ĝenerala ekscita parolbruo, ekridoj kaj suspiroj
послышался мужской голос: «Я не позволю
aŭdiĝis vira voĉo: «Mi malpermesas al vi!» — kaj
тебе!» — И женский: «Деспот и мещанин, не
la respondo de virino: «Despoto kaj filistro! Lasu
ломайте мне руку!» Женщины исчезали за
min, vi rompas mian brakon!» Unuj post aliaj, la
занавеской, оставляли там свои платья и
virinoj foriris malantaŭ la ŝirmilojn, lasis tie sian
выходили в новых. На табуретках с
robon kaj reaperis vestite per ĉio nova. Sur
золочеными ножками сидел целый ряд дам,
taburetoj kun orizitaj piedoj sidis tuta vico da
энергично топая в ковер заново обутыми
sinjorinoj energie stamfante sur la tapiŝon per
ногами. Фагот становился на колени, орудовал
surprovataj ŝuoj. Fojon post fojo Fagoto
роговой надевалкой, кот, изнемогая под
surgenuiĝis senlace manipulante la kornan
грудами сумочек и туфель, таскался от
ŝuvestilon, la kato, kurbiĝante sub amasoj da
витрины к табуретам и обратно, девица с
mansakoj kaj ŝuoj, senĉese trafikis inter la vitrinoj
изуродованной шеей то появлялась, то исчезала kaj la taburetoj, la kolcikatra fraŭlino ĉiumomente и дошла до того, что уж полностью стала
malaperis, revenis, remalaperis, ŝia mitralbabilo
тарахтеть по-французски, и удивительно было
post kelka tempo iĝis tute franclingva, kaj la plej
то, что ее с полуслова понимали все женщины, mirinda estis, ke ĉiuj virinoj ŝin komprenis je
даже те из них, что не знали ни одного
duonvorto, eĉ kiuj sciis nenian ajn vorton francan.
французского слова.
Общее изумление вызвал мужчина,
Surprize por ĉiuj, oni vidis viron penetri sur la
затесавшийся на сцену. Он объявил, что у
scenejon. Li deklaris, ke lia edzino havas gripon,
супруги его грипп и что он поэтому просит
sekve de kio li petas, ke oni per li ion transdonu al
передать ей что-нибудь через него. В
la malsanulino. Por pruvi sian edziĝintecon la
доказательство же того, что он действительно
civitano pretis montri sian legitimilon. La deklaro
женат, гражданин был готов предъявить
de la zorgema edzo kaŭzis ĝeneralan
паспорт. Заявление заботливого мужа было
rid’eksplodon. Fagoto blekegis, ke li ne bezonas
встречено хохотом, Фагот проорал, что верит,
vidi la legitimilon, ke li kredas al li kiel al si mem,
как самому себе, и без паспорта, и вручил
kaj enmanigis al la civitano du parojn da silkaj
гражданину две пары шелковых чулок, кот от
ŝtrumpoj, al kiuj la kato, siavice, aldonis
себя добавил футлярчик с помадой.
lippaŝtelon en skatoleto.
Опоздавшие женщины рвались на сцену, со
La malfruiĝantinoj sturmadis la scenejon, per la
сцены текли счастливицы в бальных платьях, в flankaj ŝtuparoj de la scenejo fluis feliĉulinoj en пижамах с драконами, в строгих визитных
balrobo, en piĵamo ornamita per drakoj, en strikte
костюмах, в шляпочках, надвинутых на одну
eleganta tajlorkostumo, kun ĉapeleto oblikve ŝovita
бровь.
sur unu brovon.
Тогда Фагот объявил, что за поздним временем
Tiam Fagoto anoncis, ke konsidere la malfruan
магазин закрывается до завтрашнего вечера
tempon, ĝuste post unu minuto la butiko fermiĝos
ровно через одну минуту, и неимоверная суета
ĝis la morgaŭa vespero, kaj neimagebla tumulto
поднялась на сцене. Женщины наскоро, без
ekestis sur la scenejo. Sen ia ajn surprovo la virinoj
всякой примерки, хватали туфли. Одна, как
haste prenadis ŝuojn. Iu spektantino kvazaŭ
буря, ворвалась за занавеску, сбросила там свой kirloŝtormo impetis malantaŭ la ŝirmilojn, deŝiris костюм и овладела первым, что подвернулось,
tie siajn vestojn, predis tion, kio trafis sub ŝian
— шелковым, в громадных букетах, халатом и, manon — silkan negliĝon ornamitan per kolosaj кроме того, успела подцепить два футляра
bukedoj — kaj ankoraŭ trovis tempon por proprigi
духов.
al si du parfumskatolojn.
Ровно через минуту грянул пистолетный
Post ĝuste unu minuto knalis pistolpafo, la
выстрел, зеркала исчезли, провалились
speguloj malaperis, trafalis la vitrinoj kaj la
витрины и табуретки, ковер растаял в воздухе
taburetoj, la tapiŝo disiĝis en la aero, same kiel la
так же, как и занавеска. Последней исчезла
ŝirmiloj. Laste malaperis la altega amaso de
высоченная гора старых платьев и обуви, и
malnovaj roboj kaj ŝuoj, post kio la scenejo ree iĝis
стала сцена опять строга, пуста и гола.
aŭstera, malplena kaj nuda.
И вот здесь в дело вмешалось новое
Kaj je tiu momento sin enmiksis nova rolulo.
действующее лицо.
Приятный звучный и очень настойчивый
Agrabla, sonora kaj tre insista baritono aŭdiĝis el la
баритон послышался из ложи №2:
dua loĝio:
— Все-таки желательно, гражданин артист,
— Estas tamen dezirinde, civitano artisto, ke vi
чтобы вы незамедлительно разоблачили бы
senprokraste senmaskigu antaŭ la spektantoj la
перед зрителями технику ваших фокусов, в
teknikon de viaj trukoj, precipe la trukon pri la
особенности фокус с денежными бумажками.
monpaperetoj. Dezirinda estas ankaŭ la reveno de
Желательно также и возвращение конферансье la anoncisto sur la scenejon. Lia sorto
на сцену. Судьба его волнует зрителей.
maltrankviligas la spektantojn.
Баритон принадлежал не кому иному, как
La posedanto de tiu bela voĉo estis neniu alia ol la
почетному гостю сегодняшнего вечера
honora gasto de la hodiaŭa vespero Arkadio
Аркадию Аполлоновичу Семплеярову,
Apolonoviĉ Semplejarov, prezidanto de la
председателю акустической комиссии
Akustika komisiono de la Moskvaj teatroj.
московских театров.
Аркадий Аполлонович помещался в ложе с
En la loĝio li estis kun du civitaninoj: la unu
двумя дамами: пожилой, дорого и модно
matur’aĝa, vestita lukse kaj laŭmode; la alia tute
одетой, и другой — молоденькой и
juna kaj beleta, vestita pli modeste. La unua, kiel
хорошенькой, одетой попроще. Первая из них,
baldaŭ evidentiĝis dum la protokolado, estis la
как вскоре выяснилось при составлении
edzino de Semplejarov, la dua estis lia
протокола, была супругой Аркадия
malproksima parencino, debutanta sed tre energia
Аполлоновича, а вторая — дальней
aktorino kiu, veninte el Saratov, loĝis ĉe li kaj lia
родственницей его, начинающей и подающей
edzino.
надежды актрисой, приехавшей из саратова и
проживающей на квартире Аркадия
Аполлоновича и его супруги.
— Пардон! — Отозвался Фагот, — я
— Pardon! — respondis Fagoto, — mi
извиняюсь, здесь разоблачать нечего, все ясно.
pardonpetas, sed ĉi tie estas nenio senmaskiginda,
ĉio ja klaras.
— Нет, виноват! Разоблачение совершенно
— Ne, pardonu! La senmaskigo estas nepre necesa.
необходимо. Без этого ваши блестящие номера Sen tio viaj brilaj trukoj lasos preman impreson. La оставят тягостное впечатление. Зрительская
gespektant’amasoj postulas eksplikon.
масса требует объяснения.
— Зрительская масса, — перебил Семплеярова — La spektantaj geamasoj, — interrompis la
наглый гаер, — как будто ничего не заявляла?
impertinenta burleskulo, — ŝajnas postuli nenion
Но, принимая во внимание ваше
similan, ĉu? Tamen, atentante vian altestimatan
глубокоуважаемое желание, Аркадий
deziron, Arkadio Apolonoviĉ, mi komplezos al vi
Аполлонович, я, так и быть, произведу
per senmaskigo. Nu, por tiu celo, ĉu vi permesos
разоблачение. Но для этого разрешите еще
ankoraŭ unu etan programeron?
один крохотный номерок?
— Отчего же, — покровительственно ответил
— Faru, se vi deziras, — indulgeme respondis
Аркадий Аполлонович, — но непременно с
Semplejarov, — tamen nepre kun senmaskigo!
разоблачением!
— Слушаюсь, слушаюсь. Итак, позвольте вас
— Konsentite. Do, permesu ke mi vin demandu,
спросить, где вы были вчера вечером, Аркадий kie vi estis hieraŭ vespere, Arkadio Apolonoviĉ?
Аполлонович?
При этом неуместном и даже, пожалуй,
Ĉe tiu malkonvena, eĉ sentakta demando la mieno
хамском вопросе лицо Аркадия Аполлоновича
de Semplejarov ŝanĝiĝis, tre rimarkeble ŝanĝiĝis.
изменилось, и весьма сильно изменилось.
— Аркадий Аполлонович вчера вечером был
— Arkadio Apolonoviĉ hieraŭ vespere estis en
на заседании акустической комиссии, — очень
kunsido de la Akustika komisiono, — tre orgojle
надменно заявила супруга Аркадия
deklaris lia edzino, — sed mi ne komprenas, kiel
Аполлоновича, — но я не понимаю, какое
tio rilatas al la magio.
отношение это имеет к магии.
— Уй, мадам! — Подтвердил Фагот, —
— Oui, madatne, — jesis Fagoto, — certe, ke vi ne
натурально, вы не понимаете. Насчет же
komprenas. Tamen koncerne la kunsidon vi funde
заседания вы в полном заблуждении. Выехав
eraras. Jes, Arkadio Apolonoviĉ forveturis al la
на упомянутое заседание, каковое, к слову
menciita aranĝo, kiun cetere neniu planis okazigi
говоря, и назначено-то вчера не было, Аркадий hieraŭ; tamen resendinte sian ŝoforon antaŭ la Аполлонович отпустил своего шофера у здания sidejo de la Akustika komisiono ĉe la bulvardo акустической комиссии на чистых прудах (весь
Ĉistoprudnij (la tuta teatro silentiĝis), li per
театр затих), а сам на автобусе поехал на
aŭtobuso veturis al la strato Jeloliovskaja kaj iris
елоховскую улицу в гости к артистке
en la loĝejon de Milica Andrevna Pokobatko,
разъездного районного театра Милице
aktorino de la migra gubernia teatro, kaj restis ĉe ŝi
Андреевне Покобатько и провел у нее в гостях
proksimume kvar horojn.
около четырех часов.
— Ой! — Страдальчески воскликнул кто-то в
— Oj! — iu dolore ekkriis en la plena silento.
полной тишине.
Молодая же родственница Аркадия
La juna parencino de Semplejarov ekridegis per
Аполлоновича вдруг расхохоталась низким и
voĉo prof unda kaj timiga.
страшным смехом.
— Все понятно! — Воскликнула она, — и я
— Ĉio klaras! — ŝi ekkriis, — kaj jam delonge mi
давно уже подозревала это. Теперь мне ясно,
suspektis tion. Nun mi komprenas, kial tiu
почему эта бездарность получила роль луизы!
stultulino ricevis la rolon de Luiza!
И, внезапно размахнувшись коротким и
Kaj subite svinginte mallongan kaj dikan ombrelon
толстым лиловым зонтиком, она ударила
malvokoloran ŝi frapis la prezidanton de la
Аркадия Аполлоновича по голове. Подлый же
Akustika komisiono sur la kapon. Tiam la fiulo
Фагот, и он же Коровьев, прокричал:
Fagoto, alinome Kerubjev, laŭte proklamis:
— Вот, почтенные граждане, один из случаев
— Jen, estimataj gecivitanoj, ekzemplo pri
разоблачения, которого так назойливо
senmaskigoj, kiujn Arkadio Apolonoviĉ tiom
добивался Аркадий Аполлонович!
insiste eltrudadis!
— Как смела ты, негодяйка, коснуться Аркадия — Kiel aŭdacis vi, kanajlino, tuŝi Arkadion
Аполлоновича? — Грозно спросила супруга
Apolonoviĉ? — per timinda voĉo demandis la
Аркадия Аполлоновича, поднимаясь в ложе во
edzino de Semplejarov levante sin en la loĝio je sia
весь свой гигантский рост.
tuta kolosa staturo.
Второй короткий прилив сатанинского смеха
Dua mallonga atako de sataneska rido skuis la
овладел молодой родственницей.
junan parencinon:
— Уж кто-кто, — ответила она, хохоча, — а уж — Lin tuŝi, ha-ha! Guste je tio mi havas plenan я-то смею коснуться! — И второй раз раздался
rajton! — kaj je la dua fojo aŭdiĝis la seka krako
сухой треск зонтика, отскочившего от головы
de la ombrelo resaltinta de la kapo de Semplejarov.
Аркадия Аполлоновича.
— Милиция! Взять ее! — Таким страшным
— Milicio! Arestu ŝin! — kriis la edzino de
голосом прокричала супруга Семплеярова, что
Semplejarov per voĉo tiom timiga, ke multaj
у многих похолодели сердца.
spektantoj sentis sian koron glaciiĝi.
А тут еще кот выскочил к рампе и вдруг
Super ĉio, ankoraŭ la kato subite elsaltis al la
рявкнул на весь театр человеческим голосом:
scenejlamparo kaj hake blekegis per homa voĉo,
kiu resonis tra la tuta teatro:
— Сеанс окончен! Маэстро! Урежьте марш!!
— La seanco estas finita! Maestro! Elkrevigu
marŝon!
Ополоумевший дирижер, не отдавая себе
Sen konscii kion li faras, la duonfreneziĝinta
отчета в том, что делает, взмахнул палочкой, и
direktisto eksvingis sian taktobastonon, kaj la
оркестр не заиграл, и даже не грянул, и даже не orkestro — kiel nomi tion? — ĝi ne ekludis, nek хватил, а именно, по омерзительному
ekrulis, nek ektondrigis, sed ĝuste, laŭ la abomena
выражению кота, урезал какой-то невероятный, esprimo de la karo, elkrevigis ian neimageblan, ни на что не похожий по развязности своей
super ĉia mezuro frivolan marŝon.
марш.
На мгновенье почудилось, что будто слышаны
Ŝajnis dum unu momento, ke iam estis aŭditaj sub
были некогда, под южными звездами, в
sudaj steloj, en koncertkafejo, la vortoj de tiu
кафешантане, какие-то малопонятные, но
marŝo, vortoj malklaraj, apenaŭ kompreneblaj sed
разудалые слова этого марша:
bravaĉaj:
Его превосходительство
Nia moŝta general’,
Любил домашних птиц
ŝatanto de kokinoj,
И брал под покровительство
protekton sian donis al la ĉarmo defraŭlinoj!!!
Хорошеньких девиц!!!
А может быть, не было никаких этих слов, а
Cetere, eblas, ke neniam estis ĉi tiuj vortoj, ke estis
были другие на эту же музыку, какие-то
aliaj je tiu sama muziko, iaj ekstreme maldecaj.
неприличные крайне. Важно не это, а важно то, Gravas ja ne tio, gravas, ke post ĉio ĉi en Varieteo что в Варьете после всего этого началось что-
komenciĝis speco de Babeltura konfuzego.
то вроде столпотворения вавилонского. К
Milicianoj kuris al la loĝio de Semplejarov,
Семплеяровской ложе бежала милиция, на
rigardemuloj grimpis sur la balustradon, aŭdiĝis
барьер лезли любопытные, слышались адские
inferaj rid’eksplodoj kaj furiozaj ekkrioj
взрывы хохота, бешеные крики, заглушаемые
superbruataj de la ora cimbal-tintego venanta el la
золотым звоном тарелок из оркестра.
orkestro.
И видно было, что сцена внезапно опустела и
Kaj estis vidite, ke la scenejo subite vakiĝis: la
что надувало Фагот, равно как и наглый котяра fripono Fagoto kaj la aroganta katego Behemoto Бегемот, растаяли в воздухе, исчезли, как
aerdisiĝis kaj malaperis, same kiel antaŭe
раньше изчез маг в кресле с полинявшей
malaperis la magiisto en sia brakseĝo kun la
обивкой.
senkoloriĝinta tegaĵo.
Глава 13. Явление героя
Ĉapitro 13 LA HEROO
APERAS
Итак, неизвестный погрозил Ивану пальцем и
Do, la nekonato minacis Ivanon per la fingro kaj
прошептал: «Тсс!»
flustris: «ŝŝ!»
Иван опустил ноги с постели и всмотрелся. С
Ivano mallevis la piedojn sur la plankon kaj streĉis
балкона осторожно заглядывал в комнату
la vidon. De la balkono en la ĉambron singardeme
бритый, темноволосый, с острым носом,
rigardis viro, razita, pintanaza, kun malkvietaj
встревоженными глазами и со свешивающимся
okuloj kaj kun tufo da malhelaj haroj falinta sur la
на лоб клоком волос человек примерно лет
frunton; li povus aĝi tridek ok jarojn.
тридцати восьми.
Убедившись в том, что Иван один, и
Certiĝinte, ke Ivano estas sola, la mistera vizitanto
прислушавшись, таинственный посетитель
dum kelka tempo atente aŭskultis, poste kuraĝiĝis
осмелел и вошел в комнату. Тут увидел Иван,
kaj paŝis en la ĉambron. Ĉi tiam Ivano rimarkis, ke
что пришедший одет в больничное. На нем
la homo estas vestita kiel paciento. Li surhavis
было белье, туфли на босу ногу, на плечи
subvestojn, grizbrunan kitelon loze pendantan de la
наброшен бурый халат.
ŝultroj, pantoflojn metitajn sur la nudajn piedojn.
Пришедший подмигнул Ивану, спрятал в
La enveninto palpebrumis al Ivano, enpoŝigis
карман связку ключей, шепотом осведомился:
ŝlosilfaskon, flustre demandis: «Ĉu vi permesas, ke
«Можно присесть?» — И, получив
mi sidiĝu?», kaj ricevinte kapjeson li okupis la
утвердительный кивок, поместился в кресле.
brakseĝon.
— Как же вы сюда попали? — Повинуясь
— Kiel vi pasis ĉi tien? — Ivano demandis flustre,
сухому грозящему пальцу, шепотом спросил
obeante la sekan minacantan fingron, — la
Иван, — ведь балконные-то решетки на
balkonkradoj ja estas ŝlositaj!
замках?
— Решетки-то на замках, — подтвердил гость,
— La kradoj estas ŝlositaj, — konfirmis la gasto,
— но Прасковья Федоровна — милейший, но,
— sed nia Praskovja Fjodorovna estas plej bonkora
увы, рассеянный человек. Я стащил у нее месяц kaj, ho ve, distriĝema homo. Antaŭ unu monato mi тому назад связку ключей и, таким образом,
ŝtelis ŝian ŝlosilfaskon kaj tio ebligas al mi eliri sur
получил возможность выходить на общий
la eksteran balkonon, kiu etendiĝas laŭ la tuta
балкон, а он тянется вокруг всего этажа, и,
etaĝo, kaj tial mi povas, fojfoje, viziti miajn
таким образом, иногда навестить соседа.
najbarojn.
— Раз вы можете выходить на балкон, то вы
— Se vi povas eliri sur la balkonon, vi ankaŭ
можете удрать. Или высоко? —
povas fuĝi, ĉu? Aŭ estas tro alte?
Заинтересовался Иван.
— Нет, — твердо ответил гость, — я не могу
— Ne, — firme respondis la vizitanto, — mi ne
удрать отсюда не потому, что высоко, а
povas fuĝi de ĉi tie ne pro la alto, sed ĉar mi ne
потому, что мне удирать некуда. — И после
havas kien fuĝi. — Post paŭzo li aldonis: — Do,
паузы он добавил: — итак, сидим?
oni gastas, ĉu?
— Сидим, — ответил Иван, вглядываясь в
— Oni gastas, — respondis Ivano fikse rigardante
карие и очень беспокойные глаза пришельца.
la brunajn, tre malkvietajn okulojn de la veninto.
— Да... — Тут гость вдруг встревожился, — но — Jes ... — ĉi tiam la vizitanto subite
вы, надеюсь, не буйный? А то я, знаете ли, не
maltrankviliĝis, — Mi esperas, vi ne estas
выношу шума, возни, насилий и всяких вещей
furiozulo? Ĉar vidu, mi ne povas suferi bruon,
в этом роде. В особенности ненавистен мне
kverelojn, perforton kaj similajn aferojn. Precipe
людской крик, будь то крик страдания, ярости
malamas mi la homan kriadon — la doloran, la
или иной какой-нибудь крик. Успокойте меня,
furiozan, ĉian ajn. Trankviligu min, diru, vi ne
скажите, вы не буйный?
estas furiozulo, ĉu?
— Вчера в ресторане я одному типу по морде
— Hieraŭ en restoracio mi pugnis iun sur la
засветил, — мужественно признался
muzelon, — brave konfesis la aliiĝinta poeto.
преображенный поэт.
— Основание? — Строго спросил гость.
— Motivo? — severe demandis la gasto.
— Да, признаться, без основания, —
— Verdire, sen motivo, — respondis Ivano
сконфузившись, ответил Иван.
embarasite.
— Безобразие, — осудил гость Ивана и
— Fi! — malaprobis la vizitanto la agon de Ivano,
добавил: — а кроме того, что это вы так
kaj aldonis: — Cetere, kial vi diras «pugnis sur la
выражаетась: по морде засветил? Ведь
muzelon»? Tio ja ne estas tute certa, ĉu homo
неизвестно, что именно имеется у человека,
havas muzelon aŭ vizaĝon. Tamen verŝajne ja
морда или лицо. И, пожалуй, ведь все-таки
vizaĝon. Kaj pugni ... Ne, ĉi tion vi rezignu por
лицо. Так что, знаете ли, кулаками... Нет, уж
ĉiam.
это вы оставьте, и навсегда.
Отчитав таким образом Ивана, гость
Admoninte Ivanon la gasto demandis:
осведомился:
— Профессия?
— Via profesio?
— Поэт, — почему-то неохотно признался
— Poeto, — ial malvolonte konfesis Ivano.
Иван.
Пришедший огорчился.
La veninto ĉagreniĝis.
— Ох, как мне не везет! — Воскликнул он, но
— Denove misŝanco! — li ekkriis sed tuj sin
тут же спохватился, извинился и спросил: — а
rekaptis, pardonpetis kaj demandis: — Kaj kiu
как ваша фамилия?
estas via familinomo?
— Бездомный.
— Senhejmulo.
— Эх, эх... — Сказал гость, морщась.
— Eh ... — grimacis la gasto.
— А вам, что же, мои стихи не нравятся? — С
— Do, vi malŝatas miajn versojn, ĉu? — scivole
любопытством спросил Иван.
demandis Ivano.
— Ужасно не нравятся.
— Malŝategas.
— А вы какие читали?
— Vi kiujn legis?
— Никаких я ваших стихов не читал! —
— Ne legis mi viajn versojn! — nervoze ekkriis la
Нервно воскликнул посетитель.
veninto.
— А как же вы говорите?
— Kiel do vi juĝas?
— Ну, что ж тут такого, — ответил гость, —
— Kial ne, — respondis la gasto, — ĉu mi ne legis
как будто я других не читал? Впрочем... Разве
la versojn de aliaj? Cetere ... ĉu tamen miraklo?
что чудо? Хорошо, я готов принять на веру.
Bone, mi akceptos vian juĝon. Diru mem, ĉu bonaj
Хороши ваши стихи, скажите сами?
estas viaj versoj?
— Чудовищны! — Вдруг смело и откровенно
— Ili estas monstraj, — diris Ivano, subite malkaŝe
произнес Иван.
kaj kuraĝe.
— Не пишите больше! — Попросил
— Ne plu verku! — petegis la vizitanto.
пришедший умоляюще.
— Обещаю и клянусь! — Торжественно
— Mi ĵure promesas! — solene diris Ivano.
произнес Иван.
Клятву скрепили рукопожатием, и тут из
La ĵuron konfirmis manpremo, kaj ĉi tiam el la
коридора донеслись мягкие шаги и голоса.
koridoro aŭdigis malbruaj paŝoj kaj voĉoj.
— Тсс, — шепнул гость и, выскочив на балкон,
— Ŝŝ! — la gasto flustris, elsaltis sur la balkonon
закрыл за собою решетку.
kaj ŝlosis post si la kradon.
Заглянула Прасковья Федоровна, спросила, как Praskovja Fjodorovna envenis, demandis, kiel Иван себя чувствует и желает ли он спать в
Ivano fartas kaj ĉu li preferas dormi en mallumo.
темноте или со светом. Иван попросил свет
Ivano petis la vickuracistinon lasi la lumon kaj ŝi
оставить, и Прасковья Федоровна удалилась,
foriris, dezirinte al la malsanulo bonan nokton. Kaj
пожелав больному спокойной ночи. И когда все kiam ĉio kvietiĝis, revenis la gasto.
стихло, вновь вернулся гость.
Он шепотом сообщил Ивану, что в 119-ю
Li flustre informis Ivanon, ke en la 119-an
комнату привезли новенького, какого-то
ĉambron estas venigita novulo, senĉese balbutanta
толстяка с багровой физиономией, все время
ion pri valuto en ventoltruo kaj ĵuranta, ke en lia
бормочущего что-то про какую-то валюту в
domo ĉe Sadovaja ekloĝis demonoj.
вентиляции и клянущегося, что у них на
Садовой поселилась нечистая сила.
— Пушкина ругает на чем свет стоит и все
— Li furiozas malbenante Puŝkinon kaj kriadas:
время кричит: «Куролесов, бис, бис!» —
«Diboĉadov, bis, bis!» — parolante, la gasto
Говорил гость, тревожно дергаясь.
plurfoje angore tremeris. Trankviliĝinte, li denove
Успокоившись, он сел, сказал: — а впрочем,
sin sidigis, diris: — Cetere, ni lin lasu, — kaj
бог с ним, — и продолжил беседу с Иваном: — daŭrigis la interparolon kun Ivano: — Do, kial vi так из-за чего же вы попали сюда?
estas ĉi tie?
— Из-за Понтия Пилата, — хмуро глянув в
— Pro Poncio Pilato, — miŝumore rigardinte la
пол, ответил иван.
plankon diris Ivano.
— Как? — Забыв осторожность, крикнул гость — Kion?! — kriis la gasto forgesinte ĉian
и сам себе зажал рот рукой, — потрясающее
prudenton, kaj mem ŝtopis al si la buŝon per la
совпадение! Умоляю, умоляю, расскажите!
mano, — kia nekredebla koincido! Mi vin petegas,
rakontu!
Почему-то испытывая доверие к неизвестному, Ial Ivano sentis konfidon al la nekonato, kaj Иван, первоначально запинаясь и робея, а
komence nekuraĝe kaj balbute, poste pli verve li
потом осмелев, начал рассказывать вчерашнюю rakontis la hieraŭan historion de ĉe la Patriarĥa историю на Патриарших прудах. Да,
lageto. Jes, kunsenteman aŭskultanton havis Ivano
благодарного слушателя получил Иван
Nikolaiĉ en la persono de la mistera ŝlosilŝtelinto!
Николаевич в лице таинственного похитителя
La gasto ne traktis la poeton frenezulo, li sekvis la
ключей! Гость не рядил Ивана в сумасшедшие, raporton kun eksterordinara interesiĝo kiu fine проявил величайший интерес к
kreskis ĝis vera ekzalto. Li senĉese interrompis la
рассказываемому и по мере развития этого
rakonton per ekkrioj:
рассказа, наконец, пришел в восторг. Он то и
дело прерывал Ивана восклицаниями:
— Ну, ну! Дальше, дальше, умоляю вас. Но
— Nu, nu! Plu diru, mi vin petegas! Sed, pro ĉio
только, ради всего святого, не пропускайте
sankta, nenion ajn preterlasu!
ничего!
Иван ничего и не пропускал, ему самому было
Ivano mem nenion preterlasis, tiel rakonti ja estis
так легче рассказывать, и постепенно добрался pli facile, kaj iom post iom li avancis ĝis la до того момента, как Понтий Пилат в белой
momento, kiam Poncio Pilato en blanka mantelo
мантии с кровавым подбоем вышел на балкон.
kun sangruĝa subŝtofo eliras sur la balkonon.
Тогда гость молитвенно сложил руки и
Tiame la gasto preĝmaniere kunigis la manojn kaj
прошептал:
flustris:
— О, как я угадал! О, как я все угадал!
— Ho, kiel mi divenis! Ho, kiel mi ĉion divenis!
Описание ужасной смерти Берлиоза
La raporton pri la terura morto de Berlioz la
слушающий сопроводил загадочным
aŭskultanto komentis per stranga rimarko, kiun
замечанием, причем глаза его вспыхнули
akompanis malica ekbrilo en liaj okuloj:
злобой:
— Об одном жалею, что на месте этого
— Mi tamen bedaŭras, ke tie ne okazis, anstataŭ
Берлиоза не было критика Латунского или
via Berlioz, la kritikisto Latunskij aŭ la literaturisto
литератора Мстислава Лавровича, — и
Mstislavo Laŭroviĉ, — kaj pasie kvankam senvoĉe
исступленно, но беззвучно вскричал: —
li ekkriis: — Plu!
дальше!
Кот, плативший кондукторше, чрезвычайно
La kato paganta al la konduktorino treege amuzis
развеселил гостя, и он давился от тихого смеха, la gaston, kaj li skuiĝadis pro mallaŭta rido глядя, как взволнованный успехом своего
rigardante Ivanon kiu, ekscitite de la sukceso de sia
повествования Иван тихо прыгал на корточках, rakonto, kaŭre saltetadis prezentante la katon kun изображая кота с гривенником возле усов.
la monero ĉe la lipharoj.
— И вот, — рассказав про происшествие в
— Tiel, — raportinte pri la incidento en
Грибоедове, загрустив и затуманившись, Иван
Gribojedovo, malgajiĝinte kaj malsereniĝinte finis
закончил: — я и оказался здесь.
Ivano, — mi trafis ĉi tien.
Гость сочувственно положил руку на плечо
La gasto kondolence metis sian manon sur la
бедного поэта и сказал так:
ŝultron de Ivano kaj diris jene:
— Несчастный поэт! Но вы сами, голубчик, во
— Kompatinda poeto! Sed, karulo, vin mem vi
всем виноваты. Нельзя было держать себя с
riproĉu pri via malfeliĉo. Estis malprudentaĵo
ним столь развязно и даже нагловато. Вот вы и konduti antaŭ li tiel senrespekte, eĉ impertinentete.
поплатились. И надо еще сказать спасибо, что
Pro tio vi suferis, kaj danku, ke oni vin traktis
все это обошлось вам сравнительно дешево.
relative indulge.
— Да кто же он, наконец, такой? — В
— Sed, finfine, kio do li estas? — ekscitite skuante
возбуждении потрясая кулаками, спросил
la pugnojn demandis Ivano.
Иван.
Гость вгляделся в Ивана и ответил вопросом:
La gasto atente lin rigardis kaj respondis per
demando:
— А вы не впадете в беспокойство? Мы все
— Ĉu vi ne ekdeliros? Ĉi tie ni ĉiuj estas homoj
здесь люди ненадежные... Вызова врача, уколов nefidindaj ... Ĉu certe oni ne bezonos la kuraciston, и прочей возни не будет?
injektojn kaj ceteran klopodadon?
— Нет, нет! — Воскликнул Иван, — скажите,
— Certe, certe! — ekkriis Ivano. — Diru do, kio li
кто он такой?
estas?
— Ну хорошо, — ответил гость и веско и
— Nu bone, — respondis la gasto kaj diris
раздельно сказал: — вчера на Патриарших
aŭtoritate, klare apartigante la vortojn: — Hieraŭ
прудах вы встретились с сатаной.
ĉe la Patriarĥa vi renkontiĝis kun Satano.
Иван не впал в беспокойство, как и обещал, но
Ivano tenis sian promeson kaj ne ekdeliris, sed li
был все-таки сильнейшим образом ошарашен.
estis ja tute malspritigita.
— Не может этого быть! Его не существует.
— Maleble! Li ne ekzistas.
— Помилуйте! Уж кому-кому, но не вам это
— Pardonon! Ĝuste vi tion ne diru. Vi estis,
говорить. Вы были одним, по-видимому, из
probable, unu el liaj unuaj viktimoj. Nun bone
первых, кто от него пострадал. Сидите, как
sciante, ke vi estas en psikiatria kliniko, vi tamen
сами понимаете, в психиатрической лечебнице,
plu ripetas, ke li malestas! Vere, tio estas stranga!
а все толкуете о том, что его нет. Право, это
Konfuzite, Ivano silentis.
странно! Сбитый с толку Иван замолчал.
— Лишь только вы начали его описывать, —
— De kiam vi komencis lin priskribi, — daŭrigis
продолжал гость, — я уже стал догадываться, с la gasto, — mi tuj antaŭsentis, kun kiu vi hieraŭ
кем вы вчера имели удовольствие беседовать.
havis la plezuron interparoli. Sed pri Berlioz mi
И, право, я удивляюсь Берлиозу! Ну вы,
miras! Nu, vi evidente estas homo virga, — ĉi tiam
конечно, человек девственный, — тут гость
la gasto refoje petis pardonon, — sed Berlioz, laŭ
опять извинился, — но тот, сколько я о нем
tio, kion mi pri li aŭdis, ja estis ion leginta! La
слышал, все-таки хоть что-то читал! Первые же unuaj paroloj de la profesoro forpelis ĉiujn miajn речи этого профессора рассеяли всякие мои
dubojn. Oni ne povas lin ne rekoni, mia amiko!
сомнения. Его нельзя не узнать, мой друг!
Cetere, vi ... mi ne volas vin ofendi, sed mi ja ne
Впрочем, вы... Вы меня опять-таки извините,
eraras, vi estas homo senklera, ĉu?
ведь, я не ошибаюсь, вы человек
невежественный?
— Бесспорно, — согласился неузнаваемый
— Sendube, — konsentis Ivano, nerekonebla.
Иван.
— Ну вот... Ведь даже лицо, которое вы
— Nu jes ... Vidu, eĉ la vizaĝo kiun vi priskribis ...
описывали... Разные глаза, брови! Простите,
la diverskoloraj okuloj, la brovoj! Sed, pardonu,
может быть, впрочем, вы даже оперы «Фауст»
eble vi eĉ la operon Faŭsto neniam aŭdis?
не слыхали?
Иван почему-то страшнейшим образом
Ivano ial treege konfuziĝis kaj tute ruĝiĝinte
сконфузился и с пылающим лицом что-то
komencis balbuti ion pri vojaĝo al sanatorio en
начал бормотать про какую-то поездку в
Jalto ...
санаторий в Ялту...
— Ну вот, ну вот... Неудивительно! А Берлиоз, — Nu jes, nu jes ... tute ne mirinde! Sed Berlioz, повторяю, меня поражает. Он человек не
mi ripetas, li min surprizas. Li estis homo ne nur
только начитанный, но и очень хитрый. Хотя в
erudicihava sed ankaŭ tre ruza. Kvankam pro la
защиту его я должен сказать, что, конечно,
justo mi devas diri, ke Voland kapablas vuali la
Воланд может запорошить глаза и человеку
okulojn al homo eĉ pli ruza.
похитрее.
— Как?! — В свою очередь крикнул Иван.
— Kiu?! — siavice kriis Ivano.
— Тише!
— Ŝŝ!
Иван с размаху шлепнул себя ладонью по лбу и Ivano larĝasvinge frapis sian frunton per la
засипел:
maplato kaj ekŝuŝis:
— Понимаю, понимаю. У него буква «в» была
— Jes, jes, mi komprenas. Li havis la
на визитной карточке. Ай-яй-яй, вот так штука! komencliteron W sur la vizitkarto. Aj-aj-aj, kia
— Он помолчал некоторое время в смятении,
umaĵo! — Dum kelka tempo li konsternite silentis,
всматриваясь в луну, плывущую за решеткой, и rigardante la lunon ŝvebi malantaŭ la krado, poste заговорил: — так он, стало быть,
ekparolis: — Do, li fakte povis esti ĉe Poncio
действительно мог быть у Понтия Пилата?
Pilato, ĉu? Ĉar tiam for li jam estis naskita, ĉu? Kaj
Бедь он уж тогда родился? А меня
ili traktas min frenezulo! — Ivano indigne montris
сумасшедшим называют! — Прибавил Иван, в
al la pordo.
возмущении указывая на дверь.
Горькая складка обозначилась у губ гостя.
Amara falto aperis ĉe la lipoj de la gasto.
— Будем глядеть правде в глаза, — и гость
— Ni rigardu la veron rekte en la okulojn, — la
повернул свое лицо в сторону бегущего сквозь
gasto turnis sian vizaĝon al la nokta lumaĵo,
облако ночного светила. — И вы и я —
fluganta tra la nuboj. — Kaj vi, kaj mi, ni estas
сумасшедшие, что отпираться! Видите ли, он
frenezuloj, tion ni honeste agnosku! Vidu, li vin
вас потряс — и вы свихнулись, так как у вас,
skuis, kaj vi freneziĝis, ĉar vi, verŝajne, havas
очевидно, подходящая для этого почва. Но то,
dispozicion al tio. Tio, kion vi rakontis, sendube
что вы рассказываете, бесспорно было в
fakte okazis; sed ĝi estas tiom eksterordinara, ke eĉ
действительности. Но это так необыкновенно,
la genia psikiatro Stravinskij ne povis ĝin kredi. Ĉu
что даже Стравинский, гениальный психиатр,
li vin ekzamenis? (Ivano kapjesis.) Via
вам, конечно, не поверил. Он смотрел вас?
interparolinto estis ĉe Pilato, li matenmanĝis kun
(Иван кивнул.) Ваш собеседник был и у
Kantio kaj nun li vizitas Moskvon.
Пилата, и на завтраке у Канта, а теперь он
навестил Москву.
— Да ведь он тут черт знает чего натворит!
— Sed li aranĝos terurajn diablaĵojn ĉi tie! Oni
Как-нибудь его надо изловить? — Не совсем
devas lin kapti, ĉu? — en la nova Ivano leviĝis,
уверенно, но все же поднял голову в новом
kvankam sen firma konvinko tamen ja leviĝis, la
Иване прежний, еще не окончательно добитый
antaŭa, ankoraŭ ne finvenkita Ivano.
иван.
— Вы уже пробовали, и будет с вас, —
— Vi jam provis, por vi sufiĉas, — ironie replikis
иронически отозвался гость, — и другим тоже
la gasto, — ankaŭ al la aliaj mi malkonsilas tiajn
пробовать не советую. А что натворит, это уж
provojn. Kaj pri la diablaĵoj vi povas lin fidi. Aĥ,
будьте благонадежны. Ах, ах! Но до чего мне
kia domaĝo, ke ne mi sed vi lin renkontis!
досадно, что встретились с ним вы, а не я! Хоть Kvankam ĉio jam forbrulis kaj la karbojn kovris все и перегорело и угли затянулись пеплом, все cindro, tamen, mi ĵuras, por tia renkonto mi же, клянусь, что за эту встречу я отдал бы
fordonus la ŝlosilfaskon de Praskovja Fjodorovna,
связку ключей Прасковьи Федоровны, ибо мне ĉar krom ĝi mi havas nenion. Mi estas malriĉa, kiel больше нечего отдавать. Я нищий!
almozulo!
— А зачем он вам понадобился?
— Por kio vi lin bezonas?
Гость долго грустил и дергался, но наконец
Kelkan tempon la gasto silente malĝojis kaj
заговорил:
tikadis, sed finfine li ekparolis:
— Видите ли, какая странная история, я здесь
— Tio estas stranga afero, ja ĉi tie mi estas same
сижу из-за того же, что и вы, именно из-за
kiel vi, pro Poncio Pilato, — la gasto timeme
Понтия Пилата, — тут гость пугливо оглянулся rigardis ĉirkaŭen kaj diris: — Vidu, antaŭ unu jaro и сказал: — дело в том, что год тому назад я
mi verkis romanon pri Pilato.
написал о Пилате роман.
— Вы — писатель? — С интересом спросил
— Ĉu vi estas verkisto? — demandis Ivano
поэт.
interesite.
Гость потемнел лицом и погрозил Ивану
La gasto malsereniĝis kaj minacis Ivanon per la
кулаком, потом сказал:
pugno, poste li diris:
— Я — Мастер, — он сделался суров и вынул
— Mi estas majstro. — Solene li eligis el la poŝo
из кармана халата совершенно засаленную
de la kitelo grasmalpuran nigran ĉapeton sur kiu
черную шапочку с вышитой на ней желтым
per flava silko estis brodita la litero M. Li surmetis
шелком буквой «м». Он надел эту шапочку и
la ĉapeton kaj sin montris al Ivano profile kaj
показался Ивану в профиль и в фас, чтобы
fronte por pruvi, ke li estas majstro. — Ŝi mem ĝin
доказать, что он — Мастер. — Она своими
por mi kudris, — li aldonis mistere.
руками сшила ее мне, — таинственно добавил
он.
— А как ваша фамилия?
— Kiu do estas via familinomo?
— У меня нет больше фамилии, — с мрачным
— Mi ne plu havas familinomon, — respondis la
презрением ответил странный гость, — я
gasto kun sombra malaprezo, — mi rezignis pri ĝi,
отказался от нее, как и вообще от всего в
same kiel pri ĉio en la vivo. Ni forgesu pri tio.
жизни. Забудем о ней.
— Так вы хоть про роман скажите, —
— Almenaŭ pri la romano ion rakontu, — delikate
деликатно попросил иван.
petis Ivano.
— Извольте-с. История моя, действительно, не — Bone, mi rakontos. Mia historio ja vere estas ne совсем обыкновенная, — начал гость.
tute ordinara, — komencis la gasto.
...Историк по образованию, он еще два года
... Fakulo pri historio, antaŭ du jaroj li ankoraŭ
тому назад работал в одном из московских
laboris en iu Moskva muzeo, kaj krome tradukadis.
музеев, а кроме того, занимался переводами.
— С какого языка? — С интересом спросил
— El kiu lingvo? — demandis Ivano interesite.
Иван.
— Я знаю пять языков, кроме родного, —
— Mi scias kvin fremdajn lingvojn, — respondis
ответил гость, — английский, французский,
la gasto, — la lingvojn anglan, francan, germanan,
немецкий, латинский и греческий. Ну,
latinan kaj grekan. Nu, iomete legas en la itala.
немножко еще читаю по-итальянски.
— Ишь ты! — Завистливо шепнул Иван.
— Ne malbone! — envie flustris Ivano.
Жил историк одиноко, не имея нигде родных и La historiisto vivis solece, nenie li havis ian ajn почти не имея знакомых в Москве. И,
parencon, apenaŭ kelkajn konatojn en Moskvo. Kaj
представьте, однажды выиграл сто тысяч
subite li gajnis centmil rublojn.
рублей.
— Вообразите мое изумление, — шептал гость — Imagu mian miregon, — flustris la nigraĉapa
в черной шапочке, — когда я сунул руку в
gasto, — kiam, ŝovinte la manon en la lavaĵkorbon,
корзину с грязным бельем и смотрю: на ней тот mi eltiris ĝuste la numeron, kiun mi vidis en la же номер, что и в газете! Облигацию, —
gazeto! La obligacion, — li klarigis, — mi ricevis
пояснил он, — мне в музее дали.
en la muzeo.
Выиграв сто тысяч, загадочный гость Ивана
Gajninte la centmilon, la mistera gasto de Ivano
поступил так: купил книг, бросил свою
faris jenon: li aĉetis librojn, forlasis sian ĉambron
комнату на мясницкой...
ĉe la strato Mjasnickaja ...
— Уу, проклятая дыра! — Прорычал гость.
— Uuh, la malbeninda ĉambraĉo, — li graŭlis.
...И нанял у застройщика в переулке близ
... kaj luis de konstrurajtigito en la strateto apud
Арбата...
Arbat’ ...
— Вы знаете, что такое — застройщики? —
— Ĉu vi scias, kio estas la konstrurajtigitoj? —
Спросил гость у Ивана и тут же пояснил: — это demandis la gasto Ivanon, kaj tuj klarigis: — Ili немногочисленная группа жуликов, которая
estas negranda aro de friponoj, kiuj iel transvivis
каким-то образом уцелела в Москве...
en Moskvo ...
Нанял у застройщика две комнаты в подвале
Li luis de konstrurajtigito du ĉambrojn en la kelo
маленького домика в садике. Службу в музее
de malgranda domo en ĝardeno. Sian oficon li
бросил и начал сочинять роман о Понтии
forlasis kaj komencis verki la romanon pri Poncio
Пилате.
Pilato.
— Ах, это был золотой век, — блестя глазами,
— Aĥ, tio estis la or’epoko! — la okuloj de la
шептал рассказчик, — совершенно отдельная
flustranto brilis, — tute izola loĝejeto, kun
квартирка, и еще передняя, и в ней раковина с
antaŭĉambro, kaj en ĝi lavabo, — ial ĉi tio lin
водой, — почему-то особенно горделиво
aparte fierigis, — la malgrandaj fenestroj tuj super
подчеркнул он, — маленькие оконца над
la vojeto kondukanta al la stratpordo. Je kvar paŝoj
самым тротуарчиком, ведущим от калитки.
kontraŭe, ĉe la barilo, estis siringo, tilio kaj acero.
Напротив, в четырех шагах, под забором,
Aah, aĥ, aĥ! Vintre mi tre malofte vidis tra la
сирень, липа и клен. Ах, ах, ах! Зимою я очень
fenestro ies nigrajn krurojn kaj aŭdis la neĝon
редко видел в оконце чьи-нибудь черные ноги
kraki sub ili. Kaj en mia forno ĉiam brulis la fajro!
и слышал хруст снега под ними. И в печке у
Sed subite venis la printempo, kaj tra la malklara
меня вечно пылал огонь! Но внезапно
fenestrovitro mi vidis la nudajn siringobranĉojn sin
наступила весна, и сквозь мутные стекла
vesti per verdo. Kaj ĝuste tiam, la lastan
увидел я сперва голые, а затем одевающиеся в
printempon, okazis io multe pli rava ol gajni
зелень кусты сирени. И вот тогда-то, прошлою
centmil rublojn. Kio, konsentu, estas ja grandega
весной, случилось нечто гораздо более
monsumo!
восхитительное, чем получение ста тысяч
рублей. А это, согласитесь, громадная сумма
денег!
— Это верно, — признал внимательно
— Vi pravas, — jesis la atente aŭskultanta Ivano.
слушающий Иван.
— Я открыл оконца и сидел во второй, совсем
— Mi malfermis la fenestrojn kaj sidis en la dua,
малюсенькой комнате, — гость стал
tute malgranda ĉambreto, — la gasto komencis
отмеривать руками, — так... Вот диван, а
mezuradi per la brakoj: — tiom ... jen sofo,
напротив другой диван, а между ними столик,
kontraŭe alia sofo, inter ili tableto, sur ĝi belega
и на нем прекрасная ночная лампа, а к окошку
noktolampo, pli proksime al la fenestro estis libroj,
ближе книги, тут маленький письменный
ĉi tie malgranda skribotablo, kaj en la dua ĉambro
столик, а в первой комнате — громадная
(ĝi estis vastega, dek kvar kvadratajn metrojn!) mi
комната, четырнадцать метров, — книги, книги havis librojn, librojn kaj la fornon. Aĥ, kian и печка. Ах, какая у меня была обстановка!
hejmon mi havis!
Необыкновенно пахнет сирень! И голова моя
»Ebriige odoras la siringo! Mia kapo malpeziĝas
становилась легкой от утомления, и Пилат
pro laco kaj la historio de Pilato flugas al la fino ...
летел к концу.
— Белая мантия, красный подбой! Понимаю!
— La blanka mantelo kun sangruĝa subŝtofo! Mi
— Восклицал иван.
komprenas! — ekkriis Ivano.
— Именно так! Пилат летел к концу, к концу, и — Ĝuste tiel! Pilato impetis al la fino, kaj mi jam я уже знал, что последними словами романа
sciis, ke la lastaj vortoj de la romano estos: «... la
будут: «...Пятый прокуратор Иудеи, всадник
kvina prokuratoro de Judujo, la kavaliro Poncio
Понтий Пилат». Ну, натурально, я выходил
Pilato». Nu, mi, kompreneble, eliradis por
гулять. Сто тысяч — громадная сумма, и у
promeni. Centmil estas multe da mono, do mi
меня был прекрасный серый костюм. Или
havis tre belan vestokompleton. Aŭ mi iris
отправлялся обедать в какой-нибудь дешевый
tagmanĝi en malmultekostan restoracion. Ĉe
ресторан. На Арбате был чудесный ресторан,
Arbat’ estis ĉarma restoracio, mi ne scias, ĉu ĝi
не знаю, существует ли он теперь.
ankoraŭ ekzistas.
Тут глаза гостя широко открылись, и он
La okuloj de la gasto larĝe malfermiĝis kaj li plu
продолжал шептать, глядя на луну:
flustris rigardante la lunon.
— Она несла в руках отвратительные,
— En la manoj ŝi portis abomenajn, alarme flavajn
тревожные желтые цветы. Черт их знает, как их florojn. La diablo scias ilian nomon, sed ial ili estas зовут, но они первые почему-то появляются в
la unuaj kiuj aperas en Moskvo. Kaj tiuj floroj tre
Москве. И эти цветы очень отчетливо
klare kontrastis ŝian nigran mantelon. Ŝi portis
выделялись на черном ее весеннем пальто. Она flavajn florojn! Malbona koloro. De Tverskaja ŝi несла желтые цветы! Нехороший цвет. Она
sin turnis en strateton kaj de tie rigardis
повернула с Тверской в переулок и тут
malantaŭen. Nu, la straton Tverskaja vi sendube
обернулась. Ну, Тверскую вы знаете? По
konas, ĉu? Tie estis pasantaj miloj da homoj, sed
Тверской шли тысячи людей, но я вам ручаюсь, mi ĵuras al vi, ke ŝi vidis nur min kaj ŝia rigardo что увидела она меня одного и поглядела не то
estis pli ol angora, ĝi estis kvazaŭ malsana. Kaj
что тревожно, а даже как будто болезненно. И
min impresis ne tiom ŝia belo, kiom la
меня поразила не столько ее красота, сколько
eksterordinara, de neniu iam ajn vidita soleco en
необыкновенное, никем не виданное
ŝiaj okuloj!
одиночество в глазах!
Повинуясь этому желтому знаку, я тоже
»Obeante la flavan signon, ankaŭ mi min turnis en
свернул в переулок и пошел по ее следам. Мы
la strateton kaj ŝin sekvis. Silente ni iris laŭ la
шли по кривому, скучному переулку
kurba, teda strateto, mi ĉe unu flanko kaj ŝi ĉe la
безмолвно, я по одной стороне, а она по
alia. Imagu, la strateto estis tute senhoma. Mi
другой. И не было, вообразите, в переулке ни
suferis, ĉar al mi ŝajnis, ke mi devas al ŝi paroli,
души. Я мучился, потому что мне показалось,
kaj mi timis, ke mi diros nenion kaj ŝi foriros kaj
что с нею необходимо говорить, и тревожился,
neniam plu mi ŝin vidos.
что я не вымолвлю ни одного слова, а она
уйдет, и я никогда ее более не увижу...
И, вообразите, внезапно заговорила она:
»Kaj imagu, subite ŝi ekparolis:
— Нравятся ли вам мои цветы?
»- Ĉu plaĉas al vi miaj floroj?
Я отчетливо помню, как прозвучал ее голос,
»Mi klare memoras, kiel sonis ŝia voĉo, malalteta
низкий довольно-таки, но со срывами, и, как
kaj kun rompoj, kaj, kvankam tio estas stulta,
это ни глупо, показалось, что эхо ударило в
ŝajnis al mi, ke ĝia eĥo eksplodis en la strateto kaj
переулке и отразилось от желтой грязной
resonigis la malpure flavan muron. Mi rapide
стены. Я быстро перешел на ее сторону и,
transiris la strateton kaj proksimiĝante al ŝi mi
подходя к ней, ответил:
respondis:
— Нет.
»- Ne.
Она поглядела на меня удивленно, а я вдруг, и
»Ŝi rigardis min mirigite kaj mi, abrupte kaj tute
совершенно неожиданно, понял, что я всю
neatendite, komprenis, ke dum mia tuta vivo mi
жизнь любил именно эту женщину! Вот так
amis ĝuste tiun virinon! Nekredeble, ĉu? Vi,
штука, а? Вы, конечно, скажете, сумасшедший? verŝajne, diros, ke mi frenezas, ĉu?
— Ничего я не говорю, — воскликнул Иван и
— Nenion mi diras! — ekkriis Ivano kaj aldonis:
добавил: — умоляю, дальше!
— Mi petegas, rakontu plu!
И гость продолжал:
Kaj la gasto daŭrigis:
— Да, она поглядела на меня удивленно, а
— Jes, ŝi rigardis min mirigite, kaj poste,
затем, поглядев, спросила так:
rigardinte, ŝi demandis:
— Вы вообще не любите цветов?
»- Ĉu vi tute ne ŝatas florojn?
В голосе ее была, как мне показалось,
»Io en ŝia voĉo impresis min kiel malamikema. Mi
враждебность. Я шел с нею рядом, стараясь
igis min iri sampaŝe, kaj — tio surprizis min mem
идти в ногу, и, к удивлению моему,
— mi sentis nenian ĝenon.
совершенно не чувствовал себя стесненным.
— Нет, я люблю цветы, только не такие, —
»- Mi ŝatas florojn, sed ne tiajn, — mi diris.
сказал я.
— А какие?
»- Do kiajn?
— Я розы люблю.
»- Mi rozojn ŝatas.
Тут я пожалел о том, что это сказал, потому что »Ĉi tiam mi bedaŭris, ke mi tion diris, ĉar ŝi она виновато улыбнулась и бросила свои цветы pardonpete ridetis kaj ĵetis siajn florojn en la в канаву. Растерявшись немного, я все-таки
kanaleton. Mi iom konfuziĝis, tamen relevis ilin
поднял их и подал ей, но она, усмехнувшись,
kaj prezentis al ŝi, sed ŝi ridetante forpuŝis la
оттолкнула цветы, и я понес их в руках.
florojn kaj mi portis ilin en mia mano.
Так шли молча некоторое время, пока она не
»Kelkan tempon ni iris silente, poste ŝi forprenis la
вынула у меня из рук цветы, не бросила их на
florojn el mia mano, ĵetis ilin sur la pavimon, ŝovis
мостовую, затем продела свою руку в черной
sian manon en la nigra grandmanuma ganto sub
перчатке с раструбом в мою, и мы пошли
mian brakon kaj ni paŝis kune.
рядом.
— Дальше, — сказал Иван, — и не
— Plu, — diris Ivano, — kaj mi petas, nenion
пропускайте, пожалуйста, ничего.
preterlasu.
— Дальше? — Переспросил гость, — что же,
— Plu? — redemandis la gasto, — nu, la pluan vi
дальше вы могли бы и сами угадать. — Он
povus mem diveni. — Per la dekstra maniko li
вдруг вытер неожиданную слезу правым
viŝis subitan larmon kaj daŭrigis: — La amo
рукавом и продолжал: — любовь выскочила
elsaltis antaŭ ni, kiel el sub la tero murdonto
перед нами, как из-под земли выскакивает
elsaltas en strateto, kaj ĝi trafis nin ambaŭ!
убийца в переулке, и поразила нас сразу обоих!
Так поражает молния, так поражает финский
»Tiel onin trafas fulmo, tiel trafas suoma
нож!
duonponardo!
Она-то, впрочем, утверждала впоследствии, что »Cetere, ŝi poste asertis, ke tio estas malvera, ke ni, это не так, что любили мы, конечно, друг друга
sendube, amis unu la alian jam delonge, sen esti
давным-давно, не зная друг друга, никогда не
interkonataj, kaj kiam ŝi vivis kun alia viro, kaj mi
видя, и что она жила с другим человеком, и я
kun tiu ... kiu do estas ŝia nomo ...
там тогда... С этой, как ее...
— С кем? — Спросил Бездомный.
— Kun kiu? — demandis Senhejmulo.
— С этой... Ну... Этой, ну... — Ответил гость и
— Kun tiu ... nu ... kun tiu ... — diris la gasto
защелкал пальцами.
klakante per la fingroj.
— Вы были женаты?
— Vi estis edziĝinta, ĉu?
— Ну да, вот же я и щелкаю... На этой...
— Jes, ja tial mi klakas ... Al tiu ... Banjo,
Вареньке, Манечке... Нет, Вареньке... Еще
Manjo ... ne, Banjo ... ŝi havis tian striitan robon ...
платье полосатое... Музей... Впрочем, я не
la muzeo ... ne, mi ne plu memoras.
помню.
Так вот она говорила, что с желтыми цветами в
»Do, ŝi diris, ke portante la flavajn florojn ŝi eliris
руках она вышла в тот день, чтобы я наконец ее je tiu tago por ke mi finfine ŝin trovu, kaj ke se tio нашел, и что если бы этого не произошло, она
ne estus okazinta, ŝi sin venenus, ĉar ŝia vivo estis
отравилась бы, потому что жизнь ее пуста.
sensenca.
Да, любовь поразила нас мгновенно. Я это знал
»Jes, la amo tuj nin trafis. Mi komprenis tion je tiu
в тот же день уже, через час, когда мы
sama tago, jam post unu horo, kiam ni, sen atenti la
оказались, не замечая города, у кремлевской
urbon, venis sur la kajon de Moskvo-rivero ĉe la
стены на набережной.
Kremla murego.
Мы разговаривали так, как будто расстались
»Ni interparolis tiel, kvazaŭ ni estus disiĝintaj nur
вчера, как будто знали друг друга много лет. На hieraŭ, kvazaŭ ni estus konataj jam multe da jaroj.
другой день мы сговорились встретиться там
Ni interkonsentis renkontiĝi la sekvan tagon
же, на Москве-реке, и встретились. Майское
samloke, ĉe Moskvo-rivero, kaj efektive ni
солнце светило нам. И скоро, скоро стала эта
renkontiĝis. La maja suno al ni lumis. Kaj baldaŭ,
женщина моею тайною женой.
baldaŭ ŝi iĝis mia sektreta edzino.
Она приходила ко мне каждый день, а ждать ее »Ŝi venis ĉe min ĉiun tagon, kaj mi estis atendanta я начинал с утра. Ожидание это выражалось в
ŝin de la mateno. La atendo manifestiĝis en tio, ke
том, что я переставлял на столе предметы. За
mi movadis tien kaj reen la objektojn sur la tablo.
десять минут я садился к оконцу и начинал
Dek minutojn antaŭ la interkonsentita tempo mi
прислушиваться, не стукнет ли ветхая калитка. sidiĝis apud la fenestro kaj aŭskultis, ĉu klakas la И как курьезно: до встречи моей с нею в наш
kaduka stratpordo. Kaj jen kuriozaĵo: antaŭ nia
дворик мало кто приходил, просто сказать,
konatiĝo tre malofte, preskaŭ neniam iu ajn venis
никто не приходил, а теперь мне казалось, что
en nian korton, kaj nun mi havis la impreson, ke la
весь город устемился в него. Стукнет калитка,
tuta urbo pilgrimas tien. La stratpordo ekklakis, la
стукнет сердце, и, вообразите, на уровне моего
koro ekbatis, kaj bonvolu vidi — je la nivelo de
лица за оконцем обязательно чьи-нибудь
miaj okuloj, tuj antaŭ la fenestro nepre aperas ies
грязные сапоги. Точильщик. Ну, кому нужен
malpuraj botoj. Akrigisto. Kiu do en nia domo
точильщик в нашем доме? Что точить? Какие
bezonas akrigiston? Por kion akrigi? Kiajn
ножи?
tranĉilojn?
Она входила в калитку один раз, а биений
»Ŝi venis tra la pordo po unu fojon tage, kaj tiajn
сердца до этого я испытывал не менее десяти.
antaŭajn korbatojn mi havis po almenaŭ dek. Mi ne
Я не лгу. А потом, когда приходил ее час и
troigas. Kaj poste, kiam estis veninta ŝia horo kaj la
стрелка показывала полдень, оно даже и не
horloĝo montris tagmezon, la palpitacio ne ĉesis
переставало стучать до тех пор, пока без стука, ĝis la momento, kiam malbrue, apenaŭ aŭdeble, почти совсем бесшумно, не равнялись с окном
preter mia fenestro pasis la ŝuoj kun bantoj el nigra
туфли с черными замшевыми накладками-
ŝamo kaj ŝtalaj bukoj.
бантами, стянутыми стальными пряжками.
Иногда она шалила и, задержавшись у второго
»Fojfoje ŝi petolis: haltinte ĉe la dua fenestro ŝi
оконца, постукивала носком в стекло. Я в ту же frapetis per la ŝupinto kontraŭ la vitro. Mi tuj kuris секунду оказывался у этого окна, но исчезала
tien, sed la ŝuo malaperis, malaperis la nigra silko
туфля, черный шелк, заслоняющий свет,
ombranta la fenestron — kaj mi iris malfermi la
исчезал, — я шел ей открывать.
pordon.
Никто не знал о нашей связи, за это я вам
»Neniu sciis pri nia am’afero, tion vi kredu,
ручаюсь, хотя так никогда и не бывает. Не знал
malgraŭ ke tiaj sekretoj ĉiam sciiĝas. Ne sciis ŝia
ее муж, не знали знакомые. В стареньком
edzo, nek la konatoj. En la malnova pavilono kies
особнячке, где мне принадлежал этот подвал,
kelon mi loĝis oni sendube sciis, oni rimarkis ke
знали, конечно, видели, что приходит ко мне
virino min vizitadas, sed neniu sciis ŝian nomon.
какая-то женщина, но имени ее не знали.
— А кто она такая? — Спросил Иван, в высшей — Kaj kiu ŝi estas? — demandis Ivano, ege
степени заинтересованный любовной историей. interesite de tiu amhistorio.
Гость сделал жест, означавший, что он никогда La gasto gestis, ke neniam li tion diros, kaj daŭrigis и никому этого не скажет, и продолжал свой
sian rakonton.
рассказ.
Ивану стало известным, что Мастер и
Ivano eksciis, ke la majstro kaj ŝi ekamis unu la
незнакомка полюбили друг друга так крепко,
alian tiel forte, ke ili iĝis nedisigeblaj. Nun Ivano
что стали совершенно неразлучны. Иван
klare imagis la du ĉambrojn en la kelo de la
представлял себе ясно уже и две комнаты в
pavilono, ĉiam krepuskajn pro la siringo kaj la
подвале особнячка, в которых были всегда
ĝardenbarilo. La trivitajn ruĝajn meblojn, la
сумерки из-за сирени и забора. Красную
skribotablon, sur ĝi la horloĝon kiu batis ĉiun
потертую мебель, бюро, на нем часы,
duonhoron, kaj librojn, librojn ekde la farbita
звеневшие каждые полчаса, и книги, книги от
planko ĝis la fumnigra plafono, kaj la fornon.
крашеного пола до закопченного потолка, и
печку.
Иван узнал, что гость его и тайная жена уже в
Ivano eksciis, ke lia gasto kaj ties sekreta edzino
первые дни своей связи пришли к заключению, ekde la unuaj tagoj de sia kunesto konkludis, ke la что столкнула их на углу Тверской и переулка
destino mem renkontigis ilin ĉe la strat’angulo de
сама судьба и что созданы они друг для друга
Tverskaja, kaj ke ili estas kreitaj por resti kune sian
навек.
tutan vivon.
Иван узнал из рассказа гостя, как проводили
Ivano eksciis, kiel la geamantoj pasigis la tagojn.
день возлюбленные. Она приходила, и первым
Veninte, ŝi surmetis antaŭtukon kaj en la
долгом надевала фартук, и в узкой передней,
malgranda antaŭĉambreto kun la lavabo ial
где находилась та самая раковина, которой
fieriganta la kompatindan malsanulon ŝi ekbruligis
гордился почему-то бедный больной, на
sur la ligna tablo petrolforneton, preparis la
деревянном столе зажигала керосинку, и
manĝon kaj aranĝis ĝin sur la ovala tablo en la
готовила завтрак, и накрывала его в первой
unua ĉambro. Dum la majaj fulmotondroj, kiam la
комнате на овальном столе. Когда шли майские akvo brue torentis preter la blindetaj fenestroj al la грозы и мимо подслеповатых окон шумно
stratpordo minacante inundi ilian lastan rifuĝejon,
катилась в подворотню вода, угрожая залить
la geamantoj hejtis la fornon kaj bakis en ĝi
последний приют, влюбленные растапливали
terpomojn. De la terpomoj leviĝis vaporo, la nigra
печку и пекли в ней картофель. От картофеля
ŝelo makulis la fingrojn. En la kelo sonis rido, post
валил пар, черная картофельная шелуха
la pluvo la arboj en la ĝardeno lasis fali rompitajn
пачкала пальцы. В подвальчике слышался смех, branĉetojn kaj blankajn florgrapolojn. Kiam ĉesis деревья в саду сбрасывали с себя после дождя
la fulmotondroj kaj venis la varmega somero, en la
обломанные веточки, белые кисти. Когда
florvazo aperis la longe sopiritaj kaj de ambaŭ
кончились грозы и пришло душное лето, в вазе ŝatataj rozoj.
появились долгожданные и обоими любимые
розы.
Тот, кто называл себя Мастером, работал, а
La homo kiu titolis sin majstro febre laboris super
она, запустив в волосы тонкие с остро
la romano, kaj ĝi fascinis lian nenomitan amatinon.
отточенными ногтями пальцы, перечитывала
— Vere, fojfoje kontraŭ ĝi mi ĵaluzis, — flustris la
написанное, а перечитав, шила вот эту самую
nokta gasto veninta de la balkono. Merginte en la
шапочку. Иногда она сидела на корточках у
harojn siajn sveltajn fingrojn kun la pinte fajlitaj
нижних полок или стояла на стуле у верхних и
ungoj, ŝi relegadis la skribitan, kaj releginte ŝi
тряпкой вытирала сотни пыльных корешков.
brodis ĉi tiun ĉapeton. Fojfoje ŝi kaŭris ĉe la
Она сулила славу, она подгоняла его и вот тут-
malsupraj librobretoj, aŭ staris sur seĝo ĉe la
то стала называть Мастером. Она дожидалась
supraj, kaj per ĉifono forviŝis polvon de centoj da
этих обещанных уже последних слов о пятом
librodorsoj. Ŝi antaŭdiradis gloron, ŝi lin kuraĝigis,
прокураторе Иудеи, нараспев и громко
kaj ĝuste tiam ŝi komencis nomadi lin majstro. Ŝi
повторяла отдельные фразы, которые ей
malpacience atendis la jam promesitajn lastajn
нравились, и говорила, что в этом романе ее
vortojn pri la kvina prokuratoro de Judujo, ŝi
жизнь.
deklamadis apartajn frazojn kiuj al ŝi precipe
plaĉis, ŝi diris, ke tiu romano estas ŝia vivo.
Он был дописан в августе месяце, был отдан
La verko estis finita en aŭgusto, komisiita al nun
какой-то безвестной машинистке, и та
forgesita tajpistino, kiu faris kvin kopiojn. Kaj fine
перепечатала его в пяти экземплярах. И,
venis la tempo, kiam endis forlasi la sekretan
наконец, настал час, когда пришлось покинуть
restadejon kaj eliri en la vivon.
тайный приют и выйти в жизнь.
— И я вышел в жизнь, держа его в руках, и
— Kaj mi eliris en la vivon tenante ĝin en la mano,
тогда моя жизнь кончилась, — прошептал
kaj tiam finiĝis mia vivo, — flustris la majstro kaj
Мастер и поник головой, и долго качалась
mallevis sian kapon kaj longan tempon balanciĝis
печальная черная шапочка с желтой буквой
la malgaja nigra ĉapeto kun la flava litero M. Li
«м». Он повел дальше свой рассказ, но тот стал
daŭrigis sian rakonton, sed ĝi iĝis iom konfuza.
несколько бессвязен. Можно было понять
Nun unu afero estis klara, ke tiam la gaston de
только одно, что тогда с гостем Ивана
Ivano trafis katastrofo.
случилась какая-то катастрофа.
— Я впервые попал в мир литературы, но
— Tiam mi unuafoje okazis en la mondo de la
теперь, когда уже все кончилось и гибель моя
literaturo, sed nun, kiam ĉio finiĝis kaj mia pereo
налицо, вспоминаю о нем с ужасом! —
estas evidenta, la rememoro pri ĝi min hororigas!
Торжественно прошептал Мастер и поднял
— solene flustris la majstro levante la manon. —
руку. — Да, он чрезвычайно поразил меня, ах,
Jes, li konsternis min, ho, kiom li min konsternis!
как поразил!
— Кто? — Чуть слышно шепнул Иван,
— Kiu? — apenaŭ aŭdeble flustris Ivano, penante
опасаясь перебивать взволнованного
ne interrompi la ekscitiĝintan gaston.
рассказчика.
— Да редактор, я же говорю, редактор. Да, так
— Nu, la redaktoro, ja mi diras, la redaktoro. Do, li
он прочитал. Он смотрел на меня так, как будто finlegis. Li min rigardis tiel, kvazaŭ mi havis у меня щека была раздута флюсом, как-то
flegmonan vangon, iel malrekte, kaj je iu momento
косился в угол и даже сконфуженно хихикнул.
li eĉ konfuzite gruntridis. Li tusetadis kaj
Он без нужды мял манускрипт и крякал.
senbezone taŭzis la manuskripton. La demandoj,
Вопросы, которые он мне задавал, показались
kiujn li faris, ŝajnis al mi frenezaj. Sen diri ion ajn
мне сумасшедшими. Не говоря ничего по
pri la romano mem li demandis min, kio mi estas
существу романа, он спрашивал меня о том,
kaj de kie mi venis, ĉu jam delonge mi verkadas
кто я таков и откуда я взялся, давно ли пишу и
kaj kial oni nenion aŭdis pri mi antaŭe; li eĉ
почему обо мне ничего не было слышно
prezentis tute idiotan, laŭ mia opinio, demandon:
раньше, и даже задал, с моей точки зрения,
kiu do sugestis al mi verki romanon pri tia stranga
совсем идиотский вопрос: кто это меня
temo?
надоумил сочинить роман на такую странную
тему?
Наконец, он мне надоел, и я спросил его
»Tuttedite mi lin demandis rekte, ĉu li publikigos
напрямик, будет ли он печатать роман или не
la romanon aŭ ne.
будет.
Тут он засуетился, начал что-то мямлить и
»Tiam li nervoziĝis, ion balbutis kaj fine deklaris,
заявил, что самолично решить этот вопрос он
ke sola li ne rajtas tion decidi, ke mian verkon
не может, что с моим произведением должны
devas legi aliaj redakcianoj, nome la kritikisto
ознакомиться другие члены редакционной
Latunskij kaj Arimann kaj la literaturisto Mstislavo
коллегии, именно критики Латунский и ариман
Laŭroviĉ. Li proponis al mi reveni post du
и литератор Мстислав Лаврович. Он просил
semajnoj.
меня прийти через две недели.
Я пришел через две недели и был принят
»Post du semajnoj min akceptis fraŭlino kies
какой-то девицей со скошенными к носу от
okuloj pro ĉiama mensogado strabis nazen.
постоянного вранья глазами.
— Это Лапшенникова, секретарь редакции, —
— Ŝia nomo estas Lapŝonnikova, ŝi estas la
усмехнувшись, сказал Иван, хорошо знающий
sekretariino de la redakcio, — subridetis Ivano, kiu
тот мир, который так гневно описывал его
bone konis la mondon tiom kolere pentratan de lia
гость.
gasto.
— Может быть, — отрезал тот, — так вот, от
— Eblas, — bruske respondis la gasto. — Do, ŝi
нее я получил свой роман, уже порядочно
redonis al mi la manuskripton, ĝi aspektis trivita
засаленный и растрепанный. Стараясь не
kaj malpura. Evitante rigardi min en la vizaĝon ŝi
попадать своими глазами в мои, Лапшенникова
min informis, ke por la sekvaj du jaroj la redakcio
сообщила мне, что редакция обеспечена
jam havas sufiĉan provizon de verkoj, kaj ke tial la
материалами на два года вперед и что поэтому
demando pri publikigo de mia romano, laŭ ŝia
вопрос о напечатании моего романа, как она
esprimaĵo, «forfalas».
выразилась, отпадает.
— Что я помню после этого? — Бормотал
»Kion postan mi rememoras? — murmuris la
Мастер, потирая висок, — да, осыпавшиеся
majstro frotante sian tempion, — ho jes, la
красные лепестки на титульном листе и еще
defalintajn petalojn sur la titolpaĝo kaj krome la
глаза моей подруги. Да, эти глаза я помню.
okulojn de mia amikino. Jes, tiujn okulojn mi
memoras.
Рассказ Иванова гостя становился все путанее,
La rakonto de la gasto iĝis pli kaj pli konfuza kaj
все более наполнялся какими-то недомолвками. fragmenta. Li parolis ion pri oblikva pluvo kaj Он говорил что-то про косой дождь, и отчаяние senespero en la kela restadejo, pri tio, ke ankoraŭ
в подвальном приюте, о том, что ходил куда-то ien li iris. Flustre li kriis, ke ŝin, kiu instigis lin al еще. Шепотом вскрикивал, что он ее, которая
la batalo, li tute ne riproĉas, ho ne, li ne riproĉas!
толкала его на борьбу, ничуть не винит, о нет,
не винит!
— Помню, помню этот проклятый вкладной
— Mi memoras, mi ankoraŭ vidas tiun
лист в газету, — бормотал гость, рисуя двумя
malbenindan internan folion, — murmuris la gasto,
пальцами рук в воздухе газетный лист, и Иван
per du fingroj desegnante en la aero gazetfolion. El
догадался из дальнейших путаных фраз, что
liaj pluaj konfuzaj frazoj Ivano komprenis, ke alia
какой-то другой редактор напечатал большой
redaktoro aperigis grandan fragmenton el la
отрывок из романа того, кто называл себя
romano de tiu, kiu nomis sin majstro.
Мастером.
По словам его, прошло не более двух дней, как Laŭ ties vortoj, jam post ne pli ol du tagoj en alia в другой газете появилась статья критика
gazeto aperis artikolo de la kritikisto Arimann,
аримана, которая называлась «Враг под крылом titolita «Malamiko sub la protekto de redaktoro», редактора», в которой говорилось, что иванов
kiu avertis la leganton, ke la gasto de Ivano,
гость, пользуясь беспечностью и невежеством
profitante senzorgemon kaj malkleron de la
редактора, сделал попытку протащить в печать redaktoro, provis kontrabandi en la gazetaron апологию Иисуса Христа.
apologion de Jesuo Kristo.
— А, помню, помню! — Вскричал Иван. — Но — Ah jes, mi memoras tion! — ekkriis Ivano. —
я забыл, как ваша фамилия!
Sed mi forgesis vian nomon!
— Оставим, повторяю, мою фамилию, ее нет
— Mi ripetas, ne parolu plu pri mia nomo, ĝi ne
больше, — ответил гость. — Дело не в ней.
plu ekzistas, — respondis la gasto. — Tio ne
Через день в другой газете за подписью
gravas. Post unu tago mi trovis alian artikolon,
Мстислава Лавровича обнаружилась другая
subskribitan de Mstislavo Laŭroviĉ, kiu
статья, где автор ее предполагал ударить, и
rekomendis sekompate frapi la fi-pilatismon kaj la
крепко ударить, по пилатчине и тому богомазу,
ikonpentristaĉon kiu ekvolis kontrabandi (denove
который вздумал протащить (опять это
tiu malbeninda vorto!) ĝin en la gazetaron.
проклятое слово!) Ее в печать.
Остолбенев от этого слова «пилатчина», я
»Konsternite de tiu monstra fi-pilatismo mi
развернул третью газету. Здесь было две
malfaldis trian gazeton. Ĝi enhavis du artikolojn, la
статьи: одна — Латунского, а другая —
unu estis de Latunskij, kaj la alia estis subskribita
подписанная буквами «н. э.». Уверяю вас, что
per «N.E.». Kredu al mi, la verkoj de Arimann kaj
произведения аримана и Лавровича могли
Laŭroviĉ ŝajnis ŝerco kompare kun la artikolo de
считаться шуткою по сравнению с написанным Latunskij. Sufiĉas diri, ke ĝia titolo estis «Militanta Латунским. Достаточно вам сказать, что
malnovritano». La legado de la artikoloj pri mi
называлась статья Латунского «Воинствующий
mem min tiom absorbis, ke mi ne rimarkis ŝin
старообрядец». Я так увлекся чтением статей о aperi antaŭ mi (ŝlosi la pordon mi forgesis) kun себе, что не заметил, как она (дверь я забыл
malseka ombrelo kaj same malsekaj gazetoj. El ŝiaj
закрыть) предстала предо мною с мокрым
okuloj ŝprucis fajro, ŝiaj manoj tremis kaj estis
зонтиком в руках и мокрыми же газетами.
malvarmaj. Ŝi impetis al mi por min kisi, poste ŝi
Глаза ее источали огонь, руки дрожали и были
diris raŭke kaj frapante per la mano kontraŭ la
холодны. Сперва она бросилась меня целовать, tablo, ke ŝi venenos Latunskijon.
затем, хриплым голосом и стуча рукою по
столу, сказала, что она отравит Латунского.
Иван как-то сконфуженно покряхтел, но ничего Ivano konfuzite tusetis sed diris nenion.
не сказал.
— Настали совершенно безрадостные дни.
— Venis tute senĝojaj tagoj. La romano estis
Роман был написан, больше делать было
verkita, restis nenio farinda, kaj la vivo de ni
нечего, и мы оба жили тем, что сидели на
ambaŭ konsistis en tio, ke ni sidis sur la tapiŝeto
коврике на полу у печки и смотрели на огонь.
sternita sur la planko apud la forno kaj rigardis en
Впрочем, теперь мы больше расставались, чем
la fajron. Cetere, nun pli ofte ol antaŭe ni estadis
раньше. Она стала уходить гулять. А со мной
dise. Ŝi kutimiĝis foriri por promeno, kaj al mi
случилась оригинальность, как нередко бывало okazis strangaĵo, unu el multaj en mia vivo ...
в моей жизни... У меня неожиданно завелся
Subite mi ekhavis amikon. Ja mi ne estas
друг. Да, да, представьте себе, я в общем не
amkiĝema, malbenindan trajton mi havas: mi estas
склонен сходиться с людьми, обладаю
nekomunikema, malkonfidema, suspektema. Kaj
чертовой странностью: схожусь с людьми туго,
jen mirindaĵo: malgraŭ tia karaktero ĉiam troviĝas
недоверчив, подозрителен. И — представьте
iu neantaŭvidita, neatendita, groteska, kiu penetras
себе, при этом обязательно ко мне проникает в
mian animon, kaj ĝuste tiu ulo plaĉas al mi pli ol
душу кто-нибудь непредвиденный,
ĉiuj ceteraj.
неожиданный и внешне-то черт знает на что
похожий, и он-то мне больше всех и
понравится.
Так вот в то проклятое время открылась
»Do, en tiu malbeninda tempo foje malfermiĝis la
калиточка нашего садика, денек еще, помню,
stratpordo de nia ĝardeno — mi ankoraŭ memoras,
был такой приятный, осенний. Ее не было
ke la tago estis agrabla, aŭtuna. Ŝi estis for. Viro
дома. И в калиточку вошел человек. Он прошел envenis tra la stratpordo, li iris en la domon al mia в дом по какому-то делу к моему застройщику, konstrurajtigito por iu afero, poste li elvenis потом сошел в садик и как-то очень быстро
malsupren en la ĝardenon kaj mirinde facile
свел со мной знакомство. Отрекомендовался он konatiĝis kun mi. Li prezentis sin gazetisto. Li мне журналистом. Понравился он мне до того,
treege al mi plaĉis, tiom, ke eĉ nun mi fojfoje lin
вообразите, что я его до сих пор иногда
rememoras, kaj imagu, ke iel li al mi mankas. Iom
вспоминаю и скучаю о нем. Дальше — больше,
post iom li komencis vizitadi min. Mi eksciis, ke li
он стал заходить ко мне. Я узнал, что он
estas fraŭlo, ke li loĝas apude en simila malgranda
холост, что живет рядом со мной примерно в
loĝejo, kiun li opinias tro malvasta, ktp. Lin viziti
такой же квартирке, но что ему тесно там, и
li ne invitis. Al mia edzino li malplaĉegis. Mi lin
прочее. К себе как-то не звал. Жене моей он не defendis. Ŝi diris:
понравился до чрезвычайности. Но я
заступился за него. Она сказала:
— Делай, как хочешь, но говорю тебе, что этот »- Faru, kion vi volas, sed mi ripetas, ke tiu homo человек производит на меня впечатление
impresas min naŭze.
отталкивающее.
Я рассмеялся. Да, но чем, собственно говоря,
»Mi ekridis. Jes, tamen vere, kial do li min tiom
он меня привлек? Дело в том, что вообще
ravis? Nu, ĝenerale, homo kiu interne, en sia
человек без сюрприза внутри, в своем ящике,
skatolo, havas nenian surprizon, estas seninteresa.
неинтересен. Такой сюрприз в своем ящике
Tian surprizon Alojzo (mi forgesis mencii, ke
Алоизий (да, я забыл сказать, что моего нового nomo de mia nova konato estis Alojzo Bakŝiŝev) знакомого звали Алоизий Могарыч) — имел.
enhavis. Mi neniam renkontis — kaj tutcerte
Именно, нигде до того я не встречал и уверен,
neniam renkontos — alian homon same sagacan.
что нигде не встречу человека такого ума,
Se mi ne povis kompreni la sencon de gazetnotico,
каким обладал Алоизий. Если я не понимал
Alojzo tuj ĝin al mi klarigis, kaj estis evidenta, ke
смысла какой-нибудь заметки в газете,
tion li faras tute senpene. Same estis pri la
Алоизий объяснял мне ее буквально в одну
demandoj kaj fenomenoj de la vivo. Sed eĉ pli ol
минуту, причем видно было, что объяснение
tio. Alojzo min ĉarmis per sia pasio pri la
это ему не стоило ровно ничего. То же самое с
literaturo. Li ne ĉesis sieĝi min per siaj petoj ĝis mi
жизненными явлениями и вопросами. Но этого konsentis voĉlegi al li la tutan romanon. Pri la было мало. Покорил меня Алоизий своею
verko li esprimis plej favoran opinion, sed poste li
страстью к литературе. Он не успокоился до
ripetis ĉiujn rimarkojn pri la romano, eldiritajn de
тех пор, пока не упросил меня прочесть ему
la redaktoro. Li divenis ilin nekredeble precize,
мой роман весь от корки до корки, причем о
kvazaŭ li ĉeestis tie, kaj eĉ unu fojon li ne
романе он отозвался очень лестно, но с
maltrafis. Krome, li detale klarigis al mi — kaj mi
потрясающей точностью, как бы присутствуя
sentis, ke li ne eraras — kial mia romano ne povas
при этом, рассказал все замечания редактора,
esti publikigita. Ĉiun fojon li verdiktis: Ĉapitro
касающиеся этого романа. Он попадал из ста
tioma estas nepublikigebla ...
раз сто раз. Кроме того, он совершенно точно
объяснил мне, и я догадывался, что это
безошибочно, почему мой роман не мог быть
напечатан. Он прямо говорил: глава такая-то
идти не может...
Статьи не прекращались. Над первыми из них я »La artikoloj ne ĉesis. Pri la unuaj mi ridis. Sed ju смеялся. Но чем больше их появлялось, тем
pli da ili aperadis, des pli ŝanĝiĝis mia sinteno
более менялось мое отношение к ним. Второй
rilate al ili. La dua stadio estis miro. Io
стадией была стадия удивления. Что-то на
eksterordinare falsa kaj malbrava estis sentebla en
редкость фальшивое и неуверенное
ĉiu linio de la artikoloj, malgraŭ ilia minaca kaj
чувствовалось буквально в каждой строчке
memfida tono. Mi ne povis forpeli la persistan
этих статей, несмотря на их грозный и
impreson, ke la aŭtoroj de tiuj artikoloj diras ion
уверенный тон. Мне все казалось, — и я не мог alian ol kion ili deziras, kaj ke ĝuste tio furiozigas от этого отделаться, — что авторы этих статей
ilin. Kaj poste, imagu, venis la tria stadio, la timo.
говорят не то, что они хотят сказать, и что их
Ne, ne la artikolojn mi timis, tion vi atentu, sed tute
ярость вызывается именно этим. А затем,
aliajn aferojn, neniel koncernantajn la artikolojn aŭ
представьте себе, наступила третья стадия —
la romanon. Ekzemple, mi timis la mallumon.
страха. Нет, не страха этих статей, поймите, а
Resume, komenciĝis la stadio de mensa malsano.
страха перед другими, совершенно не
Se nokte mi estingis la lumon en la malgranda
относящимися к ним или к роману вещами.
ĉambro, al mi tuj ŝajnis, ke tra la fenestro — kiun
Так, например, я стал бояться темноты.
ja mi sciis fermita — enrampas polpo kun tre
Словом, наступила стадия психического
longaj kaj malvarmaj tentakloj. Tial mi devis
заболевания. Стоило мне перед сном потушить dormi ĉe la lumo ŝaltita.
лампу в маленькой комнате, как мне казалось,
что через оконце, хотя оно и было закрыто,
влезает какой-то спрут с очень длинными и
холодными щупальцами. И спать мне
пришлось с огнем.
Моя возлюбленная очень изменилась (про
»Mia amatino tre ŝanĝiĝis (pri la polpo mi,
спрута я ей, конечно, не говорил. Но она
kompreneble, al ŝi ne diris; sed ŝi mem vidis, ke mi
видела, что со мной творится что-то неладное), iel misfartas). Ŝi maldikiĝis kaj paliĝis, ŝi ne plu похудела и побледнела, перестала смеяться и
ridis kaj senĉese petis min pardoni al ŝi tion, ke ŝi
все просила меня простить ее за то, что она
konsilis al mi publikigi la fragmenton. Ŝi volis, ke
советовала мне, чтобы я напечатал отрывок.
mi ĉion forlasu kaj veturu al la Nigra Maro kaj por
Она говорила, чтобы я, бросив все, уехал на юг tio elspezu la reston de la centmil rubloj.
к черному морю, истратив на эту поездку все
оставшиеся от ста тысяч деньги.
Она была очень настойчива, а я, чтобы не
»Ŝi tre insistis, kaj mi, malvolante ekspliki (iel mi
спорить (что-то подсказывало мне, что не
antaŭsentis, ke la vojaĝo al la maro ne okazos),
придется уехать к черному морю), обещал ей
promesis al ŝi, ke mi forveturos je unu el la sekvaj
это сделать на днях. Но она сказала, что она
tagoj. Sed ŝi diris, ke ŝi mem aĉetos por mi la
сама возьмет мне билет. Тогда я вынул все свои bileton. Tiam mi eligis mian tutan monon,
деньги, то есть около десяти тысяч рублей, и
proksimume dekmil rublojn, kaj prezentis ĝin al ŝi.
отдал ей.
— Зачем так много? — Удивилась она.
»- Kial tiom multe? — ŝi miris.
Я сказал что-то вроде того, что боюсь воров и
»Mi pretekstis, ke mi timas ŝtelon kaj petas ŝin
прошу ее поберечь деньги до моего отъезда.
gardi la monon ĝis mia forveturo. Ŝi ĝin prenis,
Она взяла их, уложила в сумочку, стала
metis ĝin en sian mansaketon, kaj kisante min ŝi
целовать меня и говорить, что ей легче было бы diris, ke ŝi preferus morti ol lasi min sola en tia умереть, чем покидать меня в таком состоянии
stato, sed ke oni ŝin atendas, ke ŝi cedas al la
одного, но что ее ждут, что она покоряется
neceso, ke ŝi venos morgaŭ. Ŝi min petegis timi
необходимости, что придет завтра. Она
nenion.
умоляла меня не бояться ничего.
Это было в сумерки, в половине октября. И она
»Estis krepusko meze de oktobro. Kaj ŝi foriris. Mi
ушла. Я лег на диван и заснул, не зажигая
kuŝigis min sur la sofon kaj endormiĝis ne ŝaltinte
лампы. Проснулся я от ощущения, что спрут
la lampon. Vekis min la sensaĵo, ke la polpo estas
здесь. Шаря в темноте, я еле сумел зажечь
ĉi tie. Palpe mi apenaŭ sukcesis en la mallumo ŝalti
лампу. Карманные часы показывали два часа
la lampon. Mia poŝhorloĝo montris la duan nokte.
ночи. Я лег заболевающим, а проснулся
Mi endormiĝis malsaniĝanta, mi vekiĝis malsana.
больным. Мне вдруг показалось, что осенняя
Subite al mi ŝajnis, ke la aŭtuna mallumo tuj
тьма выдавит стекла, вольется в комнату и я
forpremos la vitrojn el la fenestroj, inundos la
захлебнусь в ней, как в чернилах. Я стал
ĉambron kaj mi sufokiĝos en ĝi kvazaŭ en inko. Mi
человеком, который уже не владеет собой. Я
leviĝis homo, kiu ne plu sin regas. Mi ekkriis,
вскрикнул, и у меня явилась мысль бежать к
aperis la penso kuri al iu ajn, eĉ supren al mia
кому-то, хотя бы к моему застройщику наверх. konstrurajtigito. Mi baraktis kontraŭ mi mem kiel Я боролся с собой как безумный. У меня
frenezulo. En mi restis ankoraŭ sufiĉe da forto por
хватило сил добраться до печки и разжечь в
atingi la fornon kaj ekbruligi en ĝi la lignon. Kiam
ней дрова. Когда они затрещали и дверца
la fajro ekkraketis kaj la pordeto komencis
застучала, мне как будто стало немного легче.
tintetadi, al mi ŝajnis, ke mia stato iĝis iomete pli
Я кинулся в переднюю и там зажег свет, нашел bona ... Mi impetis al la antaŭĉambro, ŝaltis tie бутылку белого вина, откупорил ее и стал пить lumon, trovis botelon da blanka vino, ĝin malŝtopis прямо из горлышка. От этого страх притупился
kaj trinkis rekte el la botelo. Tio obtuzigis mian
несколько-настолько, по крайней мере, что я не timegon — almenaŭ tiom, ke mi ne kuris al la побежал к застройщику и вернулся к печке. Я
konstrurajtigito sed reiris al la forno. Mi malfermis
открыл дверцу, так что жар начал обжигать мне la pordeton, la ardo komencis dolorigi al mi la лицо и руки, и шептал:
vizaĝon kaj la manojn, mi flustradis:
— Догадайся, что со мною случилась беда.
»- Divenu, ke min trafis katastrofo. Venu, venu,
Приди, приди, приди!
venu!
Но никто не шел. В печке ревел огонь, в окна
»Neniu venis. En la forno blekis la fajro, pluvego
хлестал дождь. Тогда случилось последнее. Я
batadis kontraŭ la fenestrovitroj. Tiam okazis la
вынул из ящика стола тяжелые списки романа
lasta. Mi prenis el la tirkesto la pezajn kopiojn de
и черновые тетради и начал их жечь. Это
la romano kaj la malnetojn kaj komencis bruligi
страшно трудно делать, потому что исписанная
ilin. Tio estis tre peniga laboro, ĉar papero kovrita
бумага горит неохотно. Ломая ногти, я
je densa skribaĵo brulas malbone. Rompante la
раздирал тетради, стоймя вкладывал их между
ungojn mi disŝiradis la kajerojn, starigis ilin
поленьями и кочергой трепал листы. Пепел по
vertikale inter la ŝtipojn kaj per la fajrohoko taŭzis
временам одолевал меня, душил пламя, но я
la foliojn. Plurfoje la cindro min superfortis kaj
боролся с ним, и роман, упорно сопротивляясь, sufokis la fajron, sed mi plu batalis kontraŭ ĝi, kaj все же погибал. Знакомые слова мелькали
la romano, malgraŭ sia obstina rezisto, tamen estis
передо мной, желтизна неудержимо
pereanta. La konataj vortoj riveliĝadis antaŭ miaj
поднималась снизу вверх по страницам, но
okuloj, la flavo nehaltigeble grimpis sur la paĝoj
слова все-таки проступали и на ней. Они
supren, sed la vortoj persistis. Ili malaperadis nur
пропадали лишь тогда, когда бумага чернела и
kiam la papero nigriĝis kaj mi furioze disbatis ilin
я кочергой яростно добивал их.
per la fajrohoko.
В это время в окно кто-то стал царапаться тихо. »Subite mi aŭdis iun nelaŭte grati la fenestron. Mia Сердце мое прыгнуло, и я, погрузив
koro saltis, mi ŝovis la lastan kajeron en la fajron
последнюю тетрадь в огонь, бросился отворять. kaj kuris por malŝlosi la kortan pordon. Al ĝi Кирпичные ступеньки вели из подвала к двери
kondukis brikaj ŝtupoj, mi stumblis kaj mallaŭte
на двор. Спотыкаясь, я подбежал к ней и тихо
demandis:
спросил:
— Кто там?
»- Kiu estas tie?
И голос, ее голос, ответил мне:
»Voĉo, la ŝia, respondis:
— Это я.
»- Estas mi.
Не помня как, я совладал с цепью и ключом.
»Mallertiĝinte mi apenaŭ sukcesis obeigi al mi la
Лишь только она шагнула внутрь, она припала
ĉenon kaj la ŝlosilon. Ŝi enpaŝis, ŝi falis sur mian
ко мне, вся мокрая, с мокрыми щеками и
bruston, tuta malseka, kun malseka vizaĝo kaj
развившимися волосами, дрожащая. Я мог
malbukliĝintaj haroj, tremanta. Mi povis prononci
произнести только слово:
nur unu vorton:
— Ты... Ты? — И голос мой прервался, и мы
»- Vi ... vi? — kaj mia voĉo rompiĝis kaj mi kuris
побежали вниз. Она освободилась в передней
malsupren. En la antaŭĉambro mi malembarasis ŝin
от пальто, и мы быстро вошли в первую
je la mantelo kaj rapide ni eniris la unuan ĉambron.
комнату. Тихо вскрикнув, она голыми руками
Ŝi ekkrietis, ŝovis sian manon en la fornon kaj ĵetis
выбросила из печки на пол последнее, что там
sur la plankon la reston de la romano, kies
оставалось, пачку, которая занялась снизу. Дым malsupra rando jam komencis bruli. La ĉambro tuj наполнил комнату сейчас же. Я ногами
pleniĝis je fumo. Surtretante la fajron mi ĝin
затоптал огонь, а она повалилась на диван и
estingis, ŝi sinkis sur la sofon kaj ekploris
заплакала неудержимо и судорожно.
nereteneble kaj spasme.
Когда она утихла, я сказал:
»Kiam ŝi silentiĝis mi diris:
— Я возненавидел этот роман, и я боюсь. Я
»- Mi malamas la romanon kaj mi timas. Mi estas
болен. Мне страшно.
malsana. Mi hororas.
Она поднялась и заговорила:
»Ŝi ekstaris.
— Боже, как ты болен. За что это, за что? Но я
»- Ho Dio, kiom vi estas malsana! Kial do ĉi tio,
тебя спасу, я тебя спасу. Что же это такое?
pro kio? Sed mi vin savos, mi vin savos. Kiel do
tio povis okazi?
Я видел ее вспухшие от дыму и плача глаза,
»Mi vidis ŝiajn okulojn, ŝvelintajn pro la fumo kaj
чувствовал, как холодные руки гладят мне лоб.
ploro, mi sentis ŝiajn malvarmajn manojn karesi
mian frunton.
— Я тебя вылечу, вылечу, — бормотала она,
»- Mi vin kuracos, mi vin kuracos, — ŝi
впиваясь мне в плечи, — ты восстановишь его. murmuradis kroĉiĝante je miaj ŝultroj, — vi ĝin Зачем, зачем я не оставила у себя один
reskribos. Kial, nu kial mi ne lasis ĉe mi unu
экземпляр!
ekzempleron!
Она оскалилась от ярости, что-то еще говорила »Pro kolerego ŝi nudigis la dentojn, ŝi ankoraŭ
невнятно. Затем, сжав губы, она принялась
diris ion malklare. Poste ŝi kunpremis la lipojn kaj
собирать и расправлять обгоревшие листы. Это
komencis kolekti kaj glatigi la ĉirkaŭbrulintajn
была какая-то глава из середины романа, не
foliojn. Tio estis ĉapitro, mi ne plu memoras kiu, el
помню какая. Она аккуратно сложила
la mezo de la romano. Ŝi zorge kunmetis la
обгоревшие листки, завернула их в бумагу,
nigrarandajn foliojn, envolvis ilin en paperon,
перевязала лентой. Все ее действия
ĉirkaŭligis per rubando. Ĉiu ŝia ago montris, ke ŝi
показывали, что она полна решимости и что
estas rezoluta kaj plene sin regas. Ŝi postulis vinon,
она овладела собой. Она потребовала вина и,
trinkis kaj ekparolis pli trankvile.
выпив, заговорила спокойнее.
— Вот как приходится платить за ложь, —
»- Jen kiel oni pagas pro mensogo, — ŝi diris, —
говорила она, — и больше я не хочу лгать. Я
kaj mi malvolas plu mensogi. Jam nun mi restus ĉe
осталась бы у тебя и сейчас, но мне не хочется
vi, sed min naŭzas fari ĝin tiel. Mi malvolas ke en
это делать таким образом. Я не хочу, чтобы у
lia memoro restu, ke mi forlasis lin nokte. Li faris
него навсегда осталось в памяти, что я убежала al mi nenian malbonon. Oni urĝe lin vokis, en la от него ночью. Он не сделал мне никогда
fabriko okazis incendio. Sed baldaŭ li revenos.
никакого зла. Его вызвали внезапно, у них на
Morgaŭ matene mi interparolos kun li, mi diros, ke
заводе пожар. Но он вернется скоро. Я
mi amas iun alian, kaj mi revenos al vi por ĉiam.
объяснюсь с ним завтра утром, скажу, что
Tamen respondu al mi, eble vi ne volas tion, ĉu?
люблю другого, и навсегда вернусь к тебе.
Ответь мне, ты, может быть, не хочешь этого?
— Бедная моя, бедная, — сказал я ей, — я не
»Mi diris al ŝi: »- Mia kara, mia kompatinda, mi ne
допущу, чтобы ты это сделала. Со мною будет
lasos vin fari tion. Pri mi estas mise kaj mi
нехорошо, и я не хочу, чтобы ты погибала
malvolas vidi vin pereanta pro mi.
вместе со мной.
— Только эта причина? — Спросила она и
»- Ĉu ĝi estas la sola kaŭzo? — ŝi demandis
приблизила свои глаза к моим.
proksimiĝante siajn okulojn al la miaj.
— Только эта.
»- Jes, la sola.
Она страшно оживилась, припала ко мне,
»Ŝi tre vigliĝis, sin premis al mi brakumante min je
обвивая мою шею, и сказала:
la kolo kaj diris:
— Я погибаю вместе с тобою. Утром я буду у
»- Mi estas pereonta kun vi. Morgaŭ mi estos ĉe vi.
тебя.
И вот, последнее, что я помню в моей жизни,
»Kaj jen la lasta kion mi memoras el mia vivo:
это — полоску света из моей передней, и в этой lumstrio penetranta el mia antaŭĉambro, kaj en la полосе света развившуюся прядь, ее берет и ее
lumstrio — ŝia malbukliĝinta harfasketo, ŝia bereto
полные решимости глаза. Еще помню черный
kaj ŝiaj rezolutaj okuloj. Krome mi memoras la
силуэт на пороге наружной двери и белый
nigran silueton sur la sojlo de la ekstera pordo kaj
сверток.
la blankan volvaĵon.
— Я проводил бы тебя, но я уже не в силах
»- Mi vin akompanus, sed mi ne plu havas la
идти один обратно, я боюсь.
forton reveni sola, mi timas.
— Не бойся. Потерпи несколько часов. Завтра
»- Ne timu. Paciencu kelkajn horojn. Morgaŭ
утром я буду у тебя. — Это и были ее
matene mi estos ĉe vi. — Tiuj estis ŝiaj lastaj
последние слова в моей жизни.
vortoj en mia vivo.
— Тсс! — Вдруг сам себя прервал больной и
— Ŝŝ! — subite la malsanulo sin interrompis
поднял палец, — беспокойная сегодня лунная
levante la fingron, — malkvietan lunnokton ni
ночь.
havas hodiaŭ.
Он скрылся на балконе. Иван слышал, как
Li malaperis sur la balkono. Ivano aŭdis la radojn
проехали колесики по коридору, кто-то
preterruliĝi laŭ la koridoro, iu plorĝemis kaj
всхлипнул или вскрикнул слабо.
ekkrietis.
Когда все затихло, гость вернулся и сообщил,
Kiam ĉio kvietiĝis, la gasto revenis kaj komunikis,
что 120-я комната получила жильца. Привезли
ke la 120-a ĉambro ricevis loĝanton. Estas venigita
кого-то, который просит вернуть ему голову.
iu, kiu petas redoni al li lian kapon. Ambaŭ
Оба собеседника помолчали в тревоге, но,
interparolantoj kelkan tempon angore silentis,
успокоившись, вернулись к прерванному
tamen trankviliĝinte ili denove sin turnis al la
рассказу. Гость раскрыл было рот, но ночка,
interrompita rakonto. La gasto jam malfermis la
точно, была беспокойная. Голоса еще
buŝon por daŭrigi — sed la nokto vere estis
слышались в коридоре, и гость начал говорить
malkvieta. En la koridoro ankoraŭ sonis la voĉoj,
Ивану на ухо так тихо, что то, что он рассказал, tial la gasto flustris al Ivano en la orelon tiom стало известно одному поэту только, за
mallaŭte, ke la sekvan parton de lia rakonto eksciis
исключением первой фразы:
sole nur la poeto — krom la unuan frazon:
— Через четверть часа после того, как она
— Kvaronhoron post ŝia foriro aŭdiĝis frapado al
покинула меня, ко мне в окна постучали.
miaj fenestroj ...
То, о чем рассказывал больной на ухо, по-
Evidentis, ke la malsanulon tre ekscitas tio, kion li
видимому, очень волновало его. Судороги то и flustras al la poeto en la orelon. Spasmoj tordis lian дело проходили по его лицу. В глазах его
vizaĝon. En liaj okuloj flagris furiozo kaj timo. Per
плавал и метался страх и ярость. Рассказчик
la mano la rakontanto almontris la lunon, jam
указывал рукою куда-то в сторону луны,
antaŭlonge foririntan de la balkono. Nur kiam
которая давно уже ушла с балкона. Лишь тогда, ekstere ĉesis ĉia bruo, la gasto sin forŝovis de когда перестали доноситься всякие звуки
Ivano kaj ekparolis pli laŭte.
извне, гость отодвинулся от Ивана и заговорил
погромче.
— Да, так вот, в половине января, ночью, в том — Do, estis mezo de januaro, nokto, mi surhavis же самом пальто, но с оборванными
tiun saman surtuton, sed sen butonoj. Mi kurbis pro
пуговицами, я жался от холода в моем дворике. malvarmo en mia korto. Malantaŭe neĝoamaso tute Сзади меня были сугробы, скрывшие кусты
kaŝis la siringoarbedojn, antaŭ mi lumetis,
сирени, а впереди меня и внизу — слабенько
kurtenite, miaj fenestroj; mi klinis min al la unua
освещенные, закрытые шторами мои оконца, я
kaj aŭskultis — en miaj ĉambroj ludis gramofono.
припал к первому из них и прислушался — в
Nur tion mi sukcesis aŭdi; vidi mi povis nenion.
комнатах моих играл патефон. Это все, что я
Kelkan tempon mi staris tie, poste mi foriris el la
расслышал. Но разглядеть ничего не мог.
ĝardeno. En la strateto ludis la neĝventego. Hundo
Постояв немного, я вышел за калитку в
impetis al miaj piedoj, mi ektimis kaj transkuris la
переулок. В нем играла метель. Метнувшаяся
strateton. La malvarmo kaj la sieĝanta min timo
мне под ноги собака испугала меня, и я
min trancigis. Mi ne havis kien iri, kaj la plej
перебежал от нее на другую сторону. Холод и
simpla solvo estus ĵeti min sub tramon en la
страх, ставший моим постоянным спутником,
avenuo kien kondukis mia strateto. De
доводили меня до исступления. Идти мне было malproksime mi vidis tiujn lumplenajn,
некуда, и проще всего, конечно, было бы
glacikovritajn kestegojn kaj aŭdis ilin hide grinci
броситься под трамвай на той улице, в которую en la frosto. Sed, mia kara najbaro, la malfacilaĵo выходил мой переулок. Издали я видел эти
konsistis en tio, ke la timo penetris ĉiun ĉelon de
наполненные светом, обледеневшие ящики и
mia korpo. Same kiel la hundon mi timis ankaŭ la
слышал их омерзительный скрежет на морозе.
tramojn. Ho, malsano pli malbona ol la mia en tiu
Но, дорогой мой сосед, вся штука заключалась
domo ne estas, tion vi kredu!
в том, что страх владел каждой клеточкой
моего тела. И так же точно, как собаки, я
боялся и трамвая. Да, хуже моей болезни в
этом здании нет, уверяю вас.
— Но вы же могли дать знать ей, — сказал
— Sed vi povis ja al ŝi sciigi, — diris Ivano
Иван, сочувствуя бедному больному, — кроме
kompatante la mizerulon, — cetere, ŝi havas vian
того, ведь у нее же ваши деньги? Ведь она их,
monon. Ja ŝi ĝin konservis, ĉu?
конечно, сохранила?
— Не сомневайтесь в этом, конечно,
— Ne dubu pri tio, certe ŝi ĝin konservis. Tamen
сохранила. Но вы, очевидно, не понимаете
ŝajnas al mi, ke vi min ne komprenas. Aŭ, pli
меня? Или, вернее, я утратил бывшую у меня
ĝuste, mi verŝajne perdis mian iaman kapablon
некогда способность описывать что-нибудь.
priskribi. Finfine, apenaŭ mi ĝin bedaŭras, ĉar
Мне, впрочем, ее не очень жаль, так как она
neniam plu mi ĝin bezonos. Al ŝi, — la gasto pie
мне не пригодится больше. Перед нею, — гость rigardis en la noktan mallumon, — venus letero el благоговейно посмотрел во тьму ночи, — легло frenezulejo. Havante tian adreson, ĉu oni kuraĝas бы письмо из сумасшедшего дома. Разве можно sendi leteron? Mense malsana? Vi ŝercas, mia
посылать письма, имея такой адрес?
amiko! Ĉu mi faru ŝin malfeliĉa? Mi ne kapablas.
Душевнобольной? Вы шутите, мой друг! Нет,
сделать ее несчастной? На это я не способен.
Иван не сумел возразить на это, но молчаливый Je tio Ivano ne trovis respondon, sed silente li Иван сочувствовал гостю, сострадал ему. А тот kompategis sian gaston. Tiu, turmentate de siaj кивал от муки своих воспоминаний головою в
rememoroj, balancadis la kapon en la nigra ĉapeto
черной шапочке и говорил так:
kaj diris:
— Бедная женщина. Впрочем, у меня есть
— La kompatinda virino. Cetere, mi havas la
надежда, что она забыла меня!
esperon, ke ŝi min forgesis!
— Но вы можете выздороветь... — Робко
— Sed eblas, ke vi resaniĝos ... — hezite diris
сказал Иван.
Ivano.
— Я неизлечим, — спокойно ответил гость, —
— Mi estas nekuracebla, — trankvile respondis la
когда Стравинский говорит, что вернет меня к
gasto, — kaj kiam Stravinskij diras, ke li revenigos
жизни, я ему не верю. Он гуманен и просто
min en la vivon, mi ne kredas. Li estas homama kaj
хочет утешить меня. Не отрицаю, впрочем, что volas min konsoli. Cetere, mi ne kontestas, ke nun мне теперь гораздо лучше. Да, так на чем,
mi fartas multe pli bone. Tamen, kie do mi haltis?
бишь, я остановился? Мороз, эти летящие
La frosto, la rapidantaj tramoj. Mi sciis, ke ĉi tiu
трамваи. Я знал, что эта клиника уже
kliniko jam funkcias, kaj piede mi iris al ĝi tra la
открылась, и через весь город пешком пошел в
tuta urbo. Frenezaĵo! Ekster la urbo mi estis
нее. Безумие! За городом я, наверно, замерз бы, frostmortonta, sed min savis hazardo. Kamiono но меня спасла случайность. Что-то сломалось
paneis, mi turnis min al la ŝoforo, tio estis
в грузовике, я подошел к шоферу, это было
proksimume kvar kilometrojn ekster la urbo, kaj, je
километрах в четырех за заставой, и, к моему
mia miro, li min kompatis. La kamiono devis iri ĉi
удивлению, он сжалился надо мной. Машина
tien, kaj li min veturigis. Resume, mi estis savita,
шла сюда. И он повез меня. Я отделался тем,
nur la piedfingroj de la maldekstra piedo
что отморозил пальцы на левой ноге. Но это
frostvundiĝis. Sed tion oni kuracis. Ĉi tie mi estas
вылечили. И вот четвертый месяц я здесь. И,
jam kvaran monaton. Kaj imagu, mi trovas, ke ĉi
знаете ли, нахожу, что здесь очень и очень
tie estas tute ne malbone. Oni ne faru grandajn
неплохо. Не надо задаваться большими
projektojn, mia kara najbaro, vere! Ekzemple, mi
планами, дорогой сосед, право! Я вот,
volis vojaĝi ĉirkaŭ la mondo. Nu, tion la sorto al
например, хотел объехать весь земной шар. Ну, mi rifuzis. Mi vidas nur infiniteziman peceton de la что же, оказывается, это не суждено. Я вижу
globo. Supozeble, ĝi ne estas ties plej rava parto,
только незначительный кусок этого шара.
sed, mi ripetas, ĝi ne estas tro aĉa. Jen la somero
Думаю, что это не самое лучшее, что есть на
venas, sur la balkono volviĝos hedero — tiel
нем, но, повторяю, это не так уж худо. Вот лето promesas Praskovja Fjodorovna. La ŝlosiloj donas идет к нам, на балконе завьется плющ, как
al mi novajn eblojn. Nokte estos la luno. Ah, ĝi
обещает Прасковья Федоровна. Ключи
jam foriris! Friskiĝas. La noktomezo jam pasis. Mi
расширили мои возможности. По ночам будет
devas foriri.
луна. Ах, она ушла! Свежеет. Ночь валится за
полночь. Мне пора.
— Скажите мне, а что было дальше с Иешуа и
— Diru do, kio okazis poste pri Jeŝua kaj Pilato, —
Пилатом, — попросил Иван, — умоляю, я хочу demandis Ivano, — mi vin petegas, mi volas scii знать.
tion.
— Ах нет, нет, — болезненно дернувшись,
— Aĥ ne, ne, — dolore tikis la gasto, — mi ne
ответил гость, — я вспомнить не могу без
povas sen hororo rememori mian romanon. Kaj via
дрожи мой роман. А ваш знакомый с
konato de la Patriarĥa farus tion pli bone ol mi.
Патриарших прудов сделал бы это лучше меня.
Dankon pro la konversacio. Ĝis revido.
Спасибо за беседу. До свидания.
И раньше чем Иван опомнился, закрылась
Kaj antaŭ ol Ivano povis reagi, la krado mallaŭte
решетка с тихим звоном, и гость скрылся.
tintetis, fermiĝis, kaj la gasto malaperis.
Глава 14. Слава петуху!
Ĉapitro 14 LAŬDATU LA
KOKO!
Не выдержали нервы, как говорится, и Римский La nervoj, se oni povas tiel diri, mankis al Rimskij, не дождался окончания составления протокола kaj sen atendi, ke la protokolo estu finfarita, li и бежал в свой кабинет. Он сидел за столом и
fuĝis en sian kabineton. Sidante ĉe la tablo li per
воспаленными глазами глядел на лежащие
inflamaj okuloj rigardis sur la antaŭ li kuŝantajn
перед ним магические червонцы. Ум
ĉervoncojn kaj sentis sian menson tute konfuziĝi.
финдиректора заходил за разум. Снаружи несся De ekstere venis kontinua bruo. La publiko fluis el ровный гул. Публика потоками выливалась из
la teatro sur la straton. Subite la eksterodinare
здания Варьете на улицу. До чрезвычайно
akriĝinta aŭdo de la financa direktoro tute klare
обострившегося слуха финдиректора вдруг
perceptis milician trilon. Per si mem ĝi neniam
донеслась отчетливая милицейская трель. Сама
aŭguras agrablaĵon; sed kiam ĝi ripetiĝis, kiam ĝin
по себе она уж никогда не сулит ничего
subtenis alia fajfo, pli ordonema kaj pli longa,
приятного. А когда она повторилась и к ней на
kiam al ili miksiĝis nemiskomprenebla ridegaĉo
помощь вступила другая, более властная и
kaj eĉ ululado, tiam Rimskij jam ne dubis, ke sur la
продолжительная, а затем присоединился и
strato okazis io skandala kaj abomena. Ke tio,
явственно слышный гогот, и даже какое-то
malgraŭ lia tuta deziro ĝin malatenti, senpere
улюлюкание, финдиректор сразу понял, что на
rilatas la fi-seancon prezentitan de la nigra
улице совершилось еще что-то скандальное и
magiisto kaj liaj kunuloj. La sagaca financa
пакостное. И что это, как бы ни хотелось
direktoro estis tute prava.
отмахнуться от него, находится в теснейшей
связи с отвратительным сеансом,
произведенным черным магом и его
помощниками. Чуткий финдиректор нисколько
не ошибся.
Лишь только он глянул в окно, выходящее на
Apenaŭ li ĵetis rigardon tra la fenestro sur la straton
садовую, лицо его перекосилось, и он не
Sadovaja, tuj lia vizaĝo tordiĝis kaj li murmuris, aŭ
прошептал, а прошипел:
pli ĝuste, li siblis:
— Я так и знал!
— Ja mi antaŭsentis tion!
В ярком свете сильнейших уличных фонарей
En la hela lumo de la grandpovumaj stratlampoj li
он увидел на тротуаре внизу под собой даму в
vidis sur la trotuaro, rekte sub la fenestro,
одной сорочке и панталонах фиолетового
sinjorinon vestitan per nuraj ĉemizo kaj violkolora
цвета. На голове у дамы, правда, была шляпка,
kalsoneto. Pli ĝuste, ŝi krome havis ĉapelon sur la
а в руках зонтик.
kapo kaj ombrelon en la mano.
Вокруг этой дамы, находящейся в состоянии
Ĉirkaŭ tiu tute konfuzita persono, kiu provis jen
полного смятения, то приседающей, то
kaŭri, jen forkuri, tumultis hom’amaso, pro kies
порывающейся бежать куда-то, волновалась
ridegaĉo malvarmo pasis tra la dorso de la financa
толпа, издавая тот самый хохот, от которого у
direktoro. Apud ŝi, demetante sian someran
финдиректора проходил по спине мороз. Возле surtuton, baraktis civitano, kiu pro ekscito ne povis дамы метался какой-то гражданин, сдирающий malimpliki sian manon el la maniko.
с себя летнее пальто и от волнения никак не
справляющийся с рукавом, в котором застряла
рука.
Крики и ревущий хохот донеслись и из другого Krioj kaj muĝoridego aŭdiĝis ankaŭ de alia loko, места — именно от левого подъезда, и,
de la maldekstra enirejo, kaj turninte tien sian
повернув туда голову, Григорий Данилович
kapon Rimskij vidis duan sinjorinon, en rozaj
увидал вторую даму, в розовом белье. Та
subvestoj. Ŝi eksaltis de la veturejo sur la
прыгнула с мостовой на тротуар, стремясь
trotuaron, provis rifuĝi en la enirejo, sed la
скрыться в подъезде, но вытекавшая публика
elfluanta publiko baris al ŝi la vojon, kaj la
преграждала ей путь, и бедная жертва своего
kompatinda viktimo de siaj frivolo kaj elegantamo,
легкомыслия и страсти к нарядам, обманутая
trompite de la fraŭda firmao de la fiulo Fagoto, nun
фирмой проклятого Фагота, мечтала только об
havis nur unu deziron: ke la tero ŝin englutu.
одном — провалиться сквозь землю.
Miliciano impetis al la malfeliĉulino borante la
Милиционер устремлялся к несчастной, буравя aeron per sia fajfado, kaj lin sekvis junaj gajuloj en воздух свистом, а за милиционером поспешали kaskedo. Ĝuste ili eligadis la ridegon kaj ululadon.
какие-то развеселые молодые люди в кепках.
Они-то и испускали этот самый хохот и
улюлюканье.
Усатый худой лихач подлетел к первой
Maldika fiakristo kun grandaj lipharoj impete
раздетой и с размаху осадил костлявую
veturis al la unua malvestitino kaj efekte tirinte la
разбитую лошадь. Лицо усача радостно
bridon haltigis apude sian ostozan ĉevalaĉon. Lia
ухмылялось.
vizaĝo ĝoje rikanis.
Римский стукнул себя кулаком по голове,
Rimskij batis sian kapon per la pugno, kraĉis kaj
плюнул и отскочил от окна.
forsaltis de la fenestro.
Он посидел некоторое время у стола,
Kelkan tempon li sidis ĉe la tablo aŭskultante la
прислушиваясь к улице. Свист в разных точках bruon de la strato. La fajfado venanta de pluraj достиг высшей силы, а потом стал спадать.
punktoj atingis la plej grandan intenson, poste
Скандал, к удивлению Римского,
malkreskis. Surprize por Rimskij, la skandalo ĉesis
ликвидировался как-то неожиданно быстро.
iel mirinde rapide.
Настала пора действовать, приходилось пить
Estis veninta la tempo por agi, li devis eltrinki la
горькую чашу ответственности. Аппараты
maldolĉan kalikon de la respondumo. Dum la tria
были исправлены во время третьего отделения, parto de la spektaklo la aparatoj iĝis riparitaj, nun надо было звонить, сообщить о происшедшем,
endis telefoni, raporti pri la okazinta, peti helpon,
просить помощи, отвираться, валить все на
elturniĝi, la tutan kulpon atribui al Steĉjo, sin
Лиходеева, выгораживать самого себя и так
distancigi de la afero kaj tiel plu. Ah, diable! Du
далее. Тьфу ты дьявол! Два раза расстроенный
fojojn la miŝumora financa direktoro metis la
директор клал руку на трубку и дважды ее
manon sur la aŭdilon, kaj du fojojn li ĝin retiris.
снимал. И вдруг в мертвой тишине кабинета
Subite en la tomba silento de la kabineto la aparato
сам аппарат разразился звоном прямо в лицо
mem eksplodis per sonorado rekte en la vizaĝon de
финдиректора, и тот вздрогнул и похолодел.
Rimskij, li ekskuiĝis kaj sentis venton ekflugi sub
«Однако у меня здорово расстроились нервы»,
la haŭto. «Tamen grave misagordiĝis miaj nervoj»
— подумал он и поднял трубку. Тотчас же
li pensis kaj levis la aŭdilon. Sed tuj li de ĝi
отшатнулся от нее и стал белее бумаги. Тихий,
forŝanceliĝis kaj lia vizaĝo iĝis papere blanka. Ina
в то же время вкрадчивый и развратный
voĉo, mallaŭta sed penetrema kaj malĉasta, flustris
женский голос шепнул в трубку:
en la aŭdilo:
— Не звони, Римский, никуда, худо будет.
— Nenien, Rimskij, telefonu, tio aĉe finiĝos.
Трубка тут же опустела. Чувствуя мурашки в
La aŭdilo tuj vakiĝis. Malvarmo trakuris la dorson
спине, финдиректор положил трубку и
de la financa direktoro, li remetis la aŭdilon kaj ial
оглянулся почему-то на окно за своей спиной.
turnis sin malantaŭen al la fenestro. Tra la
Сквозь редкие и еще слабо покрытые зеленью
maldensa, apenaŭ verdiĝinta branĉaro de la acero li
ветви клена он увидел луну, бегущую в
vidis la lunon rapidi tra la diafana nubeto. Ial
прозрачном облачке. Почему-то приковавшись fascinite de la branĉoj, Rimskij senmove sidis к ветвям, Римский смотрел на них, и чем
rigardante ilin, kaj ju pli longe li ilin rigardis, des
больше смотрел, тем сильнее и сильнее его
pli forte lin invadis la timo.
охватывал страх.
Сделав над собою усилие, финдиректор
Streĉinte sian volon la financa direktoro finfine sin
отвернулся наконец от лунного окна и
igis returni de la lunplena fenestro kaj ekstaris. Ia
поднялся. Никакого разговора о том, чтобы
ajn telefonado nun estis neimagebla, nun la financa
звонить, больше и быть не могло, и теперь
direktoro pensis nur pri unu afero: foriri el la teatro
финдиректор думал только об одном — как бы kiel eble plej rapide.
ему поскорее уйти из театра.
Он прислушался: здание театра молчало.
Li aŭskultis: la granda domo silentis. Rimskij
Римский понял, что он давно один во всем
komprenis, ke li estas sola en la tuta etaĝo, kaj ĉe
втором этаже, и детский неодолимый страх
tiu konstato lin plenigis nevenkebla infana timo.
овладел им при этой мысли. Он без содрогания Lin tremigis la nura penso, ke tuj li devos iri sola не мог подумать о том, что ему придется сейчас tra la senhomaj koridoroj kaj la dezerta ŝtuparo.
идти одному по пустым коридорам и
Per febra movo li prenis de la tablo la
спускаться по лестнице. Он лихорадочно
hipnotigistajn ĉervoncojn, ŝovis ilin en sian tekon
схватил со стола гипнотизерские червонцы,
kaj tusis por almenaŭ iomete sin kuraĝigi. La
спрятал их в портфель и кашлянул, чтобы хоть
ektuso estis raŭketa kaj malforta.
чуточку подбодрить себя. Кашель вышел
хрипловатым, слабым.
И здесь ему показалось, что из-под двери
Ĉi tiam al li ŝajnis, ke de sub la pordo en la
кабинета потянуло вдруг гниловатой сыростью. kabineton penetris putre humida bloveto. Tremo Дрожь прошла по спине финдиректора. А тут
pasis sur la dorso de la financa direktoro. Je la
еще ударили неожиданно часы и стали бить
sama momento subitaj horloĝbatoj anoncis
полночь. И даже бой вызвал дрожь в
noktomezon, kaj ankaŭ la batoj lin tremigis. Sed lia
финдиректоре. Но окончательно его сердце
koro tute sinkis, kiam li aŭdis mallaŭtan bruon de
упало, когда он услышал, что в замке двери
ŝlosilo turnata en la pordoseruro. Krampinte al la
тихонько поворачивается английский ключ.
teko siajn ŝvitetajn, malvarmajn manojn, la financa
Вцепившись в портфель влажными, холодными direktoro sentis ke, se la susuro en la serurtruo tuj руками, финдиректор чувствовал, что, если еще ne ĉesos, li ne eltenos kaj ekŝrikos.
немного продлится этот шорох в скважине, он
не выдержит и пронзительно закричит.
Наконец дверь уступила чьим-то усилиям,
Finfine la pordo cedis al ies penado, malfermiĝis,
раскрылась, и в кабинет бесшумно вошел
kaj en la ĉambron scnbrue paŝis Varenuĥa. Rimskij
Варенуха. Римский как стоял, так и сел в
sinkis sur la seĝon, ĉar liaj genuoj fleksiĝis.
кресло, потому что ноги его подогнулись.
Enspirinte aeron en la bruston li preskaŭ
Набрав воздуху в грудь, он улыбнулся как бы
kaĵolmiene ridetis kaj milde diris:
заискивающей улыбкой и тихо молвил:
— Боже, как ты меня испугал!
— Ho Dio, kiel vi min timigis!
Да, это внезапное появление могло испугать
Jes, ĉiun ajn povus timigi tia subita apero, kaj
кого угодно, и тем не менее в то же время оно
tamen ĝi samtempe estis tre ĝojiga. Montriĝis
являлось большою радостью. Высунулся хоть
almenaŭ unu fadenfino en tiu implika afero.
один кончик в этом запутанном деле.
— Ну, говори скорей! Ну! Ну! — Прохрипел
— Nu, parolu do, ek, rapide! — stertoris Rimskij
Римский, цепляясь за этот кончик, — что все
sin kroĉante je tiu fadenfino, — kion ĉio ĉi
это значит?
signifas?!
— Прости, пожалуйста, — глухим голосом
— Pardonu, mi petas, — obtuze diris Varenuĥa
отозвался вошедший, закрывая дверь, — я
refermante la pordon. — Mi pensis, ke vi jam
думал, что ты уже ушел.
foriris.
И Варенуха, не снимая кепки, прошел к креслу Kaj sen demeti la kaskedon Varenuĥa venis al la и сел по другую сторону стола.
seĝo ĉe la kontraŭa rando de la skribotablo kaj
sidiĝis.
Надо сказать, что в ответе Варенухи
Menciendas, ke en la respondo de Varenuĥa
обозначилась легонькая странность, которая
desegniĝis strangeta trajto, kiu tuj ekpikis la
сразу кольнула финдиректора, в
financan direktoron; ja pri la sentivo li povus
чувствительности своей могущего поспорить с
konkuri ĉiun sismografon de la plej bonaj stacioj
сейсмографом любой из лучших станций мира. en la mondo. Kiel do? Kial Varenuha iris en la Как же так? Зачем же Варенуха шел в кабинет
kabineton de la financa direktoro, se li opiniis ĉi
финдиректора, ежели полагал, что его там
tiun foresti? Ja li havas sian oficejon. Tio estis
нету? Ведь у него есть свой кабинет. Это —
unue. Kaj due: per kiu ajn enirejo Varenuha estus
раз. А второе: из какого бы входа Варенуха ни
veninta en la teatron, ĉie li nepre devus renkonti
вошел в здание, он неизбежно должен был
iun el la noktaj deĵorantoj, kaj al ili ĉiuj estis
встретить одного из ночных дежурных, а тем
anoncite, ke Rimskij por kelka tempo restos en sia
всем было объявлено, что Григорий Данилович
kabineto.
на некоторое время задержится в своем
кабинете.
Но долго по поводу этой странности
Tamen la financa direktoro ne pripensis longe tiun
финдиректор не стал размышлять. Не до того
strangaĵon. Aliaj zorgoj okupis lian atenton.
было.
— Почему ты не позвонил? Что означает вся
— Kial vi ne telefonis? Kion signifas tiu
эта Петрушка с Ялтой?
arlekenado pri Jalto?
— Ну, то, что я и говорил, — причмокнув, как
— Nu, ĝuste kiel mi diris, — respondis la
будто его беспокоил больной зуб, ответил
administristo, ŝmacinte kvazaŭ lin suferigis
администратор, — нашли его в трактире в
malsana dento, — oni lin trovis en gastejo en
Пушкине.
Puŝkino.
— Как в Пушкине?! Это под Москвой? А
— Kiel, en Puŝkino? Ĉu apud Moskvo? Kaj kio pri
телеграмма из Ялты?
la telegramoj el Jalto?
— Какая там, к черту, Ялта! Напоил
— Kia, pro la diablo, Jalto! Li drinkigis
Пушкинского телеграфиста, и начали оба
telegrafiston el Puŝkino, kaj ambaŭ aranĝis stultajn
безобразничать, в том числе посылать
blagojn, interalie dissendis telegramojn markitajn
телеграммы с пометкой «Ялта».
per Jalto.
— Ага... Ага... Ну ладно, ладно... — Не
— Ah ha, ah ha ... Do bone, bone ... — ne tiom
проговорил, а как бы пропел Римский. Глаза
diris, kiom kantetis Rimskij. En liaj okuloj ekhelis
его засветились желтеньким светом. В голове
flaveta lumo. Li imagis la triumfan bildon pri
сложилась праздничная картина снятия степы с malglora eksoficigo de Steĉjo Latronov. Liberiĝo!
работы. Освобождение! Долгожданное
Li, la financa direktoro, finfine liberigita je tiu
освобождение финдиректора от этого бедствия enkorpiĝinta plago, nomata Latronov! Kaj ne
в лице Лиходеева! А может Степан Богданович
maleblas, ke Stefano Bogdanoviĉ meritos ion pli
добьется чего-нибудь и похуже снятия... —
aĉan ol eksoficigon ... — La detalojn! — postulis
Подробности! — Сказал Римский, стукнув
Rimskij ekfrapinte la tablon per la paperpremilo.
пресс-папье по столу.
И Варенуха начал рассказывать подробности.
Kaj Varenuha rakontis la detalojn. Tie, kien
Лишь только он явился туда, куда был
Rimskij lin sendis, oni tuj lin akceptis kaj plej
отправлен финдиректором, его немедленно
atente aŭskultis. Evidente, neniu eĉ por unu
приняли и выслушали внимательнейшим
momcnto kredis, ke Steĉjo povas esti en Jalto. Ĉiuj
образом. Никто, конечно, и мысли не допустил de la komenco subtenis la konjekton de Varenuĥa, о том, что Степа может быть в Ялте. Все сейчас ke Latronov, certe, estas en «Jalto» de Puŝkino.
же согласились с предположением Варенухи,
что Лиходеев, конечно, в Пушкинской «Ялте».
— Где же он сейчас? — Перебил
— Kie do li estas nun? — ekscitite interrompis la
администратора взволнованный финдиректор.
administriston la financa direktoro.
— Ну, где ж ему быть, — ответил, криво
— Kie vi volas ke li estu? — kun torda rideto
ухмыльнувшись, администратор, —
respondis Varenuĥa, — nature, li estas en la
натурально, в вытрезвителе.
malebriigejo.
— Ну, ну! Ай, спасибо!
— Oh ho! Nu, dankon!
А Варенуха продолжал свое повествование. И
Varenuha daŭrigis sian rakonton. Ju pli li avancis,
чем больше он повествовал, тем ярче перед
des pli bunte malvolviĝis antaŭ la financa direktoro
финдиректором разворачивалась длиннейшая
la longega ĉeno de Latronovaj kanajlaĵoj kaj fi-
цепь Лиходеевских хамств и безобразий, и
faroj, kaj ĉiu sekva ĉenero estis pli abomeninda ol
всякое последующее звено в этой цепи было
la antaŭa. Ekzemple, tiu ebria dancado
хуже предыдущего. Чего стоила хотя бы пьяная interbrakumite kun la telegrafisto, sur la herbobedo пляска в обнимку с телеграфистом на лужайке
antaŭ la telografejo de Puŝkino, laŭ la sonoj de
перед Пушкинским телеграфом под звуки
senokupa tirharmoniko! La kurado post civitaninoj
какой-то праздношатающейся гармоники!
ŝrikantaj pro teruro! La provo pugne batali kontraŭ
Гонка за какими-то гражданками, визжащими
la bufedisto en tiu «Jalto» mem! La disĵetado de
от ужаса! Попытка подраться с буфетчиком в
haketita ŝenoprazo sur la plankon de tiu sama
самой «Ялте»! Разбрасывание зеленого лука по «Jalto». La frakasigo de ses boteloj de la seka vino полу той же «Ялты». Разбитие восьми бутылок blanka «Aj-Danila». Rompo de taksimetro ĉe
белого сухого «Ай-Даниля». Поломка счетчика ŝoforo rifuzinta apudigi sian aŭtomobilon al Steĉjo.
у шофера такси, не пожелавшего подать степе
La minaco aresti civitanojn, kiuj provis ĉesigi la
машину. Угроза арестовать граждан,
diboĉon. Resume, nigra hororo.
пытавшихся прекратить степины паскудства.
Словом, темный ужас.
Степа был широко известен в театральных
Steĉjo estis bone konata en la teatra medio de
кругах Москвы, и все знали, что человек этот
Moskvo, kaj ĉiuj sciis, ke tiu homo ne estas anĝelo.
— не подарочек. Но все-таки то, что
Tamen tio, kion rakontis la administristo, eĉ por
рассказывал администратор про него, даже и
Steĉjo estis tro forta. Jes, tro forte. Eĉ multe tro
для степы было чересчур... Да, чересчур. Даже
forte.
очень чересчур...
Колючие глаза Римского через стол врезались в De trans la tablo la pikemaj okuloj de Rimskij лицо администратора, и чем дальше тот
boris la vizaĝon de la administristo, kaj ju plu tiu
говорил, тем мрачнее становились эти глаза.
parolis, des pli malsereniĝis la okuloj. Ju pli
Чем жизненнее и красочнее становились те
realismaj kaj kolorriĉaj iĝis la abomenaj detaloj,
гнусные подробности, которыми уснащал свою per kiuj spicis sian rakonton Varenuĥa ... des
повесть администратор... Тем менее верил
malpli kredis al li la financa direktoro. Kaj kiam
рассказчику финдиректор. Когда же Варенуха
Varenuĥa rakontis, ke tute senbridiĝinte Steĉjo
сообщил, что Степа распоясался до того, что
provis rezisti tiujn, kiuj alveturis por revenigi lin
пытался оказать сопротивление тем, кто
en Moskvon, tiam la financa direktoro jam certe
приехал за ним, чтобы вернуть его в Москву,
sciis, ke ĉio rakontata de la noktomeze reveninta
финдиректор уже твердо знал, что все, что
administristo estas pura mensogo. Mensogo, de la
рассказывает ему вернувшийся в полночь
unua ĝis la lasta vorto.
администратор, все — ложь! Ложь от первого
до последнего слова.
Варенуха не ездил в Пушкино, и самого степы
Varenuĥa ne veturis en Puŝkinon, kaj Steĉjo mem
в Пушкине тоже не было. Не было пьяного
en Puŝkino ne estis. Ne estis la ebria telegrafisto,
телеграфиста, не было разбитого стекла в
nek la frakasita vitro en la gastejo, Steĉjo ne estis
трактире, степу не вязали веревками... —
ŝnurligata ... Estis neniu el tiuj aferoj.
Ничего этого не было.
Лишь только финдиректор утвердился в мысли, Apenaŭ la financa direktoro certiĝis, ke Varenuĥa что администратор ему лжет, страх пополз по
al li mensogas, tuj la terurtremo ekrampis sur lia
его телу, начиная с ног, и дважды опять-таки
korpo leviĝante de la piedoj, kaj denove, ankoraŭ
почудилось финдиректору, что потянуло по
du fojojn, ŝajnis al li ke putra humido malariporta
полу гнилой малярийной сыростью. Ни на
disverŝiĝis sur la planko. Sen formovi eĉ por unu
мгновение не сводя глаз с администратора, как- momento sian rigardon de la administristo — kiu, то странно корчившегося в кресле, все время
iel strange baraktante sur la seĝo, klopodis resti en
стремящегося не выходить из-под голубой тени la blueta ombro de la tablolampo kaj iel bizare sin настольной лампы, как-то удивительно
ŝirmis per gazeto, ŝajnigante, ke lin ĝenas la lumo
прикрывавшегося якобы от мешающего ему
de la lampo — Rimskij pensis nur pri unu afero:
света лампочки газетой, — финдиректор думал kion ĉio ĉi signifas? Kial la tro malfrue reveninta только об одном, что значит все это? Зачем так administristo tiel impertinente mensogas al li en la нагло лжет ему в пустынном и молчащем
senhoma kaj silenta teatro? La konscio pri danĝero,
здании слишком поздно вернувшийся к нему
danĝero nekonata sed timinda, komencis turmenti
администратор? И сознание опасности,
la animon de Rimskij. Ŝajnigante ne atenti la
неизвестной, но грозной опасности, начало
elturniĝojn de Varenuĥa nek la artifikojn pri la
томить душу финдиректора. Делая вид, что не
gazeto, la financa direktoro ekzamenis lian
замечает уверток администратора и фокусов
vizaĝon, apenaŭ aŭskultante lin babili. Unu
его с газетой, финдиректор рассматривал его
cirkonstanco ŝajnis eĉ pli enigma ol la nesciate kial
лицо, почти уже не слушая того, что плел
elpensita kalumnia rakonto pri la aventuroj en
Варенуха. Было кое-что, что представлялось
Puŝkino: tiu cirkonstanco estis ŝanĝo en la aspekto
еще более необъяснимым, чем неизвестно
kaj la manieroj de la administristo.
зачем выдуманный клеветнический рассказ о
похождениях в Пушкине, и это что-то было
изменением во внешности и в манерах
администратора.
Как тот ни натягивал утиный козырек кепки на Malgraŭ la anasbeka viziero de la kaskedo, kiun глаза, чтобы бросить тень на лицо, как ни
Varenuĥa tiris sur la okulojn por ombri sian
вертел газетным листом, — финдиректору
vizaĝon, malgraŭ la manipulado per la gazet-folio
удалось рассмотреть громадный синяк с правой — la financa direktoro tamen rimarkis grandegan стороны лица у самого носа. Кроме того,
bluaĵon etendiĝantan dekstren de lia nazo. Krome,
полнокровный обычно администратор был
la kutime vivoplena administristo nun estis
теперь бледен меловой нездоровою
malsane, krete pala, kaj lia kolo en tiu sufokvarma
бледностью, а на шее у него в душную ночь
nokto ial estis ĉirkaŭvolvita per malnova striita
зачем-то было наверчено старенькое полосатое koltukaĉo. Konsidere ankoraŭ la abomenan
кашне. Если же к этому прибавить
manieron suĉeti kaj ŝmaceti, kiun la administristo
появившуюся у администратора за время его
ŝajnis ricevi dum sia foresto, la drastan ŝanĝon de
отсутствия отвратительную манеру
lia voĉo, kiu iĝis obtuza kaj kruda, la friponeme
присасывать и причмокивать, резкое изменение malbravan esprimon aperintan en liaj okuloj — oni голоса, ставшего глухим и грубым, вороватость rajtis diri, ke Ivano Saveljiĉ Varenuha iĝis и трусливость в глазах, — можно было смело
nerekonebla.
сказать, что Иван Савельевич Варенуха стал
неузнаваем.
Что-то еще жгуче беспокоило финдиректора,
Kaj ankoraŭ io brule maltrankviligis la financan
но что именно, он не мог понять, как ни
direktoron, sed kio nome, — tion li ne povis
напрягал воспаленный мозг, сколько ни
kompreni, kiom ajn forte li streĉis sian febran
всматривался в Варенуху. Одно он мог
cerbon, kiel ajn atente li ekzamenis la
утверждать, что было что-то невиданное,
admimstriston. Tamen ekster ĉia dubo, estis io
неестественное в этом соединении
malnatura, ĥimera en tiu kombinaĵo el la
администратора с хорошо знакомым креслом.
administristo kaj la bone konata seĝo.
— Ну, одолели наконец, погрузили в машину,
— Nu, finfine oni lin superfortis, ĵetis en la
— гудел Варенуха, выглядывая из-за листа и
aŭtomobilon, — plu zumadis .Varenulia,
ладонью прикрывая синяк.
rigardetante de malantaŭ la gazetfolio kaj kaŝante
la bluaĵon per la mano.
Римский вдруг протянул руку и как бы
Rimskij subite etendis sian brakon, kvazaŭ
машинально ладонью, в то же время поигрывая senkonscie pianumante sur la tablo, per la polmo пальцами по столу, нажал пуговку
premis la butonon de la elektra sonorilo kaj lia
электрического звонка и обмер.
koro glaciiĝis.
В пустом здании непременно был бы слышен
En la malplena teatro nepre estus aŭdebla la
резкий сигнал. Но сигнала не последовало, и
akrasona signalo. Tamen aŭdiĝis nenia sonoro, la
пуговка безжизненно погрузилась в доску
butono senefike sinkis en la tabloplaton. La butono
стола. Пуговка была мертва, звонок испорчен.
estis malviva, la sonorilo estis difektita.
Хитрость финдиректора не ускользнула от
La ruzaĵo de la f inanca direktoro ne eskapis la
Варенухи, который спросил, передернувшись,
atenton de Varenuha. Lia vizaĝo ektikis, en la
причем в глазах его мелькнул явно злобный
okuloj trafulmis klare malica ekbrilo, kaj li
огонь:
demandis:
— Ты чего звонишь?
— Kial vi sonorigas?
— Машинально, — глухо ответил
— Aŭtomate, — obtuze respondis Rimskij, retiris
финдиректор, отдернул руку и, в свою очередь,
la manon kaj siavice demandis per malf irma voĉo:
нетвердым голосом спросил: — что это у тебя
— Kion vi havas sur la vizaĝo?
на лице?
— Машину занесло, ударился об ручку двери,
— La aŭtomobilo joris kaj mi puŝiĝis kontraŭ la
— ответил Варенуха, отводя глаза.
anso de la pordo, — respondis Varenufia
deturnante la okulojn.
«Лжет!» — Воскликнул мысленно
«Mensogo!» interne ekkriis la financa direktoro.
финдиректор. И тут вдруг его глаза
Kaj subite liaj okuloj iĝis rondaj kaj absolute
округлились и стали совершенно безумными, и frenezaj, lia rigardo ŝajnis katenita al la dors-
он уставился в спинку кресла.
apogilo.
Сзади кресла, на полу, лежали две
Malantaŭ la seĝo de Varenuĥa, sur la planko, kruce
перекрещенные тени, одна погуще и почернее,
kuŝis du ombroj, la unu pli densa kaj nigra, la alia
другая слабая и серая. Отчетливо была видна
magra kaj griza. Sur la planko klare desegniĝis la
на полу теневая спинка кресла и его
ombra apogilo de la seĝo kaj ĝiaj pintaj piedoj, sed
заостренные ножки, но над спинкою на полу не super la planka apogilo malestis la ombra kapo de было теневой головы Варенухи, равно как под
Varenuĥa, same kiel inter la seĝopiedoj mankis la
ножками не было ног администратора.
ombro de liaj kruroj.
«Он не отбрасывает тени!» — Отчаянно
«Li ne havas ombron!» mense kriegis Rimskij. Lin
мысленно вскричал Римский. Его ударила
skuis tremo.
дрожь.
Варенуха воровато оглянулся, следуя
Varenuĥa ŝtele sin deturnis, laŭis la frenezan
безумному взору Римского, за спинку кресла и
rigardon de Rimskij trans la apogilon kaj
понял, что он открыт.
komprenis, ke li estas malkovrita.
Он поднялся с кресла (то же сделал и
Li sin levis de la seĝo (ankaŭ la financa direktoro
финдиректор) и отступил от стола на шаг,
ekstaris) kaj faris paŝon for de la tablo, konvulsie
сжимая в руках портфель.
premante la tekon per la manoj.
— Догадался, проклятый! Всегда был
— Nu jes, certe vi tion divenis, malbeninda ruzulo!
смышлен, — злобно ухмыльнувшись
Sagaca kiel ĉiam, — malicege rikanis Varenuĥa
совершенно в лицо финдиректору, проговорил
rekte en la vizaĝon de la financa direktoro. Subite
Варенуха, неожиданно отпрыгнул от кресла к
li sallis de la seĝo al la pordo kaj rapide movis
двери и быстро двинул вниз пуговку
malsupren la serurblokilon. Rimskij terurite
английского замка. Финдиректор отчаянно
rigardis ĉirkaŭen, retropaŝante al la ĝardena
оглянулся, отступая к окну, ведущему в сад, и в fenestro, kaj en tiu lunlume inundata fenestro li этом окне, заливаемом луною, увидел
vidis la vizaĝon de nuda fraŭlino premiĝi al la vitro
прильнувшее к стеклу лицо голой девицы и ее
kaj ŝian nudan brakon, ŝovitan tra la vazistaso,
голую руку, просунувшуюся в форточку и
serĉi la malsupran riglilon. La supra jam estis
старающуюся открыть нижнюю задвижку.
malfermita.
Верхняя уже была открыта.
Римскому показалось, что свет в настольной
Al Rimskij ŝajnis, ke la lumo en la tablolampo
лампе гаснет и что письменный стол
estingiĝas kaj la skribotablo tangas. Sur lin ruliĝis
наклоняется. Римского окатило ледяной
glacia ondo, sed feliĉe por si li sin superregis kaj
волной, но, к счастью для себя, он превозмог
ne falis. La resto de liaj fortoj sufiĉis por murmuri
себя и не упал. Остатка сил хватило на то,
— sed jam ne por krii:
чтобы шепнуть, но не крикнуть:
— Помогите...
— Helpon ...
Варенуха, карауля дверь, подпрыгивал возле
Varenuĥa saltetadis antaŭ la de li gardata pordo,
нее, подолгу застревая в воздухе и качаясь в
ĉiun fojon ekŝvebante kaj kelkan tempon
нем. Скрюченными пальцами он махал в
balanciĝante en la aero. Li siblis kaj ŝmacis,
сторону Римского, шипел и чмокал,
svingante siajn hokfingrajn manojn direkte al
подмигивая девице в окне.
Rimskij, kaj palpebrumadis al la transfenestra
fraŭlino.
Та заспешила, всунула рыжую голову в
Ŝi ekhastis, ŝovis sian rufan kapon tra la vazistaso,
форточку, вытянула сколько могла руку,
etendis la brakon kiom ŝi povis, per la ungoj gratis
ногтями начала царапать нижний шпингалет и
la malsupran riglilon skuante la fenestroframon. La
потрясать раму. Рука ее стала удлиняться, как
brako plilongiĝis, kvazaŭ kaŭĉuka, kaj kadavre
резиновая, и покрылась трупной зеленью.
verdiĝis. Fine la verdaj fingroj de la mortintino
Наконец зеленые пальцы мертвой обхватили
kaptis la riglilbutonon, ĝin levis kaj la
головку шпингалета, повернули ее, и рама
fenestroklapoj cedis. Rimskij eligis malfortan krion
стала открываться. Римский слабо вскрикнул,
kaj gluiĝis al la muro tenante antaŭ si sian tekon
прислонился к стене и портфель выставил
kiel ŝildon. Li komprenis ke venas lia pereo.
вперед, как щит. Он понимал, что пришла его
гибель.
Рама широко распахнулась, но вместо ночной
La fenestro larĝe malfermiĝis, sed anstataŭ la
свежести и аромата лип в комнату ворвался
nokta freŝo kaj la aromo de la tilioj en la ĉambron
запах погреба. Покойница вступила на
fluis kela odoro. La mortintino paŝis sur la
подоконник. Римский отчетливо видел пятна
fenestrobreton. Rimskij klare vidis la
тления на ее груди.
putromakulojn sur ŝia brusto.
И в это время радостный неожиданный крик
Subite, ĝoja hela kokokrio leviĝis el la ĝardeno, el
петуха долетел из сада, из того низкого здания
tiu malalta konstruaĵo, kiu situis malantaŭ la pafejo
за тиром, где содержались птицы,
kaj kie estis tenataj la bestoj aperantaj en iuj
участвовавшие в программах. Горластый
programoj. Voĉforta koko dresita klarionis
дрессированный петух трубил, возвещая, что к
anoncante ke al Moskvo ruliĝas de la oriento la
Москве с востока катится рассвет.
matenkrepusko.
Дикая ярость исказила лицо девицы, она
Sovaĝa furiozo tordis la vizaĝon de la fraŭlino, ŝi
испустила хриплое ругательство, а Варенуха у
raŭkvoĉe sakris; ĉe la pordo Varenuĥa ekŝrikis kaj
дверей взвизгнул и обрушился из воздуха на
el la aero peze falis sur la plankon.
пол.
Крик петуха повторился, девица щелкнула
La kokeriko ripetiĝis, la fraŭlino klakis per la
зубами, и рыжие ее волосы поднялись дыбом.
dentoj kaj ŝiaj rufaj haroj krute leviĝis supren. Ĉe
С третьим криком петуха она повернулась и
la tria kokokrio ŝi sin forturnis kaj elflugis
вылетела вон. И вслед за нею, подпрыгнув и
eksteren. Post ŝin, saltinte supren kaj horizontale
вытянувшись горизонтально в воздухе,
etendiĝinte en la aero, pensigante pri fluganta
напоминая летящего купидона, выплыл
Kupido, forŝvebis super la skribotablo kaj
медленно в окно через письменный стол
malaperis en la fenestro la administristo.
Варенуха.
Седой как снег, без единого черного волоса
La neĝe blanka, ne havanta eĉ unu nigran haron
старик, который недавно еще был римским,
maljunulo, kiu antaŭ nelonge estis Rimskij, rapidis
подбежал к двери, отстегнул пуговку, открыл
al la pordo, movis supren la serurblokilon,
дверь и кинулся бежать по темному коридору.
malfermis la pordon kaj kuregis tra la senluma
У поворота на лестницу он, стеная от страха,
koridoro. Apud la ŝtuparejo li, ĝemante pro teruro,
нащупал выключатель, и лестница осветилась.
palpe trovis la ŝaltilon, kaj la ŝtuparejo prilumiĝis.
На лестнице трясущийся, дрожащий старик
Sur la ŝtupoj la skuiĝanta, tremanta maljunulo falis,
упал, потому что ему показалось, что на него
ĉar al li ŝajnis, ke de supre sur liajn ŝultrojn mole
сверху мягко обрушился Варенуха.
sinkis Varenuĥa.
Сбежав вниз, Римский увидел дежурного,
Rimskij kuris malsupren. En la vestiblo deĵoranto
заснувшего на стуле у кассы в вестибюле.
dormis sur seĝo apud la kaso. Rimskij kaŝiris
Римский пробрался мимо него на цыпочках и
preter li piedpinte kaj elglitis tra la ĉefa pordo. Sur
выскользнул в главную дверь. На улице ему
la strato li sentis sin iom pli bone. Li tiom
стало несколько легче. Он настолько пришел в
rekonsciiĝis, ke preminte la kapon inter la manoj li
себя, что, хватаясь за голову, сумел сообразить, sukcesis kompreni, ke lia ĉapelo restis en la что шляпа его осталась в кабинете.
kabineto.
Само собой разумеется, что за нею он не
Evidente, li ne revenis por ĝin preni. Anhelante li
вернулся, а, задыхаясь, побежал через
kuris trans la larĝa strato al la kontraŭa
широкую улицу на противоположный угол у
strat’angulo, kie antaŭ la kinejo malhele briletis
кинотеатра, возле которого маячил
mĝeta lumo. Post unu minuto li estis apud la
красноватый тусклый огонек. Через минуту он
taksio. Feliĉe, neniu lin devancis.
был уже возле него. Никто не успел
перехватить машину.
— К курьерскому ленинградскому, дам на чай, — Al la Leningrada ekspreso, bona trinkmono, —
— тяжело дыша и держась за сердце,
brue spirante kaj tenante la manon sur la koro diris
проговорил старик.
la maljunulo.
— В гараж еду, — с ненавистью ответил шофер — La garaĝon mi revenas, — malamege respondis
и отвернулся.
la ŝoforo kaj sin forturnis.
Тогда Римский расстегнул портфель, вытащил
Tiam Rimskij malbukis la tekon, eligis kvindek
оттуда пятьдесят рублей и протянул их сквозь
rublojn kaj etendis ilin tra la malfermita antaŭa
открытое переднее окно шоферу.
fenestro al la ŝoforo.
Через несколько мгновений дребезжащая
Post unu minuto la tute vibranta veturilo kirlovente
машина, как вихрь, летела по кольцу Садовой.
rapidegis laŭ la stratringo Sadovaja. Skuate sur la
Седока трепало на сиденье, и в осколке
benko, la pasaĝero vidis en la spegul-peco, kroĉita
зеркала, повешенного перед шофером, Римский antaŭ la ŝoforo, jen ties okulojn ĝojajn, jen la siajn видел то радостные глаза шофера, то безумные frenezajn.
свои.
Выскочив из машины перед зданием вокзала,
Antaŭ la stacidomo Rimskij saltis el la aŭtomobilo
Римский крикнул первому попавшемуся
kaj kriis al la unua vidita homo kun blanka
человеку в белом фортуке и с бляхой:
antaŭtuko kaj identiga ŝildeto:
— Первую категорию, один, тридцать дам, —
— Unuan klason, unu, tridek por vi! -li prenis el la
комкая, он вынимал из портфеля червонцы, —
teko manplenon da ĉervoncoj. — Se ne estas unua,
нет первой — вторую, если нету — бери
duan, alie prenu ajnan!
жесткий.
Человек с бляхой, оглядываясь на светящиеся
La ŝildethava viro rigardis la lumantan horloĝon
часы, рвал из рук Римского червонцы.
kaj ŝirprenis la ĉervoncojn el la manoj de Rimskij.
Через пять минут из-под стеклянного купола
Post kvin minutoj la ekspresa trajno forlasis la
вокзала исчез курьерский и начисто пропал в
vitran kupolon de la stacidomo kaj dronis en la
темноте. С ним вместе пропал и Римский.
mallumo. Kun ĝi malaperis ankaŭ Rimskij.
Глава 15. Сон Никанора
Ĉapitro 15 LA SONĜO DE
Ивановича
NIKANORO IVANIĈ
Нетрудно догадаться, что толстяк с багровой
Sendube, la leganto jam divenis, ke la ruĝvizaĝa
физиономией, которого поместили в клинике в dikulo lokita en la ĉambron n-ro 119 de la kliniko комнате №119, был Никанор Иванович Босой.
estis Nikanoro Ivaniĉ Nudokrudov.
Попал он, однако, к профессору Стравинскому Tamen ne rekta estis lia vojo al profesoro
не сразу, а предварительно побывав в другом
Stravinskij: antaŭe li kelkan tempon restadis en alia
месте.
loko.
От другого этого места у Никанора Ивановича
Pri tiu alia loko la memoro de Nudokrudov retenis
осталось в воспоминании мало чего. Помнился malmulton. Memoriĝis nur skribotablo, ŝranko kaj только письменный стол, шкаф и диван.
sofo.
Там с Никанором Ивановичем, у которого
Tie kun Nikanoro Ivaniĉ, kies vidado iel
перед глазами как-то мутилось от приливов
konfuziĝis pro la sangoalfluo kaj anim’ekscito, oni
крови и душевного возбуждения, вступили в
havis interparolon; sed la interparolo rezultis
разговор, но разговор вышел какой-то
stranga, konfuza, aŭ pli ĝuste, tute ne rezultis.
странный, путаный, а вернее сказать, совсем не
вышел.
Первый же вопрос, который был задан
La unua demando al li farita estis ĉi tiu:
Никанору Ивановичу, был таков:
— Вы Никанор Иванович Босой, председатель
— Ĉu vi estas Nikanoro Ivaniĉ Nudokrudov,
домкома номер триста два-бис по Садовой?
prezidanto de la komitato de la domo n-ro 302-bis,
strato Sadovaja?
На это Никанор Иванович, рассмеявшись
Responde Nudokrudov eksplodis per timiga ridego
страшным смехом, ответил буквально так:
kaj diris laŭvorte jenon:
— Я Никанор, конечно, Никанор! Но какой же
— Nikanoro mi estas, certe Nikanoro! Sed kia, je l’
я к шуту председатель!
kukolo, mi estas prezidanto?
— То есть как? — Спросили у Никанора
— Kion vi volas diri? — oni lin demandis
Ивановича, прищуриваясь.
kuntirante la brovojn.
— А так, — ответил он, — что ежели я
— Tion, — li respondis, — ke la vera prezidanto
председатель, то я сразу должен был
tuj devis konstati, ke li estas demono! Ja kiel li
установить, что он нечистая сила! А то что же
aspektis! La nazumo fendita ... vestita per
это? Пенсне треснуло... Весь в рванине... Какой ĉifonaĵoj... Kiel li povus esti interpretisto de же он может быть переводчик у иностранца!
alilandano?
— Про кого говорите? — Спросили у Никанора — Pri kiu vi parolas? — oni demandis.
Ивановича.
— Коровьев! — Вскричал Никанор Иванович,
— Kerubjev! — ekkriis Nikanoro Ivaniĉ, —
— в пятидесятой квартире у нас засел! Пишите: instalis sin ĉe ni en la kvindeka apartamento!
Коровьев. Его немедленно надо изловить!
Skribu: Kerubjev. Necesas tuj lin kapti! Skribu: la
Пишите: шестое парадное, там он.
sesa enirejo, tie li estas.
— Откуда валюту взял? — Задушевно
— Kiel la valuton vi akiris? — oni lin demandis
спросили у Никанора Ивановича.
per kore intima tono.
— Бог истинный, бог всемогущий, —
— La Dio vera, la Dio ĉiopova, — ekparolis
заговорил Никанор Иванович, — все видит, а
Nudokrudov, — ĉion Li vidas, kaj jen mi havas
мне туда и дорога. В руках никогда не держал и kion mi meritas. Mia mano neniam ĝin tuŝis, kaj ne не подозревал, какая такая валюта! Господь
sciis mi, kia ĝi estas, tiu valuto! La Sinjoro min
меня наказует за скверну мою, — с чувством
punas pro mia abomenindaĵo, — emocie daŭrigis
продолжал Никанор Иванович, то застегивая
Nikanoro Ivaniĉ, jen malbutonante sian ĉemizon,
рубашку, то расстегивая, то крестясь, — брал!
jen ĝin rebutonante, jen sin krucosignante, — mi
Брал, но брал нашими советскими! Прописывал prenis subaĉetojn! Jes, mi prenadis, sed en nia за деньги, не спорю, бывало. Хорош и наш
mono Sovetia! Aranĝadis kontraŭ mono
секретарь пролежнев, тоже хорош! Прямо
domicilregistradon, mi ne negas, fojfoje mi tion
скажем, все воры в домоуправлении. Но
faris. Ankaŭ Proleĵnev, nia sekretario, estas ruza
валюты я не брал!
artifikulo, kaj mi diru malkaŝe, ĉiuj estraranoj estas
ŝtelistoj. Sed valuton mi neniam prenis!
На просьбу не валять дурака, а рассказывать,
Petite ne stultumi sed rakonti, kiamaniere la
как попали доллары в вентиляцию, Никанор
dolaroj trafis en la ventoltruon, Nudokrudov sin
Иванович стал на колени и качнулся,
metis sur la genuojn kaj ŝanĉeliĝis malfermante la
раскрывая рот, как бы желая проглотить
buŝon, kvazaŭ por engluti pecon de la ŝake
паркетную шашку.
kvadratita pargeto.
— Желаете, — промычал он, — землю буду
— Teron mi pretas manĝi, — li blekis, — por
есть, что не брал? А Коровьев — он черт.
pruvi, ke mi ne prenis valuton! Sed Kerubjev, li
estas diablo.
Всякому терпенью положен предел, и за
Ĉia pacienco havas siajn limojn, kaj de trans la
столом уже повысили голос, намекнули
tablo oni levis la tonon, komprenigante al
Никанору Ивановичу, что ему пора заговорить
Nikanoro Ivaniĉ, ke jam tempas paroli homlingve.
на человеческом языке.
Тут комнату с этим самым диваном огласил
Ĉi tiam la ĉambron plenigis sovaĝa muĝego de la
дикий рев Никанора Ивановича, вскочившего с admonato, salte sin surpiediginta:
колен:
— Вон он! Вон он за шкафом! Вот ухмыляется! — Jen li estas! Jen malantaŭ la ŝranko! Jen li И пенсне его... Держите его! Окропить
rikanaĉas! Lia nazumo ... Kaptu lin! Aspergigu la
помещение!
ejon!
Кровь отлила от лица Никанора Ивановича, он, La sango forfluis de la vizaĝo de Nudokrudov, дрожа, крестил воздух, метался к двери и
tremante per sia tuta korpo li krucosignadis la
обратно, запел какую-то молитву и, наконец,
aeron, sin ĵetadis al la pordo kaj reen, ekkantis
понес полную околесицу.
preĝon kaj finfine falis en senesperan
galimatiadon.
Стало совершенно ясно, что Никанор Иванович Iĝis perfekte klara, ke Nikanoro Ivaniĉ absolute ne ни к каким разговорам не пригоден. Его
taŭgas por eĉ malpleja interparolo. Oni lin
вывели, поместили в отдельной комнате, где он forkondukis, lokis en apartan ĉambron, kie li iom несколько поутих и только молился и
kvietiĝis kaj nur preĝadis singultante.
всхлипывал.
На садовую, конечно, съездили и в квартире
Certe, oni veturis al Sadovaja, kaj la apartamenton
№50 побывали. Но никакого Коровьева там не
n-ro 50 oni vizitis. Sed nenia Kerubjev estis
нашли, и никакого Коровьева никто в доме не
trovita, kaj neniu en la domo konis aŭ vidis
знал и не видел. Квартира, занимаемая
personon tiele nomatan. La apartamento, kie loĝis
покойным Берлиозом и уехавшим в Ялту
la mortinto Berlioz kaj la al Jalto forveturinta
Лиходеевым, была совершенно пуста, и в
Latronov, estis senhoma, kaj en la kabineto sur la
кабинете мирно висели никем не
ŝrankoj pace pendis de neniu difektitaj sigelaĵoj.
поврежденные сургучные печати на шкафах. С Kun tiu konstato oni forveturis de Sadovaja, cetere, тем и уехали с Садовой, причем с уехавшими
kunpreninte la perpleksan kaj deprimitan
отбыл растерянный и подавленный секретарь
sekretarion de la domestraro Proleĵnev.
домоуправления пролежнев.
вечером Никанор Иванович был доставлен в
Vespere oni transportis Nudokrudovon en la
клинику Стравинского. Там он повел себя
klinikon de Stravinskij. Li estis tiom ekscitita, ke
настолько беспокойно, что ему пришлось
oni devis fari al li injekton laŭ recepto de
сделать впрыскивание по рецепту
Stravinskij, kaj nur post la noktomezo Nikanoro
Стравинского, и лишь после полуночи Никанор Ivaniĉ endormiĝis en la ĉambro 119-a, kvankam
Иванович уснул в 119-й комнате, изредка
iam kaj iam li eligadis doloran muĝon sufokan.
издавая тяжелое страдальческое мычание. Но
Tamen post kelka tempo lia dormo iĝis pli kvieta.
чем далее, тем легче становился его сон. Он
Li ĉesis sin turnadi kaj ĝemi, spiris facile kaj egale,
перестал ворочаться и стонать, задышал легко
do oni lasis lin sola.
и ровно, и его оставили одного.
Тогда Никанора Ивановича посетило
Tiam lin vizitis sonĝo, kies bazo, sendube, estis liaj
сновидение, в основе которого, несомненно,
hodiaŭaj travivaĵoj. Komence li sonĝis, ke iaj
были его сегодняшние переживания. Началось
homoj kun ora trumpeto en la mano kondukas lin,
с того, что Никанору Ивановичу привиделось,
kaj eĉ tre solene, al granda pordo lakita. Ke veninte
будто бы какие-то люди с золотыми трубами в
ĉe la pordon la akompanantoj ludis al Nikanoro
руках подводят его, и очень торжественно, к
Ivaniĉ salutan fanfaron, post kio resonanta baso
большим лакированным дверям. У этих дверей gaje diris de la ĉielo:
спутники сыграли будто бы туш Никанору
Ивановичу, а затем гулкий бас с небес весело
сказал:
— Добро пожаловать, Никанор Иванович!
— Bonvenon, Nikanoro Ivaniĉ! Liveru la valuton.
Сдавайте валюту.
Удивившись крайне, Никанор Иванович увидел Nudokrudov ekmiregis kaj vidis super si nigran
над собой черный громкоговоритель.
laŭtparolilon.
Затем он почему-то очутился в театральном
Poste li subite troviĝis en teatra spektejo, kie de
зале, где под золоченым потолком сияли
sub la orizita plafono radiis kristalaj lustroj kaj ĉe
хрустальные люстры, а на стенах кенкеты. Все
la muroj helis barokbranĉaj lumiloj. Ĉio estis kiel
было как следует, как в небольшом по
konvenas en dimensie negranda sed tre riĉa teatro:
размерам, но богатом театре. Имелась сцена,
scenejo, kies kuntirita karmezina kurteno estis stele
задернутая бархатным занавесом, по темно-
prisemita je figuraĵoj de pligrandigitaj dekrublaj
вишневому фону усеянным, как звездочками,
ormoneroj; suflorkesto; eĉ publiko.
изображениями золотых увеличенных десяток,
суфлерская будка и даже публика.
Удивило Никанора Ивановича то, что вся эта
Surprizis Nudokrudovon tio, ke la tuta publiko
публика была одного пола — мужского, и вся
apartenis al unu sama sekso: estis nur viroj, kaj —
почему-то с бородами. Кроме того, поражало,
kuriozaĵo! — ĉiu havis barbon. Krome, eĉ pli
что в театральном зале не было стульев, и вся
mirinde, en la spektejo malestis seĝoj, kaj la tuta
эта публика сидела на полу, великолепно
publiko sidis sur la pargeto, bonege vaksita kaj tre
натертом и скользком.
glitiga.
Конфузясь в новом и большом обществе,
Ĝenite en la nova kaj multnombra societo,
Никанор Иванович, помявшись некоторое
Nudokrudov kelkan tempon staris perpleksa, poste
время, последовал общему примеру и уселся на sekvis la ĝeneralan ekzemplon kaj turkmaniere sin паркет по-турецки, примостившись между
sidigis sur la planko, trovinte lokon inter fortika
каким-то рыжим здоровяком-бородачом и
barbulo rufa kaj alia civitano, pala kaj delonge
другим, бледным и сильно заросшим
nerazita. En la publiko neniu atentis la novan
гражданином. Никто из сидящих не обратил
spektanton.
внимания на новоприбывшего зрителя.
Тут послышался мягкий звон колокольчика,
Aŭdiĝis milda tintado de sonorileto, la lumo en la
свет в зале потух, занавесь разошлась, и
spektejo estingiĝis, kaj la kurteno disiĝis
обнаружилась освещенная сцена с креслом,
aperigante sur la prilumata scenejo brakseĝon,
столиком, на котором был золотой
tableton sur kiu staris la ora sonorileto, kaj
колокольчик, и с глухим черным бархатным
fundokurtenon el nigra dika veluro.
задником.
Из кулис тут вышел артист в смокинге, гладко
El la kuliso venis artisto en smokingo, glate razita,
выбритый и причесанный на пробор, молодой и dislime kombita, kun tre agrablaj vizaĝotrajtoj. La с очень приятными чертами лица. Публика в
publiko plivigliĝis, ĉiuj kapoj turniĝis al la scenejo.
зале оживилась, и все повернулись к сцене.
La artisto paŝis al la suflorkesto kaj frotis la
Артист подошел к будке и потер руки.
manojn.
— Сидите? — Спросил он мягким баритоном и
— Plu ĉi tie, ĉu? — li demandis per velura
улыбнулся залу.
baritono, ridetante al la spektantaro.
— Сидим, сидим, — хором ответили ему из
— Ĉi tie, — ĥore respondis al li el la spektejo
зала тенора и басы.
tenoroj kaj basoj.
— Гм... — Заговорил задумчиво артист, — и
— Hm ... — mediteme diris la artisto, — mirinde,
как вам не надоест, я не понимаю? Все люди
ke tio vin ankoraŭ ne tuttedis! La normalaj homoj
как люди, ходят сейчас по улицам,
nun, pasante sur la stratoj, ĝuas la varmon de la
наслаждаются весенним солнцем и теплом, а
printempa suno, dum vi kaŭras ĉi tie en la sufoka
вы здесь на полу торчите в душном зале!
salono! Ĉu vere tiom interesa estas la programo?
Неужто уж программа такая интересная?
Nu, ĉiu havas sian preferon, — filozofie konkludis
Впрочем, что кому нравится, — философски
la artisto.
закончил артист.
Затем он переменил и тембр голоса, и
Ŝanĝinte la tembron kaj la intonaciojn de sia voĉo
интонации и весело и звучно объявил:
li gaje kaj sonore anoncis:
— Итак, следующим номером нашей
— Do, nia sekva programero: Nikanoro Ivaniĉ
программы — Никанор Иванович Босой,
Nudokrudov, prezidanto de domkomitato kaj estro
председатель домового комитета и заведующий de dieta manĝejo. Ni petas vin, Nikanoro Ivaniĉ!
диетической столовкой. Попросим Никанора
Ивановича!
Дружный аплодисмент был ответом артисту.
La publiko respondis per ĝenerala aplaŭdo.
Удивленный Никанор Иванович вытаращил
Nudokrudov, surprizite, elorbitigis la okulojn, sed
глаза, а конферансье, закрывшись рукою от
la anoncisto, sin ŝirmante per la mano kontraŭ la
света рампы, нашел его взором среди сидящих
lumo de la scenejlamparo, rigarde trovis lin inter la
и ласково поманил его пальцем на сцену. И
sidantoj kaj karesmiene vokis lin per fingrogesto
Никанор Иванович, не помня как, оказался на
sur la scenejon. Post unu momento Nudokrudov
сцене. В глаза ему снизу и спереди ударил свет staris apud la artisto sen scii, kiel li tien venis.
цветных ламп, отчего сразу провалился в
Ŝprucante en liajn okulojn de malsupre kaj de
темноту зал с публикой.
antaŭe, la lumo de diverskoloraj lampoj dronigis en
la ombro la spektejon kaj la publikon.
— Ну-с, Никанор Иванович, покажите нам
— Do, kara Nikanoro Ivaniĉ, donu al ni
пример, — задушевно заговорил молодой
ekzemplon, — varme diris la juna artisto, — kaj
артист, — и сдавайте валюту.
liveru la valuton.
Наступила тишина. Никанор Иванович перевел
Estiĝis silento. Nudokrudov paŭzis por ekspiri kaj
дух и тихо заговорил:
mallaŭte diris:
— Богом клянусь, что...
— Je Dio mi ĵuras, ke ...
Но не успел он выговорить эти слова, как весь
Sed antaŭ ol li findiris, la tuta spektejo eksplodis
зал разразился криками негодования. Никанор
per indignaj krioj. Nikanoro Ivaniĉ embarasite
Иванович растерялся и умолк.
eksilentis.
— Насколько я понял вас, — заговорил
— Se mi bone vin komprenis, — ekparolis la
ведущий программу, — вы хотели поклясться
kondukanto de la programo, — vi volis ĵuri je Dio,
богом, что у вас нет валюты? — И он
ke vi ne havas valuton, ĉu? — Kompateme li
участливо поглядел на Никанора Ивановича.
rigardis al Nudokrudov.
— Так точно, нету, — ответил Никанор
— Ĝuste tiel, mi ne havas, — respondis tiu.
Иванович.
— Так, — отозвался артист, — а простите за
— Bone, — diris la artisto, — nun pardonu
нескромность: откуда же взялись четыреста
sentaktan demandon, sed kion ni pensu pri la
долларов, обнаруженные в уборной той
kvarcent dolaroj, trovitaj en la necesejo de la
квартиры, единственным обитателем коей
apartamento, kies solaj posedantoj estas vi kaj via
являетесь вы с вашей супругой?
edzino?
— Волшебные! — Явно иронически сказал кто- — Magiaj dolaroj! — evidente ironie iu diris en la то в темном зале.
malhela spektejo.
— Так точно, волшебные, — робко ответил
— Ĝuste tiel, magiaj, — nekuraĝe respondis
Никанор Иванович по неопределенному
Nudokrudov sen montri tute klare, al kiu li parolas,
адресу, не то артисту, не то в темный зал, и
ĉu al la artisto, ĉu en la malhelan spektejon. Li
пояснил: — нечистая сила, клетчатый
klarigis: — Tio estis la malsankta potenco, la
переводчик подбросил.
kvadratita interpretisto ilin ŝtelmetis.
И опять негодующе взревел зал. Когда же
Denove la spektejo indignite ekblekis. Kiam ĝi
настала тишина, артист сказал:
resilentiĝis, la artisto diris:
— Вот какие басни Лафонтена приходится мне — Jen kiajn fabelojn Lafontenajn mi devas
выслушивать! Подбросили четыреста
aŭskulti! Oni ŝtelmetis al li kvarcent dolarojn! Ni
долларов! Вот вы: все вы здесь валютчики!
ĉiujn demandu — ja ĉi tie vi ĉiuj estas valutistoj —
Обращаюсь к вам как к специалистам —
do, kiel fakulojn mi vin demandas: ĉu la afero estas
мыслимое ли это дело?
pensebla?
— Мы не валютчики, — раздались отдельные
— Ni ne estas valutistoj, — dise eksonis ofenditaj
обиженные голоса в зале, — но дело это
voĉoj el la spektejo, — sed la afero estas
немыслимое.
nepensebla.
— Целиком присоединяюсь, — твердо сказал
— Mi tute samopinias, — firme diris la artisto, —
артист, — и спрошу вас: что могут подбросить? kaj plu vin demandas: kion oni kutimas ŝtelmeti?
— Ребенка! — Крикнул кто-то из зала.
— Infanon! — kriis iu el la spektejo.
— Абсолютно верно, — подтвердил ведущий
— Absolute ĝuste, — jesis la programkondukanto,
программу, — ребенка, анонимное письмо,
— oni ŝtelmetas forlasatan infanon, anoniman
прокламацию, адскую машину, мало ли что
leteron, propagandilon, inferan maŝinon,
еще, но четыреста долларов никто не станет
sennombran aron de ajnaĵoj, sed kvarcent dolarojn
подбрасывать, ибо такого идиота в природе не
neniu ŝtelmetus, ĉar tia idioto ne ekzistas en la
имеется, — и, обратившись к Никанору
naturo, — kaj, sin turninte al Nudokrudov, la
Ивановичу, артист добавил укоризненно и
artisto aldonis riproĉe kaj malgaje: — vi min
печально: — огорчили вы меня, Никанор
ĉagrenis, Nikanoro Ivaniĉ! Je vi mi esperis. Do, nia
Иванович! А я-то на вас надеялся. Итак, номер
programcro fiaskis.
наш не удался.
В зале раздался свист по адресу Никанора
La spektejo per fajfo esprimis al Nudokrudov sian
Ивановича.
malaprobon.
— Валютчик он! — Выкрикивали в зале, — из-
— Valutisto li estas! — oni kriadis. — Pro tiaj,
за таких-то и мы невинно терпим!
kiel li, suferas ni senkulpuloj!
— Не ругайте его, — мягко сказал
— Ne insultu lin, — milde diris la anoncisto, — li
конферансье, — он раскается. — И, обратив к
pentos! — Kaj, levinte al Nudokrudov siajn
Никанору Ивановичу полные слез голубые
larmoplenajn bluajn okulojn li aldonis: — Bone,
глаза, добавил: — ну, идите, Никанор
Nikanoro Ivaniĉ, reiru sur vian lokon!
Иванович, на место!
После этого артист позвонил в колокольчик и
Post kio la artisto tintis per la sonorileto kaj laŭte
громко объявил:
anoncis:
— Антракт, негодяи!
— Interakto, kanajloj!
Потрясенный Никанор Иванович, неожиданно
Tute konsternite de tiu, de li neniel atendita,
для себя ставший участником какой-то
partopreno en teatra programo, Nikanoro Ivaniĉ
театральной программы, опять оказался на
retroviĝis sur sia loko sur la pargeto. Nun li sonĝis,
своем месте на полу. Тут ему приснилось, что
ke la spektejo sinkis en plenan mallumon kaj sur la
зал погрузился в полную тьму и что на стенах
muroj fajre ekhelis la ruĝaj literoj: «Liveru la
выскочили красные горящие слова: «Сдавайте
valuton!» Poste la kurteno remalfermiĝis kaj la
валюту!» Потом опять раскрылся занавес, и
anoncisto invitis:
конферансье пригласил:
— Попрошу на сцену Сергея Герардовича
— Mi petas, ke Sergio Gerardoviĉ Dunĉill venu
дунчиля.
sur la scenejon.
Дунчиль оказался благообразным, но сильно
Dunĉill montriĝis dignoplena sed delonge
запущенным мужчиной лет пятидесяти.
malzorgata viro, kiu povus aĝi kvindek jarojn.
— Сергей Герардович, — обратился к нему
— Sergio Gerardoviĉ, — diris al li la anoncisto, —
конферансье, — вот уже полтора месяца вы
jam ses semajnojn vi sidas ĉi tie, obstine rifuzante
сидите здесь, упорно отказываясь сдать
liveri la reston de via valuto, kiun la lando tiom
оставшуюся у вас валюту, в то время как
bezonas, dum por vi ĝi estas tute senutila, kaj
страна нуждается в ней, а вам она совершенно
tamen vi plu malcedas. Vi estas kultura homo,
ни к чему, а вы все-таки упорствуете. Вы —
bonege ĉion ĉi komprenas, kaj tamen vi malvolas
человек интеллигентный, прекрасно все это
fari al mi tiun komplezon.
понимаете и все же не хотите пойти мне
навстречу.
— К сожалению, ничего сделать не могу, так
— Bedaŭrinde, mi nenion povas fari, ĉar plian
как валюты у меня больше нет, — спокойно
valuton mi ne havas, — trankvile respondis
ответил Дунчиль.
Dunĉill.
— Так нет ли, по крайней мере, бриллиантов?
— Almenaŭ, ĉu vi havas briliantojn? — demandis
— Спросил артист.
la artisto.
— И бриллиантов нет.
— Ankaŭ briliantojn mi ne havas.
Артист повесил голову и задумался, а потом
La artisto mallevis la kapon, enpensiĝis, poste
хлопнул в ладоши. Из кулисы вышла на сцену
kunfrapis la manojn. El la kuliso venis sur la
средних лет дама, одетая по моде, то есть в
scenejon mez’aĝa sinjorino, vestita laŭmode, tio
пальто без воротника и в крошечной шляпке.
estas surhavanta senkoluman mantelon kaj
Дама имела встревоженный вид, а Дунчиль
malgrandegan ĉapeleton. Ŝi ŝajnis maltrankvila,
поглядел на нее, не шевельнув бровью.
sed Dunĉill ŝin rigardis sen eĉ brovon moveti.
— Кто эта дама? — Спросил ведущий
— Kiu estas tiu sinjorino? — lin demandis la
программу у дунчиля.
programkondukanto.
— Это моя жена, — с достоинством ответил
— Ŝi estas mia edzino, — digne respondis Dunĉill
Дунчиль и посмотрел на длинную шею дамы с
kaj rigardis al la longa kolo de la sinjorino kun
некоторым отвращением.
kelka maldeziro.
— Мы потревожили вас, мадам Дунчиль, —
— Mi malkvietigis vin, madame Dunĉill, — diris
отнесся к даме конферансье, — вот по какому
al ŝi la artisto, — jen por kiu afero: ni volus vin
поводу: мы хотели вас спросить, есть ли еще у
demandi, ĉu via edzo ankoraŭ havas valuton?
вашего супруга валюта?
— Он тогда все сдал, — волнуясь, ответила
— La antaŭan fojon li ĉion fordonis, — emocie
мадам Дунчиль.
respondis Mme Dunĉill.
— Так, — сказал артист, — ну, что же, раз так, — Ah ha, — diris la artisto, — nu, se tiel estas, do, то так. Если все сдал, то нам надлежит
bone. Se Sergio Gerardoviĉ ĉion liveris, ni tuj
немедленно расстаться с Сергеем
devas lin adiaŭi, ja kion ankoraŭ oni faru? Se vi
Герардовичем, что же поделаешь! Если угодно, tion deziras, Sergio Gerardoviĉ, vi povas forlasi la вы можете покинуть театр, Сергей Герардович, teatron, — kaj la artisto faris majestan geston.
— и артист сделал царственный жест.
Дунчиль спокойно и с достоинством
Trankvile kaj digne Dunĉill sin turnis kaj iris al la
повернулся и пошел к кулисе.
kuliso.
— Одну минуточку! — Остановил его
— Unu minuton! — haltigis lin la anoncisto, —
конферансье, — позвольте мне на прощанье
permesu prezenti al vi nian adiaŭan programeron,
показать вам еще один номер из нашей
— kaj li ankoraŭ unu fojon kunfrapis la manojn.
программы, — и опять хлопнул в ладоши.
Черный задний занавес раздвинулся, и на сцену La nigra fundokurteno disiĝis lasante veni sur la вышла юная красавица в бальном платье,
scenejon junan belulinon en bala robo. En la manoj
держащая в руках золотой подносик, на
ŝi tenis oran pleteton sur kiu kuŝis dika pako
котором лежала толстая пачка, перевязанная
ĉirkaŭligita per bombonuja rubando, kaj brilianta
конфетной лентой, и бриллиантовое колье, от
koliero disĵetanta bluajn, flavajn kaj ruĝajn
которого во все стороны отскакивали синие,
flamojn.
желтые и красные огни.
Дунчиль отступил на шаг, и лицо его
Dunĉill faris paŝon malantaŭen, lia vizaĝo paliĝis.
покрылось бледностью. Зал замер
La spektejo retenis la spiron.
— Восемнадцать тысяч долларов и колье в
— Dek ok mil dolarojn kaj kolieron valoran je
сорок тысяч золотом, — торжественно объявил
kvardekmil oraj rubloj, — solene anoncis la artisto,
артист, — хранил Сергей Герардович в городе
— tenis Sergio Gerardoviĉ en la urbo Ĥarkovo en
харькове в квартире своей любовницы Иды
la loĝejo de sia amdonantino Ida Herkulanovna
Геркулановны Ворс, которую мы имеем
Wors, kiun ni havas la plezuron vidi antaŭ ni kaj
удовольствие видеть перед собою и которая
kiu afable helpis malkovri tiun trezoron senprezan,
любезно помогла обнаружить эти бесценные,
sed senutilan en la manoj de privatulo. Grandan
но бесцельные в руках частного лица
dankon, Ida Herkulanovna,
сокровища. Большое спасибо, Ида
Геркулановна.
Красавица, улыбнувшись, сверкнула зубами, и
La belulino ridetis; ekbrilis ŝiaj dentoj kaj
мохнатые ее ресницы дрогнули.
moviĝetis la longaj kaj densaj okulharoj.
— А под вашею полною достоинства личиною,
— Koncerne vin, — la artisto sin turnis al Dunĉill,
— отнесся артист к Дунчилю, — скрывается
— sub via dignoplena masko sin kaŝas avida
жадный паук и поразительный охмуряло и
araneo, notora deloganto kaj mensogulo. Dum tiuj
врун. Вы извели всех за полтора месяца своим
ses semajnoj via stulta obstino morte tedis ĉiujn.
тупым упрямством. Ступайте же теперь домой, Nun iru hejmen, kaj la infero, kiun aranĝos por vi и пусть тот ад, который устроит вам ваша
via edzino, estu via puno.
супруга, будет вам наказанием.
Дунчиль качнулся и, кажется, хотел
Dunĉill ŝanceliĝis kaj ŝajnis falonta, sed ies
повалиться, но чьи-то участливые руки
kompatemaj manoj lin subtenis. La antaŭa kurteno
подхватили его. Тут рухнул передний занавес и fermiĝis kaj kaŝis ĉiujn estantajn sur la scenejo.
скрыл всех бывших на сцене.
Бешеные рукоплескания потрясли зал до того,
Furiozaj aplaŭdoj skuis la teatron, tiel, ke al
что Никанору Ивановичу показалось, будто в
Nudokrudov ŝajnis, ke la lustrobriloj komencis
люстрах запрыгали огни. А когда передний
tremeti. Kiam la antaŭa nigra kurteno
черный занавес ушел вверх, на сцене уже
remalfermiĝis, sur la scenejo estis neniu krom la
никого не было, кроме одинокого артиста. Он
artisto. Li ricevis duan aplaŭdosalvon, danke sin
сорвал второй залп рукоплесканий,
klinis kaj diris:
раскланялся и заговорил:
— В лице этого Дунчиля перед вами выступил
— En la persono de tiu Dunĉill vi vidis elpaŝi en
в нашей программе типичный осел. Ведь я же
nia programo tipan azenon. Ja hieraŭ mi havis jam
имел удовольствие говорить вчера, что тайное
la plezuron rimarkigi al vi, ke sekreta retenado de
хранение валюты является бессмыслицей.
valuto estas sensenca. Neniam kaj neniel vi povos
Использовать ее никто не может ни при каких
ĝin uzi, pri tio vi ne dubu. Konsideru ekzemple
обстоятельствах, уверяю вас. Возьмем хотя бы
tiun Dunĉill. Li estas eminente salajrata kaj nenio
этого Дунчиля. Он получает великолепное
al li mankas. Li havas bonegan loĝejon, edzinon
жалованье и ни в чем не нуждается. У него
kaj tre lindan amdonantinon. Kaj tamen! Anstataŭ
прекрасная квартира, жена и красавица
vivi trankvile kaj pace, sen zorgoj, liverinte sian
любовница. Так нет же, вместо того, чтобы
valuton kaj la juvelojn, tiu akirema ŝtipkapulo
жить тихо и мирно, без всяких неприятностей,
tamen atingis publikan senmaskigon kaj por la
сдав валюту и камни, этот корыстный болван
deserto, gravegan familian malagrablaĵon. Do, kiu
добился все-таки того, что разоблачен при всех liveras? Ĉu neniu? Nu, se estas tiel, tiam nia sekva и на закуску нажил крупнейшую семейную
programero: nia speciala invitito aktoro
неприятность. Итак, кто сдает? Нет желающих? Diboĉadov, la konata talentulo drama, deklamos В таком случае следующим номером нашей
fragmentojn el La avara kavaliro de la poeto
программы — известный драматический
Puŝkin.
талант, артист Куролесов Савва Потапович,
специально приглашенный, исполнит отрывок
из «Скупого рыцаря» поэта Пушкина.
Обещанный Куролесов не замедлил появиться
La anoncita Diboĉadov ne lasis onin lin atendi. Li
на сцене и оказался рослым и мясистым
estis belstatura kaj karnodika, glate razita viro
бритым мужчиной во фраке и белом галстухе.
surhavanta frakon kaj blankan kravaton. Sen ajna
Без всяких предисловий он скроил мрачное
antaŭparolo li aranĝis malserenan mienon, kuntiris
лицо, сдвинул брови и заговорил
la brovojn kaj ekparolis per nenatura voĉo, ĵetante
ненатуральным голосом, косясь на золотой
oblikvajn rigardojn sur la oran sonorileton:
колокольчик:
— Как молодой повеса ждет свиданья с какой-
— Kiel atendas juna frivolulo Kun friponin’
нибудь развратницей лукавой...
malĉasta rendevuon ...
И Куролесов рассказал о себе много
Kaj Diboĉadov rakontis pri si multe da fiaĵoj.
нехорошего. Никанор Иванович слышал, как
Nudokrudov aŭdis lin konfesi, ke iu malfeliĉa
Куролесов признавался в том, что какая-то
vidvino, ploregante sub la pluvo, staris antaŭ li sur
несчастная вдова, воя, стояла перед ним на
la genuoj, sed ne sukcesis tuŝi la malmolan koron
коленях под дождем, но не тронула черствого
de la aktoro. Antaŭ sia sonĝo Nikanoro Ivaniĉ
сердца артиста. Никанор Иванович до своего
konis absolute nenion el la verkoj de la poeto
сна совершенно не знал произведений поэта
Puŝkin, sed lin mem li konis bonege, kaj ĉiun
Пушкина, но самого его знал прекрасно и
tagon li plurfoje prononcis frazojn tiaspecajn: «Ĉu
ежедневно по нескольку раз произносил фразы Puŝkin pripagos vian loĝadon?» aŭ «La lampon en вроде: «А за квартиру Пушкин платить будет?» la ŝtuparejo verŝajne Puŝkin elŝraŭbis, ĉu?», «Ĉu Или «Лампочку на лестнице, стало быть,
Puŝkin aĉetu la mazuton?»
Пушкин вывинтил?», «Нефть, стало быть,
Пушкин покупать будет?»
Теперь, познакомившись с одним из его
Nun, aŭdante unu el liaj verkoj, Nikanoro Ivaniĉ
произведений, Никанор Иванович загрустил,
malgajiĝis. Li imagis la virinon genui sub la pluvo
представил себе женщину на коленях, с
kun siaj georfoj, kaj nevole pensis: «Tamen kia
сиротами, под дождем, и невольно подумал: «А fiulo estas tiu Diboĉadov!»
тип все-таки этот Куролесов!»
А тот, все повышая голос, продолжал каяться и
Dume tiu, ankoraŭ laŭtigante sian voĉon, plu
окончательно запутал Никанора Ивановича,
pentoparoladis, kaj tute konfuzis Nudokrudovon,
потому что вдруг стал обращаться к кому-то,
ĉar subite li komencis paroli al iu, kiu sur la
кого на сцене не было, и за этого
scencjo malestis, mem anstataŭ li al si respondadis,
отсутствующего сам же себе и отвечал, причем kaj super ĉio sin titolis jen duka moŝto, jen barono, называл себя то «государем», то «бароном», то jen patro, jen filo, jen vi, jen ci.
«отцом», то «сыном», то на «вы», то на «ты».
Никанор Иванович понял только одно, что
Nikanoro Ivaniĉ komprenis nur tion, ke mortis la
помер артист злою смертью, прокричав:
aktoro malbonan morton, kriinte: «Ŝlosil’! Slosiloj
«Ключи! Ключи мои!» — Повалившись после
miaj!», falinte post tio sur la plankon, stertorante
этого на пол, хрипя и осторожно срывая с себя
kaj delikate ŝirtirante sian kravaton.
галстух.
Умерев, Куролесов поднялся, отряхнул пыль с
Finmortinte, Diboĉadov sin relevis, forskuis la
фрачных брюк, поклонился, улыбнувшись
polvon de sia frakpantalono, sin klinis false
фальшивой улыбкой, и удалился при жидких
ridetante kaj foriris akompanate per magraj
аплодисментах. А конферансье заговорил так:
aplaŭdoj. Kaj la anoncisto diris tiel:
— Мы прослушали с вами в замечательном
— En la eminenta plenumo de la aktoro Diboĉadov
исполнении саввы Потаповича «Скупого
ni kune ĵus aŭdis La avaran kavaliron. Tiu kavaliro
рыцаря». Этот рыцарь надеялся, что резвые
esperis, ke de ĉie al li kuros facilmovaj nimfoj kaj
нимфы сбегутся к нему и произойдет еще
okazos multe da similaj agrablaĵoj. Tamen, kiel vi
многое приятное в том же духе. Но, как видите, vidis, nenio tia okazis, neniaj nimfoj alkuris, ne ничего этого не случилось, никакие нимфы не
ricevis li la tributon de la muzoj nek palacon
сбежались к нему, и музы ему дань не
konstruigis, sed tute male, li finis tre aĉe, krevis je
принесли, и чертогов он никаких не воздвиг, а, apopleksio kiel hundo sur sia ŝrankokcsto plena je наоборот, кончил очень скверно, помер к
valuto kaj juvelŝtonoj. Mi vin avertas, ke ankaŭ vi
чертовой матери от удара на своем сундуке с
spertos ion similan, aŭ eĉ pli malbonan, se vi ne
валютой и камнями. Предупреждаю вас, что и с liveros vian valuton!
вами случится что-нибудь в этом роде, если
только не хуже, ежели вы не сдадите валюту!
Поэзия ли Пушкина произвела такое
Ĉu la poezio de Puŝkin tiel efikis, ĉu la proza
впечатление или прозаическая речь
parolado de la anoncisto, ĉiukaze el la spektejo
конферансье, но только вдруг из зала раздался
subite aŭdiĝis timida voĉo:
застенчивый голос:
— Я сдаю валюту.
— Mi liveras valuton.
— Милости прошу на сцену! — Вежливо
— Bonvenon sur la scenejon, mi petas! — ĝentile
пригласил конферансье, всматриваясь в
invitis la anoncisto, per streĉa serĉorigardo penante
темный зал.
penetri la malhelon de la spektejo.
И на сцене оказался маленького роста
Al li elvenis malalta civitano blonda; la aspekto de
белокурый гражданин, судя по лицу, не
lia vizaĝo supozigis, ke li ne razis sin almenaŭ tri
брившийся около трех недель.
semajnojn.
— Виноват, как ваша фамилия? —
— Mi pardonpetas, kiu estas via familinomo? —
Осведомился конферансье.
demandis la artisto.
— Канавкин Николай, — застенчиво отозвался — Kanavkin, Nikolao, — timide respondis la
появившийся.
veninto.
— А! Очень приятно, гражданин Канавкин,
— Ah! Tre agrable, civitano Kanavkin. Do?
итак?
— Сдаю, — тихо сказал Канавкин.
— Mi liveras, — diris Kanavkin mallaŭte.
— Сколько?
— Kiom?
— Тысячу долларов и двадцать золотых
— Mil dolarojn kaj dudek ordekojn.
десяток.
— Браво! Все, что есть?
— Brave! Ĉu ĉion, kion vi havas?
Ведущий программу уставился прямо в глаза
La artisto fiksis sian rigardon rekte en la okulojn de
Канавкину, и Никанору Ивановичу даже
Kanavkin, kaj Nudokrudov eĉ havis la impreson,
показалось, что из этих глаз брызнули лучи,
ke el liaj okuloj ŝprucis radioj, penetrintaj
пронизывающие Канавкина насквозь, как бы
civitanon Kanavkin trae, kvazaŭ iks-radioj. La
рентгеновские лучи. В зале перестали дышать.
spektantoj retenis la spiron.
— Верю! — Наконец воскликнул артист и
— Mi kredas! — finfine ekkriis la artisto,
погасил свой взор, — верю! Эти глаза не лгут.
estingante sian rigardon, — mi kredas al vi! Tiuj
Ведь сколько же раз я говорил вам, что
okuloj ne mensogas. Ja kiom da fojoj mi parolis al
основная ваша ошибка заключается в том, что
vi pri via precipa eraro: vi subtaksas la gravecon de
вы недооцениваете значения человеческих глаз. la homaj okuloj. Komprenu, ke la lango povas kaŝi Поймите, что язык может скрыть истину, а
la veron, la okuloj — neniam! Oni faras al vi
глаза — никогда! Вам задают внезапный
subitan demandon, vi eĉ ne ektremetas, tuj retrovas
вопрос, вы даже не вздрагиваете, в одну
la memregadon kaj jam scias kion vi diru por kaŝi
секунду овладеваете собой и знаете, что нужно la veron, vi parolas tre kredeble kaj neniu trajto сказать, чтобы укрыть истину, и весьма
moviĝetas sur via vizaĝo, sed, ho ve, la vero,
убедительно говорите, и ни одна складка на
perturbite de la demando, malmergiĝas de la fundo
вашем лице не шевельнется, но, увы,
de via animo, por unu momento lasas sin vidi en
встревоженная вопросом истина со дна души
viaj okuloj, kaj ĉio finitas. Ĝi estas rimarkita, kaj
на мгновение прыгает в глаза, и все кончено.
vi, kaptita!
Она замечена, а вы пойманы!
Произнеся, и с большим жаром, эту очень
Prononcinte, kaj tre arde, tiun tre konvinkan
убедительную речь, артист ласково
oratoraĵon, la artisto tenere demandis Kanavkinon:
осведомился у Канавкина:
— Где же спрятаны?
— Kie estas la kaŝejo?
— У тетки моей, пороховниковой, на
— Ĉe mia onklino Porohovnikova, strato
пречистенке...
Preĉistenka ...
— А! Это... Постойте... Это у клавдии
— Ah! Tio estas ... atendu ... ĉe Klaŭdia Iliniĉna,
ильиничны, что ли?
ĉu?
— Да.
— Jes.
— Ах да, да, да! Маленький особнячок?
— Ah jes, jes, jes! Malgranda palaceto, ĉu?
Напротив еще палисадничек? Как же, знаю,
Kontraŭe estas ĝardeno? Certe, certe, mi konas.
знаю! А куда ж вы их там засунули?
Do, kien vi ilin ŝovis?
— В погребе, в коробке из-под эйнема...
— En la kelo, en skatolo de kakao «Einem>...
Артист всплеснул руками.
La artisto eksvingis la manojn.
— Видали вы что-нибудь подобное? —
— Ĉu vi vidis ion similan? — li ekkriis afliktite.
Вскричал он огорченно. — Да ведь они ж там
Sed ili tie malseketiĝos kaj ŝimos! Ĉu imageblas,
заплесневеют, отсыреют! Ну мыслимо ли
ke ni povus lasi la valuton konfidita al tiaj homoj?
таким людям доверить валюту? А? Чисто как
Ĉu? Absolute kiel infanoj, mi ĵuras!
дети, ей-богу!
Канавкин и сам понял, что нагрубил и
Konscia pri la puninda frivolo de sia absurda
проштрафился, и повесил свою хохлатую
misago, Kanavkin kulpamiene mallevis sian hirtan
голову.
kapon.
— Деньги, — продолжал артист, — должны
— La mono, — daŭrigis la artisto, — estas
храниться в госбанке, в специальных сухих и
konservenda en la ŝtata banko, en spcciala ejo,
хорошо охраняемых помещениях, а отнюдь не
seka kaj bone gardata, sed neniel en onklina kelo,
в теткином погребе, где их могут, в частности,
kie, ekzemple, ĝin povus difekti la ratoj! Vere,
попортить крысы! Право, стыдно, Канавкин!
hontu, Kanavkin, vi estas ja adolto!
Ведь вы же взрослый человек.
Канавкин уже не знал, куда и деваться, и
Tute konfuzite Kanavkin skrapadis per la fingro la
только колупал пальцем борт своего пиджачка.
randon de sia jako.
— Ну ладно, — смягчился артист, — кто
— Nu, bone, — mildiĝis la artisto, — ni forgesu
старое помянет... — И вдруг добавил
tion ... — kaj subite li aldonis: — Ah, ankoraŭ unu
неожиданно: — да, кстати: за одним разом
afero: por ŝpari la veturojn de la ŝtata
чтобы, чтоб машину зря не гонять... У тетки
aŭtomobilo ... la onklino mem, ja ankaŭ ŝi havas
этой самой ведь тоже есть? А?
ion, ĉu?
Канавкин, никак не ожидавший такого оборота Kanavkin, kiu neniel atendis tian turnon, ekskuiĝis, дела, дрогнул, и в театре наступило молчание.
kaj en la teatro estiĝis silento.
— Э, Канавкин, — укоризненно-ласково сказал — Aĥ, Kanavkin! — diris la anoncisto per tono de конферансье, — а я-то еще похвалил его! На-
amika riproĉo. — Malgraŭ tio, ke mi kredis al li
те, взял да и засбоил ни с того ни с сего!
kaj lin laŭdis, nu, jen li subite paneas! Sed tio estas
Нелепо это, Канавкин! Ведь я только что
stultaĵo, Kanavkin! Ja ĵus mi parolis pri la okuloj.
говорил про глаза. Ведь видно, что у тетки
Ĉiuj ja vidas, ke ŝi havas. Do, kial vi nin
есть. Ну, чего вы нас зря терзаете?
turmentas?
— Есть! — Залихватски крикнул Канавкин.
— Jes, ŝi havas! — aŭdace kriis Kanavkin.
— Браво! — Крикнул конферансье.
— Brave! — kriis la anoncisto.
— Браво! — Страшно взревел зал.
— Brave! — terure blekegis la publiko.
Когда утихло, конферансье поздравил
Kiam ĉio kvietiĝis, la anoncisto gratulis
Канавкина, пожал ему руку, предложил отвезти Kanavkinon, premis lian manon, proponis, ke oni в город в машине домой, и в этой же машине
veturigu lin en la urbon hejmen per aŭtomobilo, kaj
приказал кому-то в кулисах заехать за теткой и ordonis al iu en la kuliso, ke tiu sama veturilo просить ее пожаловать в женский театр на
vizitu la onklinon por inviti ŝin al la programo en
программу.
la inan teatron.
— Да, я хотел спросить, — тетка не говорила,
— Mi ankoraŭ volis vin demandi: ĉu la onklino
где свои прячет? — Осведомился конферансье, menciis, kie ŝi tenas la siajn? — la anoncisto sin любезно предлагая Канавкину папиросу и
turnis al Kanavkin, afable prezentante al li
зажженную спичку. Тот, закуривая, усмехнулся cigaredon kaj brulantan alumeton. Tiu ekfumis kaj как-то тоскливо.
melankolie ridetis.
— Верю, верю, — вздохнув, отозвался артист,
— Mi kredas, mi kredas, — suspiris la artisto, —
— эта сквалыга не то что племяннику — черту
la maljuna avarulinaĉo ne nur al sia nevo — eĉ al
не скажет этого. Ну, что же, попробуем
la diablo ŝi tion ne konfidus. Nu, tamen ni provu
пробудить в ней человеческие чувства. Быть
veki en ŝi homajn sentojn. Kiu scias? Eble ne ĉiuj
может, еще не все струны сгнили в ее
kordoj forputris en ŝia uzurista fi-animo. Cion
ростовщичьей душонке. Всего доброго,
bonan, Kanavkin!
Канавкин!
И счастливый Канавкин уехал. Артист
Kaj la feliĉa Kanavkin forveturis. La artisto
осведомился, нет ли еще желающих сдать
demandis, ĉu ankoraŭ iuj deziras liveri sian
валюту, но получил в ответ молчание.
valuton, sed la publiko respondis per silento.
— Чудаки, ей-богу! — Пожав плечами,
— Stranguloj, je mia honorvorto! -diris la artisto
проговорил артист, и занавес скрыл его.
levetinte la ŝultrojn, kaj la kurteno lin ŝirmis.
Лампы погасли, некоторое время была тьма, и
La lampoj estingiĝis, kelkan tempon estis mallumo
издалека в ней слышался нервный тенор,
kaj de fore en ĝin venis nervoza tenoro, kiu kantis:
который пел:
«Там груды золота лежат и мне они
Amase kuŝas tie or’, nur min atendas la trezor’!
принадлежат!»
Потом откуда-то издалека дважды донесся
Poste de ie dufoje aŭdiĝis malproksimaj aplaŭdoj.
аплодисмент.
— В женском театре дамочка какая-то сдает, — — En la ina teatro iu sinjorinjo liveras sian неожиданно проговорил рыжий бородатый
valuton, — subite ekparolis la rufbarba najbaro de
сосед Никанора Ивановича и, вздохнув,
Nikanoro Ivaniĉ kaj, suspirinte, li aldonis: — Aĥ,
прибавил: — эх, кабы не гуси мои! У меня,
se mi povus esti trankvila pri miaj anseroj! Mi,
милый человек, бойцовые гуси в лианозове.
kara homo, havas batal-anserojn en Lianozovo.
Подохнут они, боюсь, без меня. Птица боевая,
Sen mi, mi timas, ili forkrevos. La ansero, ĝi estas
нежная, она требует ухода... Эх, кабы не гуси!
birdo batalema, delikata, ĝi bezonas prizorgon ...
Пушкиным-то меня не удивишь, — и он опять
Aĥ, se ne temus pri la anseroj! Ja per Puŝkin oni
завздыхал.
min ne priruzus, — kaj li denove suspiris.
Тут зал осветился ярко, и Никанору Ивановичу Ĉi tiam la spektejon plenigis hela lumo, kaj стало сниться, что из всех дверей в него
Nudokrudov sonĝis, ke el ĉiuj pordoj ŝutiĝis
посыпались повара в белых колпаках и с
blankĉapelaj kuiristoj, ĉiu kun ĉerpilo en la mano.
разливными ложками в руках. Поварята
Kuirknaboj enportis tinon plenan je supo kaj
втащили в зал чан с супом и лоток с
pletegon ŝarĝitan je distranĉita sekala pano. La
нарезанным черным хлебом. Зрители
spektantoj plivigliĝis. La gajaj kuiristoj klopodadis
оживились. Веселые повара шныряли между
inter la teatruloj, disverŝadis la supon en la bovlojn
театралами, разливали суп в миски и раздавали kaj distribuis la panon.
хлеб.
— Обедайте, ребята, — кричали повара, — и
— Manĝu, knabegoj, — kriis la kuiristoj, — kaj
сдавайте валюту! Чего вам зря здесь сидеть?
liveru la valuton! Kial vi sidij ĉi tie? Jen granda
Охота была эту баланду хлебать. Поехал
ĝuo, sorbadi tiun atriposupaĉon! Revenu hejmen,
домой, выпил как следует, закусил, хорошо!
bone drinku, almanĝetu — agrable!
— Ну, чего ты, например, засел здесь, отец? — — Ekzemple vi, patro, nu kial vi restas enŝlosite ĉi Обратился непосредственно к Никанору
tie? — dika kuiristo kun frambokolora nuko
Ивановичу толстый с малиновой шеей повар,
demandis rekte Nudokrudovon, prezentante al li
протягивая ему миску, в которой в жидкости
bovlon plenan je likvaĵo, en kiu solece flosis
одиноко плавал капустный лист.
peceto de brasikfolio.
— Нету! Нету! Нету у меня! — Страшным
— Sed nenion mi havas, nenion! — per terura
голосом прокричал Никанор Иванович, —
voĉo kriis Nikanoro Ivaniĉ, — ĉu vi komprenas,
понимаешь, нету!
nenion!
— Нету? — Грозным басом взревел повар, —
— Ĉu nenion? — per timiga baso muĝis la
нету? — Женским ласковым голосом спросил
kuiristo, — nenion, ĉu? — li redemandis per milda
он, — нету, нету, — успокоительно забормотал
ina voĉo, — nenion, nenion, — li trankvilige
он, превращаясь в фельдшерицу Прасковью
murmuris ŝanĝiĝante en la vickuracistinon
Федоровну.
Praskovja Fjodorovna.
Та ласково трясла стонущего во сне Никанора
Ŝi delikate skuetis la ŝultron de Nudokrudov, kiu
Ивановича за плечо. Тогда растаяли повара и
ĝemis en sia dormo. Tiam aerdisiĝis la kuiristoj kaj
развалился театр с занавесом. Никанор
disfalis la teatro kun la kurteno. Tralarme Nikanoro
Иванович сквозь слезы разглядел свою комнату Ivaniĉ distingis sian kuracejan ĉambron kaj du в лечебнице и двух в белых халатах, но отнюдь homojn en blanka kitelo — tamen neniel la
не развязных поваров, сующихся к людям со
impertinentajn kuiristojn ĝenantajn onin per siaj
своими советами, а доктора и все ту же
konsiloj, sed doktoron kaj la ĵus menciitan
Прасковью Федоровну, держащую в руках не
vickuracistinon, kiu tenis ne bovlon sed telereton
миску, а тарелочку, накрытую марлей, с
kovritan per gazo, sur kiu kuŝis injektilo.
лежащим на ней шприцем.
— Ведь это что же, — горько говорил Никанор — Ja kio do ĉio ĉi estas? — amare diris
Иванович, пока ему делали укол, — нету у
Nudokrudov dum oni faris al li injekton. —
меня и нету! Пусть Пушкин им сдает валюту.
Nenion mi havas, nenion kaj nenion! Puŝkin liveru
Нету!
al ili valuton. Mi havas nenion.
— Нету, нету, — успокаивала добросердечная
— Nenion, tute nenion, — trankviligadis lin la
Прасковья Федоровна, — а на нет и суда нет.
kompatema Praskovja Fjodorovna. — Kaze de
nulo vanas postulo.
Никанору Ивановичу полегчало после
Post la injekto Nudokrudov sin sentis pli bone kaj
впрыскивания, и он заснул без всяких
endormiĝis sensonĝe.
сновидений.
Но благодаря его выкрикам тревога передалась Sed sekve de liaj elkrioj la angoro komunikiĝis en в 120-ю комнату, где больной проснулся и стал la ĉambron 120-an, kie la paciento vekiĝis kaj искать свою голову, и в 118-ю, где
ekserĉis sian kapon, kaj en la 118-an, kie la
забеспокоился неизвестный Мастер и в тоске
nekonata majstro maltrankviliĝis kaj angore tordis
заломил руки, глядя на луну, вспоминая
siajn manojn, rigardante la lunon, rememorante la
горькую, последнюю в жизни осеннюю ночь,
amaran, lastan en la vivo aŭtunan nokton, la
полоску света из-под двери в подвале и
lumstrieton el sub la pordo kaj la malbukliĝintajn
развившиеся волосы.
harojn.
Из 118-й комнаты тревога по балкону
El la 118-a ĉambro, per la balkono, la angoro
перелетела к ивану, и он проснулся и заплакал.
transflugis al Ivano, li vekiĝis kaj ekploris.
Но врач быстро успокоил всех встревоженных, Sed la deĵora kuracisto rapide kvietigis ĉiujn скорбных главою, и они стали засыпать.
maltrankviliĝintojn, suferantajn je la kapo, kaj unu
Позднее всех забылся Иван, когда над рекой
post alia ili endormiĝis. Laste endormiĝis Ivano,
уже светало. После лекарства, напоившего все
kiam super la rivero la ĉielo komencis heliĝi. Post
его тело, успокоение пришло к нему, как волна, la kuracilo, malsoifiginta lian tutan korpon, la накрывшая его. Тело его облегчилось, а голову kvieto kvazaŭ ondo venis lin kovri. La korpo обдувала теплым ветерком дрема. Он заснул, и malpeziĝis, la kapon milde ĉirkaŭblovetis
последнее, что он слышал наяву, было
dormemo. La lasta, kion li aŭdis maldorme, estis la
предрассветное щебетание птиц в лесу. Но они antaŭmatena kvivito de la birdoj en la arbaro. Sed вскоре умолкли, и ему стало сниться, что
baldaŭ ili silentiĝis, kaj li sonĝis, ke la suno jam
солнце уже снижалось над Лысой горой, и
komencas malleviĝi super la Kalva Monto, kaj ke
была эта гора оцеплена двойным оцеплением...
duobla kordono ĉirkaŭas la altaĵon.
Глава 16. Казнь
Ĉapitro 16 LA EKZEKUTO
Солнце уже снижалось над Лысой горой, и
La suno jam komencis malleviĝi super la Kalva
была эта гора оцеплена двойным оцеплением.
Monto, kaj duobla kordono ĉirkaŭis la altaĵon.
Та кавалерийская ала, что перерезала
La alao, kiu antaŭ la tagmezo krucis la vojon de la
прокуратору путь около полудня, рысью вышла prokuratoro, trote venis al la Ĥebrona Pordego. Ĝia к хевровским воротам города. Путь для нее уже vojo jam estis pretigita. La infanterianoj de la был приготовлен. Пехотинцы каппадокийской
Kapadocia kohorto dispuŝis al la flankoj la
когорты отдавили в стороны скопища людей,
amasojn de homoj, muloj kaj kameloj, kaj la alao,
мулов и верблюдов, и ала, рыся и поднимая до
trotante kaj levante ĉielen blankajn polvokolonojn,
неба белые столбы пыли, вышла на
atingis la disirejon: la suda vojo kondukis al Bet-
перекресток, где сходились две дороги: южная, Leĥem, la nord’okcidenta — al Jafo. La alao ведущая в Вифлеем, и северо-западная — в
impetis laŭ la nord’okcidenta vojo. La
Яффу. Ала понеслась по северо-западной
kapadocianoj borderis la vojon, anticipe
дороге. Те же каппадокийцы были рассыпаны
forflankiginte la karavanojn, kiuj rapidis al la festo
по краям дороги, и заблаговременно они
en Jerŝalaimon. Pilgrimuloj forlasis siajn
согнали с нее в стороны все караваны,
porokazajn striitajn tendojn, starigitajn sur la
спешившие на праздник в Ершалаим. Толпы
herbo, kaj amasiĝis malantaŭ la kapadocianoj.
богомольцев стояли за каппадокийцами,
Irinte proksimume kilometron, la alao devancis la
покинув свои временные полосатые шатры,
duan kohorton de la Fulma legio, kaj post ankoraŭ
раскинутые прямо на траве. Пройдя около
unu kilometro ĝi unua atingis la piedon de la Kalva
километра, ала обогнала вторую когорту
Monto. Ĉi tie la alao deĉevaliĝis. La alaestro ĝin
молниеносного легиона и первая подошла,
dividis en plotonojn, kiuj encirkligis la piedon de
покрыв еще километр, к подножию Лысой
la nealta monteto, lasante libera nur unu pasejon de
горы. Здесь она спешилась. Командир рассыпал la Jafa vojo.
алу на взводы, и они оцепили все подножие
невысокого холма, оставив свободным только
один подъем на него с яффской дороги.
Через некоторое время за алой подошла к
Post kelka tempo venis la dua kohorto, ĝi iris pli
холму вторая когорта, поднялась на один ярус
alten kaj kordonis la pinton.
выше и венцом опоясала гору.
Наконец подошла кентурия под командой
Fine venis la centurio komandata de Marko
Марка Крысобоя. Она шла, растянутая двумя
Ratobuĉulo. Ĝi marŝis disigite en du kolumnojn
цепями по краям дороги, а между этими
inter kiuj, eskortate de la sekreta gardistaro, ĉaro
цепями, под конвоем тайной стражи, ехали в
transportis la tri kondamnitojn, sur kies brusto
повозке трое осужденных с белыми досками на
pendis blanka tabulo kun la surskribo: «Krimulo
шее, на каждой из которых было написано
kaj ribelano», en du lingvoj, la aramea kaj la greka.
«Разбойник и мятежник» на двух языках —
La ĉaron de la krimuloj sekvis aliaj, portantaj freŝe
арамейском и греческом. За повозкой
tajlitajn fostojn, transversajn trabojn, ŝnurojn,
осужденных двигались другие, нагруженные
sitelojn kaj hakilojn. Post tiuj ĉaroj veturis la ses
свежеотесанными столбами с перекладинами,
ekzekutistoj. Post ili rajdis centuriestro Marko, la
веревками, лопатами, ведрами и топорами. На
estro de la Jerŝalaima Templa gardo, kaj la
этих повозках ехали шесть палачей. За ними
kapuĉulo, kiun Pilato mallonge rendevuis en la
верхом ехали кентурион марк, начальник
kurtenita ĉambro de la palaco. Malantaŭe iris
храмовой стражи в Ершалаиме и тот самый
soldatvico, sekvate de kelkaj dumil spektemuloj,
человек в капюшоне, с которым Пилат имел
kiuj malgraŭ la infera varmego volis vidi la
мимолетное совещание в затемненной комнате kuriozaĵon.
во дворце. Замыкалась процессия солдатской
цепью, а за нею уже шло около двух тысяч
любопытных, не испугавшихся адской жары и
желавших присутствовать при интересном
зрелище.
К этим любопытным из города присоединились Al la spektemaj urbanoj aliĝadis interesitaj
теперь любопытные богомольцы, которых
pilgrimuloj, kiujn neniu malhelpis sekvi la
беспрепятственно пропускали в хвост
procesion. Akompanate de la akutaj krioj de la
процессии. Под тонкие выкрики глашатаев,
anoncistoj, senditaj kun la centurio kaj ripetantaj la
сопровождавших колонну и кричавших то, что
kriitan de Pilato antaŭ la tagmezo, la procesio
около полудня прокричал Пилат, она втянулась atingis la Kalvan Monton.
на Лысую гору.
Ала пропустила всех во второй ярус, а вторая
La alao enlasis ĉiujn en la unuan zonon; male, la
кентурия пропустила наверх только тех, кто
dua kohorto tralasis supren nur tiujn, kiuj havis
имел отношение к казни, а затем, быстро
rolon en la ekzekuto, kaj per rapida manovro
маневрируя, рассеяла толпу вокруг всего
disŝutis la amason ĉirkaŭ la tuta monteto, inter la
холма, так что та оказалась между пехотным
infanteria gardo supre kaj la kavaleria malsupre.
оцеплением вверху и кавалерийским внизу.
Oni povis spekti la ekzekuton tra la maldensa ĉeno
Теперь она могла видеть казнь сквозь
de la infanterianoj.
неплотную цепь пехотинцев.
Итак, прошло со времени подъема процессии
Do, pli ol tri horoj pasis post kiam la procesio
на гору более трех часов, и солнце уже
suriris la altaĵon, la suno jam estis malleviĝanta
снижалось над Лысой горой, но жар еще был
super la Kalva Monto, sed la varmego restis
невыносим, и солдаты в обоих оцеплениях
neeltenebla, la soldatoj en ambaŭ kohortoj suferis
страдали от него, томились от скуки и в душе
pro ĝi, langvoris pro la enuo, kaj senvoĉe
проклинали трех разбойников, искренне желая
malbenadis la tri krimulojn, sincere dezirante al ili
им скорейшей смерти.
plej rapidan morton.
Маленький командир алы со взмокшим лбом и La malgranda alaestro, kiu restis ĉe la piedo de la в темной от пота на спине белой рубахе,
monteto apud la kordonpasejo, havis ŝviton sur la
находившийся внизу холма у открытого
frunto, pro la ŝvito lia blanka ĥitono malheliĝis sur
подъема, то и дело подходил к кожаному ведру la dorso, fojon post fojo li iris al la unua plotono, в первом взводе, черпал из него пригоршнями
per la manoj ĉerpis akvon el la leda sitelo, ĝin
воду, пил и мочил свой тюрбан. Получив от
trinkis kaj verŝis sur sian turbanon. Tio iomete lin
этого некоторое облегчение, он отходил и
faciligadis, li forlasadis la sitelon kaj rekomencadis
вновь начинал мерить взад и вперед пыльную
sian navedan paŝadon laŭ la polva vojo kondukanta
дорогу, ведущую на вершину. Длинный меч его al la pinto. Lia longa glavo frapadis la ŝnuritan стучал по кожаному шнурованному сапогу.
ledan boton. Li volis prezenti al siaj kavalerianoj
Командир желал показать своим кавалеристам
ekzemplon pri eltenemo, tamen kompatante ilin li
пример выносливости, но, жалея солдат,
permesis al siaj soldatoj piramide starigi lancojn
разрешил им из пик, воткнутых в землю,
kaj kovri ilin per blankaj manteloj. Per tiuj tendoj
устроить пирамиды и набросить на них белые
la sirianoj sin ŝirmis kontraŭ la senkompata suno.
плащи. Под этими шалашами и скрывались от
La siteloj rapide malpleniĝadis kaj kavalerianoj de
безжалостного солнца сирийцы. Ведра пустели diversaj plotonoj laŭvice iradis preni akvon en la быстро, и кавалеристы из разных взводов по
ravino ĉe la montetpiedo, kie en magra ombro de
очереди отправлялись за водой в балку под
mizeraj morus’arboj malklara rojo vivis siajn
горой, где в жидкой тени тощих тутовых
lastajn tagojn, sekigate de la diabla varmego.
деревьев доживал свои дни на этой
Kaptante la paseman ombron tie enuis la
дьявольской жаре мутноватый ручей. Тут же
ĉevalgardantoj kun la malvigliĝintaj ĉevaloj.
стояли, ловя нестойкую тень, и скучали
коноводы, державшие присмиревших лошадей.
Томление солдат и брань их по адресу
La langvoro de la soldatoj kaj iliaj malbenoj
разбойников были понятны. Опасения
kontraŭ la krimuloj estis kompreneblaj. Feliĉe, ne
прокуратора насчет беспорядков, которые
praviĝis la antaŭtimo de la prokuratoro pri
могли произойти во время казни в
eventuala tumulto dum la ekzekuto en la de li
ненавидимом им городе Ершалаиме, к счастью, abomenata urbo Jerŝalaim. Kiam komenciĝis la
не оправдались. И когда побежал четвертый
kvara horo de la ekzekuto, inter la du kordonoj, la
час казни, между двумя цепями, верхней
infanteria supre kaj la kavaleria ĉe la montetpiedo,
пехотой и кавалерией у подножия, не осталось, male al ĉiuj supozoj ne restis eĉ unu homo. La вопреки всем ожиданиям, ни одного человека.
suno forbruligis la amason kaj pelis ĝin reen al
Солнце сожгло толпу и погнало ее обратно в
Jerŝalaim. Nur ekster la kordono el la du Italiaj
Ершалаим. За цепью двух римских кентурий
centurioj restis du hundoj, nesciate kial venintaj
оказались только две неизвестно кому
nek al kiu apartenantaj. Tamen ankaŭ ilin
принадлежащие и зачем-то попавшие на холм
malvigligis la varmego kaj ili kuŝis eliginte la
собаки. Но и их сморила жара, и они легли,
langon, brue spiris kaj neniel atentis la verddorsajn
высунув языки, тяжело дыша и не обращая
lacertojn, la solajn vivulojn kiujn ne maloportunis
никакого внимания на зеленоспинных ящериц,
la suno kaj kiuj rapide sin movis inter la ardaj
единственных существ, не боящихся солнца и
ŝtonoj kaj iaj granddornaj rampaĵoj.
шныряющих меж раскаленными камнями и
какими-то вьющимися по земле растениями с
большими колючками.
Никто не сделал попытки отбивать
Neniu provis liberigi la kondamnitojn — nek en
осужденных ни в самом Ершалаиме,
Jerŝalaim, plenplena je trupoj, nek ĉi tie, sur la
наводненном войсками, ни здесь, на
gardata monteto — kaj la amaso reiris en la urbon
оцепленном холме, и толпа вернулась в город,
ĉar fakte, absolute nenio interesa estis pri tiu
ибо, действительно, ровно ничего интересного
ekzekuto, dum tie for, en la urbo, jam progresis la
не было в этой казни, а там в городе уже шли
preparoj al la granda festo de Pasko, komenciĝonta
приготовления к наступающему вечером
vespere.
великому празднику пасхи.
Римская пехота во втором ярусе страдала еще
La Italia infanterio en la supra kordono suferis eĉ
больше кавалеристов. Кентурион Крысобой
pli ol la kavalerianoj. La sola cedo de centuriestro
единственно что разрешил солдатам — это
Ratobuĉulo estis, ke li permesis al la soldatoj
снять шлемы и накрыться белыми повязками,
demeti la kaskon kaj kovri sin per blanka tuko
смоченными водой, но держал солдат стоя и с
trempita en akvo; tamen ili devis stari tenante la
копьями в руках. Сам он в такой же повязке, но lancon en la mano. Li mem surhavis similan tukon,
не смоченной, а сухой, расхаживал невдалеке
sed sekan, kaj paŝadis tien kaj reen apud la grupo
от группы палачей, не сняв даже со своей
de ekzekutistoj ne demetinte de sur sia brusto la
рубахи накладных серебряных львиных морд,
ornamon el arĝentaj leonkapoj, ne demetinte la
не сняв поножей, меча и ножа. Солнце било
kruringojn nek la glavon nek la ponardon. La suno
прямо в кентуриона, не причиняя ему никакого batadis rekte sur la centuriestron sen iel ajn lin вреда, и на львиные морды нельзя было
damaĝi, kaj oni ne povis rigardi la leonkapojn, ĉar
взглянуть, глаза выедал ослепительный блеск
la okulojn brulvundis la blindiga brilo de la arĝento
как бы вскипавшего на солнце серебра.
kvazaŭ bolanta sub la sunradioj.
На изуродованном лице Крысобоя не
La misforma vizaĝo de Ratobuĉulo esprimis nek
выражалось ни утомления, ни неудовольствия,
lacon nek malplezuron. Ŝajnis, ke la grandegulo
и казалось, что великан кентурион в силах
centuriestro kapablas tiel paŝadi la tutan tagon, la
ходить так весь день, всю ночь и еще день, —
tutan nokton, kaj ankoraŭ tagon — tiom, kiom
словом, столько, сколько будет надо. Все так
necesos. Plu tiel paŝadi, metinte la manojn sur la
же ходить, наложив руки на тяжелый с
pezan zonon kun ĝiaj kupraj platetoj, same ĵetante
медными бляхами пояс, все так же сурово
la severajn rigardojn jen al la fostoj kun la
поглядывая то на столбы с казненными, то на
ekzekutatoj, jen al la soldatoj en la gardoĉeno, per
солдат в цепи, все так же равнодушно
la pinto de sia vila boto same indiferente forpuŝeti
отбрасывая носком мохнатого сапога
la survoje renkontatajn homajn ostojn, blankigitajn
попадающиеся ему под ноги выбеленные
de la tempo, aŭ malgrandajn silikojn.
временем человеческие кости или мелкие
кремни.
Тот человек в капюшоне поместился недалеко
La kapuĉulo estis sin instalinta sur tripieda tabureto
от столбов на трехногом табурете и сидел в
nemalproksime de la fostoj, kaj sidis serena kaj
благодушной неподвижности, изредка,
senmova, nur foje-foje li pro enuo fosis la sablon
впрочем, от скуки прутиком расковыривая
per vergo.
песок.
То, что было сказано о том, что за цепью
La antaŭa aserto, ke ekster la legianĉeno ne restis
легионеров не было ни одного человека, не
eĉ unu homo, ne tute ĝustas. Ekzakte unu homo ja
совсем верно. Один-то человек был, но просто
tie estis, kvankam ne ĉiuj povis lin vidi. Li lokis
не всем он был виден. Он поместился не на той
sin ne sur tiu deklivo, kie estis lasita la pasejo sur
стороне, где был открыт подъем на гору и с
la monteton kaj de kie oni povis la plej oportune
которой было удобнее всего видеть казнь, а в
spekti la ekzekuton, sed sur la deklivo norda, ne la
стороне северной, там, где холм был не отлог и malkruta kaj facile surirebla, sed la malglata, kun доступен, а неровен, где были и провалы и
eroziaĵoj kaj fendoj, kie sin kroĉante je la senakva
щели, там, где, уцепившись в расщелине за
tero malbenita de la ĉielo, en rokkrevaĵo, provis
проклятую небом безводную землю, пыталось
vivi malsana fig’arbaĉo.
жить больное фиговое деревцо.
Именно под ним, вовсе не дающим никакой
Ĝuste sub ĝi, sub la arbaĉo donanta nenian
тени, и утвердился этот единственный зритель, ombron, sin instalis tiu sola spektanto — ne а не участник казни, и сидел на камне с самого
partoprenanto! — de la ekzekuto, kaj tie li sidis sur
начала, то есть вот уже четвертый час. Да, для
ŝtono ekde la komenco, jam pli ol tri horojn. Jes,
того чтобы видеть казнь, он выбрал не лучшую, por spekti la ekzekuton li elektis ne la plej bonan а худшую позицию. Но все-таки и с нее столбы sed la plej malbonan lokon. Tamen ankaŭ de tie la были видны, видны были за цепью и два
fostoj estis videblaj, tra la kordono videblis ankaŭ
сверкающие пятна на груди кентуриона, а
la du brilmakuloj sur la brusto de la centuriestro,
этого, по-видимому, для человека, явно
kaj tio, verŝajne, plene sufiĉis al la viro, kiu
желавшего остаться мало замеченным и никем
evidente volis eviti troan atenton kaj eventualan
не тревожимым, было совершенно достаточно.
ĉikanon.
Но часа четыре тому назад, при начале казни,
Sed antaŭ kvar horoj, kiam la ekzekuto estis
этот человек вел себя совершенно не так и
komencota, tiu homo, tute male, agis eĉ tre
очень мог быть замечен, отчего, вероятно, он и atentige, kaj supozeble ĝuste tio nun devigis lin
переменил теперь свое поведение и уединился.
ŝanĝi sian konduton kaj sin retiri.
Тогда, лишь только процессия вошла на самый Antaŭ kvar horoj, kiam ĵus pasinte la kordonon la верх за цепь, он и появился впервые и притом
procesio atingis la pinton, li unuafoje aperis ĉi tie
как человек явно опоздавший. Он тяжело
kaj aspektis kiel homo evidente malfruiĝinta. Li
дышал и не шел, а бежал на холм, толкался и,
anhelis, sur la monteton li ne paŝe iris sed kuris, li
увидев, что перед ним, как и перед всеми
dispuŝadis la antaŭirantojn, kaj kiam li vidis, ke
другими, сомкнулась цепь, сделал наивную
antaŭ li, same kiel antaŭ ĉiuj aliaj, fermiĝis la
попытку, притворившись, что не понимает
gardoĉeno, li naive provis, ŝajnigante ke li ne
раздраженных окриков, прорваться между
komprenas la kolerajn avertokriojn, tragliti inter la
солдатами к самому месту казни, где уже
soldatoj sur la lokon mem de la ekzekuto, kie la
снимали осужденных с повозки. За это он
kondamnitoj jam estis deĉarigataj. Pro tio li ricevis
получил тяжелый удар тупым концом копья в
sur la bruston puŝegon per la malakra ekstremo de
грудь и отскочил от солдат, вскрикнув, но не от lanco, kaj forsaltis de la soldatoj kun krio боли, а от отчаяния. Ударившего легионера он
esprimanta ne doloron sed malesperon. Al la
окинул мутным и совершенно равнодушным ко puŝinta lin legiano li ĵetis malklaran kaj tute
всему взором, как человек, не чувствительный
indiferentan rigardon, kiel homo nesensiva pri
к физической боли.
korpa doloro.
Кашляя и задыхаясь, держась за грудь, он
Tusante kaj anhelante, tenante sian manon sur la
обежал кругом холма, стремясь на северной
brusto, li kuris ĉirkaŭ la monteto, serĉante sur la
стороне найти какую-нибудь щель в цепи, где
norda deklivo ian ajn interspacon en la gardoĉeno,
можно было бы проскользнуть. Но было уже
kie li povus tragliti enen. Sed li malfruis. La ringo
поздно. Кольцо сомкнулось. И человек с
jam fermiĝis. Kaj la viro, kies vizaĝon tordis
искаженным от горя лицом вынужден был
aflikto, devis rezigni siajn provojn penetri al la
отказаться от своих попыток прорваться к
ĉaroj, de kiuj oni jam malŝarĝis la fostojn. Tiuj
повозкам, с которых уже сняли столбы. Эти
provoj povis rezultigi nur lian areston, kaj esti
попытки не к чему не привели бы, кроме того,
arestita en tiu tago neniel akordis kun lia plano.
что он был бы схвачен, а быть задержанным в
этот день никоим образом не входило в его
план.
И вот он ушел в сторону к расщелине, где было Tial li deiris malantaŭen al la rokkrevaĵo, kie estis спокойнее и никто ему не мешал.
pli kviete kaj kie neniu lin ĝenis.
Теперь, сидя на камне, этот чернобородый, с
Nun, sidante sur ŝtono, tiu viro, nigrabarba, kies
гноящимися от солнца и бессоницы глазами
okuloj pusis pro la suno kaj maldormado,
человек тосковал. Он то вздыхал, открывая
sopiregis. Jen li suspiris, malfermante sian
свой истасканный в скитаниях, из голубого
eksbluan, malpure grizan taliton trivitan dum la
привратившийся в грязно-серый таллиф, и
vagadoj, kaj nudigis la kontuzitan bruston, sur kiu
обнажал ушибленную копьем грудь, по
fluetis la malklara ŝvito; jen li, en neeltenebla
которой стекал грязный пот, то в невыносимой turmento, levis la okulojn al la ĉielo kaj observis la муке поднимал глаза в небо, следя за тремя
tri vulturojn, kiuj jam delonge kroze ŝvebis en la
стервятниками, давно уже плававшими в
alto antaŭsentante baldaŭan regalon; jen li fiksis
вышине большими кругами в предчувствии
sian senesperan rigardon sur la flavan teron kaj
скорого пира, то вперял безнадежный взор в
vidis tie duone disfalintan hundan kranion kaj
желтую землю и видел на ней
kurantajn ĉirkaŭ ĝi lacertojn.
полуразрушенный собачий череп и бегающих
вокруг него ящериц.
Мучения человека были настолько велики, что
Lia turmento estis tiom granda, ke fojon post fojo
по временам он заговаривал сам с собой.
li rekomencis paroli al si mem.
— О, я глупец! — Бормотал он, раскачиваясь
— Ho, stultulo mi estas! — li murmuris, en sia
на камне в душевной боли и ногтями царапая
animdoloro ŝanceliĝante sur la ŝtono kaj per la
смуглую грудь, — глупец, неразумная
ungoj skrapante sian brunhaŭtan bruston, —
женщина, трус! Падаль я, а не человек!
stultulo, malsaĝa virino, timulo! Ne homo mi estas
sed kadavraĵo!
Он умолкал, поникал головой, потом,
Li silentiĝadis mallevante la kapon, poste, trinkinte
напившись из деревянной фляги теплой воды,
el sia ligna pendbotelo kelkajn glutojn da varma
оживал вновь и хватался то за нож, спрятанный akvo, li denove plivigliĝadis, ekprenante jen la под таллифом на груди, то за кусок пергамента, tranĉilon, kaŝitan sub la talito sur la brusto, jen la лежащий перед ним на камне рядом с палочкой pergamenon kuŝantan antaŭ li sur ŝtono, apud
и пузырьком с тушью.
kalamo kaj inkujo.
На этом пергаменте уже были набросаны
Skribaĵoj jam nigris sur la pergameno:Pasas la
записи: «Бегут минуты, и я, Левий Матвей,
minutoj, kaj mi, Levio Mateo, estas sur la Kalva
нахожусь на Лысой горе, а смерти все нет!»
Monto, kaj la morto plu ne venas!
Далее:
Poste:
«Солнце склоняется, а смерти нет».
La suno malleviĝas sed la morto ne venas.
Теперь Левий Матвей безнадежно записал
Nun Levio Mateo senespere skribis per la akra
острой палочкой так:
kalamo jenon:
«Бог! За что гневаешься на него? Пошли ему
Dio! Kial vi koleras kontraŭ li? Sendu al li la
смерть».
morton!
Записав это, он болезненно всхлипнул и опять
Tion skribinte li senlarme singultis kaj refoje per la
ногтями изранил свою грудь.
ungoj skrapis sian bruston.
Причина отчаяния Левия заключалась в той
La afliktegon de Levio kaŭzis la terura misŝanco,
страшной неудаче, что постигла Иешуа и его,
trafinta Jeŝuan kaj lin, kaj krome, la grava eraro
и, кроме того, в той тяжкой ошибке, которую
kiun li, Levio, sin opiniis farinta. Antaŭ du tagoj
он, Левий, по его мнению, совершил.
Jeŝua kaj Levio estis en Betanio, apud Jerŝalaim,
Позавчера днем Иешуа и Левий находились в
gastigate de legomkultivisto kiu tre ŝatis la
вифании под Ершалаимом, где гостили у
predikojn de Jeŝua. La tutan matenon ambaŭ gastoj
одного огородника, которому чрезвычайно
laboris en la legomĝardeno helpante la mastron,
понравились проповеди Иешуа. Все утро оба
kaj intencis iri al Jerŝalaim vespere, profitante la
гостя проработали на огороде, помогая
malvarmeton. Tamen Jeŝua ial ekhastis, diris, ke en
хозяину, а к вечеру собирались идти по
la urbo li havas urĝan aferon, kaj proksimume je la
холодку в Ершалаим. Но Иешуа почему-то
tagmezo li foriris sola. Ĉi tio estis la unua eraro de
заспешил, сказал, что у него в городе
Levio Mateo. Kial, nu kial li lasis lin foriri sola!
неотложное дело, и ушел около полудня один.
Вот в этом-то и заключалась первая ошибка
Левия Матвея. Зачем, зачем он отпустил его
одного!
Вечером Матвею идти в Ершалаим не
Vespere Mateo ne sukcesis iri al Jerŝalaim. Subite
пришлось. Какая-то неожиданная и ужасная
lin trafis ia terura misfarto. Li havis tremfebron, lia
хворь поразила его. Его затрясло, тело его
korpo pleniĝis je fajro, li klakis per la dentoj kaj
наполнилось огнем, он стал стучать зубами и
ĉiuminute petis, ke oni donu al li trinki. Nenien li
поминутно просить пить. Никуда идти он не
povis iri. Li falis sur ĉevalkovrilon en la ŝedo de la
мог. Он повалился на попону в сарае
legomkultivisto kaj kuŝis sur ĝi ĝis la frua mateno
огородника и провалялся на ней до рассвета
de la vendredo, kiam la malsano forlasis lin same
пятницы, когда болезнь так же неожиданно
subite kiel ĝi estis lin kaptinta. Kvankam li estis
отпустила левия, как и напала на него. Хоть он ankoraŭ malforta kaj liaj gamboj tremis, tamen li, был еще слаб и ноги его дрожали, он, томимый premate de antaŭsento pri malfeliĉo, adiaŭis la каким-то предчувствием беды, распростился с
gastiganton kaj iris al Jerŝalaim. Tie li eksciis, ke la
хозяином и отправился в Ершалаим. Там он
antaŭsento lin ne trompis. La malfeliĉo estis
узнал, что предчувствие его не обмануло. Беда
okazinta. Levio estis en la hom’amaso kaj aŭdis la
случилась. Левий был в толпе и слышал, как
prokuratoron anonci la verdikton. Kiam la
прокуратор объявил приговор когда
kondamnitoj estis kondukataj al la ekzekutejo,
осужденных повели на гору, Левий Матвей
Levio Mateo kelkan tempon kuris en la amaso de
бежал рядом с цепью в толпе любопытных,
la spektemuloj tuj apud la gardoĉeno, ĉiel penante
стараясь каким-нибудь образом незаметно дать kaŝe sciigi al Jeŝua almenaŭ tion, ke li, Levio, estas знать Иешуа хотя бы уж то, что он, левий,
ĉi tie, apud li, ke li ne forlasis lin sur lia lasta vojo,
здесь, с ним, что он не бросил его на последнем kaj ke li preĝas, ke la morto venu al Jeŝua kiel eble пути и что он молится о том, чтобы смерть
plej rapide. Sed Jeŝua rigardis antaŭen for, laŭ la
Иешуа постигла как можно скорее. Но Иешуа,
direkto kien li estis veturigata, kaj certe Levion li
смотрящий вдаль, туда, куда его увозили,
ne vidis.
конечно, Левия не видал.
И вот, когда процессия прошла около
Do, kiam la procesio estis pasinta preskaŭ
полуверсты по дороге, Матвея, которого
trionmejlon ekster la urbo, Mateo, puŝate en la
толкали в толпе у самой цепи, осенила простая amaso apud la gardoĉeno, ekhavis simplan kaj и гениальная мысль, и тотчас же, по своей
brilan ideon, kaj kun sia kutima flamiĝemo li tuj
горячности, он осыпал себя проклятиями за то, superŝutis sin per malbenoj pro tio, ke li ne trovis что она не пришла ему раньше. Солдаты шли
ĝin pli frue. La soldatoj iris en ne tre densa ĉeno.
не тесною цепью. Между ними были
Inter ili estis iom da spaco. Aplikante grandan
промежутки. При большой ловкости и очень
lerton kaj tre ĝuste kalkulitajn movojn oni povis,
точном расчете можно было, согнувшись,
fleksinte la dorson, trakuri inter du legianoj, atingi
проскочить между двумя легионерами,
la ĉaron kaj salti sur ĝin. Tiam Jeŝua estus savita je
дорваться до повозки и вскочить на нее. Тогда
la turmento.
Иешуа спасен от мучений.
Одного мгновения достаточно, чтобы ударить
Unu momento sufiĉos por ponardi Jeŝuan en la
Иешуа ножом в спину, крикнув ему: «Иешуа! Я dorson, kriinte al li: «Jeŝua! Mi vin savas kaj kun спасаю тебя и ухожу вместе с тобой! Я,
vi foriras! Mi, Mateo, via fidela kaj ununura
Матвей, твой верный и единственный ученик!»
disĉiplo!»
А если бы бог благословил еще одним
Kaj se Dio benus lin per ankoraŭ unu libera
свободным мгновением, можно было бы успеть momento, tiam ankaŭ sin mem li povus ponardi kaj заколоться и самому, избежав смерти на
tiel eviti la morton sur fosto. Cetere, ĉi tio
столбе. Впрочем, последнее мало интересовало malmulte interesis Levion la eksimpostiston. Li ne Левия, бывшего сборщика податей. Ему было
zorgis, kiamaniere li mortos. Li volis nur ke Jeŝua,
безразлично, как погибать. Он хотел одного,
kiu dum sia tuta vivo al neniu ajn faris eĉ
чтобы Иешуа, не сделавший никому в жизни
malplejan malbonon, evitu la turmenton.
ни малейшего зла, избежал бы истязаний.
План был очень хорош, но дело заключалось в
La plano estis bonega, sed malfeliĉe, Levio havis
том, что у Левия ножа с собою не было. Не
kune nenian ponardon. Ankaŭ da mono li ne havis
было у него и ни одной монеты денег.
eĉ unu moneron.
В бешенстве на себя, Левий выбрался из толпы Furiozante kontraŭ si mem, Levio sin malimplikis и побежал обратно в город. В горящей его
el la amaso kaj kuris reen al la urbo. En lia brulanta
голове прыгала только одна горячечная мысль
kapo pulsegis nur unu febra penso pri tio, ke li tuj,
о том, как сейчас же, каким угодно способом,
iel ajn, havigu al si en la urbo ponardon kaj
достать в городе нож и успеть догнать
reatingu la procesion antaŭ ol estos tro malfrue.
процессию.
Он добежал до городских ворот, лавируя в
Li kuris ĝis la urba pordego manovrante en la
толчее всасывавшихся в город караванов, и
karavansvarmo ensuĉata de la urbo, kaj maldekstre
увидел на левой руке у себя раскрытую дверь
de si li ekvidis la malfermitan pordon de
лавчонки, где продавали хлеб. Тяжело дыша
panbutiko. Anhelante post la kuro sur la varmega
после бега по раскаленной дороге, Левий
vojo, Levio sin ordigis, tre digne eniris la butikon,
овладел собой, очень степенно вошел в
salutis la butikistinon, petis ŝin mallevi al li de la
лавчонку, приветствовал хозяйку, стоявшую за breto la plej supran panon, ial plaĉintan al li pli ol прилавком, попросил ее снять с полки верхний la ceteraj, kaj kiam ŝi sin forturnis, silente kaj каравай, который почему-то ему понравился
rapide li prenis de sur la vendotablo aĵon, ol kiu pli
больше других, и, когда та повернулась, молча
taŭga estas nenio en la mondo: la razile akran,
и быстро взял с прилавка то, чего лучше и быть longan pantranĉilon — kaj impetis for el la butiko.
не может, — отточенный, как бритва, длинный Post kelkaj minutoj li denove estis sur la Jafa vojo.
хлебный нож, и тотчас кинулся из лавки вон.
Sed la procesio jam ne estis videbla. Li ekkuris.
Через несколько минут он вновь был на
Fojfoje li devis fali en la polvon kaj senmove kuŝi
яффской дороге. Но процессии уже не было
por respiri. Tiel li kuŝadis, mirigante la homojn
видно. Он побежал. По временам ему
kiuj piede aŭ sur mulo pasis al Jerŝalaim. Li kuŝis,
приходилось валиться прямо в пыль и лежать
aŭskultante sian koron marteladi ne nur en la
неподвижно, чтобы отдышаться. И так он
brusto sed ankaŭ en la kapo kaj ankaŭ en la oreloj.
лежал, поражая проезжающих на мулах и
Apenaŭ retrovinte la spiron li saltis sur la piedojn
шедших пешком в Ершалаим людей. Он лежал, kaj kuris plu, tamen pli kaj pli malrapide. Kiam li слушая, как колотится его сердце не только в
fine ekvidis la longan procesion iri en polvonubo,
груди, но и в голове и в ушах. Отдышавшись
ĝi jam estis apud la piedo de la monteto.
немного, он вскакивал и продолжал бежать, но
все медленнее и медленнее. Когда он наконец
увидал пылящую вдали длинную процессию,
она была уже у подножия холма.
— О, бог... — Простонал Левий, понимая, что
— Dio ... — ĝemis Levio, komprenante ke li
он опаздывает. И он опоздал.
malfruiĝas. Li estis veninta tro malfrue.
Когда истек четвертый час казни, мучения
Kiam finiĝis la kvara horo de la ekzekuto, la
Левия достигли наивысшей степени, и он впал
turmento de Levio atingis la plej altan gradon kaj li
в ярость. Поднявшись с камня, он швырнул на
furioziĝis. Li sin levis de la ŝtono, svingĵetis la
землю бесполезно, как он теперь думал,
tranĉilon kies ŝtelon li nun opiniis vana, piede
украденный нож, раздавил флягу ногою, лишив dispremis la pendbotelon, tiel sin senigante je себя воды, сбросил с головы кефи, вцепился в
akvo, forŝiris la turbanon de la kapo, kaj tirante
свои жидкие волосы и стал проклинать себя.
sian maldensan hararon li komencis sin malbeni.
Он проклинал себя, выкликая бессмысленные
Li sin malbenadis, kriis sensencajn vortojn, li
слова, рычал и плевался, поносил своего отца и
muĝis kaj kraĉis, li malgloris siajn gepatrojn,
мать, породивших на свет глупца.
enmondigintajn stultulon.
Видя, что клятвы и брань не действуют и
Vidante ke liaj malbenoj kaj insultoj ne efikas, ke
ничего от этого на солнцепеке не меняется, он
nenio ŝanĝiĝas sub la ardaj sunradioj, li pugnigis la
сжал сухие кулаки, зажмурившись, вознес их к tendenozajn manojn, ferminte la okulojn li levis la небу, к солнцу, которое сползало все ниже,
pugnojn al la ĉielo, al la suno kiu plu deglitis
удлиняя тени и уходя, чтобы упасть в
malsupren longigante la ombrojn kaj flankiĝante
Средиземное море, и потребовал у бога
por sinki en Mediteraneo, kaj li postulis de Dio
немедленного чуда. Он требовал, чтобы бог
senprokrastan miraklon. Li postulis, ke Dio tuj
тотчас же послал Иешуа смерть.
sendu al Jeŝua la morton.
Открыв глаза, он убедился в том, что на холме
Malferminte la okulojn li vidis, ke sur la monteto
все без изменений, за исключением того, что
ĉio restas senŝanĝa, krom ke estingiĝis la blindigaj
пылавшие на груди кентуриона пятна потухли. brilmakuloj sur la brusto de la centuriestro. La Солнце посылало лучи в спины казнимых,
suno sendis la radiojn sur la dorsojn de la
обращенных лицами к Ершалаиму. Тогда
ekzekutatoj, kies vizaĝoj estis turnitaj al Jerŝalaim.
Левий закричал:
Tiam Levio kriis:
— Проклинаю тебя, бог!
— Mi malbenas vin, Dio!
Осипшим голосом он кричал о том, что
Raŭkvoĉe li kriis plu, ke li konvinkiĝis pri la
убедился в несправедливости бога и верить ему maljusto de Dio kaj ke li ĉesas lin fidi.
более не намерен.
— Ты глух! — Рычал Левий, — если б ты не
— Surdulo! — graŭlis Levio, — se vi ne estus
был глухим, ты услышал бы меня и убил его
surda, vi estus min aŭdinta kaj jam lin mortigus.
тут же.
Зажмурившись, Левий ждал огня, который
Levio fermis la okulojn atendante fajron fali sur lin
упадет на него с неба и поразит его самого.
de la ĉielo kaj lin mem forbruligi. Tio ne okazis,
Этого не случилось, и, не разжимая век, Левий
kaj sen malfermi la okulojn Levio plu kriis al la
продолжал выкрикивать язвительные и
ĉielo siajn malicajn kaj ofendajn parolojn. Li
обидные речи небу. Он кричал о полном своем
kriadis pri sia kompleta seniluziiĝo kaj pri tio, ke
разочаровании и о том, что существуют другие ekzistas ankaŭ aliaj dioj kaj religioj. Jes, alia dio боги и религии. Да, другой бог не допустил бы
neniam permesus tion, neniam tolerus ke homo,
того, никогда не допустил бы, чтобы человек,
simila al Jeŝua, estu bruligata de la suno sur fosto.
подобный Иешуа, был сжигаем солнцем на
столбе.
— Я ошибался! — Кричал совсем охрипший
— Mi eraris! — kriis Levio per la tute raŭkiĝinta
Левий, — ты бог зла! Или твои глаза совсем
voĉo, — vi estas dio de la malbono! Aŭ — ĉu la
закрыл дым из курильниц храма, а уши твои
incensa fumo el la Templo tute kovras viajn
перестали что-либо слышать, кроме трубных
okulojn, ĉu viaj oreloj ĉesis aŭdi ion ajn krom la
звуков священников? Ты не всемогущий бог.
trombonaĵojn de la pastroj? Vi ne estas la ĉiopova
Проклинаю тебя, бог разбойников, их
Dio! Vi estas la nigra Dio! Mi malbenas vin, dio de
покровитель и душа!
la krimuloj, ilia protektanto kaj ilia animo!
Тут что-то дунуло в лицо бывшему сборщику и Ĉi tiam io blovis sur la vizaĝon de la eksimpostisto что-то зашелестело у него под ногами. Дунуло
kaj io susuris ĉe liaj piedoj. Refoje venis blovo, kaj
еще раз, и тогда, открыв глаза, Левий увидел,
malferminte la okulojn Levio vidis, ke ĉio en la
что все в мире, под влиянием ли его проклятий mondo — ĉu influite de liaj malbenoj, ĉu pro alia или в силу каких-либо других причин,
kaŭzo — estas ŝanĝiĝinta. La suno malaperis sen
изменилось. Солнце исчезло, не дойдя до моря,
atingi la maron en kiu ĝi ĉiuvespere sinkis. Ĝin
в котором тонуло ежевечерне. Поглотив его, по forglutinte, sur la ĉielo minace kaj nerezisteble небу с запада поднималась грозно и неуклонно estis leviĝanta de la okcidento fulmotondra
грозовая туча. Края ее уже вскипали белой
nubego. Ties rando jam bolis per blanka ŝaŭmo, la
пеной, черное дымное брюхо отсвечивало
nigra fuma ventrego flavete flagris. La nubego
желтым. Туча ворчала, и из нее время от
grumblis kaj foje-foje lasis fali fajrajn fadenojn.
времени вываливались огненные нити. По
Pelate per subita vento, polvokolonoj flugis super
яффской дороге, по скудной гионской долине,
la Jafa vojo, tra la malfekunda Gihona valo, super
над шатрами богомольцев, гонимые внезапно
la tendoj de la pilgrimuloj. Levio silentiĝis
поднявшимся ветром, летели пыльные столбы.
konsiderante, ĉu la fulmotondro, tuj finkovronta
Левий умолк, стараясь сообразить, принесет ли Jerŝalaimon, ion ŝanĝos en la sorto de la
гроза, которая сейчас накроет Ершалаим,
malfeliĉulo Jeŝua. Kaj vidante la fajrofadenojn
какое-либо изменение в судьбе несчастного
distranĉi la nubojn, li komencis petegi, ke
Иешуа. И тут же, глядя на нити огня,
fulmobato trafu la foston de Jeŝua. Pente rigardante
раскраивающие тучу, стал просить, чтобы
en la klaran ĉielon, kiun ankoraŭ ne tute voris la
молния ударила в столб Иешуа. В раскаянии
nubego kaj kie la vulturoj estis forflugantaj por
глядя в чистое небо, которое еще не пожрала
eviti la fulmotondron, Levio pensis, ke malsaĝe li
туча и где стервятники ложились на крыло,
rapidis pri siaj malbenoj. Nun Dio lin ne aŭskultos.
чтобы уходить от грозы, Левий подумал, что
безумно поспешил со своими проклятиями.
Теперь бог не послушает его.
Обратив свой взор к подножию холма, Левий
Mallevinte sian rigardon al la montetpiedo, Levio
приковался к тому месту, где стоял,
fiksis ĝin al tiu loko, kie dise staris la alao, kaj li
рассыпавшись, кавалерийский полк, и увидел,
vidis, ke tie okazis atentindaj ŝanĝoj. De alte Levio
что там произошли значительные изменения. С
klare vidis la soldatojn haste eltiri la lancojn el la
высоты левию удалось хорошо рассмотреть,
tero kaj surmeti la mantelojn, li vidis la
как солдаты суетились, выдергивая пики из
ĉevalgardantojn kureti al la vojo, je la bridrimeno
земли, как набрасывали на себя плащи, как
kondukante la nigrajn ĉevalojn. La alao estis
коноводы бежали к дороге рысцой, ведя на
retirota, tio estis evidenta. Levio, per la mano
поводу вороных лошадей. Полк снимался, это
ŝirmante sian vizaĝon kontraŭ la ŝprucanta polvo,
было ясно. Левий, защищаясь от бьющей в
ĝin elkraĉante, penadis diveni, kion tio signifas, ke
лицо пыли рукой, отплевываясь, старался
la kavalerio estas forironta? Lia rigardo glitis alten
сообразить, что бы это значило, что кавалерия
kaj li vidis malgrandan figuron en purpura militista
собирается уходить? Он перевел взгляд
ĥlamido iri supren al la ekzekutplaceto. Kaj pro la
повыше и разглядел фигурку в багряной
antaŭsento de ĝojiga fino frostiĝis la koro de la
военной хламиде, поднимающуюся к площадке eksimpostisto.
казни. И тут от предчувствия радостного конца
похолодело сердце бывшего сборщика.
Подымавшийся на гору в пятом часу страданий La homo suriranta la monteton post pli ol kvar разбойников был командир когорты,
horoj da sufero de la krimuloj estis la estro de la
прискакавший из Ершалаима в сопровождении kohorto; li ĵus alrajdis el Jerŝalaim kun sia
ординарца. Цепь солдат по мановению
servsoldato. Obeante geston de Ratobuĉulo, la
Крысобоя разомкнулась, и кентурион отдал
gardoĉeno malfermiĝis kaj la centuriestro salutis la
честь трибуну. Тот, отведя Крысобоя в
tribunuson. Tiu forkondukis Ratobuĉulon flanken
сторону, что-то прошептал ему. Кентурион
kaj ion al li flustris. La centuriestro refoje salutis
вторично отдал честь и двинулся к группе
kaj iris al la ekzekutistoj, sidantaj sur ŝtonoj ĉe la
палачей, сидящих на камнях у подножий
fostopiedoj. Dume la tribunuso direktis siajn
столбов. Трибун же направил свои шаги к
paŝojn al la homo sidanta sur la tripieda tabureto,
тому, кто сидел на трехногом табурете, и
kaj tiu ĝentile sin levis renkonten. Ankaŭ al li la
сидящий вежливо поднялся навстречу трибуну. tribunuso mallaŭte diris ion, kaj ambaŭ iris al la И ему что-то негромко сказал трибун, и оба
fostoj. Ilin sekvis la estro de la Templa gardo.
они пошли к столбам. К ним присоединился и
начальник храмовой стражи.
Крысобой, брезгливо покосившись на грязные
Malplezure ĵetinte oblikvan rigardon al la malpuraj
тряпки, бывшие недавно одеждой
ĉifonaĉoj kuŝantaj sur la tero apud la fostoj, la
преступников, от которой отказались палачи,
ĉifonaĉoj kiuj antaŭ nelonge estis la vestoj de la
отозвал двух из них и приказал:
krimuloj kaj kiujn rifuzis la ekzekutistoj,
Ratobuĉulo vokis al si du el ili kaj ordonis:
— За мною!
— Sekvu min!
С ближайшего столба доносилась хриплая
De la plej proksima fosto aŭdiĝis raŭka sensenca
бессмысленная песенка. Повешенный на нем
kantetado. Sur la fosto pendis Gestas, pro la muŝoj
Гестас к концу третьего часа казни сошел с ума kaj pro la suno li freneziĝis nelonge antaŭ la kvara от мух и солнца и теперь тихо пел что-то про
horo de la ekzekuto kaj nun mallaŭte kantis ion pri
виноград, но головою, покрытой чалмой,
vinberĝardeno; tamen sian kapon, kovritan per
изредка все-таки покачивал, и тогда мухи вяло
turbano, li foje-foje skuetis, kaj tiam la muŝoj
поднимались с его лица и возвращались на него malvigle sin levis de lia vizaĝo sed tuj revenis.
опять.
Дисмас на втором столбе страдал более двух
Sur la sekva fosto estis ekzekutata Dismas. Li
других, потому что его не одолевало забытье, и
suferis pli ol la du aliaj, ĉar lin ne forlasis la
он качал головой, часто и мерно, то вправо, то
konscio, kaj li movis la kapon, ofte kaj ritme, jen
влево, чтобы ухом ударять по плечу.
dekstren jen maldekstren, per la orelo batante la
ŝultron.
Счастливее двух других был Иешуа. В первый
Pli feliĉa ol la du aliaj estis Jeŝua. Ekde la unua
же час его стали поражать обмороки, а затем он horo li havis svenojn, poste li tute senkonsciiĝis впал в забытье, повесив голову в
kaj sian kapon en la malligiĝinta turbano li lasis
размотавшейся чалме. Мухи и слепни поэтому
senmove pendi. Tial lin tute kovris muŝoj kaj
соверщенно облепили его, так что лицо его
tabanoj, tiom ke lia vizaĝo malaperis sub nigra
изчезло под черной шевелящейся массой. В
tavolo de la gluiĝema, svarmanta maso. En la
паху, и на животе, и под мышками сидели
ingvenoj, sur la abdomeno, en la akseloj sidis dikaj
жирные слепни и сосали желтое обнаженное
tabanoj suĉante la flavan, nudan korpon.
тело.
Повинуясь жестам человека в капюшоне, один
Obeante la gestojn de la kapuĉulo, unu el la
из палачей взял копье, а другой поднес к
ekzekutistoj prenis lancon, la alia portis al la fosto
столбу ведро и губку. Первый из палачей
sitelon kaj spongon. La unua levis sian lancon kaj
поднял копье и постучал им сперва по одной,
frapetis la maldekstran, poste la dekstran brakojn
потом по другой руке Иешуа, вытянутым и
de Jeŝua, disetenditajn kaj ligitajn al la transversa
привязанным веревками к поперечной
trabo de la fosto. La korpo kun la elstarantaj ripoj
перекладине столба. Тело с выпятившимися
tremeris. La ekzekutisto glitigis la lancopinton sur
ребрами вздрогнуло. Палач провел концом
la ventro de Jeŝua. Tiam Jeŝua levis la kapon, la
копья по животу. Тогда Иешуа поднял голову,
muŝoj zumante disiĝis kaj aperis la vizaĝo de la
и мухи с гуденьем снялись, и открылось лицо
pendanto — ŝvelinta pro la pikoj, kun sinkintaj
повешенного, распухшее от укусов, с
okuloj, nerekonebla vizaĝo.
заплывшими глазами, неузнаваемое лицо.
Разлепив веки, Га-Ноцри глянул вниз. Глаза
Pene Ha-Nocri malgluis la palpebrojn kaj rigardis
его, обычно ясные, теперь были мутноваты.
malsupren. Liaj okuloj ne plu havis sian kutiman
klaron.
— Га-Ноцри! — Сказал палач.
— Ha-Nocri! — diris la ekzekutisto.
Га-Ноцри шевельнул вспухшими губами и
Ha-Nocri movetis siajn ŝvelintajn lipojn kaj
отозвался хриплым разбойничьим голосом:
respondis per raŭka rabista voĉo:
— Что тебе надо? Зачем подошел ко мне?
— Kion vi volas? Kial vi venis al mi?
— Пей! — Сказал палач, и пропитанная водою — Trinku! — diris la ekzekutisto, kaj la spongo губка на конце копья поднялась к губам Иешуа. sorbigita je akvo sur la lancopinto leviĝis al la lipoj Радость сверкнула у того в глазах, он прильнул de Jeŝua. Ĝojo fulmis en ties okuloj, li fiksis la к губке и с жадностью начал впитывать влагу.
lipojn sur la spongon kaj avide suĉis la likvon. De
С соседнего столба донесся голос Дисмаса:
la apuda fosto aŭdiĝis la voĉo de Dismas:
— Несправедливость! Я такой же разбойник,
— Maljustaĵo! Mi estas tia sama krimulo, kiel li!
как и он.
Дисмас напрягся, но шевельнуться не смог,
Dismas sin streĉis sed ne povis moviĝi: po tri
руки его в трех местах на перекладине держали
diverslokaj ŝnurligiloj retenis liajn brakojn ĉe la
веревочные кольца. Он втянул живот, ногтями
transverso. Li entiris la ventron, enpikis la ungojn
вцепился в концы перекладин, голову держал
en la ekstremojn de la transversaj traboj, la kapon
повернутой к столбу Иешуа, злоба пылала в
li tenis turnita al la fosto de Jeŝua, malamo furiozis
глазах Дисмаса.
en la okuloj de Dismas.
Пыльная туча накрыла площадку, сильно
Polvonubo kovris la placeton, iĝis multe pli
потемнело. Когда пыль унеслась, кентурион
malhele. Kiam la polvo pasis for, la centuriestro
крикнул:
kriis:
— Молчать на втором столбе!
— Silenton ĉe la dua fosto!
Дисмас умолк, Иешуа оторвался от губки и,
Dismas silentiĝis. Jeŝua sin deŝiris de la spongo kaj
стараясь, чтобы голос его звучал ласково и
penante igi sian voĉon soni milde kaj konvinke,
убедительно, и не добившись этого, хрипло
sed ne sukcesinte pri tio, li raŭke petis la
попросил палача:
ekzekutiston:
— Дай попить ему.
— Al li donu iom.
Становилось все темнее. Туча залила уже
Plu malheliĝis. La nubego jam inundis la
полнеба, стремясь к Ершалаиму, белые
ĉielduonon; avancante al Jerŝalaim, blankaj,
кипящие облака неслись впереди наполненной
bolantaj nubetoj rapidis antaŭ la fulmotondra
черной влагой и огнем тучи. Сверкнуло и
nubego satsorbinta nigran malsekon kaj fajron.
ударило над самым холмом. Палач снял губку с Fulmo brilegis kaj tondris ĝuste super la monteto.
копья.
La ekzekutisto forprenis la spongon disde la lanco.
— Славь великодушного игемона! —
— Gloru la noblan hegemonon! — li flustris
Торжественно шепнул он и тихонько кольнул
solene, kaj delikate pikis Jeŝuan en la koron. Tiu
Иешуа в сердце. Тот дрогнул, шепнул:
tremeris, flustris:
— Игемон...
— Hegemono ...
Кровь побежала по его животу, нижняя
Sangostrio fluis sur lia ventro, lian malsupran
челюсть судорожно дрогнула, и голова его
makzelon skuis konvulsio kaj lia kapo sinkis.
повисла.
При втором громовом ударе палач уже поил
Ĉe la dua tondrobato la ekzekutisto jam estis
Дисмаса и с теми же словами:
trinkiganta al Dismas, kaj dirinte la samajn vortojn:
— Славь игемона! — Убил его.
— Gloru la hegemonon! — li mortigis ankaŭ ĉi
tiun.
Гестас, лишенный рассудка, испуганно
Gestas, ne plu kapabla ion ajn kompreni, timigite
вскрикнул, лишь только палач оказался около
ekkriis, kiam antaŭ li aperis la ekzekutisto, sed
него, но, когда губка коснулась его губ,
apenaŭ la spongo tuŝis liajn lipojn, li graŭlante ĝin
прорычал что-то и вцепился в нее зубами.
kaptis per la dentoj. Post kelkaj sekundoj ankaŭ lia
Через несколько секунд обвисло и его тело,
korpo malstreĉe pendis en la ligiloj.
сколько позволяли веревки.
Человек в капюшоне шел по следам палача и
La kapuĉulo iris post la ekzekutisto kaj la
кентуриона, а за ним начальник храмовой
centuriestro, lin sekvis la estro de la Templa gardo.
стражи. Остановившись у первого столба,
Haltinte antaŭ la unua fosto, la kapuĉulo atente
человек в капюшоне внимательно оглядел
rigardis la sangantan korpon de Jeŝua, per sia
окровавленного Иешуа, тронул белой рукой
blanka mano li tuŝis ties piedon kaj diris al la
ступню и сказал спутникам:
akompanantoj:
— Мертв.
— Li mortis.
То же повторилось и у двух других столбов.
Same tio ripetiĝis ĉe la du aliaj fostoj.
После этого трибун сделал знак кентуриону и,
Kiam la ekzameno estis finita, la tribunuso gestis al
повернувшись, начал уходить с вершины
la centuriestro, sin turnis kaj foriris de la pinto kun
вместе с начальником храмовой стражи и
la estro de la Templa gardo kaj la kapuĉulo. Estiĝis
человеком в капюшоне. Настала полутьма, и
krepusko, fulmoj sulkis la nigran ĉielon. Subite el
молнии бороздили черное небо. Из него вдруг
ĝi ŝprucis fajro, kaj la krio de la centuriestro:
брызнуло огнем, и крик кентуриона: «Снимай
«Retiru la gardon!» dronis en la tondro. Feliĉaj, la
цепь!» — Утонул в грохоте. Счастливые
soldatoj kuris malsupren surmetante la kaskon.
солдаты кинулись бежать с холма, надевая
Mallumo kovris Jerŝalaimon.
шлемы. Тьма накрыла Ершалаим.
Ливень хлынул внезапно и застал кентурии на
La pluvego verŝiĝis abrupte kaj trafis la centurion
полдороге на холме. Вода обрушилась так
ĉe la mezo de la deklivo. La akvo falis tiom
страшно, что, когда солдаты бежали книзу, им
abunde, ke kiam la soldatoj ankoraŭ kuris
вдогонку уже летели бушующие потоки.
malsupren, post ili jam impetis torentaj fluegoj. La
Солдаты скользили и падали на размокшей
soldatoj glitis kaj falis sur la moliĝinta argilo
глине, спеша на ровную дорогу, по которой —
rapidante al la ebena vojo sur kiu — apenaŭ
уже чуть видная в пелене воды — уходила в
videbla tra la pluvnebulo — galopis al Jerŝalaim la
Ершалаим до нитки мокрая конница. Через
ĝisoste malseka kavalerio. Post kelkaj minutoj nur
несколько минут в дымном зареве грозы, воды
unu homo restis sur la monteto en la vapora bolado
и огня на холме остался только один человек.
de tondro, akvo kaj fajro. Svingante la malvane
Потрясая недаром украденным ножом,
ŝtelitan tranĉilon, falante ĉe la glitigaj kavetoj, sin
срываясь со скользких уступов, цепляясь за что kroĉante je ĉio ajn, fojfoje kvarpiede grimpante, li попало, иногда ползя на коленях, он стремился impetis al la fostoj. Jen li dronis en la kompleta к столбам. Он то пропадал в полной мгле, то
malhelo, jen subite li reaperis en la flagra lumo.
вдруг освещался трепещущим светом.
Добравшись до столбов, уже по щиколотку в
La akvo jam kovris liajn piedojn ĝis la maleoloj
воде, он содрал с себя отяжелевший,
kiam li, finfine atinginte la fostojn, forŝiris sian
пропитанный водою таллиф, остался в одной
pezan pro la sorbita akvo taliton, lasis sur si nur la
рубахе и припал к ногам Иешуа. Он перерезал
ĥitonon kaj sin premis al la piedoj de Jeŝua. Li
веревки на голенях, поднялся на нижнюю
distranĉis la ŝnurojn ĉe la kruroj, grimpis sur la
перекладину, обнял Иешуа и освободил руки от malsupran transversaĵon, ĉirkaŭprenis Jeŝuan kaj верхних связей. Голое влажное тело Иешуа
forigis la suprajn ligilojn de liaj brakoj. La nuda
обрушилось на Левия и повалило его наземь.
malseka korpo de Jeŝua peze falis sur Levion kaj
Левий тут же хотел взвалить его на плечи, но
renversis lin teren. Levio volis tuj meti ĝin sur
какая-то мысль остановила его. Он оставил на
siajn ŝultrojn, sed alia penso lin haltigis. Li lasis la
земле в воде тело с запрокинутой головой и
korpon kun la malantaŭen klinita kapo kaj la
разметанными руками и побежал на
disetenditaj brakoj kuŝi en la akvo, kaj tra la
разъезжающихся в глиняной жиже ногах к
argillikvaĵo li kure vadis sur la disglitantaj piedoj
другим столбам. Он перерезал веревки и на
al la aliaj fostoj. Ankaŭ tie li distranĉis la ŝnurojn,
них, и два тела обрушились на землю.
kaj la du korpoj falis sur la teron.
Прошло несколько минут, и на вершине холма
Pasis kelkaj minutoj. Sur la pinto de la monteto
остались только эти два тела и три пустых
restis nur tiuj du korpoj kaj la tri nudaj fostoj. La
столба. Вода била и поворачивала эти тела.
akvo batis kaj turnis la korpojn.
Ни Левия, ни тела Иешуа на верху холма в это
Levio kaj la korpo de Jeŝua ne plu estis supre sur la
время уже не было.
altaĵo.
Глава 17. Беспокойный день
Ĉapitro 17 MALKVIETA
TAGO
Утром в пятницу, то есть на другой день после
Je la vendredo matene, tio estas la sekvan tagon
проклятого сеанса, весь наличный состав
post la malbenita seanco, el la tuta efektiva
служащих Варьете — бухгалтер Василий
personaro de la oficistoj de Varieteo: la librotenisto
Степанович ласточкин, два счетовода, три
Bazilo Stepanoviĉ Lastoĉkin, du kontistoj, tri
машинистки, обе кассирши, курьеры,
tajpistinoj, ambaŭ kasistinoj, kurieroj,
капельдинеры и уборщицы, — словом, все, кто lokmontristoj kaj purigistinoj — resume, el ĉiuj был в наличности, не находились при деле на
estantaj en la teatro — neniu laboris sur sia loko.
своих местах, а все сидели на подоконниках
Sidante sur la fenestro-bretoj ili observis, kio
окон, выходящих на садовую, и смотрели на то, okazas malsupre, en la strato Sadovaja ĉe la muro что делается под стеною Варьете. Под этой
de Varieteo. Al la muroj premiĝis du kelkmilhomaj
стеной в два ряда лепилась многотысячная
atendovicoj, kies vosto atingis la placon
очередь, хвост которой находился на
Kudrinskaja. En la komenco de ambaŭ vicoj staris
кудринской площади. В голове этой очереди
proksimume po dek revendistoj bone konataj de la
стояло примерно два десятка хорошо
tuta Moskva teatrularo.
известных в театральной Москве барышников.
Очередь держала себя очень взволнованно,
La atendovicoj mienis tre ekscitite, kroĉis la
привлекала внимание струившихся мимо
atenton de la preterfluantaj civitanoj, kaj pasigis
граждан и занималась обсуждением
sian tempon pridiskutante la logajn raportojn pri la
зажигательных рассказов о вчерашнем
hieraŭa senprecedenca seanco de nigra magio. Tiaj
невиданном сеансе черной магии. Эти же
samaj raportoj pleje konfuzis la libroteniston
рассказы привели в величайшее смущение
Lastoĉkin, kiu je la antaŭa vespero la spektaklon ne
бухгалтера Василия Степановича, который
ĉeestis. La lokmontristoj rakontis pri harstarigaj
накануне на спектакле не был. Капельдинеры
aferoj, ekzemple, ke post la fino de la fama seanco
рассказывали бог знает что, в том числе, как
civitaninoj kuradis sur la strato duonvestite, kaj tiel
после, окончания знаменитого сеанса
plu. La pruda kaj milda Lastoĉkin nur frap-frapis
некоторые гражданки в неприличном виде
per la palpebroj aŭdante la historiojn pri ĉiuj ĉi
бегали по улице, и прочее в том же роде.
mirakloj, kaj absolute ne sciis, kion fari; nu, fari
Скромный и тихий Василий Степанович только ion nepre necesis, kaj tio estis ĝuste lia devo, ĉar моргал глазами, слушая россказни обо всех
nun li restis la plej altranga oficisto en la tuta
этих чудесах, и решительно не знал, что ему
ŝipanaro de Varieteo.
предпринять, а между тем предпринимать
нужно было что-то, и именно ему, так как он
теперь остался старшим во всей команде
Варьете.
К десяти часам утра очередь жаждущих
Ĉirkaŭ la deka horo la bilet’avida amaso tiom
билетов до того вспухла, что о ней дошли
ŝvelis, ke la famo pri ĝi atingis la milicion, kaj
слухи до милиции, и с удивительной быстротой mirinde rapide aperis taĉmentoj, rajdaj kaj
были присланы как пешие, так и конные
surpiedaj, kiuj ordigis la amason. Tamen eĉ en
наряды, которые эту очередь и привели в
bona ordo starante, la kilometra serpento per si
некоторый порядок. Однако и стоящая в
mem prezentis grandan faligilon kaj tute konsternis
порядке змея длиною в километр сама по себе
la civitanojn sur la strato Sadovaja.
уже представляла великий соблазн и приводила
граждан на Садовой в полное изумление.
Это было снаружи, а внутри Варьете тоже было Tio estis ekstere, sed ankaŭ interne de Varieteo очень неладно. С самого раннего утра начали
estis tre mise. De la frua mateno senĉese sonoris la
звонить и звонили непрерывно телефоны в
telefonoj en la kabineto de Latronov, en la kabineto
кабинете Лиходеева, в кабинете Римского, в
de Rimskij, en la kontadejo, en la kaso, en la
бухгалтерии, в кассе и в кабинете Варенухи.
oficejo de Varenuĥa. Komence Bazilo Stepanoviĉ
Василий Степанович сперва отвечал что-то,
provis respondi ion, ankaŭ la kasistinoj
отвечала и кассирша, бормотали что-то в
respondadis, ion balbutis en la telefonon la
телефон капельдинеры, а потом и вовсе
lokmontristoj, sed finfine ĉiuj ĉesis respondi, ĉar je
перестали отвечать, потому что на вопросы где la demandoj, kie estas Latronov, Varenuĥa,
Лиходеев, Варенуха, Римский, отвечать было
Rimskij, tute mankis respondoj. Unue ili provis sin
решительно нечего. Сперва пробовали
malembarasi per «Latronov estas hejme», sed el la
отделаться словами «Лиходеев на квартире», а
urbo oni replikis, ke oni jam telefonis al lia loĝejo
из города отвечали, что звонили на квартиру и
kaj la loĝejo respondis, ke Latronov estas en
что квартира говорит, что Лиходеев в Варьете.
Varieteo.
Позвонила взволнованная дама, стала
Telefonis ekscitita sinjorino postulante Rimskijon,
требовать Римского, ей посоветовали
oni rekomendis al ŝi telefoni al lia edzino, je kio la
позвонить к жене его, на что трубка, зарыдав,
aŭdilo ekploreginte respondis, ke ĝuste ĝi estas la
ответила, что она и есть жена и что Римского
edzino, kaj ke Rimskij nenie troveblas. Estiĝis ia
нигде нет. Начиналась какая-то чепуха.
absurdaĵo. Purigistino jam rakontis al ĉiuj, ke
Уборщица уже всем рассказала, что, явившись
veninte en la kabineton de la financa direktoro por
в кабинет финдиректора убирать, увидела, что
ĝin ordigi, ŝi trovis la pordon larĝe malfermita, la
дверь настежь, лампы горят, окно в сад
lampojn ŝaltitaj, la ĝardenflankan fenestron
разбито, кресло валяется на полу и никого нету. disfrakasita, seĝon renversita kaj neniun en la ĉambro.
В одиннадцатом часу ворвалась в Варьете
Post la deka en la teatron sturme enkuris Mme
мадам Римская. Она рыдала и заламывала руки. Rimskij. Ŝi ploregis tordante siajn manojn. Bazilo Василий Степанович совершенно растерялся и
Stepanoviĉ tute perpleksiĝis kaj nenion povis al ŝi
не знал, что ей посоветовать. А в половине
konsili. Kaj je la deka kaj duono venis la milicio.
одиннадцатого явилась милиция. Первый же и
Ĝia unua kaj tre trafa demando estis:
совершенно резонный ее вопрос был:
— Что у вас тут происходит, граждане? В чем
— Kio okazas ĉe vi, civitanoj? Pri kio temas?
дело?
Команда отступила, выставив вперед бледного
La ŝipanaro sin retiris malantaŭ la palan kaj
и взволнованного Василия Степановича.
ekscititan libroteniston. Necesis nomi la aferojn per
Пришлось называть вещи своими именами и
ilia nomo kaj agnoski, ke la estraro de Varieteo, en
признаться в том, что администрация Варьете,
la persono de ties direktoro, financa direktoro kaj
в лице директора, финдиректора и
administristo, estas malaperinta kaj troviĝas
администратора, пропала и находится
nesciate kie, ke la anoncisto sekve de la hieraŭa
неизвестно где, что конферансье после
seanco estas veturigita al psikiatria kuracejo, ke,
вчерашнего сеанса был отвезен в
resume, tiu hieraŭa seanco estis vera skandalaĵo.
психиатрическую лечебницу и что, коротко
говоря, этот вчерашний сеанс был прямо
скандальным сеансом.
Рыдающую мадам Римскую, сколько можно
La ploregantan edzinon de Rimskij, laŭeble ŝin
успокоив, отправили домой и более всего
kvietiginte, oni resendis hejmen, kaj pli ol ĉion
заинтересовались рассказом уборщицы о том, в ceteran atentis la rakonton de la purigistino pr la каком виде был найден кабинет финдиректора. stato en kiu ŝi trovis la kabineton de la financa Служащих попросили отправиться по своим
direktoro. La oficistojn oni petis reveni al sia
местам и заняться делом, и через короткое
laborloko kaj okupiĝi pri siaj aferoj, kaj post
время в здании Варьете появилось следствие в
nelonga tempo en la teatro aperis enketistoj kun
сопровождении остроухой, мускулистой, цвета pint’orela, dikmuskola hundo havanta tre
папиросного пепла собаки с чрезвычайно
inteligentajn okulojn kaj cigarcindran felkoloron.
умными глазами. Среди служащих Варьете
Inter la varieteanoj tuj trasusuris flustrado, ke tiu
тотчас разнеслось шушуканье о том, что пес — virhundo estas neniu alia ol la fama Karoaso. Nu, не кто другой, как знаменитый Тузбубен. И
fakte, ĝi estis ĝuste Karoaso. Ĝia konduto mirigis
точно, это был он. Поведение его изумило всех. ĉiujn. Apenaŭ enkurinte en la kabineton de la Лишь только Тузбубен вбежал в кабинет
financa direktoro, Karoaso ekgraŭlis nudigante
финдиректора, он зарычал, оскалив
monstrajn flavetajn dentegojn, poste sin kuŝigis sur
чудовищные желтоватые клыки, затем лег на
la ventron, kaj kun stranga mikso de melankolio
брюхо и с каким-то выражением тоски и в то
kaj furiozo en la okulo, rampis al la rompita
же время ярости в глазах пополз к разбитому
fenestro. Venkinte sian timon, la hundo subite
окну. Преодолев свой страх, он вдруг вскочил
saltis sur la fenestrobreton kaj, levinte supren sian
на подоконник и, задрав острую морду вверх,
maldikan muzelon, sovaĝe kaj malicege ekhurlis.
дико и злобно завыл. Он не хотел уходить с
Ĝi malvolis foriri de la fenestro, graŭlis, tremetadis
окна, рычал, и вздрагивал, и порывался
kaj sin pretigis elsalti en la ĝardenon.
спрыгнуть вниз.
Пса вывели из кабинета и пустили его в
Oni foririgis la hundon el la kabineto kaj relasis ĝin
вестибюль, оттуда он вышел через парадный
en la vestiblo; ĝi spur’iris tra la granda enirejo sur
вход на улицу и привел следовавших за ним к
la straton kaj venigis la enketistojn al la taksia
таксомоторной стоянке. Возле нее он след, по
haltejo. Tie ĝi perdis la sekvatan spuron, kaj
которому шел, потерял. После этого Тузабубен Karoason oni forkondukis.
увезли.
Следствие расположилось в кабинете
La enketistoj sin instalis en la oficejo de Varenuĥa
Варенухи, куда и стало по очереди вызывать
kaj venigis unu post alia tiujn oficistojn de
тех служащих Варьете, которые были
Varieteo, kiuj ĉeestis la incidentojn de la hieraŭa
свидетелями вчерашних происшествий во
seanco. Menciendas, ke ĉiupaŝe la enketo frontis
время сеанса. Нужно сказать, что следствию на neantaŭvideblajn malfacilaĵojn. Fojon post fojo la каждом шагу приходилось преодолевать
okazaĵfadeno rompiĝis en la manoj.
непредвиденные трудности. Ниточка то и дело
рвалась в руках.
Афиши-то были? Были. Но за ночь их заклеили
Ĉu estis afiŝoj? Estis. Tamen dum la nokto oni
новыми, и теперь ни одной нет, хоть убей.
surgluis novajn, kaj nun — faru kion vi volas — ne
Откуда взялся этот маг-то самый? А кто ж его
restis eĉ unu. Nu, tiu magiisto, de kie li venis?
знает. Стало быть, с ним заключали договор?
Demandu iun alian. Tamen oni devis ja fari
kontrakton?
— Надо полагать, — отвечал взволнованный
— Oni devis, — perplekse konfirmis Bazilo
Василий Степанович.
Stepanoviĉ.
— А ежели заключали, так он должен был
— Se estis kontrakto, ĝi devis pasi tra la
пройти через бухгалтерию?
librotenado, ĉu?
— Всенепременно, — отвечал, волнуясь,
— Nepre, — ekscitite jesis Lastoĉkin.
Василий Степанович.
— Так где же он?
— Kie do ĝi estas?
— Нету, — отвечал бухгалтер, все более
— Ĝi mankas, — ankoraŭ pli paliĝante respondis
бледнея и разводя руками. И действительно, ни
la konsternita librotenisto. Kaj fakte, nek en la
в папках бухгалтерии, ни у финдиректора, ни у paperujoj de la kontadejo, nek ĉe la financa Лиходеева, ни у Варенухи никаких следов
direktoro, nek en la kabineto de Latronov estis eĉ
договора нет.
malpleja spuro de la kontrakto.
Как фамилия-то этого мага? Василий
Kiu estas la familinomo de la magiisto? Bazilo
Степанович не знает, он не был вчера на
Stepanoviĉ ne scias, li ne ĉeestis la hieraŭan
сеансе. Капельдинеры не знают, билетная
spektaklon. La lokmontristoj ne scias. Unu el la
кассирша морщила лоб, морщила, думала,
biletvendistinoj sulkigis la frunton, pensis,
думала, наконец сказала:
pensadis, fine diris:
— Во... Кажись, Воланд.
— Vo... ŝajnas Voland.
А может быть, и не Воланд? Может быть, и не
Ĉu eblas, ke tamen ne Voland? Eble ne Voland.
Воланд. может быть, Фаланд.
Eble Faland.
Выяснилось, что в бюро иностранцев ни о
Iĝis konstatite, ke en la Alilandanburoo oni nenion
каком Воланде, а равно также и Фаланде, маге, ajn aŭdis pri Voland nek pri Faland nek pri ia ajn ровно ничего не слыхали.
magiisto.
Курьер Карпов сообщил, что будто бы этот
La kuriero Karpov deklaris, ke la magiisto ŝajnis
самый маг остановился на квартире у
sin instali en la loĝejo de Latronov. Certe, oni tuj
Лиходеева. На квартире, конечно, тотчас
vizitis la apartamenton. Nenia magiisto tie troviĝis.
побывали. Никакого мага там не оказалось.
Forestis ankaŭ Latronov mem. La mastrumistino
Самого Лиходеева тоже нет. Домработницы
Grunjo forestas, kie ŝin trovi scias neniu. La
Груни нету, и куда она девалась, никто не
prezidanto de la domkomitato Nikanoro Ivaniĉ
знает. Председателя правления Никанора
Nudokrudov forestas, la sekretario Proleĵnev
Ивановича нету, пролежнева нету!
forestas!
Выходило что-то совершенно несусветимое:
Rezultis perfekte absurda misaĵo: malaperis la tuta
пропала вся головка администрации, вчера был
estraro, hieraŭ okazis stranga skandala seanco, sed
странный скандальный сеанс, а кто его
kiu ĝin realigis kaj laŭ kies instigo — tion scias
проводил и по чьему наущению — неизвестно.
neniu.
А дело тем временем шло к полудню, когда
Tamen proksimiĝis la tagmezo, la horo kiam oni
должна была открыться касса. Но об этом,
devus malfermi la kason. Sed tio ja estis absolute
конечно, не могло быть и разговора! На дверях nepensebla! Sur la pordo de Varieteo oni alkroĉis Варьете тут же был вывешен громадный кусок
grandegan kartonpecon kun la surskribo: La
картона с надписью: «Сегодняшний спектакль
hodiaŭa spektaklo ne okazos. Tra la atendovicoj,
отменяется». В очереди началось волнение,
de la kapo ĝis la vosto, pasis tumulteto, sed post
начиная с головы ее, но, поволновавшись, она
kelka ekscitiĝo ili tamen komencis disiĝi, kaj dum
все-таки стала разрушаться, и через час
ne pli ol unu horo tute malaperis. La enketistoj
примерно от нее на Садовой не осталось и
foriris por daŭrigi sian laboron en alia loko, la
следа. Следствие отбыло для того, чтобы
oficistojn, krom la deĵorantojn, oni forpermesis,
продолжать свою работу в другом месте,
kaj la pordojn de Varieteo oni fermis.
служащих отпустили, оставив только
дежурных, и двери Варьете заперли.
Бухгалтеру Василию Степановичу предстояло
La librotenisto Lastoĉkin devis plenumi du urĝajn
срочно выполнить две задачи. Во-первых,
taskojn. Unue, li devis veturi al la Komisiono pri la
съездить в комиссию зрелищ и увеселений
Spektakloj kaj pri la Amuz’aranĝoj de la pli Leĝera
облегченного типа с докладом о вчерашних
Tipo por raporti pri la hieraŭaj okazintaĵoj, kaj due,
происшествиях, а во-вторых, побывать в
li devis viziti la Spektaklofinancan Sekcion por
финзрелищном секторе для того, чтобы сдать
liveri la hieraŭan enspezon, 21711 rublojn.
вчерашнюю кассу — 21711 рублей.
Аккуратный и исполнительный Василий
La ordema kaj diligenta Bazilo Stepanoviĉ pakis la
Степанович упаковал деньги в газетную
monon en tagĵurnalon, kruce ĉirkaŭligis la pakaĵon
бумагу, бечевкой перекрестил пакет, уложил
per ŝnureto, ŝovis ĝin en sian tekon kaj, konforme
его в портфель и, прекрасно зная инструкцию,
al la instrukcio, li, kompreneble, iris ne al la
направился, конечно, не к автобусу или
aŭtobuso nek al la tramo sed al la taksia haltejo.
трамваю, а к таксомоторной стоянке.
Лишь только шоферы трех машин увидели
Tie staris tri veturiloj, sed apenaŭ ties ŝoforoj
пассажира, спешашего на стоянку с туго
ekvidis la pasaĝeron rapidi al la haltejo, tuj ĉiuj tri
набитым портфелем, как все трое из-под носа у forveturis vakaj el sub lia nazo, sendante al li, sen него уехали пустыми, почему-то при этом
evidenta motivo, tre malafablajn rigardojn.
злобно оглядываясь.
Пораженный этим обстоятельством бухгалтер
Tre surprizite de tiu cirkonstanco la librotenisto
долгое время стоял столбом, соображая, что бы
longan tempon staris kiel ŝtipo, cerbumante, kion
это значило.
ĝi signifu.
Минуты через три подкатила пустая машина, и Post ĉirkaŭ tri minutoj alruliĝis vaka taksio, sed la лицо шофера сразу перекосилось, лишь только
vizaĝo de la ŝoforo tuj tordiĝis, de kiam li vidis la
он увидел пассажира.
pasaĝeron.
— Свободна машина? — Изумленно кашлянув, — Ĉu vakas? — mirtusinte demandis Bazilo
спросил Василий Степанович.
Stepanoviĉ.
— Деньги покажите, — со злобой ответил
— Montru la monon, — malafable respondis la
шофер, не глядя на пассажира.
ŝoforo sen rigardi la pasaĝeron,
Все более поражаясь, бухгалтер, зажав
Ankoraŭ pli surprizite, la librotenisto, premante
драгоценный портфель под мышкой, вытащил
subbrake la valoregan tekon, tiris el sia biletujo
из бумажника червонец и показал его шоферу.
ĉervoncon kaj montris ĝin al la ŝoforo.
— Не поеду! — Кратко сказал тот.
— Ne! — mallonge diris tiu.
— Я извиняюсь... — Начал было бухгалтер, но
— Pardonon ... — komencis la librotenisto, sed la
шофер его перебил:
ŝoforo lin interrompis:
— Трешки есть?
— Ĉu trirublajn biletojn vi havas?
Совершенно сбитый с толку бухгалтер вынул
Nenion komprenante, la librotenisto eltiris du
из бумажника две трешки и показал шоферу.
trirublajn biletojn kaj montris ilin al la ŝoforo.
— Садитесь, — крикнул тот и хлопнул по
— Enveturiĝu! — tiu kriis kaj mallevis la flageton
флажку счетчика так, что чуть не сломал его.
de sia taksimetro per frapo, kiu ĝin preskaŭ
— Поехали.
disfrakasis. — Ni iru.
— Сдачи, что ли, нету? — Робко спросил
— Vi ne havas ŝanĝmonon, ĉu? — nekuraĝe
бухгалтер.
demandis la librotenisto.
— Полный карман сдачи! — Заорал шофер, и в — Plenan poŝon da ŝanĝmono mi havas! —
зеркальце отразились его наливающиеся
blekegis la ŝoforo, kaj Lastoĉkin vidis en la
кровью глаза, — третий случай со мной
retrospegulo liajn sangoŝvelajn okulojn, — tio
сегодня. Да и с другими то же было. Дает
estus hodiaŭ mia tria okazo. Ankaŭ al la kolegoj la
какой-то сукин сын червонец, я ему сдачи —
samo okazis. Iu kanajlo donas al mi ĉervoncon, mi
четыре пятьдесят... Вылез, сволочь! Минут
denombras al li la restaĵon, kvar rublojn kvindek ...
через пять смотрю: вместо червонца бумажка с li elveturiĝas, la fiulo! Post kvin minutoj mi нарзанной бутылки! — Тут шофер произнес
rigardas — anstataŭ la ĉervonco estas etikedo de
несколько непечатных слов. — Другой — за
mineral’akva botelo! — La ŝoforo prononcis
зубовской. Червонец. Даю сдачи три рубля.
kelkajn nepreseblajn vortojn. — Alia, ĉe la placo
Ушел! Я полез в кошелек, а оттуда пчела — тяп Zubovskaja. Ĉervonco. Mi redonas tri rublojn. La за палец! Ах ты!.. — Шофер опять вклеил
ulo foriris! Mi ŝovas la manon en la monujon, tie
непечатные слова, — а червонца нету. Вчера в
sidas abelo — pik en la fingron! kaj forflugas. Ah
этом Варьете (непечатные слова) какая-то
vi!.. — la ŝoforo refoje enŝovis nepreseblajn
гадюка — фокусник сеанс с червонцами сделал vortojn, — kaj la ĉervonco mankas. Hieraŭ en tiu (непечатные слова).
Varieteo (nepreseblaĵo) iu vipuro prestidigitisto
prezentis seancon kun ĉervoncoj (nepreseblaĵo).
Бухгалтер обомлел, съежился и сделал такой
La librotenisto stuporis, ŝrumpis kaj faris tian
вид, как будто и самое слово «Варьете» он
mienon, kvazaŭ la vorton Varieteo li aŭdas unue en
слышит впервые, а сам подумал: «Ну и ну!..»
sia vivo, kvankam en si mem li pensis: «Eh he!»
Приехав куда нужно, расплатившись
Veturigite kien li bezonis, la librotenisto bonorde
благополучно, бухгалтер вошел в здание и
pagis, eniris la konstruaĵon, rapidis tra la koridoro
устремился по коридору туда, где находился
al la kabineto de la direktoro, kaj jam survoje li
кабинет заведующего, и уже по дороге понял,
komprenis, ke li trafis mistempe. Nekutima
что попал не вовремя. Какая-то суматоха
malordo regis en la kancelario de la
царила в канцелярии зрелищной комиссии.
Spektaklokomisiono. Preter la librotenisto kuris
Мимо бухгалтера пробежала курьерша со
kurierino kun la kaptuko deglitinta malantaŭen kaj
сбившимся на затылок платочком и
kun elorbitiĝantaj okuloj.
вытаращенными глазами.
— Нету, нету, нету, милые мои! — Кричала
— Nenio, nenio, ja nenio, miaj karaj! — ŝi kriis en
она, обращаясь неизвестно к кому, — пиджак и
la aeron, — la jako kaj la pantalonoj estas ĉi tie,
штаны тут, а в пиджаке ничего нету!
sed en la jako estas nenio!
Она скрылась в какой-то двери, и тут же за ней Ŝi malaperis en iu pordo, kaj tujsekve aŭdiĝis послышались звуки битья посуды. Из
tintado de frakasata vazaro. El la sekretariejo
секретарской комнаты выбежал знакомый
elkuris konatulo de Lastoĉkin, la estro de Unua
бухгалтеру заведующий первым сектором
Sekcio de la Komisiono, sed li estis en tia stato, ke
комиссии, но был в таком состоянии, что
la libroteniston li ne rekonis kaj senspure
бухгалтера не узнал, и скрылся бесследно.
malaperis.
Потрясенный всем этим бухгалтер дошел до
Frapite de ĉio ĉi tio, la librotenisto atingis la
секретарской комнаты, являвшейся
sekretariejon, kiu samtempe estis la antaŭĉambro
преддверием кабинета председателя комиссии, de la kabineto de la prezidanto de la Komisiono, и здесь окончательно поразился.
kaj tie li tute konsterniĝis.
Из-за закрытой двери кабинета доносился
De malantaŭ la fermita pordo de la kabineto
грозный голос, несомненно пренадлежащий
aŭdiĝis timinda voĉo, sendube apartenanta al
Прохору Петровичу — председателю
Proĥoro Petroviĉ, la prezidanto de la Komisiono.
комиссии. «Распекает, что ли, кого?» —
«Li ŝajnas ordigi al iu la kapon» pensis la konfuzita
Подумал смятенный бухгалтер и, оглянувшись, librotenisto; li turnis sin malantaŭen kaj vidis ion увидел другое: в кожаном кресле, закинув
alian: en la leda brakseĝo, retroklininte sian kapon
голову на спинку, безудержно рыдая, с мокрым sur la apogilon, nehaltigeble ploregante, kun платком в руке, лежала, вытянув ноги почти до malseka poŝtuketo en la mano, kuŝis, etendinte середины секретарской, личный секретарь
siajn longajn gambojn preskaŭ ĝis la mezo de la
Прохора Петровича — красавица Анна
ĉambro, la persona sekretariino de Proĥoro
Ричардовна.
Petroviĉ, la belulino Anna Riĉardovna.
Весь подбородок Анны Ричардовна был
Ŝia tuta mentono estis makulita je lippaŝtelo, nigraj
вымазан губной помадой, а по персиковым
flustrioj de likviĝinta tuĉo treniĝis de la okulharoj
щекам ползли с ресниц потоки раскисшей
sur ŝiajn persikajn vangojn.
краски.
Увидев, что кто-то вошел, Анна Ричардовна
Rimarkinte la veninton, Anna Riĉardovna salte
вскочила, кинулась к бухгалтеру, вцепилась в
leviĝis, sin ĵetis al Lastoĉkin, kroĉis sin je la
лацканы его пиджака, стала трясти бухгалтера
refaldoj de lia jako kaj skuante la libroteniston ŝi
и кричать:
ekkriis:
— Слава богу! Нашелся хоть один храбрый!
— Laŭdatu Dio! Finfine troviĝis almenaŭ unu
Все разбежались, все предали! Идемте, идемте
kuraĝulo! Ĉiuj diskuris, ĉiuj perfidis! Ni iru, iru al
к нему, я не знаю, что делать! — И, продолжая
li, ja mi ne scias, kion fari! — Kaj, plu ploregante,
рыдать, она потащила бухгалтера в кабинет.
ŝi tiris la libroteniston en la kabineton.
Попав в кабинет, бухгалтер первым долгом
La unua ago de Lastoĉkin tuj post ol li paŝis en la
уронил портфель, и все мысли в его голове
kabineton estis lasi sian tekon fali sur la plankon;
перевернулись кверху ногами. И надо сказать,
kaj due, ĉiuj pensoj en lia kapo renversiĝis
было от чего.
piedosupren. Ja vere, estis sufiĉa kaŭzo.
За массивным письменным столом с огромной
Ĉe la grandega skribotablo kun masiva inkujo sidis
чернильницей сидел пустой костюм и не
malplena vira vestokompleto kaj promenigis sur
обмакнутым в чернила сухим пером водил по
paperfolio sekan, seninkan plumon. La
бумаге. Костюм был при галстуке, из кармашка vestokompleto surhavis kravaton, el ĝia
костюма торчало самопишущее перо, но над
brustpoŝeto montriĝis fontoplumo, tamen nek kolo
воротником не было ни шеи, ни головы, равно
nek kapo videblis super la kolumo, kaj same la
как из манжет не выглядывали кисти рук.
manumoj prezentis nenian manon. La
Костюм был погружен в работу и совершенно
vestokompleto estis absorbita de la laboro kaj
не замечал той кутерьмы, что царила кругом.
neniom atentis la pelmelon kiu regis ĉirkaŭe.
Услыхав, что кто-то вошел, костюм откинулся
Aŭdante iun veni, la vestokompleto dors’apogiĝis
в кресле, и над воротником прозвучал хорошо
en la brakseĝo kaj de super la kolumo eksonis la de
знакомый бухгалтеру голос Прохора
Lastoĉkin bone konata voĉo de Proĥoro Petroviĉ:
Петровича:
— В чем дело? Ведь на дверях же написано,
— Kio okazis? Ja sur la pordo estas skribite, ke mi
что я не принимаю.
neniun akceptas!
Красавица секретарь взвизгнула и, ломая руки, La bela sekretariino ekŝrikis kaj tordante siajn вскричала:
manojn ŝi kriis:
— Вы видите? Видите?! Нету его! Нету!
— Ĉu vi vidas? Ĉu vidas?! Li ne estas ĉi tie! Ne
Верните его, верните!
estas! Revenigu lin, revenigu!
Тут в дверь кабинета кто-то сунулся, охнул и
Iu ŝovis sian kapon tra la duonfermita pordo, diris
вылетел вон. Бухгалтер почувствовал, что ноги «Aĥ!» kaj resaltis for. La librotenisto sentis siajn его задрожали, и сел на краешек стула, но не
genuojn ektremi, li sidiĝis sur la randon de seĝo,
забыл поднять портфель. Анна Ричардовна
cetere, sen forgesi antaŭe repreni la tekon. Anna
прыгала вокруг бухгалтера, терзая его пиджак,
Riĉardovna saltetis ĉirkaŭ la librotenisto ĉifante
и вскрикивала:
lian jakon, kaj krietadis:
— Я всегда, всегда останавливала его, когда он — Mi ĉiam, ĉiam lin haltigis, kiam li komencis чертыхался! Вот и дочертыхался, — тут
diablosakri! Tamen finfine li sin forsakris, — la
красавица подбежала к письменному столу и
belulino kuris al la skribotablo kaj per muzika,
музыкальным нежным голосом, немного
tenera voĉo, iomete nazsona post la plorado, ŝi
гнусавым после плача, воскликнула:
vokis:
— Проша! Где вы?
— Proĉjo! Kie vi estas?
— Кто вам тут «Проша»? — Осведомился
— Kiun vi alparolas ĉi tie per Proĉjo? — orgojle
надменно костюм, еще глубже заваливаясь в
demandis la vestokompleto, ankoraŭ pli profunden
кресле.
ŝovante sin en la brakseĝo.
— Не узнает! Меня не узнает! Вы понимаете?
— Li ne rekonas! Min ne rekonas! Ĉu vi
— Взрыдала секретарь.
komprenas? — reekploregis la sekretariino.
— Попрошу не рыдать в кабинете! — Уже
— Bonvolu ne ploregi en mia kabineto! — jam
злясь, сказал вспыльчивый костюм в полоску и kolerete diris la incitiĝema striita vestokompleto, рукавом подтянул к себе свежую пачку бумаг, с kaj per la maniko ĝi ŝovis al si pluan paperstakon явной целью поставить на них резолюцию.
kun la evidenta intenco provizi ilin je la koncernaj
decido-formuloj.
— Нет, не могу видеть этого, нет, не могу! —
— Ne, tion mi ne povas vidi, ne, mi ne povas! —
Закричала анна Ричардовна и выбежала в
kriis Anna Riĉardovna elkurante en la
секретарскую, а за нею как пуля вылетел и
sekretariejon; kaj post ŝin el la kabineto pafiĝis la
бухгалтер.
librotenisto.
— Вообразите, сижу, — рассказывала, трясясь
— Imagu do, mi sidas, — tremante pro la ekscito
от волнения, Анна Ричардовна, снова
rakontis la sekretariino, rekroĉiĝinte je la maniko
вцепившись в рукав бухгалтера, — и входит
de Lastoĉkin, — kaj subite envenas virkato. Tute
кот. Черный, здоровый, как Бегемот. Я,
nigra kaj granda kiel hipopotamo. Nature, mi kriis
конечно, кричу ему «брысь!». Он — вон, а
al ĝi «huŝ!» Ĝi forkuras kaj anstataŭ ĝi envenas
вместо него входит толстяк, тоже с какой-то
dikulo, ia katmuzela, kaj diras: «Fi, civitanino,
кошачьей мордой, и говорит: «Кто что же вы,
maldecas krii huŝ al vizitanto». Kaj hop rekte en la
гражданка, посетителям «брысь» кричите?» И
kabineton, kaj mi, nature, kuras post lin, krias: «Ĉu
прямо шасть к Прохору Петровичу, я, конечно, vi freneziĝis?» Kaj li, la arogantulo, iras rekte al за ним, кричу: «Вы с ума сошли?» А он, наглец, Profioro Petroviĉ kaj sin sidigas kontraŭ li en la прямо к Прохору Петровичу и садится против
brakseĝon. Nu, la ĉefo, li estas plej bonkora homo,
него в кресло! Ну, тот... Он — добрейшей души tamen nervoza. Li ekkoleris! Tion mi ne negas. Jes, человек, но нервный. Вспылил! Не спорю.
nervoza homo, laboras kiel bovo, li ekkoleris.
Нервозный человек, работает как вол, —
«Kial do» li diris «vi permesas al vi enrompiĝi sen
вспылил. «Вы чего, говорит, без доклада
esti anoncita?» Kaj la impertinentulo, vi imagu, li
влезаете?» А тот нахал, вообразите, развалился duonkuŝiĝis en la brakseĝo kaj kun rideto
в кресле и говорит, улыбаясь: «А я, говорит, с
respondas: «Mi» li diras «venis por priparoli kun vi
вами по дельцу пришел потолковать». Прохор
negoceton». Proĥoro Petroviĉ denove koleriĝis:
Петрович вспылил опять-таки: «Я занят!» А
«Mi estas okupita!» Ĉu vi scias, kion la ulo
тот, подумайте только, отвечает: «Ничем вы не respondis? «Neniel vi estas okupita...» Ĉu bele?
заняты...» А? Ну, тут уж, конечно, терпение
Tiam, nature, la pacienco de Profioro Petroviĉ
Прохора Петровича лопнуло, и он вскричал:
krevis kaj li ekkriis: «Tio ja estas skandalaĵo! Oni
«Да что ж это такое? Вывести его вон, черти б
lin forkonduku aŭ la diabloj min prenu!» Kaj la
меня взяли!» А тот, вообразите, улыбнулся и
alia, imagu, ridetis kaj diris: «Ĉu la diabloj vin
говорит: «Черти чтоб взяли? А что ж, это
prenu? Nu, tio estas aranĝebla!» Kaj paf! mi eĉ ne
можно!» И, трах, я не успела вскрикнуть,
havis tempon por ekkrio: malaperis tiu katmuzela
смотрю: нету этого с кошачьей мордой и си...
kaj sii... sidas ... la vestokompleto ... Hiii! —
Сидит... Костюм... Геее! — Распялив
distirinte sian tute senforman, la lastajn konturojn
совершенно потерявший всякие очертания рот, perdintan buŝon hurlis Anna Riĉardovna.
завыла Анна Ричардовна.
Подавившись рыданием, она перевела дух, но
Plorsingulto ŝin silentigis, ŝi reakiris la spiron kaj
понесла что-то уж совсем несообразное:
ekbabilis ion tute senkoheran:
— И пишет, пишет, пишет! С ума сойти! По
— Kaj skribas, skribas, skribas! Frenezige! Per
телефону говорит! Костюм! Все разбежались,
telefono ĝi interparolas! Vestokompleto! Ĉiuj
как зайцы!
forkuris, kvazaŭ la leporoj!
Бухгалтер только стоял и трясся. Но тут судьба La librotenisto staris tremante. Sed finfine la sorto его выручила. В секретарскую спокойной
lin helpis. Trankvile kaj afereme en la sekretariejon
деловой походкой входила милиция в составе
paŝis la milicio en la kvanto de du homoj.
двух человек. Увидев их, красавица зарыдала
Ekvidinte ilin la bela sekretariino ploregis ankoraŭ
еще пуще, тыча рукою в дверь кабинета.
pli forte, puŝante la fingron al la pordo de la
kabineto.
— Давайте не будем рыдать, гражданка, —
— Ne plu ploregu, civitanino, — trankvile diris la
спокойно сказал первый, а бухгалтер, чувствуя, unua miliciano, dum la librotenisto, sentante sin что он здесь совершенно лишний, выскочил из
troa, rapide forlasis la sekretariejon kaj post unu
секретарской и через минуту был уже на
minuto jam estis en la libera aero. Pensoj kirliĝis
свежем воздухе. В голове у него был какой-то
en lia kapo, zumis kvazaŭ en tubo, kaj en tiu
сквозняк, гудело, как в трубе, и в этом гудении zumado aŭdiĝis ŝiraĵoj el tio, kion la lokmontristoj слышались клочки капельдинерских рассказов
rakontis pri la kato partopreninta la hieraŭan
о вчерашнем коте, который принимал участие в seancon. «Eh he! Ĉu la kato ilin vizitinta estus nia сеансе, «Э-ге-ге? Да уж не наш ли это котик?»
konatulo?»
Не добившись толку в комиссии,
Nenion aranĝinte en la Komisiono, la diligenta
добросовестный Василий Степанович решил
librotenisto decidis viziti ĝian filion, situantan en la
побывать в филиале ее, помещавшемся в
strateto Vagankovskij. Kaj por sin iomete
ваганьковском переулке. И чтобы успокоить
trankviligi la tutan vojon li iris piede.
себя немного, проделал путь до филиала
пешком.
Городской зрелищный филиал помещался в
La urba Spektaklofilio okupis malnovan
облупленном от времени особняке в глубине
kadukiĝantan palaceton, ĉirkaŭatan de ĝardeno kaj
двора и знаменит был своими порфировыми
faman pro siaj porfiraj kolonoj en la vestiblo.
колоннами в вестибюле
но не колонны поражали в этот день
Tamen je tiu tago ne la kolonoj impresis onin en la
посетителей филиала, а то, что происходило
filio, sed tio, kion oni vidis sub ili.
под ними.
Несколько посетителей стояли в оцепенении и
Kelkaj vizitantoj stupore staris rigardante plori
глядели на плачущую барышню, сидевшую за
fraŭlinon, kiu sidis ĉe vendotablo ŝarĝita je
столиком, на котором лежала специальная
speciala spektaklofaka literaturo. Ĉi momente la
зрелищная литература, продаваемая барышней. fraŭlino al neniu ofertis ion ajn el tiu literaturo kaj В данный момент барышня никому ничего не
je ĉiuj kompatemaj demandoj ŝi respondis per
предлагала из этой литературы и на участливые rifuza mangesto. Dume de supre, de malsupre, de вопросы только отмахивалась, а в это время и
la aloj, el ĉiuj sekcioj de la Filio ŝutiĝis
сверху, и снизу, и с боков, из всех отделов
telefontriloj de almenaŭ dudek desperaj aparatoj.
филиала сыпался телефонный звон, по крайней
мере, двадцати надрывавшихся аппаратов.
Поплакав, барышня вдруг вздрогнула,
Post kelka tempo la fraŭlino ĉesis plori, ekskuiĝis
истерически крикнула:
kaj histerie kriis:
— Вот опять! — И неожиданно запела
— Jen denove! — kaj subite ŝi ekkantis per
дрожащим сопрано:
tremeta soprano:
Славное море священный Байкал...
Ho glora maro, vi sankta Bajkal’...
Курьер, показавшийся на лестнице, погрозил
Sur la ŝtuparo kuriero minacis iun nevideblan per
кому-то кулаком и запел вместе с барышней
la pugno kaj per senbrila, malsonora baritono li
незвучным, тусклым баритоном:
kantis kun la fraŭlino:
Славен корабль, омулевая бочка!..
Ho glora ŝip’, koregona barelo!..
К голосу курьера присоединились дальние
Malproksimaj voĉoj aliĝis al la kantado, la ĥoro
голоса, хор начал разрастаться, и, наконец,
ŝvelis kaj baldaŭ la kanto plenigis la tutan Filion.
песня загремела во всех углах филиала. В
En la apuda ĉambro n-ro 6, kie situis la
ближайшей комнате №6, где помещался
kontokontrola fako, elstaris potenca, raŭketa baso.
счетно-проверочный отдел, особенно
La ĥoron akompanis la kreskanta telefontrilado.
выделялась чья-то мощная с хрипотцой октава.
Аккомпанировал хору усиливающийся треск
телефонных аппаратов.
Гей, баргузин... Пошевеливай вал!.. — Орал
Eosta vent’, kiel bona ĉeval’... — blekegis la
курьер на лестнице.
kuriero sur la ŝtuparo.
Слезы текли по лицу девицы, она пыталась
Larmoj fluis sur la vangoj de la fraŭlino, ŝi provis
стиснуть зубы, но рот ее раскрывался сам
kunpremi la dentojn, sed ŝia buŝo meme
собою, и она пела на октаву выше курьера:
malfermiĝadis kaj ŝi kantis je oktavo pli alte ol la
kuriero:
Молодцу быть недалечко!
Portu min al la libero!
Поражало безмолвных посетителей филиала то, Surprize por la silentaj vizitantoj, la disaj ĥoranoj что хористы, рассеянные в разных местах, пели formis mirindan ensemblon, kvazaŭ ĉiuj kantantoj очень складно, как будто весь хор стоял, не
staris kune direktate de nevidebla ĥorestro.
спуская глаз с невидимого дирижера.
Прохожие в Ваганьковском останавливались у
Sur la strateto Vagankovskij la pasantoj haltis ĉe la
решетки двора, удивляясь веселью, царящему в ĝardenkrado, surprizite de la gajo reganta en la филиале.
Filio.
Как только первый куплет пришел к концу,
Apenaŭ finiĝis la unua strofo, la kantado abrupte
пение стихло внезапно, опять-таки как бы по
ĉesis, kvazaŭ obeante la taktobastonon de ĥorestro.
жезлу дирижера. Курьер тихо выругался и
La kuriero nelaŭte sakris kaj foriris. Je tiu
скрылся. Тут открылись парадные двери, и в
momento malfermiĝis la granda pordo kaj envenis
них появился гражданин в летнем пальто, из-
civitano surhavanta someran mantelon el sub kiu
под которого торчали полы белого халата, а с
montriĝis basko de blanka kitelo. Lin sekvis
ним милиционер.
miliciano.
— Примите меры, доктор, умоляю, —
— Faru ion, doktoro, mi vin petegas! — histerie
истерически крикнула девица.
kriis la fraŭlino.
На лестницу выбежал секретарь филиала и,
Sur la ŝtuparon elkuris la sekretario de la filio, kaj
видимо, сгорая от стыда и смущения,
tute ruĝa, verŝajne pro honto kaj konfuziĝo, li
заговорил, заикаясь:
ekparolis balbute:
— Видите ли, доктор, у нас случай массового
— Vidu, doktoro, ni havas kazon de amasa hipnoto
какого-то гипноза... Так вот, необходимо... —
... Do necesas ... — antaŭ ol li finis la frazon, lia
Он не докончил фразы, стал давиться словами
gorĝo ŝtopiĝis per la vortoj kaj subite li ekkantis
и вдруг запел тенором:
tenore:
Шилка и Нерчинск...
De Ŝilka jam ne minacas molest’
— Дурак! — Успела выкрикнуть девица, но не
La minejgardo min kapti ne povis ... Idioto! —
объяснила, кого ругает, а вместо этого вывела
ankoraŭ sukcesis krii la fraŭlino, tamen ŝi ne
насильственную руладу и сама запела про
precizigis, kiun ŝi insultas, sed anstataŭe eligis
Шилку и Нерчинск.
perfortan koloraturon kaj mem ekkantis pri Ŝilka
kaj pri la minejgardo.
— Держите себя в руках! Перестаньте петь! —
Regu vin! Ĉesu kanti! — la doktoro ordonis al la
Обратился доктор к секретарю.
sekretario.
По всему было видно, что секретарь и сам бы
Ĉio atestis, ke la sekretario de si mem kare pagus
отдал что угодно, чтобы перестать петь, да
por ne kanti, sed ĉesi li neniel povis, kaj kun la
перестать-то он не мог и вместе с хором донес
ĥoro li aŭdigis al la pasantoj en la strateto la
до слуха прохожих в переулке весть о том, что
komunikon, ke lin en la tajgo ne tuŝis la best’, kaj
в дебрях его не тронул прожорливый зверь и
krome, kuglo soldata ne trovis!
пуля стрелков не догнала!
Лишь только куплет кончился, девица первая
Apenaŭ la strofo finiĝis, la fraŭlino tuj ricevis de la
получила порцию валерианки от врача, а затем kuracisto porcion da valeriano, poste li kun la он побежал за секретарем к другим — поить и
sekretario kuris al la ceteraj, por ankaŭ al ili
их.
trinkigi.
— Простите, гражданочка, — вдруг обратился
— Pardonu, civitanjo, — subite la librotenisto sin
Василий Степанович к девице, — кот к вам
turnis al la fraŭlino, — ĉu nigra kato vin vizitis?
черный не заходил?
— Какой там кот? — В злобе закричала девица, — Kial, kato? — kolere kriis la fraŭlino, — azenon
— осел у нас в филиале сидит, осел! — И,
ni havas en la Filio, azenon! — kaj, aldoninte al sia
прибавив к этому: — пусть слышит! Я все
ekkrio: — Li aŭdu, mi ne zorgas pri tio, mi diros
расскажу, — действительно рассказала о том,
ĉion! — ŝi fakte rakontis, kio okazis.
что случилось.
Оказалось, что заведующий городским
Evidentiĝis, ke la estro de la Urba Filio, «definitive
филиалом, «Вконец разваливши облегченные
ruiniginta la pli leĝerajn amuz’aranĝojn» (laŭ la
развлечения» (по словам девицы), страдал
vortoj de la fraŭlino), suferis je manio organizi
манией организации всякого рода кружков.
ĉiajn rondetojn.
— Очки втирал начальству! — Орала девица.
— Por ŝuti polvon en la okulojn de la ĉefoj! —
voĉegis la fraŭlino.
В течение года заведующий успел организовать Ĉi jare la filiestro jam sukcesis organizi rondeton кружок по изучению лермонтова, шахматно-
pri Lermontov, ŝakan-daman rondeton,
шашечный, пинг-понга и кружок верховой
tablotenisan rondeton kaj rajdoartan rondeton. Por
езды. К лету угрожал организацией кружка
la somero li minacis organizi rondeton de remado
гребли на пресных водах и кружка
en nesalaj akvoj kaj alpisman rondeton.
альпинистов.
И вот сегодня, в обеденный перерыв, входит
Kaj jen hodiaŭ, dum la tagmeza paŭzo, oni vidas
он, заведующий...
lin, la filiestron, enveni...
— И ведет под руку какого-то сукина сына, —
— Brak-en-brake kun ia kanajlo, — plu rakontis la
рассказывала девица, — неизвестно откуда
fraŭlino, — de neniu konata, en kvadratita
взявшегося, в клетчатых брючонках, в
pantalonaĉo, kun fendita nazumo kaj ... monstre
треснутом пенсне и... Рожа совершенно
fripona fizionomio!
невозможная!
И тут же, по рассказу девицы, отрекомендовал
Laŭ la rakonto de la fraŭlino, la filiestro tuj
его всем обедавшим в столовой филиала как
prezentis la ulon al ĉiuj tagmanĝantaj en la kantino
видного специалиста по организации хоровых
kiel eminentan fakiston pri la organizado de
кружков.
ĥorrondetoj.
Лица будущих альпинистов помрачнели, но
La vizaĝoj de la futuraj alpistoj malsereniĝis, sed
заведующий тут же призвал всех к бодрости, а
la filiestro vokis al ĉies braveco, kaj la fakisto iom
специалист и пошутил, и поострил, и
ŝercis, spritis kaj solene ĵuris, ke da tempo la
клятвенно заверил, что времени пение берет
kantado postulas plej malmulte, dum da utilo,
самую малость, а пользы от этого пения, между interalie, ĝi alportos tutajn vagonplenojn.
прочим, целый вагон.
Ну, конечно, как сообщила девица, первыми
Laŭ la fraŭlino, kiel ĉiam, la unuaj elsaltis Fanov
выскочили фанов и косарчук, известнейшие
kaj Kosarĉuk, la du fi-famaj botlekuloj, kiuj tuj
филиальские подхалимы, и объявили, что
deklaris, ke ili aniĝas. Tiam la ceteraj oficistoj
записываются. Тут остальные служащие
komprenis, ke la kantado estas neevitebla, do
убедились, что пения не миновать, пришлось
ankaŭ ili devis aniĝi al la rondeto. Oni decidis
записываться и им в кружок. Петь решили в
kantadi dum la tagmeza paŭzo, ĉar la tuta cetera
обеденном перерыве, так как все остальное
tempo jam estis okupita de Lermontov kaj. de la
время было занято лермонтовым и шашками.
damoj. Por doni ekzemplon, la estro anoncis, ke li
Заведующий, чтобы подать пример, объявил,
havas tenoran voĉon, kaj poste ĉio okazis kiel en
что у него тенор, и далее все пошло, как в
malbona sonĝo. La striita fakisto-ĥorestro blekegis:
скверном сне. Клетчатый специалист-
хормейстер проорал:
— До-ми-соль-до! — Вытащил наиболее
— Do-mi-sol-do! — eltiris kelkajn timidulojn de
застенчивых из-за шкафов, где они пытались
malantaŭ la ŝrankoj, kie ili provis sin savi je la
спастись от пения, косарчуку сказал, что у него
kantado, deklaris al Kosarĉuk, ke tiu havas
абсолютный слух, заныл, заскулил, просил
absolutan sonsenton, ekhurletis, ekĝemis, petegis
уважить старого регента-певуна, стучал
plezurigi la maljunan kapelestron kantaman,
камертоном по пальцам, умоляя грянуть
frapetis per la agordoforko kontraŭ la fingroartikoj,
«Славное море».
persvadante onin ektondrigi la Gloran Maron.
Грянули. И славно грянули. Клетчатый,
Oni ektondrigis. Eĉ tre brave ektondrigis. La striita
действительно, понимал свое дело. Допели
vere estis kompetentulo. Oni finkantis la unuan
первый куплет. Тут регент извинился, сказал:
strofin. Ĉi tiam la kapelestro pardonpetis, diris:
«Я на минутку» — и... Изчез. Думали, что он
«Mi por unu minuto forestu!» kaj ... malaperis.
действительно вернется через минутку. Но
Ĉiuj kredis, ke li vere tuj revenos. Tamen eĉ post
прошло и десять минут, а его нету. Радость
dek minutoj li plu forestis. Ĝojo plenigis la
охватила филиальцев — сбежал.
oficistojn — li forŝteliĝis!
И вдруг как-то сами собой запели второй
Kaj subite iel de si mem oni ekkantis la duan
куплет, всех повел за собой косарчук, у
strofon. Ĉiujn kondukis post si Kosarĉuk, pri kies
которого, может быть, и не было абсолютного
absoluta sonsento oni prefere ne insistu, sed kiu
слуха, но был довольно приятный высокий
certe havis sufiĉe agrablan altan tenoron. Oni
тенор. Спели. Регента нету! Двинулись по
finkantis. La kapelestro plu forestas! Oni disiris al
своим местам, но не успели сесть, как, против
siaj laborlokoj, sed apenaŭ sidiĝinte, ĉiuj,
своего желания, запели. Остановить, — но не
malgraŭvole, reekkantis. Kaj nenia eblo ĉesi.
тут-то было. Помолчат минуты три и опять
Triminuta silento kaj denova ektondro. Oni
грянут. Помолчат — грянут! Тут сообразили,
silentas. Oni kantas. Kaj tiel plu! Ĉi tiam oni
что беда. Заведующий заперся у себя в
komprenis, ke estas miso. Pro la hontego la
кабинете от сраму.
filiestro sin enŝlosis en sia kabineto.
Тут девицын рассказ прервался. Ничего
Ĉi tiam la rakonto de la fraŭlino interrompiĝis.
валерианка не помогла.
Neniom la valeriano helpis.
через четверть часа к решетке в ваганьковском
Post kvaronhoro ĉe la ĝardenkrado en
подъехали три грузовика, и на них погрузился
Vagankovskij haltis tri kamionoj, sur kies
весь состав филиала во главе с заведующим.
ŝarĝplatojn sin levis la tuta personaro de la Filio,
gvidate de sia filiestro.
Лишь только первый грузовик, качнувшись в
Apenaŭ la unua kamiono, ŝanceliĝinte en la
воротах, выехал в переулок, служащие,
pordego, elveturis en la strateton, la oficistoj, kiuj
стоящие на платформе и держащие друг друга
staris sur ĝia platformo tenante unu la aliajn je la
за плечи, раскрыли рты, и весь переулок
ŝultroj, ĉiuj samtempe malfermis la buŝon kaj la
огласился популярной песней. Второй грузовик tuta strateto resonis de la populara kanto. La ĥoron подхватил, а за ним и третий. Так и поехали.
tuj aliĝis la dua kamiono, ĝin sekvis la tria. Tiel oni
Прохожие, бегущие по своим делам, бросали
veturis kantante. Sur la stratoj la pasantoj rapidis al
на грузовики лишь беглый взгляд, ничуть не
siaj aferoj, lasis sian rigardon gliti preter la
удивляясь и полагая, что это экскурсия едет за
kamionoj, neniom surprizite, pensante ke temas pri
город. Ехали, действительно, за город, но
eksterurba ekskurso. Kaj fakte, oni veturis
только не на экскурсию, а в клинику
eksterurben, tamen ne por ekskurso, sed en la
профессора Стравинского.
klinikon de profesoro Stravinskij.
Через полчаса совсем потерявший голову
Post duonhoro la tute konfuzita librotenisto atingis
бухгалтер добрался до финзрелищного сектора, la financan sekcion, esperante finfine sin
надеясь наконец избавиться от казенных денег. malembarasi je la ŝtata mono. Jam instruite de sia Уже ученый опытом, он прежде всего
sperto, li antaŭ ĉio ĵetis prudentan rigardon en la
осторожно заглянул в продолговатый зал, где
longan ĉambregon, kie malantaŭ malpoluritaj vitroj
за матовыми стеклами с золотыми надписями
kun orliteraj surskriboj sidis la oficistoj. Li trovis
сидели служащие. Никаких признаков тревоги
nenian simptomon de alarmo aŭ skandalo. Estis
или безобразия бухгалтер здесь не обнаружил.
kviete, kiel konvenas en respektinda institucio.
Было тихо, как и полагается в приличном
учреждении.
Василий Степанович всунул голову в то
Bazilo Stepanoviĉ ŝovis la kapon en la giĉeton
окошечко, над которым было написано:
super kiu estis skribite: Enpagoj, salutis la
«Прием сумм», — поздоровался с каким-то
oficiston, kiun li antaŭe neniam vidis, kaj ĝentile
незнакомым ему служащим и вежливо
petis enpagilon.
попросил приходный ордерок.
— А вам зачем? — Спросил служащий в
— Por kiu celo? — demandis la oficisto.
окошечке.
Бухгалтер изумился.
La librotenisto ekmiris.
— Хочу сдать сумму. Я из Варьете.
— Mi volas liveri monon. Mi estas el Varieteo.
— Одну минутку, — ответил служащий и
— Unu minuton, — respondis la oficisto kaj rapide
мгновенно закрыл сеткой дыру в стекле.
fermis per la dratreto la truon en la vitro.
«Странно!» — Подумал бухгалтер. Изумление
«Strange!» pensis la librotenisto. Lia miro estis
его было совершенно естественно. Впервые в
tute natura. La unuan fojon en sia vivo li renkontis
жизни он встретился с таким обстоятельством.
tian okazon. Ĉiu scias, kiom malfacile estas
Всем известно, как трудно получить деньги; к
elpagigi monon: ĉiam povas aperi ia obstaklo. Sed
этому всегда могут найтись препятствия. Но в
en la tridekjara praktiko de la librotenisto ne estis
тридцатилетней практике бухгалтера не было
okazo, ke iun ajn, ĉu juran, ĉu privatan personon,
случая, чтобы кто-нибудь, будь то
embarasus la postulo akcepti monon.
юридическое или частное лицо, затруднялся бы
принять деньги.
Но наконец сеточка отодвинулась, и бухгалтер
Tamen finfine la dratreto deŝoviĝis kaj la
опять прильнул к окошечку.
librotenisto regluis sian kapon al la giĉeto.
— А у вас много ли? — Спросил служащий.
— Ĉu multe? — demandis la of icisto.
— Двадцать одна тысяча семьсот одиннадцать
— Dudek unu mil sepcent dek unu rubloj.
рублей.
— Ого! — Почему-то иронически ответил
— Oh ho! — ial ironie diris la oficisto kaj etendis
служащий и протянул бухгалтеру зеленый
al Lastoĉkin verdan folieton.
листок.
Хорошо зная форму, бухгалтер мигом заполнил Bone sciante la formon, la librotenisto momente его и начал развязывать веревочку на пакете.
ĝin plenigis kaj komencis malligi la ŝnureton de sia
Когда он распаковал свой груз, в глазах у него
pakaĵo. Kiam li malvolvis la gazetfolion, lia vidado
зарябило, он что-то промычал болезненно.
konfuziĝis kaj li ĝemvoĉe ion balbutis.
Перед глазами его замелькали иностранные
Antaŭ liaj okuloj ekflirtis fremdaj monbiletoj. Tie
деньги. Тут были пачки канадских долларов,
estis pakoj da kanadaj dolaroj, anglaj pundoj,
английских фунтов, голландских гульденов,
nederlandaj guldenoj, latvaj latoj, estonaj kronoj...
латвийских лат, эстонских крон...
— Вот он, один из этих штукарей из Варьете,
— Jen li estas, unu el tiuj artifikuloj de Varieteo,
— послышался грозный голос над онемевшим
— aŭdiĝis timinda voĉo super la ŝtoniĝinta
бухгалтером. И тут же Василия Степановича
librotenisto. Kaj Bazilo Stepanoviĉ tuj iĝis arestita.
арестовали.
Глава 18. Неудачливые
Ĉapitro 18 MISŜANCAJ
визитеры
VIZITANTOJ
В то самое время, как старательный бухгалтер
Ĝuste en la tempo, kiam la diligenta librotenisto
несся в таксомоторе, чтобы нарваться на
rapidis en la taksio renkonte al la memskribanta
самопишущий костюм, из плацкартного
vestokompleto, konvene vestita civitano eliris,
мягкого вагона №9 Киевского поезда,
inter aliaj pasaĝeroj, el la unuaklasa lokbileta
пришедшего в Москву, в числе других вышел
vagono n-ro 9 de la Kieva trajno, ĵus veninta en
пассажир с маленьким фибровым
Moskvon. La pasaĝero estis neniu alia ol la onklo
чемоданчиком в руке. Пассажир этот был
de la forpasinto Berlioz, la ekonomiplanisto
никто иной, как дядя покойного Берлиоза,
Maksimiliano Andreiĉ Poplavskij, loĝanta en
Максимилиан Андреевич Поплавский,
Kievo ĉe la eksa Instituta strato. La kaŭzo de lia
экономист-плановик, проживающий в Киеве на veno en Moskvon estis telegramo, kiun Poplavskij бывшей институтской улице. Причиной
ricevis antaŭhieraŭ vespere kaj kiu tekstis jene:
приезда Максимилиана Андреевича в Москву
Min ĵus surveturis tramo ĉe Patriarĥa Entombigo
была полученная им позавчера поздним
vendrede 15 h Venu. Berlioz.
вечером телеграмма следующего содержания:
«Меня только что зарезало трамваем на
Патриарших. Похороны пятницу, три часа дня.
Приезжай. Берлиоз».
Максимилиан Андреевич считался, и
Maksimiliano Andreiĉ estis opiniata, kaj laŭmerite,
заслуженно, одним из умнейших людей в
unu el la plej inteligentaj kapoj en Kievo. Tamen
Киеве. Но и самого умного человека подобная
tia telegramo povas embarasi eĉ la plej inteligentan
телеграмма может поставить в тупик. Раз
homon. Se iu telegrafas, ke li estas surveturita, tio
человек телеграфирует, что его зарезало, то
signifas, ke la okazaĵo ne estis morta. Kial do
ясно, что его зарезало не насмерть. Но при чем
temas pri entombigo? Ĉu lia stato estus tiom grava,
же тогда похороны? Или он очень плох и
ke li antaŭvidas sian morton? Eble tiel, sed plej
предвидит, что умрет? Это возможно, но в
stranga estas tiu precizo — kiel li povas scii, ke oni
высшей степени странна эта точность — откуда entombigos lin vendrede je la dek kvina? Mirinda он так-таки знает, что хоронить его будут в
telegramo! Tamen la intelgentaj homoj ĝuste tial
пятницу в три часа дня? Удивительная
estas inteligentaj, ke ili scipovas klarigi la plej
телеграмма! Однако умные люди на то и умны, implikajn aferojn. Tre simple. Okazis eraro, kaj la чтобы разбираться в запутанных вещах. Очень
mesaĝon oni transsendis konfuzita. La vorto min,
просто. Произошла ошибка, и депешу передали sendube, apartenis al alia telegramo kaj okupis la исковерканной. Слово «меня», без сомнения,
lokon de la vorto Berliozon, kiu lasta ŝanĝiĝis kaze
попало сюда из другой телеграммы, вместо
kaj trafis en la finon de la telegramo. Kun tia
слова «Берлиоза», которое приняло вид
konjekto la senco de la telegramo iĝis klara,
«Берлиоз» и попало в конец телеграммы. С
kvankam, certe, tragika.
такой поправкой смысл телеграммы становился
ясен, но, конечно, трагичен.
Когда утих взрыв горя, поразивший супругу
Post ke pasis la paroksismo de malĝojo, atakinta la
Максимилиана Андреевича, тот немедленно
edzinon de Poplavskij, li senprokraste komencis
стал собираться в Москву.
prepari sin al vojaĝo en Moskvon.
Надлежит открыть одну тайну Максимилиана
Ĉi tie ni malkaŝu sekreton de Maksimiliano
Андреевича. Нет спору, ему было жаль
Andreiĉ. Certe, li kompatis sian bonevon, pereintan
племянника жены, погибшего в расцвете лет.
en la floro de siaj jaroj; sed li estis homo praktika
Но, конечно, как человек деловой, он понимал, kaj, evidente, li bonege sciis, ke pri lia partopreno что никакой особенной надобности в его
en la entombigo estas nenia speciala bezono. Kaj
присутствии на похоронах нету. И тем не менее malgraŭ tio, li tre rapidis veni Moskvon. Kiujn Максимилиан Андреевич очень спешил в
motivojn li havis? Unu solan: la loĝejon. Loĝejo en
Москву. В чем же было дело? В одном — в
Moskvo, tio estas serioza afero! Oni ne scias kial,
квартире. Квартира в Москве? Это серьезно.
Maksimiliano Andreiĉ ne ŝatis Kievon, kaj la
Неизвестно почему, но Киев не нравился
penso pri transloĝiĝo en Moskvon tiom ronĝis lin
Максимилиану Андреевичу, и мысль о
lastatempe, ke li apenaŭ povis dormi. Lin ne
переезде в москву настолько точила его в
plezurigis la printempaj akvoaltiĝoj de Dnepro,
последнее время, что он стал даже худо спать.
kiam la riverego, dronigante la insulojn ĉe la
Его не радовали весенние разливы днепра,
maldekstra bordo, disfluas ĝis la horizonto; li ne
когда, затопляя острова на низком берегу, вода ĝuis la animskue belan vidaĵon, kiu prezentiĝas al сливалась с горизонтом. Его не радовал тот
la rigardo de apud la monumento al la princo
потрясающий по красоте вид, что открывался
Vladimiro; lin ne gajigis la sunaj lummakuloj, en la
от подножия памятника князю владимиру. Его
printempo ludantaj sur la brikpulvoraj vojetoj de la
не веселили солнечные пятна, играющие
Vladimira Monteto. Nenion tian li volis, li volis
весною на кирпичных дорожках владимирской nur unu aferon: transloĝiĝi en Moskvon.
горки. Ничего этого он не хотел, он хотел
одного — переехать в Москву.
Объявления в газетах об обмене квартиры на
La ripetaj gazet’anoncoj pri proponata interŝanĝo
институтской улице в Киеве на меньшую
de apartamento ĉe la Instituta strato en Kievo
площадь в Москве не давали никакого
kontraŭ malpli granda loĝejo en Moskvo rezultigis
результата. Желающих не находилось, а если
nenion. Interesitoj ne troviĝis aŭ, en la maloftaj
они и находились, то их предложения были
okazoj kiam kelkaj tamen troviĝis, iliaj proponoj
недобросовестны.
estis malhonestaj.
Телеграмма потрясла Максимилиана
La telegramo skuis Poplavskijon. Ĝi prezentis
Андреевича. Это был момент, который
okazon, kian preterlasi estus peko. La negocemaj
упустить было бы грешно. Деловые люди
homoj scias, ke tiaj okazoj ne ripetiĝas.
знают, что такие моменты не повторяются.
Словом, невзирая ни на какие трудности,
Do, necesis malgraŭ ĉiuj obstakloj iel heredi la
нужно было суметь унаследовать квартиру
loĝejon de la bonevo ĉe la strato Sadovaja. Jes, tio
племянника на Садовой. Да, это было сложно,
estis malfacila, tre malfacila, tamen tiuj
очень сложно, но сложности эти нужно было во malfacilaĵoj estis ĉiakoste transvenkendaj. Homo что бы то ни стало преодолеть. Опытный
sperta, Maksimiliano Andreiĉ sciis, ke por atingi
Максимилиан Андреевич знал, что для этого
tion la unua paŝo devis esti la jena: nepris per ĉiaj
первым и непременным шагом должен быть
rimedoj registrigi sian loĝadon, almenaŭ
следующий шаг: нужно во что бы то ни стало,
provizoran, en la tri ĉambroj de la mortinta
хотя бы временно, прописаться в трех комнатах boparenco.
покойного племянника.
В пятницу днем Максимилиан Андреевич
Je la vendredo posttagmeze Poplavskij malfermis
вошел в дверь комнаты, в которой помещалось la pordon de la ĉambro, kie lokiĝis la administrejo домоуправление дома №302-бис по Садовой
de la domo 302-bis ĉe la strato Sadovaja en
улице в Москве.
Moskvo.
В узенькой комнате, где на стене висел старый
En la mallarĝa ĉambraĉo, sur la muro pendis
плакат, изображавший в нескольких картинках flaviĝinta afiŝo, kiu en kelkaj bildoj prezentis la способы оживления утонувших в реке, за
procedojn por revivigi homon dronintan en rivero,
деревянным столом в полном одиночестве
kaj ĉe la granda tablo ligna sidis, tute sola,
сидел средних лет небритый человек с
mez’aĝa nerazita viro, kies okuloj rigardis iel
встревоженными глазами.
alarmite.
— Могу ли я видеть председателя правления?
— Ĉu mi povas paroli al la prezidanto de la
— Вежливо осведомился экономист-плановик,
domkomitato? — ĝentile demandis la
снимая шляпу и ставя свой чемоданчик на
ekonomiplanisto demetante la ĉapelon kaj lokante
порожний стул.
sian valizeton sur vakan seĝon.
Этот, казалось бы, простенький вопрос почему- Tiu banala demando ial konfuzis la sidanton, tiom то расстроил сидящего, так что он даже
ke lia vizaĝo ŝanĝis la koloron. Angore deturnante
изменился в лице. Кося в тревоге глазами, он
la okulojn, li malklare murmuris, ke la prezidanto
пробормотал невнятно, что председателя нету.
forestas.
— Он на квартире у себя? — Спросил
— Ĉu li estas en sia loĝejo? — demandis
Поплавский, — у меня срочнейшее дело.
Poplavskij. — Mi havas urĝegan aferon.
Сидящий ответил опять-таки очень несвязно.
La sidanto denove respondis per io tre malklara;
Но все-таки можно было догадаться, что
tamen estis divenebla, ke ankaŭ hejme la
председателя на квартире нету.
prezidanto ne estas.
— А когда он будет?
— Do, kiam li revenos?
Сидящий ничего не ответил на это и с какою-то Ĉi foje la sidanto respondis nenion kaj iel
тоской поглядел в окно.
melankolie rigardis tra la fenestro.
«Ага!» — Сказал сам себе умный Поплавский и «Ah ha!» diris al si mem la sagaculo Poplavskij, осведомился о секретаре.
kaj demandis pri la sekretario.
Странный человек за столом даже побагровел
La ĉetabla strangulo eĉ purpuriĝis pro streĉo kaj
от напряжения и сказал невнятно опять-таки,
balbutis same malklare, ke ankaŭ la sekretario
что секретаря тоже нету... Когда он придет,
forestas ... kiam li revenos, tion oni ne scias, kaj...
неизвестно и... Что секретарь болен...
ke la sekretario malsanas ...
«Ага!..» — Сказал себе Поплавский, — но кто-
«Ah ha!» diris al si Poplavskij kaj demandis: —
нибудь же есть в правлении?
Tamen iu ja estas el la estraro, ĉu?
— Я, слабым голосом — отозвался человек.
— Mi, — per malforta voĉo respondis la homo.
— Видите ли, — внушительно заговорил
— Vidu, — impone ekparolis Poplavskij, — mi
Поплавский, — я являюсь единственным
estas la sola heredanto de la forpasinto Berlioz, mia
наследником покойного Берлиоза, моего
nevo, pereinta, kiel vi scias, ĉe la Patriarĥa, kaj mi
племянника, погибшего, как известно, на
devas, laŭ la leĝo, transpreni la heredaĵon, kiu
Патриарших, и я обязан, согласно закону,
konsistas en nia apartamento n-ro 50 ...
принять наследство, заключающееся в нашей
квартире номер пятьдесят...
— Не в курсе я, товарищ, — тоскливо перебил
— Ne konas mi la aferon, kamarado, — deprimite
человек.
diris la homo.
— Но, позвольте, — звучным голосом сказал
— Tamen permesu do, — sonorvoĉe protestis
Поплавский, — вы член правления и обязаны...
Poplavskij, — vi estas estrarano, kaj vi devas ...
И тут в комнату вошел какой-то гражданин.
Ĉi tiam la ĉambron envenis civitano. Ĉe lia vido la
При виде вошедшего сидящий за столом
sidanto paliĝis.
побледнел.
— Член правления Пятнажко? — Спросил у
— La estrarano Pjatnaĵko, ĉu? — demandis la
сидящего вошедший.
civitano la sidanton.
— Я, — чуть слышно ответил тот.
— Jes, — apenaŭ aŭdeble respondis tiu.
Вошедший что-то прошептал сидящему, и тот,
La veninto ion flustris al la sidanto kaj tiu, tute
совершенно расстроенный, поднялся со стула,
afliktite, sin levis de la seĝo kaj post kelkaj
и через несколько секунд Поплавский остался
sekundoj Poplavskij restis sola en la malplena
один в пустой комнате правления.
administrejo.
«Эх, какое осложнение! И нужно ж было, чтоб
«Aĥ, ankoraŭ komplikaĵo! Kia misŝanco, ke ilin
их всех сразу...» — С досадой думал
ĉiujn samtempe ...» ĉagrenite pensis Poplavskij,
Поплавский, пересекая асфальтовый двор и
trans la asfaltizita korto rapidante al la apartamento
спеша в квартиру №50.
n-ro 50.
Лишь только экономист-плановик позвонил,
Apenaŭ la ekonomiplanisto sonorigis, la pordo tuj
дверь открыли, и Максимилиан Андреевич
malfermiĝis kaj Maksimiliano Andreiĉ paŝis en la
вошел в полутемную переднюю. Удивило его
mallumetan antaŭĉambron. Iom surprizis lin la
несколько то обстоятельство, что непонятно
cirkonstanco, ke estis nekompreneble, kiu
было, кто ему открыл: в передней никого не
malfermis al li la pordon: en la antaŭĉambro estis
было, кроме громаднейшего черного кота,
neniu, krom kolosa nigra virkato sidanta sur seĝo.
сидящего на стуле.
Максимилиан Андреевич покашлял, потопал
Poplavskij iom tusetis, stamfetadis, post kio la
ногами, и когда дверь кабинета открылась, и в
pordo de la kabineto malfermiĝis kaj en la
переднюю вышел Коровьев, Максимилиан
antaŭĉambron envenis Kerubjev. Maksimiliano
Андреевич поклонился ему вежливо, но с
Andreiĉ ĝentile sed digne sin klinis kaj diris:
достоинством, и сказал:
— Моя фамилия Поплавский. Я являюсь
— Mia familinomo estas Poplavskij. Mi estas la
дядей...
onklo ...
Не успел он договорить, как Коровьев
Sen lasi al li tempon por fini la frazon, Kerubjev
выхватил из кармана грязный платок, уткнулся rapidmove elpoŝigis malpuran tukon, ŝovis en ĝin в него носом и заплакал.
sian nazon kaj ekploris.
— ... Покойного Берлиоза...
— ... de la forpasinto Berlioz ...
— Как же, как же, — перебил Коровьев,
— Certe, certe, — interrompis Kerubjev, forigante
отнимая платок от лица. — Я как только глянул la poŝtukon de sia vizaĝo. — De la unua rigardo mi на вас, догадался, что это вы! — Тут он
komprenis, ke tio estas vi! — ĉi tiam lin atakis
затрясся от слез и начал вскрикивать: — горе-
plortremo kaj li ekveis: — Ha, kia malfeliĉo, ĉu?
то, а? Ведь это что ж такое делается? А?
Ja kio ĉio ĉi estas? Kio?
— Трамваем задавило? — Шепотом спросил
— Tramo lin surveturis, ĉu? — flustre demandis
Поплавский.
Poplavskij.
— Начисто, — крикнул Коровьев, и слезы
— Ĝisfunde, — kriis Kerubjev, kaj larmoj torentis
побежали у него из-под пенсне потоками, —
el sub lia nazumo, — ĝisf unde! Mi estis tie, mi
начисто! Я был свидетелем. Верите — раз!
ĉion vidis. Ĉu vi kredos — ek! La kapo for! La
Голова — прочь! Правая нога — хрусть,
dekstra gambo — krak, en du pecojn! La
пополам! Левая — хрусть, пополам! Вот до
maldekstra — krak, en du pecojn! Jen kio rezultas
чего эти трамваи доводят! — И, будучи,
el tiuj tramoj! — Verŝajne, ne povante sin reteni,
видимо, не в силах сдержать себя, Коровьев
Kerubjev lasis sian nazon piki la muron apud la
клюнул носом в стену рядом с зеркалом и стал
spegulo kaj konvulsie ploregis.
содрогаться в рыданиях.
Дядя Берлиоза был искренне поражен
La onklon de Berlioz vere kortuŝis la konduto de la
поведением неизвестного. «Вот, говорят, не
nekonato. «Kaj oni diras, ke en nia epoko ne estas
бывает в наш век сердечных людей!» —
kompatemaj homoj!» li pensis, mem sentante
Подумал он, чувствуя, что у него самого
juketon en siaj okuloj. Tamen je tiu sama momento
начинают чесаться глаза. Однако в то же время malagrabla nubeto ombris lian animon, kaj
неприятное облачко набежало на его душу, и
serpente fulmetis la penso, ĉu la kompatema homo
тут же мелькнула змейкой мысль о том, что не
iel sukcesis registrigi sian loĝadon en la
прописался ли этот сердечный человек уже в
apartamento de la mortinto, ja tiaj precedencoj jam
квартире покойного, ибо и такие примеры в
estis en la vivo.
жизни бывали.
— Простите, вы были другом моего покойного — Pardonu, ĉu vi estis amiko de mia forpasinta
миши? — Спросил он, утирая рукавом левый
Miĉjo? — li demandis, per la maniko viŝante sian
сухой глаз, а правым изучая потрясаемого
sekan maldekstran okulon, dum per la dekstra li
печалью Коровьева. Но тот до того разрыдался, ekzamenis la skuatan de la afliktego Kerubjevon.
что ничего нельзя было понять, кроме
Sed tiu jam ploregis tiom forte, ke nenio estis
повторяющихся слов «Хрусть и пополам!».
komprenebla, krom la ripetataj vortoj «krak — en
Нарыдавшись вдоволь, Коровьев отлепился
du pecojn!» Satplorinte, Kerubjev finfine
наконец от стенки и вымолвил:
malgluiĝis disde la muro kaj eligis:
— Нет, не могу больше! Пойду приму триста
— Ne, mi jam ne povas! Mi iru preni tricent gutojn
капель эфирной валерьянки! — И, повернув к
da etera valeriano! — kaj turninte al Poplavskij
Поплавскому совершенно заплаканное лицо,
sian tute larmokovritan vizaĝon li aldonis: — Jen
добавил: — вот они, трамваи-то
kio ĝi estas, la tramo!
— Я извиняюсь, вы мне дали телеграмму? —
— Mi pardonpetas, ĉu estas vi kiu sendis al mi la
Спросил Максимилиан Андреевич, мучительно telegramon? — demandis Poplavskij, penegante
думая о том, кто бы мог быть этот
diveni, kio povus esti tiu mirinda ploremulo.
удивительный плакса.
— Он! — Ответил Коровьев и указал пальцем
— Ĝi! — respondis Kerubjev, kaj per la fingro
на кота.
almontris la katon.
Поплавский вытаращил глаза, полагая, что
Poplavskij elorbitigis la okulojn, ne kredante al siaj
ослышался.
oreloj.
— Нет, не в силах, нет мочи, — шмыгая носом,
— Ne, mi ne povas, forkonsumiĝis miaj fortoj, —
продолжал Коровьев, — как вспомню: колесо
snufante daŭrigis Kerubjev, — kiam mi
по ноге... Одно колесо пудов десять весит...
rememoras: la rado sur lia gambo... la sola rado
Хрусть! Пойду лягу в постель, забудусь сном,
kvintalon pezas ... Krak! Mi iru min enlitiĝi, en la
— и тут он исчез из передней.
dormo mi serĉu la forgeson ... — kaj li tuj
malaperis el la antaŭĉambro.
Кот же шевельнулся, спрыгнул со стула, стал
Tiam ekmoviĝis la kato, ĝi saltis de la seĝo
на задние лапы, подбоченился, раскрыл пасть и malsupren, ekstaris sur la malantaŭaj piedoj, la сказал:
antaŭajn apogis kontraŭ la koksoj, malfermis la
faŭkon kaj diris:
— Ну, я дал телеграмму! Дальше что?
— Nu, mi telegrafis. Kion ankoraŭ?
У Максимилиана Андреевича сразу
Poplavskij sentis kapturniĝon, liaj gamboj kaj
закружилась голова, руки и ноги отнялись, он
brakoj intertiĝis, li lasis fali la valizeton kaj sinkis
уронил чемодан и сел на стул напротив кота.
sur la seĝon kontraŭ la kato.
— Я, кажется, русским языком спрашиваю, —
— Ŝajnas, ke mi ruslingve vin demandis, — severe
сурово сказал кот, — дальше что?
diris la kato, — kion ankoraŭ?
Но Поплавский не дал никакого ответа.
Sed Poplavskij nenion respondis.
— Паспорт! — Тявкнул кот и протянул пухлую — La legitimilon! — komandoblekis la kato kaj
лапу.
etendis sian pufan antaŭan piedon.
Ничего не соображая и ничего не видя, кроме
Sen konscii kion li faras, kaj vidante nenion krom
двух искр, горящих в кошачьих глазах,
la du fajrerojn brulantajn en la kataj okuloj,
Поплавский выхватил из кармана паспорт, как
Poplavskij fulmrapide eligis sian legitimilon el la
кинжал. Кот снял с подзеркального стола очки
poŝo, kiel oni elingigas ponardon. La kato prenis
в толстой черной оправе, надел их на морду, от de la spegulkonzolo okulvitrojn en nigra dika чего сделался еще внушительнее, и вынул из
muntumo, surmetis ilin sur sian muzelon, pro kio
прыгающей руки Поплавского паспорт.
ĝia tuta aspekto iĝis ankoraŭ pli impona, kaj eltiris
la legitimilon el la tremanta mano de Poplavskij.
«Вот интересно: упаду я в обморок или нет?»
«Interese, ĉu mi svenos aŭ ne?» pensis Poplavskij.
— Подумал Поплавский. Издалека доносились El la profundo de la apartamento plu aŭdiĝis
всхлипывания Коровьева, вся передняя
singultoj de Kerubjev, la tutan antaŭĉambron
наполнилась запахом эфира, валерьянки и еще
plenigis la odoroj de etero, valeriano kaj de
какой-то мерзости.
ankoraŭ ia naŭza abomenaĵo.
— Каким отделением выдан документ? —
— Kiu miliciejo liveris la dokumenton? —
Спросил кот, всматриваясь в страницу. Ответа
demandis la kato ekzamenante paĝon en la
не последовало.
malfermita legitimilo. Respondon li ne ricevis.
— Четыреста двенадцатым, — сам себе сказал
— La kvarcent dek dua, — mem respondis al si la
кот, водя лапой по паспорту, который он
kato, kondukante la antaŭan piedon sur la
держал кверху ногами, — ну да, конечно! Мне
legitimilo, kiun ĝi tenis renversita, — jes, nature!
это отделение известно! Там кому попало
Bonege mi konas tiun miliciejon, al ĉia ajnulo ĝi
выдают паспорта! А я б, например, не выдал
liveras legitimilon! Nu, ekzemple mi, mi ne estus
такому, как вы! Глянул бы только раз в лицо и
liverinta legitimilon al tia ulo, kiel vi! Nepre ne!
моментально отказал бы! — Кот до того
Post la unua rigardo sur vian vizaĝon mi tuj estus
рассердился, что швырнул паспорт на пол. —
rifuzinta! — la kato tiom koleriĝis, ke ĝi ĵetis la
Ваше присутствие на похоронах отменяется, — legitimilon sur la plankon. — Via invito ĉeesti la продолжал кот официальным голосом. —
entombigon estas malvalidigita, — of icialtone
Потрудитесь уехать к месту жительства. — И
daŭrigis la kato, — volu reveni al via domicilo. —
рявкнул в дверь: — Азазелло!
Kaj ĝi vokkraĉis en la pordon: — Azazello!
На его зов в переднюю выбежал маленький,
Responde en la antaŭĉambron elkuris malgranda,
прихрамывающий, обтянутый черным трико, с
lametanta individuo en strikta nigra akrobatvestaĵo,
ножом, засунутым за кожаный пояс, рыжий, с
zonita per leda rimeno en kiu estis fiksita
желтым клыком, с бельмом на левом глазу.
duonponardo, rufa, kun flava kojnodentego,
havanta albugon sur la maldekstra okulo.
Поплавский почувствовал, что ему не хватает
Poplavskij sentis ke al li mankas la aero, li levis sin
воздуха, поднялся со стула и попятился,
de la seĝo kaj retropaŝis tenante la manon ĉe la
держась за сердце.
koro.
— Азазелло, проводи! — Приказал кот и
— Azazello, elakompanu! — ordonis la kato kaj
вышел из передней.
forlasis la antaŭĉambron.
— Поплавский, — тихо прогнусил вошедший,
— Poplavskij, — nelaŭte nazvoĉis la enveninto, —
— надеюсь, уже все понятно?
ĉio jam komprenita, ĉu?
Поплавский кивнул головой.
Poplavskij kapjesis.
— Возвращайся немедленно в Киев, —
— Tuj revenu al Kievo, — daŭrigis Azazello, —
продолжал Азазелло, — сиди там тише воды,
restu tie silente kaj kviete, kaj ne revu pri Moskvaj
ниже травы и ни о каких квартирах в москве не loĝejoj. Ĉu klare?
мечтай, ясно?
Этот маленький, доводящий до смертного
La malgrandulo, kies kojnodentego, duonponardo
страха Поплавского своим клыком, ножом и
kaj misa okulo kaŭzis mortan timegon al
кривым глазом, доходил экономисту только до Poplavskij, stature apenaŭ atingis la ŝultron de la плеча, но действовал энергично, складно и
ekonomiisto, sed li agis energie, lerte kaj metode.
организованно.
Прежде всего он поднял паспорт и подал его
Unue li levis la legitimilon kaj ĝin prezentis al
Максимилиану Андреевичу, и тот принял
Maksimiliano Andreiĉ, kiu akceptis la libreton per
книжечку мертвой рукой. Затем именуемый
senviva mano. Poste la nomito Azazello per unu
Азазелло одной рукой поднял чемодан, другой
mano prenis la valizeton, per la alia malfermegis la
распахнул дверь и, взяв под руку дядю
pordon kaj, preninte la kievanon je la brako,
Берлиоза, вывел его на площадку лестницы.
elkondukis lin sur la ŝtuparplaceton. Poplavskij sin
Поплавский прислонился к стене. Без всякого
apogis kontraŭ la muro. Sen ia ajn ŝlosilo Azazello
ключа Азазелло открыл чемодан, вынул из него malfermis la valizeton, elprenis grandegan rostitan громадную жареную курицу без одной ноги,
kokinon, mankan je unu femuro kaj envolvitan en
завернутую в промаслившуюся газету, и
grasmakulan gazetfolion, metis ĝin sur la
положил ее на площадке. Затем вытащил две
ŝtuparplaceton. Poste li eligis du kompletojn de
пары белья, бритвенный ремень, какую-то
subvestoj, razrimenon, libron kaj necesujon. Per
книжку и футляр и все это спихнул ногой в
unu piedmovo li ŝovis ĉion ĉi, krom la kokinon, for
пролет лестницы, кроме курицы. Туда же
en la ŝtuparŝakton. Samdirekte forflugis ankaŭ la
полетел и опустевший чемодан. Слышно было, malplenigita valizo. Oni aŭdis ĝin pumi malsupre, как он грохнулся внизу и, судя по звуку, от
kaj laŭ la bruo oni povus konkludi, ke ĝia kovrilo
него отлетела крышка.
deiĝis.
Затем рыжий разбойник ухватил за ногу
Poste la rufa bandito firme prenis la kokinon je la
курицу и всей этой курицей плашмя, крепко и
kruro kaj per tiu tuta kokino plate, peze kaj timinde
страшно так ударил по шее Поплавского, что
albatis la onklon de Berlioz sur la nukon tiel, ke la
туловище курицы отскочило, а нога осталась в
korpo de la kokino resaltis for kaj la kruro restis en
руке Азазелло. Все смешалось в доме
la mano de Azazello. «Ĉio konfuziĝis en la domo
Облонских, как справедливо выразился
de la Oblonskijoj», trafege rimarkigis la fama
знаменитый писатель Лев Толстой. Именно так
verkisto Leono Tolstoj. Ĝuste tiun esprimmanieron
и сказал бы он в данном случае. Да! Все
li uzus en nia kazo. Jes! Ĉio konfuziĝis en la kapo
смешалось в глазах у Поплавского. Длинная
de Poplavskij. Longa fajrero preterkuris antaŭ liaj
искра пронеслась у него перед глазами, затем
okuloj, ĝin sekvis funebra serpento, kiu por unu
сменилась какой-то траурной змеей,
momento estingis la helon de la maja tago — kaj
погасившей на мгновенье майский день, — и
Poplavskij ruliĝis sur la ŝtuparo tenante la
Поплавский полетел вниз по лестнице, держа в legitimilon en la mano. Ĉe la ŝtuparturno li puŝis руке паспорт. Долетев до поворота, он выбил
per piedo la fenestron, frakasis ties vitron kaj
на лестничной площадке ногою стекло в окне и eksidis sur ŝtupo. Saltetante sur la ŝtupoj, la сел на ступеньке. Мимо него пропрыгала
senkrura kokino pasis preter li kaj falis en la
безногая курица и свалилась в пролет.
ŝakton. Sur la supra placeto, Azazello fulmrapide
Оставшийся наверху Азазелло вмиг обглодал
ĉirkaŭmanĝis la kokinan kruron kaj ŝovis la oston
куриную ногу и кость засунул в боковой
en la flankan poŝon de sia trikotaĵo, poste reiris en
карманчик трико, вернулся в квартиру и с
la apartamenton kaj brue fermis la pordon. Je tiu
грохотом закрылся. В это время снизу стали
momento de malsupre aŭdiĝis singardema paŝado
слышаться осторожные шаги подымающегося
de supren iranta homo.
человека.
Пробежав еще один пролет, Поплавский сел на Poplavskij kuris pluen ĝis la sekva placeto kaj деревянный диванчик на площадке и перевел
sidiĝis sur benkon por iom trankviliĝi.
дух.
Какой-то малюсенький пожилой человечек с
Miniatura maljunetulo kun eksterordinare
необыкновенно печальным лицом, в
melankolia vizaĝo, surhavanta tusoran
чесунчовом старинном костюме и твердой
vestokompleton el pasinta epoko kaj pajlan
соломенной шляпе с зеленой лентой,
kanotĉapelon kun verda rubando, nerapide paŝis
подымаясь вверх по лестнице, остановился
supren sur la ŝtuparo. Atinginte la placeton kie
возле Поплавского.
sidis Maksimiliano Andreiĉ, li haltis antaŭ la
ekonomiisto.
— Позвольте вас спросить, гражданин, — с
— Permesu, civitano, vin demandi, — melankolie
грустью осведомился человечек в чесунче, —
diris la hometo en la tusora vesto, — kie estas la
где квартира номер пятьдесят?
apartamento n-ro 50?
— Выше! — Отрывисто ответил Поплавский.
— Supre! — abrupte respondis Poplavskij.
— Покорнейше вас благодарю, гражданин, —
— Grandan dankon, civitano, — same melankolie
так же грустно сказал человечек и пошел вверх, diris la hometo kaj iris pluen; Poplavskij leviĝis kaj а Поплавский поднялся и побежал вниз.
kuris malsupren.
Возникает вопрос, уж не в милицию ли спешил
Trudiĝas demando, ĉu Maksimiliano Andreiĉ
Максимилиан Андреевич жаловаться на
rapidis al la miliciejo por plendi pri la barbara
разбойников, учинивших над ним дикое
perforto farita de la banditoj en hela tago? Ne,
насилие среди бела дня? Нет, ни в коем случае, nepre ne, tion oni povas aserti senhezite. Enveni это можно сказать уверенно. Войти в милицию miliciejon kaj deklari, ke jen, kato kun okulvitroj и сказать, что вот, мол, сейчас кот в очках
ĵus legis mian legitimilon, kaj poste homo en
читал мой паспорт, а потом человек в трико, с
akrobatvestaĵo kun ponardo ... ne, civitanoj,
ножом... Нет, граждане, Максимилиан
Maksimiliano Andreiĉ ja vere estis homo
Андреевич был действительно умным
inteligenta!
человеком!
Он был уже внизу и увидел у самой выходной
Li estis jam malsupre kaj tie apud la enirejo li
двери дверь, ведущую в какую-то каморку.
rimarkis pordon kondukantan en ian kamereton. La
Стекло в этой двери было выбито. Поплавский
vitro de tiu pordo estis forrompita. Poplarskij
спрятал паспорт в карман, оглянулся, надеясь
enpoŝigis la legitimilon kaj rigardis ĉirkaŭen,
увидеть выброшенные вещи. Но их не было и
esperante vidi siajn desupre ĵetitajn aĵojn. Tamen
следа. Поплавский сам удивился, насколько
de ili eĉ spuro ne restis. Li mem ekmiris, kiom
мало его это огорчило. Его занимала другая
malmulte lin tio ĉagrenis. Lin okupis alia penso,
интересная и соблазнительная мысль —
loga kaj interesa: per tiu hometo retesti la
проверить на этом человечке еще раз
malbenitan loĝejon. La ulo ja demandis, kie ĝi
проклятую квартиру. В самом деле: раз он
situas, do li iras tien unuafoje. Sekve nun li iras
справлялся о том, где она находится, значит,
rekte en la ungegojn de la afabla kompanio,
шел в нее впервые. Стало быть, он сейчас
nestiĝinta en la apartamento n-ro 50. Antaŭsento
направлялся непосредственно в лапы той
diris al Poplavskij, ke la hometo tre baldaŭ forlasos
компаниии, что засела в квартире №50. Что-то
la loĝejon. Klare, Maksimiliano Andreiĉ ne plu
подсказывало Поплавскому, что человечек этот intencis partopreni ian ajn entombigon de iu ajn очень скоро выйдет из квартиры. Ни на какие
bonevo, kaj aliflanke, ĝis la forveturo de la Kieva
похороны никакого племянника Максимилиан
trajno ankoraŭ restis sufiĉe da tempo. La
Андреевич, конечно, уже не собирался, а до
ekonomiisto ĵetis rigardon ĉirkaŭen kaj glitis en la
поезда в Киев времени было достаточно.
kameron. Je tiu momento supre klakis pordo. «Li
Экономист оглянулся и нырнул в каморку. В
eniris!» pensis Poplavskij sentante sian koron
это время далеко вверху стукнула дверь. «Это
kunpremiĝi. En la kamero estis malvarmete, odoris
он вошел!» — С замиранием сердца подумал
je musoj kaj botoj. Maksimiliano Andreiĉ sidiĝis
Поплавский. В каморке было прохладно, пахло sur lignoblokon kaj decidis atendi. La pozicio estis мышами и сапогами. Максимилиан Андреевич
oportuna, el la kamero li povis rekte observi la
уселся на каком-то деревянном обрубке и
pordon de la sesa enirejo.
решил ждать. Позиция была удобная, из
каморки прямо была видна выходная дверь
шестого парадного.
Однако ждать пришлось дольше, чем полагал
Tamen la atendado daŭris pli longe ol supozis la
Киевлянин. Лестница все время была почему-
kievano. La tutan tempon la ŝtuparo ial restis
то пустынна. Слышно было хорошо, и наконец senhoma. La aŭdeblo estis bonega, kaj finfine en la в пятом этаже стукнула дверь. Поплавский
kvina etaĝo klakis pordo. Poplavskij retenis la
замер. Да, его шажки. «Идет вниз». Открылась
spiron. Jes, tio estas lia singarda paŝado. «Li iras
дверь этажом пониже. Шажки стихли. Женский malsupren». Unu etaĝon sube pordo malfermiĝas.
голос. Голос грустного человека... Да, это его
La paŝetoj silentiĝas. Ina voĉo. Voĉo de la
голос... Произнес что-то вроде «Оставь, Христа melankolia homo. Jes, la lia ... ĝi prononcis ion ради...». Ухо Поплавского торчало в разбитом
similan al «lasu, pro Kristo ...»La orelo de
стекле. Это ухо уловило женский смех.
Poplavskij estis elŝovita tra la vitrotruo. Tiu orelo
Быстрые и бойкие шаги вниз; и вот мелькнула
perceptis inan ridon. Rapidaj kaj viglaj paŝoj
спина женщины. Эта женщина с клеенчатой
malsupren; jen ekaperis virina dorso. La virino kun
зеленой сумкой в руках вышла из подъезда во
verda kvadratita aĉetsako en la mano pasis tra la
двор. А шажки того человечка возобновились.
enirejo en la korton. Dume reaŭdiĝis la paŝetoj de
«Странно, он назад возвращается в квартиру! А la malgranda homo. «Strange, li reiras al la не из этой ли шайки он сам? Да, возвращается.
apartamento. Supre remalfermiĝas la pordo. Nu, ni
Вот опять наверху открыли дверь. Ну что же,
ankoraŭ atendu».
подождем еще».
На этот раз пришлось ждать недолго. Звуки
Ĉi foje la atendo estis mallonga. La pordobruo.
двери. Шажки. Шажки стихли. Отчаянный
Paŝetoj. La paŝetoj ĉesis. Despera krio. Miaŭado.
крик. Мяуканье кошки. Шажки быстрые,
Paŝetoj hastaj, ŝutiĝantaj: malsupren, hop, hop,
дробные, вниз, вниз, вниз!
malsupren!
Поплавский дождался. Крестясь и что-то
Poplavskij finatendis. Sin krucosignante kaj ion
бормоча, пролетел печальный человек, без
balbutante preterhastis la melankolia homo, sen
шляпы, с совершенно безумным лицом,
ĉapelo, kun tute freneza vizaĝo, kun multaj
исцарапанной лысиной и в совершенно мокрых skrapvundoj sur la kalvaĵo, en tute malseka
штанах. Он начал рвать за ручку выходную
pantalono. Kelkan tempon li baraktis kontraŭ la
дверь, в страхе не соображая, куда она
pordo de la ĉefenirejo, ne komprenante en sia
открывается — наружу или внутрь, — наконец timego, ĉu ĝi malfermiĝas enen aŭ eksteren, sed совладал с нею и вылетел на солнце во двор.
fine li ĝin obeigis kaj impetis en la korton al la
suno.
Проверка квартиры была произведена; не
La apartamento estis fintestita, kaj sen pluaj pensoj
думая больше ни о покойном племяннике, ни о pri la pereinta bonevo aŭ pri la loĝejo, tremante ĉe квартире, содрогаясь при мысли о той
la ideo pri la pasinta danĝero, Maksimiliano
опасности, которой он подвергался,
Andreiĉ, flustrante nur du vortojn: «Ĉio klaras! Ĉio
Максимилиан Андреевич, шепча только два
klaras!» elkuris en la korton. Post kelkaj minutoj
слова: «Все понятно! Все понятно!» —
trolebuso estis forportanta la ekonomiplaniston al
Выбежал во двор. Через несколько минут
la Kieva Stacidomo.
троллейбус уносил экономиста-плановика по
направлению к Киевскому вокзалу.
С маленьким же человечком, пока экономист
Nu, la melankolia homo, dum la kievano sidis en la
сидел в каморке внизу, приключилась
kamero, spertis plej malagrablan aventuron. La
неприятнейшая история. Человечек был
hometo estis Andreo Fokiĉ Sokov, bufedisto en
буфетчиком в Варьете и назывался Андрей
Varieteo. Dum la enketo en la teatro Andreo Fokiĉ
Фокич соков. Пока шло следствие в Варьете,
restis flanke kaj oni rimarkis nur unu aferon, tion,
Андрей Фокич держался в сторонке от всего
ke li iĝis ankoraŭ pli malgaja ol kia li ĉiam estis,
происходящего, и замечено было только одно,
kaj krome, ke li demandis la kurieron Karpov pri
что он стал еще грустнее, чем был всегда
tio, kie enloĝiĝis la gastludanta magiisto.
вообще, и, кроме того, что он справлялся у
курьера Карпова о том, где остановился
приезжий маг.
Итак, расставшись на площадке с экономистом, Do, forlasinte la onklon de Berlioz sur la placeto, буфетчик добрался до пятого этажа и позвонил la bufedisto atingis la kvinan etaĝon kaj sonorigis в квартиру №50.
ĉe la pordo de la apartamento n-ro 50.
Ему открыли немедленно, но буфетчик
Oni tuj al li malfermis, tamen la bufedisto
вздрогнул, попятился и вошел не сразу. Это
ekskuiĝis, retropaŝis kaj nur post kelka hezito li
было понятно. Открыла дверь девица, на
decidis eniri. Tio estis komprenebla. La pordon
которой ничего не было, кроме кокетливого
malfermis fraŭlino, kiu surhavis nenion krom
кружевного фартучка и белой наколки на
koketan puntan antaŭtuketon kaj elegantan blankan
голове. На ногах, впрочем, были золотые
kufon sur la kapo. Ŝiaj piedoj, cetere, estis en oraj
туфельки. Сложением девица отличалась
ŝuetoj. Ŝi havis senriproĉan figuron, kaj la sola
безукоризненным, и единственным дефектом
difekto, kiun oni povus trovi en ŝia eksteraĵo, estis
ее внешности можно было считать багровый
purpura cikatro sur la kolo.
шрам на шее.
— Ну что ж, входите, раз звонили! — Сказала
— Nu, envenu do, se vi jam sonorigis! — diris la
девица, уставив на буфетчика зеленые
fraŭlino fiksante sur la bufediston la malĉastan
распутные глаза.
rigardon de siaj verdaj okuloj.
Андрей Фокич охнул, заморгал глазами и
Andreo Fokiĉ hikis, interfrapis la palpebrojn kaj
шагнул в переднюю, снимая шляпу. В это
paŝis en la antaŭĉambron, demetinte la ĉapelon. Je
время как раз в передней зазвенел телефон.
tiu momento en la antaŭĉambro ektintis la telefono.
Бесстыжая горничная, поставив одну ногу на
La senpudora ĉambristino metis unu piedon sur la
стул, сняла трубку с рычажка и сказала в нее:
seĝon, dekroĉis la aŭdilon kaj diris en ĝin:
— Алло!
— Ha lo!
Буфетчик не знал, куда девать глаза,
La bufedisto, ne sciante, kien li direktu siajn
переминался с ноги на ногу и думал: «Ай да
okulojn, konfuzite balanciĝis de unu piedo sur la
горничная у иностранца! Тьфу ты, пакость
alian kaj pensis: «Eh he, kian ĉambristinon havas
какая!» И чтобы спастись от пакости, стал
la alilandano! Ho, kia fiaĵo!» Kaj por eviti la fiaĵon
коситься по сторонам.
li deturnadis sian rigardon jen dekstren, jen
maldekstren.
Вся большая и полутемная передняя была
La tuta granda kaj duonluma antaŭĉambro estis
загромождена необычными предметами и
plenplena je ekzotaj objektoj kaj vestoj. Ekzemple,
одеянием. Так, на спинку стула наброшен был
sur la apogilon de la seĝo estis ĵetita funebra
траурный плащ, подбитый огненной материей,
mantelo kun fajrokolora subŝtofo, sur la
на подзеркальном столике лежала длинная
spegulkonzolo kuŝis longa spado kies ora tenilo
шпага с поблескивающей золотом рукоятью.
briletis en la ombro. Tri arĝenttenilaj spadoj staris
Три шпаги с рукоятями серебряными стояли в
en la angulo tiel simple, kvazaŭ ili estus ordinaraj
углу так же просто, как какие-нибудь зонтики
ombreloj aŭ promen-bastonoj. Kaj sur cerva
или трости. А на оленьих рогах висели береты
kornaro pendis beretoj kun aglaj plumoj.
с орлиными перьями.
— Да, — говорила горничная в телефон, —
— Jes, — la ĉambristino parolis en la aŭdilon, —
как? Барон Майгель? Слушаю. Да! Господин
kion? Ĉu barono von Meigel? Mi aŭskultas. Jes!
артист сегодня дома. Да, будет рад вас видеть.
La sinjoro artisto hodiaŭ estas hejme. Jes, li ŝatos
Да, гости... Фрак или черный пиджак. Что? К
vin vidi. Jes, gastoj... Frako aŭ nigra jako. Kion?
двенадцати ночи. — Закончив разговор,
Noktomeze. — Fininte la interparolon ŝi remetis la
горничная положила трубку и обратилась к
aŭdilon kaj turnis sin al la bufedisto:
буфетчику: — вам что угодно?
— Мне необходимо видеть гражданина
— Kion vi deziras?
артиста.
— Как? Так-таки его самого?
— Necesas ke mi parolu al la civitano artisto.
— Его, — ответил буфетчик печально.
— Kiel? Ĉu al li persone?
— Спрошу, — сказала, видимо колеблясь,
— Al li mem, — respondis la bufedisto
горничная и, приоткрыв дверь в кабинет
melankolie. — Mi demandos, — kun evidenta
покойного Берлиоза, доложила: — рыцарь, тут
hezito diris la ĉambristino kaj, malferminte la
явился маленький человек, который говорит,
pordon de la kabineto de la forpasinto Berlioz, ŝi
что ему нужен мессир.
raportis: — Kavaliro, tie estas veninta malgranda
homo, kiu diras ke li bezonas paroli al messire.
— А пусть войдет, — раздался из кабинета
— Nu hej, li eniru, — aŭdiĝis el la kabineto la
разбитый голос Коровьева.
trema voĉo de Kerubjev.
— Пройдите в гостиную, — сказала девица так — Iru en la salonon, — diris la fraŭlino tiel simple, просто, как будто была одета по-человечески,
kvazaŭ ŝi estus normale vestita; kaj duone
приоткрыла дверь в гостиную, а сама покинула malferminte la pordon de la salono, ŝi foriris en переднюю.
alian ĉambron.
Войдя туда, куда его пригласили, буфетчик
Obeinte ŝian inviton, la bufedisto eĉ pri sia afero
даже про дело свое позабыл, до того его
forgesis, tiom lin frapis la aranĝo de la salono. Tra
поразило убранство комнаты. Сквозь цветные
la koloraj vitroj de la altaj fenestroj (fantazio de la
стекла больших окон (фантазия бесследно
senspure malaperinta juvelistvidvino) fluis lumo
пропавшей ювелирши) лился необыкновенный, mistera, simila al la kirka. En pramalnova,
похожий на церковный, свет. В старинном
grandega kameno, malgraŭ la varmego de la
громадном камине, несмотря на жаркий
printempa tago, flamis brulŝtipoj. Tamen neniom
весенний день, пылали дрова. А жарко между
varmege estis en la salono, eĉ male, enirante oni
тем нисколько не было в комнате, и даже
sentis sin trempita en ian kelan malsekon. Antaŭ la
наоборот, входящего охватывала какая-то
kameno, sur tigra felo kaŭris, plezure rigardante la
погребная сырость. Перед камином на тигровой fajron tra la duonfermitaj okuloj, nigra virkatego.
шкуре сидел, благодушно жмурясь на огонь,
Tie staris tablo, kies aspekto igis la diotiman
черный котище. Был стол, при взгляде на
bufediston ekskuiĝi: la tablo estis kovrita per kirka
который богобоязненный буфетчик вздрогнул:
brokaĵo. Sur la brokaĵa kovrotuko altis multego da
стол был покрыт церковной парчой. На
boteloj — dikventraj, ŝimaj kaj polvaj. Inter la
парчовой скатерти стояло множество бутылок
boteloj briletis plato, kaj oni tuj vidis, ke ĝi estas el
— пузатых, заплесневевших и пыльных.
pura oro. Ĉe la kameno iu malgranda, rufa, kun
Между бутылками поблескивало блюдо, и
duonponardo ŝovita malantaŭ la zonon, rostis per
сразу было видно, что это блюдо из чистого
longa ŝtala spado viandopecojn, kaj la fumo leviĝis
золота. У камина маленький, рыжий, с ножом
en la kamentubon. Odoris ne nur je rostaĵo, sed
за поясом, на длинной стальной шпаге жарил
ankaŭ je ia fortega parfumo kaj incenso, kio por
куски мяса, и сок капал в огонь, и в дымоход
unu momento igis la bufediston, kiu el la gazetoj
уходил дым. Пахло не только жареным, но еще jam sciis pri la morto kaj la adreso de Berlioz, sin какими-то крепчайшими духами и ладаном, от
demandi, ĉu tamen por Berlioz estus celebrita la
чего у буфетчика, уже знавшего из газет о
funebra diservo, kiun penson, cetere, li tuj forpelis,
гибели Берлиоза и о месте его проживания,
kiel evidente absurdan.
мелькнула мысль о том, что уж не служили ли,
чего доброго, по Берлиозу церковную
панихиду, каковую мысль, впрочем, он тут же
отогнал от себя, как заведомо нелепую.
Ошеломленный буфетчик неожиданно
Subite la konsternita bufedisto ekaŭdis pezan
услышал тяжелый бас:
bason:
— Ну-с, чем я вам могу быть полезен?
— Do, pri kio mi povas esti al vi utila?
Тут буфетчик и обнаружил в тени того, кто был Ĉi tiam la bufedisto vidis en la ombro tiun, kiun li ему нужен.
bezonis.
Черный маг раскинулся на каком-то
La nigra magiisto duonkuŝis sur ia senlima divano,
необъятном диване, низком, с разбросанными
malalta, kun dise surĵetitaj kusenoj. Kiom povis
на нем подушками. Как показалось буфетчику, vidi Andreo Fokiĉ, la artisto surhavis nur nigrajn на артисте было только черное белье и черные
tolaĵojn kaj same nigrajn pintajn ŝuojn.
же остроносые туфли.
— Я, — горько заговорил буфетчик, —
— Mi, — amare komencis Andreo Fokiĉ, — estas
являюсь заведующим буфетом театра Варьете... la bufedestro de la teatro Varieteo ...
Артист вытянул вперед руку, на пальцах
Kvazaŭ barante lian buŝon, la artisto etendis sian
которой сверкали камни, как бы заграждая уста manon, sur kies fingroj scintilis gemoj, kaj arde буфетчику, и заговорил с большим жаром:
ekparolis:
— Нет, нет, нет! Ни слова больше! Ни в каком
— Ne, ne, ne! Eĉ ne unu vorton plu! Neniokaze kaj
случае и никогда! В рот ничего не возьму в
neniam prenos mi ion ajn en via bufedo! Hieraŭ,
вашем буфете! Я, почтеннейший, проходил
estimato, mi pasis preter via vendotablo, kaj neniel
вчера мимо вашей стойки и до сих пор не могу
mi povas forgesi vian sturgaĵon aŭ vian brindzon.
забыть ни осетрины, ни брынзы. Драгоценный
Mia karega amiko! Brindzo neniam estas verda, pri
мой! брынза не бывает зеленого цвета, это вас
tio vin iu trompis. Ĝi devas esti blanka. Kaj kion
кто-то обманул. Ей полагается быть белой. Да,
diri pri via teo? Postgargaraĵo! Mi per miaj propraj
а чай? Ведь это же помои! Я своими глазами
okuloj vidis ian malpurulinon verŝi el sitelo
видел, как какая-то неопрятная девушка
neboligitan akvon en vian kolosan samovaron, sen
подливала из ведра в ваш громадный самовар
ke oni ĉesu distribui la teon. Ne, karulo, tio ja ne
сырую воду, а чай между тем продолжали
taŭgas!
разливать. Нет, милейший, так невозможно!
— Я извиняюсь, — заговорил ошеломленный
— Mi pardonpetas, — diris la bufedisto, konfuzite
этим внезапным нападением Андрей Фокич, —
de tiu subita atako, — mi havas alian aferon, kaj la
я не по этому делу, и осетрина здесь ни при
sturgaĵo neniel rilatas ...
чем.
— То есть как это ни при чем, если она
— Kiel do, «neniel rilatas», ja ĝi estas
испорчена!
nemanĝebla!
— Осетрину прислали второй свежести, —
— La sturgaĵon ni ricevis en la dua freŝogrado, —
сообщил буфетчик.
sciigis la bufedisto.
— Голубчик, это вздор!
— Karulo, tio estas galimatio!
— Чего вздор?
— Kio estas galimatio?
— Вторая свежесть — вот что вздор! Свежесть — La dua freŝogrado, jen kio estas galimatio!
бывает только одна — первая, она же и
Estas nur unu freŝogrado — la unua, kiu ankaŭ
последняя. А если осетрина второй свежести,
estas la lasta. Se via sturgaĵo havas duan
то это означает, что она тухлая!
freŝogradon, tio signifas, ke ĝi estas putra!
— Я извиняюсь, — начал было опять
— Mi pardonpetas ... — rekomencis Andreo Fokiĉ
буфетчик, не зная, как отделаться от
ne sciante kiel sin malembarasi je la ĉikanoj de la
придирающегося к нему артиста.
artisto.
— Извинить не могу, — твердо сказал тот.
— Mi ne pardonas, — firme diris tiu.
— Я не по этому делу пришел, — совсем
— Ne pri tiu afero mi venis paroli! — tute
расстраиваясь, проговорил буфетчик.
malespere diris la bufedisto.
— Не по этому? — Удивился иностранный маг. — Ĉu ne pri tiu? — ekmiris la alilandano. — Sed
— А какое же еще дело могло привести вас ко
kiu alia afero povus vin al mi venigi? Se mia
мне? Если память не изменяет мне, из лиц,
memoro min ne perfidas, el la personoj, profesie al
близких вам по профессии, я знался только с
vi proksimaj mi konis nur unu armean
одной маркитанткой, но и то давно, когда вас
kantinistinon, sed tio estis antaŭ tre longe, kiam vi
еще не было на свете. Впрочем, я рад.
ankoraŭ ne ekzistis. Cetere — tre agrable.
Азазелло! Табурет господину заведующему
Azazello! Tabureton al la sinjoro bufedestro.
буфетом!
Тот, что жарил мясо, повернулся, причем
La rostanta viandon sin turnis, liaj kojnodentoj
ужаснул буфетчика своими клыками, и ловко
ekteruris la bufediston, kaj tre lerte li donis al
подал ему один из темных дубовых низеньких
Andreo Fokiĉ unu el la malhelaj kverkaj benketoj.
табуретов. Других сидений в комнате не было.
Aliaj seĝoj en la ĉambro ne estis.
Буфетчик вымолвил:
La bufedisto diris:
— Покорнейше благодарю, — и опустился на
— Grandan dankon, — kaj sin mallevis sur la
скамеечку. Задняя ее ножка тотчас с треском
benketon. Ĝia malantaŭa piedo tuj krake rompiĝis,
подломилась, и буфетчик, охнув, больно
kaj li kun ekĝemo tre dolore albatiĝis per la postaĵo
ударился задом об пол. Падая, он поддел ногой kontraŭ la planko. Falante li per la piedo kroĉis другую скамеечку, стоявшую перед ним, и с
alian benketon lokitan antaŭ li kaj renversis sur
нее опрокинул себе на брюки полную чашу
sian pantalonon kalikon plenan je ruĝa vino.
красного вина.
Артист воскликнул:
La artisto ekkriis:
— Ай! Не ушиблись ли вы?
— Aj! Ĉu vi kontuziĝis?
Азазелло помог буфетчику подняться, подал
Azazello helpis la bufediston sin levi kaj prezentis
другое сиденье. Полным горя голосом
alian seĝon. Larmvoĉe la bufedisto malakceptis la
буфетчик отказался от предложения хозяина
proponon de la mastro demeti la pantalonon por
снять штаны и просушить их перед огнем и,
sekigi ĝin antaŭ la fajro, kaj aĉege sin sentante en
чувствуя себя невыносимо неудобно в мокром
la malsekaj subvesto kaj pantalono, li singarde
белье и платье, сел на другую скамеечку с
sidigis sin sur la alian benketon.
опаской.
— Я люблю сидеть низко, — проговорил
— Mi ŝatas sidi malalte, — diris la artisto, — de
артист, — с низкого не так опасно падать. Да,
malalte oni falas malpli danĝere, Do, ni haltis ĉe la
итак мы остановились на осетрине? Голубчик
sturgaĵo. Karulo mia! Freŝo, freŝo kaj refoje freŝo,
мой! Свежесть, свежесть и свежесть, вот что
jen kio devas esti la devizo de ĉiu bufedisto. Cetere
должно быть девизом всякого буфетчика. Да
jen, ĉu vi bonvolos gustumi...
вот, не угодно ли отведать...
Тут в багровом свете от камина блеснула перед En la purpura lumo de la kameno ekbrilis antaŭ la буфетчиком шпага, и Азазелло выложил на
bufedisto la spadoklingo, Azazello demetis sur
золотую тарелку шипящий кусок мяса, полил
oran teleron grandan ŝuŝantan viandopecon, ĝin
его лимонным соком и подал буфетчику
aspergis je citronsuko kaj etendis al la bufedisto
золотую двузубую вилку.
oran dudentan f orkon.
— Покорнейше... Я...
— Grandan ... mi...
— Нет, нет, попробуйте!
— Tamen jes, jes ja, gustumu!
Буфетчик из вежливости положил кусочек в
Pro ĝentileco Andreo Fokiĉ metis peceton en la
рот и сразу понял, что жует что-то
buŝon kaj tuj komprenis, ke li manĝas ion vere tre
действительно очень свежее и, главное,
freŝan kaj, precipe, eksterordinare bongustan.
необыкновенно вкусное. Но, прожевывая
Tamen, dum li maĉis la agrable odorantan
душистое, сочное мясо, буфетчик едва не
sukoplenan viandon, malmulte mankis, ke li
подавился и не упал вторично. Из соседней
misglutu kaj duan fojon falu: el la apuda ĉambro
комнаты вылетела большая темная птица и
flugis granda malhela birdo kaj per sia flugilo
тихонько задела крылом лысину буфетчика.
tuŝetis la kalvaĵon de la bufedisto. La birdo sin
Сев на каминную полку рядом с часами, птица
mallevis sur la kamenbreton, apud la horloĝon, kaj
оказалась совой. «Господи боже мой! —
evidentiĝis, ke ĝi estas strigo. «Sinjoro mia Dio!»
Подумал нервный, как все буфетчики, Андрей
pensis Andreo Fokiĉ, nervoza kiel ĉiuj bufedistoj,
Фокич, — вот квартирка!»
«Jen bela loĝejo!»
— Чашу вина? Белое, красное? Вино какой
— Kalikon da vino? Ĉu blankan, ĉu ruĝan? Vinon
страны предпочитаете в это время дня?
de kiu lando vi preferas por tiu diurnotempo?
— Покорнейше... Я не пью...
— Grandegan ... mi ne drinkas ...
— Напрасно! Так не прикажете ли партию в
— Domaĝe! Ĉu vi degnus fari partion de ĵetkuboj?
кости? Или вы предпочитаете другие какие-
Ĉu vi pli ŝatas aliajn ludojn? Domenon, kartojn?
нибудь игры? Домино, карты?
— Не играю, — уже утомленный, отозвался
— Mi ne ludas, — jam lacigite respondis la
буфетчик.
bufedisto.
— Совсем худо, — заключил хозяин, — что-то, — Tute malbone, — konkludis la mastro. — Se vi воля ваша, недоброе таится в мужчинах,
permesas, io misa estas en viro, kiu evitas la vinon,
избегающих вина, игр, общества прелестных
la kompanion de ĉarmaj virinoj, la ĉetablan
женщин, застольной беседы. Такие люди или
konversacion. Tiaj homoj aŭ estas grave malsanaj,
тяжко больны, или втайне ненавидят
aŭ ili sekrete malamas siajn proksimulojn. Verdire,
окружающих. Правда, возможны исключения.
tiu kriterio havas esceptojn: inter la personoj, kiuj
Среди лиц, садившихся со мною за
sidis kun mi ĉe la festena tablo, fojfoje troviĝis
пиршественный стол, попадались иногда
mirindaj kanajloj! Nu, mi aŭskultas vian aferon.
удивительные подлецы! Итак, я слушаю ваше
дело.
— Вчера вы изволили фокусы делать...
— Hieraŭ vi bonvolis fari prestidigitaĵojn ...
— Я? — Воскликнул в изумлении маг, —
— Ĉu mi? — ekstreme mirigite ekkriis la magiisto.
помилосердствуйте. Мне это даже как-то не к
— Mizerikordon, ja tio tute ne konvenas al mia
лицу!
stato!
— Виноват, — сказал опешивший буфетчик, — — Pardonon, — mirkonfuzite diris la bufedisto, —
давать сеанс черной магии...
sed hieraŭ... la seanco pri nigra magio ...
— Ах, ну да, ну да! Дорогой мой! Я открою вам — Ah jes, nu jes, certe! Mia kara, mi malkaŝu al vi тайну: я вовсе не артист, а просто мне хотелось sekreton. Neniel mi estas artisto, simple mi volis повидать москвичей в массе, а удобнее всего
vidi moskvanojn en amaso, kaj plej oportune povis
это было сделать в театре. Ну вот моя свита, — fari tion en teatro. Tial mia sekvantaro, — per он кивнул в сторону кота, — и устроила этот
kapmovo la mastro almontris la katon, — aranĝis
сеанс, я же лишь сидел и смотрел на
tiun seancon, kaj mi, mi nur sidis kaj rigardis la
москвичей. Но не меняйтесь в лице, а скажите,
moskvanojn. Tamen ne faru tian mienon sed
что же в связи с этим сеансом привело вас ко
prefere diru, kio koncernanta la seancon venigis
мне?
vin ĉi tien?
— Изволите ли видеть, в числе прочего
— Se vi permesas, inter aliaj aferoj, de la plafono
бумажки слетели с потолка, — буфетчик
flugis paperetoj, — la bufedisto mallaŭtigis la
понизил голос и конфузливо оглянулся, — ну,
voĉon kaj embarasite rigardis ĉirkaŭen, — nu, ĉiuj
их все и похватали. И вот заходит ко мне в
ilin diskaptis. Kaj jen juna viro venas en mian
буфет молодой человек, дает червонец, я сдачи bufedejon kaj prezentas al mi ĉervoncon, mi ему восемь с полтиной. Потом другой.
redonas al li ok kvindek ... Poste alia ...
— Тоже молодой человек?
— Ĉu ankaŭ juna viro?
— Нет, пожилой. Третий, четвертый. Я все даю — Ne, maljuneta ... Poste tria, kvara ... Al ĉiu mi сдачи. А сегодня стал проглядь, а вместо денег redonas la restaĵon. Nu, hodiaŭ mi volis kontroli la
— резаная бумага. На сто девять рублей
kason, mi ĝin malfermas kaj ek — anstataŭ la
наказали буфет.
monon mi trovas tie papertranĉaĵojn. Cent naŭ
rublojn perdis la bufedo.
— Ай-яй-яй! — Воскликнул артист, — да
— Aj-aj-aj! — ekkriis la artisto, — kiel do ili
неужели ж они думали, что это настоящие
kredis, ke tio estas aŭtentaj biletoj? Ja mi ne povas
бумажки? Я не допускаю мысли, чтобы они это allasi la penson, ke ili faris tion konscie.
сделали сознательно.
Буфетчик как-то криво и тоскливо оглянулся,
La bufedisto iel malrekte kaj deprimite rigardis
но ничего не сказал.
ĉirkaŭen sed nenion diris.
— Неужели мошенники? — Тревожно спросил — Ĉu tamen fraŭduloj? — angore demandis sian
у гостя маг, — неужели среди москвичей есть
gaston la magiisto. -Ĉu inter la moskvanoj estas
мошенники?
fraŭduloj?
В ответ буфетчик так горько улыбнулся, что
Responde la bufedisto tiel amare ridetis, ke forfalis
отпали все сомнения: да, среди москвичей есть ĉiaj duboj: jes, inter la moskvanoj estas fraŭduloj.
мошенники.
— Это низко! — Возмутился Воланд, — вы
— Sed tio estas malnobla! — indigniĝis Voland,
человек бедный... Ведь вы — человек бедный?
— vi estas homo malriĉa ... ja vi estas homo
malriĉa, ĉu?
Буфетчик втянул голову в плечи, так что стало
La bufedisto entiris la kapon inter la ŝultrojn, tiel
видно, что он человек бедный.
ke iĝis evidenta, ke li estas homo malriĉa.
— У вас сколько имеется сбережений?
— Kiom da ŝparaĵoj vi havas?
Вопрос был задан участливым тоном, но все-
La demando sonis kompateme, tamen oni ne povus
таки такой вопрос нельзя не признать
negi, ke ĝi estis sentakta. La bufedisto embarasiĝis.
неделикатным. Буфетчик замялся.
— Двести сорок девять тысяч рублей в пяти
— Ducent kvardek naŭ mil rublojn en kvin
сберкассах, — отозвался из соседней комнаты
ŝparkasoj, — respondis el la apuda ĉambro fendita
треснувший голос, — и дома под полом двести voĉo, — plus ducent ordekojn hejme sub la planko.
золотых десяток.
Буфетчик как будто прикипел к своему
La bufedisto stuporiĝis sur sia tabureto.
табурету.
— Ну, конечно, это не сумма, —
— Jes, kompreneble, tio ne estas atentinda
снисходительно сказал Воланд своему гостю,
monsumo, — degne diris Voland al sia gasto, —
— хотя, впрочем, и она, собственно, вам не
kvankam, cetere, eĉ tiom vi ne bezonas. Kiam vi
нужна. Вы когда умрете?
mortos?
Тут уж буфетчик возмутился.
La bufedisto indigniĝis.
— Это никому не известно и никого не
— Tion neniu scias kaj tio neniun koncernas, — li
касается, — ответил он.
respondis.
— Ну да, неизвестно, — послышался все тот
— Dirlididi, «neniu scias», — refoje aŭdiĝis la
же дрянной голос из кабинета, — подумаешь,
sama aĉa voĉo el la kabineto, — jen nova
бином ньютона! Умрет он через девять
dunomialo Neŭtona! Li mortos post naŭ monatoj,
месяцев, в феврале будущего года, от рака
de hepatkancero, en la februaro de la sekva jaro, en
печени в клинике первого мгу, в четвертой
la universitata kliniko de la Unua medicinfakultato,
палате.
en la kvara ĉambro.
Буфетчик стал желт лицом.
La vizaĝo de la bufedisto iĝis flava.
— Девять месяцев, — задумчиво считал
— Naŭ monatoj, — meditmiene kalkulis Voland,
Воланд, — двести сорок девять тысяч... Это
— ducent kvardek naŭ mil ... Do, rondnombre po
выходит круглым счетом двадцать семь тысяч
dudek sep mil monate, ĉu? Nemulte, sed por
в месяц? Маловато, но при скромной жизни
modesta vivmaniero sufiĉos ... Kaj krome, la
хватит. Да еще десятки.
ordekoj...
— Десятки реализовать не удастся, — ввязался — La dekojn li ne sukcesos ŝanĝi, — enmiksiĝis la все тот же голос, леденя сердце буфетчика, —
sama voĉo glaciigante la koron de la bufedisto, —
по смерти Андрея Фокича дом немедленно
tuj post la morto de Andreo Fokiĉ oni
сломают и десятки будут отправлены в
malkonstruos la domon kaj la ordekojn liveros al la
госбанк.
ŝtata banko.
— Да я и не советовал бы вам ложиться в
— Nu, mi malkonsilus al vi enhospitaliĝi, —
клинику, — продолжал артист, — какой смысл daŭrigis la artisto, — kial morti en kliniko, meze умирать в палате под стоны и хрип
de ĝemoj kaj stertorado de la senespere malsanaj?
безнадежных больных. Не лучше ли устроить
Ĉu ne pli bona estus uzi la lastajn dudek sep mil
пир на эти двадцать семь тысяч и, приняв яд,
por aranĝi grandan festenon kaj, preninte venenon,
переселиться "в другой мир" под звуки струн,
transloĝiĝi en la alian mondon akompanate de
окруженным хмельными красавицами и
kordosonoj, ĉirkaŭite de belaj bakĥantinoj kaj
лихими друзьями?
maltimaj amikoj?
Буфетчик сидел неподвижно и очень постарел.
La bufedisto sidis senmove kaj ŝajnis ege
Темные кольца окружили его глаза, щеки
maljuniĝinta. Malhelaj ringoj ĉirkaŭis liajn
обвисли и нижняя челюсть отвалилась.
okulojn, liaj vangoj molaĉiĝis, gape pendis lia
makzelo.
— Впрочем, мы размечтались, — воскликнул
— Cetere, ni revas, ni revas, — ekkriis la mastro,
хозяин, — к делу. Покажите вашу резаную
— al la afero! Montru al mi viajn papertranĉaĵojn.
бумагу.
Буфетчик, волнуясь, вытащил из кармана
Emociite, la bufedisto elpoŝigis pakon, ĝin
пачку, развернул ее и остолбенел. В обрывке
malvolvis kaj stuporiĝis: en la gazetŝiraĵo estis
газеты лежали червонцы.
ĉervoncoj.
— Дорогой мой, вы действительно нездоровы,
— Kara amiko, vi efektive estas malsana, — diris
— сказал Воланд, пожимая плечами.
Voland levetante la ŝultrojn.
Буфетчик, дико улыбаясь, поднялся с табурета.
La bufedisto, freneze ridetante, ekstaris.
— А, — заикаясь, проговорил он, — а если они
— K-kaj k-kion ... — li balbutis, — se ili
опять того...
denove ... tiel?
— Гм... — Задумался артист, — ну, тогда
— Hm, — enpensiĝis la artisto, — nu, tiam
приходите к нам опять. Милости просим! Рад
ankoraŭfoje venu ĉe nin. Bonvenon! Mi ĝojas pri
нашему знакомству.
nia konatiĝo.
Тут же выскочил из кабинета Коровьев,
Tuj el la kabineto elkuris Kerubjev, kroĉiĝis je la
вцепился в руку буфетчику, стал ее трясти и
mano de Andreo Fokiĉ kaj skuante ĝin en arda
упрашивать Андрея Фокича всем, всем
manpremo li petegadis la bufediston al ĉiuj, nepre
передать поклоны. Плохо что-либо соображая,
al ĉiuj, transdoni liajn korajn salutojn. Tute
буфетчик тронулся в переднюю.
malspritigite, Andreo Fokiĉ moviĝis al la
antaŭĉambro.
— Гелла, проводи! — Кричал Коровьев.
— Hella, elakompanu! — kriis Kerubjev.
Опять-таки эта рыжая нагая в передней!
Ankoraŭfoje la nuda rufulino en la antaŭĉambro!
Буфетчик протиснулся в дверь, пискнул «до
La bufedisto elglitis tra la pordo, pepis «Ĝis
свиданья» и пошел, как пьяный. Пройдя
revido», kaj iris for kvazaŭ ebria. Iom pasinte
немного вниз, он остановился, сел на
malsupren li haltis, sidiĝis sur ŝtupon, elpoŝigis la
ступеньки, вынул пакет, проверил — червонцы pakon, ĝin kontrolis — la ĉervoncoj estis en ordo.
были на месте.
Тут из квартиры, выходящей на эту площадку,
Ĉi tiam el la apuda apartamento eliris la virino kun
вышла женщина с зеленой сумкой. Увидев
la verda aĉetsako. Ĉe la vido de la homo sidanta
человека, сидящего на ступеньке и тупо
sur ŝtupo kaj gapanta sur siajn ĉervoncojn ŝi ridetis
глядящего на червонцы, улыбнулась и сказала
kaj mediteme diris:
задумчиво:
— Что за дом у нас такой! И этот с утра
— Kian domon ni havas! Ankaŭ ĉi tiu jam matene
пьяный. Стекло выбили опять на лестнице, —
estas ebria. Ankoraŭ unu ŝtuparuja vitro frakasita,
всмотревшись повнимательнее в буфетчика,
— kaj, pli atente rigardinte al la bufedisto ŝi
она добавила: — э, да у вас, гражданин,
aldonis: — Eh he, civitano, vin embarasas tiom da
червонцев-то куры не клюют. Ты бы со мной
ĉervoncoj, ĉu? Donu al mi duonon!
поделился! А?
— Оставь меня, Христа ради, — испугался
— Lasu min, pro Kristo, — ektimis la bufedisto
буфетчик и проворно спрятал деньги. Женщина kaj per rapida movo kaŝis la rnonon. La virino рассмеялась:
ekridis:
— Да ну тебя к лешему, скаред! Я пошутила,
— La koboldoj vin prenu, vin maljunan avarulon!
— и пошла вниз.
Mi ŝercis, — kaj ŝi iris malsupren.
Буфетчик медленно поднялся, поднял руку,
La bufedisto malrapide ekstaris, levis la manon por
чтобы поправить шляпу, и убедился, что ее на
ordigi la ĉapelon, kaj rimarkis, ke ĝi malestas sur la
голове нету. Ужасно ему не хотелось
kapo. Terure malagrabla estis la penso pri reiro,
возвращаться, но шляпы было жалко. Немного
sed lasi la ĉapelon ankaŭ estus domaĝe. Post kelka
поколебавшись, он все-таки вернулся и
hezito li tamen reiris kaj sonorigis.
позвонил.
— Что вам еще? — Спросила его проклятая
— Kion vi volas ankoraŭ? — demandis lin la
Гелла.
malbeninda ĉambristino.
— Я шляпочку забыл, — шепнул буфетчик,
— La ĉapeleton mi forgesis, — flustris la bufedisto
тыча себя в лысину. Гелла повернулась,
almontrante sian kalvaĵon. Hella sin deturnis,
буфетчик мысленно плюнул и закрыл глаза.
Andreo Fokiĉ mense kraĉis kaj fermis la okulojn.
Когда он их открыл, Гелла подавала ему шляпу
Kiam li ilin malfermis, Hella estis prezentanta al li
и шпагу с темной рукоятью.
lian ĉapelon kaj longtenilan spadon.
— Не мое, — шепнул буфетчик, отпихивая
— Tio ne estas mia, — flustris la bufedisto
шпагу и быстро надевая шляпу.
repuŝante la spadon kaj haste surmetante la
ĉapelon.
— Разве вы без шпаги пришли? — Удивилась
— Kiel do? Ĉu vi venis sen spado? — ekmiris
Гелла.
Hella.
Буфетчик что-то буркнул и быстро пошел вниз. La bufedisto malklare ion grumblis kaj rapide iris Голове его почему-то было неудобно и
malsupren. Sur la kapo la ĉapelo ial sentiĝis
слишком тепло в шляпе; он снял ее и,
maloportuna kaj tro varma; li ĝin demetis kaj,
подпрыгнув от страха, тихо вскрикнул. В руках saltetinte pro ektimo, eligis nelaŭtan krion: en la у него был бархатный берет с петушьим
mano li tenis veluran bereton kun trivita kokplumo.
потрепанным пером. Буфетчик перекрестился.
La bufedisto sin krucosignis. Je la sama momento
В то же мгновение берет мяукнул, превратился la bereto ekmiaŭis, ŝanĝiĝis en nigran katidon, в черного котенка и, вскочив обратно на голову resaltis sur la kapon de Andreo Fokiĉ kaj enigis Андрею Фокичу, всеми когтями вцепился в его siajn krifojn en lian kalvaĵon. Kun despera ekŝriko лысину. Испустив крик отчаяния, буфетчик
la bufedisto kuregis malsupren, dum la katido,
кинулся бежать вниз, а котенок свалился с
falinte de lia kapo, forŝprucis en la mala direkto.
головы и брызнул вверх по лестнице.
Вырвавшись на воздух, буфетчик рысью
Elrompiĝinte al la libera aero, la bufedisto trotis tra
побежал к воротам и навсегда покинул чертов
la korto eksteren kaj por ĉiam forlasis la diablan
дом №302-бис.
domon n-ro 302-bis.
Превосходно известно, что с ним было дальше. Estas precize sciate, kio poste pri li okazis.
Вырвавшись из подворотни, буфетчик
Elkurinte sur la straton, la bufedisto sovaĝete
диковато оглянулся, как будто что-то ища.
rigardis ĉirkaŭen, kvazaŭ ion serĉante. Post unu
Через минуту он был на другой стороне улицы
minuto li estis trans la strato en apoteko. Li apenaŭ
в аптеке. Лишь только он произнес слова:
diris la vortojn: «Diru, mi petas ...», kiam la virino
«Скажите, пожалуйста...» — Как женщина за
staranta malantaŭ la vendotablo ekkriis:
прилавком воскликнула:
— Гражданин! У вас вся голова изрезана!..
— Civitano! Via tuta kapo estas skrapvundita!
Минут через пять буфетчик был перевязан
Antaŭ ol pasis kvin minutoj la bufedisto estis
марлей, узнал, что лучшими специалистами по
pansita per gazo, eksciis, ke la reputacion de la plej
болезни печени считаются профессора
bonaj specialistoj pri la hepatmalsanoj havas la
Бернадский и Кузьмин, спросил, кто ближе,
profesoroj Bernadskij kaj Kuzmin, demandis, kiu
загорелся от радости, когда узнал, что Кузьмин estas pli proksime, ĝoje ekardis, informite ke живет буквально через двор в маленьком
Kuzmin loĝas ĝuste trans la korto en malgranda
беленьком особнячке, и минуты через две был
blanka domo aparta, kaj post ankoraŭ du minutoj li
в этом особнячке. Помещеньице было
jam estis tie. La dometo estis malnova sed tre, tre
старинное, но очень, очень уютное.
komforta. Fiksiĝis en la memoro de la bufedisto,
Запомнилось буфетчику, что первой попалась
ke la unua persono renkontita estis maljuna
ему на глаза старенькая нянька, которая хотела subflegistino, kiu volis preni lian ĉapelon, sed ĉar взять у него шляпу, но так как шляпы у него не ĉapelon li ne havis, ŝi ien foriris maĉante per la оказалось, то нянька, жуя пустым ртом, куда-то malplena buŝo.
ушла.
Вместо нее оказалась у зеркала и, кажется, под Anstataŭ ŝi aperis, antaŭ spegulo kaj ŝajne, sub какой-то аркой, женщина средних лет и тут же
iaspeca arko, mez’aĝa virino, kiu tuj diris, ke ŝi
сказала, что можно записаться только на
povas envicigi lin por la dek naŭa de la monato,
девятнадцатое, не раньше. Буфетчик сразу
neniel pli frue. La bufedisto tuj trovis la manieron
смекнул, в чем спасение. Заглянув угасающим
por aranĝi la aferon. Lia estingiĝanta rigardo glitis
глазом за арку, где в какой-то явной передней
trans la arkon, kie tri homoj atendis en ejo, kiu
дожидались три человека, он шепнул:
evidente estis antaŭĉambro, kaj li flustris:
— Смертельно больной...
— Mi estas morte malsana.
Женщина недоуменно поглядела на
La virino perplekse rigardis sur lian bandaĝitan
забинтованную голову буфетчика,
kapon, iom hezitis kaj poste diris:
поколебалась, сказала:
— Ну что же... — И пропустила буфетчика за
— Nu, tiukaze ... — kaj lasis la bufediston trans la
арку.
arkon.
В то же мгновенье противоположная дверь
Je la sama momento la kontraŭa pordo
открылась, в ней блеснуло золотое пенсне,
malfermiĝis, en ĝi ekbrilis ora nazumo, la virino en
женщина в халате сказала:
la blanka kitelo diris:
— Граждане, этот больной пойдет вне очереди.
— Civitanoj, tiu paciento pasos ekstervice.
И не успел буфетчик оглянуться, как он
Post unu sekundo li staris en la kabineto de
оказался в кабинете профессора Кузьмина.
profesoro Kuzmin. La longforma ĉambro aspektis
Ничего страшного, торжественного и
neniom timige nek solene nek medicine.
медицинского не было в этой продолговатой
комнате.
— Что с вами? — Спросил приятным голосом
— Kion vi havas? — per agrabla voĉo demandis
профессор Кузьмин и несколько тревожно
profesoro Kuzmin, kaj iom alarmite rigardis al la
поглядел на забинтованную голову.
bandaĝita kapo.
— Сейчас из достоверных рук узнал, —
— Ĵus el fidinda fonto mi eksciis, — respondis la
ответил буфетчик, одичало поглядывая на
bufedisto, sovaĝe rigardante al fotografa grupo en
какую-то фотографическую группу за стеклом, vitrita kadro, — ke en la februaro de la sekva jaro
— что в феврале будущего года умру от рака
mi mortos pro hepatkancero. Mi petegas, haltigu.
печени. Умоляю остановить.
Профессор Кузьмин как сидел, так и откинулся
Sur sia gotika seĝo la profesoro sin retroĵetis al la
на кожаную готическую спинку кресла.
alta ledotegita dors’apogilo.
— Простите, не понимаю вас... Вы что, были у
— Pardonu, mi vin ne komprenas ... vi... ĉu vi
врача? Почему у вас голова забинтована?
vizitis kuraciston? Kial vi havas la kapon
bandaĝita?
— Какого там врача?... Видели бы вы этого
— Kuraciston, kian kuraciston? ... Se vi vidus tiun
врача!.. — Он вдруг застучал зубами. — А на
kuraciston!.. — subite Andreo Fokiĉ ekklakis per
голову не обращайте внимания, не имеет
la dentoj. — La kapon ne atentu, nenia rilato, —
отношения, — ответил буфетчик, — на голову
respondis la bufedisto, — lasu ĝin flanke, ne pri ĝi
плюньте, она здесь ни при чем. Рак печени,
temas. La hepatkanceron mi petas haltigi.
прошу остановить.
— Да позвольте, кто вам сказал?
— Sed permesu, kiu diris al vi tion?
— Верьте ему, — пламенно попросил
— Kredu al li, — arde petis la bufedisto, — ja li
буфетчик, — уж он знает.
scias.
— Ничего не понимаю, — пожимая плечами и
— Nenion mi komprenas, — diris la profesoro
отъезжая с креслом от стола, говорил
kuntirante la ŝultrojn kaj ruliĝante sur sia seĝo
профессор. — Как же он может знать, когда вы disde la skribotablo. — Kiel li povis scii, kiam vi помрете. Тем более, что он не врач!
mortos? Kaj ankoraŭ, se li ne estas kuracisto!
— В четвертой палате, — ответил буфетчик.
— En la kvara ĉambro de la universitata kliniko,
— respondis la bufedisto.
Тут профессор посмотрел на своего пациента,
La profesoro ankoraŭfoje rigardis sur la pacienton,
на его голову, на сырые брюки и подумал: «Вот lian kapon, la malsekan pantalonon kaj pensis: еще не хватало! Сумасшедший!» Спросил:
«Jen kio ankoraŭ mankis! Frenezulo!» Li
demandis:
— Вы пьете водку?
— Ĉu vi drinkas vodkon?
— Никогда не прикасался, — ответил
— Neniam, eĉ ne guton, — respondis la bufedisto.
буфетчик.
Через минуту он был раздет, лежал на
Post unu minuto li estis malvestita, kuŝis sur
холодной клеенчатой кушетке, и профессор
malvarma lakleda liteto, kaj la profesoro knedis
мял его живот. Тут, надо сказать, буфетчик
lian ventron. La rezulto, ni diru, konsiderinde
значительно повеселел. Профессор
plibonigis la humoron de Andreo Fokiĉ. La
категорически утверждал, что сейчас, по
profesoro firme deklaris, ke nun, almenaŭ ĉi
крайней мере в данный момент, никаких
momente, la bufedisto havas nenian simptomon pri
признаков рака у буфетчика нет. Но что раз
kancero; sed ĉar... ĉar li timas, ĉar iu ĉarlatano lin
так... Раз он боится и какой-то шарлатан его
timlgis, do oni faru ĉiujn testojn ... La profesoro
напугал, то нужно сделать все анализы...
rapide skribadis sur paperfolietoj, buŝe
Профессор строчил на листках бумаги,
instrukciante al la bufedisto, kien tiu iru kaj kion
объясняя, куда пойти, что отнести. Кроме того, alportu. Krome, li skribis bileton por la
дал записку к профессору-невропатологу Буре, neŭrologiisto profesoro Bourre, klarigante al объясняя буфетчику, что нервы у него в
Andreo Fokiĉ, ke liaj nervoj estas tute ruinigitaj.
полном беспорядке.
— Сколько вам платить, профессор? —
— Kiom mi pagu al vi, profesoro? — per tenera
Нежным и дрожащим голосом спросил
tremanta voĉo demandis la bufedisto elpoŝigante la
буфетчик, вытаскивая толстый бумажник.
dikan biletujon.
— Сколько хотите, — отрывисто и сухо
— Laŭ via plaĉo, — seke respondis tiu.
ответил профессор.
Буфетчик вынул тридцать рублей и выложил
La bufedisto eligis tridek rublojn kaj metis ilin sur
их на сверх стол, а затем неожиданно мягко,
la skribotablon, poste per subite mola, kvazaŭ
как будто бы кошачьей лапкой оперируя,
katpieda movo li starigis sur la ĉervoncojn
положил червонцев звякнувший столбик в
ektintintan staketon envolvitan en gazetpaperon.
газетной бумажке.
— А это что такое? — Спросил Кузьмин и
— Kio ĝi estas? — demandis Kuzmin kaj tuŝetis la
подкрутил ус.
lipharojn.
— Не брезгуйте, гражданин профессор, —
— Ne malŝatu, civitano profesoro, — murmuris la
прошептал буфетчик, — умоляю — остановите
bufedisto, — mi petegas, haltigu la kanceron.
рак.
— Уберите сейчас же ваше золото, — сказал
— Tuj forprenu vian oron, — fierante pri si mem
профессор, гордясь собой, — вы бы лучше за
diris la profesoro. — Prefere zorgu pri viaj nervoj.
нервами смотрели. Завтра же дайте мочу на
Jam morgaŭ portu urinon por la testo, ne trinku
анализ, не пейте много чаю и ешьте без соли
multe da teo kaj manĝu tute sen salo.
совершенно.
— Даже суп не солить? — Спросил буфетчик.
— Ĉu ankaŭ la supon ne sali?
— Ничего не солить, — приказал Кузьмин.
— Nenion sali, — ordonis Kuzmin.
— Эхх!.. — Тоскливо воскликнул буфетчик,
— Aĥh! — suspiris la bufedisto, adore rigardante
умиленно глядя на профессора, забирая
la profesoron, reprenante la ordekojn kaj sin
десятки и задом пятясь к двери.
retroŝovante al la pordo.
Больных в тот вечер у профессора было
Tiuvespere la profesoro havis nemulte da
немного, и с приближением сумерек ушел
pacientoj, kaj komence de la krepuskiĝo foriris la
последний. Снимая халат, профессор глянул на lasta. Demetante sian kitelon la profesoro ĵetis то место, где буфетчик оставил червонцы, и
rigardon sur la lokon, kie la bufedisto lasis la
увидел, что никаких червонцев там нет, а лежат ĉervoncojn kaj vidis, ke anstataŭ la biletoj tie kuŝas три этикетки с бутылок «Абрау-Дюрсо».
tri etikedoj de ĉampanaj boteloj Abraŭ Durso.
— Черт знает что такое! — Пробормотал
— La diablo scias, kio ĝi estas! — murmuris
Кузьмин, волоча полу халата по полу и
Kuzmin, trenante la duone demetitan kitelon sur la
ощупывая бумажки, — он, оказывается, не
planko kaj palpante la paperetojn. -Do, li estas ne
только шизофреник, но и жулик! Но я не могу
nur skizofreniulo sed ankoraŭ fraŭdisto! Tamen mi
понять, что ему понадобилось от меня?
ne komprenas, kion de mi li bezonis? Ĉu la
Неужели записка на анализ мочи? О! Он украл
preskribon por la urin’analizo? Ho! Li certe ŝtelis
пальто! — И он кинулся в переднюю, опять-
mantelon! — la profesoro impetis en la
таки в халате на один рукав. — Ксения
antaŭĉambron, plu trenante la kitelon, kies unu
Никитишна! — Пронзительно закричал он в
maniko restis nedemetita. — Ksenia Nikitiŝna! —
дверях передней, — посмотрите, пальто целы?
tranĉvoĉe li kriis de la antaŭĉambra pordo, —
kontrolu, ĉu mankas iu mantelo!
Выяснилось, что все пальто целы. Но зато,
Ĉiuj manteloj estis en ordo. Sed kiam la profesoro
когда профессор вернулся к столу, содрав
revenis al la tablo, finfine sin malembarasinte je la
наконец с себя халат, он как бы врос возле
kitelo, li haltis kvazaŭ alforĝite al la pargeto,
стола в паркет, приковавшись взглядом к
kroĉinte la rigardon al sia skribotablo. Sur la loko,
своему столу. На том месте, где лежали
kie ĵus kuŝis la etikedoj, nun sidis nigra katido orfa
этикетки, сидел черный котенок-сирота с
kaj malfeliĉmiene miaŭis super pladeto plena je
несчастной мордочкой и мяукал над
lakto.
блюдечком с молоком.
— Это что же такое, позвольте?! Это уже... —
— Kio do estas ĉi tio, mi petas?! Tio jam ... — li
Он почувствовал, как у него похолодел
sentis sian nukon malvarmiĝi.
затылок.
На тихий и жалобный крик профессора
Aŭdinte lian nelaŭtan plendoĝemon alkuris Ksenia
прибежала Ксения Никитишна и совершенно
Nikitiŝna, kaj tute lin trankviligis. Ŝi tuj diris, ke
его успокоила, сразу сказав, что это, конечно,
sendube, iu el la pacientoj ŝtelmetis la katidon, ke
кто-нибудь из пациентов подбросил котенка,
tio nemalofte okazas ĉe la profesoroj.
что это нередко бывает у профессоров.
— Живут, наверно, бедно, — объясняла Ксения — Ili, probable, vivas malriĉe, — klarigis Ksenia Никитишна, — ну, а у вас, конечно...
Nikitiŝna, dum ĉe ni, evidente ...
Стали думать и гадать, кто бы мог подбросить. Kelkan tempon estis diskutate kiu povis ŝtelmeti la Подозрение пало на старушку с язвой желудка.
katidon. La suspekto falis sur maljunulinon kiu
havis stomakan ulceron.
— Она, конечно, — говорила Ксения
— Certe, — diris Ksenia Nikitiŝna, — ŝi rezonas
Никитишна, — она думает так: мне все равно
jene: mi ĉiel mortos, do almenaŭ la katido estu
помирать, а котеночка жалко.
prizorgata.
— Но позвольте, — закричал Кузьмин, — а что — Sed permesu! — ekkriis Kuzmin, — kaj la
же молоко?! Она тоже принесла? Блюдечко-
lakto? Ĉu ankaŭ ĝin ŝi alportis? La pladeton?
то?!
— Она в пузыречке принесла, здесь налила в
— En boteleto ŝi ĝin alportis, kaj ĉi tie verŝis ĝin
блюдечко, — пояснила ксения Никитишна.
en la pladeton, — klarigis Ksenia Nikitiŝna.
— Во всяком случае, уберите и котенка и
— Ĉiukaze, forprenu ĉion ĉi, la katidon kaj la
блюдечко, — сказал Кузьмин и сам
pladeton, — diris Kuzmin kaj akompanis ŝin ĝis la
сопровождал Ксению Никитишну до двери.
pordo. Kiam li revenis, la situacio estis ŝanĝiĝinta.
когда он вернулся, обстановка изменилась.
Вешая халат на гвоздик, профессор услыхал во Kroĉante sian kitelon al la najlo li aŭdis ridegon en дворе хохот, выглянул, натурально, оторопел.
la korto, rigardis tra la fenestro kaj, nature,
Через двор пробегала в противоположный
mirŝtoniĝis. Tra la korto al la kontraŭa alo kuris
флигелек дама в одной рубашке. Профессор
sinjorino en nura ĉemizo. La profesoro eĉ sciis ŝian
даже знал, как ее зовут, — Марья
nomon: Maria Aleksandrovna. Ridegis knabo.
Александровна. Хохотал мальчишка.
— Что такое? — Презрительно сказал Кузьмин. — Kio do? — malestime diris Kuzmin.
Тут за стенкой, в комнате дочери профессора,
Ĉi tiam en la apuda ĉambro de lia filino la
заиграл патефон фокстрот «Аллилуйя», и в то
gramofono ekludis la fokstroton Haleluja kaj je la
же мгновенье послышалось воробьиное
sama momento pasera kvivito aŭdiĝis malantaŭ lia
чириканье за спиной у профессора. Он
dorso. Li sin turnis kaj vidis grandan paseron
обернулся и увидел на столе у себя крупного
salteti sur lia skribotablo.
прыгающего воробья.
«Гм... Спокойно... — Подумал профессор, —
«Hm ... trankvilon», pensis la profesoro, «ĝi
он влетел, когда я отходил от окна. Все в
enflugis kiam mi deiris de la fenestro. Ĉio ordas»
порядке», — приказал себе профессор,
sin persvadis Kuzmin sentante, ke ĉio malordas,
чувствуя, что все в полном беспорядке и,
kaj precipe pro tiu birdo. Li ĝin rigardis pli atente
конечно, главным образом из-за этого воробья. kaj tuj konstatis, ke ĝi ne estas ordinara pasero. La Присмотревшись к нему, профессор сразу
fia besteto evidente histrionadis lametante je la
убедился, что этот воробей — не совсем
maldekstra piedo, ĝin altrenante, sinkopante —
простой воробей. Паскудный воробушек
resume, ĝi svingo-dancaĉis laŭ la sonoj de la
припадал на левую лапку, явно кривлялся,
fokstroto, kiel ebriulo ĉe la verŝbreto. Farante ĉiujn
волоча ее, работал синкопами, одним словом,
kanajlaĵojn je kiuj ĝi estis kapabla, ĝi impertinente
— приплясывал фокстрот под звуки патефона,
rigardis al la profesoro. Kuzmin inetis la manon sur
как пьяный у стойки. Хамил, как умел,
la aŭdilon, li volis telefoni al sia universitata
поглядывая на профессора нагло. Рука
studoamiko Bourre por lin demandi, kion signifas
Кузьмина легла на телефон, и он собрался
tia paseraĉo kiam oni aĝas sesdek jarojn kaj kiam
позвонить своему однокурснику Буре, чтобы
ĝin akompanas subita kapturno?
спросить, что означают такого рода воробушки
в шестьдесят лет, да еще когда вдруг кружится
голова?
Воробушек же тем временем сел на
Dume la paseraĉo eksidis sur la donacitan inkujon,
подаренную чернильницу, нагадил в нее (я не
en ĝin fekis (mi ne ŝercas!), poste ekflugis supren,
шучу), затем взлетел вверх, повис в воздухе,
unu momenton ŝvebis en la aero, poste larĝasvinge,
потом с размаху будто стальным клювом ткнул
kvazaŭ per ŝtala beko, frapis la vitron de la
в стекло фотографии, изображающей полный
fotografaĵo prezentanta la tutan universitatan
университетский выпуск 94-го года, разбил
finstudintaron de la jaro 1894, disfrakasis la vitron
стекло вдребезги и затем уже улетел в окно.
kaj nur post tio forflugis tra la fenestro. La
Профессор переменил номер на телефоне и
profesoro ŝanĝis la numeron kaj telefonis ne al
вместо того, чтобы позвонить Буре, позвонил в Bourre sed al la hirudoservo, diris, ke parolas бюро пиявок, сказал, что говорит профессор
profesoro Kuzmin, ke li petas tuj sendi al li
Кузьмин и что он просит сейчас прислать ему
hirudojn hejmen.
пиявок на дом.
Положив трубку на рычажок, опять-таки
Remetinte la aŭdilon li ankoraŭfoje sin turnis al sia
профессор повернулся к столу и тут же
skribotablo, kaj je la sama momento eligis
испустил вопль. За столом этим сидела в
ŝrikegon. Malantaŭ la skribotablo sidis virino
косынке сестры милосердия женщина с
surhavanta flegistinan kaptuketon, ŝi tenis saketon
сумочкой с надписью на ней: «Пиявки». Вопил kun la surskribo Hirudoj. La profesoro ŝrikegis профессор, вглядевшись в ее рот. Он был
precipe ĉe la vido de ŝia buŝo: ĝi estis vira, tordita,
мужской, кривой, до ушей, с одним клыком.
larĝa ĝis la oreloj, kun unu kojnodentego. Ŝiaj
Глаза у сестры были мертвые.
okuloj estis malvivaj.
— Денежки я приберу, — мужским басом
— La monon mi forprenu, — diris la flegistino per
сказала сестра, — нечего им тут валяться. —
vira baso, — ĝi ne kuŝaĉu ĉi tie senutile. — Per sia
Сгребла птичьей лапой этикетки и стала таять в birdpieda mano ŝi rastis la etikedojn kaj aerdisiĝis.
воздухе.
Прошло два часа. Профессор Кузьмин сидел в
Pasis du horoj. Profesoro Kuzmin sidis en la
спальне на кровати, причем пиявки висели у
dormoĉambro en sia lito. Sur liaj tempioj, malantaŭ
него на висках, за ушами и на шее. В ногах у
liaj oreloj kaj sur lia kolo pendis hirudoj. Ĉe liaj
Кузьмина на шелковом стеганом одеяле сидел
piedoj sur la silka peplomo sidis profesoro Bourre
седоусый профессор Буре, соболезнующе
kun siaj blankaj lipharoj, li kompate rigardis al
глядел на Кузьмина и утешал его, что все это
Kuzmin kaj persvadis lin, ke ĉio ĉi estas
вздор. В окне уже была ночь.
bagatelaĵo. En la fenestro jam estis nokto.
Что дальше происходило диковинного в
Kiuj aliaj mirindaĵoj okazis tiunokte en Moskvo, ni
Москве в эту ночь, мы не знаем и
ne scias kaj esplori tion, certe, ni ne intencas —
доискиваться, конечно, не станем, тем более,
tiom malpli, ke venas la tempo pasi al la dua parto
что настает пора переходить нам ко второй
de tiu verfidela rakonto. Sekvu min, leganto!
части этого правдивого повествования. За
мной, читатель!
ЧАСТЬ ВТОРАЯ
PARTO DUA
Глава 19. Маргарита
Ĉapitro 19 MARGARITA
За мной, читатель! Кто сказал тебе, что нет на
Sekvu min, leganto! Kiu diris al vi, ke en la mondo
свете настоящей, верной, вечной любви? Да
ne ekzistas vera, fidela, eterna amo? Oni fortranĉu
отрежут лгуну его гнусный язык!
la fian langon de la mensogulo!
За мной, мой читатель, и только за мной, и я
Sekvu min, leganto, sekvu nur min, kaj mi montros
покажу тебе такую любовь!
al vi tian amon!
Нет! Мастер ошибался, когда с горечью
Ne! La majstro eraris, amare dirante al Ivaĉjo en la
говорил Иванушке в больнице в тот час, когда
kliniko, je la plej profunda nokta horo, ke ŝi lin
ночь перевалилась через полночь, что она
forgesis. Tio ne povis esti. Certe, ŝi lin ne forgesis.
позабыла его. Этого быть не могло. Она его,
конечно, не забыла.
Прежде всего откроем тайну, которую Мастер
Antaŭ ĉio ni malkaŝu la sekreton, kiun la majstro
не пожелал открыть Иванушке. Возлюбленную rifuzis komuniki al Ivaĉjo. La nomo de lia amatino его звали Маргаритою Николаевной. Все, что
estis Margarita Nikolavna. Ĉio, kion la majstro
Мастер говорил о ней, было сущей правдой. Он diris pri ŝi al la kompatinda poeto, estis pura vero.
описал свою возлюбленную верно. Она была
Li ĝuste ŝin priskribis. Ŝi estis bela kaj inteligenta.
красива и умна. К этому надо добавить еще
Al tio necesas aldoni la sekvan. Tutcerte multaj
одно — с уверенностью можно сказать, что
virinoj fordonus ĉion ajn por ŝanĝi sian vivon
многие женщины все, что угодно, отдали бы за kontraŭ tiu de Margarita Nikolavna. La seninfana то, чтобы променять свою жизнь на жизнь
tridekjara Margarita estis edzino de eminenta
Маргариты Николаевны. Бездетная
fakisto, kiu, cetere, estis aŭtoro de landskale grava
тридцатилетняя Маргарита была женою очень
eltrovo. Li estis juna, bela, bonkora, honesta, li
крупного специалиста, к тому же сделавшего
adoris sian edzinon. Margarita Nikolavna kun sia
важнейшее открытие государственного
edzo okupis la tutan supran etaĝon de ĉarma
значения. Муж ее был молод, красив, добр,
ĝardenhava palaceto ĉe unu el la stratetoj apud
честен и обожал свою жену. Маргарита
Arbat’. Rava loko! Ĉiu povas konvinkiĝi pri tio,
Николаевна со своим мужем вдвоем занимали
sufiĉas ja viziti la ĝardenon. Oni sin turnu al mi, mi
весь верх прекрасного особняка в саду в одном diros la adreson kaj montros la vojon — la domo из переулков близ Арбата. Очаровательное
ankoraŭ ekzistas.
место! Всякий может в этом убедиться, если
пожелает направиться в этот сад. Пусть
обратится ко мне, я скажу ему адрес, укажу
дорогу — особняк еще цел до сих пор.
Маргарита Николаевна не нуждалась в деньгах. Margarita Nikolavna ne havis monzorgojn.
Маргарита Николаевна могла купить все, что
Margarita Nikolavna povis aĉeti ĉion, kio al ŝi
ей понравится. Среди знакомых ее мужа
plaĉis. Inter la konatoj de ŝia edzo estis interesaj
попадались интересные люди. Маргарита
homoj. Margarita Nikolavna neniam tuŝis
Николаевна никогда не прикасалась к примусу.
primuson. Margarita Nikolavna ne konis la
Маргарита Николаевна не знала ужасов житья
hororojn de plurfamilia loĝejo. Resume ... ŝi estis
в совместной квартире. Словом... Она была
feliĉa, ĉu? Eĉ ne unu minuton! De kiam,
счастлива? Ни одной минуты! С тех пор, как
deknaŭjara, ŝi edziniĝis kaj ekloĝis en la palaceto,
девятнадцатилетней она вышла замуж и попала ŝi ne konis feliĉon. Ho dioj, dioj miaj! Kio do в особняк, она не знала счастья. Боги, боги
mankis al tiu virino?! Kion volis tiu virino, en kies
мои! Что же нужно было этой женщине?! Что
okuloj ĉiam brulis ia enigma flameto, kion volis tiu
нужно было этой женщине, в глазах которой
je unu okulo strabeta sorĉistino, kiu en la
всегда горел какой-то непонятный огонечек,
memorinda printempo sin ornamis per la mimozoj?
что нужно было этой чуть косящей на один
Mi ne scias. Mi ne estas informita. Evidente, ŝi
глаз ведьме, украсившей себя тогда весною
diris la veron, ŝi bezonis lin, la majstron, kiun
мимозами? Не знаю. Мне неизвестно.
neniel povis anstataŭi la pseŭdogotika palaceto nek
Очевидно, она говорила правду, ей нужен был
ĝia aparta ĝardeno nek la mono. Ŝi lin amis, ŝi diris
он, Мастер, а вовсе не готический особняк, и не la veron. Eĉ mi, la verfidela rakontanto sed homo отдельный сад, и не деньги. Она любила его,
fremda, sentas mian koron kunpremiĝi ĉe la penso
она говорила правду. Даже у меня, правдивого
pri tio, kion spertis Margarita, kiam ŝi venis je la
повествователя, но постороннего человека,
sekva tago en la dometon de la majstro — feliĉe,
сжимается сердце при мысли о том, что
ne sukcesinte interparoli kun sia edzo, ĉar tiu ne
испытала Маргарита, когда пришла на другой
revenis je la antaŭfiksita tempo — kaj tie eksciis,
день в домик Мастера, по счастью, не успев
ke la majstro malaperis.
переговорить с мужем, который не вернулся в
назначенный срок, и узнала, что Мастера уже
нет.
Она сделала все, чтобы разузнать что-нибудь о Ŝi faris ĉion serĉante lian spuron, kaj
нем, и, конечно, не разузнала ровно ничего.
memkomprene ŝi trovis nenion. Tiam ŝi revenis en
Тогда она вернулась в особняк и зажила на
la palaceton kaj plu loĝis tie.
прежнем месте.
— Да, да, да, такая же самая ошибка! —
— Jes, jes ja, tia sama eraro! — diradis Margarita
Говорила Маргарита зимою, сидя у печки и
vintre, sidante ĉe la kameno kaj rigardante en la
глядя в огонь, — зачем я тогда ночью ушла от
fajron, — kial mi tiam, nokte, lin forlasis? Kial? Ja
него? Зачем? Ведь это же безумие! Я вернулась tio estis frenezaĵo! Mi revenis je la sekva tago, на другой день, честно, как обещала, но было
honeste, kiel mi promesis, sed estis tro malfrue.
уже поздно. Да, я вернулась, как несчастный
Jes, kiel la malfeliĉa Levio Mateo, mi venis tro
Левий Матвей, слишком поздно!
malfrue!
Все эти слова были, конечно, нелепы, потому
Ĉiuj tiaj paroloj, evidente, estis sensencaj, ĉar
что, в самом деле: что изменилось бы, если бы
fakte: kio estus ŝanĝita, se en tiu nokto ŝi estus
она в ту ночь осталась у Мастера? Разве она
restinta ĉe la majstro? Ĉu ŝi lin savus? Ridinde! —
спасла бы его? Смешно! — Воскликнули бы
ni ekkrius, sed ni tion ne diru antaŭ la
мы, но мы этого не сделаем перед доведенной
malesperiĝinta virino.
до отчаяния женщиной.
В таких мучениях прожила Маргарита
En tiaj turmentoj Margarita Nikolavna travivis la
Николаевна всю зиму и дожила до весны. В тот tutan vintron ĝis la printempo. Je la tago, kiam самый день, когда происходила всякая нелепая okazis la tuta absurda pandemonio, kaŭzita de la кутерьма, вызванная появлением черного мага
apero de la nigra magiisto en Moskvo, kiam iĝis
в Москве, в пятницу, когда был изгнан обратно forpelita reen al Kievo la onklo de Berlioz, kiam в Киев дядя Берлиоза, когда арестовали
oni arestis la libroteniston kaj pasis amaso da aliaj,
бухгалтера и произошло еще множество других plej stultaj kaj nekompreneblaj aferoj, ŝi vekiĝis глупейших и непонятных вещей, Маргарита
preskaŭ je la tagmezo en sia dormoĉambro havanta
проснулась около полудня в своей спальне,
orielon en la turo de la palaceto.
выходящей фонарем в башню особняка.
Проснувшись, Маргарита не заплакала, как это Vekiĝinte Margarita ne ekploris, malkiel ŝi ofte бывало часто, потому что проснулась с
faris, ĉar ĉi-matene ŝi vekiĝis kun la antaŭsento ke
предчувствием, что сегодня наконец что-то
hodiaŭ, finfine, io okazos. Perceptinte tiun
произойдет. Ощутив это предчувствие, она
antaŭsenton, ŝi kovis kaj flegis ĝin en sia animo,
стала его подогревать и растить в своей душе,
zorgante, ke ĝi ŝin ne forlasu.
опасаясь, чтобы оно ее не покинуло.
— Я верую! — Шептала Маргарита
— Mi kredas! — solene flustris Margarita, — mi
торжественно, — я верую! Что-то произойдет!
kredas! Io okazos! Ĝi nepre devas okazi, ĉar kial,
Не может не произойти, потому что за что же, в pro kio mi estu kondamnita al la dumviva
самом деле, мне послана пожизненная мука?
turmento? Mi konfesas ke mi mensogis kaj vivis
Сознаюсь в том, что я лгала и обманывала и
duan vivon, kaŝitan disde la homoj, sed tio ne estas
жила тайной жизнью, скрытой от людей, но все ja tiom kruele puninda. Io nepre okazos, ĉar nenio же нельзя за это наказывать так жестоко. Что-
povas daŭri eterne. Kaj krome, mia sonĝo estis
то случится непременно, потому что не бывает aŭgura, pri tio mi certas.
так, чтобы что-нибудь тянулось вечно. А кроме
того, сон мой был вещий, за это я ручаюсь.
Так шептала Маргарита Николаевна, глядя на
Tiel ŝi flustris, rigardante sur la puncajn kurtenojn
пунцовые шторы, наливающиеся солнцем,
kiuj sorbis la sunlumon, ekscitite sin vestante,
беспокойно одеваясь, расчесывая перед
kombante antaŭ la triparta spegulo la mallongajn
тройным зеркалом короткие завитые волосы.
frizitajn harojn.
Сон, который приснился в эту ночь Маргарите, La sonĝo, kiun en tiu nokto havis Margarita, vere был действительно необычен. Дело в том, что
estis neordinara. Ĉi tie necesas diri, ke dum siaj
во время своих зимних мучений она никогда не vintraj turmentoj ŝi neniam sonĝis pri la majstro.
видела во сне Мастера. Ночью он оставлял ее, и Nokte li ŝin ellasadis, kaj ŝi suferis nur dum la мучилась она только в дневные часы. А тут
tagoj. Tiun fojon li tamen aperis en ŝia sonĝo.
приснился.
Приснилась неизвестная Маргарите местность
En la sonĝo ŝi vidis nekonatan pejzaĝon —
— безнадежная, унылая, под пасмурным небом
senesperan, mornan, sub malserena ĉielo de frua
ранней весны. Приснилось это клочковатое
printempo. Ŝi vidis tiun distaŭzitan, flosantan
бегущее серенькое небо, а под ним беззвучная
ĉielaĉon, kaj sub ĝi silentan aron de kampokorvoj.
стая грачей. Какой-то корявый мостик. Под
Ia tuberoza ligna pontetaĉo; sub ĝi, malklara
ним мутная весенняя речонка, безрадостные,
printempa rojo; malgajaj, magraj, duonnudaj arboj,
нищенские, полуголые деревья, одинокая
izola orfa tremolo; pli malproksime — inter arboj,
осина, а далее, — меж деревьев, — бревенчатое trans legomĝardeno — traba kromdometo, ĉu
зданьице, не то оно — отдельная кухня, не то
aparta kuirejo, ĉu banejo, ĉu la diablo scias kio.
баня, не то черт знает что. Неживое все кругом Ĉio ĉirkaŭe estis iel malviva kaj tiom morna, ke
какое-то и до того унылое, что так и тянет
oni sentis la emon tuj sin pendumi sur la tremolo.
повеситься на этой осине у мостика. Ни
Ne estis eĉ unu ventobloveto, nek malpleja
дуновения ветерка, ни шевеления облака и ни
nubomovo, nek homo aŭ besto. Tute infera loko
живой души. Вот адское место для живого
por vivulo!
человека!
И вот, вообразите, распахивается дверь этого
Kaj jen, imagu, larĝe malfermiĝas la pordo de la
бревенчатого здания, и появляется он.
dometo kaj li aperas. Iom malproksime, tamen li
Довольно далеко, но он отчетливо виден.
estas klare videbla. La vestoj tute ĉifoniĝis kaj
Оборван он, не разберешь, во что он одет.
estas nerekoneblaj. La haroj malordaj. Ne razite.
Волосы всклокочены, небрит. Глаза больные,
La okuloj malsanulaj, angoraj. Li vokas ŝin, gestas
встревоженные. Манит ее рукой, зовет.
al ŝi per la mano. Sufokiĝante en la malviva aero,
Захлебываясь в неживом воздухе, Маргарита
Margarita ekkuris al li tra la terbula tereno kaj
по кочкам побежала к нему и в это время
vekiĝis.
проснулась.
«Сон этот может означать только одно из двух, «Tiu sonĝo allasas nur du interpretojn» rezonis
— рассуждала сама с собой Маргарита
Margarita Nikolavna. «Se li mortis, lia voko
Николаевна, — если он мертв и поманил меня,
signifas ke li venis por min forkonduki, do, ke
то это значит, что он приходил за мною, и я
baldaŭ mi mortos. Tio estus tre bona, ĉar tiam miaj
скоро умру. Это очень хорошо, потому что
turmentoj finiĝus. Aŭ li vivas, tiam la sonĝo povas
мучениям тогда настанет конец. Или он жив,
signifi nur tion, ke li rememorigas al mi pri si! Li
тогда сон может означать только одно, что он
volas diri, ke ni ankoraŭ revidos unu la alian. Jes,
напоминает мне о себе! Он хочет сказать, что
tre baldaŭ ni renkontiĝos!» En la sama ekscitiĝo
мы еще увидимся. Да, мы увидимся очень
Margarita sin vestis, persvadante sin, ke fakte ĉio
скоро.» Находясь все в том же возбужденном
aranĝiĝas tre feliĉe kaj ke tiajn feliĉajn momentojn
состоянии, Маргарита оделась и стала внушать oni nepre kaptu kaj profitu. La edzo forveturis себе, что, в сущности, все складывается очень
oficvojaĝi por plenaj tri tagoj. Por tri diurnoj ŝi
удачно, а такие удачные моменты надо уметь
estas lasita al si mem, neniu malhelpos ŝin pensi
ловить и пользоваться ими. Муж уехал в
pri io ajn, revi pri tio, kio al ŝi plaĉas. Ĉiuj kvin
командировку на целых три дня. В течение
ĉambroj en la supra etaĝo, la tuta loĝejo kiun en
трех суток она предоставлена самой себе,
Moskvo envius dekmiloj da homoj, estas je ŝia
никто не помешает ей думать о чем угодно,
dispono.
мечтать о том, что ей нравится. Все пять
комнат в верхнем этаже особняка, вся эта
квартира, которой в Москве позавидовали бы
десятки тысяч людей, в полном ее
распоряжении.
Однако, получив свободу на целых три дня, из
Tamen, havante la tutajn tri tagojn da plena libero,
всей этой роскошной квартиры Маргарита
en la tuta luksa loĝejo Margarita elektis lokon pli
выбрала далеко не самое лучшее место.
ol modestan. Trinkinte teon ŝi iris en la malluman
Напившись чаю, она ушла в темную, без окон,
kameron, kie oni tenis valizojn kaj kie, en du
комнату, где хранились чемоданы и разное
ŝrankoj, estis diversaj malnovaĵoj. Ŝi kaŭris, eltiris
старье в двух больших шкафах. Присев на
la malsupran keston de la unua ŝranko, kaj el sub
корточки, она открыла нижний ящик первого
amaso de silkaj detranĉaĵoj ŝi prenis tion solan,
из них и из-под груды шелковых обрезков
kion ŝi opiniis valora en ŝia nuna vivo: Margarita
достала то единственно ценное, что имела в
tenis en la manoj malnovan albumon kun bindaĵo
жизни. В руках Маргариты оказался старый
el bruna ledo; en ĝi estis foto de la majstro, la
альбом коричневой кожи, в котором была
ŝparkasa libreto je lia nomo kun la depono je
фотографическая карточка Мастера, книжка
dekmil rubloj, petaloj de sekiĝinta rozo platigitaj
сберегательной кассы со вкладом в десять
inter folioj de maldika papero, kaj fragmento de
тысяч на его имя, распластанные между
bindita tajpaĵo kun forbrulinta malsupra rando.
листками папиросной бумаги лепестки
засохшей розы и часть тетради в целый лист,
исписанной на машинке и с обгоревшим
нижним краем.
Вернувшись с этим богатством к себе в
Reveninte kun tiuj riĉaĵoj en sian dormoĉambron,
спальню, Маргарита Николаевна установила на Margarita metis la foton sur la tripartan spegulon трехстворчатом зеркале фотографию и
kaj dum proksimume horo ŝi sidis tenante sur la
просидела около часа, держа на коленях
genuoj la kajeron difektitan de la fajro, kaj
испорченную огнем тетрадь, перелистывая ее и
relegante tion, kio post la bruligo havis nek
перечитывая то, в чем после сожжения не было
komencon nek finon: ... «la mallumego, veninta de
ни начала, ни конца: «...Тьма, пришедшая со
la maro, kovris la de l’ prokuratoro abomenatan
Средиземного моря, накрыла ненавидимый
urbon. Malaperis la pendaj pontoj, kiuj interligis la
прокуратором город. Исчезли висячие мосты,
Templon kun la timiga Fortreso Antonia, abismo
соединяющие храм со страшной антониевой
malleviĝis de la ĉielo kaj kaŝis la flugilhavajn diojn
башней, опустилась с неба бездна и залила
super la hipodromo, la Haŝmonidan palacon kun
крылатых богов над гипподромом,
ties kreneloj, la bazarojn, la karavanejojn, la
хасмонейский дворец с бойницами, базары,
stratetojn, la basenojn ... Perdiĝis Jerŝalaim, la
караван-сараи, переулки, пруды... Пропал
granda urbo, kvazaŭ ĝi neniam ekzistis en la
Ершалаим — великий город, как будто не
mondo ...»
существовал на свете...»
Маргарите хотелось читать дальше, но дальше
Margarita deziris plu legi, sed plue estis nenio,
ничего не было, кроме угольной бахромы.
krom la malglata karba franĝo.
Утирая слезы, Маргарита Николаевна оставила Viŝante la larmojn, ŝi forlasis la kajeron, metis la тетрадь, локти положила на подзеркальный
kubutojn sur la spegultablon kaj, spegulate, ŝi
столик и, отражаясь в зеркале, долго сидела, не longtempe sidis, sendeturne rigardante la foton.
спуская глаз с фотографии. Потом слезы
Poste ŝiaj larmoj sekiĝis. Margarita zorge repakis
высохли. Маргарита аккуратно сложила свое
sian trezoron kaj post kelkaj minutoj ĝi ree kuŝis
имущество, и через несколько минут оно было
sub la amaso de silkaj ĉifonoj kaj en la senluma
опять погребено под шелковыми тряпками, и
kamero ektintetis la ŝlosata seruro.
со звоном в темной комнате закрылся замок.
Маргарита Николаевна надевала в передней
En la antaŭĉambro Margarita Nikolavna surmetis
пальто, чтобы идти гулять. Красавица Наташа,
sian mantelon forironte por promeni. La belulino
ее домработница, осведомилась о том, что
Nataŝa, ŝia mastrumistino, ŝin demandis, kion
сделать на второе, и, получив ответ, что это
prepari kiel ĉefmanĝaĵon; kaj ricevinte la
безразлично, чтобы развлечь самое себя,
respondon, ke tio estas egala, por sin amuzi ŝi
вступила со своей хозяйкой в разговор и стала
ekkonversaciis kun sia mastrino kaj komencis
рассказывать бог знает что, вроде того, что
rakonti ion tute nekredeblan, ekzemple, ke hieraŭ
вчера в театре фокусник такие фокусы
en teatro prestidigitisto prezentis tiajn trukojn, ke
показывал, что все ахнули, всем раздавал по
ĉiuj mirĝemis, al ĉiuj li senpage disdonadis po du
два флакона заграничных духов и чулки
flakonojn da eksterlanda parfumo kaj ŝtrumpojn,
бесплатно, а потом, как сеанс кончился,
kaj poste, kiam la spektaklo finiĝis, la publiko
публика вышла на улицу, и — хвать — все
eliris sur la straton kaj ek! — ĉiuj estis nudaj!
оказались голые! Маргарита Николаевна
Margarita sinkis sur la seĝon en la antaŭĉambro kaj
повалилась на стул под зеркалом в передней и
ekridis.
захохотала.
— Наташа! Ну как вам не стыдно, — говорила
— Nataŝa, ĉu vi ne hontas? — diris Margarita, —
Маргарита Николаевна, — вы грамотная, умная ja vi ne estas malklera, vi estas inteligenta
девушка; в очередях врут черт знает что, а вы
junulino; en la atendovicoj oni babilas ĉiajn
повторяете!
absurdaĵojn, kaj vi ilin ripetas!
Наташа залилась румянцем и с большим жаром Nataŝa rozkoloriĝis kaj arde obĵetis, ke oni neniel возразила, что ничего не врут и что она сегодня mensogis, ke ŝi mem hodiaŭ vidis en la
сама лично в гастрономе на Арбате видела
nutrovendejo ĉe Arbat’ civitaninon, kiu venis en
одну гражданку, которая пришла в гастроном в ŝuoj, sed kiam ŝi estis paganta ĉe la kaso, ŝiaj ŝuoj
туфлях, а как стала у кассы платить, туфли у
malaperis kaj restis nur la ŝtrumpoj. La okulojn ŝi
нее с ног исчезли и она осталась в одних
elorbitigis, sur la kalkano vidiĝis truo. Nu, la ŝuoj
чулках. Глаза вылупленные! На пятке дыра. А
estis magiaj, ĝuste de tiu spektaklo.
туфли эти волшебные, с того самого сеанса
— Так и пошла?
— Kaj tiel ŝi foriris, ĉu?
— Так и пошла! — Вскрикивала Наташа, все
— Tiel ŝi foriris! — ekkriis Nataŝa, plu ruĝiĝante
более краснея оттого, что ей не верят, — да
pro tio, ke oni al ŝi ne kredas. — Ja hieraŭ,
вчера, Маргарита Николаевна, милиция
Margarita Nikolavna, la milicio arestis centon da
человек сто ночью забрала. Гражданки с этого
homoj. La civitaninoj post la spektaklo en nuraj
сеанса в одних панталонах бежали по
kalsonetoj kuris sur Tverskaja.
Тверской.
— Ну, конечно, это Дарья рассказывала, —
— Nu, tion certe al vi Darja rakontis, — diris
говорила Маргарита Николаевна, — я давно
Margarita, — mi jam antaŭ longe rimarkis, ke ŝi
уже за ней замечала, что она страшная врунья.
estas terura blagulino.
Смешной разговор кончился приятным
La amuza interparolo finiĝis per agrabla surprizo
сюрпризом для Наташи. Маргарита Николаевна por Nataŝa. Margarita Nikolavna iris en la
пошла в спальню и вышла оттуда, держа в
dormoĉambron kaj revenis de tie tenante en la
руках пару чулок и флакон одеколона. Сказав
manoj paron da ŝtrumpoj kaj flakonon da Kolonja
Наташе, что она тоже хочет показать фокус,
akvo. Ŝi diris al Nataŝa, ke ankaŭ ŝi volas prezenti
Маргарита Николаевна подарила ей чулки и
trukon, donacis al Nataŝa la ŝtrumpojn kaj la
склянку и сказала, что просит ее только об
boteleton, kaj aldonis, ke ŝi havas nur unu peton,
одном — не бегать в одних чулках по Тверской ke Nataŝa ne kuru sur ŝtrumpoj laŭ Tverskaja kaj и не слушать Дарью. Расцеловавшись, хозяйка
ne aŭskultu la historiojn de Darja. Sin interkisinte
и домработница расстались.
la mastrino kaj la servistino disiĝis.
Откинувшись на удобную, мягкую спинку
Komforte dors’apoginte sin sur la mola seĝo en
кресла в троллейбусе, Маргарита Николаевна
trolebuso, Margarita Nikolavna veturis laŭ Arbat’
ехала по Арбату и то думала о своем, то
kaj jen pensis pri sia afero, jen aŭskultis tion, pri
прислушивалась к тому, о чем шепчутся двое
kio flustre interparolis la du civitanoj sidantaj antaŭ
граждан, сидящие впереди нее.
ŝi.
А те, изредка оборачиваясь с опаской, не
Tiuj fojfoje singardeme rigardis ĉirkaŭen, ĉu iu
слышит ли кто, перешептывались о какой-то
aŭdas ilin, kaj plu flustris ian sensencaĵon. La unu,
ерунде. Здоровенный, мясистый, с бойкими
karnodika fortikulo kun viglaj porkaj okuloj,
свиными глазками, сидящий у окна, тихо
sidanta ĉe la fenestro, duonvoĉe rakontis al sia
говорил маленькому своему соседу о том, что
malgranda najbaro, ke oni devis kovri la ĉerkon per
пришлось гроб закрыть черным покрывалом...
nigra tuko ...
— Да не может быть, — поражаясь, шептал
— Nekredeble, — mirante flustris la malgranda, —
маленький, — это что-то неслыханное... А что
tio estas senprecedenca ... Do, kion faris Ĵeldibin?
же желдыбин предпринял?
Среди ровного гудения троллейбуса слышались Tra la unutona zumo de la trolebuso vortoj venadis слова от окошка:
de la fenestro:
— Уголовный розыск... Скандал... Ну, прямо
— Kriminalistoj ... skandalo ... nu, pura mistiko!
мистика!
Из этих отрывочных кусочков Маргарита
El tiaj forŝiriĝintaj parolpecetoj Margarita iom post
Николаевна кое-как составила что-то связное.
iom kunmetis ion koheran. La civitanoj
Граждане шептались о том, что у какого-то
interflustris pri iu mortinto (la nomon ili ne
покойника, а какого — они не называли,
menciis) kies kapo hodiaŭ matene iĝis ŝtelita el la
сегодня утром из гроба украли голову! Вот из-
ĉerko! Do, tial tiu Ĵeldibin nun tiel klopodas. Kaj
за этого этот желдыбин так и волнуется теперь.
ankaŭ ceteraj interflustrantoj, kiuj veturas per la
Все эти, что шепчутся в троллейбусе, тоже
trolebuso, havas ian rilaton al la priŝtelita mortinto.
имеют какое-то отношение к обокраденному
покойнику.
— Поспеем ли за цветами заехать? —
— Ĉu ni ankoraŭ havos tempon por trovi florojn?
Беспокоился маленький, — кремация, ты
— zorgis la malgranda. — Vi diris, ke la kremacio
говоришь, в два?
estos je la dua, ĉu?
Наконец Маргарите Николаевне надоело
Finfine Margaritan tedis tiu mistera babilado pri la
слушать эту таинственную трепотню про
kapo ŝtelita el ĉerko, kaj ŝi ekĝojis, ke jam tempas
украденную из гроба голову, и она
eliri.
обрадовалась, что ей пора выходить.
Через несколько минут Маргарита Николаевна Post kelkaj minutoj ŝi sidis sur benko ĉe la Kremla уже сидела под кремлевской стеной на одной
murego, lokinte sin tiel, ke ŝi vidis la Maneĝon.
из скамеек, поместившись так, что ей был
виден манеж.
Маргарита щурилась на яркое солнце,
Rigardante per la duonfermitaj okuloj kontraŭ la
вспоминала свой сегодняшний сон,
brilaj sunradioj, ŝi rememoris sian hodiaŭan
вспоминала, как ровно год, день в день и час в
sonĝon, rememoris kiel, antaŭ ekzakte unu jaro, je
час, на этой же самой скамье она сидела рядом
la sama tago kaj je la sama horo, ŝi sidis kun li sur
с ним. И точно так же, как и тогда, черная
tiu sama benko. Ĝuste kiel tiam apud ŝi kuŝis sur la
сумочка лежала рядом с нею на скамейке. Его
benko la nigra mansaketo. Hodiaŭ li ne estis ĉi tie,
не было рядом в этот день, но разговаривала
kaj tamen kun li senvoĉe interparolis Margarita:
мысленно Маргарита Николаевна все же с ним: «Se vi estas ekzilita, kial vi nenion sciigas pri vi?
«Если ты сослан, то почему же не даешь знать
Ja iel oni sukcesas sciigi. Ĉu vi ĉesis min ami? Ne,
о себе? Ведь дают же люди знать. Ты разлюбил
ial mi tion ne kredas. Do, vi estas ekzilita kaj
меня? Нет, я почему-то этому не верю. Значит,
mortis ... Tiam, mi petas, lasu min, finfine donu al
ты был сослан и умер... Тогда, прошу тебя,
mi la liberon vivi kaj spiri la aeron». Margarita
отпусти меня, дай мне наконец свободу жить,
mem respondis al si anstataŭante lin: «Vi estas
дышать воздухом». Маргарита Николаевна
libera ... Ĉu mi vin tenas?», poste obĵetis al li: «Ne,
отвечала за него: «Ты свободна... Разве я держу tio ne estas respondo! Vi foriru el mia memoro, тебя?» Потом возражала ему: «Нет, что это за
tiam mi liberiĝos».
ответ! Нет, ты уйди из моей памяти, тогда я
стану свободна».
Люди проходили мимо Маргариты
Homoj pasis preter Margarita. Viro ĵetis rigardon
Николаевны. Какой-то мужчина покосился на
sur la bone vestitan virinon, logate de ŝiaj belo kaj
хорошо одетую женщину, привлеченный ее
soleco. Li tusis kaj eksidis sur la pli malproksiman
красотою и одиночеством. Он кашлянул и
ekstremon de ŝia benko. Sin kuraĝiginte li
присел на кончик той же скамьи, на которой
ekparolis:
сидела Маргарита Николаевна. Набравшись
духу, он заговорил:
— Определенно хорошая погода сегодня...
— Definitive, hodiaŭ estas bonega vetero ...
Но Маргарита так мрачно поглядела на него,
Sed ŝi tiel sombre lin rigardis, ke li ekstaris kaj
что он поднялся и ушел.
foriris.
«Вот и пример, — мысленно говорила
«Nu, jen estas ekzemplo», en siaj pensoj plu
Маргарита тому, кто владел ею, — почему,
parolis Margarita al tiu, kiu ŝin obsedis, «kial do
собственно, я прогнала этого мужчину? Мне
mi forpelis tiun viron? Mi enuas, kaj en tiu
скучно, а в этом ловеласе нет ничего дурного,
amindumulo estas nenio malbona, eble nur la stulta
разве только что глупое слово «определенно»?
vorto definitive. Kial mi, kvazaŭ strigo, sidas sola
Почему я сижу, как сова, под стеной одна?
sub la murego? Kial mi estas eksigita el la vivo?»
Почему я выключена из жизни?»
Она совсем запечалилась и понурилась. Но тут Melankolie ŝi mallevis la kapon. Sed subite tiu вдруг та самая утренняя волна ожидания и
sama, la matena ondo de atendo kaj ekscito, ŝin
возбуждения толкнула ее в грудь. «Да,
puŝis kontraŭ la brusto. «Jes, okazos!» La ondo
случится!» Волна толкнула ее вторично, и тут
puŝis ŝin denove, kaj tiam ŝi komprenis, ke ĝi estas
она поняла, что это волна звуковая. Сквозь
son’ondo. Tra la urbobruo pli kaj pli klare aŭdiĝis
шум города все отчетливее слышались
proksimiĝantaj tamburbatoj kaj falsetaj
приближающиеся удары барабана и звуки
trumpetsonoj.
немного фальшивящих труб.
Первым показался шагом следующий мимо
Unue aperis miliciano paŝe rajdanta preter la
решетки сада конный милиционер, а за ним три ĝardenkrado, poste pied’iris tri aliaj. Ilin sekvis пеших. Затем медленно едущий грузовик с
malrapide veturanta kamiono kun muzikistoj. Poste
музыкантами. Далее — медленно двигающаяся aperis brile nova funebra veturilo, sur ĝi ĉerko tute похоронная новенькая открытая машина, на
kovrita per florkronoj; ĉe la anguloj de la
ней гроб весь в венках, а по углам площадки —
ŝarĝoplato staris kvar homoj: tri viroj kaj unu
четыре стоящих человека: трое мужчин, одна
virino. Eĉ malgraŭ la distanco Margarita rimarkis,
женщина. Даже на расстоянии Маргарита
ke la homoj, starantaj sur la ĉerkveturilo por honori
разглядела, что лица стоящих в похоронной
la mortinton en ties lasta vojo, havas strange
машине людей, сопровождающих покойника в
embarasitan vizaĝon.
последний путь, какие-то странно растерянные.
В особенности это было заметно в отношении
Precipe rimarkebla tio estis ĉe la civitanino, kiu
гражданки, стоявшей в левом заднем углу
staris ĉe la pli proksima malantaŭa angulo de la
автодрог. Толстые щеки этой гражданки как
ĉerkveturilo. Ŝiaj dikaj vangoj ŝajnis ŝveligataj el
будто изнутри распирало еще больше какою-то
interne de iu pika sekreto, en ŝiaj engrasiĝintaj
пиКантной тайной, в заплывших глазах играли okuloj ludis suspektindaj fajreroj. Ŝi mienis tiel, двусмысленные огоньки. Казалось, что вот-вот kvazaŭ ŝia pacienco tuj krevos, ŝi palpebrumos kaj еще немного, и гражданка, не вытерпев,
diros: «Ĉu vi vidis ion similan? Nu pura mistiko!»
подмигнет на покойника и скажет: «Видали вы Same embarasite aspektis ankaŭ la ceteraj
что-либо подобное? Прямо мистика!» Столь же akompanantoj, proksimume tricent homoj, kiuj
растерянные лица были и у пеших
malrapide pied’iris post la funebra aŭtomobilo.
провожающих, которые, в количестве человек
трехсот примерно, медленно шли за
похоронной машиной.
Маргарита провожала глазами шествие,
Margarita postrigardis la procesion, aŭskultante
прислушиваясь к тому, как затихает вдали
silentiĝi en la foro la melankolian turkan tamburon,
унылый турецкий барабан, выделывающий
ripetantan siajn «bum, bum, bum», kaj pensis:
одно и то же «Бумс, бумс, бумс», и думала:
«Kia stranga entombigo ... Kaj kiel preme sonas tiu
«Какие странные похороны... И какая тоска от
bum! Ah, vere, al la diablo mi ofertus mian animon
этого «Бумса»! Ах, право, дьяволу бы заложила por ekscii almenaŭ tion, ĉu li vivas aŭ ne! Interese, душу, чтобы только узнать, жив он или нет!
kiu do povus esti la homo, kiun oni entombigas
Интересно знать, кого это хоронят с такими
kun tiel mirindaj vizaĝoj?»
удивительными лицами?»
— Берлиоза Михаила Александровича, —
— Berlioz M.A., — aŭdiĝis apude iom naza vira
послышался рядом несколько носовой мужской voĉo, — la prezidanto de Massolit.
голос, — председателя Массолита.
Удивленная Маргарита Николаевна
Margarita Nikolavna sin turnis kaj vidis sur sia
повернулась и увидела на своей скамейке
benko civitanon; evidente, li senbrue alsidiĝis kiam
гражданина, который, очевидно, бесшумно
ŝi observis la procesion kaj, supozeble, distrite ŝi
подсел в то время, когда Маргарита
voĉdiris sian lastan demandon.
загляделась на процессию и, надо полагать, в
рассеянности вслух задала свой последний
вопрос.
Процессия тем временем стала
Dume la procesio malrapidiĝis, verŝajne, haltigate
приостанавливаться, вероятно, задерживаемая
de semaforo.
впереди светофорами.
— Да, — продолжал неизвестный гражданин,
— Jes, — diris la nekonata civitano, — stranga
— удивительное у них настроение. Везут
estas ilia animstato. Ili akompanas mortinton, sed
покойника, а думают только о том, куда
pensas nur pri tio, kie do promenas lia kapo!
девалась его голова!
— Какая голова? — Спросила Маргарита,
— Kial, lia kapo? — demandis Margarita kaj
вглядываясь в неожиданного соседа. Сосед
atente rigardis sian neatenditan najbaron. Tiu
этот оказался маленького роста, пламенно-
aspektis kiel viro malalta, flame rufa, kun elstara
рыжий, с клыком, в крахмальном белье, в
kojnodento, li surhavis amelitan ĉemizon,
полосатом добротном костюме, в
bonkvalitan striitan vestokompleton, lakledajn
лакированных туфлях и с котелком на голове.
ŝuojn kaj bulĉapelon. La kravato estis akre bunta.
Галстук был яркий. Удивительно было то, что
Estis bizare, ke el lia brustpoŝo, kie la viroj kutime
из кармашка, где обычно мужчины носят
portas tuketon aŭ fontoplumon, montriĝis
платочек или самопишущее перо, у этого
ĉirkaŭronĝita koka osto.
гражданина торчала обглоданная куриная
кость.
— Да, изволите ли видеть, — объяснил рыжий, — Nu, bonvolu vidi, — klarigis la rufulo, —
— сегодня утром в Грибоедовском зале голову hodiaŭ matene el la Gribojedova salonego la kapon у покойника стащили из гроба.
de la mortinto oni forŝtelis.
— Как же это может быть? — Невольно
— Tamen kiel ĉi tio povis okazi? — malgraŭvole
спросила Маргарита, в то же время вспомнив
demandis Margarita kaj rememoris la trolebusan
шепот в троллейбусе.
interflustradon.
— Черт его знает как! — Развязно ответил
— La diablo scias, kiel! — senĝene respondis la
рыжий, — я, впрочем, полагаю, что об этом
rufulo, — cetere, mi konjektas, ke ne estus senutila
Бегемота не худо бы спросить. До ужаса ловко
demandi pri tio Behemoton. Terure lerte oni ĝin
сперли. Такой скандалище! И, главное,
elŝtelis. Tia skandalego! Kaj la precipa enigmo
непонятно, кому и на что она нужна, эта
estas, kiu kaj kial povus ĝin bezoni, tiun kapon!
голова!
Как ни была занята своим Маргарита
Margarita Nikolavna estis plena je sia zorgo, kaj
Николаевна, ее все же поразили странные
tamen ŝin frapis la strangaj blagoj de la nekonata
враки неизвестного гражданина.
civitano.
— Позвольте! — Вдруг воскликнула она, —
— Atendu, — subite ŝi kriis, — kiu Berlioz? Ĉu
какого Берлиоза? Это, что в газетах сегодня...
tiu de la hodiaŭaj gazetoj?
— Как же, как же...
— Nu certe, certe ...
— Так это, стало быть, литераторы за гробом
— Do, ili estas literaturistoj, kiuj akompanas la
идут? — Спросила Маргарита и вдруг
ĉerkon? — demandis Margarita kaj subite nudigis
оскалилась.
la dentojn.
— Ну, натурально, они!
— Memkomprene, literaturistoj!
— А вы их знаете в лицо?
— Kaj vi konas ilin vizaĝe, ĉu?
— Всех до единого, — ответил рыжий.
— Ĉiujn, — respondis la rufulo.
— Скажите, — заговорила Маргарита, и голос
— Diru, — demandis Margarita, kaj ŝia voĉo iĝis
ее стал глух, — среди них нету критика
obtuza, — ĉu estas inter ili la kritikisto Latunskij?
Латунского?
— Как же его не может быть? — Ответил
— Kiel li povus foresti? — respondis la rufulo, —
рыжий, — вон он с краю в четвертом ряду.
jen li staras, la lasta en la kvara vico.
— Это блондин-то? — Щурясь, спросила
— Ĉu la blondulo? — ŝi demandis streĉante la
Маргарита.
okulojn.
— Пепельного цвета... Видите, он глаза вознес
— Cindre blonda li estas. Jen, li levis la okulojn al
к небу.
la ĉielo.
— На патера похож?
— Tiu simila al dominikano, ĉu?
— Во-во!
— Jes, ĝuste!
Больше Маргарита ничего не спросила,
Margarita ĉesis demandi, fikse rigardante al
всматриваясь в Латунского.
Latunskij.
— А вы, как я вижу, — улыбаясь, заговорил
— Mi vidas, — ridetante ekparolis la rufulo, — ke
рыжий, — ненавидите этого Латунского.
vi malamas tiun Latunskijon.
— Я еше кой-кого ненавижу, — сквозь зубы
— Estas ankoraŭ iuj, kiujn mi malamas, —
ответила Маргарита, — но об этом неинтересно tradente respondis Margarita, — sed paroli pri tio говорить.
ne estas interese.
Процессия в это время двинулась дальше, за
Dume la procesio ekiris pluen, post la pied’irantoj
пешими потянулись большею частью пустые
treniĝis aŭtomobiloj, plejparte vakaj.
автомобили.
— Да уж, конечно, чего тут интересного,
— Nu jes, certe, kio estu interesa pri tio, Margarita
Маргарита Николаевна!
Nikolavna!
Маргарита удивилась:
Margarita surpriziĝis:
— Вы меня знаете?
— Ĉu vi min konas?
Вместо ответа рыжий снял котелок и взял его
Anstataŭ respondi la rufulo salute svinglevis sian
на отлет.
bulĉapelon.
«Совершенно разбойничья рожа!» — Подумала «Perfekte rabista fizionomio!» pensis Margarita
Маргарита, вглядываясь в своего уличного
atente rigardante sian stratan interparolanton.
собеседника.
— Я вас не знаю, — сухо сказала Маргарита.
— Tamen mi vin ne konas, — ŝi diris seke.
— Откуда ж вам меня знать! А между тем я к
— Nu, kiel vi povus min koni! Cetere, mi estas
вам послан по делу.
sendita al vi ofice.
Маргарита побледнела и отшатнулась.
Margarita paliĝis kaj ŝanceliĝis malantaŭen.
— С этого прямо и нужно было начинать, —
— Endus tuj komenci per tio, — ŝi diris, —
заговорила она, — а не молоть черт знает что
anstataŭ babili sensencaĵojn pri fortranĉita kapo!
про отрезанную голову! Вы меня хотите
Vi volas min aresti, ĉu?
арестовать?
— Ничего подобного, — воскликнул рыжий, — — Nenion similan! — ekkriis la rufulo. — Stranga что это такое: раз уж заговорил, так уж
pensmaniero: se oni iun alparolas, do nepre por
непременно арестовать! Просто есть к вам
aresti! Simple, mi havas al vi aferon.
дело.
— Ничего не понимаю, какое дело?
— Mi nenion komprenas, kian aferon?
Рыжий оглянулся и сказал таинственно:
La rufulo rigardis ĉirkaŭen kaj diris sekreteme:
— Меня прислали, чтобы вас сегодня вечером
— Mi estas sendita por inviti vin por la hodiaŭa
пригласить в гости.
vespero.
— Что вы бредите, какие гости?
— Vi deliras, kien inviti?
— К одному очень знатному иностранцу, —
— Al tre eminenta alilanda nobelo, — impone diris
значительно сказал рыжий, прищурив глаз.
la rufulo, duonferminte unu okulon.
Маргарита очень разгневалась.
Margarita ekkoleregis:
— Новая порода появилась: уличный сводник,
— Jen nova homspeco: strata parigisto. — Ŝi
— поднимаясь, чтобы уходить, сказала она.
ekstaris kaj paŝis for.
— Вот спасибо за такие поручения! —
— Belan taskon mi havas! — ofendite ekkriis la
Обидевшись, воскликнул рыжий и проворчал в rufulo, kaj postgrumblis en ŝian dorson: — Stulta спину уходящей Маргарите: — дура!
ino!
— Мерзавец! — Отозвалась та, оборачиваясь, и — Kanajlo! — ŝi replikis sin returninte, kaj
тут же услышала за собой голос рыжего:
ekaŭdis de malantaŭ si la voĉon de la rufulo:
— Тьма, пришедшая со Средиземного моря,
— La mallumego, veninta de la maro, kovris la de
накрыла ненавидимый прокуратором город.
l’ prokuratoro abomenatan urbon. Malaperis la
Исчезли висячие мосты, соединяющие храм со
pendaj pontoj, kiuj interligis la Templon kun la
страшной антониевой башней... Пропал
timiga Fortreso Antonia ... Perdiĝis Jerŝalaim, la
Ершалаим, великий город, как будто не
granda urbo, kvazaŭ ĝi neniam ekzistis en la
существовал на свете... Так пропадите же вы
mondo ... Do, perdiĝu vi mem kun via
пропадом с вашей обгоревшей тетрадкой и
ĉirkaŭbrulinta papero kaj sekigita rozo! Plu sidu ĉi
сушеной розой! Сидите здесь на скамейке одна tie kaj petegu lin, ke li lasu vin spiri kaj vivi libera,
и умоляйте его, чтобы он отпустил вас на
ke li foriru el la memoro!
свободу, дал дышать воздухом, ушел бы из
памяти!
Побелев лицом, Маргарита вернулась к
La vizaĝo de Margarita blankiĝis, ŝi revenis al la
скамейке. Рыжий глядел на нее, прищурившись benko. La rufulo rigardis ŝin per duonfermitaj okuloj.
— Я ничего не понимаю, — тихо заговорила
— Mi nenion komprenas, — ŝi mallaŭte ekparolis,
Маргарита Николаевна, — про листки еще
— nu, pri la folioj oni povis iel ekscii ... penetri,
можно узнать... Проникнуть, подсмотреть...
spioni ... Nataŝa estas subaĉetita, ĉu? Sed kiel vi
Наташа подкуплена? Да? Но как вы могли
povis ekscii miajn pensojn? — la vizaĝo de
узнать мои мысли? — Она страдальчески
Margarita dolore kuntiriĝis kaj ŝi demandis: —
сморщилась и добавила: — скажите мне, кто
Diru al mi, kiu vi estas? El kiu organizo?
вы такой? Из какого вы учреждения?
— Вот скука-то, — проворчал рыжий и
— Jen tedaĵo, — grumblis la rufulo kaj pli laŭte li
заговорил громче: — простите, ведь я сказал
diris: — pardonu, ja mi ne klarigis al vi, ke tute ne
вам, что ни из какого я не из учреждения!
temas pri ia ajn organizo! Bonvolu sidiĝi.
Сядьте, пожалуйста.
Маргарита беспрекословно повиновалась, но
Ŝi obeeme sin sidigis, tamen demandis ankoraŭ
все-таки, садясь, спросила еще раз:
unu fojon:
— Кто вы такой?
— Kiu vi estas?
— Ну хорошо, зовут меня Азазелло, но ведь все — Nu bone, mia nomo estas Azazello, tio tutegale равно вам это ничего не говорит.
ja nenion al vi diras.
— А вы мне не скажете, откуда вы узнали про
— Vi diros al mi, ĉu, kiel vi eksciis pri la folioj kaj
листки и про мои мысли?
pri miaj pensoj?
— Не скажу, — сухо ответил Азазелло.
— Ne, — seke respondis Azazello.
— Но вы что-нибудь знаете о нем? — Моляще
— Sed pri li, ĉu ion ajn vi scias? — ŝi flustris pete.
шепнула Маргарита.
— Ну, скажем, знаю.
— Nu, ni supozu, ke jes.
— Молю: скажите только одно, он жив? Не
— Mi petegas, diru almenaŭ tion, ĉu li vivas? Ne
мучьте.
turmentu.
— Ну, жив, жив, — неохотно отозвался
— Nu, vivas li, vivas, — respondis Azazello
Азазелло.
nevolonte.
— Боже!
— Dio!
— Пожалуйста, без волнений и вскрикиваний,
— Sen emocioj kaj ŝrikoj, mi petas, —
— нахмурясь, сказал Азазелло.
malsereniĝinte diris Azazello.
— Простите, простите, — бормотала покорная
— Pardonu, pardonu, — murmuris la nun obeema
теперь Маргарита, — я, конечно, рассердилась
Margarita, — mi, vere, koleriĝis kontraŭ vi. Sed
на вас. Но, согласитесь, когда на улице
konsentu, kiam sur la strato oni ien invitas
приглашают женщину куда-то в гости... У меня virinon ... Mi ne havas antaŭjuĝojn, tion vi kredu, нет предрассудков, я вас уверяю, — Маргарита — ŝi malgaje ridetis, — sed mi konas neniajn невесело усмехнулась, — но я никогда не вижу alilandanojn, havas nenian deziron rilati kun ili ...
никаких иностранцев, общаться с ними у меня
Krome, mia edzo ... Tio estas mia dramo, mi vivas
нет никакой охоты... И кроме того, мой муж...
kun homo kiun mi ne amas, sed ruinigi lian vivon,
Моя драма в том, что я живу с тем, кого я не
tion mi opinias malnobla. De li mi spertis nenion
люблю, но портить ему жизнь считаю делом
krom la bonon ...
недостойным. Я от него ничего не видела,
кроме добра...
Азазелло с видимой скукой выслушал эту
Malgraŭ evidenta enuo Azazello finaŭskultis tiun
бессвязную речь и сказал сурово:
malkoheran paroladon kaj malmilde diris:
— Прошу вас минутку помолчать.
— Bonvolu unu minuton silenti.
Маргарита покорно замолчала.
Margarita obeeme silentiĝis.
— Я приглашаю вас к иностранцу совершенно
— Mi invitas vin al alilandano tute sendanĝera.
безопасному. И ни одна душа не будет знать об
Kaj eĉ ne unu animo scios pri tiu vizito. Ĉi tion, —
этом посещении. Вот уж за это я вам ручаюсь.
la voĉo de Azazello iĝis ironia, — mi al vi
garantias.
— А зачем я ему понадобилась? — Вкрадчиво
— Sed kial li min bezonas? — kaĵole demandis
спросила Маргарита.
Margarita.
— Вы об этом узнаете позже.
— Tion vi ekscios pli malfrue.
— Понимаю... Я должна ему отдаться, —
— Mi komprenas ... mi devos min al li doni, —
сказала Маргарита задумчиво.
diris Margarita penseme.
На это Азазелло как-то надменно хмыкнул и
Azazello orgojle snufis kaj respondis jene:
ответил так:
— Любая женщина в мире, могу вас уверить,
— Estu certa, ĉiu ajn virino en la mondo revus pri
мечтала бы об этом, — рожу Азазелло
tio, — la fizionomion de Azazello tordis rikano, —
перекосило смешком, — но я разочарую вас,
sed mi vin seniluziigos: tio ne okazos.
этого не будет.
— Что за иностранец такой?! — В смятении
— Kiu do estas tiu eksterordinara alilandano?! —
воскликнула Маргарита так громко, что на нее
en sia perplekso Margarita ekkriis tiom laŭte, ke al
обернулись проходившие мимо скамейки, — и
ŝi turniĝis la rigardoj de homoj pasantaj preter la
какой мне интерес идти к нему?
benko, — kaj per kio vizito al li povas min
interesi?
Азазелло наклонился к ней и шепнул
Azazello sin klinis al ŝi kaj signifoplene flustris:
многозначительно:
— Ну, интерес-то очень большой... Вы
— Nu, la intereso estas tre granda ... Vi profitos la
воспользуетесь случаем...
okazon ...
— Что? — Воскликнула Маргарита, и глаза ее
— Kio? — ekkriis Margarita, kaj ŝiaj okuloj
округлились, — если я вас правильно понимаю, rondiĝis, — ĉu mi ĝuste vin komprenis, vi aludas, вы намекаете на то, что я там могу узнать о
ke tie mi povos ion ekscii pri li?
нем?
Азазелло молча кивнул головой.
Azazello silente kapjesis.
— Еду! — С силой воскликнула Маргарита и
— Konsentite! — impulse ekkriis Margarita kaj
ухватила Азазелло за руку, — еду, куда угодно! kaptis la manon de Azazello, — mi iros ien ajn!
Азазелло, облегченно отдуваясь, откинулся на
Azazello elspiris aeron, kvazaŭ liberigite je peza
спинку скамейки, закрыв спиной крупно
ŝarĝo, retroĵetis sin al la benk’apogilo, kovrante
вырезанное слово «Нюра», и заговорил
per sia dorso la vorton Annjo sur ĝi entranĉitan, kaj
иронически:
ekparolis ironie:
— Трудный народ эти женщины! — Он
— Malfacila gento, la virinoj! — li ŝovis la manojn
засунул руки в карманы и далеко вперед
en la poŝojn kaj etendis la gambojn antaŭen. —
вытянул ноги, — зачем, например, меня
Kial al mi estas komisiita tiu tasko? Behemoto
послали по этому делу? Пусть бы ездил
devus ĝin havi, li estas ĉarmulo ...
Бегемот, он обаятельный...
Маргарита заговорила, криво и жалко
Margarita diris, torde kaj mizere ridetante:
улыбаясь:
— Перестаньте вы меня мистифицировать и
— Ĉesu min mistifiki kaj turmenti per viaj enigmoj
мучить вашими загадками... Я ведь человек
... Mi estas malfeliĉa homo, kaj vi tion profitas. Mi
несчастный, и вы пользуетесь этим. Лезу я в
lasas impliki min en strangan historion, sed mi
какую-то странную историю, но, клянусь,
ĵuras — nur tial, ke vi logis min per la vortoj pri li!
только из-за того, что вы поманили меня
Mi havas kapturnon pro ĉiuj ĉi
словами о нем! У меня кружится голова от всех malkompreneblaĵoj ...
этих непонятностей...
— Без драм, без драм, — гримасничая,
— Sen dramoj, bonvolu sen dramoj, — grimacis
отозвался Азазелло, — в мое положение тоже
Azazello, — ankaŭ mian situacion endas
нужно входить. Надавать администратору по
kompreni. Pugni administriston sur la muzelon, aŭ
морде, или выставить дядю из дому, или
malsuprigi onklon el la loĝejo, aŭ iun pafmurdi, aŭ
подстрелить кого-нибудь, или какой-нибудь
simila bagatelaĵo, tio estas mia fako; sed interparoli
еще пустяк в этом роде, это моя прямая
kun enamiĝinta virino — ne, grandan dankon. Jam
специальность, но разговаривать с
duonhoron mi vin prilaboras. Do, ĉu vi venos?
влюбленными женщинами — слуга покорный.
Ведь я вас полчаса уже уламываю. Так едете?
— Еду, — просто ответила Маргарита
— Mi venos, — simple respondis Margarita.
Николаевна.
— Тогда потрудитесь получить, — сказал
— Tiam bonvolu ricevi, — diris Azazello. Li
Азазелло и, вынув из кармана круглую золотую elpoŝigis rondan oran skatoleton kaj prezentis ĝin коробочку, протянул ее Маргарите со словами: al Margarita: — kaŝu do, ŝovu ĝin ien, ja oni nin
— да прячьте же, а то прохожие смотрят. Она
rigardas. Vi ĝin bezonos, Margarita Nikolavna.
вам пригодится, Маргарита Николаевна. Вы
Dum la lasta duonjaro vi rimarkeble maljuniĝis pro
порядочно постарели от горя за последние
la aflikto. (Ŝi ekruĝiĝis sed diris nenion, kaj
полгода. (Маргарита вспыхнула, но ничего не
Azazello plu parolis.) Hodiaŭ nokte, ĝuste je la
ответила, а Азазелло продолжал.) Сегодня
duono post la naŭa, bonvolu malvesti vin ĝisnude
вечером, ровно в половину десятого,
kaj enfroti tiun ŝmiraĵon sur la vizaĝo kaj sur la
потрудитесь, раздевшись донага, натереть этой tuta korpo. Poste faru kion vi volas sed ne foriru de мазью лицо и все тело. Дальше делайте, что
la telefono. Je la deka mi telefonos al vi kaj diros
хотите, но не отходите от телефона. В десять я
ĉion necesan. Vi ne bezonos zorgi pri io ajn, oni
вам позвоню и все, что нужно, скажу. Вам ни о vin transportos ĝis la loko kaj vi suferos nenian чем не придется заботиться, вас доставят куда
maloportunon. Ĉu klare?
нужно, и вам не причинят никакого
беспокойства. Понятно?
Маргарита помолчала, потом ответила:
Margarita kelkan tempon silentis, poste diris:
— Понятно. Эта вещь из чистого золота, видно — Klare. La skatoleto estas el pura oro, tio estas по тяжести. Ну что же, я прекрасно понимаю,
evidenta pro ĝia pezo. Nu, mi tre bone komprenas,
что меня подкупают и тянут в какую-то
ke oni min aĉetas kaj implikas en plej dubindan
темную историю, за которую я очень
aferon kiu al mi kare kostos.
поплачусь.
— Это что же такое, — почти зашипел
— Kion do vi ankoraŭ diras? — sufokate de
Азазелло, — вы опять?
incitiĝo Azazello preskaŭ siblis, — ĉu ĉio
rekomenciĝas?
— Нет, погодите!
— Ne, atendu!
— Отдайте обратно помаду.
— Redonu al mi la pomadon.
Маргарита крепче зажала в руке коробку и
Ŝi pli forte premis en la mano la skatoleton kaj
продолжала:
daŭrigis:
— Нет, погодите... Я знаю, на что иду. Но иду
— Ne, atendu ... Mi konscias, kion mi riskas. Mi
на все из-за него, потому что ни на что в мире
riskas ĉion pro li, ĉar alian esperon mi ne havas en
больше надежды у меня нет. Но я хочу вам
la mondo. Sed mi volas al vi diri, ke se vi min
сказать, что, если вы меня погубите, вам будет
pereigos, hontu! Jes, hontu! Mi estas pereonta por
стыдно! Да, стыдно! Я погибаю из-за любви! — la amo! — kaj batinte sian bruston ŝi ekrigardis al И, стукнув себя в грудь, Маргарита глянула на
la suno.
солнце.
— Отдайте обратно, — в злобе зашипел
— Redonu, — furioze siblis Azazello, — redonu
Азазелло, — отдайте обратно, и к черту все это. ĝin, kaj al la diablo la tutan aferon. Oni sendu Пусть посылают Бегемота.
Behemoton.
— О нет! — Воскликнула Маргарита, поражая
— Ho ne! — ekkriis Margarita, mirigante la
проходяших, — согласна на все, согласна
pasantojn, — mi konsentas ĉion, konsentas
проделать эту комедию с натиранием мазью,
plenumi la komedion pri la enfrotado de la ŝmiraĵo,
согласна идти к черту на куличики. Не отдам!
konsentas iri al la diablo sur la kornojn. Mi ne
redonos!
— Ба! — Вдруг заорал Азазелло и, вылупив
— Ba! — subite blekis Azazello, kaj ekgapis al la
глаза на решетку сада, стал указывать куда-то
ĝardenkrado, ien montrante per la fingro.
пальцем.
Маргарита повернулась туда, куда указывал
Margarita sin turnis kien li montris sed vidis
Азазелло, но ничего особенного не
nenion atentindan. Ŝi returniĝis al Azazello por
обнаружила. Тогда она обернулась к Азазелло,
postuli klarigon pri tiu ekstravaganca «Ba!», sed
желая получить объяснение этому нелепому
fari tion ŝi ne povis: ŝia mistera interparolanto estis
«ба!», Но давать это объяснение было некому:
malaperinta. Per rapida movo Margarita ŝovis sian
таинственный собеседник Маргариты
manon en la mansakon, kien antaŭ la ekkrio ŝi
Николаевны исчез. Маргарита быстро сунула
metis la skatoleton, kaj konvinkiĝis ke plu ĝi estas
руку в сумочку, куда перед этим криком
tie. Sen mediti pri io ajn Margarita haste kuris for
спрятала коробочку, и убедилась, что она там.
el la Aleksandra ĝardeno.
Тогда, ни о чем не размышляя, Маргарита
торопливо побежала из Александровского сада
вон.
Глава 20. Крем Азазелло
Ĉapitro 20 LA POMADO DE
AZAZELLO
Луна в вечернем чистом небе висела полная,
La luno en la klara vespera ĉielo pendis plena,
видная сквозь ветви клена. Липы и акации
videbla tra la branĉoj de la acero. La tilioj kaj
разрисовали землю в саду сложным узором
akacioj en la ĝardeno desegnis sur la tero
пятен. Трехстворчатое окно в фонаре,
komplikan makultapiŝon. La triparta orielfenestro,
открытое, но задернутое шторой, светилось
aperta sed kurtenita, helis per intensega elektra
бешеным электрическим светом. В спальне
lumo. En la dormoĉambro de Margarita ĉiuj
Маргариты Николаевны горели все огни и
lampoj estis ŝaltitaj kaj evidentigis plej kompletan
освещали полный беспорядок в комнате. На
malordon. Sur la litkovrilo estis disĵetitaj ĉemizoj,
кровати на одеяле лежали сорочки, чулки и
ŝtrumpoj kaj subvestoj, ĉifitaj vestaĵoj kuŝis sur la
белье, скомканное же белье валялось просто на planko apud nervoze dispremita cigaredpako. Ŝuoj полу рядом с раздавленной в волнении
staris sur la noktotablo apud duonplena kaftaso kaj
коробкой папирос. Туфли стояли на ночном
cindrujo, en kiu fumis cigaredstumpo; sur
столике рядом с недопитой чашкой кофе и
seĝ’apogilo pendis nigra vesperrobo. En la ĉambro
пепельницей, в которой дымил окурок, на
odoris je parfumo, la odoro de ardigita gladilo
спинке стула висело черное вечернее платье. В penetris el alia ejo.
комнате пахло духами, кроме того, в нее
доносился откуда-то запах раскаленного утюга.
Маргарита Николаевна сидела перед трюмо в
Margarita sidis antaŭ la spegulo, sur la nuda korpo
одном купальном халате, наброшенном на
ŝi havis nur banmantelon kaj nigrajn ŝamajn ŝuojn.
голое тело, и в замшевых черных туфлях.
La ora bracelethorloĝo kuŝis antaŭ ŝi apud la
Золотой браслет с часиками лежал перед
skatoleto de Azazello, kaj Margarita eĉ por
Маргаритой Николаевной рядом с коробочкой, momento ne forturnis sian rigardon de la
полученной от Азазелло, и Маргарита не
ciferplato. Fojfoje ŝajnis al ŝi, ke la horloĝo
сводила глаз с циферблата. Временами ей
difektiĝis kaj ke la montriloj haltis. Tamen ili ja
начинало казаться, что часы сломались и
moviĝis, kvankam tre malrapide, kvazaŭ gluiĝante,
стрелки не движутся. Но они двигались, хотя и kaj fine la longa montrilo falis sur la dudek naŭan очень медленно, как будто прилипая, и наконец minuton post la naŭa. La koro de Margarita faris
"длинная стрелка упала на двадцать девятую
fortan puŝon, tiel ke ŝi ne tuj povis preni la
минуту десятого". Сердце Маргариты страшно
skatoleton. Ŝi superregis sin, malfermis la
стукнуло, так что она не смогла даже сразу
skatoleton kaj vidis tie grasan flavetan ŝmiraĵon. Al
взяться за коробочку. Справившись с собою,
ŝi ŝajnis, ke ĝi odoras je marĉoŝlimo. Per
Маргарита открыла ее и увидела в коробочке
fingropinto ŝi metis iom da ĝi sur la manplaton, ĉe
жирный желтоватый крем. Ей показалось, что
kio pli forte ekodoris je arbaro kaj marĉoherboj,
он пахнет болотной тиной. Кончиком пальца
poste per la manplato ŝi komencis enfroti la
Маргарита выложила небольшой мазочек
pomadon sur la frunto kaj vangoj. La pomado
крема на ладонь, причем сильнее запахло
facile ŝmiriĝis kaj ŝajnis tuj forvaporiĝi. Post
болотными травами и лесом, и затем ладонью
kelkaj ŝmiroj Margarita rigardis en la spegulon kaj
начала втирать крем в лоб и щеки. Крем легко
lasis la skatoleton fali sur la vitron de la horloĝo,
мазался и, как показалось Маргарите, тут же
pro kio ĉi tiu vualiĝis per fendoreto. Ŝi fermis la
испарялся. Сделав несколько втираний,
okulojn, poste rigardis ankoraŭ unu fojon kaj
Маргарита глянула в зеркало и уронила
eksplodis per furioza ridego.
коробочку прямо на стекло часов, от чего оно
покрылось трещинами. Маргарита закрыла
глаза, потом глянула еще раз и бурно
расхохоталась.
Ощипанные по краям в ниточку пинцетом
La brovoj, antaŭe plukitaj per la pinĉilo ĝis fadena
брови сгустились и черными ровными дугами
larĝo, nun plidensiĝis kaj formis regulajn nigrajn
легли над зазеленевшими глазами. Тонкая
arkojn super la verdiĝintaj okuloj. Reglatiĝis la
вертикальная морщинка, перерезавшая
mallarĝa vertikala sulketo, fendinta la nazradikon
переносицу, появившаяся тогда, в октябре,
tiam, en oktobro, kiam malaperis la majstro.
когда пропал Мастер, бесследно пропала.
Forviŝiĝis la flavetaj ombroj ĉe la tempioj kaj la du
Исчезли и желтенькие тени у висков, и две чуть apenaŭ videblaj malgrandaj faltoretoj ĉe la eksteraj заметные сеточки у наружных углов глаз. Кожа okulanguloj. La haŭto de ŝiaj vangoj akiris egalan щек налилась ровным розовым цветом, лоб
rozan tonon, la frunto iĝis blanka kaj pura, la
стал бел и чист, а парикмахерская завивка
konstanta frizaĵo malfriziĝis. La tridekjaran
волос развилась. На тридцатилетнюю
Margaritan rigardis el la spegulo nature krispa
Маргариту из зеркала глядела от природы
virino kiu povis aĝi dudek jarojn, nereteneble
кудрявая черноволосая женщина лет двадцати,
rideganta, nudiganta la dentojn.
безудержно хохочущая, скалящая зубы.
Нахохотавшись, Маргарита выскочила из
Satridinte, Margarita per unu movo elsaltis el la
халата одним прыжком и широко зачерпнула
banmantelo, abunde ĉerpis la malpezan grasan
легкий жирный крем и сильными мазками
pomadon kaj per fortaj ŝmiroj ĝin enfrotis sur la
начала втирать его в кожу тела. Оно сейчас же
korpon. La haŭto tuj rozkoloriĝis kaj ekbrulis. Je
порозовело и загорелось. Затем мгновенно, как unu momento ĉesis, kvazaŭ nadlon oni forprenis el будто из мозга выхватили иголку, утих висок,
la cerbo, la obtuza doloro en ŝia tempio, kiun ŝi
нывший весь вечер после свидания в
sentis la tutan vesperon de post la renkonto en la
Александровском саду, мускулы рук и ног
Aleksandra ĝardeno, fortikiĝis la muskoloj de la
окрепли, а затем тело Маргариты потеряло вес.
brakoj kaj gamboj, poste ŝia korpo perdis la pezon.
Она подпрыгнула и повисла в воздухе
Ŝi eksaltis kaj nealte ŝvebis en la aero super la
невысоко над ковром, потом ее медленно
tapiŝo, poste ŝi malrapide resinkis.
потянуло вниз, и она опустилась.
— Ай да крем! Ай да крем! — Закричала
— Jen kia kremo! Jen kia kremo! — ravite ekkriis
Маргарита, бросаясь в кресло.
Margarita sin ĵetante en la fotelon.
Втирания изменили ее не только внешне.
La enfrotado ŝanĝis ne nur ŝian aspekton. Nun en
Теперь в ней во всей, в каждой частице тела,
ŝia tuto, en ĉiu ŝia fibro bolis ĝojo kiun ŝi perceptis
вскипала радость, которую она ощутила, как
kvazaŭ bobeletojn pikpikantajn ŝian tutan korpon.
пузырьки, колющие все ее тело. Маргарита
Margarita sin sentis libera, libera je ĉio. Krome, ŝi
ощутила себя свободной, свободной от всего.
klare konsciis, ke okazis ja ĝuste tio, pri kio de la
Кроме того, она поняла со всей ясностью, что
mateno parolis ŝia antaŭsento, ke la palaceton kaj
именно случилось то, о чем утром говорило
sian antaŭan vivon ŝi forlasas por ĉiam. Sed de la
предчувствие, и что она покидает особняк и
antaŭa vivo tamen disiĝis unu penso, ke endus
прежнюю свою жизнь навсегда. Но от этой
plenumi nur unu lastan devon antaŭ la komenco de
прежней жизни все же откололась одна мысль
io nova, neordinara, puŝanta ŝin supren en la aeron.
о том, что нужно исполнить только один
Nuda, kiel ŝi estis, el la dormoĉambro ŝi kuris en la
последний долг перед началом чего-то нового,
kabineton de sia edzo, ĉiupaŝe ŝvebante en la aero;
необыкновенного, тянущего ее наверх, в
ŝaltinte la lumon ŝi impetis al la skribotablo. Sur
воздух. И она, как была нагая, из спальни, то и
paperfolieto elŝirita el la notbloko ŝi per krajono,
дело взлетая на воздух, перебежала в кабинет
rapide kaj grandlitere skribis la mesaĝon:
мужа и, осветив его, кинулась к письменному
столу. На вырванном из блокнота листе она без
помарок быстро и крупно карандашом
написала записку:
«Прости меня и как можно скорее забудь. Я
«Pardonu min kaj kiel eble plej baldaŭ forgesu. Mi
тебя покидаю навек. Не ищи меня, это
forlasas vin por ĉiam. Ne serĉu min, tio estus vana.
бесполезно. Я стала ведьмой от горя и
Mi iĝis sorĉistino pro aflikto kaj malfeliĉoj min
бедствий, поразивших меня. Мне пора.
trafintaj. Jam tempas. Adiaŭ. Margarita.»
Прощай. Маргарита».
С совершенно облегченной душой Маргарита
Tute faciliginte sian animon, Margarita flugis en la
прилетела в спальню, и следом за нею туда же
dormoĉambron, kaj post ŝi tuj enkuris Nataŝa
вбежала Наташа, нагруженная вещами. И
ŝarĝite je vestaĵoj. Kaj je la sekva momento ĉion,
тотчас все эти вещи, деревянные плечики с
kion ŝi portis, lignan vest’arkon kun robo,
платьем, кружевные платки, синие шелковые
puntotukojn, bluajn silkajn ŝuojn kun streĉiloj kaj
туфли на распялках и поясок — все это
zoneton — ĉion ĉi ŝi lasis fali sur la plankon kaj
посыпалось на пол, и Наташа всплеснула
mirsvingis la liberiĝintajn manojn.
освободившимися руками.
— Что, хороша? — Громко крикнула
— Ĉu bela? — laŭte kriis Margarita per raŭkiĝinta
охрипшим голосом Маргарита Николаевна.
voĉo.
— Как же это? — Шептала Наташа, пятясь, —
— Kiel do? — flustris Nataŝa kaj paŝis
как вы это делаете, Маргарита Николаевна?
malantaŭen, — kiel vi tion faras, Margarita
Nikolavna?
— Это крем! Крем, крем, — ответила
— Tio estas la kremo! La kremo, la kremo! —
Маргарита, указывая на сверкающую золотую
respondis Margarita, almontrante la brilegan oran
коробку и поворачиваясь перед зеркалом.
skatoleton kaj turnante sin antaŭ la spegulo.
Наташа, забыв про валяющееся на полу мятое
Nataŝa, forgesinte pri la ĉifita robo sur la planko,
платье, подбежала к трюмо и жадными,
kuris al la spegulo kaj per brule avidaj okuloj fikse
загоревшимися глазами уставилась на остаток
rigardis la reston de la ŝmiraĵo. Ŝiaj lipoj ion
мази. Губы ее что-то шептали. Она опять
flustris. Ŝi sin returnis al Margarita kaj eligis kun
повернулась к Маргарите и проговорила с
iel pia admiro:
каким-то благоговением:
— Кожа-то! Кожа, а? Маргарита Николаевна,
— La haŭto! Kia haŭto, ĉu? Margarita Nikolavna,
ведь ваша кожа светится. — Но тут она
ja ĝi lumas, via haŭto. — Ĉi tiam ŝi rekonsciiĝis,
опомнилась, подбежала к платью, подняла и
kuris al la robo, ĝin levis kaj komencis elskui.
стала отряхивать его.
— Бросьте! Бросьте! — Кричала ей Маргарита, — Lasu! Lasu! — kriis al ŝi Margarita, — lasu
— к черту его, все бросьте! Впрочем, нет,
ĉion al la diablo! Aŭ ne, prenu ĝin por memoro. Mi
берите его себе на память. Говорю, берите на
diras ja, prenu por memoro. Ĉion prenu, kio estas
память. Все забирайте, что есть в комнате.
en la ĉambro.
Как будто ополоумев, неподвижная Наташа
Stuporiĝinte, Nataŝa kelkan tempon senmove
некоторое время смотрела на Маргариту, потом rigardis al Margarita, poste sin ĵetis al ŝi sur la повисла у нее на шее, целуя и крича:
kolon, ŝin kisis kaj kriis:
— Атласная! Светится! Атласная! А брови-то,
— Satena! Ĝi lumas! Satena! Kaj la brovoj, la
брови!
brovoj!
— Берите все тряпки, берите духи и волоките к
— Prenu la tutan ĉifonaron, prenu la parfumojn,
себе в сундук, прячьте, — кричала Маргарита,
kaŝu ĉion en vian ŝrankokeston, — kriis Margarita,
— но драгоценностей не берите, а то вас в
— tamen la juvelaĵojn ne tuŝu, por ke oni vin ne
краже обвинят.
akuzu pri ŝtelo.
Наташа сгребла в узел, что ей попало под руку, Nataŝa amasigis bulon el tio, kio troviĝis ĉe ŝia платья, туфли, чулки и белье, и побежала вон
mano — roboj, ŝuoj, ŝtrumpoj kaj subvestoj — kaj
из спальни.
kuris for el la dormoĉambro.
В это время откуда-то с другой стороны
Je tiu momento de la kontraŭa flanko de la strateto,
переулка, из открытого окна, вырвался и
el malfermita fenestro, ŝprucis tondra virtuozvalso
полетел громовой виртуозный вальс и
kaj aŭdiĝis ronrono de aŭtomobilo veturinta al la
послышалось пыхтение подъехавшей к воротам pordego.
машины.
— Сейчас позвонит Азазелло! — Воскликнула
— Tuj telefonos Azazello! — ekkriis Margarita
Маргарита, слушая сыплющийся в переулке
aŭskultante la valson ŝaŭmi en la strateto, — li tuj
вальс, — он позвонит! А иностранец безопасен. telefonos! Kaj la alilandano estas sendanĝera! Jes, Да, теперь я понимаю, что он безопасен!
nun mi komprenas, li estas sendanĝera!
Машина зашумела, удаляясь от ворот.
La aŭtomobilo ekbruis forveturante de la pordego.
Стукнула калитка, и на плитках дорожки
Klakis la stratpordo kaj de sur la pavimeroj de la
послышались шаги.
vojeto aŭdiĝis paŝoj.
«Это Николай Иванович, по шагам узнаю, —
«Venas Nikolao Ivaniĉ, mi rekonas la paŝadon»,
подумала Маргарита, — надо будет сделать на
pensis Margarita, «mi faru adiaŭe ion tre interesan
прощание что-то очень смешное и интересное». kaj amuzan».
Маргарита рванула штору в сторону и села на
Margarita ŝirtiris la kurtenon flanken kaj sidigis sin
подоконник боком, охватив колено руками.
sur la fenestrobreton profile, per la manoj ŝi
Лунный свет лизнул ее с правого бока.
ĉirkaŭprenis la genuojn. La luna lumo lekis ŝian
Маргарита подняла голову к луне и сделала
dekstran flankon. Margarita levis la vizaĝon al la
задумчивое и поэтическое лицо. Шаги
luno kaj faris meditan, poezian mienon. La paŝoj
стукнули еще раза два и затем внезапно стихли. klakis ankoraŭ unu aŭ du fojojn, poste subite ĉesis.
Еще полюбовавшись на луну, вздохнув для
Ankoraŭ kelkan tempon Margarita admiris la
приличия, Маргарита повернула голову в сад и lunon, poste ŝi bonedukite suspiris, turnis la kapon действительно увидела Николая Ивановича,
al la ĝardeno kaj efektive vidis Nikolaon Ivaniĉ, la
проживающего в нижнем этаже этого самого
loĝanton de la ter’etaĝo. La luno verŝis sur lin
особняка. Луна ярко заливала Николая
helan lumon. Li sidis sur la benko kaj ĉio atestis,
Ивановича. Он сидел на скамейке, и по всему
ke li sinkis sur ĝin tute subite. La nazumo sur lia
было видно, что он опустился на нее внезапно.
vizaĝo oblikviĝis, sian tekon li premis per ambaŭ
Пенсне на его лице как-то перекосилось, а свой
manoj.
портфель он сжимал в руках.
— А, здравствуйте, Николай Иванович! —
— Ah, bonan vesperon, Nikolao Ivaniĉ, — per
Грустным голосом сказала Маргарита, —
melankolia voĉo diris Margarita, — bonan
добрый вечер! Вы из заседания?
vesperon! Vi havis kunsidon, ĉu?
Николай Иванович ничего не ответил на это.
Nikolao Ivaniĉ ne respondis al tio.
— А я, — продолжала Маргарита, побольше
— Kaj mi, — daŭrigis Margarita elŝovante sin plie
высовываясь в сад, — сижу одна, как видите,
en la ĝardenon, — mi, kiel vi vidas, sidas sola,
скучаю, гляжу на луну и служаю вальс.
enuas, rigardas la lunon kaj aŭskultas la valson.
Левою рукою Маргарита провела по виску,
Per la maldekstra mano ŝi tuŝis sian tempion,
поправляя прядь волос, потом сказала сердито:
ordigante harfasketon, poste kolere diris:
— Это невыносимо, Николай Иванович! Все-
— Tio estas malĝentila, Nikolao Ivaniĉ! Finfine mi
таки я дама, в конце концов! Ведь это хамство
estas ja sinjorino! Kaj estas impertinentaĵo ne
не отвечать, когда с вами разговаривают!
respondi, kiam oni vin alparolas!
Николай Иванович, видный в луне до
Nikolao Ivaniĉ, klare videbla en la lunlumo ĝis la
последней пуговки на серой жилетке, до
lasta butoneto de sia griza veŝto, ĝis la malpleja
последнего волоска в светлой бородке
hareto de sia blonda, pinte tondita mentonbarbo,
клинышком, вдруг усмехнулся дикой
subite prezentis sovaĝan rikanon, leviĝis de la
усмешкой, поднялся со скамейки и, очевидно,
benko kaj, evidente, pro sia ekstrema embaraso,
не помня себя от смущения, вместо того, чтобы anstataŭ levi la ĉapelon eksvingis la tekon flanken снять шляпу, махнул портфелем в сторону и
kaj fleksis la gambojn kvazaŭ preparante sin al
ноги согнул, как будто собирался пуститься
kaŭrdanco.
вприсядку.
— Ах, какой вы скучный тип, Николай
— Aĥ, kia vi estas enuiga ulo, Nikolao Ivaniĉ, —
Иванович, — продолжала Маргарита, —
daŭrigis Margarita, — kaj ĝenerale vi ĉiuj tiel min
вообще вы все мне так надоели, что я выразить tedas, ke mi eĉ ne povas tion al vi esprimi, kaj mi вам этого не могу, и так я счастлива, что с вами estas tiom feliĉa, ke mi vin adiaŭas! La diablo vin расстаюсь! Ну вас к чертовой матери!
prenu!
В это время за спиною Маргариты в спальне
Ĉi tiam malantaŭ ŝia dorso en la dormoĉambro
грянул телефон. Маргарита сорвалась с
ekstridis la telefono. Forgesinte pri Nikolao Ivaniĉ,
подоконника и, забыв про Николая Ивановича, Margarita impetis de la fenestrobreto kaj deŝiris la схватила трубку.
aŭdilon.
— Говорит Азазелло, — сказали в трубке.
— Parolas Azazello, — diris la voĉo en la aŭdilo.
— Милый, милый Азазелло! — Вскричала
— Kara, kara Azazello! — ekkriis Margarita.
Маргарита.
— Пора! Вылетайте, — заговорил Азазелло в
— Tempas! Elflugu, — diris Azazello en la aŭdilo,
трубке, и по тону его было слышно, что ему
kaj laŭ lia tono estis evidenta, ke al li agrablas la
приятен искренний, радостный порыв
sincera, ĝoja impulso de Margarita, — kiam vi
Маргариты, — когда будете пролетать над
flugos super la stratpordego, kriu «Nevidebla!».
воротами, крикните: «Невидима!» Потом
Poste iom flugadu super la urbo, por vin kutimigi,
полетайте над городом, чтобы попривыкнуть, а kaj poste — suden, for el la urbo, kaj rekte al la затем на юг, вон из города, и прямо на реку.
rivero. Oni vin atendas!
Вас ждут!
Маргарита повесила трубку, и тут в соседней
Margarita rependigis la aŭdilon, kaj je la sama
комнате что-то деревянно заковыляло и стало
momento aŭdis, ke en la najbara ĉambro io ligne
биться в дверь. Маргарита распахнула ее, и
eklamis kaj komencis frapi al la pordo. Ŝi larĝe
половая щетка, щетиной вверх, танцуя, влетела malfermis la pordon, kaj la ŝvabrilo, renversite kun в спальню. Концом своим она выбивала дробь
la broso supre, dancetante flugis en la
на полу, лягалась и рвалась в окно. Маргарита
dormoĉambron. Per la ekstremo de la tenilo ĝi
взвизгнула от восторга и вскочила на щетку
tamburis ruladon sur la planko, ĝi kalcitris kaj
верхом. Тут только у наездницы мелькнула
strebis al la fenestro. Margarita ravite jelpis kaj
мысль о том, что она в этой суматохе забыла
salte ekrajdis la balailon. Nur ĉi tiam ŝi rimarkis,
одеться. Она галопом подскочила к кровати и
ke en la pelmelo ŝi forgesis sin vesti. Ŝi galopis al
схватила первое попавшееся, какую-то
la lito, kaptis la unuan trafintan en la manon, iun
голубую сорочку. Взмахнув ею, как
bluan ĉemizon. Ĝin svinginte, kvazaŭ standardon,
штандартом, она вылетела в окно. И вальс над
ŝi elflugis tra la fenestro. Kaj la valso super la
садом ударил сильнее.
ĝardeno ektondris eĉ pli laŭte.
С окошка Маргарита скользнула вниз и
De la fenestro Margarita glitis malsupren kaj
увидела Николая Ивановича на скамейке. Тот
ekvidis Nikolaon Ivaniĉ sur la benko. Li kvazaŭ
как бы застыл на ней и в полном ошеломлении
stuporiĝis sur ĝi kaj tute konsternite aŭskultis la
прислушивался к крикам и грохоту,
kriojn kaj la pumpumadon venantajn de la
доносящимся из освещенной спальни верхних
lumplena dormoĉambro de la supraj loĝantoj.
жильцов.
— Прощайте, Николай Иванович! — Закричала — Adiaŭ, Nikolao Ivaniĉ! — kriis Margarita
Маргарита, приплясывая перед Николаем
dancetante antaŭ li.
Ивановичем.
Тот охнул и пополз по скамейке, перебирая по
Nikolao Ivaniĉ mirĝemis kaj ekrampis sur la
ней руками и сбив наземь свой портфель.
benko, konvulsie palpante ĝin per la manoj kaj
faliginte teren sian tekon.
— Прощайте навсегда! Я улетаю, — кричала
— Adiaŭ por ĉiam! Mi forflugas, — superkriis la
Маргарита, заглушая вальс. Тут она
valson Margarita. Ĉi tiam ŝi komprenis, ke la
сообразила, что рубашка ей ни к чему не
ĉemizon ŝi neniel bezonas, kaj, malice ridegante, ŝi
нужна, и, зловеще захохотав, накрыла ею
ĵetis ĝin sur la kapon de Nikolao Ivaniĉ. Blindigite,
голову Николая Ивановича. Ослепленный
li falis de la benko sur la pavimbrikojn de la vojeto.
Николай Иванович грохнулся со скамейки на
кирпичи дорожки.
Маргарита обернулась, чтобы последний раз
Margarita sin turnis por ĵeti lastan rigardon sur la
глянуть на особняк, где так долго она
domon, kie ŝi tiom longe suferis, kaj en la flame
мучилась, и увидела в пылающем огне
hela fenestro ŝi vidis la misforman pro mirego
искаженное от изумления лицо Наташи.
vizaĝon de Nataŝa.
— Прощай, Наташа! — Прокричала Маргарита
— Adiaŭ, Nataŝa! — kriis Margarita kaj fiksis la
и вздернула щетку, — невидима, невидима, —
balailon supren, — nevidebla, nevidebla, — ŝi kriis
еще громче крикнула она и между ветвями
ankoraŭ pli laŭte, kaj inter la branĉoj de la acero,
клена, хлестнувшими ее по лицу, перелетев
vipintaj ŝin sur la vizaĝon, super la pordego ŝi
ворота, вылетела в переулок. И вслед ей
elflugis en la strateton. Post ŝin impetis la tute
полетел совершенно обезумевший вальс.
furioziĝinta valso.
Глава 21. Полет
Ĉapitro 21 LA FLUGO
Невидима и свободна! Невидима и свободна!
Nevidebla kaj libera! Nevidebla kaj libera! Iom
Пролетев по своему переулку, Маргарита
fluginte laŭ sia strateto, Margarita deturnis la
попала в другой, пересекавший первый под
balailon kaj rajdis en alian, kiu orte krucis la
прямым углом. Этот заплатанный,
unuan. Tiun kurban, longan strateton kun ĝiaj
заштопанный, кривой и длинный переулок с
ruiniĝantaj kaj reflikitaj fasadoj, kun la kaduka
покосившейся дверью нефтелавки, где
pordo de la petrolbutiko kie oni vendas kerosenon
кружками продают керосин и жидкость от
per mezurkrucoj kaj kontraŭinsektajn rimedojn en
паразитов во флаконах, она перерезала в одно
flakonoj, ŝi trapasis en unu momento kaj tiam
мгновение и тут усвоила, что, даже будучи
komprenis, ke kvankam absolute libera kaj
совершенно свободной и невидимой, все же и в nevidebla, ŝi tamen eĉ en la delico bezonas
наслаждении нужно быть хоть немного
almenaŭ iom da prudento. Nur iel mirakle ŝi
благоразумной. Только каким-то чудом
sukcesis ekbremsi kaj tiel eviti mortan kunpuŝiĝon
затормозившись, она не разбилась насмерть о
kontraŭ malnova, oblikviĝinta stratlanterno ĉe la
старый покосившийся фонарь на углу.
angulo. Ĝin preterpasinte, ŝi pli firme ĉirkaŭprenis
Увернувшись от него, Маргарита покрепче
la balailon kaj iom malrapidigis sian flugon,
сжала щетку и полетела помедленнее,
atentante la elektrodratojn kaj la anoncŝildojn
вглядываясь в электрические провода и
pendigitajn super la trotuaro.
вывески, висящие поперек тротуара.
Третий переулок вел прямо к Арбату. Здесь
La tria strateto kondukis rekte al la strato Arbat’.
Маргарита совершенно освоилась с
Margarita jam facile regis la balailon, ŝi
управлением щеткой, поняла, что та слушается komprenis, ke ĝi obeas eĉ malplejan ektuŝon de ŝia малейшего прикосновения рук или ног и что,
mano aŭ gambo, kaj ke, flugante super la urbo, oni
летя над городом, нужно быть очень
devas esti tre atenta kaj ne tro ekstravaganci.
внимательной и не очень буйствовать. Кроме
Krome, ankoraŭ en la strateto ŝi konstatis, ke tute
того, совершенно ясно стало уже в переулке,
certe la pasantoj ne vidas la flugantinon. Neniu
что прохожие летунью не видят. Никто не
levis la kapon, neniu kriis «rigardu, rigardu!»,
задирал головы, не кричал «Гляди, гляди!», Не
neniu ĵetiĝis flanken, ŝrikis, svenis aŭ ridegaĉis.
шарахался в сторону, не визжал и не падал в
обморок, диким смехом не хохотал.
Маргарита летела беззвучно, очень медленно и Margarita flugis senbrue, tre malrapide kaj nealte, невысоко, примерно на уровне второго этажа.
proksimume je la nivelo de la dua etaĝo. Kaj
Но и при медленном лете, у самого выхода на
tamen, tuj antaŭ la turno al la blindige luma Arbat’,
ослепительно освещенный Арбат, она немного
ŝi iomete eraris kaj per la ŝultro puŝiĝis kontraŭ
промахнулась и плечом ударилась о какой-то
lumanta disko sur kiu estis pentrita sago. Tio ŝin
освещенный диск, на котором была нарисована
kolerigis. Ŝi haltigis la obeeman balailon, iomete
стрела. Это рассердило Маргариту. Она
deflugis flanken, poste subite atakis la diskon kaj
осадила послушную щетку, отлетела в сторону, per la ekstremo de la tenilo ĝin frakasis. La а потом, бросившись на диск внезапно, концом rompopecoj tinte ŝutiĝis malsupren, la pasantoj щетки разбила его вдребезги. Посыпались с
dissaltis, ie oni ekfajfis kaj Margarita, plenuminte
грохотом осколки, прохожие шарахнулись, где- tiun senutilan faron, ekridegis. «Ĉe Arbat’ mi то засвистели, а Маргарита, совершив этот
devos esti ankoraŭ pli atenta» ŝi pensis, «tie pendas
ненужный поступок, расхохоталась. «На
tiom da ajnaĵoj, ke oni apenaŭ povos sin
Арбате надо быть еще поосторожнее, —
malimpliki». Ŝi plonĝis sub la dratan araneaĵon.
подумала Маргарита, — тут столько напутано
Sub Margarita flosis la tegmentoj de trolebusoj,
всего, что и не разберешься». Она принялась
aŭtobusoj, personaj aŭtomobiloj, kaj de supre
нырять между проводами. Под Маргаритой
ŝajnis al ŝi, ke laŭ la trotuaroj fluas kaskedriveroj.
плыли крыши троллейбусов, автобусов и
De tiuj riveroj kelkloke forbranĉiĝis rojoj
легковых машин, а по тротуарам, как казалось
perdiĝantaj en la fajraj faŭkoj de la noktaj
сверху Маргарите, плыли реки кепок. От этих
vendejoj. «Fi, kia kaĉo!» incitite pensis Margarita,
рек отделялись ручейки и вливались в
«tie oni apenaŭ povas moviĝeti». Ŝi flugis trans
огненные пасти ночных магазинов. «Э, какое
Arbat’, leviĝis pli alten, al la kvaraj etaĝoj, kaj
месиво! — Сердито подумала Маргарита, —
preter la blindige brilaj lumtuboj de la strat’angula
тут повернуться нельзя». Она пересекла Арбат, teatrejo ŝi rajdis en mallarĝan strateton kun altaj поднялась повыше, к четвертым этажам, и
domegoj. Ĉiuj fenestroj estis malfermitaj kaj el ĉiu
мимо ослепительно сияющих трубок на
fenestro aŭdiĝis radiomuziko. Pro pura esploremo
угловом здании театра проплыла в узкий
Margarita ŝovis la kapon en unu el ili. Ŝi vidis
переулок с высокими домами. Все окна были
kuirejon. Du primusoj blekis sur la fornoplato,
открыты, и всюду слышалась в окнах
apude staris du virinoj, ĉiu kun kulero en la mano,
радиомузыка. Из любопытства Маргарита
kaj kvereletis.
заглянула в одно из них. Увидела кухню. Два
примуса ревели на плите, возле них стояли две
женщины с ложками в руках и переругивались.
— Свет надо тушить за собой в уборной, вот
— Oni malŝaltu la lumon kiam oni forlasas la
что я вам скажу, Пелагея Петровна, —
necesejon, jen kion mi diru al vi, Pelagia Petrovna,
говорила та женщина, перед которой была
— diris unu virino, antaŭ kiu vaporis kaserolo kun
кастрюля с какой-то снедью, от которой валил
ia kuiraĵo, — alie ni postulos vian elloĝejigon!
пар, — а то мы на выселение на вас подадим!
— Сами вы хороши, — отвечала другая.
— Vi prefere zorgu pri viaj propraj aferoj, —
respondis la alia.
— Обе вы хороши, — звучно сказала
— Ambaŭ zorgu pri viaj propraj aferoj, — sonore
Маргарита, переваливаясь через подоконник в
diris Margarita, trans la fenestrobreto rajdante en la
кухню. Обе ссорящиеся повернулись на голос и kuirejon. La du kverelantinoj sin turnis al la voĉo замерли с грязными ложками в руках.
kaj senmoviĝis kun la malpura kulero en la mano.
Маргарита осторожно протянула руку между
Margarita atentoplene etendis inter ili sian manon,
ними, повернула краны в обоих примусах и
turnis la fermilojn de la du primusoj kaj ili
потушила их. Женщины охнули и открыли рты. estingiĝis. La virinoj mirkrietis kaj malfermis la Но Маргарита уже соскучилась в кухне и
buŝon. Sed Margarita jam enuis en la kuirejo, do ŝi
вылетела в переулок.
elflugis en la strateton.
В конце его ее внимание привлекла роскошная
Ĉe ties fino ŝian atenton kaptis la luksa
громада восьмиэтажного, видимо, только что
volumenego de oketaĝa, evidente ĵus konstruita
построенного дома. Маргарита пошла вниз и,
domo. Margarita flugis malsupren kaj, surteriĝinte,
приземлившись, увидела, что фасад дома
ŝi konstatis, ke la fasado de la domo estas kovrita
выложен черным мрамором, что двери
per nigra marmoro, ke la pordo estas larĝega, ke
широкие, что за стеклом их виднеется фуражка malantaŭ ĝi vidiĝas la orgalona kaskedo kaj la
с золотым галуном и пуговицы швейцара и что butonoj de pordisto, ke super la pordo estas ore над дверьми золотом выведена надпись: «Дом
skribite: «Domo de Dramlit».
Драмлита».
Маргарита щурилась на надпись, соображая,
Kuntirinte la palpebrojn Margarita ekzamenis la
что бы могло означать слово «Драмлит». Взяв
skribaĵon kaj penis kompreni, kion povus signifi la
щетку под мышку, Маргарита вошла в подъезд, vorto Dramlit. Tenante la balailon subbrake ŝi толкнув дверью удивленного швейцара, и
eniris, depuŝinte per la pordo la mirigitan
увидела рядом с лифтом на стене черную
pordiston; apud la lifto, sur la muro, ŝi vidis
громадную доску, а на ней выписанные белыми grandegan nigran tabulon, sur kiu en blankaj literoj буквами номера квартир и фамилии жильцов.
estis listigitaj la numeroj de la apartamentoj kaj la
Венчающая список надпись «Дом драматурга и
familinomoj de la loĝantoj. La skribaĵo «Domo de
литератора» заставила Маргариту испустить
la dramverkistoj kaj literaturistoj», kiu kronis la
хищный задушенный вопль. Поднявшись в
liston, elŝiris el ŝia brusto ferocan batalkrion
воздух повыше, она жадно начала читать
sufokitan. Ŝi iom altiĝis kaj voreme komencis legi
фамилии: Хустов, Двубратский, Квант,
la familinomojn: Ĥustov, Dufratskij, Kvant,
Бескудников, Латунский...
Banajlov, Latunskij ...
— Латунский! — Завизжала Маргарита. —
— Latunskij! — ekkriegis Margarita. — Latunskij!
Латунский! Да ведь это же он! Это он погубил
Ja tio estas li! La pereiginto de la majstro.
Мастера.
Швейцар у дверей, выкатив глаза и даже
La pordisto ĉe la enirejo, elorbitiginte la okulojn
подпрыгивая от удивления, глядел на черную
kaj eĉ saltetante pro mirego, gapis sur la nigran
доску, стараясь понять такое чудо: почему это
tabulon penante kompreni la miraklon: kial subite
завизжал внезапно список жильцов. А
ekkriĉis la listo de la loĝantoj. Dume Margarita
Маргарита в это время уже поднималась
jam rapidis supren en la ŝtuparejo, iel ekstaze
стремительно вверх по лестнице, повторяя в
ripetante:
каком-то упоении:
— Латунский — восемьдесят четыре!
— Latunskij — okdek kvar! Latunskij — okdek
Латунский — восемьдесят четыре...
kvar ...
Вот налево — 82, направо — 83, еще выше,
Jen maldekstre la 82-a, dekstre la 83-a, pli alte
налево — 84. Вот и карточка — «О.
maldekstre la 84-a! Ĉi tie. Kaj jen la ŝildeto:
Латунский».
O.L.Latunskij.
Маргарита соскочила со щетки, и
Ŝi desaltis de la balailo, ŝiajn brulajn piedojn
разгоряченные ее подошвы приятно охладила
agrable malvarmigis la ŝtona ŝtuparplaceto. Ŝi
каменная площадка. Маргарита позвонила раз,
sonorigis unu fojon, kaj refoje. Neniu malfermis.
другой. Но никто не открывал. Маргарита стала Margarita pli forte premis la butonon, ŝi mem aŭdis сильнее жать кнопку и сама слышала трезвон,
la sonoradegon kiun ŝi estigis en la loĝejo de
который поднялся в квартире Латунского. Да,
Latunskij. Jes, ĝis la lasta ekspiro devas danki al la
по гроб жизни должен быть благодарен
forpasinto Berlioz la loĝanto de la apartamento n-
покойному Берлиозу обитатель квартиры №84
ro 84 en la oka etaĝo pro tio, ke la prezidanto de
в восьмом этаже за то, что председатель
Massolit pereis sub la tramo kaj pro tio, ke la
Массолита попал под трамвай, и за то, что
funebra kunsido estis fiksita ĝuste por tiu vespero.
траурное заседание назначили как раз на этот
Sub feliĉa stelo naskiĝis la kritikisto Latunskij. Ĝi
вечер. Под счастливой звездой родился критик
savis lin kontraŭ la renkonto kun Margarita, kiu je
Латунский. Она спасла его от встречи с
tiu vendredo iĝis sorĉistino!
Маргаритой, ставшей ведьмой в эту пятницу!
Никто не открывал. Тогда во весь мах
Neniu malfermis. Tiam ŝi impetis malsupren
Маргарита понеслась вниз, отсчитывая этажи,
nombrante la etaĝojn, tra la pordo elflugis en la
долетела донизу, вырвалась на улицу и, глядя
straton kaj, rigardante supren, denombris kaj
вверх, отсчитала и проверила этажи снаружи,
kontrolis la etaĝojn por trovi la fenestrojn de
соображая, какие именно окна квартиры
Latunskij. Sendube, tiuj devis esti la kvin senlumaj
Латунского. Несомненно, что это были пять
fenestroj ĉe la angulo de la oka etaĝo.
темных окон на углу здания, в восьмом этаже.
Konvinkiĝinte pri tio, Margarita flugis supren kaj
Уверившись в этом, Маргарита поднялась в
post kelkaj sekundoj ŝi tra malfermita fenestro
воздухе и через несколько секунд сквозь
pasis en malhelan ĉambron, en kiu arĝente briletis
открытое окно входила в неосвещенную
luna vojeto. Margarita kuris sur la vojeto kaj
комнату, в которой серебрилась только
palpserĉis la ŝaltilon. Post unu minuto la tuta
узенькая дорожка от луны. По ней пробежала
apartamento estis lumplena. La balailo staris en la
Маргарита, нашарила выключатель. Через
angulo. Kontrolinte, ke neniu estas en la loĝejo,
минуту вся квартира была освещена. Щетка
Margarita malfermis la ŝtuparan pordon kaj
стояла в углу. Удостоверившись, что дома
rigardis sur la ŝildeton: ŝi ne eraris.
никого нету, Маргарита открыла дверь на
лестницу и проверила, тут ли карточка.
Карточка была на месте, Маргарита попала
туда, куда нужно было.
Да, говорят, что и до сих пор критик Латунский Ho jes, oni raportas, ke la kritikiston Latunskij ĝis бледнеет, вспоминая этот страшный вечер, и до nun paligas la rememoro pri tiu terura vespero, ĝis сих пор с благоговением произносит имя
nun li kun pia adoro prononcas la nomon de
Берлиоза. Совершенно неизвестно, какою
Berlioz. Neniu scias, kia sombra kaj hida krimego
темной и гнусной уголовщиной ознаменовался estus markinta tiun vesperon: elirante el la kuirejo бы этот вечер, — по возвращении из кухни
Margarita tenis en la mano pezan martelon.
Маргариты в руках у нее оказался тяжелый
молоток.
Нагая и невидимая летунья сдерживала и
La nuda kaj nevidebla flugulino sin persvadis
уговаривала себя, руки ее тряслись от
penante sin bridi, ŝiaj manoj tremis pro
нетерпения. Внимательно прицелившись,
malpacienco. Zorge celinte, ŝi ekmartelis sur la
Маргарита ударила по клавишам рояля, и по
klavojn de la fortepiano, kaj tra la tuta apartamento
всей квартире пронесся первый жалобный вой. pasis la unua plorhurlo. Despere kriis la neniel Исступленно кричал ни в чем не повинный
kulpa salona instrumento de Becker. Trafaladis ĝiaj
беккеровский кабинетный инструмент.
klavoj, rompaĵoj de la eburaj platetoj disŝprucadis
Клавиши на нем провалились, костяные
en ĉiuj direktoj. La muzikilo muĝis, zumis,
накладки летели во все стороны. Со звуком
stertoris, sonoris. Revolverpafe klakinte rompiĝis
револьверного выстрела лопнула под ударом
la supra polurita sontabulo. Malfacile spirante
молотка верхняя полированная дека. Тяжело
Margarita ŝiris kaj martelis la kordojn. Fine,
дыша, Маргарита рвала и мяла молотком
laciĝinte, ŝi haltis kaj lasis sin fali en brakseĝon
струны. Наконец, уставши, отвалилась,
por retrovi la spiron.
бухнулась в кресло, чтобы отдышаться.
В ванной страшно гудела вода и в кухне тоже.
En la banĉambro terure blekis la akvo, same en la
«Кажется, уже полилось на пол», — подумала
kuirejo. «Ĝi ŝajnas jam flui sur la plankon», pensis
Маргарита и добавила вслух:
Margarita, kaj voĉe ŝi aldonis:
— Однако рассиживаться нечего.
— Tamen ne por sidaĉi mi venis ĉi tien.
Из кухни в коридор уже бежал поток. Шлепая
El la kuirejo la akvo jam torentis en la koridoron.
босыми ногами в воде, Маргарита ведрами
Plaŭdante en ĝi per la nudaj piedoj ŝi portadis
носила из кухни воду в кабинет критика и
plenajn sitelojn da akvo en la kabineton de la
выливала ее в ящики письменного стола.
kritikisto kaj verŝis ĝin en la tirkestojn de la
Потом, разломав молотком двери шкафа в этом
skribotablo. Poste, disrompinte per la martelo la
же кабинете, бросилась в спальню. Разбив
pordojn de la libroŝranko en tiu sama kabineto, ŝi
зеркальный шкаф, она вытащила из него
impetis en la dormoĉambron. Frakasinte la
костюм критика и утопила его в ванне. Полную spegulŝrankon, ŝi eltiris la vestokompleton de la чернильницу чернил, захваченную в кабинете,
kritikisto kaj dronigis ĝin en la banujo. La grandan
она вылила в пышно взбитую двуспальную
inkujon, forrabitan el la kabineto, ŝi malplenigis en
кровать в спальне. Разрушение, которое она
la dike pufigitan dulokan liton en la dormoĉambro.
производила, доставляло ей жгучее
La detruado farata de Margarita kaŭzis al ŝi brulan
наслаждение, но при этом ей все время
delicon, sed samtempe en ŝi persistis la impreso ke
казалось, что результаты получаются какие-то
la rezultoj estas iaj magraj. Tial ŝi komencis ruinigi
мизерные. Поэтому она стала делать что
ĉion kio trafis sub ŝian manon. Ŝi frakasis la potojn
попало. Она била вазоны с фикусами в той
de gumaj fig’arbetoj en la fortepiana ĉambro. Ne
комнате, где был рояль. Не докончив этого,
finite tion ŝi revenis en la dormoĉambron kaj per
возвращалась в спальню и кухонным ножом
kuireja tranĉilo dispecigis la littukojn, frakasis la
резала простыни, била застекленные
vitritajn fotografaĵojn. Lacon ŝi ne sentis, nur ŝvito
фотографии. Усталости она не чувствовала, и
rojis sur ŝia korpo.
только пот тек по ней ручьями.
В это время в квартире №82, под квартирой
Tiutempe en la apartamento n-ro 82, sub la loĝejo
Латунского, домработница драматурга Кванта
de Latunskij, la mastrumistino de la dramverkisto
пила чай в кухне, недоумевая по поводу того,
Kvant trinkis teon en la kuirejo, mirante pri la
что сверху доносится какой-то грохот, беготня
pumado, kurado kaj tintado aŭdataj de supre.
и звон. Подняв голову к потолку, она вдруг
Levinte la okulojn al la plafono ŝi subite vidis ĝin
увидела, что он на глазах у нее меняет свой
ŝanĝi sian blankan koloron je ia malvive blueta. La
белый цвет на какой-то мертвенно-синеватый.
makulo videble larĝiĝis, kaj subite sur ĝi ŝvelis
Пятно расширялось на глазах, и вдруг на нем
gutoj. Kelkajn du minutojn la mastrumistino
набухли капли. Минуты две сидела
perplekse sidis mirante pri la fenomeno, ĝis fine
домработница, дивясь такому явлению, пока,
komenciĝis vera pluvo kaj la gutoj ekfrapfrapis sur
наконец, из потолка не пошел настоящий
la plankon. Tiam ŝi salte leviĝis, metis pelvon sub
дождь и не застучал по полу. Тут она вскочила,
la akvostrion, sed tio neniom helpis, ĉar la pluvo
подставила под струи таз, что нисколько не
plilarĝiĝis kaj verŝiĝis sur la gasfornelon kaj sur la
помогло, так как дождь расширился и стал
tablon kun la vazaro. Ekkriinte la mastrumistino
заливать и газовую плиту, и стол с посудой.
kuris el la apartamento sur la ŝtuparon, kaj post
Тогда, вскрикнув, домработница Кванта
unu momento en la loĝejo de Latunskij komenciĝis
побежала из квартиры на лестницу, и тотчас же sonorado.
в квартире Латунского начались звонки.
— Ну, зазвонили, пора собираться, — сказала
— Ah ha, oni jam sonorigas ... Tempas ekvoji, —
Маргарита. Она села на щетку, прислушиваясь
diris Margarita. Ŝi ekrajdis la balailon aŭdante la
к тому, как женский голос кричит в скважину
invoĉon krii en la serurtruon:
двери:
— Откройте, откройте! Дуся, открой! У вас,
— Malfermu, malfermu! Dunjo, malfermu! Ĉu de
что ли, вода течет? Нас залило.
vi likas la akvo? Ĉe ni estas superverŝo.
Маргарита поднялась на метр вверх и ударила
Margarita leviĝis je unu metro supren kaj frapis la
по люстре. Две лампочки разорвало, и во все
lustron. Du lampoj eksplodis, al ĉiuj flankoj
стороны полетели подвески. Крики в скважине ŝprucis kristalpendaĵoj. La krioj ĉe la serurtruo прекратились, на лестнице послышался топот.
ĉesis, de sur la ŝtuparo aŭdiĝis paŝobruo. Margarita
Маргарита выплыла в окно, оказалась снаружи elŝvebis tra la fenestro, ekstere ŝi levis la martelon окна, размахнулась несильно и молотком
kaj frapis la vitron. Ĝi singultis kaj laŭlonge de la
ударила в стекло. Оно всхлипнуло, и по
marmortegita muro kaskade ŝutiĝis rompopecoj.
облицованной мрамором стене каскадом
Margarita rajdis al la sekva fenestro. Profunde
побежали вниз осколки. Маргарита поехала к
malsupre sur la trotuaro ekhastis homoj, unu el la
следующему окну. Далеко внизу забегали люди du aŭtomobiloj parkitaj ĉe la enirejo hupis kaj по тротуару, из двух стоявших у подъезда
forveturis. Fininte pri la fenestroj de Latunskij,
машин одна загудела и отъехала. Покончив с
Margarita flugis al la najbara apartamento. La batoj
окнами Латунского, Маргарита поплыла к
plioftiĝis, la strateton plenigis tintado kaj krakado.
соседней квартире. Удары стали чаще,
El la unua enirejo elkuris la pordisto, kelkan
переулок наполнился звоном и грохотом. Из
tempon li perplekse rigardis supren, evidente, ne
первого подъезда выбежал швейцар, поглядел
tuj decidinte kion li faru, poste li ŝovis la fajfilon
вверх, немного поколебался, очевидно, не
en sian buŝon kaj furioze ekfajfis. Aŭdante la
сообразив сразу, что ему предпринять, всунул в fajfadon, Margarita kun aparta plezuro disfrakasis рот свисток и бешено засвистел. С особым
la lastan fenestron en la oka etaĝo, sin mallevis al
азартом под этот свист рассадив последнее
la sepa kaj komencis disbati ankaŭ ties vitrojn.
окно на восьмом этаже, Маргарита спустилась
к седьмому и начала крушить стекла в нем.
Измученный долгим бездельем за зеркальными
Lacigite de la longa nenifarado malantaŭ la spegula
дверями подъезда, швейцар вкладывал в свист
enirejpordo, la pordisto metis en la fajfadon sian
всю душу, причем точно следовал за
tutan animon, kvazaŭ kontrapunkte ŝin
Маргаритой, как бы аккомпанируя ей. В
akompanante. Dum la paŭzoj, kiam ŝi flugis de unu
паузах, когда она перелетала от окна к окну, он fenestro al la sekva, li enspiris, kaj ĉe ĉiu набирал духу, а при каждом ударе Маргариты,
martelbato li, ŝveligante la vangojn, trilegis borante
надув щеки, заливался, буравя ночной воздух
la noktan aeron ĝis la ĉielo.
до самого неба.
Его усилия, в соединении с усилиями
Lia penado, kombinite kun la penado de la furioza
разъяренной Маргариты, дали большие
Margarita, havis konsiderindajn rezultojn. En la
результаты. В доме шла паника. Целые еще
domo estiĝis paniko. La ankoraŭ nedifektitaj
стекла распахивались, в них появлялись головы fenestroj abrupte malfermiĝadis, en ili aperadis kaj людей и тотчас же прятались, открытые же
tuj sin kaŝis homaj kapoj, kaj male, la apertajn
окна, наоборот, закрывались. В
fenestrojn oni haste fermadis. En la kontraŭaj
противоположных домах в окнах на
domoj sur la luma fono de la fenestroj aperis nigraj
освещенном фоне возникали темные силуэты
siluetoj de homoj penantaj kompreni, kial sen ajna
людей, старавшихся понять, почему без всякой kaŭzo rompiĝas vitroj en la nova konstruaĵo de причины лопаются стекла в новом здании
Dramlit.
Драмлита.
В переулке народ бежал к дому Драмлита, а
En la strateto gapuloj amasiĝis antaŭ la domo de
внутри его по всем лестницам топали
Dramlit, kaj interne sur ĉiuj ŝtuparoj, nenion
мечущиеся без всякого толка и смысла люди.
komprenante, sensence tumultis loĝantoj. La
Домработница Кванта кричала бегущим по
mastrumistino de Kvant kriadis al la hastantaj sur
лестнице, что их залило, а к ней вскоре
la ŝtuparo pri sia superverŝo, baldaŭ al ŝi aliĝis la
присоединилась домработница Хустова из
mastrumistino de Ĥustov el la apartamento n-ro 80,
квартиры №80, помещавшейся под квартирой
situanta sub la loĝejo de Kvant. Ĉe la Ĥustovoj
Кванта. У Хустовых хлынуло с потолка и в
pluvis de la plafono kaj en la kuirejo, kaj en la
кухне, и в уборной. Наконец, у Квантов в кухне necesejo. Fine en la kuirejo de Kvant grandega обрушился громадный пласт штукатурки с
gipsoplato falis de la plafono kaj tute disfrakasis la
потолка, разбив всю грязную посуду, после
malpuran vazaron, post kio el la ĉeloj de la
чего пошел уже настоящий ливень: из клеток
elpendiĝinta malseka lataro verŝiĝis torentoj. Tiam
обвисшей мокрой драни хлынуло как из ведра.
sur la ŝtuparo de la unua enirejo komenciĝis
Тогда на лестнице первого подъезда начались
kriegado. Flugante preter la antaŭlasta fenestro de
крики. Пролетая мимо предпоследнего окна
la kvara etaĝo Margarita rigardis internen kaj vidis
четвертого этажа, Маргарита заглянула в него и viron, kiu en la paniko estis surmetinta gasmaskon.
увидела человека, в панике напялившего на
Frapinte per la martelo sur lian fenestrovitron ŝi lin
себя противогаз. Ударив молотком в его
fortimigis, kaj li malaperis el la ĉambro.
стекло, Маргарита вспугнула его, и он исчез из
комнаты.
И неожиданно дикий разгром прекратился.
Kaj subite la barbara detruado ĉesis. Glitinte al la
Скользнув к третьему этажу, Маргарита
tria etaĝo, Margarita rigardis en la malhelan
заглянула в крайнее окно, завешенное
flankan fenestron ŝirmitan per maldika kurteneto.
легонькой темной шторкой. В комнате горела
En la ĉambro lumetis malforta tablolampo. En
слабенькая лампочка под колпачком. В
infana lito kun retaj flankoj sidis kvarjara knabo
маленькой кровати с сеточными боками сидел
timigite aŭskultante la tumultobruon. Adoltoj ne
мальчик лет четырех и испуганно
estis en la ĉambro. Evidente, ĉiuj elkuris sur la
прислушивался. Взрослых никого не было в
ŝtuparon.
комнате. Очевидно, все выбежали из квартиры.
— Стекла бьют, — проговорил мальчик и
— Ili frakasas vitrojn, — diris la infano, kaj vokis:
позвал: — мама!
— Panjo!
Никто не отозвался, и тогда он сказал:
Neniu respondis, tiam li diris:
— Мама, я боюсь.
— Panjo, mi timas.
Маргарита откинула шторку и влетела в окно.
Margarita deŝovis la kurteneton kaj enflugis tra la
fenestro.
— Я боюсь, — повторил мальчик и задрожал.
— Mi timas, — ripetis la knabo tremante.
— Не бойся, не бойся, маленький, — сказала
— Ne timu, ne timu, mia etulo, — diris Margarita
Маргарита, стараясь смягчить свой осипший на penante mildigi sian rabistan, pro la vento
ветру, преступный голос, — это мальчишки
raŭkiĝintan voĉon,- tio estas bubaĉoj, bubaĉoj
стекла били.
frakasas la vitrojn.
— Из рогатки? — Спросил мальчик, переставая — Ĉu per la katapulto? — demandis la knabo
дрожать.
ĉesante tremi.
— Из рогатки, из рогатки, — подтвердила
— Jes, per la katapulto, — konfirmis Margarita, —
Маргарита, — а ты спи!
nun dormu.
— Это Ситник, — сказал мальчик, — у него
— Tio estas Sitnik, — diris la knabo, — li havas
есть рогатка.
katapulton.
— Ну, конечно, он!
— Nu jes, certe li!
Мальчик поглядел лукаво куда-то в сторону и
La knabo ruzete rigardis flanken kaj demandis:
спросил:
— А ты где, тетя?
— Kie vi estas, onklino?
— А меня нету, — сказала Маргарита, — я тебе — Nenie, — respondis Margarita, — mi estas via снюсь.
sonĝo.
— Я так и думал, — сказал мальчик.
— Mi tion divenis, — diris la infano.
— Ты ложись, — приказала Маргарита, —
— Kuŝigu vin, — ordonis Margarita, — metu la
подложи руку под щеку, а я тебе буду сниться.
manon sub la vangon, kaj mi plu sonĝiĝos.
— Ну, снись, снись, — согласился мальчик и
— Nu, bone, sonĝiĝu, sonĝiĝu, — konsentis la
тотчас улегся и руку положил под щеку.
knabo, sin kuŝigis kaj ŝovis la manon sub la
vangon.
— Я тебе сказку расскажу, — заговорила
— Mi rakontos al vi fabelon, — diris Margarita
Маргарита и положила разгоряченную руку на
metante sian brulan manon sur la mallonge
стриженную голову, — была на свете одна
pritonditan kapeton. — En la mondo estis onklino.
тетя. И у нее не было детей, и счастья вообще
Ŝi ne havis infanon kaj ĝenerale ŝi ne havis feliĉon.
тоже не было. И вот она сперва много плакала, Unue ŝi longe ploradis kaj poste ŝi iĝis malica ... —
а потом стала злая... — Маргарита умолкла,
Margarita eksilentis, demetis la manon — la knabo
сняла руку — мальчик спал.
dormis.
Маргарита тихонько положила молоток на
Ŝi senbrue metis la martelon sur la fenestrobreton
подоконник и вылетела из окна. Возле дома
kaj elflugis tra la fenestro. Antaŭ la domo estis
была кутерьма. По асфальтированному
pelmelo. Sur la asfalta trotuaro kovrita per
тротуару, усеянному битым стеклом, бегали и
vitrorompaĵoj kuradis kaj ion kriadis homoj. Inter
что-то выкрикивали люди. Между ними уже
ili tie ĉi kaj tie for oni jam distingis milicianojn.
мелькали милиционеры. Внезапно ударил
Subite ektintis sonorilo kaj de Arbat’ en la
колокол, и с Арбата в переулок вкатила красная strateton ruliĝis ruĝa fajrobrigada aŭtomobilo kun пожарная машина с лестницей...
eskalo ...
Но дальнейшее уже не интересовало
Sed la plua jam ne interesis Margaritan. Zorge
Маргариту. Прицелившись, чтобы не задеть за
celinte por tuŝi nenian elektrodraton, ŝi
какой-нибудь провод, она покрепче сжала
ĉirkaŭpremis la balailon kaj post unu momento
щетку и в мгновение оказалась выше
estis super la misŝanca domo. Sub ŝi la strateto
злополучного дома. Переулок под нею
oblikviĝis kaj sinkis inter la domojn. Anstataŭ ĝi
покосился набок и провалился вниз. Вместо
sub ŝiaj piedoj vidiĝis amaso da tegmentoj,
него одного под ногами у Маргариты возникло divers’angule distranĉita de lumaj vojetoj. La tuto
скопище крыш, под углами перерезанное
subite ŝoviĝis flanken, la lumvicoj konfuziĝis kaj
сверкающими дорожками. Все оно неожиданно kunfluis.
поехало в сторону, и цепочки огней смазались
и слились.
Маргарита сделала еще один рывок, и тогда все Ŝi faris ankoraŭ unu ektiron kaj la tuta tegmentaro скопище крыш провалилось под землю, а
foriĝis englutite de la tero, anstataŭ ĝi malsupre
вместо него появилось внизу озеро дрожащих
disfluis lago da tremaj elektraj lumoj, la lago subite
электрических огней, и это озеро внезапно
ekstaris vertikale, poste ĝi reaperis super ŝia kapo,
поднялось вертикально, а затем появилось над
kaj sub ŝiaj piedoj ekbrilis la luno. Kompreninte ke
головой у Маргариты, а под ногами блеснула
ŝi renversiĝis, Margarita sin rerektigis kaj ĵetinte
луна. Поняв, что она перевернулась, Маргарита rigardon malantaŭen ŝi konstatis, ke ankaŭ la приняла нормальное положение и,
lumlago jam forestas, ke tie restis nur roza rebrilo
обернувшись, увидела, что и озера уже нет, а
super la horizonto. Ankaŭ ĝi malaperis post
что там, сзади за нею, осталось только розовое
sekundo, kaj Margarita vidis sin sola kun la luno
зарево на горизонте. И оно исчезло через
fluganta super ŝi maldekstre. Jam antaŭ longe ŝiaj
секунду, и Маргарита увидела, что она наедине
haroj faske leviĝis, kaj la luna lumo sible
с летящей над нею слева луною. Волосы
ĉirkaŭblovis ŝian korpon. Laŭ tio, kiel du vicoj de
Маргариты давно уже стояли копной, а лунный disaj lumoj kunfandiĝis en du kontinuajn
свет со свистом омывал ее тело. По тому, как
flamstriojn, laŭ tio, kiel rapide ili foriĝis
внизу два ряда редких огней слились в две
malantaŭen, Margarita divenis, ke ŝi flugas kun
непрерывные огненные черты, по тому, как
monstre granda rapidego, kaj ekmiris ke tio neniel
быстро они пропали сзади, Маргарита
ĝenas ŝian spiradon.
догадалась, что она летит с чудовищною
скоростью, и поразилась тому, что она не
задыхается.
По прошествии нескольких секунд далеко
Post kelkaj sekundoj profunde malsupre, en la tera
внизу, в земной черноте, вспыхнуло новое
nigro, ekhelis nova elektroluma lago, ĝi glitis sub
озеро электрического света и подвалилось под
la piedojn de la flugantino sed tuj kirliĝis kaj sinkis
ноги летящей, но тут же завертелось винтом и
sub la teron. Post kelkaj sekundoj la fenomeno
провалилось в землю. Еще несколько секунд — ripetiĝis.
такое же точно явление.
— Города! Города! — Прокричала Маргарита.
— Urboj! Urboj! — kriis Margarita.
После этого раза два или три она видела под
Post tio du aŭ tri fojojn ŝi vidis sub si iajn malhele
собой тускло отсвечивающие какие-то сабли,
briletantajn sabrojn kuŝi en velure nigraj apertaj
лежащие в открытых черных футлярах, и
ujoj, kaj komprenis, ke ili estas riveroj.
сообразила, что это реки.
Повернув голову вверх и налево, летящая
Plurfoje ŝi levis la kapon maldekstren por admiri la
любовалась тем, что луна несется под нею, как
lunon, kiu freneze rapidege impetante super ŝi reen
сумасшедшая, обратно в москву и в то же
al Moskvo, samtempe iel mirinde restis senmova,
время странным образом стоит на месте, так
tiel ke sur ĝi Margarita klare vidis enigman
что отчетливо виден на ней какой-то
malhelan figuron, ĉu drakon, ĉu la fabelan Ĝiban
загадочный, темный — не то дракон, не то
Ĉevaleton, kies pinta kapo rigardis al la forlasita
конек-горбунок, острой мордой обращенный к
urbo.
покинутому городу.
Тут Маргаритой овладела мысль, что, по сути
Nun Margaritan frapis la penso, ke ŝi, propre,
дела, она зря столь исступленно гонит щетку.
malpravas tiom arde rapidigante la balailon. Ke tiel
Что она лишает себя возможности что-либо как ŝi senigas sin je la eblo ion ajn bone vidi kaj plene следует рассмотреть, как следует упиться
ĝui la flugon. Io sugestis al ŝi, ke tie, kien ŝi flugas,
полетом. Ей что-то подсказывало, что там, куда oni povas ŝin iomete atendi, ke tial ŝi ne bezonas она летит, ее подождут и что незачем ей
enuigi sin per tiom rapida kaj alta flugado.
скучать от такой безумной быстроты и высоты.
Маргарита наклонила щетку щетиной вперед,
Margarita turnis suben la broson de la balailo, tiel
так что хвост ее поднялся кверху, и, очень
ke ĝia tenilo leviĝis malantaŭ ŝia dorso, kaj, tre
замедлив ход, пошла к самой земле. И это
malrapidiginte sian iron, ŝi glisis al la tero. Tiu
скольжение, как на воздушных салазках, вниз
moviĝado, simila al deglito sur ia aera luĝo, faris al
принесло ей наибольшее наслаждение. Земля
ŝi la plej grandan plezuron. La tero leviĝis al
поднялась к ней, и в бесформенной до этого
Margarita, kaj en ĝia ĵus senforma, nigra denso
черной гуще ее обозначились ее тайны и
montriĝis ĝiaj misteroj kaj ĉarmoj lunnoktaj. La
прелести во время лунной ночи. Земля шла к
tero estis venanta al Margarita, ŝin jam
ней, и Маргариту уже обдавало запахом
ĉirkaŭblovis la odoro de la verdantaj praarbaroj. Ŝi
зеленеющих лесов. Маргарита летела над
flugis tuj super la nebulstrioj de rosmalseka
самыми туманами росистого луга, потом над
herbejo, poste super lageto. Sub ŝi ĥoris ranoj kaj
прудом. Под Маргаритой хором пели лягушки, ial tre emociige aŭdiĝis la obtuza bruo de fora а где-то вдали, почему-то очень волнуя сердце, trajno. Baldaŭ ŝi ĝin ekvidis. Ĝi rampis malrapide, шумел поезд. Маргарита вскоре увидела его.
kvazaŭ raŭpo, ŝutante fajrerojn en la aeron.
Он полз медленно, как гусеница, сыпя в воздух Margarita ĝin devancis, superflugis ankoraŭ unu искры. Обогнав его, Маргарита прошла еще
akvospegulon, kiun, sub ŝiaj piedoj, transflosis dua
над одним водным зеркалом, в котором
luno, poste ŝi ankoraŭ plimalaltiĝis kaj glisis
проплыла под ногами вторая луна, еще более
preskaŭ tuŝante per la piedoj la pintojn de gigantaj
снизилась и пошла, чуть-чуть не задевая
pinoj.
ногами верхушки огромных сосен.
Тяжкий шум вспарываемого воздуха
Kreskanta bruo de disŝirata aero aŭdiĝis malantaŭe,
послышался сзади и стал настигать Маргариту. kaj iom post iom al tiu ŝirbruo de obusa flugo Постепенно к этому шуму чего-то летящего,
aliĝis ina ridego, sonoranta je multaj kilometroj
как снаряд, присоединился слышимый на
ĉirkaŭen. Margarita turnis la kapon kaj vidis
много верст женский хохот. Маргарита
malhelan, komplikforman objekton kiu ŝin sekvis.
оглянулась и увидела, что ее догоняет какой-то Proksimiĝante al Margarita ĝi konturiĝis pli klare сложный темный предмет. Настигая
kaj ŝi vidis ke iu flugas rajde. Kaj fine ĝi estis klare
Маргариту, он все более обозначался, стало
videbla: malrapidigante sian flugon apudiĝis
видно, что кто-то летит верхом. А наконец он и Nataŝa.
совсем обозначился. Замедляя ход, Маргариту
догнала Наташа.
Она, совершенно нагая, с летящими по воздуху
Tute nuda, kun flirtantaj haroj, ŝi flugrajdis dikan
растрепанными волосами, летела верхом на
eksporkon, kiu premtenis tekon inter siaj antaŭaj
толстом борове, зажимавшем в передних
hufetoj, kaj per la malantaŭaj furioze draŝis la
копытцах портфель, а задними ожесточенно
aeron. Fojfoje ekbriletante sub lunradio, nazumo
молотящем воздух. Изредка поблескивающее в falinta de la muzelo flugis apud la rajdobesto, ligite луне, а потом потухающее пенсне, свалившееся al la ekstremo de sia ŝnureto, kaj sur la okulojn de с носа, летело рядом с боровом на шнуре, а
la eksporko senĉese glitadis ĉapelo. Margarita
шляпа то и дело наезжала борову на глаза.
rigardis pli atente, rekonis en la eksporko sian
Хорошенько всмотревшись, Маргарита узнала
najbaron Nikolao Ivaniĉ, kaj tiam ŝia ridego
в борове Николая Ивановича, и тогда хохот ее
ektondris super la arbaro, miksiĝante kun la ridego
загремел над лесом, смешавшись с хохотом
de Nataŝa.
Наташи.
— Наташка! — Пронзительно закричала
— Natanjo, bubino! — altege voĉis Margarita, —
Маргарита, — ты намазалась кремом?
ĉu vi ŝmiris lin per la kremo?
— Душенька! — Будя своими воплями
— Animo mia! — vekante per siaj ekkrioj la
заснувший сосновый лес, отвечала Наташа, —
dormantan pinarbaron respondis Nataŝa, — mia
королева моя французская, ведь я и ему
reĝino franca, ja ankaŭ al li mi ŝmiris la kalvaĵon,
намазала лысину, и ему!
ankaŭ al li!
— Принцесса! — Плаксиво проорал боров,
— Princino! — plorvoĉe blekis la eksporko
галопом неся всадницу.
galopante sub sia amazono.
— Душенька! Маргарита Николаевна! —
— Kara animo mia! Margarita Nikolavna! — kriis
Кричала Наташа, скача рядом с Маргаритой, — Nataŝa rajdante apud Margarita, — mi konfesas, сознаюсь, взяла крем. Ведь и мы хотим жить и
mi prenis iom da kremo! Ja ankaŭ ni volas vivi kaj
летать! Прости меня, повелительница, а я не
flugi! Pardonu min, moŝta sinjorino, sed mi je
вернусь, нипочем не вернусь! Ах, хорошо,
nenia prezo iros reen! Aĥ, kiom estas bone,
Маргарита Николаевна! Предложение мне
Margarita Nikolavna! Li proponon al mi faris, —
делал, — Наташа стала тыкать пальцем в шею
per la fingro Nataŝa plurfoje puŝis la konfuzite
сконфуженно пыхтящего борова, —
snufantan eksporkon en ties kolon, — proponon!
предложение! Ты как меня называл, а? —
Kiel vi min nomis, diru?
Кричала она, наклонясь к уху борова.
— Богиня, — завывал тот, — не могу я так
— Diino, — hurladis tiu, — ne povas mi tiel
быстро лететь. Я бумаги могу важные
rapide flugi! Mi riskas perdi gravajn paperojn.
растерять. Наталья Прокофьевна, я протестую.
Natalia Prokofjevna, mi protestas.
— Да ну тебя к черту с твоими бумагами! —
— Hej, iru al la diablo kun viaj paperoj! — aŭdace
Дерзко хохоча, кричала Наташа.
ridegante kriis Nataŝa.
— Что вы, Наталья Прокофьевна! Нас услышит — Kion vi diras, Natalia Prokofjevna! Se oni nin кто-нибудь! Моляще орал боров.
aŭdus! — petege blekis la eksporko.
Летя галопом рядом с Маргаритой, Наташа с
Galope flugante apud Margarita, Nataŝa sen reteni
хохотом рассказывала ей о том, что произошло la ridon rakontis al ŝi, kio okazis en la palaceto в особняке после того, как Маргарита
post ol Margarita Nikolavna forflugis trans la
Николаевна улетела через ворота.
pordegon.
Наташа созналась в том, что, не
Nataŝa konfesis, ke ŝi ne plu tuŝis iun ajn el la
прикоснувшись более ни к каким подаренным
donacitaj aĵoj, sed ke ŝi tuj formetis siajn vestojn,
вещам, она сбросила с себя одежду и кинулась
impetis al la kremo kaj rapide sin ŝmiris. Ĝi efikis
к крему и немедленно им намазалась. И с нею
ŝin ekzakte tiel, kiel ŝian mastrinon. Dum Nataŝa,
произошло то же, что с ее хозяйкой. В то
ridegante pro ĝojo, admiris antaŭ la spegulo sian
время, как Наташа, хохоча от радости,
sorĉan belon, la pordo malfermiĝis kaj aperis
упивалась перед зеркалом своею волшебною
Nikolao Ivaniĉ. Li estis ekscitita, en la manoj li
красой, дверь открылась, и перед Наташей
tenis la subrobon de Margarita Nikolavna kaj siajn
явился Николай Иванович. Он был взволнован, proprajn ĉapelon kaj tekon. Ĉe la vido de Nataŝa li в руках он держал сорочку Маргариты
stuporiĝis. Iom reakirinte la memregadon, kankre
Николаевны и собственную свою шляпу и
ruĝa, li deklaris, ke li opiniis sia devo levi la
портфель. Увидев Наташу, Николай Иванович
subrobeton, persone ĝin alporti ...
обомлел. Несколько справившись с собою, весь
красный как рак, он объявил, что счел долгом
поднять рубашечку, лично принести ее...
— Что говорил, негодяй! — Визжала и
— Ja kion li ankoraŭ diradis, la aĉulo, — ridegante
хохотала Наташа, — что говорил, на что
ŝrikis Nataŝa, — al kio li forlogis! Kiom da mono
сманивал! Какие деньги сулил. Говорил, что
li promesis. Diris, ke Klaŭdia Petrovna nenion
клавдия Петровна ничего не узнает. Что,
scios. Ĉu ne ĝuste, ĉu mi mensogas? — kriis
скажешь, вру? — Кричала Наташа борову, и
Nataŝa al la eksporko, kiu konfuzite forturnadis la
тот только сконфуженно отворачивал морду.
muzelon.
Расшалившись в спальне, Наташа мазнула
Petolante en la dormoĉambro, Nataŝa metis iom da
кремом Николая Ивановича и сама оторопела
kremo sur la kalvaĵon de Nikolao Ivaniĉ, kaj haltis
от удивления. Лицо почтенного нижнего
kvazaŭ alforĝite al la loko. La vizaĝo de la
жильца свело в пятачок, а руки и ноги
honorinda malsupra loĝanto kuntiriĝis en porkan
оказались с копытцами. Глянув на себя в
rostron, hufetoj elkreskis sur liaj piedoj kaj manoj.
зеркало, Николай Иванович отчаянно и дико
Nikolao Ivaniĉ vidis sin en la spegulo, furioze kaj
завыл, но было уже поздно. Через несколько
sovaĝe ekhurlis, sed estis jam malfrue. Post kelkaj
секунд он, оседланный, летел куда-то к черту
sekundoj, rajdate, li flugis for el Moskvo ien al la
из Москвы, рыдая от горя.
diablo, ploregante pro malespero.
— Требую возвращения моего нормального
— Mi postulas restituon de miaj normalaj
облика! — Вдруг не то исступленно, не то
personaĵoj, — subite stertoris kaj ekgruntis la
моляще прохрипел и захрюкал боров, — я не
eksporko, duone furioze, duone petege, — mi
намерен лететь на незаконное сборище!
rifuzas flugi al kontraŭleĝa fi-kunveno. Margarita
Маргарита Николаевна, вы обязаны унять вашу Nikolavna, estas via devo bridi vian
домработницу.
mastrumistinon!
— Ах, так я теперь тебе домработница?
— Ah, nun mi estas mastrumistino, ĉu? Ĉu
Домработница? — Вскрикивала Наташа,
mastrumistino? — ekkriadis Nataŝa pinĉante la
нащипывая ухо борову, — а была богиня? Ты
orelon de la eksporko. — Tamen antaŭ nelonge mi
меня как называл?
estis diino, ĉu? Kiel vi min nomis?
— Венера! — Плаксиво отвечал боров,
— Venera! — plorvoĉe respondis la eksporko
пролетая над ручьем, журчащим меж камней, и flugante super rojo murmuranta inter ŝtonoj, kaj копытцами задевая шорохом за кусты
per la hufoj susure tuŝetante avelajn arbedojn.
орешника.
— Венера! Венера! — Победно прокричала
— Venera! Venera! — triumfe kriis Nataŝa
Наташа, подбоченившись одной рукой, а
surkoksiginte unu manon kaj la alian etendante al
другую простирая к луне, — Маргарита!
la luno. — Margarita! Reĝino! Elpetu por mi, ke
Королева! Упросите за меня, чтоб меня
oni lasu min sorĉistino. Oni ĉion faros laŭ via
ведьмой оставили. Вам все сделают, вам власть
vorto, vi havas potencon!
дана!
И Маргарита отозвалась:
Kaj Margarita respondis:
— Хорошо, я обещаю!
— Bone, mi promesas!
— Спасибо! — Прокричала Наташа и вдруг
— Dankon! — voĉegis Nataŝa, kaj subite ŝi kriis
закричала резко и как-то тоскливо: — гей! Гей!
bruske kaj iel melankolie: — Hej! Hej! Pli rapide!
Скорей! Скорей! А ну-ка, надбавь! — Она
Ek, vigliĝu! — Per siaj kalkanoj ŝi spronis la
сжала пятками похудевшие в безумной скачке
flankojn de la eksporko, kaviĝintajn en la freneza
бока борова, и тот рванул так, что опять
galopo, ĝi impetis tiel, ke denove ekkrakis la
распорол воздух, и через мгновение Наташа
disŝirata aero, kaj post unu momento Nataŝa
уже была видна впереди, как черная точка, а
ŝanĝiĝis en nigran punkton malproksime antaŭ
потом и совсем пропала, и шум ее полета
Margarita, poste ŝi tute malaperis kaj la bruo de ŝia
растаял.
flugo aerdisiĝis.
Маргарита летела по-прежнему медленно в
Margarita plu flugis same malrapide super nuda kaj
пустынной и неизвестной местности, над
nekonata tereno, super montetoj, sur kiuj dise
холмами, усеянными редкими валунами,
elstaris eratikaj blokegoj kaj izolaj gigantaj pinoj.
лежащими меж отдельных громадных сосен.
Margarita flugis kaj pensis, ke verŝajne ŝi estas tre
Маргарита летела и думала о том, что она,
malproksime de Moskvo. La balailo ne plu superis
вероятно, где-то очень далеко от Москвы.
la pintojn de la pinoj, ĝi glisis inter iliaj trunkoj,
Щетка летела не над верхушками сосен, а уже
kies unu flankon arĝentizis la luno. La facilmova
между их стволами, с одного боку
ombro de la flugantino glitis sur la tero antaŭe, ĉar
посеребренными луной. Легкая тень летящей
la luno nun lumis sur ŝian dorson.
скользила по земле впереди — теперь луна
светила в спину Маргарите.
Маргарита чувствовала близость воды и
Margarita sentis la proksimecon de akvo kaj
догадывалась, что цель близка. Сосны
komprenis, ke la celo apudas. La pinoj disiĝis kaj
разошлись, и Маргарита тихо подъехала по
ŝi malabrupte glisis al kreta krutaĵo. Transe,
воздуху к меловому обрыву. За этим обрывом
malsupre en la ombro, kuŝis rivero. Nebulo pendis
внизу, в тени, лежала река. Туман висел и
kroĉite je la arbustoj ĉe la piedo de la vertikala
цеплялся за кусты внизу вертикального обрыва, krutaĵo, kaj la alia bordo estis plata kaj malalta.
а противоположный берег был плоский,
Tie, sub soleca grupo de iaj arboj larĝbranĉaraj,
низменный. На нем, под одинокой группой
flagris flameto de lignofajro kaj moviĝis figuretoj.
каких-то раскидистых деревьев, метался
Al Margarita ŝajnis, ke de tie venas juka zumo de
огонечек от костра и виднелись какие-то
gajaĉa muziko. Pli malproksime, kiom povis atingi
движущиеся фигурки. Маргарите показалось,
la rigardo, sur la arĝentizita ebenaĵo videblis nenia
что оттуда доносится какая-то зудящая
loĝejo, nenia ajn spuro de homoj.
веселенькая музыка. Далее, сколько хватало
глаз, на посеребренной равнине не виднелось
никаких признаков ни жилья, ни людей.
Маргарита прыгнула с обрыва вниз и быстро
Ŝi saltis de la krutaĵo malsupren. La akvo logis ŝin
спустилась к воде. Вода манила ее после
post la aera rajdo. Ĵetinte for la balailon, ŝi kursaltis
воздушной гонки. Отбросив от себя щетку, она en la riveron kap’antaŭe, ŝia malpeza korpo, разбежалась и прыгнула в воду вниз головой.
kvazaŭ sago, truis la akvon, kaj la ŝpruckolono
Легкое ее тело, как стрела, вонзилось в воду, и
leviĝis preskaŭ ĝis la luno. La akvo estis varma,
столб воды выбросило почти до самой луны.
kiel en banejo, kaj malplonĝinte el la likva abismo
Вода оказалась теплой, как в бане, и, вынырнув ŝi satnaĝis tute sola en la nokta rivero.
из бездны, Маргарита вдоволь наплавалась в
полном одиночестве ночью в этой реке.
Рядом с Маргаритой никого не было, но
Apude estis neniu, sed iom malproksime, malantaŭ
немного подальше за кустами слышались
la arbedoj, de kie aŭdiĝis snufado kaj plaŭdo, devis
всплески и фырканье, там тоже кто-то купался.
esti alia bananto.
Маргарита выбежала на берег. Тело ее пылало
Margarita elkuris sur la bordon. Ŝia korpo ardis
после купанья. Усталости никакой она не
post la bano. Ŝi sentis nenian lacon kaj gaje
ощущала и радостно приплясывала на влажной dancetis sur la malseka herbo. Subite ŝi ĉesis danci траве. Вдруг она перестала танцевать и
kaj aŭskultis. La snufado proksimiĝis, kaj el la
насторожилась. Фырканье стало приближаться, salikaj arbedoj montriĝis nuda dikulo kun nigra и из-за ракитовых кустов вылез какой-то голый
silka cilindro ŝovita sur la nukon. Liaj piedoj kotis
толстяк в черном шелковом цилиндре,
per ŝlimo, tiel ke li ŝajnis surhavi nigrajn botetojn.
заломленном на затылок. Ступни его ног были
Juĝante laŭ liaj hikado kaj bruaj elspiregoj, li estis
в илистой грязи, так что казалось, будто
nemalmulte drinkinta, kion, cetere, konfirmis
купальщик в черных ботинках. Судя по тому,
ankaŭ tio, ke la rivero subite ekodoris je konjako.
как он отдувался и икал, он был порядочно
выпивши, что, впрочем, подтверждалось и тем,
что река вдруг стала издавать запах коньяку.
Увидев Маргариту, толстяк стал вглядываться, Rimarkinte Margaritan, la dikulo fikse ŝin rigardis, а потом радостно заорал:
poste ĝoje kriegis:
— Что такое? Ее ли я вижу? Клодина, да ведь
— Kio? Ĉu ŝin mi vidas? Claŭdine, ja estas vi, la
это ты, неунывающая вдова? И ты здесь? — И
gaja vidvino! Ĉu ankaŭ vi estas ĉi tie? — kaj li
тут он полез здороваться.
avancis por ŝin saluti.
Маргарита отступила и с достоинством
Margarita paŝis malantaŭen kaj dignoplene
ответила:
respondis:
— Пошел ты к чертовой матери. Какая я тебе
— Iru for al la diablopatrino. Kian Klaŭdinon vi
Клодина? Ты смотри, с кем разговариваешь, — trovis ĉi tie? Rigardu bone al kiu vi parolas, — kaj и, подумав мгновение, она прибавила к своей
post momenta pripenso ŝi finis sian diron per longa
речи длинное непечатное ругательство. Все это
nepresebla sakraĵo. La tuto efikis la frivolan
произвело на легкомысленного толстяка
dikulon malebriige.
отрезвляющее действие.
— Ой! — Тихо воскликнул он и вздрогнул, —
— Oj! — li ekkrietis kaj ekskuiĝis, — pardonu
простите великодушно, светлая королева
grand’anime, tre serena reĝino Margot! Mi eraris.
Марго! Я обознался. А виноват коньяк, будь он
Pri ĉio kulpas la konjako, estu ĝi malbenita! — la
проклят! — Толстяк опустился на одно колено, dikulo metis sin sur unu genuon, per larĝa gesto цилиндр отнес в сторону, сделал поклон и
forprenis sian cilindron flanken, sin klinis kaj
залопотал, мешая русские фразы с
ekbabilis, miksante frazojn rusajn kaj francajn, ian
французскими, какой-то вздор про кровавую
sensencaĵon pri sangverŝa edziĝfesto, pri sia Pariza
свадьбу своего друга в Париже Гессара, и про
amiko Guessard, kaj pri la konjako, pri sia
коньяк, и про то, что он подавлен грустной
afilktego pro la bedaŭrinda eraro.
ошибкой.
— Ты бы брюки надел, сукин сын, — сказала,
— Prefere surmetu pantalonon, vi hundina filo, —
смягчаясь, Маргарита.
mildiĝante diris Margarita.
Толстяк радостно осклабился, видя, что
Vidante, ke ŝi ne plu koleras, la dikulo ĝoje
Маргарита не сердится, и восторженно
ridetaĉis kaj ravite raportis, ke nur tial li
сообщил, что оказался без брюк в данный
nunmomente estas sen pantalono, ke pro sia
момент лишь потому, что по рассеянности
distriĝemo li lasis ĝin ĉe la rivero Jenisejo, kie li
оставил их на реке енисее, где купался перед
antaŭ nelonge sin banis, sed ke tuj li tien flugos,
тем, но что он сейчас же летит туда, благо это
ĉar feliĉe tio estas tute apude; kaj poste, sin
рукой подать, и затем, поручив себя
rekomendinte al ŝiaj favoro kaj protekto, li
расположению и покровительству, начал
malproksimiĝis dors’antaŭe, ĝis li glitstumblis kaj
отступать задом и отступал до тех пор, пока не renversiĝis en la akvon. Tamen eĉ falante li plu поскользнулся и навзничь не упал в воду. Но и
konservis sur la vizaĝo kadrita per malgrandaj
падая, сохранил на окаймленном небольшими
vangoharoj rideton de ravo kaj sindonemo.
бакенбардами лице улыбку восторга и
преданности.
Маргарита же пронзительно свистнула и,
Margarita stride ekfajfis, ekrajdis la alflugintan
оседлав подлетевшую щетку, перенеслась над
balailon, sin transportis sur la alian bordon. Ĝin ne
рекой на противоположный берег. Тень
atingis la ombro de la kreta altaĵo, la tuta bordo
меловой горы сюда не доставала, и весь берег
estis inundata de lunlumo.
заливала луна.
Лишь только Маргарита коснулась влажной
Apenaŭ ŝi tuŝis la malsekan herbon, tuj la muziko
травы, музыка под вербами ударила сильнее, и
el sub la arboj eksonis pli laŭte, kaj pli gaje ŝprucis
веселее взлетел сноп искр из костра. Под
la fajrera garbo de la lignofajro. Sub la salikoj, sub
ветвями верб, усеянными нежными,
ties branĉoj prezentantaj delikatajn, lanugajn
пушистыми сережками, видными в луне,
amentojn klare videblajn en la lunlumo,
сидели в два ряда толстомордые лягушки и,
dikmuzelaj ranoj sidis en du vicoj kaj per lignaj
раздуваясь как резиновые, играли на
ŝalmetoj ludis, kaŭĉuke aerŝveliĝante, bravuran
деревянных дудочках бравурный марш.
marŝon. Lumineskaj putrolignaĵoj, fiksitaj antaŭ la
Светящиеся гнилушки висели на ивовых
muzikistoj sur la salikaj vergoj, prilumis la notojn,
прутиках перед музыкантами, освещая ноты, на sur la ranaj muzeloj ludis la flagra lumo de la лягушачьих мордах играл мятущийся свет от
lignofajro.
костра.
Марш игрался в честь Маргариты. Прием ей
La marŝo estis plenumata honore al Margarita. La
оказан был самый торжественный. Прозрачные
akcepto al ŝi farita estis plej solena. La diafanaj
русалки остановили свой хоровод над рекою и
niksinoj interrompis sian surriveran rondodancon,
замахали Маргарите водорослями, и над
ŝin bonvenigis svingante akvoherbojn, kaj aŭdeble
пустынным зеленоватым берегом простонали
ĝis malproksima foro ĝemsonis super la verdeta,
далеко слышные их приветствия. Нагие
dezerta bordo iliaj salutoj. Nudaj sorĉistinoj,
ведьмы, выскочив из-за верб, выстроились в
elkurinte de malantaŭ la salikoj, viciĝis en unu
ряд и стали приседать и кланяться
linion kaj faris profundajn kortegajn riverencojn. Iu
придворными поклонами. Кто-то козлоногий
kapropiedulo impetis al Margarita, adorkisis ŝian
подлетел и припал к руке, раскинул на траве
manon, larĝe sternis sur la herbo silkan tukon,
шелк, осведомляясь о том, хорошо ли купалась demandis, ĉu agrabla estis la bano de la reĝino, ŝin королева, предложил прилечь и отдохнуть.
invitis iom kuŝi kaj ripozi.
Маргарита так и сделала. Козлоногий поднес
Tiel ŝi faris. La kapropieda prezentis al ŝi pokalon
ей бокал с шампанским, она выпила его, и
da ĉampano, ŝi trinkis kaj ŝia koro varmiĝis.
сердце ее сразу согрелось. Осведомившись о
Demandinte, kie estas Nataŝa, ŝi ricevis la
том, где Наташа, она получила ответ, что
respondon, ke Nataŝa jam sin banis kaj forflugis
Наташа уже выкупалась и полетела на своем
sur sia eksporko antaŭen en Moskvon por sciigi, ke
борове вперед, в москву, чтобы предупредить о Margarita baldaŭ venos, kaj por helpi prepari ŝian том, что Маргарита скоро будет, и помочь
tualeton.
приготовить для нее наряд.
Короткое пребывание Маргариты под вербами
Incidento intervenis dum la mallonga restado de
ознаменовалось одним эпизодом. В воздухе
Margarita sub la salikoj. Siblo disŝiris la aeron, kaj
раздался свист, и черное тело, явно
nigra korpo, evidente maltrafinte sian celon, falis
промахнувшись, обрушилось в воду. Через
en la akvon. Post kelkaj momentoj antaŭ Margarita
несколько мгновений перед Маргаритой
staris tiu sama dika vanĝarulo, kiu tiom
предстал тот самый толстяк-бакенбардист, что
malprospere sin prezentis sur la alia bordo.
так неудачно представился на том берегу. Он
Verŝajne li sukcesis jam viziti Jenisejon, ĉar nun li
успел, по-видимому, смотаться на енисей, ибо
surhavis frakan kompleton, sed estis malseka de la
был во фрачном наряде, но мокр с головы до
kapo ĝis la piedoj. La konjako duafoje lin
ног. Коньяк подвел его вторично: высаживаясь, misservis: volante alteriĝi li trafis en la akvon.
он все-таки угодил в воду. Но улыбки своей он Tamen sian rideton li ne perdis ankaŭ en tiu не утратил и в этом печальном случае, и был
ĉagrena okazo, kaj ridante Margarita allasis lin kisi
смеющеюся Маргаритой допущен к руке.
ŝian manon.
Затем все стали собираться. Русалки доплясали Poste ĉiuj komencis sin prepari al foriro. La свой танец в лунном свете и растаяли в нем.
niksinoj finis sian dancon en la lunlumo kaj en ĝi
Козлоногий почтительно осведомился у
dissolviĝis. La kapropieda respekte demandis
Маргариты, на чем она прибыла на реку; узнав,
Margaritan, kiel ŝi venis al la rivero; informite, ke
что она явилась верхом на щетке, сказал:
ŝi alrajdis sur balailo, li diris:
— О, зачем же, это неудобно, — мигом
— Ho, kial do, tio estas ja maloportuna! — kaj en
соорудил из двух сучков какой-то
unu momento kunmetinte el du branĉetoj ian
подозрительный телефон и потребовал у кого-
dubindan telefonon li postulis, ke oni tuj sendu
то сию же минуту прислать машину, что и
aŭtomobilon, kio fakte plenumiĝis, kaj efektive
исполнилось, действительно, в одну минуту.
antaŭ ol pasis unu minuto. Sur la insulon
На остров обрушилась буланая открытая
malleviĝis izabela kabrioleto, tamen ĉe la stirrado
машина, только на шоферском месте сидел не
sidis ne ordinara ŝoforo sed nigra longbeka
обычного вида шофер, а черный длинноносый
kampokorvo kun laktola kaskedo kaj
грач в клеенчатой фуражке и в перчатках с
grandmanumaj gantoj. La insuleto dezertiĝis. En la
раструбами. Островок опустел. В лунном
lumflamado dissolviĝis la forflugintaj sorĉistinoj.
пылании растворились улетевшие ведьмы.
La lignofajro estis estingiĝanta, kaj griza cindro
Костер догорал, и угли затягивало седой золой.
kovris la karbiĝintajn ŝtipojn.
бакенбардист и козлоногий подсадили
La vanĝarulo kaj la kapropieda helpis Margaritan
Маргариту, и она опустилась на широкое
suriri la veturilon, kaj ŝi sidigis sin sur la larĝa
заднее сидение. Машина взвыла, прыгнула и
malantaŭa benko. La aŭtomobilo ekblekis, saltis,
поднялась почти к самой луне, остров пропал,
leviĝis preskaŭ ĝis la luno, la insulo malaperis,
пропала река, Маргарита понеслась в Москву.
malaperis la rivero. Plenrapide Margarita estis
revenanta al Moskvo.
Глава 22. При свечах
Ĉapitro 22 ĈE LA KANDELA
LUMO
Ровное гудение машины, летящей высоко над
La unutona zumado de la veturilo, fluganta alte
землей, убаюкивало Маргариту, а лунный свет
super la tero, lulis Margaritan, la luna lumo agrable
ее приятно согревал. Закрыв глаза, она отдала
ŝin varmigis. Ferminte la okulojn ŝi prezentis sian
лицо ветру и думала с какой-то грустью о
vizaĝon al la vento kaj iom bedaŭre pensis pri la
покинутом ею неизвестном береге реки,
nekonata riverbordo kiun ŝi ĵus forlasis kaj kiun, ŝi
которую, как она чувствовала, она никогда
antaŭsentis, ŝi neniam revidos. Post ĉiuj sorĉaĵoj
более не увидит. После всех волшебств и чудес
kaj mirakloj de la hodiaŭa vespero ŝi bone
сегодняшнего вечера она уже догадывалась, к
komprenis, kies gastino ŝi estos, sed tio ŝin ne
кому именно в гости ее везут, но это не пугало
timigis. La espero, ke tie ŝi sukcesos revenigi sian
ее. Надежда на то, что там ей удастся добиться
feliĉon, ŝin kuraĝigis. Cetere, ŝiaj revoj pri tiu
возвращения своего счастья, сделала ее
feliĉo daŭris nelonge. Ĉu tial, ke la kampokorvo
бесстрашной. Впрочем, долго мечтать в
bone ŝoforis, ĉu tiom bona estis la veturilo, ĉiukaze
машине об этом счастье ей не пришлось. Грач
tre baldaŭ Margarita, malferminte la okulojn, vidis
ли хорошо знал свое дело, машина ли была
antaŭ si ne la praarbaran malhelon sed la
хороша, но только вскоре Маргарита, открыв
trembrilan lagon de Moskvaj lumoj. La nigra
глаза, увидела под собой не лесную тьму, а
ŝoforbirdo dumfluge malŝraŭbis la dekstran
дрожащее озеро московских огней. Черная
antaŭan radon kaj surterigis la veturilon en iu
птица-шофер на лету отвинтил правое переднее senhoma tombejo apud Dorogomilovo. Sen
колесо, а затем посадил машину на каком-то
demandi pri io ajn, Margarita kun sia ŝvabrilo eliris
совершенно безлюдном кладбище в районе
apud tomboŝtono, la kampokorvo startigis la
драгомилова. Высадив ни о чем не
veturilon, direktante ĝin rekte al ravino ekster la
спрашивающую Маргариту возле одного из
tombejo. La aŭtomobilo bruege falis en la ravinon
надгробий вместе с ее щеткой, грач запустил
kaj frakasiĝis. La kampokorvo salute tuŝis sian
машину, направив ее прямо в овраг за
kaskedon, saltis sur la radon kaj rajde forflugis.
кладбищем. В него она с грохотом обрушилась
и в нем погибла. Грач почтительно козырнул,
сел на колесо верхом и улетел.
Тотчас из-за одного из памятников показался
Tuj de malantaŭ tomba monumento aperis nigra
черный плащ. Клык сверкнул при луне, и
mantelo. En la lunlumo ekbrilis kojnodentego kaj
Маргарита узнала Азазелло. Тот жестом
Margarita rekonis Azazellon. Tiu geste invitis ŝin
пригласил Маргариту сесть на щетку, сам
surbalaiĝi, mem saltis sur longan rapiron, ambaŭ
вскочил на длинную рапиру, оба взвились и
leviĝis en la aeron kaj post kelkaj sekundoj
никем не замеченные через несколько секунд
rimarkite de neniu surteriĝis apud la n-ro 302-bis
высадились около дома №302-бис на Садовой
ĉe la strato Sadovaja.
улице.
Когда, под мышкой неся щетку и рапиру,
Sub la pordega arko, kien ili sin direktis portante
спутники проходили подворотню, Маргарита
subbrake siajn rapiron kaj balailon, Margarita
заметила томящегося в ней человека в кепке и
rimarkis viron kun mola kaskedo kaj altaj botoj,
высоких сапогах, вероятно, кого-то
kiu ŝajnis langvore atendi iun. Kiom ajn malbruaj
поджидавшего. Как ни легки были шаги
estis la paŝoj de Azazello kaj Margarita, la sole
Азазелло и Маргариты, одинокий человек их
staranta homo ilin aŭdis kaj faris abruptan movon,
услыхал и беспокойно дернулся, не понимая,
ne komprenante, kiu pasas.
кто их производит.
Второго, до удивительности похожего на
Duan viron, mirinde similan al la unua, ili
первого, человека встретили у шестого
renkontis antaŭ la pordo de la sesa enirejo. Denove
подъезда. И опять повторилась та же история.
okazis tio sama. Paŝoj ... La viro rapide sin turnis
Шаги... Человек беспокойно оглянулся и
kaj malsereniĝis. Kiam la pordo malfermiĝis kaj
нахмурился. Когда же дверь открылась и
refermiĝis, li impetis post la nevideblajn enirintojn,
закрылась, кинулся вслед за невидимыми
rigardis en la ŝtuparejon sed, kompreneble, neniun
входящими, заглянул в подъезд, но ничего,
vidis.
конечно, не увидел.
Третий, точная копия второго, а стало быть, и
La tria, ekzakta kopio de la dua, kaj sekve, ankaŭ
первого, дежурил на площадке третьего этажа.
de la unua, deĵoris sur la ŝtuparplaceto de la tria
Он курил крепкие папиросы, и Маргарита
etaĝo. Li fumis fortan cigaredon, kaj pasante preter
раскашлялась, проходя мимо него. Курящий,
li Margarita plurfoje tusis. La fumanto salte leviĝis
как будто его кольнули, вскочил со скамейки,
de sia benko, streĉe rigardis ĉirkaŭen, iris al la
на которой сидел, начал беспокойно
balustrado, rigardis malsupren. Je tiu momento
оглядываться, подошел к перилам, глянул вниз. Margarita kaj ŝia akompananto jam estis ĉe la Маргарита со своим провожатым в это время
pordo de la apartamento n-ro 50. Ili ne sonorigis,
уже была у дверей квартиры №50. Звонить не
Azazello senbrue malfermis la pordon per sia
стали, Азазелло бесшумно открыл дверь своим ŝlosilo.
ключом.
Первое, что поразило Маргариту, это та тьма, в La unua afero, kiu surprizis Margaritan, estis la которую они попали. Ничего не было видно,
malhelo en kiun ŝi paŝis. Nenio estis videbla,
как в подземелье, и Маргарита невольно
kvazaŭ en kripto, kaj por ne mispaŝi ŝi nevole
уцепилась за плащ Азазелло, опасаясь
kroĉiĝis je la mantelo de sia akompananto. Sed ĉi
споткнуться. Но тут вдалеке и вверху замигал
tiam malproksime supre ekbrilis flameto de lampo
огонек какой-то лампадки и начал
venanta renkonten. Sen halti, Azazello prenis de
приближаться. Азазелло на ходу вынул из-под
sub la brako de Margarita la ŝvabrilon, kaj ĝi
мышки Маргариты щетку, и та исчезла без
senbrue malaperis en la malhelo. Ili komencis
всякого стука в темноте. Тут стали
suriradi larĝajn ŝtupojn, kiuj al Margarita ŝajnis
подниматься по каким-то широким ступеням, и sennombraj. Estis neimagebla, ke la antaŭĉambro Маргарите стало казаться, что им конца не
de ordinara Moskva apartamento povus ampleksi
будет. Ее поражало, как в передней
tian kvankam nevideblan, sed klare sentatan,
обыкновенной московской квартиры может
mirinde senfinan ŝtuparon. Tamen la suriro finiĝis
поместиться эта — необыкновенная невидимая, kaj Margarita komprenis, ke ŝi staras sur placeto.
но хорошо ощущаемая бесконечная лестница.
La flameto venis tute proksimen, kaj en ĝia lumo
Но тут подъем кончился, и Маргарита поняла,
Margarita vidis la vizaĝon de alta maldika viro en
что стоит на площадке. Огонек приблизился
nigro, kiu tenis la lampon en sia mano. Ĉiu ajn, kiu
вплотную, и Маргарита увидела освещенное
dum la lastaj tagoj havis la malfeliĉon troviĝi sur
лицо мужчины, длинного и черного,
lia vojo, sendube tuj lin rekonus eĉ en la malforta
держащего в руке эту самую лампадку. Те, кто
lumo de la flamlangeto. Li estis Kerubjev, alinome
имел уже несчастие в эти дни попасться на его
Fagoto.
дороге, даже при слабом свете язычка в
лампадке, конечно, тотчас же узнали бы его.
Это был Коровьев, он же Фагот.
Правда, внешность Коровьева весьма
Cetere, la aspekto de Kerubjev tre ŝanĝiĝis. La
изменилась. Мигающий огонек отражался не в
trembrilan lumeton spegulis ne la fendita nazumo,
треснувшем пенсне, которое давно пора было
kiun jam antaŭ longe endus forĵeti en la rubujon,
бы выбросить на помойку, а в монокле, правда, sed monoklo, verdire, same fendita. La etaj тоже треснувшем. Усишки на наглом лице
lipharoj sur la senhonta vizaĝo estis frizitaj kaj
были подвиты и напомажены, а чернота
pomaditaj, kaj nigra li aspektis tial, ke li surhavis
Коровьева объяснялась очень просто — он был frakon. Blankis nur lia brusto.
во фрачном наряде. Белела только его грудь.
Маг, регент, чародей, переводчик или черт его
La magiisto, kapelestro, sorĉisto, ĉiĉerono aŭ la
знает кто на самом деле — словом, Коровьев — diablo scias, kio fakte — unuvorte, Kerubjev —
раскланялся и, широко проведя лампадой по
salute kapoklinis kaj svingis la lampon en larĝa
воздуху, пригласил Маргариту следовать за
gesto, invitante Margaritan lin sekvi. Azazello
ним. Азазелло исчез.
malaperis.
«Удивительно странный вечер, — думала
«Mirinde stranga vespero!» pensis Margarita. «Al
Маргарита, — я всего ожидала, но только не
ĉio mi estis preparita, krom al ĉi tio! Ĉu paneis ĉe
этого! Электричество, что ли, у них потухло?
ili la elektro? Sed la plej frapa estas la amplekso de
Но самое поразительное — размеры этого
tiu ejo. Kiel ĉio ĉi povas enŝoviĝi en Moskvan
помещения. Каким образом все это может
apartamenton? Tutsimple neniel.»
втиснуться в московскую квартиру? Просто-
напросто никак не может».
Как ни мало давала свету коровьевская
Kiom ajn malforta estis la lumo de la lampo, tamen
лампадка, Маргарита поняла, что она
Margarita komprenis, ke ŝi estas en nemezureble
находится в совершенно необъятном зале, да
vasta salonego, kiu krome havas kolonaron,
еще с колоннадой, темной и по первому
senluman kaj, laŭ la unua impreso, senfinan. Antaŭ
впечатлению бесконечной. Возле какого-то
sofo Kerubjev haltis, metis la lampon sur apudan
диванчика Коровьев остановился, поставил
soklon, geste invitis Margaritan sidiĝi kaj mem
свою лампадку на какую-то тумбу, жестом
restis stari en pentrinda pozo, sin apogante sur la
предложил Маргарите сесть, а сам поместился
soklon.
подле в живописной позе — облокотившись на
тумбу.
— Разрешите мне представиться вам, —
— Permesu, ke mi min prezentu, — li knaris, —
заскрипел Коровьев, — Коровьев. Вас
Kerubjev. Vi miras, ke mankas lumo, ĉu? «Pro
удивляет, что нет света? Экономия, как вы,
ŝparemo», certe, vi pensas. Neniel ajn! La unua
конечно, подумали? Ни-ни-ни. Пусть первый
venonta ekzekutisto, ekzemple unu el tiuj, kiuj
попавшийся палач, хотя бы один из тех,
hodiaŭ, iom pli malfrue, havos la honoron kisi vian
которые сегодня, немного позже, будут иметь
genuon, forhaku mian kapon sur tiu sama soklo, se
честь приложиться к вашему колену, на этой
estas tiel. Tutsimple messire malŝatas la elektran
же тумбе оттяпает мне голову, если это так.
lumon, tial ni ŝaltos ĝin je la lasta momento. Kaj
Просто мессир не любит электрического света, tiam, bonvolu kredi, ĝi ne mankos. Eĉ, mi diru, и мы дадим его в самый последний момент. И
estus bone havi da ĝi iom malpli.
тогда, поверьте, недостатка в нем не будет.
Даже, пожалуй, хорошо было бы, если б его
было поменьше.
Коровьев понравился Маргарите, и трескучая
Kerubjev plaĉis al Margarita, lia kraka babilado
его болтовня подействовала на нее
efikis ŝin trankvilige.
успокоительно.
— Нет, — ответила Маргарита, — более всего
— Ne, — ŝi respondis, — pleje mi miras pri tio,
меня поражает, где все это помещается. — Она kie la tuto enestas. — Per larĝa gesto de sia brako повела рукой, подчеркивая при этом
ŝi montris la nemezureblon de la salonego.
необъятность зала.
Коровьев сладко ухмыльнулся, отчего тени
Kerubjev dolĉe rikanis, pro kio ombroj movetis en
шевельнулись в складках у его носа.
la faldoj de lia nazo.
— Самое несложное из всего! — Ответил он.
— La plej simpla el ĉio! — li respondis. — Ĉiu
— Тем, кто хорошо знаком с пятым
sperta pri la kvina dimensio tute facile povas
измерением, ничего не стоит раздвинуть
vastigi ejon ĝis la dezirata amplekso. Mi eĉ
помещение до желательных пределов. Скажу
kuraĝas aserti, estimata sinjorino, ke ĝis diable
вам более, уважаемая госпожа, до черт знает
granda amplekso! Cetere, — plu babilis Kerubjev,
каких пределов! Я, впрочем, — продолжал
— mi konis homojn, kiuj sen koncepti la kvinan
болтать Коровьев, — знавал людей, не
dimension aŭ ion ajn faris perfektajn miraklojn
имевших никакого представления не только о
koncerne la plivastigon de sia loĝejo. Ekzemple,
пятом измерении, но и вообще ни о чем не
oni rakontis al mi, ke iu urbano, ricevinte
имевших никакого представления и тем не
triĉambram apartamenton ĉe Zemljanoj-Val, sen ia
менее проделывавших чудеса в смысле
ajn kvina dimensio aŭ simila umo kaporompa tuj
расширения своего помещения. Так, например, transformis ĝin en kvarĉambran helpe de simpla один горожанин, как мне рассказывали,
vando, per kiu li dividis unu el la ĉambroj.
получив трехкомнатную квартиру на земляном
валу, без всякого пятого измерения и прочих
вещей, от которых ум заходит за разум,
мгновенно превратил ее в четырехкомнатную,
разделив одну из комнат пополам
перегородкой.
Засим эту он обменял на две отдельных
»Nu, tiun apartamenton li ŝanĝis kontraŭ du loĝejoj
квартиры в разных районах Москвы — одну в
en diversaj distriktoj de Moskvo: la unu havis tri,
три и другую в две комнаты. согласитесь, что
kaj la alia du ĉambrojn. Konsentu, ke nun la
их стало пять. Трехкомнатную он обменял на
nombro de ĉambroj iĝis kvin. La unuan li ŝanĝis
две отдельных по две комнаты и стал
kontraŭ du apartaj apartamentoj duĉambraj, kaj iĝis
обладателем, как вы сами видите, шести
posedanto, kiel vi komprenas, de ses ĉambroj,
комнат, правда, рассеянных в полном
verdire, disĵetitaj en plena malordo tra tuta
беспорядке по всей Москве. Он уже собирался
Moskvo. Jam li estis preparanta la lastan kaj plej
произвести последний и самый блистательный
brilan pirueton, anonci per gazeto, ke li ŝanĝas ses
вольт, поместив в газете объявление, что
ĉambrojn en diversaj distriktoj de Moskvo kontraŭ
меняет шесть комнат в разных районах Москвы unu kvinĉambra loĝejo sur Zemljanoj-Val, kiam lia на одну пятикомнатную квартиру на земляном
agado subite ĉesis pro kialoj, de li nedependaj.
валу, как его деятельность, по не зависящим от Supozeble ankaŭ nun li havas ĉambron, sed mi него причинам, прекратилась. Возможно, что
riskus aserti, ke ĝi situas ekster Moskvo. Degnu
он сейчас и имеет какую-нибудь комнату, но
agnoski, ke tiu ruzulo estas pli kurioza ol via ŝatata
только, смею вас уверить, что не в Москве.
kvina dimensio!
Вот-с, каков проныра, а вы изволите толковать
про пятое измерение.
Маргарита, хоть и не толковала вовсе про пятое Margarita eĉ unu vorton ne diris pri la kvina измерение, а толковал о нем сам Коровьев,
dimensio — ja Kerubjev mem pri ĝi parolis —
весело рассмеялась, прослушав рассказ о
tamen ŝi gaje ridis aŭskultante la rakonton pri la
похождениях квартирного проныры. Коровьев
loĝeja fripono. Kerubjev daŭrigis:
же продолжал:
— Но к делу, к делу, Маргарита Николаевна.
— Tamen al la afero, Margarita Nikolavna. Vi
Вы женщина весьма умная и, конечно, уже
estas virino tre inteligenta kaj sendube vi jam
догадались о том, кто наш хозяин.
komprenis, kiu estas nia gastiganto.
Сердце Маргариты стукнуло, и она кивнула
Margarita sentis sian koron fari fortan baton kaj
головой.
kapjesis.
— Ну, вот-с, вот-с, — говорил Коровьев, — мы
— Nu jes, tre bone, — diris Kerubjev, — ni estas
враги всяких недомолвок и таинственностей.
malamikoj de ĉia prisilento kaj sekretemo. Ĉiujare
Ежегодно мессир дает один бал. Он называется
messire donas unu balon. Oni nomas ĝin la
весенним балом полнолуния, или балом ста
printempa balo de la plenluno, aŭ la balo de la cent
королей. Народу! — Тут Коровьев ухватился за reĝoj. Da gastoj! — ĉi tiam Kerubjev metis la щеку, как будто у него заболел зуб, — впрочем, manon sur sian vangon, kvazaŭ pro dentodoloro, я надеюсь, вы сами в этом убедитесь. Так вот-с: — cetere, mi esperas, ke vi mem ĉion vidos. Nu, мессир холост, как вы, конечно, сами
messire ne havas edzinon, vi, sendube, tion
понимаете. Но нужна хозяйка, — Коровьев
komprenas. Tamen estas bezonata balmastrino, —
развел руками, — согласитесь сами, без
Kerubjev disetendis siajn brakojn, — vi mem juĝu,
хозяйки...
ja sen mastrino ...
Маргарита слушала Коровьева, стараясь не
Margarita aŭskultis lin, penante ne eligi eĉ unu
проронить ни слова, под сердцем у нее было
vorton, ŝi sentis malvarmon sub la koro, la espero
холодно, надежда на счастье кружила ее
pri feliĉo estis kapturna.
голову.
— Установилась традиция, — говорил далее
— Estiĝis tradicio, — plu parolis Kerubjev, — ke
Коровьев, — хозяйка бала должна непременно
la balmastrino, unue, havu la nomon Margarita, kaj
носить имя Маргариты, во-первых, а во-
due, ke ŝi estu lokanino. Do, degnu atenti, ke ni
вторых, она должна быть местной уроженкой.
vojaĝas, kaj nuntempe estas en Moskvo. Cent
А мы, как изволите видеть, путешествуем и в
dudek unu Margaritajn trovis ni en Moskvo, kaj ĉu
данное время находимся в Москве. Сто
vi kredos? — Kerubjev malespere frapis sin sur la
двадцать одну Маргариту обнаружили мы в
gluteon, — neniu ajn taŭgas! Sed fine la favora
Москве, и, верите ли, — тут Коровьев с
sorto ...
отчаянием хлопнул себя по ляжке, — ни одна
не подходит. И, наконец, счастливая судьба...
Коровьев выразительно ухмыльнулся, наклоняя Kerubjev esprimive rikanis klinante sian korpon, стан, и опять похолодело сердце у Маргариты.
kaj Margarita refoje sentis malvarmon ĉe la koro.
— Короче! — Вскричал Коровьев, — совсем
— Resume! — ekkriis Kerubjev, — tute koncize:
коротко: вы не откажетесь принять на себя эту
ĉu vi bonvolos akcepti tiun devon?
обязанность?
— Не откажусь, — твердо ответила Маргарита.
— Mi akceptas, — firme respondis Margarita.
— Кончено! — Сказал Коровьев и, подняв
— Decidite! — diris Kerubjev; levinte la lampon li
лампаду, добавил: — прошу за мной.
aldonis: — Bonvolu sekvi min.
Они пошли между колоннами и наконец
Ili iris inter la kolonoj kaj fine atingis alian
выбрались в какой-то другой зал, в котором
salonon, kie forte odoris je citrono, kie aŭdiĝis
почему-то сильно пахло лимоном, где
susuroj kaj io tuŝis la kapon de Margarita. Ŝi
слышались какие-то шорохи и где что-то
skuiĝis.
задело Маргариту по голове. Она вздрогнула.
— Не пугайтесь, — сладко успокоил Коровьев, — Ne timu, — miele trankviligis ŝin Kerubjev
беря Маргариту под руку, — бальные
prenante ŝian brakon, — tio estas la balaj artifikoj
ухищрения Бегемота, ничего более. И вообще я de Behemoto, nenio plia. Ĝenerale mi aŭdacas
позволю себе смелость посоветовать вам,
konsili al vi, Margarita Nikolavna, neniam kaj
Маргарита Николаевна, никогда и ничего не
neniun timi. Tio estas malprudenta. La balo estos
бояться. Это неразумно. Бал будет пышный, не pompa, tion mi ne kaŝu. Ni vidos personojn, la стану скрывать от вас этого. Мы увидим лиц,
amplekso de kies potenco siatempe estis tre
объем власти которых в свое время был
granda. Sed, vere, se oni konsideras, kiom
чрезвычайно велик. Но, право, как подумаешь
mikroskope malgranda estas ilia povo kompare
о том, насколько микроскопически малы их
kun la povo de tiu, al kies sekvantaro mi havas la
возможности по сравнению с возможностями
honoron aparteni, do, tio impresas komike, mi eĉ
того, в чьей свите я имею честь состоять,
diru, melankolie. Cetere, vi mem havas reĝan
становится смешно и, даже я бы сказал,
sangon.
грустно. Да и притом вы сами — королевской
крови.
— Почему королевской крови? — Испуганно
— Kial, reĝan sangon? — timigite flustris
шепнула Маргарита, прижимаясь к Коровьеву.
Margarita, sin premetante al Kerubjev.
— Ах, королева, — игриво трещал Коровьев,
— Ah, reĝino, — kokete babilis Kerubjev, — la
— вопросы крови — самые сложные вопросы в aferoj de la sango estas la plej komplikaj aferoj de мире! И если бы расспросить некоторых
la mondo! Se oni pridemandus kelkajn praavinojn
прабабушек и в особенности тех из них, что
— precipe tiujn el ili, kiuj havis la reputacion de
пользовались репутацией смиренниц,
modestulino — plej mirindaj sekretoj aperus,
удивительнейшие тайны открылись бы,
estimata Margarita Nikolavna. Mi neniel
уважаемая Маргарита Николаевна. Я ничуть не
malpravos, se parolante pri tio mi mencios kaprice
погрешу, если, говоря об этом, упомяну о
miksatan kartaron. Estas aferoj, por kiuj validas
причудливо тасуемой колоде карт. Есть вещи, в nek la sociordaj baroj, nek la ŝtataj limoj. Mi которых совершенно недействительны ни
sufloru: franca reĝino, kiu vivis en la dek sesa
сословные перегородки, ни даже границы
jarcento, estus, probable, tre surprizita, se oni ŝin
между государствами. Намекну: одна из
informus, ke ŝian ĉarman pra-pra-pra-pra-nepinon
французских королев, жившая в шестнадцатом mi, post multaj jaroj, brak-al-brake kondukos tra la веке, надо полагать, очень изумилась бы, если
balaj salonoj en Moskvo. Sed ni jam venis!
бы кто-нибудь сказал ей, что ее прелестную
прапрапраправнучку я по прошествии многих
лет буду вести под руку в Москве по бальным
залам. Но мы пришли!
Тут Коровьев задул свою лампаду, и она
Kerubjev blov’estingis sian lampon, ĝi malaperis el
пропала у него из рук, и Маргарита увидела
lia mano kaj Margarita ekvidis lumstrieton kuŝi sur
лежащую на полу перед нею полоску света под la planko, antaŭ ŝi, sub malhela pordo. Sur tiun какой-то темной дверью. И в эту дверь
pordon Kerubjev mallaŭte frapetis. Margarita tiel
Коровьев тихо стукнул. Тут Маргарита
ekscitiĝis, ke ŝiaj dentoj klakis kaj malvarmo
взволновалась настолько, что у нее застучали
trakuris ŝian dorson. La pordo malfermiĝis. La
зубы и по спине прошел озноб. Дверь
ĉambro estis negranda. Ŝi vidis larĝan kverklignan
раскрылась. Комната оказалась очень
liton kun ĉifitaj, malpuraj tukoj kaj kuseno. Antaŭ
небольшой. Маргарита увидела широкую
la lito staris kverka tablo kun ĉizitaj piedoj, sur ĝi
дубовую кровать со смятыми и скомканными
altis kandelabro kies sep ingoj havis la formon de
грязными простынями и подушкою. Перед
grandkrifa birda piedo. En la oraj birdpiedoj brulis
кроватью стоял дубовый на резных ножках
dikaj vaksaj kandeloj.
стол, на котором помещался канделябр с
гнездами в виде когтистых птичьих лап. В этих
семи золотых лапах горели толстые восковые
свечи.
Кроме этого, на столике была большая
Krome, sur la tablo estis granda ŝaktabulo kun
шахматная доска с фигурками, необыкновенно mirinde fajne faritaj figuretoj. Sur trivita tapiŝeto искусно сделанными. На маленьком вытертом
staris negranda piedbenko. Estis ankoraŭ unu tablo,
коврике стояла низенькая скамеечка. Был еще
sur kiu staris ora kaliko kaj alia kandelabro kun
один стол с какой-то золотой чашей и другим
serpentformaj branĉoj. En la ĉambro odoris je
канделябром, ветви которого были сделаны в
sulfuro kaj peĉo, la ombroj de la kandelabroj
виде змей. В комнате пахло серой и смолой,
interkruciĝis sur la planko.
тени от светильников перекрещивались на
полу.
Среди присутствующих Маргарита сразу
Inter la ĉeestantoj ŝi tuj rekonis Azazellon, nun li
узнала Азазелло, теперь уже одетого во фрак и
surhavis frakon kaj staris ĉe la kaploko de la lito.
стоящего у спинки кровати. Принарядившийся Tiu eleganta Azazello neniel similis la rabiston, kia Азазелло уже не походил на того разбойника, в li aspektis konatiĝante kun ŝi en la Aleksandra виде которого являлся Маргарите в
ĝardeno; nun li tre galante sin klinis salutante
Александровском саду, и поклонился он
Margaritan.
Маргарите чрезвычайно галантно.
Нагая ведьма, та самая Гелла, что так смущала
La nuda sorĉistino, tiu sama Hella, kiu tiom
почтенного буфетчика Варьете, и, увы, та
konfuzis la honorindan bufediston de Varieteo, kaj
самая, которую, к великому счастью, вспугнул
— ho ve! — tiu sama kiun, feliĉe, fortimigis la
петух в ночь знаменитого сеанса, сидела на
kokokrio en la nokto de la fama spektaklo, sidis sur
коврике на полу у кровати, помешивая в
la tapiŝeto antaŭ la lito, turnmovante en kaserolo
кастрюле что-то, от чего валил серный пар.
ion, kio produktis abundan sulfuran vaporon.
Кроме этих, был еще в комнате сидящий на
Krom tiuj du, en la ĉambro estis grandega nigra
высоком табурете перед шахматным столиком
virkato, kiu sidis antaŭ la ŝaka tablo tenante en la
громаднейший черный котище, держащий в
dekstra antaŭa piedo ŝakĉevalon.
правой лапе шахматного коня.
Гелла приподнялась и поклонилась Маргарите. Hella ekstaris kaj sin klinis antaŭ Margarita. Same То же сделал и кот, соскочивши с табурета;
faris la kato: ĝi desaltis de la tabureto, riverencis
шаркая правой задней лапой, он уронил коня и
movante la dekstran malantaŭan piedon, lasis fali
полез за ним под кровать.
la ĉevalon kaj rampis sub la liton por serĉi la
pecon.
Все это замирающая от страха Маргарита
Ĉion ĉi Margarita, duonviva pro timo, vidis
разглядела в коварных тенях от свечей кое-как. malklare en la perfida kandela lumo. Ŝian rigardon Взор ее притягивала постель, на которой сидел katenis la lito, ja sur ĝi sidis tiu, kiun antaŭ
тот, кого еще совсем недавно бедный Иван на
nelonge, ĉe la Patriarĥa, la kompatinda Ivano
Патриарших прудах убеждал в том, что дьявола provis konvinki, ke la diablo ne ekzistas. Tiu не существует. Этот несуществующий и сидел
neekzistanto nun sidis sur la lito.
на кровати.
Два глаза уперлись Маргарите в лицо. Правый
Du okuloj rigardis ŝin rekte en la vizaĝon. La
с золотою искрой на дне, сверлящий любого до
dekstra, en kies profundo brilis ora fajrero,
дна души, и левый — пустой и черный, вроде
traboranta ĉiun ajn ĝis la fundo de ties animo; la
как узкое игольное ухо, как выход в бездонный maldekstra, nigra kaj malplena, kvazaŭ mallarĝa колодец всякой тьмы и теней. Лицо Воланда
kudriltruo, kvazaŭ aperturo de senfunda puto de
было скошено на сторону, правый угол рта
ĉiaj mallumo kaj ombroj. La vizaĝo de Voland
оттянут книзу, на высоком облысевшем лбу
estis oblikva, la dekstra buŝ’angulo estis tirita
были прорезаны глубокие параллельные
malsupren, sur la alta kalva frunto paralele al la
острым бровям морщины. Кожу на лице
pintaj brovoj estis ĉizitaj profundaj sulkoj. La
Воланда как будто бы навеки сжег загар.
haŭto de lia vizaĝo ŝajnis por ĉiam forbruligita per
sunbruniĝo.
Воланд широко раскинулся на постели, был
Voland larĝe sin disetendis sur la lito, li surhavis
одет в одну ночную длинную рубашку,
nur longan noktoĉemizon, malpuran kaj flikitan ĉe
грязную и заплатанную на левом плече. Одну
la maldekstra ŝultro. Unu nudan kruron li estis
голую ногу он поджал под себя, другую
tirinta sub sin, la alia estis metita sur la
вытянул на скамеечку. Колено этой темной
piedbenkon; ĝuste la genuon de ĉi tiu malhela
ноги и натирала какою-то дымящеюся мазью
gambo Hella ŝmiris per la vaporanta linimento.
Гелла.
Еще разглядела Маргарита на раскрытой
Ankoraŭ unu afero, kiun Margarita rimarkis sur la
безволосой груди Воланда искусно из темного
nekovrita senhara brusto de Voland, estis skarabo,
камня вырезанного жука на золотой цепочке и
fajne ĉizita el malhela ŝtono, pendanta je ora
с какими-то письменами на спинке. Рядом с
ĉeneto kaj surhavanta skribsignojn sur la dorso.
Воландом на постели, на тяжелом постаменте,
Apud Voland, sur la lito, sur peza postamento
стоял странный, как будто живой и
staris globuso, stranga, kvazaŭ viva, kaj de unu
освещенный с одного бока солнцем глобус.
flanko prilumata de la suno.
Несколько секунд длилось молчание. «Он
Kelkajn sekundojn estis silento. «Li min
изучает меня», — подумала Маргарита и
ekzamenas» pensis Margarita kaj per volstreĉo ŝi
усилием воли постаралась сдержать дрожь в
provis estingi la tremon de siaj genuoj.
ногах.
Наконец Воланд заговорил, улыбнувшись,
Fine Voland ekparolis, li ridetis kaj pro tio lia
отчего его искристый глаз как бы вспыхнул:
fajrera okulo ŝajnis ekflami:
— Приветствую вас, королева, и прошу меня
— Mi vin salutas, reĝino, kaj mi petas pardoni al
извинить за мой домашний наряд.
mi mian negliĝon.
Голос Воланда был так низок, что на
Lia voĉo estis tiom malalta, ke je kelkaj vortoj ĝi
некоторых словах давал оттяжку в хрип.
sinkis en la raŭkon.
Воланд взял с постели длинную шпагу,
Voland prenis de sur la lito longan spadon, sin
наклонившись, пошевелил ею под кроватью и
klininte serĉmovis ĝin sub la kuŝejo kaj diris:
сказал:
— Вылезай! Партия отменяется. Прибыла
— Eliĝu! La partio estas abolita. Nia gastino venis.
гостья.
— Ни в каком случае, — тревожно свистнул
— Nepre ne, — siblis ĉe la orelo de Margarita
по-суфлерски над ухом Маргариты Коровьев.
maltrankvila sufloraĵo de Kerubjev.
— Ни в каком случае... — Начала Маргарита.
— Nepre ne ... — ŝi komencis.
— Мессир... — Дохнул Коровьев в ухо.
— Messire ... — elspiris Kerubjev en ŝian orelon.
— Ни в каком случае, мессир, — справившись
— Nepre ne, messire, — superregante sin, nelaŭte
с собой, тихо, но ясно ответила Маргарита и,
sed klare respondis Margarita. Ŝi ridetis kaj
улыбнувшись, добавила: — я умоляю вас не
aldonis: — Mi vin petegas, ne interrompu la
прерывать партии. Я полагаю, что шахматные
partion. Mi konjektas, ke la ŝakaj revuoj pagus
журналы заплатили бы недурные деньги, если
nemalmulte da mono por havi la eblon ĝin aperigi.
б имели возможность ее напечатать.
Азазелло тихо и одобрительно крякнул, а
Azazello mallaŭte kaj aprobe gruntis, Voland
Воланд, внимательно поглядев на Маргариту,
atente rigardis Margaritan kaj rimarkis, kvazaŭ
заметил как бы про себя:
parolante al si mem:
— Да, прав Коровьев! Как причудливо тасуется — Jes, pravas Kerubjev! Kiel fantazie miksiĝas la
колода! Кровь!
kartaro! La sango!
Он протянул руку и поманил к себе Маргариту. Li etendis la manon kaj geste vokis Margaritan. Ŝi Та подошла, не чувствуя пола под босыми
proksimiĝis sen senti la plankon sub la nudaj
ногами. Воланд положил свою тяжелую, как
piedoj. Voland metis sian pezan, kvazaŭ ŝtonan —
будто каменную, и в то же время горячую, как
sed ankaŭ flame ardan — manon sur ŝian ŝultron,
огонь, руку на плечо Маргариты, дернул ее к
ŝin puŝis al si kaj sidigis sur la liton.
себе и посадил на кровать рядом с собою.
— Ну, уж если вы так очаровательно любезны, — Nu, ĉar vi estas tiom ĉarme afabla, — li diris,
— проговорил он, — а я другого ничего и не
— cetere, ĝuste tion mi atendis, do, ni ne
ожидал, так будем без церемоний, — он опять
ceremoniaĉu, — li denove sin klinis al la litrando
наклонился к краю кровати и крикнул: — долго kaj kriis: — Kiom ankoraŭ daŭros tiu subita farso?
будет продолжаться этот балаган под
Elvenu, malbeninda hansvursto!
кроватью? Вылезай, окаянный ганс!
— Коня не могу найти, — задушенным и
— La ĉevalo perdiĝis, — respondis la kato el sub
фальшивым голосом отозвался из-под кровати
la lito per voĉo sufokata kaj falsa, — ĝi ien
кот, — ускакал куда-то, а вместо него какая-то
forgalopis, kaj anstataŭ ĝin mi trovas nur ranon.
лягушка попадается.
— Не воображаешь ли ты, что находишься на
— Ĉu vi imagas, ke ĉi tie estas foirejo? —
ярмарочной площади? — Притворяясь
ŝajnigante koleron demandis Voland, — nenia rano
рассерженным, спрашивал Воланд, — никакой estis sub la lito! Lasu por Varieteo tiujn banalajn лягушки не было под кроватью! Оставь эти
trukojn. Se vi ne aperos tuj, la partion ni kalkulu
дешевые фокусы для Варьете. Если ты сейчас
malgajnita de vi, sakra dizertinto!
же не появишься, мы будем считать, что ты
сдался, проклятый дезертир.
— Ни за что, мессир! — Заорал кот и в ту же
— Neniokaze, messire! — kriegis la kato, kaj en
секунду вылез из-под кровати, держа в лапе
palpebruma daŭro ĝi elrampis el sub la lito kun la
коня.
ĉevalo en la antaŭa piedo.
— Рекомендую вам... — Начал было Воланд и
— Mi rekomendas al vi ... — apenaŭ komencinte
сам себя перебил: — нет, я видеть не могу
la prezentadon, Voland tuj sin interrompis: — Ne,
этого шута горохового. Посмотрите, во что он
mi ne povas trankvile rigardi tiun pajacon. Vidu,
себя превратил под кроватью.
kion ĝi faris el si sub la lito.
Стоящий на задних лапах и выпачканный
Starante sur la malantaŭaj piedoj, la polvomakulita
пылью кот тем временем раскланивался перед
kato ceremonie sin klinis antaŭ Margarita. Nun sur
Маргаритой. Теперь на шее у кота оказался
ĝia kolo estis blanka fraka bantkravato kaj sur la
белый фрачный галстук бантиком, а на груди
brusto ĝi havis perlamotan sinjorinan binoklon
перламутровый дамский бинокль на ремешке.
pendantan je rimeneto. Krome, la lipharoj de la
Кроме того, усы у кота были позолочены.
kato estis orizitaj.
— Ну что же это такое! — Воскликнул Воланд, — Kion vi faris! — ekkriis Voland, — kial vi
— зачем ты позолотил усы? И на кой черт тебе orizis la lipharojn? Kaj pro kiu diablo vi surmetis нужен галстух, если на тебе нет штанов?
la kravaton, se vi ne surhavas eĉ pantalonon?
— Штаны коту не полагаются, мессир, — с
— Ne konvenas ke kato surhavu pantalonon,
большим достоинством отвечал кот, — уж не
messire, — tre dignoplene respondis la kato, — ĉu
прикажете ли вы мне надеть и сапоги? Кот в
vi volus, ke mi ankaŭ botojn surmetu? Botvestita
сапогах бывает только в сказках, мессир. Но
kato ekzistas nur en la fabeloj, messire. Aliflanke,
видели ли вы когда-либо кого-нибудь на балу
ĉu iam ajn okazis al vi vidi iun ajn partopreni balon
без галстуха? Я не намерен оказаться в
senkravate? Mi ne intencas min ridindigi kaj riski,
комическом положении и рисковать тем, что
ke oni min elpelu! Ĉiu ornamas sin laŭ sia povo.
меня вытолкают в шею! Каждый украшает
Konsideru, ke la dirita rilatas ankaŭ al la binoklo,
себя, чем может. Считайте, что сказанное
messire!
относится и к биноклю, мессир!
— Но усы?..
— Sed la lipharoj ?..
— Не понимаю, — сухо возражал кот, —
— Mi ne komprenas, — seke replikis la kato, — ja
почему, бреясь сегодня, Азазелло и Коровьев
vi toleras, ke hodiaŭ, sin razante, Azazello kaj
могли посыпать себя белой пудрой, и чем она
Kerubjev sin surŝutis per blanka pudro, do kial ĝi
лучше золотой? Я напудрил усы, вот и все!
estas pli bona ol la ora? Mi pudris miajn lipharojn,
Другой разговор был бы, если б я побрился!
jen ĉio! Estus alia afero, se mi estus min razinta!
Бритый кот — это действительно уж
Razita kato vere estas abomenaĵo, mi pretas mil
безобразие, тысячу раз согласен признать это.
fojojn konsenti tion. Tamen mi vidas, — en la
Но вообще, — тут голос кота обидчиво
voĉo de la kato ektremis ofendiĝo, — ke oni min
дрогнул, — я вижу, что ко мне применяют кое-
ĉikanas, diskriminacias, do antaŭ mi staras serioza
какие придирки, и вижу, что передо мною
problemo: ĉu entute mi partoprenu la balon? Kion
стоит серьезная проблема — быть ли мне
vi diros pri tio, messire?
вообще на балу? Что вы скажете мне на это,
мессир?
И кот от обиды так раздулся, что казалось, еще Pro la ofendo la kato tiel disŝveliĝis, ke ĝi ŝajnis секунда, и он лопнет.
tuj krevonta.
— Ах, мошенник, мошенник, — качая головой,
— Ah, fripono, fripono, — skuante la kapon diris
говорил Воланд, — каждый раз, как партия его Voland, — ĉiun fojon, kiam ĝi vidas sian partion в безнадежном положении, он начинает
senespera, ĝi komencas blagi kiel la lasta ĉarlatano
заговаривать зубы, подобно самому
sur la ponto. Tuj sidiĝu kaj ĉesigu tiun vortlakson.
последнему шарлатану на мосту. Садись
немедленно и прекрати эту словесную
пачкотню.
— Я сяду, — ответил кот, садясь, — но
— Mi sidos, — respondis la kato sin sidigante, —
возражу относительно последнего. Речи мои
tamen mi protestu rilate la lastan. Miaj paroloj
представляют отнюдь не пачкотню, как вы
estas ne vortlakso, kiun esprimon vi bonvolas uzi
изволите выражаться в присутствии дамы, а
en ĉeesto de sinjorino, sed vico de fortike pakitaj
вереницу прочно увязанных силлогизмов,
silogismoj, kies valoron aprezus tiaj
которые оценили бы по достоинству такие
kompetentuloj, kiel Seksto Empiriko, Marciano
знатоки, как Секст Эмпирик, Марциан Капелла, Kapelo, kaj eble eĉ Aristotelo mem.
а то, чего доброго, и сам Аристотель.
— Шах королю, — сказал Воланд.
— Ŝakon al la reĝo! — diris Voland.
— Пожалуйста, пожалуйста, — отозвался кот и — Bonege, bonege, — reagis la kato, kaj komencis стал в бинокль смотреть на доску.
ekzameni la ŝaktabulon tra la binoklo.
— Итак, — обратился к Маргарите Воланд, —
— Do, — Voland sin turnis al Margarita, — mi
рекомендую вам, донна, мою свиту. Этот
prezentas al vi, donna, mian sekvantaron. Ĉi tiu, la
валяющий дурака — кот Бегемот. С Азазелло и
stultumanto, estas la kato Behemoto. Kun Azazello
Коровьевым вы уже познакомились, служанку
kaj Kerubjev vi jam konatiĝis, nun mi rekomendas
мою Геллу рекомендую. Расторопна,
mian servistinon Hella. Ŝi estas lerta, inteligenta,
понятлива, и нет такой услуги, которую она не
kaj ne ekzistas tia servo, kiun ŝi ne povus plenumi.
сумела бы оказать.
Красавица Гелла улыбалась, обратив к
La belulino Hella ridetis, turninte al Margarita
Маргарите свои с зеленью глаза, не переставая
siajn verdetajn okulojn, sen ĉesi ĉerpi la linimenton
зачерпывать пригоршней мазь и накладывать
per manplato kaj ŝmiri ĝin sur la genuon.
ее на колено.
— Ну, вот и все, — закончил Воланд и
— Do, jen ĉio, — finis Voland kaj grimacis kiam
поморщился, когда Гелла особенно сильно
Hella iom pli forte premis lian genuon, — la
сжала его колено, — общество, как вы видите,
kompanio, kiel vi vidas, estas negranda, miksa kaj
небольшое, смешанное и бесхитростное. — Он senartifika. — Li silentiĝis kaj turnis la globuson.
умолк и стал поворачивать перед собою свой
Ĝi estis vera majstraĵo: la bluaj oceanoj ondis, la
глобус, сделанный столь искусно, что синие
polusĉapo aspektis plej aŭtente — glacia kaj neĝa.
океаны на нем шевелились, а шапка на полюсе
лежала, как настоящая, ледяная и снежная.
На доске тем временем происходило смятение. Dume sur la tabulo estis paniko. La reĝo en la Совершенно расстроенный король в белой
blanka mantelo tute konsternite turnadis sin sur sia
мантии топтался на клетке, в отчаянии вздымая kvadrato tien kaj reen, malespere levante la руки. Три белых пешки-ландскнехты с
brakojn. Tri blankaj peonoj, landskneĥtoj kun
алебардами растерянно глядели на офицера,
halebardo, perplekse rigardis la kurieron svingi
размахивающего шпагой и указывающего
sian oficiran spadon kaj montri antaŭen, kie sur du
вперед, где в смежных клетках, белой и черной, najbaraj kvadratoj, unu blanka kaj unu nigra, виднелись черные всадники Воланда на двух
vidiĝis la nigraj kavaliroj de Voland, rajdantaj du
горячих, роющих копытами клетки, конях.
ardajn, stamfantajn ĉevalojn.
Маргариту чрезвычайно заинтересовало и
Margaritan tre interesis kaj impresis tio, ke la
поразило то, что шахматные фигурки были
ŝakpecoj estis vivaj.
живые.
Кот, отставив от глаз бинокль, тихонько
La kato forprenis la binoklon de siaj okuloj kaj
подпихнул своего короля в спину. Тот в
neforte puŝetis sian reĝon sur la dorson. Senespera,
отчаянии закрыл лицо руками.
tiu kaŝis sian vizaĝon en la manoj.
— Плоховато дельце, дорогой Бегемот, — тихо
— Malbonas la afero, kara Behemoto, — diris
сказал Коровьев ядовитым голосом.
Kerubjev mallaŭte kaj malice.
— Положение серьезное, но отнюдь не
— La pozicio estas grava sed ne senŝanca, —
безнадежное, — отозвался Бегемот, — больше
respondis Behemoto, — eĉ pli ol tio: mi plene
того: я вполне уверен в конечной победе. Стоит certas pri la fina venko. Mi nur funde analizu la только хорошенько проанализировать
situacion.
положение.
Этот анализ он начал производить довольно
Tiun analizon la kato komencis plenumi en iom
странным образом, именно стал кроить какие-
stranga maniero: aranĝante grimacojn kaj
то рожи и подмигивать своему королю.
okulumante al sia reĝo.
— Ничего не помогает, — заметил Коровьев.
— Senutile, — rimarkigis Kerubjev.
— Ай! — Вскричал Бегемот, — попугаи
— Aj! — ekkriis Behemoto, — la papagoj
разлетелись, что я и предсказывал!
disflugis, kion ja mi antaŭdiris!
Действительно, где-то вдали послышался шум
Fakte, ie malproksime aŭdiĝis susuro de
многочисленных крыльев. Коровьев и Азазелло multnombraj flugiloj. Kerubjev kaj Azazello
бросились вон.
impetis for.
— А, черт вас возьми с вашими бальными
— Ah, la diablo vin prenu kun viaj balaj fantazioj!
затеями! — Буркнул Воланд, не отрываясь от
— grumblis Voland sen levi la rigardon disde sia
своего глобуса.
globuso.
Лишь только Коровьев и Азазелло скрылись,
Apenaŭ Kerubjev kaj Azazello malaperis, tuj la
мигание Бегемота приняло усиленные размеры. grimacado de Behemoto duobliĝis. La blanka reĝo Белый король наконец догадался, чего от него
finfine komprenis la instigon, li subite deŝiris sian
хотят, вдруг стащил с себя мантию, бросил ее
mantelon, ĵetis ĝin sur la kvadraton kaj forkuris de
на клетку и убежал с доски. Офицер брошенное la tabulo. La kuriero surmetis la mantelon sur siajn королевское одеяние накинул на себя и занял
ŝultrojn kaj okupis lian lokon. Revenis Kerubjev
место короля. Коровьев и Азазелло вернулись.
kaj Azazello.
— Враки, как и всегда, — ворчал Азазелло,
— Blago, kiel ĉiam, — grumblis Azazello, oblikve
косясь на Бегемота.
rigardante Behemoton.
— Мне послышалось, — ответил кот.
— Al mi ŝajnis, ke mi aŭdas ilin, — respondis la
kato.
— Ну, что же, долго это будет продолжаться?
— Nu, kiom ankoraŭ tio daŭros? — demandis
— Спросил Воланд, — шах королю.
Voland, — ŝakon al la reĝo.
— Я, вероятно, ослышался, мой мэтр, —
— Verŝajne, mi misaŭdis, mon maître, —
ответил кот, — шаха королю нет и быть не
respondis Behemoto, — la reĝo ne ŝakas nek
может.
ŝakigeblas!
— Повторяю, шах королю.
— Mi ripetas, ŝakon al la reĝo.
— Мессир, — тревожно-фальшивым голосом
— Messire, — respondis la kato per false zorgema
отозвался кот, — вы переутомились: нет шаха
voĉo, — vi trolaciĝis: la reĝo ne estas minacata!
королю.
— Король на клетке г-два, — не глядя на
— La reĝo okupas la kvadraton g2, — sen rigardi
доску, сказал Воланд.
la tabulon diris Voland.
— Мессир, я в ужасе, — завыл кот, изображая
— Messire, mi estas konsternita, — hurlis la kato,
ужас на своей морде, — на этой клетке нет
aranĝante sur sia muzelo terurmienon, — sur tiu
короля.
kvadrato ne estas reĝo!
— Что такое? — В недоумении спросил Воланд — Kiel do? — demandis Voland surprizite kaj
и стал глядеть на доску, где стоявший на
rigardis la tabulon, kie la kuriero staranta sur la
королевской клетке офицер отворачивался и
reĝa kvadrato sin forturnis kaŝante sian vizaĝon per
закрывался рукой.
la mano.
— Ах ты подлец, — задумчиво сказал Воланд.
— Ah, vi kanajlo, — diris Voland mediteme.
— Мессир, я вновь обращаюсь к логике, —
— Messire! Refoje mi apelacias al la logiko, —
заговорил кот, прижимая лапы к груди, — если ekparolis la kato, premante la antaŭajn piedojn al la игрок объявляет шах королю, а короля между
brusto, — se ludanto deklaras ŝakon al la reĝo dum
тем уже и в помине нет на доске, шах
eĉ la rememoro pri tiu reĝo jam forviŝiĝis de la
признается недействительным.
tabulo, tian ŝakon oni konsideras nevalida.
— Ты сдаешься или нет? — Прокричал
— Ĉu vi rezignas aŭ ne? — kriis Voland per
страшным голосом Воланд.
timinda voĉo.
— Разрешите подумать, — смиренно ответил
— Permesu, ke mi iom pensu, — milde respondis
кот, положил локти на стол, уткнул уши в лапы la kato, metis la kubutojn sur la tablon, apogis la и стал думать. Думал он долго и наконец
orelojn sur la piedoj kaj enpensiĝis. Post longa
сказал: — сдаюсь.
meditado ĝi fine diris: — Mi rezignas.
— Убить упрямую тварь, — шепнул Азазелло.
— Oni mortigu la obstinan beston, — flustris
Azazello.
— Да, сдаюсь, — сказал кот, — но сдаюсь
— Jes, mi rezignas, — diris la kato, tamen mi
исключительно потому, что не могу играть в
rezignas nur tial, ke mi ne povas ludi en la etoso de
атмосфере травли со стороны завистников! —
fi-persekuto fare de la enviuloj! — La kato sin
Он поднялся, и шахматные фигурки полезли в
levis, kaj la ŝakpecoj flugis en la skatolon.
ящик.
— Гелла, пора, — сказал Воланд, и Гелла
— Hella, jam tempas, — diris Voland, kaj Hella
исчезла из комнаты. — Нога разболелась, а тут malaperis el la ĉambro. — La gambo doloras, kaj этот бал, — продолжал Воланд.
nun tiu balo ... — daŭrigis Voland.
— Позвольте мне, — тихо попросила
— Permesu, — nelaŭte petis Margarita.
Маргарита.
Воланд пристально поглядел на нее и
Voland fikse ŝin rigardis kaj movis al ŝi sian
пододвинул к ней колено.
genuon.
Горячая, как лава, жижа обжигала руки, но
La ŝmiraĵo, varmega kiel lafo, brulvundis ŝiajn
Маргарита, не морщась, стараясь не причинять manojn, sed Margarita sen malpleja grimaceto боли, втирала ее в колено.
komencis enfroti ĝin sur la genuo, penante ne
dolorigi la pacienton.
— Приближенные утверждают, что это
— Miaj korteganoj asertas, ke tio estas
ревматизм, — говорил Воланд, не спуская глаз reŭmatismo, — Voland parolis sen deturni sian с Маргариты, — но я сильно подозреваю, что
rigardon disde Margarita, — sed mi emas opinii,
эта боль в колене оставлена мне на память
ke tiu doloro en la genuo estas memoraĵo pri ĉarma
одной очаровательной ведьмой, с которой я
sorĉistino, kun kiu mi intime konatiĝis en la mil
близко познакомился в тысяча пятьсот
kvincent sepdek unua jaro en la Brokena montaro,
семьдесят первом году в Брокенских горах, на
sur la Diabla Ambono.
Чертовой Кафедре.
— Ах, может ли это быть! — Сказала
— Aĥ, ĉu tio eblas! — diris Margarita.
Маргарита.
— Вздор! Лет через триста это пройдет. Мне
— Bagatelo! Post kelkaj tricent jaroj ĝi resaniĝos.
посоветовали множество лекарств, но я по
Oni rekomendis al mi amason da medikamentoj,
старинке придерживаюсь бабушкиных средств.
sed mi plu tenas min je la bonaj malnovaj hejmaj
Поразительные травы оставила в наследство
kuraciloj de mia avino. Mirindajn herbojn
поганая старушка, моя бабушка! Кстати,
heredigis al mi la sakra maljunulino, mia avino!
скажите, а вы не страдаете ли чем-нибудь?
Alvorte, diru, ĉu vi suferas je io? Eble vi havas ian
Быть может, у вас есть какая-нибудь печаль,
ĉagrenon, kiu venenas vian animon, ian aflikton?
отравляющая душу, тоска?
— Нет, мессир, ничего этого нет, — ответила
— Ne, messire, ne estas tiel, — respondis la
умница Маргарита, — а теперь, когда я у вас, я sagaculino Margarita, — kaj nun, kiam mi estas ĉe чувствую себя совсем хорошо.
vi, mi sentas min tute bone.
— Кровь — великое дело, — неизвестно к чему — La sango estas granda afero, — sen evidenta
весело сказал Воланд и прибавил: — я вижу,
interligo gaje diris Voland kaj aldonis: — Mi
что вас интересует мой глобус.
vidas, ke vin interesas mia globuso.
— О да, я никогда не видела такой вещицы.
— Ho jes, mi neniam vidis tian peceton.
— Хорошая вещица. Я, откровенно говоря, не
— Bona peceto. Verdire, mi malŝatas la
люблю последних новостей по радио.
radiofoniajn informbultenojn. La fraŭlinoj kiuj ilin
Сообщают о них всегда какие-то девушки,
voĉlegas malklare prononcas loknomojn. Krome,
невнятно произносящие названия мест. Кроме
ĉiu tria el ili havas paroldifektojn, kvazaŭ intence
того, каждая третья из них немного
oni tiajn selektus. Mia globuso estas multe pli
косноязычна, как будто нарочно таких
oportuna, des pli, ke mi devas precize scii la
подбирают. Мой глобус гораздо удобнее, тем
eventojn. Ekzemple, ĉu vi vidas tiun terpecon, kies
более что события мне нужно знать точно. Вот, flankon lavas la oceano? Vidu, jen ĝi pleniĝas je например, видите этот кусок земли, бок
fajro. Tie ĵus komenciĝis milito. Se vi proksimigos
которого моет океан? Смотрите, вот он
la okulojn, vi vidos ankaŭ la detalojn.
наливается огнем. Там началась война. Если вы
приблизите глаза, вы увидите и детали.
Маргарита наклонилась к глобусу и увидела,
Margarita sin klinis al la globuso kaj vidis la
что квадратик земли расширился,
kvadrateton de la tero ŝveli, pentriĝi per diversaj
многокрасочно расписался и превратился как
koloroj kaj ŝanĝiĝi en ion similan al reliefa mapo.
бы в рельефную карту. А затем она увидела и
Poste ŝi vidis mallarĝan rubandon de rivero kaj
ленточку реки, и какое-то селение возле нее.
vilaĝon ĉe ĝia bordo. Dometo, kiu unue estis ne pli
Домик, который был размером в горошину,
granda ol piza semo, kreskis ĝis la amplekso de
разросся и стал как спичечная коробка.
alumetskatolo. Subite kaj senbrue ĝia tegmento
Внезапно и беззвучно крыша этого дома
disflugis supren, kun nubeto de nigra fumo, la
взлетела наверх вместе с клубом черного дыма, muroj falis, tiel ke nenio restis de la duetaĝa а стенки рухнули, так что от двухэтажной
skatoleto, krom amaseto da rubaĵo, de kiu leviĝis
коробки ничего не осталось, кроме кучечки, от densa nigra fumo. Plu proksimiginte siajn okulojn которой валил черный дым. Еще приблизив
Margarita vidis malgrandan figureton de virino, kiu
свой глаз, Маргарита разглядела маленькую
kuŝis sur la tero, kaj en sangoflako apude,
женскую фигурку, лежащую на земле, а возле
infaneton kun disĵetitaj brakoj.
нее в луже крови разметавшего руки
маленького ребенка.
— Вот и все, — улыбаясь, сказал Воланд, — он — Prete, — ridetante diris Voland, — ĝi mortis не успел нагрешить. Работа Абадонны
senpeka. La laboro de Abadono estas neriproĉebla.
безукоризненна.
— Я не хотела бы быть на той стороне, против
— Mi ne dezirus aparteni al tiuj, kontraŭ kiuj estas
которой этот Абадонна, — сказала Маргарита,
tiu Abadono, — diris Margarita, — kiun partion li
— на чьей он стороне?
subtenas?
— Чем дальше я говорю с вами, — любезно
— Ju pli longe mi kun vi parolas, — komplimentis
отозвался Воланд, — тем больше убеждаюсь в
Voland, — des pli mi konvinkiĝas, ke vi estas tre
том, что вы очень умны. Я успокою вас. Он на
inteligenta. Li estas eksterordinare senpartia, kaj
редкость беспристрастен и равно сочувствует
egale simpatias ambaŭ militantojn. Tial la rezultoj
обеим сражающимся сторонам. Вследствие
por ambaŭ partioj ĉiam estas egalaj. Abadono, —
этого и результаты для обеих сторон бывают
nelaŭte vokis Voland, kaj el la muro tuj paŝis
всегда одинаковы. Абадонна, — негромко
maldika vira figuro kun malhelaj okulvitroj. Ial la
позвал Воланд, и тут из стены появилась
okulvitroj tiom forte impresis Margaritan, ke ŝi
фигура какого-то худого человека в темных
nelaŭte ekkriis kaj premis sian vizaĝon al la kruro
очках. Эти очки почему-то произвели на
de Voland. — Ĉesu do, — kriis Voland, — kiom
Маргариту такое сильное впечатление, что она,
nervozaj estas la nunaj homoj. — Per la manplato
тихонько вскрикнув, уткнулась лицом в ногу
li larĝasvinge frapis ŝin sur la dorson, tiel ke ŝia
Воланда. — Да перестаньте, — крикнул
tuta korpo resonis. — Ja vi vidas, ke li surhavas la
Воланд, — до чего нервозны современные
okulvitrojn. Krome, neniam okazis, ke Abadono
люди. — Он с размаху шлепнул Маргариту по
venus al iu ajn antaŭtempe. Kaj fine, mi estas ĉi tie.
спине, так что по ее телу прошел звон. — Ведь
Vi estas mia gastino! Tutsimple mi volis montri lin
видите же, что он в очках. Кроме того, никогда al vi.
не было случая, да и не будет, чтобы Абадонна
появился перед кем-либо преждевременно. Да
и, наконец, я здесь. Вы у меня в гостях! Я
просто хотел вам показать.
Абадонна стоял неподвижно.
Abadono staris senmove.
— А можно, чтобы он снял очки на секунду? — — Ĉu oni povus lin peti, ke por unu sekundo li Спросила Маргарита, прижимаясь к Воланду и formetu la okulvitrojn? — demandis Margarita, sin вздрагивая, но уже от любопытства.
premante al Voland kaj tremerante, jam ne pro
timo sed pro scivolo.
— А вот этого нельзя, — серьезно сказал
— Ĝuste tion li ne faru, — serioze respondis
Воланд и махнул рукой Абадонне, и того не
Voland. Li mansvingis al Abadono kaj tiu
стало. — Что ты хочешь сказать, Азазелло?
malaperis. — Kion vi volas diri, Azazello?
— Мессир, — ответил Азазелло, — разрешите
— Messire, — respondis Azazello, — kun via
мне сказать. У нас двое посторонних:
permeso. Ni havas du fremdulojn: belulinon, kiu
красавица, которая хнычет и умоляет, чтобы ее ploretas kaj petas, ke oni lasu ŝin ĉe ŝia sinjorino, оставили при госпоже, и кроме того, с ней,
kaj krom ŝin — pardonon — ŝian eksporkon.
прошу прощения, ее боров.
— Странно ведут себя красавицы, — заметил
— Strange kondutas la belulinoj, — rimarkis
Воланд.
Voland.
— Это Наташа, Наташа! — Воскликнула
— Tio estas Nataŝa, Nataŝa, — ekkriis Margarita.
Маргарита.
— Ну, оставить при госпоже. А борова к
— Nu, ŝi restu ĉe sia sinjorino. Kaj la porkon
поварам!
sendu al la kuiristoj!
— Зарезать? — Испуганно крикнула
— Ĉu buĉi? — timigite ekkriis Margarita, —
Маргарита, — помилуйте, мессир, это Николай
permesu, messire, tio ja estas Nikolao Ivaniĉ, la
Иванович, нижний жилец. Тут недоразумение,
malsupra loĝanto. Okazis miskompreno, vidu, ŝi
она, видите ли, мазнула его кремом...
ŝmiris lin per la pomado ...
— Помилуйте! — Сказал Воланд, — на кой
— Pardonon, — diris Voland, — kiu kaj pro kia
черт и кто станет его резать? Пусть посидит
diablo ĝin buĉu? Ĝi dume sidu kun la kuiristoj, jen
вместе с поварами, вот и все! Не могу же,
ĉio. Konsentu ja, ke mi ne povas allasi ĝin en la
согласитесь, я его пустить в бальный зал!
balan salonegon!
— Да уж... — Добавил Азазелло и доложил: — — La ideo estas amuza ... — aldonis Azazello kaj полночь приближается, мессир.
raportis: — La noktomezo proksimas, messire.
— А, хорошо. — Воланд обратился к
— Ah, bone. — Voland sin turnis al Margarita: —
Маргарите: — итак, прошу вас! Заранее
Do, bonvolu. Anticipe mi al vi dankas. Ne
благодарю вас. Не теряйтесь и ничего не
konfuziĝu kaj nenion timu. Nenion trinku, krom la
бойтесь. Ничего не пейте, кроме воды, а то вы
akvon, alie vi moliĝos kaj estos al vi malfacile.
разомлеете и вам будет трудно. Пора!
Nun tempas!
Маргарита поднялась с коврика, и тогда в
Margarita sin levis de la tapiŝeto, kaj tiam en la
дверях возник Коровьев.
pordo aperis Kerubjev.
Глава 23. Великий бал у
Ĉapitro 23 LA GRANDA
сатаны
BALO ĈE SATANO
Полночь приближалась, пришлось спешить.
La noktomezo proksimis, oni devis rapidi.
Маргарита смутно видела что-нибудь.
Margarita malklare vidis la ĉirkaŭajn aferojn. En
Запомнились свечи и самоцветный какой-то
ŝia memoro fiksiĝis kandeloj kaj banbaseno kun
бассейн. Когда Маргарита стала на дно этого
gema mozaiko. Kiam ŝi paŝis sur ĝian fundon,
бассейна, Гелла и помогающая ей Наташа
Hella helpate de Nataŝa verŝis sur ŝin torenton da
окатили Маргариту какой-то горячей, густой и
varmega, densa kaj ruĝa likvaĵo. Margarita sentis
красной жидкостью. Маргарита ощутила
salan guston sur la lipoj kaj komprenis, ke ŝi estas
соленый вкус на губах и поняла, что ее моют
lavata per sango. La sangan mantelon sekvis alia
кровью. Кровавая мантия сменилась другою — — densa, klara, hele rozkolora, kaj ŝi sentis
густой, прозрачной, розоватой, и у Маргариты
kapturnon pro la odoro de la roza oleo. Poste,
закружилась голова от розового масла. Потом
ĵetinte ŝin sur kristalan liton, oni ĝisbrile ŝin frotis
Маргариту бросили на хрустальное ложе и до
per grandaj verdaj folioj. Ĉi tiam la kato impetis al
блеска стали растирать какими-то большими
la lito por helpi. Ĝi kaŭris ĉe ŝiaj piedoj kaj ekfrotis
зелеными листьями. Тут ворвался кот и стал
ilin tiel, kvazaŭ ĝi brosus botojn sur la strato.
помогать. Он уселся на корточки у ног
Margarita ne memoras, kiu kudris al ŝi la ŝuojn el
Маргариты и стал натирать ей ступни с таким
rozpetaloj, nek kiel tiuj ŝuoj meme fiksiĝis per oraj
видом, как будто чистил сапоги на улице.
bukoj, Iu forto levis Margaritan kaj starigis ŝin
Маргарита не помнит, кто сшил ей из
antaŭ spegulo, en ŝiaj haroj ekbrilis reĝa brilianta
лепестков бледной розы туфли, и как эти туфли krono. De ie venis Kerubjev kaj per masiva ĉeno сами собой застегнулись золотыми пряжками.
pendigis sur ŝian bruston pezan, ovale kadritan
Какая-то сила вздернула Маргариту и
bildon de nigra pudelo. Tiu ornamo tre embarasis
поставила перед зеркалом, и в волосах у нее
la reĝinon: la ĉeno frotvundis ŝian kolon, la bildo
блеснул королевский алмазный венец. Откуда-
kurbige tiris ŝin malsupren. Tamen estis io, kio
то явился Коровьев и повесил на грудь
kompensis al Margarita la malkomfortaĵon de la
Маргариты тяжелое в овальной раме
ĉeno kun la nigra pudelo. Ĝi estis la respekto, kiun
изображение черного пуделя на тяжелой цепи.
nun montris al ŝi Kerubjev kaj Behemoto.
Это украшение чрезвычайно обременило
королеву. Цепь сейчас же стала натирать шею,
изображение тянуло ее согнуться. Но кое-что
вознаградило Маргариту за те неудобства,
которые ей причиняла цепь с черным пуделем.
Это — та почтительность, с которою стали
относиться к ней Коровьев и Бегемот.
— Ничего, ничего, ничего! — Бормотал
— Nu, nu, nu, — murmuris Kerubjev antaŭ la
Коровьев у дверей комнаты с бассейном, —
pordo de la basenejo, — kuraĝon, reĝino, kuraĝon,
ничего не поделаешь, надо, надо, надо.
ĉi tio estas nepraĵo … Permesu, reĝino, ke mi donu
Разрешите, королева, вам дать последний
al vi lastan konsilon. La gastoj estos tre diversaj,
совет. Среди гостей будут различные, ох, очень sed neniu, kara reĝino Margot, havu ian ajn различные, но никому, королева марго,
preferon! Eĉ se iu malplaĉos … mi scias, certe vi
никакого преимущества! Если кто-нибудь и не
tion ne lasos vidi sur via vizaĝo … Ne, ne, ne, oni
понравится... Я понимаю, что вы, конечно, не
eĉ ne pensu pri tio! Li vidos, li tuj ĉion komprenos.
выразите этого на своем лице... Нет, нет, нельзя Vi devas ekami lin, reĝino, ekami. Centoble estos подумать об этом! Заметит, заметит в то же
rekompencita pro tio la balmastrino! Kaj krome:
мгновение. Нужно полюбить его, полюбить,
neniun preteratentu. Almenaŭ rideteton, se mankos
королева. Сторицей будет вознаграждена за это tempo por vorto, aŭ eĉ malplejan kapmovon. Ion хозяйка бала! И еще: не пропустить никого.
ajn, sed ne preteratenton. Alie ili velkiĝos …
Хоть улыбочку, если не будет времени бросить
слово, хоть малюсенький поворот головы. Все,
что угодно, но только не невнимание. От этого
они захиреют...
Тут Маргарита в сопровождении Коровьева и
Je tiu momento, akompanate de Kerubjev kaj
Бегемота шагнула из бассейной в полную
Behemoto, Margarita transpasis el la basenejo en la
темноту.
kompletan mallumon.
— Я, я, — шептал кот, — я дам сигнал!
— Mi, mi, — flustris la kato, — mi donu la
signalon!
— Давай! — Ответил в темноте Коровьев.
— Bone! — respondis Kerubjev en la mallumo.
— Бал! — Пронзительно визгнул кот, и тотчас
— Balo! — stride ŝrikis la kato, Margarita
Маргарита вскрикнула и на несколько секунд
ekkrietis kaj por kelkaj momentoj fermis la
закрыла глаза. Бал упал на нее сразу в виде
okulojn. La balo falis sur ŝin tuta, en formo de
света, вместе с ним — звука и запаха.
lumo, kun bruo kaj odoro. Forportate en la aeron
Уносимая под руку Коровьевым, Маргарита
brak-al-brake kun Kerubjev, Margarita vidis sin en
увидела себя в тропическом лесу.
tropika praarbaro. Ruĝabrustaj verdvostaj papagoj
Красногрудые зеленохвостые попугаи
kroĉiĝis al la lianoj, saltetis sur ili kaj orelŝire kriis:
цеплялись за лианы, перескакивали по ним и
«Mi estas ravita!». Sed baldaŭ la arbaro finiĝis, kaj
оглушительно кричали: «Я восхищен!» Но лес
ĝian vaporbanejan sufokvarmon sekvis la
быстро кончился, и его банная духота тотчас
malvarmeto de balsalonego kun kolonoj el ruĝetaj
сменилась прохладою бального зала с
scintilaj ŝtonoj. La salonego, same kiel la arbaro,
колоннами из какого-то желтоватого
estis malplena, nur ĉe la kolonoj staris nudaj negroj
искрящегося камня. Этот зал, так же как и лес,
kun arĝenta fruntorubando sur la kapo. Iliaj vizaĝoj
был совершенно пуст, и лишь у колонн
iĝis grizbrunaj pro emocio, kiam en la salonegon
неподвижно стояли обнаженные негры в
flugis Margarita kun sia sekvantaro, kiun iel aliĝis
серебряных повязках на головах. Лица их стали Azazello. Kerubjev ellasis ŝian brakon kaj diris: грязно-бурыми от волнения, когда в зал влетела
Маргарита со своею свитой, в которой откуда-
то взялся Азазелло. Тут Коровьев выпустил
руку Маргариты и шепнул:
— Прямо на тюльпаны!
— Rekte al la tulipoj!
Невысокая стена белых тюльпанов выросла
Nealta heĝo el blankaj tulipoj kreskis antaŭ
перед Маргаритой, а за нею она увидела
Margarita, trans ĝi ŝi vidis sennombrajn subkloŝajn
бесчисленные огни в колпачках и перед ними
fajrojn, kaj rnalantaŭ ĉiu — blankan bruston kaj
белые груди и черные плечи фрачников. Тогда
nigrajn ŝultrojn de frakulo. Tiam ŝi komprenis, de
Маргарита поняла, откуда шел бальный звук.
kie venas la bala bruo. Sur ŝin peze falis trumpeta
На нее обрушился рев труб, а вырвавшийся из-
muĝego, kaj el sub ĝi ŝprucinta violon-strio
под него взмыв скрипок окатил ее тело, как
verŝiĝis sur ŝian korpon kvazaŭ sango. La orkestro
кровью. Оркестр человек в полтораста играл
el proksimume cent kvindek homoj ludis
полонез.
polonezon.
Возвышавшийся перед оркестром человек во
Antaŭ la orkestro altis frakvestita viro. Rimarkinte
фраке, увидев Маргариту, побледнел,
Margaritan li paliĝis, ekridetis kaj per subita
заулыбался и вдруг взмахом рук поднял весь
mansvingo levis la tutan orkestron. Sen interrompi
оркестр. Ни на мгновение не прерывая музыки, la muzikon eĉ por unu momento, la orkestro ŝin оркестр, стоя, окатывал Маргариту звуками.
banis per la sonoj. La homo kiu staris super la
Человек над оркестром отвернулся от него и
orkestro turnis al ĝi la dorson kaj profunde sin
поклонился низко, широко разбросив руки, и
klinis antaŭ Margarita larĝe disetendante la
Маргарита, улыбаясь, помахала ему рукой.
brakojn. Ŝi ridetis kaj salute svingis sian manon.
— Нет, мало, мало, — зашептал Коровьев, —
— Ne, tio ne sufiĉas, — flustris Kerubjev, — li ne
он не будет спать всю ночь. Крикните ему:
povos dormi la tutan nokton. Kriu al li: «Mi salutas
«Приветствую вас, король вальсов!»
vin, valsreĝo!»
Маргарита крикнула это и подивилась тому,
Margarita kriis ĉi tion kaj miris, ke ŝia voĉo,
что ее голос, полный как колокол, покрыл вой
plensona kvazaŭ sonorilo, superis la muĝon de la
оркестра. Человек от счастья вздрогнул и
orkestro. La homo ektremis pro feliĉo, la
левую руку приложил к груди, правой
maldekstran manon li metis sur la bruston, per la
продолжая махать оркестру белым жезлом.
dekstra li plu direktis la muzikon tenante la
blankan bastoneton.
— Мало, мало, — шептал Коровьев, — глядите
— Ne sufiĉas, ne sufiĉas, — flustris Kerubjev, —
налево, на первые скрипки, и кивните так,
rigardu maldekstren, al la unuaj violonoj, kaj
чтобы каждый думал, что вы его узнали в
kapoklinu tiel, ke ĉiu pensu, ke persone lin vi
отдельности. Здесь только мировые
rekonis. Tie estas nur mondfamuloj. Salutu ĉi tiun,
знаменитости. Вот этому, за первым пультом,
ĉe la unua pupitro, tiu estas Vieŭtemps! Jes, tre
это вьетан. Так, очень хорошо. Теперь дальше.
bone. Nun pluen!
— Кто дирижер? — Отлетая, спросила
— Kiu estas la direktanto? — demandis Margarita
Маргарита.
forflugante.
— Иоганн Штраус, — закричал кот, — и пусть — Johann Straŭss, — kriis la kato, — kaj oni
меня повесят в тропическом саду на лиане,
pendumu min per liano en la ĝangalo, se en iu balo
если на каком-нибудь балу когда-либо играл
iam ludis tia orkestro. Mi ĝin invitis! Kaj rimarku,
такой оркестр. Я приглашал его! И, заметьте,
neniu, eĉ ne unu malsaniĝis aŭ rifuzis.
ни один не заболел и ни один не отказался.
В следующем зале не было колонн, вместо них En la sekva salono ne estis kolonoj, anstataŭ ili tie стояли стены красных, розовых, молочно-
staris floraj spaliroj, de unu flanko — el ruĝaj,
белых роз с одной стороны, а с другой — стена rozkoloraj, lakte blankaj rozoj, de la alia — el японских махровых камелий. Между этими
japanaj svarmpetalaj kamelioj. Inter la spaliroj jam
стенами уже били, шипя, фонтаны, и
fontis, ŝuŝante, fontanoj, kaj ĉampano ŝaŭmis en tri
шампанское вскипало пузырями в трех
basenoj, el kiuj la unua estis travideble violkolora,
бассейнах, из которых был первый —
la dua — rubena, la tria — kristala. Apud ili
прозрачно-фиолетовый, второй — рубиновый,
klopodadis negroj kun skarlataj frontorubandoj, per
третий — хрустальный. Возле них метались
arĝentaj ĉerpiloj plenigante platajn kalikojn je la
негры в алых повязках, серебряными
ĉampano el la basenoj. Evidentiĝis, ke en la roza
черпаками наполняя из бассейнов плоские
spaliro estas breĉo, sur la podio kirliĝis viro en
чаши. В розовой стене оказался пролом, и в
ruĝa hirundvosta frako. Antaŭ li neelteneble laŭte
нем на эстраде кипятился человек в красном с
bruegis ĵazo. Apenaŭ rimarkinte Margaritan, la
ласточкиным хвостом фраке. Перед ним гремел direktanto sin klinis antaŭ ŝi tiel, ke per la fingroj li нестерпимо громко джаз. Лишь только
tuŝis la plankon, poste li rerektiĝis kaj stride kriis:
дирижер увидел Маргариту, он согнулся перед
нею так, что руками коснулся пола, потом
выпрямился и пронзительно закричал:
— Аллилуйя!
— Haleluja!
Он хлопнул себя по коленке раз, потом накрест
Per la manplato li frapis sian genuon — unu! —
по другой — два, вырвал из рук крайнего
poste, kruce, la alian — du -, rabis cimbalteleron
музыканта тарелку, ударил ею по колонне.
disde la perkutisto kaj frapis per ĝi kontraŭ kolono.
Улетая, Маргарита видела только, что виртуоз-
Preterflugante Margarita vidis nur, ke la
джазбандист, борясь с полонезом, который дул ĵazvirtuozo, luktante kontraŭ la polonezo kiu Маргарите в спину, бьет по головам
blovis en ŝian dorson, frapas siajn ĵazanojn per la
джазбандистов своей тарелкой и те приседают
cimbaltelero sur la kapon, kaj ke tiuj kuntiriĝas en
в комическом ужасе.
komika teruro.
Наконец вылетели на площадку, где, как
Fine ili elflugis en ŝtuparejon, kiun Margarita
поняла Маргарита, ее во тьме встречал
divenis esti tiu sama, kie en la mallumo ŝin
Коровьев с лампадкой. Теперь на этой
renkontis Kerubjev kun sia lampaĉo. Nun tie, sur la
площадке глаза слепли от света, льющегося из
supra placeto, la okulojn blindigis lumo verŝata el
хрустальных виноградных гроздьев. Маргариту kristalaj vinbergrapoloj. Oni lokis Margaritan sur установили на место, и под левой рукой у нее
la placeto, ĉe ŝia maldekstra brako staris malalta
оказалась низкая аметистовая колонка.
ametista koloneto.
— Руку можно будет положить на нее, если
— Sur ĉi tio vi povos vin apogi, se estos al vi tre
станет очень трудно, — шептал Коровьев.
malfacile, — flustris Kerubjev.
Какой-то чернокожий подкинул под ноги
Nigrulo ŝovis al ŝiaj piedoj kusenon kun ore
Маргарите подушку с вышитым на ней
brodita pudelo, kaj obeante ies manojn ŝi metis sur
золотым пуделем, и на нее она, повинуясь
ĝin, fleksinte la gambon je la genuo, sian dekstran
чьим-то рукам, поставила, согнув в колене,
piedon. Ŝi provis rigardi ĉirkaŭen. Kerubjev kaj
свою правую ногу. Маргарита попробовала
Azazello staris apud ŝi en parada pozo. Apud
оглядеться. Коровьев и Азазелло стояли возле
Azazello ŝi rimarkis tri junajn virojn, kies aspekto
нее в парадных позах. Рядом с Азазелло — еще
malklare rememorigis al ŝi Abadonon. Sur sia
трое молодых людей, смутно чем-то
dorso ŝi perceptis friskan bloveton, ŝi rigardis
напомнивших Маргарите Абадонну. В спину
malantaŭen kaj vidis ŝuŝantan vinon fonti el la
веяло холодом. Оглянувшись, Маргарита
marmora muro kaj flui en glacian basenon. Ĉe sia
увидела, что из мраморной стены сзади нее
maldekstra piedo ŝi sentis ion varman kaj vilan; tio
бьет шипящее вино и стекает в ледяной
estis Behemoto.
бассейн. У левой ноги она чувствовала что-то
теплое и мохнатое. Это был Бегемот.
Маргарита была в высоте, и из-под ног ее вниз
Margarita estis en la alto, kaj de ŝiaj piedoj
уходила грандиозная лестница, крытая ковром. sterniĝis malsupren la grandioza ŝtuparo kovrita Внизу, так далеко, как будто бы Маргарита
per tapiŝo. Malsupre, tiom fore ke ŝi vidis ĝin
смотрела обратным способом в бинокль, она
kvazaŭ rigardante inverse tra binoklo, vastis
видела громаднейшую швейцарскую с
grandega pordistejo kun tute senmezura kameno,
совершенно необъятным камином, в холодную en kies malvarman kaj nigran faŭkegon facile
и черную пасть которого мог свободно въехать povus enveturi kvintuna kamiono. La pordistejo пятитонный грузовик. Швейцарская и
kaj la ŝtuparo, inundata de tranĉe intensega lumo,
лестница, до боли в глазах залитая светом,
estis senhomaj. La trumpetsonoj nun atingis ŝin de
были пусты. Трубы теперь доносились до
malproksime. Tiel oni senmove staris preskaŭ
Маргариты издалека. Так простояли
minuton.
неподвижно около минуты.
— Где же гости? — Спросила Маргарита у
— Kie do estas la gastoj? — Margarita sin turnis al
Коровьева.
Kerubjev.
— Будут, королева, сейчас будут. В них
— Ili venos, reĝino, tuj ili venos. Gastoj al ni ne
недостатка не будет. И, право, я предпочел бы
mankos. Kaj vere, mi preferus haki lignon ol
рубить дрова, вместо того чтобы принимать их akcepti ilin ĉi tie sur la placeto.
здесь на площадке.
— Что рубить дрова, — подхватил
— Haki lignon! — transprenis la temon la
словоохотливый кот, — я хотел бы служить
parolema kato, — rni diru plion, pli volonte mi
кондуктором в трамвае, а уж хуже этой работы servus kiel tramkonduktoro, kaj tio ja vere estas la нет ничего на свете.
plej mizera laboro en la mondo.
— Все должно быть готово заранее, королева,
— Ĉion necesas pretigi antaŭ la fiksita tempo,
— объяснял Коровьев, поблескивая глазом
reĝino, — klarigis Kerubjev, kaj lia okulo brilis tra
сквозь испорченный монокль. — Ничего не
la difektita monoklo. — Nenio estas pli abomena
может быть гаже, чем когда приехавший
ol kiam la unue veninta gasto vagaĉas, ne sciante
первым гость мыкается, не зная, что ему
kion li faru, dum lia fidela megero flustre
предпринять, а его законная мегера шепотом
skoldadas lin pro tio, ke ili venis antaŭ ĉiuj. Tiajn
пилит его за то, что они приехали раньше всех. balojn oni forĵetu al la kloako, reĝino.
Такие балы надо выбрасывать на помойку,
королева.
— Определенно на помойку, — подтвердил
— Nepre al la kloako, — aprobis la kato.
кот.
— До полуночи не более десяти секунд, —
— Restas ne pli ol dek sekundoj antaŭ la
добавил Коровьев, — сейчас начнется.
noktomezo, — aldonis Kerubjev, — tuj
komenciĝos.
Эти десять секунд показались Маргарите
Tiuj dek sekundoj ŝajnis al Margarita tre longaj.
чрезвычайно длинными. По-видимому, они
Probable ili estis jam pasintaj, kaj tamen okazis
истекли уже, и ровно ничего не произошло. Но absolute nenio. Sed jen, subite io pumis malsupre тут вдруг что-то грохнуло внизу в громадном
en la grandega kameno, kaj el ĝi saltegis
камине, и из него выскочила виселица с
pendumilo kun pendolanta sur ĝi duone
болтающимся на ней полурассыпавшимся
malkomponiĝinta kadavro. La kadavro forŝiriĝis de
прахом. Этот прах сорвался с веревки,
la ŝnuro, puŝiĝis kontraŭ la planko kaj resaltis
ударился об пол, и из него выскочил
nigrahara belulo en frako kaj lakledaj ŝuoj. El la
черноволосый красавец во фраке и в
kameno elkuris duonputriĝinta negranda ĉerko, ĝia
лакированных туфлях. Из камина выбежал
kovrilo malfermiĝis kaj lasis elfali alian kadavron.
полуистлевший небольшой гроб, крышка его
La belulo galante al ĝi rapidis kaj prezentis sian
отскочила, и из него вывалился другой прах.
kubuton, la dua kadavro ŝanĝiĝis en nudan, frivole
Красавец галантно подскочил к нему и подал
moviĝeman virinon, kiu surhavis nigrajn ŝuojn kaj
руку калачиком, второй прах сложился в нагую nigrajn plumojn sur la kapo, kaj ili ambaŭ, la viro вертлявую женщину в черных туфельках и с
kaj la virino, rapidis supren sur la ŝtuparo.
черными перьями на голове, и тогда оба, и
мужчина и женщина, заспешили вверх по
лестнице.
— Первые! — Воскликнул Коровьев, —
— La unuaj! — ekkriis Kerubjev, — sinjoro Ĵakvo
господин Жак с супругой. Рекомендую вам,
kun la edzino. Mi prezentas al vi, reĝino, unu el la
королева, один из интереснейших мужчин!
plej interesaj viroj! Fervora monfalsisto,
Убежденный фальшивомонетчик,
ŝtatperfidulo, tamen tre kapabla alĥemiisto. Li
государственный изменник, но очень недурной famiĝis per tio, — flustris Kerubjev al Margarita алхимик. Прославился тем, — шепнул на ухо
en la orelon, — ke li venenis la amatinon de la
Маргарите Коровьев, — что отравил
reĝo. Tio ne estas banalaĵo! Rigardu, kiom li estas
королевскую любовницу. А ведь это не с
bela!
каждым случается! Посмотрите, как красив!
Побледневшая Маргарита, раскрыв рот,
Kun la buŝo malfermita, paliĝinte, Margarita
глядела вниз и видела, как исчезают в каком-то rigardis malsupren; ŝi vidis la pendumilon kaj la боковом ходу швейцарской и виселица и гроб.
ĉerkon malaperi en flanka koridoro de la
pordiatejo.
— Я в восхищении, — заорал прямо в лицо
— Mi estas ravita, — kriegis la kato rekte en la
поднявшемуся по лестнице господину жаку
vizaĝon al sinjoro Ĵakvo, venanta sur la ŝtuparo.
кот.
В это время внизу из камина появился
Kamtempe el la kameno malsupre aperis senkapa
безголовый, с оторванною рукою скелет,
skeleto kun forŝirita brako, ĝi puŝiĝis kontraŭ la
ударился оземь и превратился в мужчину во
planko kaj iĝis frakvestita viro.
фраке.
Супруга господина Жака уже становилась
La edzino de sinjoro Ĵakvo sin mallevis sur unu
перед Маргаритою на одно колено и, бледная
genuon antaŭ Margarita kaj, pala pro emocio, kisis
от волнения, целовала колено Маргариты.
ŝian genuon.
— Королева, — бормотала супруга господина
жака.
— Королева в восхищении, — кричал
Коровьев.
— Королева... — Тихо сказал красавец,
господин жак.
— Мы в восхищении, — завывал кот.
Ni ravitas, — hurlis la kato.
Молодые люди, спутники Азазелло, улыбаясь
La junaj viroj akompanantaj Azazellon kun
безжизненными, но приветливыми улыбками,
senviva kvankam afabla rideto jam estis ŝovantaj
уже теснили господина Жака с супругою в
sinjoron Ĵakvo kaj lian edzinon flanken, al la
сторону, к чашам с шампанским, которые
ĉampanpokaloj kiujn la negroj tenis en siaj manoj.
негры держали в руках. По лестнице
Sur la ŝtuparo kuris supren sola viro en frako.
поднимался вверх бегом одинокий фрачник.
— Граф Роберт, — шепнул Маргарите
— Grafo Roberto, — flustris Kerubjev al
Коровьев, — по-прежнему интересен. Обратите Margarita, — li plu estas interesa. Atentu, reĝino, внимание, как смешно, королева — обратный
la amuzan cirkonstancon, jen la inversa kazo: ĉi tiu
случай: этот был любовником королевы и
estis amato de reĝino kaj venenis sian edzinon.
отравил свою жену.
— Мы рады, граф, — вскричал Бегемот.
— Ni ĝojas, grafo, — kriis Behemoto.
Из камина подряд один за другим вывалились,
Tujsekve unu post la alia el la kameno ŝutiĝis,
лопаясь и распадаясь, три гроба, затем кто-то в krevante kaj disfalante, tri ĉerkoj, poste iu черной мантии, которого следующий
individuo en nigra mantelo, kiun la sekva elkurinto
выбежавший из черной пасти ударил в спину
frapis per ponardo en la dorson. Malsupre aŭdiĝis
ножом. Внизу послышался сдавленный крик.
sufokata ŝriko. El la kameno elkuris preskaŭ tute
Из камина выбежал почти совсем
disputrinta kadavro. Margarita premfermis la
разложившийся труп. Маргарита зажмурилась, okulojn, ies mano portis sub ŝian nazon flakonon и чья-то рука поднесла к ее носу флакон с
kun blanka flarsalo. Si havis la impreson ke tio
белой солью. Маргарите показалось, что это
estis la mano de Nataŝa. La ŝtuparo komencis
рука Наташи. Лестница стала заполняться.
pleniĝi. Nun sur ĉiu ŝtupo estis, de malproksime
Теперь уже на каждой ступеньке оказались,
aspektantaj tute egale, frakuloj kaj kun ili — nudaj
издали казавшиеся совершенно одинаковыми,
virinoj, kiuj diferencis nur per la koloro de la
фрачники и нагие женщины с ними,
plumoj sur la kapo.
отличавшиеся друг от друга только цветом
перьев на головах и туфель.
К Маргарите приближалась, ковыляя, в
Al Margarita proksimiĝis, trenante la maldekstran
странном деревянном сапоге на левой ноге,
kruron en stranga ligna boto, sinjorineto magra kaj
дама с монашески опущенными глазами,
modesta, kun monahine mallevita rigardo; sur la
худенькая, скромная и почему-то с широкой
kolo ŝi ial havis larĝan verdan ĉirkaŭligaĵon.
зеленой повязкой на шее.
— Какая зеленая? — Машинально спросила
— Kiu... la verda? — pretervole demandis
Маргарита.
Margarita.
— Очаровательнейшая и солиднейшая дама, —
— Plej rava kaj honorinda sinjorino, — flustris
шептал Коровьев, — рекомендую вам: госпожа Kerubjev, — mi prezentas al vi: signora Toffana, Тофана, была чрезвычайно популярна среди
ŝi estis ege ŝatata inter la junaj ĉarmulinoj de
молодых очаровательных неаполитанок, а
Napolo kaj Palermo, precipe de tiuj, kiujn tedis ilia
также жительниц Палермо, и в особенности
edzo. Tio ja okazas foje-foje, reĝino, ke oni estas
среди тех, которым надоели их мужья. Ведь
tedita de sia edzo.
бывает же так, королева, чтобы надоел муж.
— Да, — глухо ответила Маргарита, в то же
— Jes, — obtuze kaj raŭke respondis Margarita,
время улыбаясь двум фрачникам, которые один samtempe rigardante du frakulojn unu post la alia за другим склонялись перед нею, целуя колено
sin klini antaŭ ŝi por kisi ŝiajn genuon kaj manon.
и руку.
— Ну вот, — ухитрялся шептать Коровьев
— Nu ĝuste, — Kerubjev sukcesis flustri al
Маргарите и в то же время кричать кому-то: — Margarita sen ĉesi kriadi al iu: — Duko, pokalon
герцог, бокал шампанского! Я восхищен! Да,
da ĉampano! Mi estas ravita! Do, sinjorino
так вот-с, госпожа Тофана входила в
Toffana, konsiderante la situacion de la
положение этих бедных женщин и продавала
kompatindulinoj vendadis al ili ian akvon en
им какую-то воду в пузырьках. Жена вливала
flakono. La edzino gutis tiun akvon en la supon de
эту воду в суп супругу, тот его съедал,
sia edzo, li manĝis ĝin, dankis al ŝi pro la zorgemo
благодарил за ласку и чувствовал себя
kaj fartis bonege. Verdire, post kelkaj horoj lin
превосходно. Правда, через несколько часов
atakis nesatigebla soifego, kaj post unu tago la bela
ему начинало очень сильно хотеться пить,
napolanino, manĝiginta al sia edzo la supon, estis
затем он ложился в постель, и через день
libera, kiel la printempa vento.
прекрасная неаполитанка, накормившая своего
мужа супом, была свободна, как весенний
ветер.
— А что это у нее на ноге? — Спрашивала
— Sed kion ŝi havas sur la kruro? — demandis
Маргарита, не уставая подавать руку гостям,
Margarita, senlace prezentante sian manon al la
обогнавшим ковыляющую госпожу тофану, —
gastoj devancantaj la lamantan sinjorinon Toffana,
и зачем эта зелень на шее? Блеклая шея?
— kaj kial tiu verdaĵo sur ŝia kolo? Ĉu velka kolo?
— Я в восхищении, князь! — Кричал Коровьев — Mi estas ravita, princo! — kriis Kerubjev kaj и в это же время шептал Маргарите: —
plu flustris al Margarita: — Belega kolo, sed en la
прекрасная шея, но с ней неприятность
malliberejo al ĝi okazis akcidento. Sur la kruro,
случилась в тюрьме. На ноге у нее, королева,
reĝino, ŝi havas hispanan boteton, kaj la rubandon
испанский сапожок, а лента вот отчего: когда
ŝi ĉirkaŭligis jcn kial: kiam la provosoj eksciis, ke
тюремщики узнали, что около пятисот
proksimume kvincent miselektitaj edzoj por ĉiam
неудачно выбранных мужей покинули Неаполь
forlasis tiel Napolon kaj Palermon, ili koleriĝis kaj
и Палермо навсегда, они сгоряча удавили
strangolis sinjorinon Toffana en la malliberejo.
госпожу Тофану в тюрьме.
— Как я счастлива, черная королева, что мне
— Kiom feliĉa mi estas, ho nigra reĝino, ke mi
выпала высокая честь, — монашески шептала
havas la grandan honoron... — monaĥine flustris
тофана, пытаясь опуститься на колено.
Toffana, penante surgenuiĝi. La hispana boto ŝin
Испанский сапог мешал ей. Коровьев и Бегемот malhelpis. Kerubjev kaj Behemoto ŝin subtenis kaj помогли тофане подняться.
surpiedigis.
— Я рада, — ответила ей Маргарита, в то же
— Mi ĝojas, — respondis al ŝi Margarita,
время подавая руку другим.
samtempe prezentante la manon al novaj gastoj.
Теперь по лестнице снизу вверх поднимался
Nun de malsupre seninterrompe fontis la gastofluo.
поток. Маргарита перестала видеть то, что
Margarita ne plu vidis, kio okazas en la pordistejo.
делается в швейцарской. она механически
Kvazaŭ aŭtomato ŝi prezentadis kaj mallevadis
поднимала и опускала руку и, однообразно
sian manon kaj meĥanike nudigis la dentojn por
скалясь, улыбалась гостям. В воздухе на
esprimi stereotipan rideton. En la aero super la
площадке уже стоял гул, из покинутых
placeto nun zumis voĉbruo, el la de ŝi forlasitaj
Маргаритой бальных зал, как море, слышалась
balsalonegoj mare aŭdiĝis muziko.
музыка.
— А вот это — скучная женщина, — уже не
— Kaj tiu fore estas tedulino, — Kerubjev jam ne
шептал, а громко говорил Коровьев, зная, что в flustris sed parolis plenvoĉe, sciante ke en la гуле голосов его уже не расслышат, — обожает
voĉbruo oni ne povas lin aŭdi, — ŝi adoras balojn
балы, все мечтает пожаловаться на свой платок. kaj ĉiam serĉas okazon plendi pri sia poŝtuko.
Маргарита поймала взглядом среди
Margarita trovis en la fluo de la venantaj gastoj
подымавшихся ту, на которую указывал
tiun, pri kiu parolis Kerubjev. Ŝi estis juna virino,
Коровьев. Это была молодая женщина лет
proksimume dudekjara, tre belf igura, sed ŝiaj
двадцати, необыкновенного по красоте
okuloj ŝajnis maltrankvilaj kaj trudiĝemaj.
сложения, но с какими-то беспокойными и
назойливыми глазами.
— Какой платок? — Спросила Маргарита.
— Kia poŝtuko? — demandis Margarita.
— К ней камеристка приставлена, — пояснил
— Ŝi estas komisiita al ĉambristino, — klarigis
Коровьев, — и тридцать лет кладет ей на ночь
Kerubjev, — kiu jam tridek jarojn metas sur ŝian
на столик носовой платок. Как она проснется,
tablon poŝtukon. Kiam ŝi vekiĝas, la tuko jam estas
так он уже тут. Она уж и сжигала его в печи и
tie. Ŝi jam bruligis ĝin en la fomo kaj dronigis en la
топила его в реке, но ничего не помогает.
rivero, tamen nenio helpas.
— Какой платок? — Шептала Маргарита,
— Kia poŝtuko? — flustris Margarita prezentante
подымая и опуская руку.
kaj mallevante la manon.
— С синей каемочкой платок. Дело в том, что,
— Poŝtuketo kun blua randaĵo. La afero okazis,
когда она служила в кафе, хозяин как-то ее
kiam ŝi servis en kafejo. Foje la kafejestro vokis
зазвал в кладовую, а через девять месяцев она
ŝin en la provizejon, kaj post naŭ monatoj ŝi naskis
родила мальчика, унесла его в лес и засунула
knabon, forportis lin en la arbaron, ŝtopis al li la
ему в рот платок, а потом закопала мальчика в
buŝon per la tuketo kaj lin enterigis. Dum la juĝado
земле. На суде она говорила, что ей нечем
ŝi diris, ke ŝi ne povas nutri la infanon.
кормить ребенка.
— А где же хозяин этого кафе? — Спросила
— Kaj kie estas la kafejestro? — demandis
Маргарита.
Margarita.
— Королева, — вдруг заскрипел снизу кот, —
— Reĝino, — subite knaris de malsupre la kato, —
разрешите мне спросить вас: при чем же здесь
permesu al mi vin demandi: kiel la afero koncernas
хозяин? Ведь он не душил младенца в лесу!
la kafejestron? Ja li ne sufokis bebon en la arbaro!
Маргарита, не переставая улыбаться и качать
Sen ĉesi rideti kaj balanci la dekstran manon, per la
правой рукой, острые ногти левой запустила в
akraj ungoj Margarita pinĉis Behemotan orelon kaj
Бегемотово ухо и зашептала ему:
flustris al la kato:
— Если ты, сволочь, еще раз позволишь себе
— Se vi, kanajlo, ankoraŭfoje permesos al vi
впутаться в разговор...
enmiksiĝi...
Бегемот как-то не по-бальному вспискнул и
Behemoto iel nebale ekpepis kaj stertore diris:
захрипел:
— Королева... Ухо вспухнет... Зачем же
— Reĝino... la orelo ŝveliĝos... kial ni fuŝu la
портить бал вспухшим ухом?.. Я говорил
balon per ŝvelinta orelo?... Mi jure diris... el la jura
юридически... С юридической точки... Молчу,
vidpunkto... Mi silentas, silentas... Konsideru min
молчу... Считайте, что я не кот, а рыба, только
ne kato sed fiŝo, nur lasu la orelon!
оставьте ухо.
Маргарита выпустила ухо, и назойливые,
Margarita ellasis la orelon; la trudiĝemaj, mornaj
мрачные глаза оказались перед ней.
okuloj jam estis antaŭ ŝi.
— Я счастлива, королева-хозяйка, быть
— Mi estas feliĉa, ho reĝino balmastrino, ke mi
приглашенной на великий бал полнолуния.
ricevis la inviton al la granda balo de la plenluno.
— А я, — ответила ей Маргарита, — рада вас
— Kaj mi, mi ĝojas vin vidi, — respondis
видеть. Очень рада. Любите ли вы
Margarita. — Mi tre ĝojas. Ĉu vi ŝatas ĉampanon?
шампанское?
— Что вы изволите делать, королева?! —
— Kion vi degnas fari, reĝino?! — despere sed
Отчаянно, но беззвучно вскричал на ухо
senvoĉe kriis Kerubjev al Margarita en la orelon,
Маргарите Коровьев, — получится затор!
— tuj estiĝos obstrukco!
— Я люблю, — моляще говорила женщина и
— Mi ŝatas, — petege diris la virino, kaj subite ŝi
вдруг механически стала повторять: — Фрида,
komencis mehanike ripeti: — Frida, Frida, Frida!
Фрида, Фрида! Меня зовут Фрида, о королева!
Mia nomo estas Frida, ho reĝino.
— Так вы напейтесь сегодня пьяной, Фрида, и
— Do, ebriigu vin hodiaŭ, Frida, kaj pensu pri
ни о чем не думайте, — сказала Маргарита.
nenio, — diris Margarita.
Фрида протянула обе руки к Маргарите, но
Frida etendis siajn brakojn al Margarita, sed
Коровьев и Бегемот очень ловко подхватили ее Kerubjev kaj Behemoto
под руки, и ее затерло в толпе.
tre lerte ilin kaptis kaj lasis la amason ŝin forporti.
Теперь снизу уже стеною шел народ, как бы
Nun la gastoj venis de malsupre en densa amaso,
штурмуя площадку, на которой стояла
kvazaŭ sturmante la placeton sur kiu staris
Маргарита. Голые женские тела поднимались
Margarita. La nudaj inaj korpoj paŝis inter
между фрачными мужчинами. На Маргариту
frakvestitaj viroj. Sur Margaritan fluis la korpoj, la
наплывали их смуглые, и белые, и цвета
bronzkoloraj kaj la blankaj, la kafkoloraj kaj la tute
кофейного зерна, и вовсе черные тела. В
nigraj. En la hararoj rufaj, nigraj, kaŝtankoloraj,
волосах рыжих, черных, каштановых, светлых, lane blondaj — sub la lumtorentoj ludis kaj dancis, как лен, — в ливне света играли и плясали,
disŝutis f ajrerojn juvelŝtonoj. Ŝajnis, ke iu aspergis
рассыпали искры драгоценные камни. И как
la sturmantan kolonon de viroj je lumgutoj — de la
будто кто-то окропил штурмующую колонну
brustoj radiis briliantaj butonoj.
мужчин капельками света, — с грудей
брызгали светом бриллиантовые запонки.
Теперь Маргарита ежесекундно ощущала
Nun Margarita ĉiusekunde sentis ies lipojn tuŝi
прикосновение губ к колену, ежесекундно
ŝian genuon, ĉiusekunde ŝi etendis la manon
вытягивала вперед руку для поцелуя, лицо ее
antaŭen por la kiso, ŝia vizaĝo rigidiĝis en
стянуло в неподвижную маску привета.
senmovan salutmaskon.
— Я в восхищении, — монотонно пел
— Mi estas ravita, — unutone gurdis Kerubjev, —
Коровьев, — мы в восхищении, королева в
ni estas ravitaj, la reĝino estas ravita.
восхищении.
— Королева в восхищении, — гнусил за
— La reĝino estas ravita, — malantaŭ ŝia dorso
спиною Азазелло.
nazis Azazello.
— Я восхищен, — вскрикивал кот.
— Ni ravitas, — blekadis la kato.
— Маркиза, — бормотал Коровьев, —
— Markizino, — murmuris Kerubjev, — venenis
отравила отца, двух братьев и двух сестер из-за
sian patron, du fratojn kaj fratinojn, pro la heredo!
наследства! Королева в восхищении! Госпожа
La reĝino estas ravita!! Sinjorino Minkina, aĥ kiel
Минкина, ах, как хороша! Немного нервозна.
loga! Iomete nervoza. Nu, ne estis ja bezono puŝi
Зачем же было жечь горничной лицо щипцами
la ardigitan f rizopinĉilon en la vizaĝon de la
для завивки! Конечно, при этих условиях
ĉambristino! Kompreneblas, ke per tia traktado oni
зарежут! Королева в восхищении! Королева,
sin pikmurdigas. La reĝino estas ravita! Reĝino,
секунду внимания: император Рудольф,
sekundon da atento: imperiestro Rudolfo, magiisto
чародей и алхимик. Еще алхимик — повешен.
kaj alĥemiisto. Ankoraŭ unu alĥemiisto,
Ах, вот и она! Ах, какой чудесный публичный
pendumita. Ah, fine ŝi venas! Kian eminentan
дом был у нее в Страсбурге! Мы в восхищении! bordelon ŝi tenis en Strasburgo! Ni estas ravitaj.
Московская портниха, мы все ее любим за
Moskva tajlorino, ni ĉiuj tre ŝatas ŝin pro ŝia verva
неистощимую фантазию, держала ателье и
fantazio; ŝi estris kudrejon kaj elpensis terure gajan
придумала страшно смешную штуку:
trukon: ŝi borigis en la muro du rondajn truojn...
провертела две круглые дырочки в стене...
— А дамы не знали? — Спросила Маргарита.
— Ĉu la klientinoj ne sciis tion? — demandis
Margarita.
— Все до одной знали, королева, — отвечал
— Ili ĉiuj sciis pri tio, reĝino, — respondis
Коровьев, — я в восхищении. Этот
Kerubjev. — Mi estas ravita. Ĉi tiu dudekjara
двадцатилетний мальчуган с детства отличался junulo ekde sia infan'aĝo havis bizarajn fantaziojn, странными фантазиями, мечтатель и чудак. Его
li estis revema kaj stranga. Lin amis fraŭlino, kaj li
полюбила одна девушка, а он взял и продал ее
ŝin vendis en bordelon...
в публичный дом.
Снизу текла река. Конца этой реке не было
De malsupre fluis rivero. Nenio indikis, ke iam ĝi
видно. Источник ее, громадный камин,
havos finon. Ĝia fonto, la ega kameno, plu ĝin
продолжал ее питать. Так прошел час и пошел
nutris. Tiel pasis unu horo kaj komenciĝis dua. Ĉi
второй час. Тут Маргарита стала замечать, что
tiam Margarita rimarkis, ke ŝia ĉeno estas pli peza
цепь ее сделалась тяжелее, чем была. Что-то
ol antaŭe. Ankaŭ pri ŝia mano okazis io stranga.
странное произошло и с рукой. Теперь перед
Nun antaŭ ol ĝin levi ŝi ne povis ne grimaceti. La
тем, как поднять ее, Маргарите приходилось
kuriozaj komentoj de Kerubjev ĉesis ŝin amuzi. La
морщиться. Интересные замечания Коровьева
vizaĝoj mongol'okulaj, egale kiel la vizaĝoj
перестали занимать Маргариту. И раскосые
blankaj kaj nigraj, iĝis seninteresaj, fojfoje
монгольские глаза, и лица белые и черные
nedistingeblaj en la ial tremstrie leviĝanta aero.
сделались безразличными, по временам
Akra doloro, kvazaŭ nadlo, subite boris ŝian
сливались, а воздух между ними почему-то
dekstran brakon, kaj kunpreminte la dentojn ŝi
начинал дрожать и струиться. Острая боль, как metis la kubuton sur la soklon. Susuro, kvazaŭ tiu от иглы, вдруг пронзила правую руку
de flugiloj sur muro, venis de malantaŭ el la
Маргариты, и, стиснув зубы, она положила
salonego, estis evidenta, ke tie dancas neimagebla
локоть на тумбу. Какой-то шорох, как бы
amaso da gastoj, kaj ŝajnis al Margarita ke eĉ la
крыльев по стенам, доносился теперь сзади из
masiva marmora-mozaika-kristala planko de tiu
залы, и было понятно, что там танцуют
salonego ritme pulsas.
неслыханные полчища гостей, и Маргарите
казалось, что даже массивные мраморные,
мозаичные и хрустальные полы в этом
диковинном зале ритмично пульсируют.
Ни Гай Кесарь Калигула, ни Мессалина уже не Nun ŝin interesis nek Kajo Cezaro Kaligulo, nek заинтересовали Маргариту, как не
Mesalina, ŝin interesis neniu el la reĝoj, dukoj,
заинтересовал ни один из королей, герцогов,
kavaliroj, memmortigintoj, veneninstinoj,
кавалеров, самоубийц, отравительниц,
pendumitoj aŭ parigistinoj, provosoj aŭ
висельников и сводниц, тюремщиков и
kartotrompistoj, ekzekutistoj, denuncistoj,
шулеров, палачей, доносчиков, изменников,
perfidintoj, frenezuloj, spionoj, malĉastigistoj. Ĉiuj
безумцев, сыщиков, растлителей. Все их имена iliaj nomoj konfuziĝis en ŝia kapo, la vizaĝoj спутались в голове, лица слепились в одну
knediĝis en unu solan grandegan platpanon, kaj nur
громадную лепешку, и только одно сидело
la vizaĝo kadrita de vere fajrokolora barbo, la
мучительно в памяти лицо, окаймленное
vizaĝo de Maljuta Skuratov, dolore fiksiĝis en ŝia
действительно огненной бородой, лицо
memoro. Ŝiaj gamboj malfortiĝis, ŝi sentis ilin
Малюты Скуратова. Ноги Маргариты
fleksiĝi, je ĉiu momento ŝi timis, ke tuj ŝi ekploros.
подгибались, каждую минуту она боялась
Pleje suferigis ŝin la dekstra genuo, la kisata. Ĝi
заплакать. Наихудшие страдания ей причиняло ŝvelis, ĝia haŭto bluiĝis, malgraŭ ke plurfoje la правое колено, которое целовали. Оно
mano de Nataŝa aperis antaŭ la genuo kaj viŝis ĝin
распухло, кожа на нем посинела, несмотря на
per spongo trempita en io aroma. Pasis preskaŭ tri
то, что несколько раз рука Наташи появлялась
horoj kiam Margarita ĵetis malsupren tute
возле этого колена с губкой и чем-то душистым senesperan rigardon kaj ĝoje ektremetis: la fluo de обтирала его. В конце третьего часа Маргарита la gastoj maldensiĝis.
глянула вниз совершенно безнадежными
глазами и радостно дрогнула: поток гостей
редел.
— Законы бального съезда одинаковы,
— La leĝoj de la bala alveno estas ĉiam egalaj,
королева, — шептал Коровьев, — сейчас волна reĝino, — flustris Kerubjev, — tuj la ondo
начнет спадать. Клянусь, что мы терпим
malleviĝos. Mi ĵuras, ke ni suferas la lastajn
последние минуты. Вот группа брокенских
minutojn. Jen aperis la grupo de Brokenaj
гуляк. Они всегда приезжают последними. Ну
festenuloj, ili ĉiam venas laste. Jes, estas ili. Du
да, это они. Два пьяных вампира... Все? Ах нет,
ebriaj vampiroj... Ĉu ĉio? Ah, ne, jen ankoraŭ
вот еще один. Нет, двое!
unu... Ne, du!
По лестнице подымались двое последних
Sur la ŝtuparo venis la lastaj gastoj.
гостей.
— Да это кто-то новенький, — говорил
— Nu, tiu estas novulo, — diris Kerubjev, tra la
Коровьев, щурясь сквозь стеклышко, — ах да,
monoklo rigardante unu el la venantoj, — ah, jes,
да. Как-то раз Азазелло навестил его и за
jes. Foje Azazello lin vizitis kaj ĉe la konjako
коньяком нашептал ему совет, как избавиться
flustris al li konsilon, kiamaniere li sin
от одного человека, разоблачений которого он
malembarasu je homo kies malkaŝojn li treege
чрезвычайно опасался. И вот он велел своему
timis. Do, li ordonis al sia konato, homo de li
знакомому, находящемуся от него в
dependa, ŝprucigi venenon sur la murojn de la
зависимости, обрызгать стены кабинета ядом.
kabineto.
— Как его зовут? — Спросила Маргарита.
— Kiu estas lia nomo? — demandis Margarita.
— А, право, я сам еще не знаю, — ответил
— Verdire, mi mem ankoraŭ ĝin ne scias, —
Коровьев, — надо спросить у Азазелло.
respondis Kerubjev, — pri tio oni demandu
Azazellon.
— А кто это с ним?
— Kaj kiu lin akompanas?
— А вот этот самый исполнительный его
— Ĝuste tiu diligenta subulo. Mi estas ravita! —
подчиненный. Я восхищен! — Прокричал
kriis Kerubjev al la du lastaj.
Коровьев последним двум.
Лестница опустела. Из осторожности
Sur la ŝtuparo estis neniu. Antaŭzorge ili ankoraŭ
подождали еще немного. Но из камина более
iomete atendis. Tamen neniu plua venis el la
никто не выходил.
kameno.
Через секунду, не понимая, как это случилось,
Post unu sekundo, sen kompreni kiel tio okazis,
Маргарита оказалась в той же комнате с
Margarita sin trovis en la sama basenejo kaj tie, tuj
бассейном и там, сразу заплакав от боли в руке ekplorinte pro la doloro en la mano kaj en la и ноге, повалилась прямо на пол. Но Гелла и
genuo, ŝi sinkis sur la plankon. Sed Hella kaj
Наташа, утешая ее, опять повлекли ее под
Nataŝa, ŝin konsolante, denove kondukis ŝin sub la
кровавый душ, опять размяли ее тело, и
sangan duŝon, denove ŝin masaĝis, kaj Margarita
Маргарита вновь ожила.
reviviĝis.
— Еще, еще, королева марго, — шептал
— Ankoraŭ, ankoraŭ, reĝino Margot, — apenaŭ
появившийся рядом Коровьев, — надо облететь aperinte tuj ekflustris Kerubjev, — necesas flugi залы, чтобы почтенные гости не чувствовали
tra la salonoj, por ke la honorindaj gastoj ne sentu
себя брошенными.
sin forlasitaj.
И Маргарита вновь вылетела из комнаты с
Denove ŝi flugis el la basenejo. Sur la podio trans
бассейном. На эстраде за тюльпанами, где
la tulipbarilo, kie antaŭe ludis la orkestro de la
играл оркестр короля вальсов, теперь
valsreĝo, nun f uriozis simia ĵazo. Grandega gorilo
бесновался обезьяний джаз. Громадная, в
kun hirta vangobarbo kaj kun trumpeto en la mano,
лохматых бакенбардах горилла с трубой в руке, peze dancbalanciĝante direktis la muzikon. En unu тяжело приплясывая, дирижировала. В один
vico sidis orangutanoj kaj blovis en brilantajn
ряд сидели орангутанги, дули в блестящие
trumpetojn. Sur iliaj ŝultroj, ludante harmonikon,
трубы. На плечах у них верхом поместились
kroĉis sin gajaj ĉimpanzoj. Du hamadriadoj kun
веселые шимпанзе с гармониями. Два
preskaŭ leona kolhararo ludis du fortepianojn, kies
гамадрила в гривах, похожих на львиные,
sonoj tamen tute dronis en la bruego kaj hurlado
играли на роялях, и этих роялей не было
kaj pumpumo de la saksofonoj, violonoj kaj
слышно в громе и писке и буханьях
tamburoj manipulataj de gibonoj, mandriloj kaj
саксофонов, скрипок и барабанов в лапах
cerkopitekoj. Sur la spegula planko sennombraj
гиббонов, мандрилов и мартышек. На
paroj, kiuj ŝajnis kunfandiĝintaj, unusencume
зеркальном полу несчитанное количество пар,
turniĝante kun eksterordinaraj lerto kaj precizo de
словно слившись, поражая ловкостью и
la movoj, avancis en densa amaso, menacante
чистотой движений, вертясь в одном
forbalai ĉion renkontatan. Vivaj satenflugilaj
направлении, стеною шло, угрожая все смести
papilioj flirtis super la dancantoj hordoj, de la
на своем пути. Живые атласные бабочки
plafonoj pluvis floroj. Ĉiun fojon, kiam estingiĝis
ныряли над танцующими полчищами, с
la elektra lumo, en la kapiteloj de la kolonoj heliĝis
потолков сыпались цветы. В капителях колонн,
miriadoj da lampiroj, kaj en la aero ŝvebis marĉaj
когда погасало электричество, загорались
vaglumoj.
мириады светляков, а в воздухе плыли
болотные огни.
Потом Маргарита оказалась в чудовищном по
Poste Margarita troviĝis antaŭ grandioza baseno
размерам бассейне, окаймленном колоннадой.
kadrita per kolonaro. Giganta nigra Neptuno
Гигантский черный Нептун выбрасывал из
elverŝis el sia faŭkego larĝan rozkoloran prucaĵon.
пасти широкую розовую струю. Одуряющий
Ebriiga odoro de ĉampano leviĝis de la baseno. Tie
запах шампанского подымался из бассейна.
regis senĝena gajo. La sinjorinoj, ridante, demetis
Здесь господствовало непринужденное веселье. siajn ŝuojn, lasis la mansaketon al sia kavaliro aŭ
Дамы, смеясь, сбрасывали туфли, отдавали
unu el la negroj kurantaj kun bantukoj en la mano,
сумочки своим кавалерам или неграм,
kaj kun ŝriko sin ĵetis kap'antaŭe en la basenon.
бегающим с простынями в руках, и с криком
Supren ŝpruciĝis ŝaŭmkolonoj. La kristala fundo
ласточкой бросались в бассейн. Пенные столбы de la baseno helis per malsupra lumo, kiu
взбрасывало вверх. Хрустальное дно бассейна
traborante la vinan mason vidigis la
горело нижним светом, пробивавшим толщу
arĝentokolorajn naĝantajn korpojn. Resaltante el la
вина, и в нем видны были серебристые
baseno la banintoj estis tute ebriaj. La ridego
плавающие тела. Выскакивали из бассейна
sonoris sub la kolonoj kaj obtuze resonis kiel en
совершенно пьяными. Хохот звенел под
publika banejo.
колоннами и гремел, как в бане.
Во всей этой кутерьме запомнилось одно
En la tuta pelmelo Margaritan frapis unu absolute
совершенно пьяное женское лицо с
ebria ina vizaĝo kun sensencaj tamen eĉ malgraŭ la
бессмысленными, но и в бессмысленности
sensenseco petegaj okuloj, kaj rememoriĝis al ŝi
умоляющими глазами, и вспомнилось одно
unu vorto: Frida! Antaŭsentante kapturniĝon pro la
слово — «Фрида»! Голова Маргариты начала
vina odoro, Margarita jam volis foriri, kiam la kato
кружиться от запаха вина, и она уже хотела
aranĝis en la baseno trukon kiu ŝin retenis.
уходить, как кот устроил в бассейне номер,
Behemoto alisorĉis ion ĉe la faŭkego de Neptuno,
задержавший Маргариту. Бегемот наколдовал
subite la ondanta ĉampanmaso, akompanate de
чего-то у пасти Нептуна, и тотчас с шипением
klakbruo kaj ŝuŝado, forsinkis el la baseno, kaj
и грохотом волнующаяся масса шампанского
Neptuno komencis verŝegi senŝaŭman malhele
ушла из бассейна, а Нептун стал извергать не
flavan ŝprucaĵon. La sinjorinoj ekŝrikis kaj kun la
играющую, не пенящуюся волну темно-
krio:
желтого цвета. Дамы с визгом и воплем:
— Коньяк! — Кинулись от краев бассейна за
— Konjako! — impetis for de la baseno malantaŭ
колонны. Через несколько секунд бассейн был
la kolonojn. Post kelkaj sekundoj la baseno estis
полон, и кот, трижды перевернувшись в
plena, kaj la kato per triobla aersalto sin ĵetis en la
воздухе, обрушился в колыхающийся коньяк.
plaŭdantan konjakon. Ĝi elrampis snufante, kun
Вылез он, отфыркиваясь, с раскисшим
senforma, moliĝinta kravato, perdinte la orizon de
галстуком, потеряв позолоту с усов и свой
la lipharoj kaj la binoklon. La ekzemplon de
бинокль. Примеру Бегемота решилась
Behemoto kuraĝis sekvi nur la inĝenia tajlorino
последовать только одна, та самая затейница-
kun sia kavaliro, nekonata juna mulato. Ambaŭ
портниха, и ее кавалер, неизвестный молодой
saltis en la konjakon, sed ĉi tiam Kerubjev prenis
мулат. Оба они бросились в коньяк, но тут
Margaritan je la brako kaj ili forlasis la banantojn.
Коровьев подхватил Маргариту под руку, и они
покинули купальщиков.
Маргарите показалось, что она пролетела где-
Al Margarita ŝajnis, ke preterflugante ŝi vidas
то, где видела в громадных каменных прудах
montojn da ostroj en grandegaj ŝtonaj lagoj. Poste
горы устриц. Потом она летала над стеклянным ŝi flugis super vitra planko, sub ĝi brulegis inferaj полом с горящими под ним адскими топками и fornoj, inter ili hastis blankaj diablaj kuiristoj.
мечущимися между ними дьявольскими
Poste, en alia loko, jam dounkonscie, ŝi vidis
белыми поварами. Потом где-то она, уже
malhelajn kelojn, kie brulis lumiloj, junaj
переставая что-либо соображать, видела
servistinoj surtabligis viandon ŝuŝantan sur ardaj
темные подвалы, где горели какие-то
karboj, kaj kie oni trinkis je ŝia sano el grandaj
светильники, где девушки подавали шипящее
pokaloj. Poste ŝi vidis blankajn ursojn ludi
на раскаленных углях мясо, где пили из
harmonikon kaj danci la kamarinskajan sur podio.
больших кружек за ее здоровье. Потом она
Artifikiston salamandro, kiu ne forbrulis en la
видела белых медведей, игравших на
kameno... La duan fojon ŝi sentis sin forkonsumita.
гармониках и пляшущих камаринского на
эстраде. Фокусника-саламандру, не сгоравшего
в камине... И во второй раз силы ее стали
иссякать.
— Последний выход, — прошептал ей
— La lasta apero, — zorgoplene flustris al ŝi
озабоченно Коровьев, — и мы свободны.
Kerubjev, — kaj ni estos liberaj.
Она в сопровождении Коровьева опять
Akompanate de Kerubjev ŝi denove estis en la
оказалась в бальном зале, но теперь в нем не
balsalonego, sed nun oni ne dancis ĉi tie, la
танцевали, и гости несметной толпой
nenombreblaj gastoj en amaso interpremis sin inter
теснились между колоннами, оставив
la kolonoj, lasante libera la centron de la salonego.
свободной середину зала. Маргарита не
Margarita ne rimarkis, kiu helpis ŝin suriri la
помнила, кто помог ей подняться на
podion, altiĝintan meze de la libera spaco. Kiam ŝi
возвышение, появившееся посередине этого
sur ĝin ekpaŝis, kun miro ŝi aŭdis horloĝon sonigi
свободного пространства зала. Когда она
la noktomezon, kiu ŝajnis al ŝi jam anataŭ longe
взошла на него, она, к удивлению своему,
pasinta. Je la lasta bato de la nevidebla horloĝo
услышала, как где-то бьет полночь, которая
granda silento falis sur la gastojn. Tiam Margarita
давным-давно, по ее счету, истекла. С
denove vidis Volandon. Li iris ĉirkaŭite de
последним ударом неизвестно откуда
Abadono, Azazello kaj kelkaj viroj similaj al
слышавшихся часов молчание упало на толпы
Abadono, nigraj kaj junaj. Nun ŝi rimarkis, ke vid-
гостей. Тогда Маргарита опять увидела
al-vide de ŝia podio estis pretigita alia, por Voland.
Воланда. Он шел в окружении Абадонны,
Sed li ĝin ne uzis. Margarita miris, ke ĉe sia granda
Азазелло и еще нескольких похожих на
elpaŝo en la balo li surhavis tion saman, kio estis
Абадонну, черных и молодых. Маргарита
sur li en la dormoĉambro. La sama malpura flikita
теперь увидела, что напротив ее возвышения
noktoĉemizo pendis sur liaj ŝultroj, la piedoj estis
было приготовлено другое возвышение для
en la samaj fortretitaj pantofloj. Li kunhavis
Воланда. Но он им не воспользовался.
spadon, sed tiun nudan spadon li uzis kiel
Поразило Маргариту то, что Воланд вышел в
promenbastonon, sur ĝi li sin apogis. Lametante,
этот последний великий выход на балу как раз
Voland venis al la podio, tie antaŭ li tuj aperis
в том самом виде, в каком был в спальне. Все
Azazello portante pladon, kaj sur la plado
та же грязная заплатанная сорочка висела на
Margarita vidis detranĉitan homan kapon kies
его плечах, ноги были в стоптанных ночных
antaŭaj dentoj estis forbatitaj. Plu regis la absoluta
туфлях. Воланд был со шпагой, но этой
silento, nur unu fojon interrompita per venanta de
обнаженной шпагой он пользовался как
fore, tute malkonvena sonoro, kian oni kutime
тростью, опираясь на нее. Прихрамывая,
aŭdigas per pordosonorilo.
Воланд остановился возле своего возвышения,
и сейчас же Азазелло оказался перед ним с
блюдом в руках, и на этом блюде Маргарита
увидела отрезанную голову человека с
выбитыми передними зубами. Продолжала
стоять полнейшая тишина, и ее прервал только
один раз далеко послышавшийся, непонятный в
этих условиях звонок, как бывает с парадного
хода.
— Михаил Александрович, — негромко
— Miliaelo Aleksandroviĉ, — nelaŭte diris Voland
обратился Воланд к голове, и тогда веки
al la kapo; la palpebroj de la mortigito leviĝis, kaj
убитого приподнялись, и на мертвом лице
Margarita ekskuiĝis vidante sub ili vivajn okulojn
Маргарита, содрогнувшись, увидела живые,
plenajn je penso kaj sufero. — Ĉio realiĝis, ĉu? —
полные мысли и страдания глаза. — Все
demandis Voland rigardante en la okulojn de la
сбылось, не правда ли? — Продолжал Воланд,
kapo, — la kapon fortranĉis virino, la kunsido ne
глядя в глаза головы, — голова отрезана
okazis kaj mi okupas vian loĝejon. Tio estas fakto.
женщиной, заседание не состоялось, и живу я в
Kaj la fakto estas la plej obstina afero en la mondo.
вашей квартире. Это — факт. А факт — самая
Tamen nun, plie ol ĉi tiu jam okazinta fakto, nin
упрямая в мире вещь. Но теперь нас интересует interesas la pluo. Vi ĉiam fervore predikis la дальнейшее, а не этот уже свершившийся факт.
teorion, ke post la fortranĉo de la kapo clisde la
Вы всегда были горячим проповедником той
trunko ĉesas la vivo en la homo, li iĝas cindro kaj
теории, что по отрезании головы жизнь в
eniras la neeston. Mi havas la plezuron deklari al vi
человеке прекращается, он превращается в золу antaŭ miaj gastoj, kiuj verdire estas pruvo pri alia и уходит в небытие. Мне приятно сообщить
teorio, ke via teorio estas solida kaj sprita. Cetere,
вам, в присутствии моих гостей, хотя они и
iu ajn teorio valoras la aliajn. Inter ili estas ankaŭ
служат доказательством совсем другой теории, la jena, ke al ĉiu estos laŭ lia kredo. Do, tiel estu!
о том, что ваша теория и солидна и остроумна.
Vi foriras en la neeston, kaj por mi estos ĝuo, trinki
Впрочем, ведь все теории стоят одна другой.
je la estado el la kaliko je kiu vi transformiĝas. —
Есть среди них и такая, согласно которой
Voland levis la spadon. Tuj la tegumentoj de la
каждому будет дано по его вере. Да сбудется
kapo malheliĝis kaj ŝrumpis, poste dispeciĝis kaj
же это! Вы уходите в небытие, а мне радостно
forfalis, la okuloj malaperis, kaj baldaŭ Margarita
будет из чаши, в которую вы превращаетесь,
vidis sur la plato flavetan kranion sur ora piedo,
выпить за бытие. — Воланд поднял шпагу. Тут kun smeraldaj okuloj kaj perla dentaro. Ĝia kovrilo же покровы головы потемнели и съежились,
malfermiĝis je ĉarniro.
потом отвалились кусками, глаза исчезли, и
вскоре Маргарита увидела на блюде
желтоватый, с изумрудными глазами и
жемчужными зубами, на золотой ноге, череп.
Крышка черепа откинулась на шарнире.
— Сию секунду, мессир, — сказал Коровьев,
— Tuj, messire, — diris Kerubjev rimarkinte
заметив вопросительный взгляд Воланда, — он
demandan rigardon de Voland, — tuj li staros
предстанет перед вами. Я слышу в этой
antaŭ vi. En tiu tomba silento mi aŭdas knari liajn
гробовой тишине, как скрипят его
lakledajn ŝuojn kaj tinti la pokalon, kiun li metis
лакированные туфли и как звенит бокал,
sur la tablon, la lastan fojon en ĉi tiu vivo trinkinte
который он поставил на стол, последний раз в
ĉampanon. Jes, jen li venas.
этой жизни выпив шампанское. Да вот и он.
Направляясь к Воланду, вступал в зал новый
Paŝante al Voland, la salonegon envenis nova
одинокий гость. Внешне он ничем не отличался gasto. Lia aspekto estis tute simila al tiu de la от многочисленных остальных гостей-мужчин, multnombraj ceteraj virgastoj, krom pri unu afero: кроме одного: гостя буквально шатало от
la veninto, tute senmetafore, ŝanceliĝadis pro
волнения, что было видно даже издали. На его
ekscito, tion oni vidis eĉ de malproksime. Sur liaj
щеках горели пятна, и глаза бегали в полной
vangoj flamis ruĝaj makuloj, la malfiksa rigardo de
тревоге. Гость был ошарашен, и это было
liaj okuloj vagis tra la salonego. La gasto estis
вполне естественно: его поразило все, и
perpleksega, tio estis tute natura: ĉio lin konsternis,
главным образом, конечно, наряд Воланда.
kaj precipe, sen dubo, la balkostumo de Voland.
Однако встречен был гость отменно ласково.
Tamen akcepton la gasto ricevis plej f avoran.
— А, милейший барон Майгель, — приветливо
— Ah, karega barono von Meigel, — afable
улыбаясь, обратился Воланд к гостю, у
ridetante alparolis Voland la duonstuporan gaston,
которого глаза вылезали на лоб, — я счастлив
— mi estas feliĉa prezenti al vi, — Voland turnis
рекомендовать вам, — обратился Воланд к
sin al la ĉeestantoj, — la honorindan baronon von
гостям, — почтеннейшего барона Майгеля,
Meigel, funkciiston de la Spektaklokomisiono. Lia
служащего зрелищной комиссии в должности
of ico estas konatigi al la alilandanoj la vidindaĵojn
ознакомителя иностранцев с
de la urbo.
достопримечательностями столицы.
Тут Маргарита замерла, потому что узнала
Ĉi tiam Margarita rigidiĝis, ĉar subite ŝi rekonis
вдруг этого Майгеля. Он несколько раз
tiun von Meigel. Plurfoje ŝi vidis lin en la teatroj
попадался ей в театрах Москвы и в ресторанах. kaj restoracioj de Moskvo. «Ba, » ŝi pensis, «ĉu
«Позвольте... — Подумала Маргарита, — он,
ankaŭ li estus mortinta?» Sed la afero tuj klariĝis.
стало быть, что ли, тоже умер?» Но дело тут же
разъяснилось.
— Милый барон, — продолжал Воланд,
— La kara barono, — plu parolis Voland ĝoje
радостно улыбаясь, — был так очарователен,
ridetante, — estis tiom komplezema, ke apenaŭ
что, узнав о моем приезде в Москву, тотчас
eksciinte pri mia veno en Moskvon li tuj telefonis
позвонил ко мне, предлагая свои услуги по
al mi por proponi siajn profesiajn servojn, tio estas,
своей специальности, то есть по ознакомлению ĉiĉeronadon. Memkomprene, mi estis feliĉa lin с достопримечательностями. Само собою
inviti ĉe min.
разумеется, что я был счастлив пригласить его
к себе.
В это время Маргарита видела, как Азазелло
Je tiu momento Margarita vidis Azazellon
передал блюдо с черепом Коровьеву.
transdoni la pladon kun la kranio al Kerubjev.
— Да, кстати, барон, — вдруг интимно понизив — Interalie, barono, — subite Voland intime
голос, проговорил Воланд, — разнеслись слухи mallaŭtigis la voĉon, — disvastiĝis famo pri via о чрезвычайной вашей любознательности.
eksterordinara scivolo. Onidire ĝi, kombinite kun
Говорят, что она, в сочетании с вашей не менее
via ne malpli rimarkinda parolemo, komencis altiri
развитой разговорчивостью, стала привлекать
ĝeneralan atenton. Eĉ pli ol tio, malicaj langoj jam
всеобщее внимание. Более того, злые языки
lanĉis la vortojn: denuncisto kaj spiono. Ankoraŭ
уже уронили слово — наушник и шпион. И еще plie, estas konjekto, ke tio kondukos vin al malĝoja более того, есть предположение, что это
fino antaŭ ol pasos unu monato. Nu, por evitigi al
приведет вас к печальному концу не далее, чем vi la angoran atendon mi decidis vin helpi, через месяц. Так вот, чтобы избавить вас от
profitante la cirkonstancon, ke vi invitigis vin ĉi
этого томительного ожидания, мы решили
tien ĝuste por subrigardi kaj subaŭskulti kiom eble
прийти к вам на помощь, воспользовавшись
plej multe.
тем обстоятельством, что вы напросились ко
мне в гости именно с целью подсмотреть и
подслушать все, что можно.
Барон стал бледнее, чем Абадонна, который
La barono iĝis pli pala ol Abadono, kiu nature estis
был исключительно бледен по своей природе, а malnormale palega, poste okazis io stranga. Subite затем произошло что-то странное. Абадонна
Abadono troviĝis antaŭ la barono kaj por unu
оказался перед бароном и на секунду снял свои sekundo demetis siajn okulvitrojn. Je la sama очки. В тот же момент что-то сверкнуло в
momento io ekbrilis en la mano de Azazello, io
руках Азазелло, что-то негромко хлопнуло как
nelaŭte krakis, kiel manplata kunfrapo, la barono
в ладоши, барон стал падать навзничь, алая
kliniĝis malantaŭen, skarlata sango ŝprucis el lia
кровь брызнула у него из груди и залила
brusto kaj fluis sur lian amelitan ĉemizon kaj
крахмальную рубашку и жилет. Коровьев
veŝton. Kerubjev metis la kalikon sub la ŝprucaĵon
подставил чашу под бьющуюся струю и
kaj transdonis ĝin plenigita al Voland. La senviva
передал наполнившуюся чашу Воланду.
korpo de la barono jam kuŝis sur la planko.
Безжизненное тело барона в это время уже
было на полу.
— Я пью ваше здоровье, господа, — негромко
— Mi trinkas je via sano, gesinjoroj, — nelaŭte
сказал Воланд и, подняв чашу, прикоснулся к
diris Voland kaj, levinte la kalikon, ĝin tuŝis per la
ней губами.
lipoj.
Тогда произошла метаморфоза. Исчезла
Tiam okazis metamorfozo. Malaperis la flikita
заплатанная рубаха и стоптанные туфли.
noktoĉemizo kaj la fortretitaj pantofloj. Nun
Воланд оказался в какой-то черной хламиде со
Voland surhavis nigran ĥlamidon kaj ŝtalan spadon
стальной шпагой на бедре. Он быстро
ĉe la kokso. Li rapide proksimiĝis al Margarita,
приблизился к Маргарите, поднес ей чашу и
prezentis al ŝi la kalikon kaj ordone diris:
повелительно сказал:
— Пей!
— Trinku!
У Маргариты закружилась голова, ее шатнуло,
Margarita sentis kapturnon, ŝi ŝanceliĝis, sed la
но чаша оказалась уже у ее губ, и чьи-то
kaliko jam estis ĉe ŝiaj lipoj, kaj ies voĉoj — kies,
голоса, а чьи — она не разобрала, шепнули в
ŝi jam ne komprenis — flustris en ambaŭ ŝiajn
оба уха:
orelojn:
— Не бойтесь, королева... Не бойтесь,
— Ne timu, reĝino... Ne timu, la sango jam
королева, кровь давно ушла в землю. И там, где antaŭlonge forsorbiĝis en la teron. Kaj tie, kien ĝi она пролилась, уже растут виноградные
verŝiĝis, jam kreskas vinberaj grapoloj.
гроздья.
Маргарита, не раскрывая глаз, сделала глоток,
Margarita, sen malfermi la okulojn, faris unu
и сладкий ток пробежал по ее жилам, в ушах
gluton, dolĉa fluo kuris tra ŝiaj vejnoj, en ŝiaj
начался звон. Ей показалось, что кричат
oreloj estiĝis sonoro. Ŝajnis, ke ie surdige
оглушительные петухи, что где-то играют
kokerikas virkokoj, ke ie estas ludata marŝo. La
марш. Толпы гостей стали терять свой облик. И amaso de la gastoj perdis sian formon. La frakuloj фрачники и женщины распались в прах. Тление kaj la virinoj disfalis en polvon. Antaŭ ŝiaj okuloj на глазах Маргариты охватило зал, над ним
putrado etendiĝis sur la salonego, tomba odoro de
потек запах склепа. Колонны распались, угасли kripto fluis en la aero. La kolonoj diseriĝis, огни, все съежилось, и не стало никаких
estingiĝis la lumoj, ĉio ŝrumpis, restis neniaj
фонтанов, тюльпанов и камелий. А просто
fontanoj, tulipoj, kamelioj. Simple estis tio, kio
было, что было — скромная гостиная
estis — la modesta salono de la juvelistvidvino,
ювелирши, и из приоткрытой в нее двери
kien el malfermetita pordo f alis lumstrio. Tra tiu
выпадала полоска света. И в эту приоткрытую
malfermetita pordo paŝis Margarita.
дверь и вошла Маргарита.
Глава 24. Извлечение
Ĉapitro 24 LA MAJSTRO
Мастера
RETROVITA
В спальне Воланда все оказалось, как было до
En la dormoĉambro de Voland ĉio estis same kiel
бала. Воланд в сорочке сидел на постели, и
antaŭ la balo. Voland en sia ĉemizo sidis sur la lito,
только Гелла не растирала ему ногу, а на столе,
tamen Hella ne plu frotis lian genuon; sur la tablo
там, где раньше играли в шахматы, накрывала
kie antaŭe oni ludis ŝakon, ŝi estis aranĝanta
ужин. Коровьев и Азазелло, сняв фраки, сидели noktomanĝon. Demetinte sian frakon, Kerubjev kaj у стола, и рядом с ними, конечно, помещался
Azazello sidis ĉe la tablo, kaj apud ili, nature, sin
кот, не пожелавший расстаться со своим
lokis la kato, kiu plu malvolis forlasi sian kravaton,
галстуком, хоть тот и превратился в
kvankam ĉi tiu jam iĝis perfekta malpura ĉifonaĉo.
совершеннейшую грязную тряпку. Маргарита,
Ŝanceliĝante Margarita venis al la tablo kaj kontraŭ
шатаясь, подошла к столу и оперлась на него.
ĝi sin apogis. Kiel antaŭe, Voland faris signon ke ŝi
Тогда Воланд поманил ее, как и тогда, к себе и
proksimiĝu kaj sidu apude.
показал, чтобы она села рядом.
— Ну что, вас очень измучили? — Спросил
— Nu, oni vin tute ellacigis, ĉu? — demandis
Воланд.
Voland.
— О нет, мессир, — ответила Маргарита, но
— Ho ne, messire, — respondis Margarita, sed
чуть слышно.
apenaŭ aŭdeble.
— Ноблесс оближ, — заметил кот и налил
— Noblesse oblige, — rimarkis la kato kaj verŝis
Маргарите какой-то прозрачной жидкости в
al ŝi en ruĝvinan glason kristale klaran likvon.
лафитный стакан.
— Это водка? — Слабо спросила Маргарита.
— Ĉu tio estas vodko? — ŝi demandis per malforta
voĉo.
Кот подпрыгнул на стуле от обиды.
Pro ofendiĝo la kato saltetis sur sia seĝo.
— Помилуйте, королева, — прохрипел он, —
— Kion vi diras, reĝino? — li stertoris, — ĉu mi
разве я позволил бы себе налить даме водки?
aŭdacus verŝi al damo vodkon? Ĝi estas pura
Это чистый спирт!
alkoholo!
Маргарита улыбнулась и сделала попытку
Margarita ridetis kaj provis forŝovi la vinglason.
отодвинуть от себя стакан.
— Смело пейте, — сказал Воланд, и Маргарита — Trinku sen timo, — diris Voland, kaj ŝi tuj
тотчас взяла стакан в руки. — Гелла, садись, — prenis la glason en la manon. — Hella, vin sidigu, приказал Воланд и объяснил Маргарите: —
— li ordonis kaj klarigis al Margarita: — La
ночь полнолуния — праздничная ночь, и я
plenluna nokto estas nokto festa, kaj mi manĝas en
ужинаю в тесной компании приближенных и
la intima kompanio de miaj konfidenculoj kaj
слуг. Итак, как чувствуете вы себя? Как прошел servistoj. Do, kiel vi vin sentas? Kiel pasis tiu этот утомительный бал?
laciga balo?
— Потрясающе! — Затрещал Коровьев, — все
— Mireginde! — ekbabilis Kerubjev, — ĉiu estas
очарованы, влюблены, раздавлены, сколько
ravita, enamiĝinta, frakasita, kiom da takto, kiom
такта, сколько умения, обаяния и шарма!
da lerto, logo, ĉarmo!
Воланд молча поднял стакан и чокнулся с
Voland silente levis sian glason kaj tintigis ĝin
Маргаритой. Маргарита покорно выпила,
kontraŭ tiu de Margarita. Ŝi obeeme eltrinkis kun
думая, что тут же ей и будет конец от спирта.
la penso ke pro la alkoholo tuj venos ŝia fino.
Но ничего плохого не произошло. Живое тепло
Tamen okazis nenio malbona. Viva varmo disfluis
потекло по ее животу, что-то мягко стукнуло в
en ŝia ventro, io mole puŝis ŝin sur la nukon, ŝi
затылок, вернулись силы, как будто она встала
sentis siajn fortojn reveni, kvazaŭ ŝi vekiĝus post
после долгого освежающего сна, кроме того,
longa refreŝiga dormo, kaj krome, ŝi eksentis lupan
почувствовала волчий голод. И при
malsategon. Kiam ŝi rememoris, ke ŝi nenion
воспоминании о том, что она не ела ничего со
manĝis de la hieraŭa mateno, ĝi iĝis eĉ pli akra. Ŝi
вчерашнего утра, он еще более разгорелся. Она komencis avide gluti kaviaron.
стала жадно глотать икру.
Бегемот отрезал кусок ананаса, посолил его,
Behemoto fortranĉis pecon da ananaso, ĝin
поперчил, съел и после этого так залихватски
surŝutetis per salo kaj pipro, ĝin manĝis kaj tiel
тяпнул вторую стопку спирта, что все
brave renversis duan glaseton da alkoholo, ke ĉiuj
зааплодировали.
aplaŭdis.
После второй стопки, выпитой Маргаритой,
Post ke ankaŭ Margarita malplenigis sian duan
свечи в канделябрах разгорелись поярче, и в
glason, pli hele ekbrulis la kandeloj en la
камине прибавилось пламени. Никакого
kandelabroj, kaj pli vigla iĝis la fajro en la kameno.
опьянения Маргарита не чувствовала, кусая
Margarita sentis nenian ebrion. Enigante siajn
белыми зубами мясо, Маргарита упивалась
blankajn dentojn en la viandon, ŝi ĝuegis la el ĝi
текущим из него соком и в то же время
fluantan sukon kaj samtempe observis Behemoton
смотрела, как Бегемот намазывает горчицей
ŝmiri ostron per mustardo.
устрицу.
— Ты еще винограду сверху положи, — тихо
— Vi ankoraŭ metu sur ĉi ĉion kelkajn vinberojn,
сказала Гелла, пихнув в бок кота.
— mallaŭte diris Hella, per la kubuto puŝetante la
katon en ties flankon.
— Попрошу меня не учить, — ответил Бегемот, — Bonvolu ne instrui al mi la vivon, — respondis
— сиживал за столом, не беспокойтесь,
Behemoto, — mi mem havas sufiĉan sperton pri
сиживал!
festenado, jes, tute sufiĉan!
— Ах, как приятно ужинать вот этак, при
— Aĥ, kiel agrablas noktomanĝi ĝuste tiel, ĉe la
камельке, запросто, — дребезжал Коровьев, —
kamenfajro, tute simple, — kraketis Kerubjev, —
в тесном кругу...
en intima rondo ...
— Нет, Фагот, — возражал кот, — бал имеет
— Ne, Fagoto, — oponis la kato, — ankaŭ la balo
свою прелесть и размах.
havas siajn ĉarmon kaj grandiozon.
— Никакой прелести в нем нет и размаха тоже, — Ĝi havas nek ĉarmon nek grandiozon, krome, а эти дурацкие медведи, а также и тигры в баре tiuj idiotaj ursoj, kaj ankaŭ la tigroj ĉe la verŝtablo своим ревом едва не довели меня до мигрени,
per sia blekado min preskaŭ migrenigis, — diris
— сказал Воланд.
Voland.
— Слушаю, мессир, — сказал кот, — если вы
— Jes, messire, — diris la kato, — se vi opinias,
находите, что нет размаха, и я немедленно
ke al ĝi mankas grandiozo, mi tuj obeeme aliĝos al
начну придерживаться того же мнения.
tiu opinio.
— Ты смотри! — Ответил на это Воланд.
— Vin gardu! — respondis Voland.
— Я пошутил, — со смирением сказал кот, — а — Mi nur ŝercis, — humile diris la kato, — kaj что касается тигров, то я велю их зажарить.
koncerne la tigrojn, mi ilin rostigos.
— Тигров нельзя есть, — сказала Гелла.
— Tigraĵo ne estas manĝebla, — diris Hella.
— Вы полагаете? Тогда прошу послушать, —
— Ĉu tiel vi opinias? Tiam bonvolu aŭskulti, —
отозвался кот и, жмурясь от удовольствия,
replikis la kato, kaj kun plezure duonfermitaj
рассказал о том, как однажды он скитался в
okuloj Behemoto rakontis pri tio, kiel foje ĝi dum
течение девятнадцати дней в пустыне и
dek naŭ tagoj vagadis en dezerto, sin nutrante nur
единственно, чем питался, это мясом убитого
per la viando de tigro de ĝi mortigita. La kurioza
им тигра. Все с интересом прослушали это
rakonto interesis ĉiujn, kaj kiam la kato ĝin finis,
занимательное повествование, а когда Бегемот
ĉiuj ĥore ekkriis:
кончил его, все хором воскликнули:
— Вранье!
— Blago!
— И интереснее всего в этом вранье то, —
— La plej interesa en tiu blago estas tio, — diris
сказал Воланд, — что оно — вранье от первого Voland, — ke ĝi estas mensoga de la unua ĝis la до последнего слова.
lasta vorto.
— Ах так? Вранье? — Воскликнул кот, и все
— Ĉu tiel? Mensoga? — ekkriis la kato, kaj ĉiuj
подумали, что он начнет протестовать, но он
pensis ke ĝi tuj ekprotestos, sed anstataŭe
только тихо сказал: — история рассудит нас.
Behemoto nur diris mallaŭte: — Inter ni juĝos la
Historio.
— А скажите, — обратилась марго,
— Diru, — plivigliĝinte post la vodko Margarita
оживившаяся после водки, к Азазелло, — вы
sin turnis al Azazello, — ĉu vi lin pafmortigis, la
его застрелили, этого бывшего барона?
eksbaronon?
— Натурально, — ответил Азазелло, — как же
— Nature, — respondis Azazello, — kiel eblus lin
его не застрелить? Его обязательно надо было
ne pafmortigi? Li estis pafmortigenda.
застрелить.
— Я так взволновалась! — Воскликнула
— Mi tiel ekscitiĝis! — ekkriis Margarita, — tio
Маргарита, — это случилось так неожиданно.
okazis tiom neatendite.
— Ничего в этом нет неожиданного, —
— En tio estis nenio neatendita, — obĵetis
возразил Азазелло, а Коровьев завыл и заныл:
Azazello, sed Kerubjev komencis ĝemadi kaj
lamentadi:
— Как же не взволноваться? У меня у самого
— Kiel do oni ne ekscitiĝu? Mi mem sentis miajn
поджилки затряслись! Бух! Раз! Барон на бок!
genuojn tremi! Paf! Ek! La barono pum!
— Со мной едва истерика не сделалась, —
— Nemulte mankis ke mi havu atakon de histerio,
добавил кот, облизывая ложку с икрой.
— aldonis la kato, lekante kaviaron disde la kulero.
— Вот что мне непонятно, — говорила
— Jen kion mi ne povas kompreni, — diris
Маргарита, и золотые искры от хрусталя
Margarita, kaj oraj brileroj de la kristaloj dancis en
прыгали у нее в глазах, — неужели снаружи не ŝiaj okuloj, — ĉu eblas ke ekstere oni ne aŭdis la было слышно музыки и вообще грохота этого
muzikon kaj la tutan bruegon de la balo?
бала?
— Конечно не было слышно, королева, —
— Certe oni nenion aŭdis, reĝino, — respondis
объяснил Коровьев, — это надо делать так,
Kerubjev, — la aferon endas aranĝi tiel, ke oni ne
чтобы не было слышно. Это поаккуратнее надо aŭdu. Tion endas plej zorge aranĝi.
делать.
— Ну да, ну да... А то ведь дело в том, что этот — Jes, kompreneble ... ĉar fakte tie ja estis la viro человек на лестнице... Вот когда мы проходили
sur la ŝtuparplaceto ... kiam mi venis kun
с Азазелло... И другой у подъезда... Я думаю,
Azazello ... kaj la alia, ĉe la enirejo ... al mi ŝajnas,
что он наблюдал за вашей квартирой...
ke li observis vian apartamenton.
— Верно, верно! — Кричал Коровьев, — верно, — Prave, prave! — kriis Kerubjev, — prave, kara дорогая Маргарита Николаевна! Вы
Margarita Nikolavna! Vi firmigas mian suspekton.
подтверждаете мои подозрения. Да, он
Jes, li observis la apartamenton. Unue li ŝajnis al
наблюдал за квартирой. Я сам было принял его mi distriĝema privata docento aŭ enamiĝinto
за рассеянного приват-доцента или
langvoranta sur la ŝtuparo, sed ne, ne! Io suĉis
влюбленного, томящегося на лестнице, но нет,
mian koron! Aĥ! li observis la loĝejon! Kaj ankaŭ
нет! Что-то сосало мое сердце! Ах! Он
la alia, ĉe la enirejo! Kaj ankaŭ tiu de sub la arko,
наблюдал за квартирой! И другой у подъезда
egale!
тоже! И тот, что был в подворотне, то же
самое!
— А вот интересно, если вас придут
— Nun interese, ĉu oni povus veni por vin aresti?
арестовывать? — Спросила Маргарита.
— demandis Margarita.
— Непременно придут, очаровательная
— Nepre oni venos, ĉarma reĝino, nepre! —
королева, непременно! — Отвечал Коровьев,
respondis Kerubjev, — mi antaŭsentas ke oni
— чует сердце, что придут, не сейчас, конечно, venos, ne tuj, kompreneble, sed siatempe oni nepre но в свое время обязательно придут. Но
venos. Tamen mi opinias, ke estos nenio interesa.
полагаю, что ничего интересного не будет.
— Ах, как я взволновалась, когда этот барон
— Aĥ, kiel mi ekscitiĝis, kiam tiu barono falis, —
упал, — говорила Маргарита, по-видимому, до ripetis Margarita, evidente plu impresite de la сих пор переживая убийство, которое она
murdo, la unua kiun ŝi vidis en sia vivo. — Certe,
видела впервые в жизни. — Вы, наверное,
vi bone celpafas, ĉu?
хорошо стреляете?
— Подходяще, — ответил Азазелло.
— Konvene, — diris Azazello.
— А на сколько шагов? — Задала Маргарита
— Je kiom da paŝoj? — ne tute klare demandis
Азазелло не совсем ясный вопрос.
Margarita.
— Во что, смотря по тому, — резонно ответил
— Tio dependas de la celo, — prudente rimarkigis
Азазелло, — одно дело попасть молотком в
Azazello, — unu afero estas trafi la fenestrovitrojn
стекло критику Латунскому и совсем другое
de kritikisto Latunskij, kaj io tute alia estas trapafi
дело — ему же в сердце.
lian koron.
— В сердце! — Воскликнула Маргарита,
— La koron! — ekkriis Margarita, ial metante la
почему-то берясь за свое сердце, — в сердце!
manon sur la sian, — la koron! — ŝi ripetis obtuze.
— Повторила она глухим голосом.
— Что это за критик Латунский? — Спросил
— Kio estas tiu Latunskij? — demandis Voland
Воланд, прищурившись на Маргариту.
ekzamenante Margaritan per la duonfermitaj
okuloj.
Азазелло, Коровьев и Бегемот как-то стыдливо Azazello, Kerubjev kaj Behemoto diskrete
потупились, а Маргарита ответила, краснея:
mallevis sian rigardon, Margarita ruĝiĝis kaj
respondis:
— Есть такой один критик. Я сегодня вечером
— Estas tia kritikisto. Hodiaŭ vespere mi
разнесла всю его квартиру.
disfrakasis lian loĝejon.
— Вот тебе раз! А зачем же?
— Ĉu? Kial?
— Он, мессир, — объяснила Маргарита, —
— Li, messire, li pereigis majstron, — klarigis
погубил одного Мастера.
Margarita.
— А зачем же было самой-то трудиться? —
— Sed kial vin mem vi klopodigis? — demandis
Спросил Воланд.
Voland.
— Разрешите мне, мессир, — вскричал
— Permesu al mi, messire, — ĝoje ekkriis la kato
радостно кот, вскакивая.
saltante sur sia seĝo.
— Да сиди ты, — буркнул Азазелло, вставая,
— Sidu, — grumblis Azazello sin levante, — tuj
— я сам сейчас съезжу...
mi mem tien veturos ...
— Нет! — Воскликнула Маргарита, — нет,
— Ne! — ekkriis Margarita, — ne, mi vin petegas,
умоляю вас, мессир, не надо этого.
messire, tion oni ne faru.
— Как угодно, как угодно, — ответил Воланд,
— Laŭ via plaĉo, laŭ via plaĉo, — respondis
а Азазелло сел на свое место.
Voland, kaj Azazello residiĝis.
— Так на чем мы остановились, драгоценная
— Do, kie ni haltis, karega reĝino Margot? — diris
королева марго? — Говорил Коровьев, — ах да, Kerubjev, — ah jes, la koro ... Li trafas la koron, сердце. В сердце он попадает, — Коровьев
— Kerubjev etendis sian longan fingron direkte al
вытянул свой длинный палец по направлению
Azazello, — laŭ elekto, en ajnan atrion aŭ en ajnan
Азазелло, — по выбору, в любое предсердие
el la ventrikloj.
сердца или в любой из желудочков.
Маргарита не сразу поняла, а поняв,
Margarita ne tuj komprenis, kaj kompreninte ŝi
воскликнула с удивлением:
mirigite ekkriis:
— Да ведь они же закрыты!
— Sed ili ja ne estas videblaj!
— Дорогая, — дребезжал Коровьев, — в том-то — Karulino, — tintetaĉis Kerubjev, — ĝuste tio ja и штука, что закрыты! В этом-то вся и соль! А
estas la malfacilaĵo, ke nevideblaj! Tio ja estas la
в открытый предмет может попасть каждый!
tuta interesaĵo! Videblan objekton ĉiu povas trafi!
Коровьев вынул из ящика стола семерку пик,
Kerubjev malfermis tirkeston de la tablo, prenis tie
предложил ее Маргарите, попросив наметить
piksepon kaj prezentis ĝin al Margarita, petante ke
ногтем одно из очков. Маргарита наметила
ŝi per sia ungo marku unu el la pikiloj. Ŝi markis
угловое верхнее правое. Гелла спрятала карту
tiun de la supra dekstra angulo. Hella ŝovis la
под подушку, крикнув:
karton sub la kusenon kaj kriis:
— Готово!
— Prete!
Азазелло, который сидел отвернувшись от
Azazello, kiu sidis turninte la dorson al la kuseno,
подушки, вынул из кармана фрачных брюк
prenis el la poŝo de sia frakpantalono nigran
черный автоматический пистолет, положил
aŭtomatan pistolon, metis ĝian tubon sur la ŝultron
дуло на плечо и, не поворачиваясь к кровати,
kaj, sen turni sin al la lito, li pafis kaŭzante gajan
выстрелил, вызвав веселый испуг в Маргарите. ektimon en Margarita. Oni retiris la karton el sub la Из-под простреленной подушки вытащили
trapafita kuseno; la pikilo, kiun markis Margarita,
семерку. Намеченное Маргаритой очко было
estis trafita.
пробито.
— Не желала бы я встретиться с вами, когда у
— Mi ne dezirus troviĝi sur via vojo, kiam vi
вас в руках револьвер, — кокетливо
havas pistolon en la mano, — diris Margarita,
поглядывая на Азазелло, сказала Маргарита. У
kokete rigardetante Azazellon. Ŝin fascinis la
нее была страсть ко всем людям, которые
homoj kapablaj fari ion unuaklase.
делают что-либо первоклассно.
— Драгоценная королева, — пищал Коровьев,
— Karega reĝino, — plu pepadis Kerubjev, — al
— я никому не рекомендую встретиться с ним, neniu mi rekomendas troviĝi sur lia vojo, eĉ se li даже если у него и не будет никакого
ne havas pistolon en la mano! Je mia honorvorto de
револьвера в руках! Даю слово чести бывшего
eksa kapelestro kaj ĉefkantisto, neniu gratulus tian
регента и запевалы, что никто не поздравил бы troviĝunton.
этого встретившегося.
Кот сидел насупившись во время этого опыта
La kato, kiu sidis malserena dum la pafoprovo,
со стрельбой и вдруг объявил:
subite deklaris:
— Берусь перекрыть рекорд с семеркой.
— Mi min devontigas rompi la rekordon pri la
piksepo.
Азазелло в ответ на это что-то прорычал. Но
Azazello responde nur graŭlis ion, sed la kato
кот был упорен и потребовал не один, а два
obstinis, ĝi postulis ne unu sed du revolverojn.
револьвера. Азазелло вынул второй револьвер
Azazello eligis duan pistolon el la glutea poŝo de
из второго заднего кармана брюк и вместе с
sia pantalono, kaj kune kun la unua, malestime
первым, презрительно кривя рот, протянул их
tordante la buŝon, prezentis al la fanfaronulo. Oni
хвастуну. Наметили два очка на семерке. Кот
markis du pikilojn sur la sepo. Turninte sian
долго приготовлялся, отвернувшись от
dorson al la kuseno, la kato longe celis. Margarita
подушки. Маргарита сидела, заткнув пальцами sidis ŝtopinte la orelojn per la fingroj kaj rigardis la уши, и глядела на сову, дремавшую на
strigon, kiu dormetis sur la kamenbreto. La kato
каминной полке. Кот выстрелил из обоих
pafis el ambaŭ pistoloj, post kio tuj ekŝrikis Hella,
револьверов, после чего сейчас же взвизгнула
la strigo mortigite falis de la kameno kaj la horloĝo
Гелла, убитая сова упала с камина и разбитые
haltis disrompite. Hella, unu el kies manoj sangis,
часы остановились. Гелла, у которой одна рука hurlante enigis siajn ungojn en la hararon de la была окровавлена, с воем вцепилась в шерсть
kato, tiu responde kroĉiĝis al la ŝia, kaj ambaŭ,
коту, а он ей в ответ в волосы, и они, свившись bule interplektite, ruliĝis sur la planko. Unu в клубок, покатились по полу. Один из бокалов vinglaso falis de la tablo kaj frakasiĝis.
упал со стола и разбился.
— Оттащите от меня взбесившуюся чертовку!
— Forprenu de mi tiun rabiiĝintan diablinon! —
— Завывал кот, отбиваясь от Геллы, сидевшей
hurladis la kato sin defendante kontraŭ Hella, kiu
на нем верхом. Дерущихся разняли. Коровьев
rajde sur ĝin sidiĝis. Oni disigis la batalantojn,
подул на простреленный палец Геллы, и тот
Kerubjev blovis sur la trapafitan fingron de Hella,
зажил.
kaj ĝi tuj saniĝis.
— Я не могу стрелять, когда под руку говорят! — Ja mi ne povas celpafi, kiam apude oni fuŝige
— Кричал Бегемот и старался приладить на
parolas! — kriadis Behemoto penante reloki
место выдранный у него на спине громадный
grandegan vilon forŝiritan de ĝia dorso.
клок шерсти.
— Держу пари, — сказал Воланд, улыбаясь
— Mi vetas, — ridetante diris Voland al Margarita,
Маргарите, — что он проделал эту штуку
— ke tion ĝi faris intence. Behemoto estas
нарочно. Он стреляет порядочно.
paflertulo.
Гелла с котом помирились, и в знак этого
Por signi sian repacigon, Hella kaj la kato
примирения они поцеловались. Достали из-под interkisis. Oni reprenis la karton el sub la kuseno подушки карту, проверили. Ни одно очко,
kaj ĝin ekzamenis. Neniu pikilo, krom la truita de
кроме того, что было прострелено Азазелло, не Azazello, estis trafita.
было затронуто.
— Этого не может быть, — утверждал кот,
— Tio ne estas ebla, — asertis la kato rigardante
глядя сквозь карту на свет канделябра.
tra la karto la lumon de la kandelabro.
Веселый ужин продолжался. Свечи оплывали в La gaja noktomanĝo pluis. La kandeloj gutetis en канделябрах, по комнате волнами
la kandelingoj, la kameno elverŝis en la ĉambron
распространялось сухое, душистое тепло от
sekajn, bonodorajn varmoondojn. Satiĝinte,
камина. Наевшуюся Маргариту охватило
Margarita sidis beata, ŝi rigardis la grizviolajn
чувство блаженства. Она глядела, как сизые
ringojn ŝvebi de la cigaro de Azazello al la
кольца от сигары Азазелло уплывали в камин и
kameno, kie la kato kaptis ilin per la pinto de
как кот ловит их на конец шпаги. Ей никуда не spado. Ŝi nenien deziris foriri, kvankam laŭ ŝia хотелось уходить, хотя и было, по ее расчетам,
kalkulo jam estis malfrue. Konsidere ĉion
уже поздно. Судя по всему, время подходило к okazintan, estis proksimume la sesa matene.
шести утра. Воспользовавшись паузой,
Profitante paŭzon, ŝi turnis sin al Voland kaj hezite
Маргарита обратилась к Воланду и робко
diris:
сказала:
— Пожалуй, мне пора... Поздно.
— Ŝajnas, ke mi devas iri ... Malfruas.
— Куда же вы спешите? — Спросил Воланд
— Kial hasti? — demandis Voland ĝentile sed
вежливо, но суховато. Остальные промолчали,
sekete. La ceteraj silentis ŝajnigante sin absorbitaj
делая вид, что увлечены сигарными дымными
pri la cigaraj fumrondoj.
кольцами.
— Да, пора, — совсем смутившись от этого,
— Jes, mi devas iri, — konfuzite pro ĉio ĉi diris
повторила Маргарита и обернулась, как будто
Margarita kaj rigardis ĉirkaŭen, kvazaŭ serĉante
ища накидку или плащ. Ее нагота вдруг стала
mantelon aŭ balsurtuton. Subite ŝia nudeco
стеснять ее. Она поднялась из-за стола. Воланд komencis ŝin ĝeni. Silente Voland prenis el la lito молча снял с кровати свой вытертый и
sian grasan trivitan noktosurtuton kaj Kerubjev ĝin
засаленный халат, а Коровьев набросил его
ĵetis sur ŝiajn ŝultrojn.
Маргарите на плечи.
— Благодарю вас, мессир, — чуть слышно
— Mi dankas al vi, messire, — apenaŭ aŭdeble
сказала Маргарита и вопросительно поглядела
diris Margarita kaj demande ekrigardis Volandon.
на Воланда. Тот в ответ улыбнулся ей вежливо
Tiu respondis al ŝi per ĝentila kaj indiferenta
и равнодушно. Черная тоска как-то сразу
rideto. Nigra malgajego ekpremis la koron de
подкатила к сердцу Маргариты. Она
Margarita. Ŝi sin sentis trompita. Evidente, neniu
почувствовала себя обманутой. Никакой
intencas rekompenci ŝin pro ĉio kion ŝi faris dum
награды за все ее услуги на балу никто, по-
la balo, same kiel neniu ŝin retenas. Krome, ŝi
видимому, ей не собирался предлагать, как
klare konsciis, ke ŝi ne havas kien iri de ĉi tie. La
никто ее и не удерживал. А между тем ей
preterfluginta ideo, ke ŝi devos reveni en la
совершенно ясно было, что идти ей отсюда
palaceton, kaŭzis en ŝi internan eksplodon de
больше некуда. Мимолетная мысль о том, что
malespero. Ĉu ŝi mem petu, kiel Azazello tente
придется вернуться в особняк, вызвала в ней
konsilis al ŝi en la Aleksandra ĝardeno? «Ne, por
внутренний взрыв отчаяния. Попросить, что ли, nenio ajn» — ŝi diris al si mem.
самой, как искушающе советовал Азазелло в
Александровском саду? «Нет, ни за что», —
сказала она себе.
— Всего хорошего, мессир, — произнесла она
— Ĉion bonan, messire, — ŝi diris voĉe kaj pensis:
вслух, а сама подумала: «Только бы выбраться
«For, iel ajn for de ĉi tie, ekstere mi iros al la
отсюда, а там уж я дойду до реки и утоплюсь».
rivero kaj min dronigos».
— Сядьте-ка, — вдруг повелительно сказал
— Nun sidiĝu, — subite ordonis Voland. La
Воланд. Маргарита изменилась в лице и села.
vizaĝo de Margarita ŝanĝis la koloron kaj ŝi sin
— Может быть, что-нибудь хотите сказать на
sidigis. — Ĉu adiaŭonte vi deziras diri ion?
прощанье?
— Нет, ничего, мессир, — с гордостью
— Ne, nenion, messire, — fiere respondis
ответила Маргарита, — кроме того, что если я
Margarita, — krom tion, ke se vi ankoraŭ min
еще нужна вам, то я готова охотно исполнить
bezonos, mi pretas volonte plenumi ĉion deziratan.
все, что вам будет угодно. Я ничуть не устала и Mi neniom laciĝis kaj la balo min tre amuzis.
очень веселилась на балу. Так что, если бы он и Tiom, ke se ĝi ankoraŭ daŭrus, mi volonte
продолжался еще, я охотно предоставила бы
prezentus mian genuon al la kisoj de miloj da
мое колено для того, чтобы к нему
pendumiluloj kaj murdistoj, — ŝi vidis Volandon
прикладывались тысячи висельников и убийц,
kvazaŭ tra vualo, ŝiaj okuloj plenis je larmoj.
— Маргарита глядела на Воланда, как сквозь
пелену, глаза ее наполнялись слезами.
— Верно! Вы совершенно правы! — Гулко и
— Ĝuste! Vi absolute pravas! — kriis Voland per
страшно прокричал Воланд, — так и надо!
resonanta kaj timiga voĉo, — tiele!
— Так и надо! — Как эхо, повторила свита
— Tiele! — eĥis la sekvantaro de Voland.
Воланда.
— Мы вас испытывали, — продолжал Воланд,
— Ni provis vin, — daŭrigis Voland, — neniam
— никогда и ничего не просите! Никогда и
ion petu! Neniam kaj nenion, precipe de tiuj, kiuj
ничего, и в особенности у тех, кто сильнее вас.
estas pli fortaj ol vi. Oni mem proponos kaj oni
Сами предложат и сами все дадут! Садитесь,
mem ĉion donos! Sidigu vin, fiera virino! —
гордая женщина! — Воланд сорвал тяжелый
Voland forŝiris la pezan noktosurtuton de
халат с Маргариты, и опять она оказалась
Margarita kaj denove ŝi retroviĝis sidanta apud li
сидящей рядом с ним на постели. — Итак,
sur la lito. — Do, Margot, — daŭrigis Voland
марго, — продолжал Воланд, смягчая свой
mildigante sian voĉon, — kion vi deziras pro tio,
голос, — чего вы хотите за то, что сегодня вы
ke hodiaŭ vi estis ĉe mi la mastrino? Kion vi
были у меня хозяйкой? Чего желаете за то, что
deziras pro tio, ke vi patoprenis la balon nuda? Je
провели этот бал нагой? Во что цените ваше
kiom vi taksas vian genuon? Kian damaĝon faris al
колено? Каковы убытки от моих гостей,
vi miaj gastoj, kiujn vi ĵus nomis pendumiluloj?
которых вы сейчас наименовали
Diru! Kaj nun diru sen ĝeno, ĉar mi mem
висельниками? Говорите! И теперь уж говорите proponas.
без стеснения: ибо предложил я.
Сердце Маргариты застучало, она тяжело
La koro de Margarita ekbatis, ŝi profunde ekspiris
вздохнула, стала соображать что-то.
kaj komencis pripensi ion.
— Ну, что же, смелее! — Поощрял Воланд, —
— Nu, ek, kuraĝon! — instigis ŝin Voland, —
будите свою фантазию, пришпоривайте ее! Уж veku vian fantazion, ĝin spronu! Jam pro la nura
одно присутствие при сцене убийства этого
ĉeesto dum la murdo de tiu perfekta kanajlo barono
отпетого негодяя-барона стоит того, чтобы
oni meritas rekompencon, precipe se oni estas
человека наградили, в особенности если этот
virino. Do?
человек — женщина. Ну-с?
Дух перехватило у Маргариты, и она уж хотела
Al Margarita ekmankis spiro, ŝi jam estis eldironta
выговорить заветные и приготовленные в душе la intimajn kaj en la animo preparitajn vortojn, слова, как вдруг побледнела, раскрыла рот и
kiam subite ŝi paliĝis, malfermis la buŝon kaj
вытаращила глаза. «Фрида! Фрида! Фрида! —
rondigis la okulojn. «Frida! Frida! Frida!» kriis en
Прокричал ей в уши чей-то назойливый,
ŝiajn orelojn ies obseda, peteganta voĉo, «Mia
молящий голос. — Меня зовут Фрида!» — И
nomo estas Frida!». Margarita, stumblante sur la
Маргарита, спотыкаясь на словах, заговорила:
vortoj, ekparolis:
— Так я, стало быть, могу попросить об одной
— Do, ĉu mi rajtas, sekve, peti pri unu afero?
вещи?
— Потребовать, потребовать, моя донна, —
— Postuli, postuli, mia donna, — kompreneme
отвечал Воланд, понимающе улыбаясь, —
ridetante diris Voland, — vi rajtas postuli unu
потребовать одной вещи!
aferon!
Ах, как ловко и отчетливо Воланд подчеркнул, Aĥ, kiel lerte kaj klare Voland emfazis, ripetante повторяя слова самой Маргариты — «Одной
ŝiajn proprajn vortojn, tiun «unu aferon»!
вещи»!
Маргарита вздохнула еще раз и сказала:
Ankoraŭfoje Margarita ekspiris kaj diris:
— Я хочу, чтобы Фриде перестали подавать тот — Mi volas, ke oni ĉesu prezenti al Frida la tukon, платок, которым она удушила своего ребенка.
per kiu ŝi sufokis sian infanon.
Кот возвел глаза к небу и шумно вздохнул, но
La kato levis la okulojn al la ĉielo kaj brue
ничего не сказал, очевидно, помня накрученное ekspiris, tamen sen ion diri: evidente, ĝi ankoraŭ
на балу ухо.
memoris pri sia pinĉita orelo.
— Ввиду того, — заговорил Воланд,
— Konsidere tion, — rikanetante diris Voland, —
усмехнувшись, — что возможность получения
ke subaĉeto fare de tiu stultulino Frida estas,
вами взятки от этой дуры Фриды совершенно,
memkomprene, nepre ekskludenda — ĉar tio ja
конечно, исключена — ведь это было бы
estus malakordigebla kun via reĝina digno — mi
несовместимо с вашим королевским
eĉ ne scias, kion mi faru. Restas al mi jeno: min
достоинством, — я уж не знаю, что и делать.
provizi je ĉifonoj kaj ŝtopi per ili ĉiujn truojn en
Остается, пожалуй, одно — обзавестись
mia dormoĉambro!
тряпками и заткнуть ими все щели моей
спальни!
— Вы о чем говорите, мессир? — Изумилась
— Pri kio vi parolas, messire? — miris Margarita,
Маргарита, выслушав эти действительно
aŭdinte tiujn, efektive nekompreneblajn, vortojn.
непонятные слова.
— Совершенно с вами согласен, мессир, —
— Mi tute konsentas kun vi, messire, —
вмешался в разговор кот, — именно тряпками,
enmiksiĝis Behemoto, — ĝuste per ĉifonoj! — kaj
— и в раздражении кот стукнул лапой по столу. incitite la kato frapis la tablon per la piedo.
— Я о милосердии говорю, — объяснил свои
— Pri la kompatemo mi parolas, — klarigis siajn
слова Воланд, не спуская с Маргариты
vortojn Voland sen malkroĉi disde Margarita la
огненного глаза. — Иногда совершенно
rigardon de sia fajra okulo. — Fojfoje tute
неожиданно и коварно оно проникает в самые
neatendite kaj perfide ĝi penetras tra plej mallarĝaj
узенькие щелки. Вот я и говорю о тряпках.
fendoj. Tial mi parolas pri ĉifonoj.
— И я о том же говорю! — Воскликнул кот и
— Kaj mi, ankaŭ mi parolas pri tio sama! —
на всякий случай отклонился от Маргариты,
ekkriis la kato, antaŭgarde klinante sin for de
прикрыв вымазанными в розовом креме лапами Margarita kaj ŝirmante siajn pintajn orelojn per la свои острые уши.
piedoj makulitaj je la roza kremaĵo.
— Пошел вон, — сказал ему Воланд.
— Iru for, — diris Voland al la kato.
— Я еще кофе не пил, — ответил кот, — как же — Mi kafon ankoraŭ ne trinkis, — tiu respondis,
это я уйду? Неужели, мессир, в праздничную
— kiel mi foriru? Ĉu vere, messire, en festa nokto
ночь гостей за столом разделяют на два сорта?
oni dividos la festenanojn en du kvalitojn? La unuj
Одни — первой, а другие, как выражался этот
estus de unua, kaj la aliaj, laŭ la esprimo de tiu
грустный скупердяй-буфетчик, второй
avarulaĉo bufedisto, de dua freŝgrado?
свежести?
— Молчи, — приказал ему Воланд и,
— Silentu, — ordonis Voland al la kato kaj,
обратившись к Маргарите, спросил: — вы, судя turninte sin al Margarita, li demandis: — Evidente, по всему, человек исключительной доброты?
vi estas eksterordinare bonkora homo, ĉu? Ege
Высокоморальный человек?
morala, ĉu?
— Нет, — с силой ответила Маргарита, — я
— Ne, — energie protestis Margarita, — mi scias,
знаю, что с вами можно разговаривать только
ke kun vi oni povas paroli nur malkaŝe, do malkaŝe
откровенно, и откровенно вам скажу: я
mi diru: mi estas vanta homo. Mi petis por Frida
легкомысленный человек. Я попросила вас за
nur tial, ke mi senprudente donis al ŝi firman
Фриду только потому, что имела
esperon. Ŝi atendas, messire, ŝi kredas je mia povo.
неосторожность подать ей твердую надежду.
Kaj se ŝi trompiĝos, mia situacio estos terura. Dum
Она ждет, мессир, она верит в мою мощь. И
la tuta vivo mi ne havos trankvilon. Nun tio estas
если она останется обманутой, я попаду в
fakto! Iel ĝi okazis.
ужасное положение. Я не буду иметь покоя
всю жизнь. Ничего не поделаешь! Так уж
вышло.
— А, — сказал Воланд, — это понятно.
— Ah, — diris Voland, — tio estas komprenebla.
— Так вы сделаете это? — Тихо спросила
— Do, ĉu vi faros tion? — mallaŭte demandis
Маргарита.
Margarita.
— Ни в коем случае, — ответил Воланд, —
— Certe ne, — respondis Voland. — Vidu, kara
дело в том, дорогая королева, что тут
reĝino, tie estas simpla miskompreno. Ĉiu
произошла маленькая путаница. Каждое
administrofako zorgu pri siaj aferoj. Mi ne
ведомство должно заниматься своими делами.
kontestas, ke niaj ebloj estas konsiderindaj, multe
Не спорю, наши возможности довольно велики, pli grandaj ol opinias iuj, ne tre sagacaj, homoj ...
они гораздо больше, чем полагают некоторые,
не очень зоркие люди...
— Да, уж гораздо больше, — не утерпел и
— Ho jes, multe pli grandaj, — ne sukcesis sin
вставил кот, видимо гордящийся этими
deteni la kato, evidente fiera pri tiuj ebloj.
возможностями.
— Молчи, черт тебя возьми! — Сказал ему
— Silentu, la diablo vin prenu! — diris Voland kaj
Воланд и продолжал, обращаясь к Маргарите:
daŭrigis returninte sin al Margarita: — Tamen kial
— но просто, какой смысл в том, чтобы сделать mi faru tion, kio koncernas alian, kiel mi ĝin то, что полагается делать другому, как я
nomis, administrofakon? Do, mi tion ne faros, vi
выразился, ведомству? Итак, я этого делать не
mem faru.
буду, а вы сделайте сами.
— А разве по-моему исполнится?
— Sed per mi, ĉu tio plenumiĝos?
Азазелло иронически скосил кривой глаз на
Azazello ironie ĵetis sur ŝin oblikvan rigardon de
Маргариту и незаметно покрутил рыжей
sia misa okulo, apenaŭ rimarkeble skuetis la rufan
головой и фыркнул.
kapon kaj snufis.
— Да делайте же, вот мучение, — пробормотал — Faru do, jen turmento, — tedite grumblis
Воланд и, повернув глобус, стал всматриваться Voland kaj, turninte sian globuson li komencis в какую-то деталь на нем, по-видимому,
ekzameni sur ĝi ian detalon, verŝajne kondukante
занимаясь и другим делом во время разговора с ankaŭ alian aferon dum la interparolo kun
Маргаритой.
Margarita.
— Ну, Фрида, — подсказал Коровьев.
— Do, Frida ... — sufloris Kerubjev.
— Фрида! — Пронзительно крикнула
— Frida! — orelbore kriis Margarita.
Маргарита.
Дверь распахнулась, и растрепанная, нагая, но
La pordo impete malfermiĝis kaj la hirta, nuda, sed
уже без всяких признаков хмеля женщина с
ne plu ebria virino tranc’okula enkuris en la
исступленными глазами вбежала в комнату и
ĉambron, etendis siajn manojn al Margarita, kaj ĉi
простерла руки к Маргарите, а та сказала
tiu majeste diris:
величественно:
— Тебя прощают. Не будут больше подавать
— Vi estas pardonita. Oni ne plu alportos la tukon.
платок.
Послышался вопль Фриды, она упала на пол
Aŭdiĝis ekhurlo de Frida, ŝi falis vizaĝ-al-tere
ничком и простерлась крестом перед
antaŭ Margarita kruce disĵetinte la brakojn. Voland
Маргаритой. Воланд махнул рукой, и Фрида
mansvingis kaj Frida malaperis.
пропала из глаз.
— Благодарю вас, прощайте, — сказала
— Mi dankas al vi, adiaŭ, — diris Margarita kaj
Маргарита и поднялась.
sin levis.
— Ну что ж, Бегемот, — заговорил Воланд, —
— Nu, Behemoto, — ekparolis Voland, — ni ne
не будем наживать на поступке непрактичного
tiru profiton el la ago de nepraktikema homo en la
человека в праздничную ночь, — он
festa nokto. — Li sin turnis al Margarita: — Do,
повернулся к Маргарите, — итак, это не в счет, tion ni ne kalkulu, ja mi faris nenion. Kion por vi я ведь ничего не делал. Что вы хотите для себя? mem vi deziras?
Наступило молчание, и прервал его Коровьев,
Estiĝis silento. Ĝin interrompis Kerubjev, kiu
который зашептал в ухо Маргарите:
flustris al Margarita:
— Алмазная донна, на сей раз советую вам
— Mia diamanta donna, mi konsilas al vi esti ĉi-
быть поблагоразумнее! А то ведь фортуна
foje pli prudenta! La fortuno ja povas ne plu
может и ускользнуть!
prezentiĝi!
— Я хочу, чтобы мне сейчас же, сию секунду,
— Mi volas ke tuj, nunsekunde, oni rehavigu al mi
вернули моего любовника, Мастера, — сказала mian amdonanton, la majstron, — diris Margarita, Маргарита, и лицо ее исказилось судорогой.
kaj ŝia vizaĝo spasmiĝis.
Тут в комнату ворвался ветер, так что пламя
Ventpuŝo penetris en la ĉambron, kuŝigante la
свечей в канделябрах легло, тяжелая занавеска
flamon de la kandeloj, la peza fenestra kurteno
на окне отодвинулась, распахнулось окно, и в
ŝoviĝis flanken, la fenestro larĝe malfermiĝis kaj
далекой высоте открылась полная, но не
en la fora alto vidiĝis la plena, noktomeza kaj
утренняя, а полночная луна. От подоконника на neniel matena, luno. De la fenestrobreto sur la пол лег зеленоватый платок ночного света, и в
plankon sterniĝis verdeta noktoluma tuko, kaj sur
нем появился ночной иванушкин гость,
ĝi aperis la nokta gasto de Ivano, kiu nomis sin
называющий себя Мастером. Он был в своем
majstro. Li surhavis sian malsanulejan veston:
больничном одеянии — в халате, туфлях и
kitelon, pantoflojn kaj la nigran ĉapelon, kiun li
черной шапочке, с которой не расставался.
neniam forlasis. Tikoj grimace tordis lian nerazitan
Небритое лицо его дергалось гримасой, он
vizaĝon, kun frenezula timemo li oblikve rigardetis
сумасшедше-пугливо косился на огни свечей, а
la kandelajn flamojn, kaj ĉirkaŭ li bolis la lunluma
лунный поток кипел вокруг него.
torento.
Маргарита сразу узнала его, простонала,
Margarita tuj lin rekonis, ŝi ĝemis, svingetis la
всплеснула руками и подбежала к нему. Она
manojn kaj kuris al li. Ŝi kisadis lian frunton, liajn
целовала его в лоб, в губы, прижималась к
lipojn, ŝi premis sian vizaĝon al lia stople pika
колючей щеке, и долго сдерживаемые слезы
vango, kaj la longe retenatintaj larmoj nun fluis el
теперь бежали ручьями по ее лицу. Она
ŝiaj okuloj. Ŝi prononcadis nur unu vorton,
произносила только одно слово, бессмысленно sensence ŝi ripetis:
повторяя его:
— Ты... Ты, ты...
— Vi ... vi, vi ...
Мастер отстранил ее от себя и глухо сказал:
La majstro sin de ŝi disigis, kaj obtuze diris:
— Не плачь, Марго, не терзай меня. Я тяжко
— Ne ploru, Margot, ne turmentu min, mi estas
болен. — Он ухватился за подоконник рукою,
grave malsana. — Per unu mano li kroĉiĝis je la
как бы собираясь вскочить на него и бежать,
fenestrobreto, kvazaŭ intencante sur ĝin salti kaj
оскалил зубы, всматриваясь в сидящих, и
forkuri, grimace nudiginte la dentojn li angore
закричал: — мне страшно, марго! У меня опять
rigardis la sidantojn kaj ekkriis: — Mi timas,
начались галлюцинации.
Margot! Denove mi havas halucinojn.
Рыдания душили Маргариту, она шептала,
Sufokate de plorsingultoj Margarita flustris per
давясь словами:
intermita voĉo:
— Нет, нет, нет, не бойся ничего! Я с тобою! Я — Ne, ne, ne, nenion timu! Mi estas kun vi! Mi с тобою!
estas kun vi!
Коровьев ловко и незаметно подпихнул к
Kerubjev lerte kaj netrudeme ŝovis seĝon malantaŭ
Мастеру стул, и тот опустился на него, а
la majstron, kaj tiu sin lasis sur ĝin sidiĝi.
Маргарита бросилась на колени, прижалась к
Margarita falis sur la genoujn, sin premis al la
боку больного и так затихла. В своем волнении flanko de la malsanulo kaj tiel senmoviĝis. En sia она не заметила, что нагота ее как-то внезапно
ekscito ŝi ne rimarkis, ke ŝia nudeco iel ĉesis, ke
кончилась, на ней теперь был шелковый
nun ŝi surhavas nigran silkan mantelon. Klininte la
черный плащ. Больной опустил голову и стал
kapon la majstro rigardis la plankon per mornaj
смотреть в землю угрюмыми больными
malsanulaj okuloj.
глазами.
— Да, — заговорил после молчания Воланд, —
— Jes, — post paŭzo ekparolis Voland, — ili bone
его хорошо отделали. — Он приказал
lin prilaboris. — Al Kerubjev li ordonis: — Ek,
Коровьеву: — дай-ка, рыцарь, этому человеку
kavaliro, donu trinki al la homo.
чего-нибудь выпить.
Маргарита упрашивала Мастера дрожащим
Margarita persvadadis la majstron per tremanta
голосом:
voĉo:
— Выпей, выпей. Ты боишься? Нет, нет, верь
— Trinku, trinku. Ĉu vi timas? Ne, ne, kredu al mi,
мне, что тебе помогут.
ili vin helpos.
Больной взял стакан и выпил то, что было в
La malsanulo prenis la glason kaj eltrinkis ĝian
нем, но рука его дрогнула, и опустевший
enhavon, sed lia mano ektremis kaj la malplenigita
стакан разбился у его ног.
glaso frakasiĝis ĉe liaj piedoj.
— К счастью! К счастью! — Зашептал
— Bona aŭguro, bona aŭguro! — ekflustris
Коровьев Маргарите, — смотрите, он уже
Kerubjev al Margarita, — rigardu, li jam
приходит в себя.
rekonsciiĝas.
Действительно, взор больного стал уже не так
Fakte, la rigardo de la malsanulo iĝis malpli sovaĝa
дик и беспокоен.
kaj perturbita.
— Но это ты, марго? — Спросил лунный гость.
— Ĉu vere estas vi, Margot? — demandis la luna
gasto.
— Не сомневайся, это я, — ответила
— Ne dubu, estas mi, — respondis Margarita.
Маргарита.
— Еще! — Приказал Воланд.
— Ankoraŭ! — ordonis Voland.
После того, как Мастер осушил второй стакан,
Post ol la majstro malplenigis la duan glason, en
его глаза стали живыми и осмысленными.
liaj okuloj reaperis la vivo kaj la inteligento.
— Ну вот, это другое дело, — сказал Воланд,
— Nu jen, tio estas alia afero, — diris Voland
прищуриваясь, — теперь поговорим. Кто вы
ekzamenante la majstron per akra rigardo, — nun
такой?
ni interparolu. Kiu vi estas?
— Я теперь никто, — ответил Мастер, и
— Nun mi estas neniu, — respondis la majstro, kaj
улыбка искривила его рот.
rideto tordis lian buŝon.
— Откуда вы сейчас?
— De kie vi ĵus venis?
— Из дома скорби. Я — душевнобольной, —
— El la domo de malĝojo. Mi estas mense
ответил пришелец.
malsana, — respondis la veninto.
Этих слов Маргарита не вынесла и заплакала
Tiujn vortojn Margarita ne eltenis, ŝi denove
вновь. Потом, вытерев глаза, она вскричала:
ekploris. Poste, viŝinte siajn okulojn, ŝi ekkriis:
— Ужасные слова! Ужасные слова! Он Мастер, — Teruraj vortoj! Teruraj vortoj! Li estas majstro, мессир, я вас предупреждаю об этом. Вылечите messire, mi avertas vin pri tio. Kuracu lin, li
его, он стоит этого.
valoras tion!
— Вы знаете, с кем вы сейчас говорите, —
— Ĉu vi scias, kun kiu vi nun interparolas? —
спросил у пришедшего Воланд, — у кого вы
demandis Voland la veninton, — ĉe kiu vi estas?
находитесь?
— Знаю, — ответил Мастер, — моим соседом в — Mi scias tion, — respondis la majstro. — En la сумасшедшем доме был этот мальчик, Иван
frenezulejo tiu bubo, Ivano Senhejmulo, estis mia
Бездомный. Он рассказал мне о вас.
najbaro. Li rakontis al mi pri via renkonto.
— Как же, как же, — отозвался Воланд, — я
— Certe, certe, — reagis Voland, — mi havis la
имел удовольствие встретиться с этим
plezuron renkonti tiun fraŭlon ĉe la Patriarĥa
молодым человеком на Патриарших прудах. Он lageto. Min mem li preskaŭ frenezigis,
едва самого меня не свел с ума, доказывая мне, konvinkante min ke mi ne ekzistas! Sed vi, ĉu vi что меня нету! Но вы-то верите, что это
kredas, ke mi vere estas mi?
действительно я?
— Приходится верить, — сказал пришелец, —
— Necesas kredi, — respondis la veninto, —
но, конечно, гораздо спокойнее было бы
kvankam, evidente, multe pli trankviliga estus
считать вас плодом галлюцинации. Извините
rigardi vin halucinaĵo. Mi petas pardonon, —
меня, — спохватившись, прибавил Мастер.
subite rekonsciiĝinte aldonis la majstro.
— Ну, что же, если спокойнее, то и считайте,
— Nu, se tio vin trankviligas, rigardu tiel, —
— вежливо ответил Воланд.
ĝentile diris Voland.
— Нет, нет, — испуганно говорила Маргарита
— Ne, ne, — timigite diris Margarita skuante la
и трясла Мастера за плечо, — опомнись! Перед
majstron je la ŝultro, — ekkonsciu, antaŭ vi vere
тобою действительно он!
estas li!
Кот ввязался и тут:
Ankaŭ tiun fojon la kato enmiksiĝis:
— А я действительно похож на галлюцинацию.
— Fakte, mi vere similas halucinon. Atentu mian
Обратите внимание на мой профиль в лунном
profilon en la luna lumo, — la kato ŝovis sin en la
свете, — кот полез в лунный столб и хотел еще lunluman faskon kaj volis ankoraŭ ion diri, sed oni что-то говорить, но его попросили замолчать, и
petis ĝin silenti, kaj Behemoto, respondinte: — Tre
он, ответив: — хорошо, хорошо, готов молчать. bone, mi mutiĝos. Mi estos silentema halucino, —
Я буду молчаливой галлюцинацией, —
eksilentis.
замолчал.
— А скажите, почему Маргарита вас называет
— Nun diru al mi, kial Margarita nomas vin
Мастером? — Спросил Воланд.
majstro? — demandis Voland.
Тот усмехнулся и сказал:
La veninto melankolie ridetis kaj diris:
— Это простительная слабость. Она слишком
— Tio estas pardonebla malrigoraĵo. Ŝi tro alte
высокого мнения о том романе, который я
aprezas la romanon kiun mi verkis.
написал.
— О чем роман?
— Pri kio temas la romano?
— Роман о Понтии Пилате.
— Pri Poncio Pilato.
Тут опять закачались и запрыгали язычки
Ĉi tiam refoje ŝanceliĝis kaj balanciĝis la
свечей, задребезжала посуда на столе, Воланд
flamlangetoj de la kandeloj, ektintetis la vazaro sur
рассмеялся громовым образом, но никого не
la tablo, Voland tondre ekridegis, sed neniu timis
испугал и смехом этим никого не удивил.
nek miris pri la ridego. Behemoto ial aplaŭdis.
Бегемот почему-то зааплодировал.
— О чем, о чем? О ком? — Заговорил Воланд,
— Pri kio, pri kio? Pri kiu? — ekparolis Voland
перестав смеяться. — Вот теперь? Это
ĉesinte ridi. — Ĝuste nuntempe, ĉu? Tio estas
потрясающе! И вы не могли найти другой
eksterordinara! Ĉu vi ne povis trovi alian temon?
темы? Дайте-ка посмотреть, — Воланд
Montru, — Voland etendis la malfermitan manon.
протянул руку ладонью кверху.
— Я, к сожалению, не могу этого сделать, —
— Bedaŭrinde mi ne povas tion fari, — respondis
ответил Мастер, — потому что я сжег его в
la majstro, — ĉar mi bruligis la manuskripton en la
печке.
forno.
— Простите, не поверю, — ответил Воланд, — — Pardonu, sed tion mi ne povas kredi, — diris этого быть не может. Рукописи не горят. — Он Voland, — tio ne eblas. La manuskriptoj ne
повернулся к Бегемоту и сказал: — ну-ка,
forbrulas. — Li turnis sin al la kato kaj ordonis: —
Бегемот, дай сюда роман.
Ek, Behemoto, donu do la romanon.
Кот моментально вскочил со стула, и все
La kato tuj saltis de la seĝo kaj ĉiuj vidis, ke ĝi
увидели, что он сидел на толстой пачке
sidis sur dika stako de manuskriptoj. La supran
рукописей. Верхний экземпляр кот с поклоном ekzempleron la kato, respekte sin klininte,
подал Воланду. Маргарита задрожала и
prezentis al Voland. Margarita ektremis kaj kriis,
закричала, волнуясь вновь до слез:
ankoraŭfoje emociite ĝis larmoj:
— Вот она, рукопись! Вот она!
— Jen ĝi estas, la manuskripto! Jen ĝi estas!
Она кинулась к Воланду и восхищенно
Ŝi ĵetis sin al Voland kaj aldonis ravite:
добавила:
— Всесилен, всесилен!
— Ĉiopova! Ĉiopova!
Воланд взял в руки поданный ему экземпляр,
Voland prenis la ekzempleron, ĝin turnis, metis
повернул его, отложил в сторону и молча, без
flanken kaj silente, sen rideto, fikse rigardis la
улыбки уставился на Мастера. Но тот
majstron. Sed tiu sen videbla kaŭzo falis en
неизвестно отчего впал в тоску и беспокойство, melankolion kaj maltrankvilon, sin levis de la seĝo, поднялся со стула, заломил руки и, обращаясь к tordis siajn manojn kaj, turninte sin al la далекой луне, вздрагивая, начал бормотать:
malproksima luno, tremerante, komencis murmuri:
— И ночью при луне мне нет покоя, зачем
— Eĉ nokte, ĉe la luno mi ne havas kvieton, kial
потревожили меня? О боги, боги...
oni min maltrankviligis? Ho dioj, dioj ...
Маргарита вцепилась в больничный халат,
Margarita kroĉiĝis je lia malsanuleja kitelo kaj sin
прижалась к нему и сама начала бормотать в
premante al li ankaŭ ŝi murmuradis en angoro kaj
тоске и слезах:
en larmoj:
— Боже, почему же тебе не помогает
— Ho Dio, kial vin ne helpas la kuracilo?
лекарство?
— Ничего, ничего, ничего, — шептал
— Tuj, tuj,- flustris Kerubjev klopodante ĉirkaŭ la
Коровьев, извиваясь возле Мастера, — ничего,
majstro, — tuj ni ĉion aranĝos ... Ankoraŭ unu
ничего... Еще стаканчик, и я с вами за
glaseton, mi trinkos kune.
компанию.
И стаканчик подмигнул, блеснул в лунном
La glaseto palpebrumis, ekbrilis en la luna lumo,
свете, и помог этот стаканчик. Мастера усадили kaj ĝi helpis, tiu glaseto! Oni residigis la majstron на место, и лицо больного приняло спокойное
kaj la vizaĝo de la malsanulo akceptis kvietan
выражение.
esprimon.
— Ну, теперь все ясно, — сказал Воланд и
— Nu, nun ĉio estas klara, — diris Voland, per sia
постучал длинным пальцем по рукописи.
longa fingro frapetante la manuskripton.
— Совершенно ясно, — подтвердил кот, забыв — Absolute klara, — konfirmis Behemoto,
свое обещание стать молчаливой
forgesinte sian promeson esti silentema halucino,
галлюцинацией, — теперь главная линия этого — nun mi klare vidas, kio estas kamuflita per la опуса ясна мне насквозь. Что ты говоришь,
ĉefa linio de tiu verketo. Kion vi diras, Azazello?
Азазелло? — Обратился он к молчащему
— la kato demandis Azazellon, kiu la tutan tempon
Азазелло.
restis silenta.
— Я говорю, — прогнусил тот, — что тебя
— Mi diras, — nazvoĉe respondis tiu, — ke vin
хорошо было бы утопить.
dronigi estus bona afero.
— Будь милосерден, Азазелло, — ответил ему
— Indulgu min, Azazello, — diris la kato, — ne
кот, — и не наводи моего повелителя на эту
sugestu tiun ideon al mia sinjoro. Ja kredu al mi,
мысль. Поверь мне, что всякую ночь я являлся
ĉiun nokton mi aperus al vi same vestita per la luna
бы тебе в таком же лунном одеянии, как и
lumo, kiel la kompatinda majstro, mi kapsignus al
бедный Мастер, и кивал бы тебе, и манил бы
vi kaj geste mi instigadus vin min sekvi. Kion vi
тебя за собою. Каково бы тебе было, о
tiam sentus, ho Azazello?
Азазелло?
— Ну, Маргарита, — опять вступил в разговор
— Nu, Margarita, — diris Voland reprenante la
Воланд, — говорите же все, что вам нужно?
interparolon, — nun diru ĉion. Kion do vi
bezonas?
Глаза Маргариты вспыхнули, и она умоляюще
La okuloj de Margarita ekflamis kaj ŝi petege
обратилась к Воланду:
demandis Volandon:
— Позвольте мне с ним пошептаться?
— Ĉu vi permesos ke mi kaj li iomete interflustru?
Воланд кивнул головой, и Маргарита, припав к Voland kapjesis kaj ŝi, tuŝetante la orelon de la уху Мастера, что-то пошептала ему. Слышно
majstro, ion flustris. Oni aŭdis lin respondi:
было, как тот ответил ей:
— Нет, поздно. Ничего больше не хочу в
— Ne, estas tro malfrue. Mi ne plu volas ion ajn en
жизни. Кроме того, чтобы видеть тебя. Но тебе la vivo. Krom ke mi vidu vin. Sed al vi denove mi опять советую — оставь меня. Ты пропадешь
konsilas, forlasu min. Kun mi vi pereos.
со мной.
— Нет, не оставлю, — ответила Маргарита и
— Ne, mi vin ne forlasos, — respondis Margarita
обратилась к Воланду: — прошу вас опять
kaj sin turnis al Voland: — Mi petas revenigi nin
вернуть нас в подвал в переулке на Арбате, и
en la kelon ĉe la strateto apud Arbat’, kaj ke la
чтобы лампа загорелась, и чтобы все стало, как lampo denove lumu, kaj ke ĉio estu kiel antaŭe.
было.
Тут Мастер засмеялся и, обхватив давно
Ĉi tiam la majstro ekridis kaj, ĉirkaŭpreninte ŝian
развившуюся кудрявую голову Маргариты,
antaŭlonge malfriziĝintan, krispan kapon, li diris:
сказал:
— Ах, не слушайте бедную женщину, мессир.
— Ah, ne atentu tion, kion diras la kompatinda
В этом подвале уже давно живет другой
virino, messire. En tiu kelo jam delonge loĝas alia
человек, и вообще не бывает так, чтобы все
homo, kaj ĝenerale neniam okazas, ke ĉio estus
стало, как было. — Он приложил щеку к голове kiel antaŭe. — Li premetis sian vangon kontraŭ la своей подруги, обнял Маргариту и стал
kapo de sia amikino, ŝin brakumis kaj murmuris:
бормотать: — бедная, бедная...
— Mia kara ... mia kompatinda ...
— Не бывает, вы говорите? — Сказал Воланд.
— Tio neniam okazas, ĉu tiel vi diras? — reagis
— Это верно. Но мы попробуем. — И он
Voland. — Prave. Tamen ni provu. — Kaj li
сказал: — Азазелло!
ordonis: — Azazello!
Тотчас с потолка обрушился на пол
De la plafono tuj impete falis perpleksega kaj
растерянный и близкий к умоисступлению
preskaŭ freneziĝinta civitano en nuraj subvestoj;
гражданин в одном белье, но почему-то с
ial li havis valizon en la mano kaj kaskedon sur la
чемоданом в руках и в кепке. От страху этот
kapo. Pro teruro li tremis kaj ŝajnis kaŭronta.
человек трясся и приседал.
— Могарыч? — Спросил Азазелло у
— Ĉu Bakŝiŝev? — demandis Azazello la falintan
свалившегося с неба.
de la ĉielo.
— Алоизий Могарыч, — ответил тот, дрожа.
— Alojzo Bakŝiŝev, — tiu respondis tremante.
— Это вы, прочитав статью Латунского о
— Ĉu estas vi, kiu leginte la artikolon de Latunskij
романе этого человека, написали на него
pri la romano de la jena homo sendis skriban
жалобу с сообщением о том, что он хранит у
denuncon, ke li tenas kontraŭleĝan literaturon? —
себя нелегальную литературу? — Спросил
demandis Azazello.
Азазелло.
Новоявившийся гражданин посинел и залился
La ĵus veninta civitano iĝis blua, liaj okuloj
слезами раскаяния.
pleniĝis je pentaj larmoj.
— Вы хотели переехать в его комнаты? — Как
— Vi volis transloĝiĝi en liajn ĉambrojn, ĉu? — je
можно задушевнее прогнусил Азазелло.
plej konfidence intima tono nazvoĉe demandis
Azazello.
Шипение разъяренной кошки послышалось в
Ŝuŝado de furioza katino aŭdiĝis en la ĉambro,
комнате, и Маргарита, завывая:
Margarita hurlis enigante siajn ungojn en la
vizaĝon de Alojzo Bakŝiŝev.
— Знай ведьму, знай! — Вцепилась в лицо
— Spertu, spertu, kio estas sorĉistino!
Алоизия Могарыча ногтями.
Произошло смятение.
Okazis tumulto.
— Что ты делаешь? — Страдальчески
— Kion vi faras? — kriis la majstro suferante, —
прокричал Мастер, — марго, не позорь себя!
Margot, tio estas hontinda!
— Протестую, это не позор, — орал кот.
— Mi protestas, tio estas neniel hontinda! —
blekegis la kato.
Маргариту оттащил Коровьев.
Kerubjev detiris Margaritan malantaŭen.
— Я ванну пристроил, — стуча зубами, кричал — Banujon mi instalis, — kriis Bakŝiŝev sangante окровавленный Могарыч и в ужасе понес
kaj klakante per la dentoj, galimatiante en sia
какую-то околесицу, — одна побелка...
teruro: — jam la sola surkalkado ... la vitriolo ...
Купорос...
— Ну вот и хорошо, что ванну пристроил, —
— Estas tre bone, ke vi instalis banujon, — aprobis
одобрительно сказал Азазелло, — ему надо
Azazello, — li bezonas banojn, — kaj Azazello
брать ванны, — и крикнул: — вон!
kriis: — For!
Тогда Могарыча перевернуло кверху ногами и
Tuj Bakŝiŝev iĝis levita, renversita kaj forblovita el
вынесло из спальни Воланда через открытое
la dormoĉambro de Voland tra la malfermita
окно.
fenestro.
Мастер вытаращил глаза, шепча:
La majstro elorbitigis la okulojn, flustrante:
— Однако, это будет, пожалуй, почище того,
— Tamen, tio ja ŝajnas eĉ pli forta ol la prodaĵoj
что рассказывал Иван! — Совершенно
pri kiuj rakontis Ivano! — profunde impresite li
потрясенный, он оглядывался и наконец сказал lasis vagi sian rigardon kaj fine fiksis ĝin sur la коту: — а простите... Это ты... Это вы... — Он
kato: — Ĉu ĝi estas ... pardonu, sinjoro kato ... —
сбился, не зная, как обращаться к коту, на «ты»
li stumblis, hezitante kiel li titolu la katon, — ĉu vi
или на «вы», — вы — тот самый кот, что
estas la kato kiu provis envagoniĝi en la tramon?
садились в трамвай?
— Я, — подтвердил польщенный кот и
— Mi mem, — flatite konfirmis la kato, kaj
добавил: — приятно слышать, что вы так
aldonis: — Mi ŝatas, ke vi tiel ĝentile traktas katon.
вежливо обращаетесь с котом. Котам обычно
Ĝenerale oni ial kutimas alparoli la katojn tute
почему-то говорят «ты», хотя ни один кот
senceremonie, kvankam neniu kato iam ajn tintigis
никогда ни с кем не пил брудершафта.
kun oni sian glason je interfratiĝo.
— Мне кажется почему-то, что вы не очень-то
— Ial ŝajnas al mi, ke vi ne tute estas kato, —
кот, — нерешительно ответил Мастер, — меня
dubeme diris la majstro kaj nekuraĝe li turnis sin al
все равно в больнице хватятся, — робко
Voland: — Finfine en la kliniko oni rimarkos ja
добавил он Воланду.
mian foreston.
— Ну чего они будут хвататься! — Успокоил
— Kial do ili rimarku? — trankvilige diris
Коровьев, и какие-то бумаги и книги оказались Kerubjev, kaj en liaj manoj aperis iuj paperoj kaj у него в руках, — история болезни вашей?
libroj, — ĉu ĝi estas via malsanhistorio?
— Да.
— Jes.
Коровьев швырнул историю болезни в камин.
Kerubjev ĵetis la malsanhistorion en la kamenon.
— Нет документа, нет и человека, —
— Ne estas la dokumento, do ne estas la homo, —
удовлетворенно говорил Коровьев, — а это —
li kontente rezonis, — kaj ĉi tio, ĉu ĝi estas la
домовая книга вашего застройщика?
domlibro de via konstrurajtigito?
— Да-а...
— J-jes ...
— Кто прописан в ней? Алоизий Могарыч? —
— Kiu estas ĉi tie registrita? Ĉu Alojzo Bakŝiŝev?
Коровьев дунул в страницу домовой книги, —
— Kerubjev blovis sur la paĝon de la domlibro, —
раз, и нету его, и, прошу заметить, не было. А
ek! jen li ne estas en la libro, kaj bonvolu atenti, ke
если застройщик удивится, скажите, что ему
neniam li tie estis. Se la konstrurajtigito miros, diru
Алоизий снился. Могарыч? Какой такой
al li, ke Alojzon li sonĝis. Bakŝiŝev? Kia Bakŝiŝev?
Могарыч? Никакого Могарыча не было. — Тут Nenia Bakŝiŝev iam estis. — Ĉi tiam la ŝnurizita прошнурованная книга испарилась из рук
libro forvaporiĝis el la manoj de Kerubjev. — Jen,
Коровьева. — И вот она уже в столе у
ĝi jam kuŝas en la skribotablo de via
застройщика.
konstrurajtigito.
— Вы правильно сказали, — говорил Мастер,
— Vi trafe sentencis, — diris la majstro admirante
пораженный чистотой работы Коровьева, —
la perfektecon de la laboro de Kerubjev, — «Ne
что раз нет документа, нету и человека. Вот
estas la dokumento, do ne estas la homo». Nu,
именно меня-то и нет, у меня нет документа.
ĝuste mi ne estas, ĉar mi ne havas paperojn.
— Я извиняюсь, — вскричал Коровьев, — это
— Mi pardonpetas, — ekkriis Kerubjev, — sed
именно галлюцинация, вот он, ваш документ,
ĝuste tio estas halucino. Jen ĝi estas, via legitimilo.
— и Коровьев подал Мастеру документ. Потом Kerubjev transdonis al la majstro la dokumenton, он завел глаза и сладко прошептал Маргарите:
poste li sentimentale levis la okulojn kaj mieltone
— а вот и ваше имущество, Маргарита
flustris al Margarita: — Kaj jen estas via havo,
Николаевна, — и он подал Маргарите тетрадь с Margarita Nikolavna, — kaj li donis al ŝi la
обгоревшими краями, засохшую розу,
kajeron kun la brulnigriĝinta rando, la sekan rozon,
фотографию и, с особой бережностью,
la foton kaj, kun afekta zorgemo, la ŝparkasan
сберегательную книжку, — десять тысяч, как
libreton, — dekmil rubloj, kiel vi bonvolis deponi,
вы изволили внести, Маргарита Николаевна.
Margarita Nikolavna. Fremdan apartenaĵon ni ne
Нам чужого не надо.
bezonas.
— У меня скорее лапы отсохнут, чем я
— Mi preferus, ke velksekiĝu miaj piedoj, ol tuŝi
прикоснусь к чужому, — напыжившись,
fremdan apartenaĵon, — ekkriis la pufiĝinta kato,
воскликнул кот, танцуя на чемодане, чтобы
dancante sur valizo por prempaki en ĝin ĉiujn
умять в него все экземпляры злополучного
ekzemplerojn de la misaventura romano.
романа.
— И ваш документик также, — продолжал
— Ankaŭ vian dokumenton bonvolu preni, —
Коровьев, подавая Маргарите документ, и
daŭrigis Kerubjev prezentante al Margarita ŝian
затем, обратившись к Воланду, почтительно
legitimilon. Poste li sin turnis al Voland kaj
доложил: — все, мессир!
respekte raportis: — Ĉio, messire!
— Нет, не все, — ответил Воланд, отрываясь от — Ne, ne ĉio, — respondis Voland forlasante sian глобуса. — Куда прикажете, моя дорогая
globuson. — Kion mi faru, donna, pri via
донна, девать вашу свиту? Мне она лично не
sekvantaro? Miaflanke, mi ĝin ne bezonas.
нужна.
Тут в открытую дверь вбежала Наташа, как
Ĉi tiam tra la malfermita pordo enkuris Nataŝa,
была нагая, всплеснула руками и закричала
plue nuda, ŝi svingetis la manojn kaj kriis al
Маргарите:
Margarita:
— Будьте счастливы, Маргарита Николаевна!
— Estu feliĉaj, Margarita Nikolavna! — ŝi
— Она закивала головой Мастеру и опять
kapsalutis la majstron kaj sin returnis al Margarita:
обратилась к Маргарите: — я ведь все знала,
— Ja mi ĉion sciis, kien vi iradis.
куда вы ходите.
— Домработницы все знают, — заметил кот,
— La servistinoj ĉion scias, — rimarkigis la kato
многозначительно поднимая лапу, — это
multsignife levante la antaŭan piedon, — opinii
ошибка думать, что они слепые.
ilin blindaj estas eraro.
— Что ты хочешь, Наташа? — Спросила
— Kion vi volas, Nataŝa? — demandis Margarita,
Маргарита, — возвращайся в особняк.
— revenu en la palaceton.
— Душенька, Маргарита Николаевна, —
— Mia kara koro, Margarita Nikolavna, — petege
умоляюще заговорила Наташа и стала на
diris Nataŝa kaj surgenuiĝis, — persvadu ilin, — ŝi
колени, — упросите их, — она покосилась на
ĵetis oblikvan rigardon al Voland, — ke oni lasu
Воланда, — чтобы меня ведьмой оставили. Не
min sorĉistino. Mi jam ne volas reveni en la
хочу я больше в особняк! Ни за инженера, ни за palaceton! Nek al inĝeniero, nek al teknikisto volas техника не пойду! Мне господин Жак вчера на
mi edziniĝi! Hieraŭ dum la balo sinjoro Ĵakvo faris
балу сделал предложение. — Наташа разжала
al mi edziĝproponon. — Nataŝa malpugnigis la
кулак и показала какие-то золотые монеты.
manon kaj vidigis iajn ormonerojn.
Маргарита обратила вопросительный взор к
Margarita demande rigardis Volandon. Tiu
Воланду. Тот кивнул головой. Тогда Наташа
kapjesis. Nataŝa ĵetis sin al Margarita sur la kolon,
кинулась на шею Маргарите, звонко ее
sonore ŝin kisis kaj kun venkkrio forflugis tra la
расцеловала и, победно вскрикнув, улетела в
fenestro.
окно.
На месте Наташи оказался Николай Иванович.
Anstataŭ Nataŝa aperis Nikolao Ivaniĉ. Li ree havis
Он приобрел свой прежний человеческий
sian homan aspekton, tamen mienis tre malserene,
облик, но был чрезвычайно мрачен и даже,
eĉ incitite.
пожалуй, раздражен.
— Вот кого с особенным удовольствием
— Jen kiun mi resendos kun aparta plezuro, —
отпущу, — сказал Воланд, с отвращением
diris Voland fiksante sur lin mallogatan rigardon,
глядя на Николая Ивановича, — с
— kun grandega plezuro, tiom lia ĉeesto ĉi tie
исключительным удовольствием, настолько он estas malkonvena.
здесь лишний.
— Я очень прошу выдать мне удостоверение,
— Mi tre petas liveri al mi atestilon, — ekparolis
— заговорил, дико оглядываясь, Николай
Nikolao Ivaniĉ, ĵetante ĉirkaŭen sovaĝajn rigardojn
Иванович, но с большим упорством, — о том,
sed je tre insista tono, — atestilon pri tio, kie mi
где я провел предыдущую ночь.
pasigis la ĵusan nokton.
— На какой предмет? — Сурово спросил кот.
— Por kiu celo? — severe demandis la kato.
— На предмет представления милиции и
— Por la celo prezenti ĝin al la milicio kaj al mia
супруге, — твердо сказал Николай Иванович.
edzino, — firme diris Nikolao Ivaniĉ.
— Удостоверений мы обычно не даем, —
— Normale ni ne donas atestilojn, — respondis la
ответил кот, насупившись, — но для вас, так и
kato kun malserene grava mieno, — sed por vi,
быть, сделаем исключение.
estu tiel, ni faros escepton.
И не успел Николай Иванович опомниться, как Kaj antaŭ ol Nikolao Ivaniĉ konsciis la respondon, голая Гелла уже сидела за машинкой, а кот
la nuda Hella jam sidis ĉe tajpilo kaj la kato estis al
диктовал ей:
ŝi diktanta:
— Сим удостоверяю, что предъявитель сего
— Estas atestate per ĉi tio, ke ties portanto Nikolao
Николай Иванович провел упомянутую ночь на Ivaniĉ pasigis la indikitan nokton en la balo ĉe балу у сатаны, будучи привлечен туда в
Satano rekviziciite estiel trafikilo ... malferman
качестве перевозочного средства... Поставь,
krampon, Hella! Enkrampe metu: eksporko.
Гелла, скобку! В скобке пиши «боров».
Subskribo — Behemoto.
Подпись — Бегемот.
— А число? — Пискнул Николай Иванович.
— Kaj la dato? — pepis Nikolao Ivaniĉ.
— Чисел не ставим, с числом бумага станет
— Datojn ni ne indikas, kun la dato la papero ne
недействительной, — отозвался кот, подмахнул estus valida, — subskribante la atestilon replikis la бумагу, откуда-то добыл печать, по всем
kato, prenis de ie sigelilon, sur ĝin surblovetis,
правилам подышал на нее, оттиснул на бумаге
stampis sur la papero la vorton PAGATE, kaj
слово «уплочено» и вручил бумагу Николаю
enmanigis la atestilon al Nikolao Ivaniĉ. Post kio
Ивановичу. После этого Николай Иванович
Nikolao Ivaniĉ senspure malaperis kaj lian lokon
бесследно исчез, а на месте его появился новый okupis nova, neniel atendita viro.
неожиданный человек.
— Это еще кто? — Брезгливо спросил Воланд,
— Kiu ankoraŭ? — mallogite demandis Voland
рукой заслоняясь от света свечей.
per la mano ŝirmante siajn okulojn kontraŭ la lumo
de la kandeloj.
Варенуха повесил голову, вздохнул и тихо
Punĉo mallevis la kapon, ekspiris kaj nelaŭte diris:
сказал:
— Отпустите обратно. Не могу быть вампиром. — Lasu min reen. Mi ne povas plu esti vampiro. Ja Ведь я тогда Римского едва насмерть с Геллой
tiam, en la okazo kun Rimskij, preskaŭ ĝis la morto
не уходил! А я не кровожадный. Отпустите.
mi kaj Hella lin prilaboris! Mi ne estas sangsoifa.
Lasu min reen.
— Это что еще за бред? — Спросил, морща
— Galimatio, — diris Voland kun grimaco de
лицо, Воланд. — Какой такой Римский? Что
malkontento. — Kio estas Rimskij? Kion li
это еще за чепуха?
babilas?
— Не извольте беспокоиться, мессир, —
— Bonvolu ne zorgi pri tio, messire, — respondis
отозвался Азазелло и обратился к Варенухе: — Azazello kaj sin turnis al Punĉo: — Per telefono хамить не надо по телефону. Лгать не надо по
oni ne respondu kanajle. Per telefono oni ne
телефону. Понятно? Не будете больше этим
mensogu. Ĉu klare? Ĉu promesite?
заниматься?
От радости все помутилось в голове у
Pro ĝojo ĉio konfuziĝis en la kapo de Punĉo, lia
Варенухи, лицо его засияло, и он, не помня, что vizaĝo ekradiis kaj sen kompreni, kion li diras, li говорит, забормотал:
ekbalbutis:
— Истинным... То есть я хочу сказать, ваше
— Je la sankta ... pardonon! Mi volas diri, via
ве... Сейчас же после обеда... — Варенуха
moŝ... tuj post la tagmanĝo ... — Punĉo premis la
прижимал руки к груди, с мольбой глядел на
manojn al la brusto petege rigardante Azazellon.
Азазелло.
— Ладно, домой, — ответил тот, и Варенуха
— Nu bone, hejmen, — tiu diris, kaj Punĉo
растаял.
aerdisiĝis.
— Теперь все оставьте меня одного с ними, —
— Nun lasu min sola kun ili, — ordonis Voland,
приказал Воланд, указывая на Мастера и
almontrante la majstron kaj Margaritan.
Маргариту.
Приказание Воланда было исполнено
Lia ordono tuj estis plenumita. Post kelka silentado
мгновенно. После некоторого молчания Воланд li sin turnis al la majstro.
обратился к Мастеру:
— Так, стало быть, в Арбатский подвал? А кто
— Do, reen en la kelon ĉe Arbat’, ĉu? Sed kiu
же будет писать? А мечтания, вдохновение?
verkos? Kaj kio pri la revoj, pri la inspiro?
— У меня больше нет никаких мечтаний и
— Mi ne plu havas revojn, nek inspiron, —
вдохновения тоже нет, — ответил Мастер, —
respondis la majstro, — nenio ĉirkaŭe min
ничто меня вокруг не интересует кроме нее, — interesas, krom ŝi, — li denove metis siajn manojn он опять положил руку на голову Маргариты,
sur la kapon de Margarita, — oni min rompis, mi
— меня сломали, мне скучно, и я хочу в
enuas kaj mi volas reveni en mian kelon.
подвал.
— А ваш роман, Пилат?
— Kaj via romano, Pilato?
— Он мне ненавистен, этот роман, — ответил
— Ĝi iĝis al mi abomena, tiu romano, pro ĝi mi tro
Мастер, — я слишком много испытал из-за
multe suferis.
него.
— Я умоляю тебя, — жалобно попросила
— Mi vin petegas, ne parolu tiel, — plorvoĉe diris
Маргарита, — не говори так. За что же ты меня
Margarita. — Kial vi min turmentas? Ja vi scias, ke
терзаешь? Ведь ты знаешь, что я всю жизнь
mian tutan vivon mi metis en tiun verkon. — Sin
вложила в эту твою работу. — Маргарита
turninte al Voland ŝi aldonis: — Ne aŭskultu lin,
добавила еще, обратившись к Воланду: — не
messire, li estas tro torturita.
слушайте его, мессир, он слишком замучен.
— Но ведь надо же что-нибудь описывать? —
— Sed necesas ja ion priskribadi, ĉu? — diris
Говорил Воланд, — если вы исчерпали этого
Voland, — se vi elĉerpis la prokuratoron, nu,
прокуратора, ну, начните изображать хотя бы
pentru ekzemple tiun Alojzon.
этого Алоизия.
Мастер улыбнулся.
La majstro ridetis.
— Этого Лапшенникова не напечатает, да,
— Tion Lapŝonnikova ne publikigos, kaj krome,
кроме того, это и неинтересно.
tio estas seninteresa.
— А чем вы будете жить? Ведь придется
— Per kio do vi vivos? Ja vi mizeros.
нищенствовать.
— Охотно, охотно, — ответил Мастер,
— Tre volonte, — respondis la majstro. Li tiris al
притянул к себе Маргариту, обнял ее за плечи и si Margaritan, metis sian brakon ĉirkaŭ ŝiajn
прибавил: — она образумится, уйдет от меня...
ŝultrojn kaj aldonis: — Ŝi prudentiĝos, min
forlasos ...
— Не думаю, — сквозь зубы сказал Воланд и
— Malprobable, — diris Voland tradente kaj
продолжал: — итак, человек, сочинивший
daŭrigis: — Do, la homo verkinta la historion de
историю Понтия Пилата, уходит в подвал, в
Poncio Pilato foriras en la kelon kun la intenco
намерении расположиться там у лампы и
instali sin tie ĉe sia lampo kaj mizeri, ĉu?
нищенствовать?
Маргарита отделилась от Мастера и заговорила Margarita disiĝis de la majstro kaj arde ekparolis: очень горячо:
— Я сделала все, что могла, и я нашептала ему — Mi faris ĉion, kion mi povis, mi flustris al li la самое соблазнительное. А он отказался от
plej logan. Sed li malakceptis tion.
этого.
— То, что вы ему нашептали, я знаю, —
— Kion vi flustris, tion mi scias, — kontraŭdiris
возразил Воланд, — но это не самое
Voland, — sed ĝi ne estas la plej loga. Kaj al vi mi
соблазнительное. А вам скажу, —
povas sciigi, — kun rideto li sin turnis al la
улыбнувшись, обратился он к Мастеру, — что
majstro, — ke via romano ankoraŭ liveros al vi
ваш роман еще принесет вам сюрпризы.
surprizojn.
— Это очень грустно, — ответил Мастер.
— Tio estas tre malgajiga, — respondis la majstro.
— Нет, нет, это не грустно, — сказал Воланд,
— Ne, tio ne estas malgajiga, — diris Voland, —
— ничего страшного уже не будет. Ну-с,
de nun jam nenio timinda vin atendas. Do,
Маргарита Николаевна, все сделано. Имеете ли
Margarita Nikolavna, ĉio estas farita. Ĉu vi havas
вы ко мне какую-нибудь претензию?
kontraŭ mi iun pretendon?
— Что вы, о, что вы, мессир!
— Ho, messire, kion vi diras !..
— Так возьмите же это от меня на память, —
— Do, prenu tamen ĉi tion por memoro pri mi, —
сказал Воланд и вынул из-под подушки
diris Voland eligante el sub la kuseno negrandan
небольшуя золотую подкову, усыпанную
oran hufumon inkrustitan je diamantoj.
алмазами.
— Нет, нет, нет, с какой же стати!
— Ne, ne, ne, pro kio?
— Вы хотите со мной поспорить? —
— Ĉu vi intencas kun mi disputi? — demandis
Улыбнувшись, спросил Воланд.
Voland ridetante.
Маргарита, так как в плаще у нее не было
La mantelo de Margarita ne havis poŝon, tial ŝi
кармана, уложила подкову в салфетку и
envolvis la hufumon en tablotukon kies angulojn ŝi
затянула ее узлом. Тут что-то ее изумило. Она
nodis. Ĉi tiam io ŝin mirigis, ŝi rigardis al la
оглянулась на окно, в котором сияла луна, и
fenestro, kie plu brilis la luno, kaj diris:
сказала:
— А вот чего я не понимаю... Что же, это все
— Jen kion mi ne povas kompreni ... Kiel do, plu
полночь да полночь, а ведь давно уже должно
kaj plu daŭras la noktomezo, ja antaŭlonge devis
быть утро?
jam esti mateno, ĉu?
— Праздничную полночь приятно немного и
— Festan noktomezon estas agrable iomete reteni,
задержать, — ответил Воланд. — Ну, желаю
— respondis Voland. — Nu, mi deziras al vi
вам счастья.
feliĉon.
Маргарита молитвенно протянула обе руки к
Margarita preĝmaniere etendis ambaŭ brakojn al
Воланду, но не посмела приблизиться к нему и Voland, tamen ŝi ne aŭdacis al li proksimiĝi kaj тихо воскликнула:
mallaŭte ekkriis:
— Прощайте! Прощайте!
— Adiaŭ! Adiaŭ!
— До свидания, — сказал Воланд.
— Ĝis revido, — diris Voland.
И Маргарита в черном плаще, Мастер в
Margarita en la nigra mantelo, la majstro en la
больничном халате вышли в коридор
malsanuleja kitelo eliris en la koridoron de la
ювелиршиной квартиры, в котором горела
juvelistvidvina loĝejo, kie brulis kandelo kaj kie
свеча и где их дожидалась свита Воланда.
ilin atendis la sekvantaro de Voland. Kiam oni
Когда пошли из коридора, Гелла несла
ekiris el la koridoro, Hella portis la valizon, en kiu
чемодан, в котором был роман и небольшое
estis la romano kaj la modesta havaĵo de Margarita.
имущество Маргариты Николаевны, а кот
La kato helpis Hellan. Ĉe la pordo de la
помогал Гелле. У дверей квартиры Коровьев
apartamento Kerubjev kapklinis kaj malaperis, la
раскланялся и исчез, а остальные пошли
ceteraj iris akompane laŭ la ŝtuparo. Ĝi estis
провожать по лестнице. Она была пуста. Когда senhoma. Kiam oni pasis la interŝtuparan placeton проходили площадку третьего этажа, что-то
de la tria etaĝo, aŭdiĝis mola bato, sed neniu ĝin
мягко стукнуло, но на это никто не обратил
atentis. En la ter’etaĝo, antaŭ la pordo de la sesa
внимания. У самых выходных дверей шестого
enirejo, Azazello blovis supren, kaj paŝinte en la
парадного Азазелло дунул вверх, и только что
korton neniam vizitatan de la luno oni tuj vidis
вышли во двор, в который не заходила луна,
dormi, dormi sur la perono per evidente profunda
увидели спящего на крыльце, и, по-видимому,
dormo, la homon en la botoj kaj kaskedo, kaj
спящего мертвым сном, человека в сапогах и в
krome, grandan nigran aŭtomobilon kun malŝaltitaj
кепке, а также стоящую у подъезда большую
lumoj. Tra la antaŭa glaco malklare videblis la
черную машину с потушенными фарами. В
silueto de la kampokorvo.
переднем стекле смутно виднелся силуэт грача.
Уже собирались садиться, как Маргарита в
Oni jam volis loki sin en la veturilo, kiam afliktite
отчаянии негромко воскликнула:
Margarita nelaŭte ekkriis:
— Боже, я потеряла подкову!
— Ho Dio, mi perdis la hufumon!
— Садитесь в машину, — сказал Азазелло, — и — Enaŭtiĝu, — diris Azazello, — kaj atendu min подождите меня. Я сейчас вернусь, только
tie. Mi tuj revenos, mi nur esploros la aferon. —
разберусь, в чем тут дело. — И он ушел в
Kaj li foriris en la ŝtuparejon.
парадное.
Дело же было вот в чем: за некоторое время до Nu, la afero estis jena. Iom pli frue, antaŭ ol выхода Маргариты и Мастера с их
Margarita, la majstro kaj iliaj akompanantoj paŝis
провожатыми из квартиры №48,
sur la ŝtuparon, tien el la apartamento n-ro 48,
помещавшейся под ювелиршиной, вышла на
situanta sub la juvelistvidvina, eliris malgrasa
лестницу сухонькая женщина с бидоном и
virineto kun ladbotelo kaj aĉetsako en la manoj. Ŝi
сумкой в руках. Это была та самая Аннушка,
estis ĝuste tiu Anjo, kiu la ĵusan merkredon lasis
что в среду разлила, на горе Берлиоза,
disflui, malfeliĉe por Berlioz, sunfloran oleon ĉe la
подсолнечное масло у вертушки.
turnokruco.
Никто не знал, да, наверное, и никогда не
Ne estas sciate, kaj verŝajne neniam iĝos sciate, pri
узнает, чем занималась в Москве эта женщина
kio sin okupis en Moskvo tiu virino, nek kiuj estis
и на какие средства она существовала.
ŝiaj vivrimedoj. Estis sciate nur, ke ĉiutage oni
Известно о ней было лишь то, что видеть ее
povas vidi ŝin portanta jen la ladbotelon, jen la
можно было ежедневно то с бидоном, то с
aĉetsakon, jen la ladbotelon kaj la aĉetsakon kune,
сумкой, а то и с сумкой и с бидоном вместе —
aŭ en la bazaro, aŭ sub la pordega arko de la domo,
или в нефтелавке, или на рынке, или под
aŭ en la ŝtuparejo, sed plej ofte en la kuirejo de la
воротами дома, или на лестнице, а чаще всего в apartamento n-ro 48 kie ŝi loĝis. Krome kaj precipe кухне квартиры №48, где и проживала эта
oni sciis, ke en ĉiu ajn loko kie ŝi estas aŭ aperas
Аннушка. Кроме того и более всего было
tuj komenciĝas skandalo, kaj krome, ke ŝi havas la
известно, что где бы ни находилась или ни
alnomon la Pesto.
появлялась она — тотчас же в этом месте
начинался скандал, и кроме того, что она
носила прозвище «Чума».
Чума-Аннушка вставала почему-то
Anjo-la-Pesto ial kutimis ellitiĝi eksterordinare
чрезвычайно рано, а сегодня что-то подняло ее frue, sed ĉi-foje ŝi fruis supermezure, io ŝin levis совсем ни свет ни заря, в начале первого.
baldaŭ post la noktomezo. Ŝia ŝlosilo turniĝis en la
Повернулся ключ в двери, Аннушкин нос
seruro, Anjo elŝovis la nazon tra la malfermetata
высунулся в нее, а затем высунулась она и вся
pordo, poste traiĝis la resto de ŝia korpo, ŝi tirŝlosis
целиком, захлопнула за собою дверь и уже
post si la pordon kaj estis jam ien forironta, kiam
собиралась тронуться куда-то, как на верхней
sur la supera placeto knalis pordo, iu ruliĝis
площадке грохнула дверь, кто-то покатился
malsupren laŭ la ŝtuparo kaj karambolis kun Anjo
вниз по лестнице и, налетев на Аннушку,
tiel forte, ke ŝia okcipito puŝiĝis kontraŭ la muro.
отбросил ее в сторону так, что она ударилась
затылком об стену.
— Куда ж тебя черт несет в одних
— Kien la diablo pelas vin en nura kalsoneto? —
подштанниках? — Провизжала Аннушка,
ŝi ŝrikis frotante sian nukon. La viro en subvestoj,
ухватившись за затылок. Человек в одном
kun valizo en la mano kaj kaskedo sur la kapo,
белье, с чемоданом в руках и в кепке, с
respondis al Anjo sen malfermi la okulojn, per
закрытыми глазами ответил Аннушке диким
sovaĝa voĉo somnambula:
сонным голосом:
— Колонка! Купорос! Одна побелка чего
— La banhejtilo! La vitriolo! La sola surkalkado
стоила, — и, заплакав, рявкнул: — вон! — Тут
kiom kostis, — li ekploris, bojkriis: — For! — kaj
он бросился, но не дальше, вниз по лестнице, а impetis, tamen ne pluen, malsupren laŭ la ŝtuparo, обратно — вверх, туда, где было выбитое ногой sed reen, al la pli alta interŝtupara placeto kies vitro экономиста стекло в окне, и через это окно
estis rompita per la piedo de la ekonomiisto, kaj tra
кверху ногами вылетел во двор. Аннушка даже tiu fenestro, la piedojn supren, li elflugis en la про затылок забыла, охнула и сама устремилась korton. Anjo eĉ pri sia okcipito forgesis, ŝi krietis к окну. Она легла животом на площадку и
kaj siavice impetis al la fenestro. Ŝi kuŝigis sin
высунула голову во двор, ожидая увидеть на
ventre sur la placeton kaj elŝovis la kapon eksteren,
асфальте, освещенном дворовым фонарем,
atendante vidi sur la asfalto prilumata de la korta
насмерть разбившегося человека с чемоданом.
lanterno, la frakasiĝintan viron kun la valizo.
Но ровно ничего на асфальте во дворе не было.
Tamen nenio ajn estis sur la nuda asfalto de la
korto.
Оставалось предположить, что сонная и
Restis nur unu ebla konjekto, ke la stranga
странная личность улетела из дому, как птица,
somnambulo forflugis el la domo birde, sen lasi
не оставив по себе никакого следа. Аннушка
post si eĉ malplejan spuron. Anjo sin krucosignis
перекрестилась и подумала: «Да, уж
kaj pensis: — Nu jen, la fama apartamento
действительно квартирка номер пятьдесят!
kvindeka! Vere oni pri ĝi rakontas! Jen, tia
Недаром люди говорят! Ай да квартирка!»
apartamento!
Не успела она этого додумать, как дверь
Ĉi tion ŝi ankoraŭ ne finpensis, kiam supre refoje
наверху опять хлопнула, и второй кто-то
klakis la pordo kaj kure venis dua iu. Anjo
побежал сверху. Аннушка прижалась к стене и
alpremis sin al la muro kaj vidis sufiĉe solidan
видела, как какой-то довольно почтенный
civitanon, kun barbeto kaj, laŭ ŝia impreso, iomete
гражданин с бородкой, но с чуть-чуть
porkid’aspekta vizaĝo, ŝtelgliti preter ŝi kaj, simile
поросячьим, как показалось Аннушке, лицом,
al la unua, forlasi la domon tra la fenestro, same
шмыгнул мимо нее и, подобно первому,
sen ajna emo frakasiĝi sur la asfalto. Post tio Anjo
покинул дом через окно, тоже опять-таки и не
tute forgesis la celon de sia ekspedicio, ŝi restis sur
думая разбиваться на асфальте. Аннушка
la ŝtuparo, sin krucosignante, mirĝemetante kaj al
забыла уже про цель своего похода и осталась
si mem parolante.
на лестнице, крестясь, охая и сама с собою
разговаривая.
Третий, без бородки, с круглым бритым лицом,
Tria civitano, sen barbeto, kun ronda razita vizaĝo,
в толстовке, выбежал сверху через короткое
en zonbluzo, elkuris de supre post mallonga tempo
время и точно так же упорхнул в окно.
kaj tute same forflirtis tra la fenestro.
К чести Аннушки надо сказать, что она была
Laŭde al la reputacio de Anjo endas diri, ke ŝi estis
любознательна и решила еще подождать, не
scivola kaj decidis ankoraŭ atendi, ĉu okazos pluaj
будет ли каких новых чудес. Дверь наверху
mirindaĵoj. Supre la pordo denove malfermiĝis, ĉi-
вновь открыли, и теперь сверху начала
foje eliris tuta kompanio, kaj ne kure sed ordinare,
спускаться целая компания, но не бегом, а
kiel normalaj homoj. Anjo forlasis la fenestron,
обыкновенно, как все люди ходят. Аннушка
kuris reen al sia pordo, rapide ĝin malŝlosis, sin
отбежала от окна, спустилась вниз к своей
kaŝis malantaŭe, kaj en la fendo kiun ŝi lasis
двери, быстрехонько открыла ее, спряталась за refermetante la pordon ekflagris ŝia scivorema нею, и в оставленной ею щелке замерцал ее
okulo.
исступленный от любопытства глаз.
Какой-то не то больной, не то не больной, а
Iu — ĉu malsanulo? ĉu strangulo? — pala,
странный, бледный, обросший бородой, в
stoplobarba, kun nigra ĉapeto kaj ia kitelo,
черной шапочке и в каком-то халате спускался
ŝanceliĝeme paŝadis laŭ la ŝtuparo malsupren. Lin
вниз нетвердыми шагами. Его бережно вела
zorgeme subtenis je la brako moŝtetulino en nigra
под руку какая-то дамочка в черной рясе, как
sutano — tiel ŝajnis al Anjo en la mallumeto. La
показалось Аннушке в полутьме. Дамочка не то sinjorino ne estis tute nudpieda, ŝi surhavis — ĉu босая, не то в каких-то прозрачных, видно,
ŝuojn? iajn travideblajn, evidente eksterlandajn,
заграничных, в клочья изодранных туфлях.
tute disŝiritajn. Sed... la ŝuoj ja estis bagatelo, ja ŝi
Тьфу ты! Что в туфлях! Да ведь дамочка-то
estas nuda! Nu jes, sub la sutano ŝi havas nenion!
голая! Ну да, ряса накинута прямо на голое
«Jes, tia apartamento!» La tuta animo de Anjo
тело! «Ай да квартирка!» В душе у Аннушки
jubilis pro la antaŭgusto de tio, kion morgaŭ ŝi
все пело от предвкушения того, что она будет
rakontados al la najbaroj.
завтра рассказывать соседям.
За странно одетой дамочкой следовала
La strange vestitan sinjorinon sekvis sinjorino
совершенно голая дамочка с чемоданчиком в
absolute nuda, portanta valizon, kaj ĉirkaŭ la valizo
руке, а возле чемоданчика мыкался черный
klopodadis grandega nigra kato. Preskaŭ voĉe Anjo
громадный кот. Аннушка едва вслух что-то не
ion ekpepis, sed ŝi sin superregis kaj nur frotis la
пискнула, протирая глаза.
okulojn.
Замыкал шествие маленького роста
La procesion fermis malalta lameta alilandano kun
прихрамывающий иностранец с кривым
misa okulo, sen jako, en blanka frakveŝto kaj kun
глазом, без пиджака, в белом фрачном жилете и kravato. La tuta kompanio pasis preter Anjo
при галстуке. Вся эта компания мимо Аннушки malsupren. Ĉi tiam de sur la interŝtupara placeto проследовала вниз. Тут что-то стукнуло на
aŭdiĝis bato. Kiam la paŝoj estingiĝis, Anjo,
площадке. Услышав, что шаги стихают,
kvazaŭ serpento, elglitis de malantaŭ la pordo,
Аннушка, как змея, выскользнула из-за двери,
starigis sian ladbotelon ĉe la muro, sin sternis sur
бидон поставила к стенке, пала животом на
la placeto kaj palpserĉis ĉirkaŭe. Ŝi trovis
площадку и стала шарить. В руках у нее
buŝtukon, en ĝin estis envolvita io peza. Ŝiaj okuloj
оказалась салфеточка с чем-то тяжелым. Глаза
elorbitiĝis kiam ŝi malnodis la buŝtukon. Anjo
у Аннушки полезли на лоб, когда она
tenis la juvelon tuj antaŭ la okuloj kaj ili brilis per
развернула сверточек. Аннушка к самым
tute lupa flamo. En ŝia kapo estiĝis kirlo: «Nenion
глазам подносила драгоценность, и глаза эти
mi vidis! Nenion mi scias!.. Ĉu al la nevo? Ĉu
горели совершенно волчьим огнем. В голове у
dissegi?.. La ŝtonojn ja oni povus elskrapi ... kaj po
Аннушки образовалась вьюга: «Знать ничего не unu vendi, unu ŝtoneton ĉe Petrovka, alian ĉe знаю! Ведать ничего не ведаю!... К
Smolenskij ... Kaj — nenion mi vidis, nenion mi
племяннику? Или распилить ее на куски...
scias!»
Камушки-то можно выковырять... И по одному
камушку: один на Петровку, другой на
смоленский... И — знать ничего не знаю, и
ведать ничего не ведаю!»
Аннушка спрятала находку за пазуху, ухватила Ŝi kaŝis la trovaĵon sub la brustopecon de sia robo, бидон и уже собиралась скользнуть обратно в
reprenis la ladbotelon kaj jam volis, prokrastinte la
квартиру, отложив свое путешествие в город,
urb’iron, gliti reen tra la duone malfermita pordo,
как перед нею вырос, дьявол его знает откуда
kiam subite, la diablo scias de kie, antaŭ ŝi aperis
взявшийся, тот самый с белой грудью без
la senjaka blankbrustulo, kiu nelaŭte diris:
пиджака и тихо шепнул:
— Давай подковку и салфеточку.
— Ek, donu la hufumeton kaj la buŝtukon.
— Какую такую салфеточку-подковку? —
— Kian do buŝtuketon, kian hufumeton? —
Спросила Аннушка, притворяясь весьма
demandis Anjo, tre lerte simulante nekomprenon,
искусно, — никакой я салфеточки не знаю. Что
— nenian buŝtuketon mi vidis. Ĉu vi, civitano,
вы, гражданин, пьяный, что ли?
estas ebria?
Белогрудый твердыми, как поручни автобуса, и Sen diri ion pluan, la blankbrustulo per siaj fingroj, столь же холодными пальцами, ничего более не malmolaj kiel aŭtobusa kroĉstango kaj same
говоря, сжал Аннушкино горло так, что
malvarmaj, ĉirkaŭprenis ŝian kolon, tute
совершенно прекратил всякий доступ воздуха в malebligante ian ajn enspiron. La ladbotelo falis el ее грудь. Бидон вывалился из рук Аннушки на
ŝiaj manoj sur la plankon. Kelkan tempon la
пол. Подержав некоторое время Аннушку без
senjaka alilandano tenis Anjon sen aero, poste li
воздуха, беспиджачный иностранец снял
forigis la fingrojn de ŝia kolo. Anjo glutis aeron kaj
пальцы с ее шеи. Хлебнув воздуху, Аннушка
ridetis.
улыбнулась.
— Ах, подковочку, — заговорила она, — сию
— Ĉu la hufumeton? — ŝi diris, — jes, tuj! Do, ĝi
минуту! Так это ваша подковочка? А я смотрю,
estas via hufumeto, ĉu? Ĵus mi ĝin trovis ĉi tie, ĝi
лежит в салфеточке... Я нарочно прибрала,
kuŝis en buŝtuketo ... Mi speciale zorgis, ke ia
чтобы кто не поднял, а то потом поминай как
ajnulo ĝin ne forprenu, ĉar tiam adiaŭ la hufumeto!
звали!
Получив подковочку и салфеточку, иностранец
Ricevinte la hufumon kaj la buŝtukon, la
начал расшаркиваться перед Аннушкой, крепко alilandano superŝutis Anjon per ceremoniaj salutoj пожимать ей руку и горячо благодарить в таких kaj emfazaj dankoj, riverencis, forte premis ŝian выражениях, с сильным заграничным
manon kaj diris kun orelfrapa eksterlanda
акцентом:
prononco:
— Я вам глубочайше признателен, мадам. Мне — Mi plej profunde dankas, madame. Por mi tiu
эта подковочка дорога как память. И позвольте hufumeto estas kara memoraĵo. Permesu al mi, pro вам за то, что вы ее сохранили, вручить двести
tio ke vi ĝin konservis, enmanigi al vi ducent
рублей. — И он тотчас вынул из жилетного
rublojn. — El sia veŝtpoŝo li eligis la monon kaj
кармана деньги и вручил их Аннушке.
donis ĝin al Anjo.
Та, отчаянно улыбаясь, только вскрикивала:
Spasme ridetante ŝi ripete ekkrietis:
— Ах, покорнейше вас благодарю! Мерси!
— Ah, plej humile mi vin dankas! Merci! Merci!
Мерси!
Щедрый иностранец в один мах проскользнул
La malavara alilandano per unu movo glitis al la
через целый марш лестницы вниз, но прежде
tujsuba ŝtuparplaceto, sed antaŭ ol definitive
чем смыться окончательно, крикнул снизу, но
malaperi li kriis supren, ĉi-foje kun absolute rusa
без акцента:
prononcmaniero:
— Ты, старая ведьма, если когда еще
— Vi, maljuna sorĉistino, se vi ankoraŭ trovos
поднимешь чужую вещь, в милицию ее сдавай, fremdaĵon, vi ĝin ne kaŝu en vian robaĉon sed
а за пазуху не прячь!
portu ĝin al la miliciejo!
Чувствуя в голове звон и суматоху от всех этих
Anjo, en kies kapo ĉio okazinta sur la ŝtuparo
происшествий на лестнице, Аннушка еще
estigis zumon kaj konfuzon, ankoraŭ longe staris
долго по инерции продолжала кричать:
sur la placeto inercie kriante:
— Мерси! Мерси! Мерси! — А иностранца уже — Merci! Merci! Merci! — dum la alilandano jam
давно не было.
estis for.
Не было и машины во дворе. Вернув
Ankaŭ la aŭtomobilo estis forlasinta la korton.
Маргарите подарок Воланда, Азазелло
Redoninte al Margarita la donacon de Voland,
распрощался с нею, спросил, удобно ли ей
Azazello ŝin adiaŭis kaj demandis, ĉu oportune ŝi
сидеть, а Гелла сочно расцеловалась с
sidas; Margarita ŝmace interkisis kun Hella, la kato
Маргаритой, кот приложился к ее руке,
respekte kisis ŝian manon, ĉiuj tri adiaŭe
провожатые помахали руками безжизненно и
mansvingis al la majstro, kiu kuntiriĝis senmova
неподвижно завалившемуся в угол сидения
kaj indiferenta en la malproksima angulo sur la
Мастеру, махнули грачу и тотчас растаяли в
benketo, kaj gestinte al la kampokorvo ili tuj
воздухе, не считая нужным утруждать себя
aerdisiĝis, opiniante malnecesa sin embarasi per
подъемом по лестнице. Грач зажег фары и
ŝtuparsuriro. La kampokorvo ŝaltis la reflektorojn
выкатил в ворота мимо мертво спящего
kaj elveturigis la aŭtomobilon tra la pordego preter
человека в подворотне. И огни большой черной la viro dormanta ŝtone profundan dormon sub la машины пропали среди других огней на
pordega arko. Kaj la lumoj de la granda nigra
бессонной и шумной Садовой.
veturilo perdiĝis inter la aliaj lumoj en la sendorma
kaj brua strato Sadovaja.
Через час в подвале маленького домика в
Post unu horo en la kelo de malgranda domo
одном из Арбатских переулков, в первой
situanta en strateto apud Arbat’, en la unua
комнате, где было все так же, как было до
ĉambro, kie ĉio estis same kiel antaŭ la terura
страшной осенней ночи прошлого года, за
aŭtuna nokto de la pasinta jaro, ĉe la tablo kovrita
столом, накрытым бархатной скатертью, под
per velura tablotuko, sub la lampo kun lumŝirmilo,
лампой с абажуром, возле которой стояла
apud kiu staris florvazo kun konvalo, Margarita
вазочка с ландышами, сидела Маргарита и тихо sidis kaj silente ploris pro la ĵusa travivaĵo kaj плакала от пережитого потрясения и счастья.
feliĉo. Antaŭ ŝi kuŝis la fajroronĝita kajero; apude
Тетрадь, исковерканная огнем, лежала перед
altis la stako de sendifektaj kajeroj. La domo
нею, а рядом возвышалась стопка нетронутых
silentis. Sur la sofo en la malgranda ĉambro,
тетрадей. Домик молчал. В соседней маленькой kovrite per sia malsanuleja kitelo, la majstro kuŝis комнате на диване, укрытый больничным
en profunda dormo. Li spiris egale kaj neaŭdeble.
халатом, лежал в глубоком сне Мастер. Его
ровное дыхание было беззвучно.
Наплакавшись, Маргарита взялась за
Satplorinte, Margarita sin okupis pri la nedifektitaj
нетронутые тетради и нашла то место, что
kajeroj kaj trovis la lokon, kiun ŝi legis antaŭ la
перечитывала перед свиданием с Азазелло под
renkonto kun Azazello sub la Kremla murego.
кремлевской стеной. Маргарите не хотелось
Dormi ŝi ne deziris. Ŝi tenere karesis la
спать. Она гладила рукопись ласково, как
manuskripton, kiel oni karesas amatan katon, ŝi
гладят любимую кошку, и поворачивала ее в
turnis ĝin en la manoj, rigardante ĝin de ĉiuj
руках, оглядывая со всех сторон, то
flankoj, jen ekzamenante la titolpaĝon, jen
останавливаясь на титульном листе, то
malfermante la finon. Subite ŝin kaptis la terura
открывая конец. На нее накатила вдруг ужасная penso, ke ĉio ĉi estas sorĉaĵo, ke la kajeroj tuj мысль, что это все колдовство, что сейчас
malaperos, ke ŝi retroviĝos en sia dormoĉambro en
тетради исчезнут из глаз, что она окажется в
la palaceto kaj tie vekiĝinte ŝi devos iri sin dronigi.
своей спальне в особняке и что, проснувшись,
Sed tio estis la lasta timiga penso, eĥo de la longaj
ей придется идти топиться. Но это была
suferoj travivitaj. Nenio malaperis, la ĉiopova
последняя страшная мысль, отзвук долгих
Voland estis vere ĉiopova, kaj tiom longe kiom ŝi
переживаемых ею страданий. Ничто не
volis, ĝis la mateniĝo, se ŝi dezirus, Margarita
исчезало, всесильный Воланд был
povis, susurigante la foliojn de la kajero, ilin
действительно всесилен, и сколько угодно,
rigardadi kaj kisi kaj relegi la vortojn:
хотя бы до самого рассвета, могла Маргарита
шелестеть листами тетрадей, разглядывать их и
целовать и перечитывать слова:
— Тьма, пришедшая со Средиземного моря,
— La mallumego veninta de la maro kovris la de l’
накрыла ненавидимый прокуратором город...
prokuratoro abomenatan urbon ... jes, la
Да, тьма...
mallumego ...
Глава 25. Как прокуратор
Ĉapitro 25 KIEL LA
пытался спасти Иуду
PROKURATORO PROVIS
SAVI JEHUDON EL KIRJAT
Тьма, пришедшая со Средиземного моря,
La mallumego veninta de la maro kovris la de l’
накрыла ненавидимый прокуратором город.
prokuratoro abomenatan urbon. Malaperis la
Исчезли висячие мосты, соединяющие храм со
pendaj pontoj, kiuj interligis la Templon kun la
страшной антониевой башней, опустилась с
timiga Fortreso Antonia, abismo malleviĝis de la
неба бездна и залила крылатых богов над
ĉielo kaj kaŝis la flugilhavajn diojn super la
гипподромом, хасмонейский дворец с
hipodromo, la Haŝmonidan palacon kun ties
бойницами, базары, караван-сараи, переулки,
kreneloj, la bazarojn, la karavanejojn, la stratetojn,
пруды... Пропал Ершалаим — великий город,
la basenojn ... Perdiĝis Jerŝalaim, la granda urbo,
как будто не существовал на свете. Все
kvazaŭ ĝi neniam ekzistis en la mondo. Ĉion
пожрала тьма, напугавшая все живое в
forvoris la mallumego timigante ĉion vivan en
Ершалаиме и его окрестностях. Странную тучу Jerŝalaim kaj ties ĉirkaŭejo. Stranga nubo venis de принесло с моря к концу дня, четырнадцатого
la maro fine de la tago, la dek kvara tago de l’
дня весеннего месяца нисана.
printempa monato Nisan’.
Она уже навалилась своим брюхом на лысый
Apoginte sian ventron sur la Kalvan Kranion, kie
череп, где палачи поспешно кололи казнимых,
la ekzekutistoj haste pikmortigadis la
она навалилась на храм в Ершалаиме, сползла
kondamnitojn, la nubo sinkis sur la Templon de
дымными потоками с холма его и залила
Jerŝalaim, en fumaj fluoj ĝi plu rampis de la templa
нижний город. Она вливалась в окошки и гнала monteto kaj inundis la Malsupran Urbon. Ĝi fluis с кривых улиц людей в дома. Она не спешила
en la fenestrojn kaj de la kurbaj stratoj pelis la
отдавать свою влагу и отдавала только свет.
homojn domen. Ĝi ne rapidis fordoni sian akvon,
Лишь только дымное черное варево
ĝi estis fordonanta nur la lumon. Ĉiun fojon, kiam
распарывал огонь, из кромешной тьмы взлетала la nigran vaporan bolaĵon krevigis fajro, el la densa вверх великая глыба храма со сверкающим
mallumo ŝprucis en la alton la potenca blokego, la
чешуйчатым покрытием. Но он угасал во
Templo kun sia brilanta skvama tegmento. Sed la
мгновение, и храм погружался в темную
fajro tuj estingiĝis kaj la Templo denove malaperis
бездну. Несколько раз он выскакивал из нее и
en la nigra abismo. Plurfoje ĝi leviĝis kaj resinkis,
опять проваливался, и каждый раз этот провал
kaj ĉiun fojon la sinkon akompanis krakbruego de
сопровождался грохотом катастрофы.
katastrofo.
Другие трепетные мерцания вызывали из
Aliaj trembriloj elŝiradis el la abismo la palacon de
бездны противостоящий храму на западном
Herodo la Granda, kontraŭan al la Templo sur la
холме дворец ирода великого, и страшные
okcidenta monteto, kaj la timigaj senokulaj oraj
безглазые золотые статуи взлетали к черному
statuoj impetadis al la nigra ĉielo, etendante al ĝi
небу, простирая к нему руки. Но опять
siajn brakojn. Sed fojon post fojo kaŝiĝis la ĉiela
прятался небесный огонь, и тяжелые удары
fajro, kaj la pezaj tondrobatoj repuŝis la orajn
грома загоняли золотых идолов во тьму.
idolojn en la mallumon.
Ливень хлынул неожиданно, и тогда гроза
La pluvego komenciĝis abrupte, kaj tiam la
перешла в ураган. В том самом месте, где
fulmotondro iĝis uragana ŝtormo. En la loko kie,
около полудня, близ мраморной скамьи в саду, antaŭ la tagmezo, apud la marmora benko
беседовали прокуратор и первосвященник, с
interparolis la prokuratoro kaj la ĉefpastro, kun
ударом, похожим на пушечный, как трость
knalo simila al kanonpafo, cipreso rompiĝis kvazaŭ
переломило кипарис. Вместе с водяной пылью
bastoneto. Miksite al akvopolvo kaj hajlo, tra la
и градом на балкон под колонны несло
kolonaro sur la balkonon ŝutiĝis forŝiritaj
сорванные розы, листья магнолий, маленькие
rozpetaloj, magnoliaj folioj, malgrandaj branĉetoj
сучья и песок. Ураган терзал сад.
kaj sablo. La uragano disŝiradis la ĝardenon.
В это время под колоннами находился только
Nur unu homo estis en la portiko, kaj tiu homo
один человек, и этот человек был прокуратор.
estis la prokuratoro.
Теперь он не сидел в кресле, а лежал на ложе у Nun li ne sidis en la brakseĝo, sed duonkuŝis sur низкого небольшого стола, уставленного
lekto ĉe malalta tableto, garnita je manĝaĵoj kaj
яствами и вином в кувшинах. Другое ложе,
vino en kruĉoj. Trans la tablo vakis alia lekto. Ĉe
пустое, находилось с другой стороны стола. У
la piedoj de la prokuratoro ruĝis, kvazaŭ sango,
ног прокуратора простиралась неубранная
larĝa neforviŝita flako, sur kiu estis disĵetitaj
красная, как бы кровавая, лужа и валялись
rompopecoj de frakasita kruĉo. La servisto, kiu
осколки разбитого кувшина. Слуга, перед
antaŭ la fulmotondro estis aranĝanta la tablon por
грозою накрывавший для прокуратора стол,
la prokuratoro, ial perpleksiĝis sub ties rigardo,
почему-то растерялся под его взглядом,
konsternite, ĉu li faris ion mise, kaj la prokuratoro
взволновался от того, что чем-то не угодил, и
ekkolerinte frakasis la kruĉon kontraŭ la mozaika
прокуратор, рассердившись на него, разбил
planko kaj diris:
кувшин о мозаичный пол, проговорив:
— Почему в лицо не смотришь, когда подаешь? — Kial ci servas sen rigardi min en la vizaĝon? Ĉu Разве ты что-нибудь украл?
ci ion ŝtelis?
Черное лицо африканца посерело, в глазах его
La nigra vizaĝo de la afrikano iĝis griza, en liaj
появился смертельный ужас, он задрожал и
okuloj aperis teruro, tremante li preskaŭ lasis fali la
едва не разбил и второй кувшин, но гнев
duan kruĉon, sed la kolero de la prokuratoro ial
прокуратора почему-то улетел так же быстро,
ĉesis same rapide, kiel ĝi ekestis. La afrikano haste
как и прилетел. Африканец кинулся было
sin klinis por kolekti la rompaĵojn kaj forviŝi la
подбирать осколки и затирать лужу, но
flakon, sed la prokuratoro al li mansvingis kaj la
прокуратор махнул ему рукою, и раб убежал. А sklavo forkuris. La flako do restis.
лужа осталась.
Теперь африканец во время урагана притаился
Nun dum la uragano la sklavo sin kaŝis apud niĉo
возле ниши, где помещалась статуя белой
en kiu staris la statuo de blanka nuda virino kun la
нагой женщины со склоненной головой, боясь
klinita kapo, ĉar li egale timis esti mistempe
показаться не вовремя на глаза и в то же время
rimarkita, kiel preterlasi la momenton kiam lin
опасаясь и пропустить момент, когда его может vokos la prokuratoro.
позвать прокуратор.
Лежащий на ложе в грозовом полумраке
Duonkuŝante sur la lekto en la fulmotondra
прокуратор сам наливал себе вино в чашу, пил
krepusko, la prokuratoro mem verŝadis al si vinon
долгими глотками, по временам притрагивался en la kalikon, trinkis per longaj glutoj, fojfoje tuŝis к хлебу, крошил его, глотал маленькими
panon, ĝin diserigis, glutis malgrandajn pecetojn,
кусочками, время от времени высасывал
iam elsuĉis ostron, maĉis citronon kaj denove
устрицы, жевал лимон и пил опять.
trinkis.
Если бы не рев воды, если бы не удары грома,
Pro la akvobleko, pro la tondrobatoj kiuj ŝajnis
которые, казалось, грозили расплющить крышу displatigontaj la palacan tegmenton, pro la frapado дворца, если бы не стук града, молотившего по de la hajlo draŝiĝanta sur la ŝtupoj de la balkono, ступеням балкона, можно было бы расслышать, neniu ajn povis aŭdi, ke la prokuratoro ion
что прокуратор что-то бормочет, разговаривая
murmuras parolante al si mem. Se la malcerta
сам с собой. И если бы нестойкое трепетание
trembrilo de la ĉiela fajro estus ŝanĝiĝinta je
небесного огня превратилось бы в постоянный
konstanta lumo, observanto povus rimarki, ke la
свет, наблюдатель мог бы видеть, что лицо
vizaĝo de la prokuratoro, liaj okuloj inflamaj pro la
прокуратора с воспаленными последними
sendormaj noktoj kaj vino, esprimas malpaciencon;
бессонницами и вином глазами выражает
ke la prokuratoro, krom rigardi la du blankajn
нетерпение, что прокуратор не только глядит
rozojn, dronintajn en la ruĝa flako, fojon post fojo
на две белые розы, утонувшие в красной луже,
turnas sian vizaĝon al la ĝardeno, renkonte al la
но постоянно поворачивает лицо к саду
akvopolvo kaj sablo; ke li iun atendas, malpacience
навстречу водяной пыли и песку, что он кого-
atendas.
то ждет, нетерпеливо ждет.
Прошло некоторое время, и пелена воды перед Pasis kelka tempo, kaj la akvovualo antaŭ la okuloj глазами прокуратора стала редеть. Как ни был
de la prokuratoro komencis maldensiĝi. Malgraŭ
яростен ураган, он ослабевал. Сучья больше не sia furiozo la uragano estis malfortiĝanta. La трещали и не падали. Удары грома и блистания branĉoj ne plu krakis nek falis. La tondrobatoj kaj становились реже. Над Ершалаимом плыло уже la ekbriloj iĝis malpli oftaj. Super Jerŝalaim nun не фиолетовое с белой опушкой покрывало, а
ŝvebis ne la viola blanke borderita kovraĵo, sed
обыкновенная серая арьергардная туча. Грозу
ordinara griza nubo ariergarda. La fulmotondro
сносило к мертвому морю.
estis forportata al la Asfalta Lago.
Теперь уж можно было расслышать в
Nun iĝis distingeblaj la susuro de la pluvo kaj la
отдельности и шум дождя, и шум воды,
bruo de la akvo torente malsupriĝanta tra la
низвергающейся по желобам и прямо по
defluiloj kaj plu ruliĝanta sur la ŝtuparo, per kiu
ступеням той лестницы, по которой прокуратор antaŭ la tagmezo la prokuratoro iris sur la placon
шел днем для объявления приговора на
por anonci la verdikton. Jen aŭdiĝis ankaŭ la ĝis
площади. А наконец зазвучал и заглушенный
nun superbruita fontano. Heliĝis. En la griza vualo
доселе фонтан. Светлело. В серой пелене,
fortiriĝanta orienten aperis bluaj truoj.
убегавшей на восток, появились синие окна.
Тут издали, прорываясь сквозь стук уже совсем Ĉi tiam de fore, penetrante tra la frapado de la jam слабенького дождика, донеслись до слуха
estingiĝanta pluveto, venis malfortaj trumpetsonoj
прокуратора слабые звуки труб и стрекотание
kaj la susuro de kelkcent hufoj. Aŭdinte tion la
нескольких сот копыт. Услышав это,
prokuratoro faris malpaciencan movon, lia vizaĝo
прокуратор шевельнулся, и лицо его
vigliĝis. La alao revenis de la Kalva Monto; laŭ la
оживилось. Ала возвращалась с Лысой горы,
sono, ĝi estis pasanta tra la placo kie estis anoncita
судя по звуку, она проходила через ту самую
la verdikto.
площадь, где был объявлен приговор.
Наконец услышал прокуратор и долгожданные Fine la prokuratoro aŭdis la longe atenditan
шаги, и шлепанье но лестнице, ведущей к
paŝadon kaj plaŭdojn sur la ŝtuparo kondukanta al
верхней площадке сада перед самым балконом.
la supra ĝardena placeto tuj antaŭ la balkono. La
Прокуратор вытянул шею, и глаза его
prokuratoro etendis la kolon, liaj okuloj ĝoje
заблистали, выражая радость.
ekbrilis.
Между двух мраморных львов показалась
Inter la du marmoraj leonoj aperis kapo en kapuĉo,
сперва голова в капюшоне, а затем и
poste la tuta plenstatura viro en mantelo algluiĝinta
совершенно мокрый человек в облепившем
al lia korpo. Li estis tiu sama homo, kiu antaŭ la
тело плаще. Это был тот самый человек, что
anonco de la verdikto flustre interparolis kun la
перед приговором шептался с прокуратором в
prokuratoro en la kurtenita ĉambro de la palaco,
затемненной комнате дворца и который во
kaj kiu dum la ekzekuto sidis sur la tripieda
время казни сидел на трехногом табурете,
tabureto ludante per la vergo. Sen atenti la flakojn
играя прутиком. Не разбирая луж, человек в
la homo kun la kapuĉo transiris la placeton, paŝis
капюшоне пересек площадку сада, вступил на
sur la mozaikan plankon de la balkono kaj levinte
мозаичный пол балкона и, подняв руку, сказал
la manon li diris per agrabla tenoro:
высоким приятным голосом:
— Прокуратору здравствовать и радоваться. — — Al la prokuratoro saluton kaj ĝojon. — La
Пришедший говорил по-латыни.
veninto parolis latine.
— Боги! — Воскликнул Пилат, — да ведь на
— Dioj! — ekkriis Pilato, — vi ne havas sur vi eĉ
вас нет сухой нитки! Каков ураган? А? Прошу
unu sekan fadenon! Kia uragano, ĉu? Bonvolu
вас немедленно пройти ко мне. Переоденьтесь, senprokraste iri en mian ĉambron. Ŝanĝu la
сделайте мне одолжение.
vestojn, mi vin petas.
Пришедший откинул капюшон, обнаружив
La veninto deĵetis la kapuĉon, aperigis sian tute
совершенно мокрую, с прилипшими ко лбу
malsekan kapon kun la haroj gluiĝintaj al la frunto,
волосами голову, и, выразив на своем бритом
kaj kun ĝentila rideto sur la vizaĝo li rifuzis ŝanĝi
лице вежливую улыбку, стал отказываться
la vestojn, certigante ke iom da pluvo neniel povas
переодеться, уверяя, что дождик не может ему
lin noci.
ничем повредить.
— Не хочу слушать, — ответил Пилат и
— Viajn obĵetojn mi malakceptas, — respondis
хлопнул в ладоши. Этим он вызвал прячущихся Pilato kaj klakis per la manoj. Tiel li vokis la от него слуг и велел им позаботиться о
servistojn de li sin kaŝintajn, ordonis al ili zorgi pri
пришедшем, а затем немедленно подавать
la veninto kaj poste tuj surtabligi la varman
горячее блюдо. Для того чтобы высушить
manĝaĵon. Por sekigi siajn harojn, ŝanĝi la vestojn
волосы, переодеться, переобуться и вообще
kaj ŝuojn, ĝenerale sin ordigi, la veninto bezonis
привести себя в порядок, пришедшему к
tre mallongan tempon, kaj baldaŭ li reaperis sur la
прокуратору понадобилось очень мало
balkono en sekaj sandaloj, en seka purpura
времени, и вскоре он появился на балконе в
militista mantelo kaj kun glatigitaj haroj.
сухих сандалиях, в сухом багряном военном
плаще и с приглаженными волосами.
В это время солнце вернулось в Ершалаим и,
Dum lia foresto la suno revenis al Jerŝalaim kaj
прежде чем уйти и утонуть в Средиземном
antaŭ ol foriri kaj sinki en Mediteraneo ĝi estis
море, посылало прощальные лучи
sendanta la adiaŭajn radiojn al la urbo abomenata
ненавидимому прокуратором городу и
da la prokuratoro kaj orizis la ŝtupojn de la
золотило ступени балкона. Фонтан совсем
balkono. Fervore plaŭdis la plene reviviĝinta
ожил и распелся во всю мочь, голуби
fontano, turtoj paŝadis sur la sablo, blekis, pasis
выбрались на песок, гулькали, перепрыгивали
trans la forrompiĝintajn branĉetojn, bekis ion el la
через сломанные сучья, клевали что-то в
malseka sablo. La ruĝa flako estis viŝita, la
мокром песке. Красная лужа была затерта,
rompopecoj forigitaj, sur la tablo vaporis viando.
убраны черепки, на столе дымилось мясо.
— Я слушаю приказания прокуратора, —
— Mi aŭskultas la ordonojn de la prokuratoro, —
сказал пришедший, подходя к столу.
diris la veninto proksimiĝante al la tablo.
— Но ничего не услышите, пока не сядете к
— Sed aŭdos nenion antaŭ ol vi sidos kaj trinkos
столу и не выпьете вина, — любезно ответил
vinon, — afable respondis Pilato kaj montris al la
Пилат и указал на другое ложе.
alia lekto.
Пришедший прилег, слуга налил в его чашу
La veninto sin duonkuŝigis, la servisto verŝis
густое красное вино. Другой слуга, осторожно
densan ruĝan vinon en lian kalikon. Alia servisto
наклонясь над плечом Пилата, наполнил чашу
atenteme klinis sin super la ŝultro de Pilato kaj
прокуратора. После этого тот жестом удалил
plenigis la kalikon de la prokuratoro. Post tio per
обоих слуг. Пока пришедший пил и ел, Пилат,
gesto Pilato forsendis ambaŭ servistojn. Dum la
прихлебывая вино, поглядывал прищуренными
veninto trinkis kaj manĝis, la prokuratoro sorbetis
глазами на своего гостя. Явившийся к Пилату
sian vinon kaj tra la duone kuntiritaj palpebroj ĵetis
человек был средних лет, с очень приятным
rigardojn sur sian gaston. Tiu estis mez’aĝa viro, li
округлым и опрятным лицом, с мясистым
havis tre agrablan, rondetan kaj puran vizaĝon kaj
носом. Волосы его были какого-то
karnodikan nazon. Liaj haroj havis nedifineblan
неопределенного цвета. Сейчас, высыхая, они
koloron; nun, sekiĝante, ili heliĝis. Determini lian
светлели. Национальность пришельца было бы etnon estus malfacile. Li mienis bonule, kvankam трудно установить. Основное, что определяло
tiun precipan impreson iam kontrastis liaj okuloj,
его лицо, это было, пожалуй, выражение
aŭ, pli ĝuste, ne la okuloj sed la maniero rigardi la
добродушия, которое нарушали, впрочем,
interparolanton. Siajn malgrandajn okulojn la
глаза, или, вернее, не глаза, а манера
veninto kutimis teni sub la duonfermitaj, iomete
пришедшего глядеть на собеседника. Обычно
strangaj, kvazaŭ ŝveletaj, palpebroj; tiam en la
маленькие глаза свои пришелец держал под
okulfendoj lumis senmalica ironio. Supozeble, la
прикрытыми, немного странноватыми, как
gasto de la prokuratoro estis humurema. Sed
будто припухшими, веками. Тогда в щелочках
fojfoje, tute estingante tiujn humurbrilojn, li larĝe
этих глаз светилось незлобное лукавство. Надо malfermis la palpebrojn kaj fiksis sur sia
полагать, что гость прокуратора был склонен к interparolanto subitan rigardon, kvazaŭ por esplori юмору. Но по временам, совершенно изгоняя
ian apenaŭan makuleton sur lia nazo. Tio daŭris
поблескивающий этот юмор из щелочек,
nur unu momenton, poste la palpebroj
теперешний гость широко открывал веки и
remalleviĝis, kaj denove en la okulfendoj lumis la
взглядывал на своего собеседника внезапно и в bonhumora ironio.
упор, как будто с целью быстро разглядеть
какое-то незаметное пятнышко на носу у
собеседника. Это продолжалось одно
мгновение, после чего веки опять опускались,
суживались щелочки, и в них начинало
светиться добродушие и лукавый ум.
Пришедший не отказался и от второй чаши
Ankaŭ duan kalikon da vino la veninto ne
вина, с видимым наслаждением проглотил
malakcepits, kun evidenta delico li glutis kelkajn
несколько устриц, отведал вареных овощей,
ostrojn, gustumis la kuiritajn legomojn, manĝis
съел кусок мяса. Насытившись, он похвалил
viandopecon. Satiĝinte li laŭdis la vinon:
вино:
— Превосходная лоза, прокуратор, но это — не — Eminenta vito, prokuratoro, sed tio ja ne estas
«Фалерно»?
Falerno, ĉu?
— «Цекуба», тридцатилетнее, — любезно
— Cekuba, tridekjara, — afable respondis tiu.
отозвался прокуратор.
Гость приложил руку к сердцу, отказался что-
La gasto metis sian manon sur la koron, rifuzis plu
либо еще есть, объявил, что сыт. Тогда Пилат
manĝi, deklaris, ke li satas. Tiam Pilato plenigis
наполнил свою чашу, гость поступил так же.
sian kalikon, same faris la gasto. Ambaŭ verŝis po
Оба обедающие отлили немного вина из своих
iom da vino el sia kaliko en la pladon kun la
чаш в блюдо с мясом, и прокуратор произнес
viando kaj la prokuratoro laŭte diris, levante sian
громко, поднимая чашу:
kalikon:
— За нас, за тебя, кесарь, отец римлян, самый
— Por ni, por vi, Cezaro, patro de la romianoj, la
дорогой и лучший из людей!
plej kara kaj bona el ĉiuj homoj!
После этого допили вино, и африканцы убрали Post tio la vino iĝis fintrinkita, la afrikano со стола яства, оставив на нем фрукты и
forprenis de la tablo la manĝaĵojn sed lasis la
кувшины. Опять-таки жестом прокуратор
fruktojn kaj la kruĉojn. Same per gesto la
удалил слуг и остался со своим гостем один
prokuratoro forsendis la servistojn kaj restis sola
под колоннадой.
kun sia gasto en la portiko.
— Итак, — заговорил негромко Пилат, — что
— Do, — nelaŭte ekparolis Pilato, — kion vi
можете вы сказать мне о настроении в этом
povas diri pri la etoso en la urbo?
городе?
Он невольно обратил свой взор туда, где за
Nevole li turnis sian rigardon trans la
террасами сада, внизу, догорали и колоннады,
ĝardenterasojn, malsupren, kie orizate de la lastaj
и плоские кровли, позлащаемые последними
sunradioj helis la kolonaroj kaj la plataj tegmentoj.
лучами.
— Я полагаю, прокуратор, — ответил гость, — — Mi opinias, prokuratoro, ke la etoso en la urbo что настроение в Ершалаиме теперь
estas sufiĉe bona.
удовлетворительное.
— Так что можно ручаться, что беспорядки
— Do, oni povas certi, ke la danĝero de tumulto
более не угрожают?
jam ĉesis, ĉu?
— Ручаться можно, — ласково поглядывая на
— Certi, — la gasto tenere rigardis la
прокуратора, ответил гость, — лишь за одно в
prokuratoron, — oni povas nur pri unu afero en la
мире — за мощь великого кесаря.
mondo: pri la potenco de la granda Cezaro.
— Да пошлют ему боги долгую жизнь, —
— La dioj sendu al li longan vivon, — tuj aliĝis
тотчас же подхватил Пилат, — и всеобщий
Pilato, — kaj la ĉiean pacon. — Li paŭzis, poste
мир. — Он помолчал и продолжал: — так что
daŭrigis: — Do, ĉu vi opinias, ke oni povas retiri la
вы полагаете, что войска теперь можно увести?
trupojn?
— Я полагаю, что когорта Молниеносного
— Mi opinias, ke la kohorto de la Fulma legio
может уйти, — ответил гость и прибавил: —
povas reveni, — respondis la gasto, kaj aldonis: —
хорошо бы было, если бы на прощание она
Estus bone, se ĝi antaŭe defilus tra la urbo.
продефилировала по городу.
— Очень хорошая мысль, — одобрил
— Tre bona ideo, — aprobis la prokuratoro, —
прокуратор, — послезавтра я ее отпущу и сам
postmorgaŭ mi ĝin resendos, kaj ankaŭ mi mem
уеду, и — клянусь вам пиром двенадцати
forveturos; mi ĵuras al vi je la festeno de la dek du
богов, ларами клянусь — я отдал бы многое,
dioj, je la Laroj mi ĵuras — kare mi pagus por povi
чтобы сделать это сегодня.
reveni hodiaŭ.
— Прокуратор не любит Ершалаима? —
— Ŝajnas, ke la prokuratoro ne ŝatas Jerŝalaimon,
Добродушно спросил гость.
ĉu vere? — bonhumore demandis la gasto.
— Помилосердствуйте, — улыбаясь,
— Ŝati Jerŝalaimon! — ridetis la prokuratoro, —
воскликнул прокуратор, — нет более
sed en la mondo ne estas loko pli senespera. Eĉ sen
безнадежного места на земле. Я не говорю уже paroli pri la naturo — ja mi misfartas ĉiun fojon, о природе! Я бываю болен всякий раз, как мне
kiam mi venas ĉi tien! Tamen ne tio estas la plej
приходится сюда приезжать. Но это бы еще
malbona. La festoj! Magoj, magiistoj, sorĉistoj, tiuj
полгоря. Но эти праздники — маги, чародеи,
pilgrimsvarmoj ... Kaj la fanatikuloj, la fanatikuloj!
волшебники, эти стаи богомольцев... Фанатики, Sufiĉas rememori pri tiu Mesio, kiun ili subite фанатики! Чего стоил один этот мессия,
ekatendis ĉi-jare! Ĉiuminute oni pretu vidi antaŭ si
которого они вдруг стали ожидать в этом году! plej malagrablan sangoverŝan incidenton. Senĉese Каждую минуту только и ждешь, что придется
movi la trupojn, legi kalumniojn kaj denuncojn, el
быть свидетелем неприятнейшего
kiuj duono celas onin mem! Konsentu, ke tio tedas.
кровопролития. Все время тасовать войска,
Ho, se mi ne servus Cezaron ...
читать доносы и ябеды, из которых к тому же
половина написана на тебя самого!
Согласитесь, что это скучно. О, если бы не
императорская служба!..
— Да, праздники здесь трудные, — согласился — Jes, la festoj ĉi tie estas malfacilaj, — konsentis гость.
la gasto.
— От всей души желаю, чтобы они скорее
— Tutkore mi deziras, ke la festotagoj plej rapide
кончились, — энергично добавил Пилат. — Я
finiĝu, — energie aldonis Pilato, — kaj finfine mi
получу возможность наконец вернуться в
povu reveni Cezareon. Ĉu vi kredos, tiu delira
кесарию. Верите ли, это бредовое сооружение
konstruaĵo de Herodo, — la prokuratoro svingis la
ирода, — прокуратор махнул рукою вдоль
brakon laŭ la kolonaro, komprenigante ke li
колоннады, так что стало ясно, что он говорит
parolas pri la palaco, — tre certe min frenezigas.
о дворце, — положительно сводит меня с ума.
Mi ne povas en ĝi noktumi. La mondo neniam
Я не могу ночевать в нем. Мир не знал более
konis pli bizaran arkitekturon. Tamen ni revenu al
странной архитектуры. Да, но вернемся к
la afero. Antaŭ ĉio, ĉu ne maltrankviligas vin tiu
делам. Прежде всего, этот проклятый Вар-
malbeninda Bar-rabba?
равван вас не тревожит?
Тут гость и послал свой особенный взгляд в
Ĉi tiam la gasto sendis sian specialan rigardon al la
щеку прокуратора. Но тот скучающими
vango de la prokuratoro. Per siaj enuplenaj okuloj
глазами глядел вдаль, брезгливо сморщившись Pilato rigardis for, kun grimaco de abomeno
и созерцая часть города, лежащую у его ног и
kontemplante la parton de la urbo kuŝantan ĉe liaj
угасающую в предвечерье. Угас и взгляд гостя, piedoj kaj estingiĝantan en la antaŭvespero.
и веки его опустились.
Estingiĝis ankaŭ la rigardo de la gasto kaj li
mallevis la palpebrojn.
— Надо думать, что Вар-равван стал теперь
— De nun oni konsideru lin sendanĝera kiel ŝafido,
безопасен, как ягненок, — заговорил гость, и
— ekparolis la gasto kaj sur lia ronda vizaĝo aperis
морщинки появились на круглом лице. — Ему
faltetoj. Bar ne plu ribelos.
неудобно бунтовать теперь.
— Слишком знаменит? — Спросил Пилат,
— Tro fama, ĉu? — rikanis Pilato.
усмехнувшись.
— Прокуратор, как всегда, тонко понимает
— Kiel ĉiam, la prokuratoro tre subtile komprenis
вопрос!
la aferon!
— Но, во всяком случае, — озабоченно заметил — Tamen, — zorgomiene diris la prokuratoro, kaj прокуратор, и тонкий, длинный палец с черным lia maldika, longa fingro kun la nigra ŝtono de la камнем перстня поднялся вверх, — надо
ringo leviĝis supren, — necesas ...
будет...
— О, прокуратор может быть уверен в том, что, — Ho, la prokuratoro ne dubu, ke dum mi estas en пока я в Иудее, вар не сделает ни шагу без того, Judujo, ĉiu paŝo de Bar estos observata de miaj чтобы за ним не шли по пятам.
homoj.
— Теперь я спокоен, как, впрочем, и всегда
— Nun mi estas trankvila, cetere kiel ĉiam, kiam vi
спокоен, когда вы здесь.
estas ĉi tie.
— Прокуратор слишком добр!
— La prokuratoro estas tro bona!
— А теперь прошу сообщить мне о казни, —
— Nun bonvolu informi min pri la ekzekuto, —
сказал прокуратор.
diris la prokuratoro.
— Что именно интересует прокуратора?
— Kio interesas la prokuratoron?
— Не было ли со стороны толпы попыток
— Ĉu en la amaso estis provoj manifesti indignon?
выражения возмущения? Это главное, конечно.
Tio, kompreneble, plej gravas.
— Никаких, — ответил гость.
— Neniaj, — respondis la gasto.
— Очень хорошо. Вы сами установили, что
— Tre bone. Ĉu vi mem konstatis la morton?
смерть пришла?
— Прокуратор может быть уверен в этом.
— Pri tio la prokuratoro estu certa.
— А скажите... Напиток им давали перед
— Diru do ... ĉu antaŭ la pendigo oni donis al ili la
повешением на столбы?
pocion?
— Да. Но он, — тут гость закрыл глаза, —
— Jes. Sed li, — ĉi tiam la gasto fermis la okulojn,
отказался его выпить.
— rifuzis ĝin trinki.
— Кто именно? — Спросил Пилат.
— Kiu do? — demandis Pilato.
— Простите, игемон! — Воскликнул гость, — я — Pardonu, hegemono! — ekkriis la gasto, — ĉu
не назвал? Га-Ноцри.
mi lin ne nomis? Ha-Nocri.
— Безумец! — Сказал Пилат, почему-то
— Malprudentulo! — diris Pilato, ial grimacante.
гримасничая. Под левым глазом у него
Vejno ektremis sub lia maldekstra okulo, — morti
задергалась жилка, — умирать от ожогов
de la sun’ardo! Kial rifuzi tion, kion proponas la
солнца! Зачем же отказываться от того, что
leĝo? Kiel li vortumis sian malakcepton?
предлагается по закону? В каких выражениях
он отказался?
— Он сказал, — опять закрывая глаза, ответил
— Li diris, — respondis la gasto refermante la
гость, — что благодарит и не винит за то, что у okulojn, — ke li dankas kaj ke li ne riproĉas, ke него отняли жизнь.
oni senigas lin je la vivo.
— Кого? — Глухо спросил Пилат.
— Kiun? — demandis Pilato obtuze.
— Этого он, игемон, не сказал.
— Tion, hegemono, li ne diris.
— Не пытался ли он проповедовать что-либо в
— Ĉu li provis prediki ion antaŭ la soldatoj?
присутствии солдат?
— Нет, игемон, он не был многословен на этот — Ne, hegemono, ĉi-foje li ne estis parolema. Li раз. Единственное, что он сказал, это, что в
diris nur, ke la malkuraĝon li opinias unu el la
числе человеческих пороков одним из самых
precipaj homaj malvirtoj.
главных он считает трусость.
— К чему это было сказано? — Услышал гость — Kion li aludis? — la gasto aŭdis la subite
внезапно треснувший голос.
rompiĝintan voĉon.
— Этого нельзя было понять. Он вообще вел
— Tio estis nekomprenebla. Ĝenerale, li strange
себя странно, как, впрочем, и всегда.
kondutis; kiel ĉiam, cetere.
— В чем странность?
— Kio estis stranga?
— Он все время пытался заглянуть в глаза то
— La tutan tempon li provis rigardi en la okulojn
одному, то другому из окружающих и все
jen al unu, jen al alia el la ĉirkaŭantoj, kaj senĉese
время улыбался какой-то растерянной улыбкой. li iel perplekse ridetis.
— Больше ничего? — Спросил хриплый голос.
— Kio ankoraŭ? — demandis la raŭka voĉo.
— Больше ничего.
— Nur kion mi diris.
Прокуратор стукнул чашей, наливая себе вина. La prokuratoro klakis per sia kaliko kontraŭ la Осушив ее до самого дна, он заговорил:
tablo, verŝis por si vinon. Eltrinkinte la tutan
kalikon li ekparolis:
— Дело заключается в следующем: хотя мы и
— Jen pri kio temas: kvankam ni ne sukcesis,
не можем обнаружить — в данное время, по
almenaŭ ĝis nun, malkovri liajn adepton aŭ
крайней мере, — каких-либо его поклонников
adorantojn, tamen ni ne povas garantii, ke tiuj tute
или последователей, тем не менее ручаться, что ne estas.
их совсем нет, нельзя.
Гость внимательно слушал, наклонив голову.
La gasto atente aŭskultis, iomete klininte la kapon.
— И вот, во избежание каких-нибудь
— Tial, por eviti ĉiajn surprizojn, — daŭrigis la
сюрпризов, — продолжал прокуратор, — я
prokuratoro, — mi petas vin kiel eble plej rapide
прошу вас немедленно и без всякого шума
kaj diskrete forigi la korpojn de la surfaco de la
убрать с лица земли тела всех трех казненных и tero, entombigi ilin sekrete kaj malbrue, por ke oni похоронить их в тайне и в тишине, так, чтобы о aŭdu pri ili nek sonon nek duonon.
них больше не было ни слуху ни духу.
— Слушаю, игемон, — сказал гость и встал,
— Jes, hegemono! — la gasto leviĝis kaj diris: —
говоря: — ввиду сложности и ответственности
Konsiderante la gravon de tiu delikata tasko,
дела разрешите мне ехать немедленно.
permesu al mi tuj iri por ĝin plenumi.
— Нет, присядьте еще, — сказал Пилат,
— Ne, residiĝu, — diris Pilato geste lin haltigante,
жестом останавливая своего гостя, — есть еще
— restas ankoraŭ du aferoj. La dua: viaj gravaj
два вопроса. Второй — ваши громадные
meritoj ĉe la malfacila laboro en la ofico de la
заслуги на труднейшей работе в должности
sekreta servo de la prokuratoro de Judujo havigas
заведующего тайной службой при прокураторе al mi la agrablan okazon raporti pri vi al Romo.
Иудеи дают мне приятную возможность
доложить об этом в риме.
Тут лицо гостя порозовело, он встал и
La vizaĝo de la gasto ruĝiĝis, li ekstaris, sin klinis
поклонился прокуратору, говоря:
antaŭ la prokuratoro kaj diris:
— Я лишь исполняю свой долг на
— Mi nur plenumas mian devon je la servo al
императорской службе!
Cezaro!
— Но я хотел бы просить вас, — продолжал
— Tamen mi havas peton al vi, — daŭrigis Pilato,
игемон, — если вам предложат перевод отсюда
— se oni proponos al vi promocion aliloke,
с повышением, отказаться от него и остаться
malakceptu ĝin kaj restu ĉi tie. Neniuokaze mi
здесь. Мне ни за что не хотелось бы расстаться volas vin perdi. Oni trovu alian manieron vin с вами. Пусть вас наградят каким-нибудь иным rekompenci.
способом.
— Я счастлив служить под вашим начальством, — Mi estas feliĉa servi sub vi, hegemono.
игемон.
— Мне это очень приятно. Итак, третий
— Mi tre ĝojas. Do, la tria afero. Ĝi koncernas tiun
вопрос. Касается этого, как его... Иуды из
... Kiu do estas lia nomo ... Jehudon el Kirjat.
Кириафа.
Тут гость и послал прокуратору свой взгляд и
Ĝuste ĉi tiam la gasto sendis al la prokuratoro sian
тотчас, как полагается, угасил его.
rigardon kaj tute dece tuj ĝin estingis.
— Говорят, что он, — понижая голос,
— Onidire, — plu parolis la prokuratoro
продолжал прокуратор, — деньги будто бы
mallaŭtigante la voĉon, — li ricevis monon pro tio,
получил за то, что так радушно принял у себя
ke li tiel gastame akceptis en sia hejmo la malsaĝan
этого безумного философа.
filozofon.
— Получит, — тихонько поправил Пилата
— Ricevos, — delikate ĝustigis la estro de la
начальник тайной службы.
sekreta servo.
— А велика ли сумма?
— Ĉu temas pri granda monsumo?
— Этого никто не может знать, игемон.
— Tion neniu scias, hegemono.
— Даже вы? — Своим изумлением выражая
— Nek vi mem? — komplimentante per sia miro
комплимент, сказал игемон.
diris Pilato.
— Увы, даже я, — спокойно ответил гость, —
— Ho ve, nek mi mem, — trankvile respondis la
но что он получит эти деньги сегодня вечером, gasto, — sed ke la monon li ricevos hodiaŭ
это я знаю. Его сегодня вызывают во дворец
vespere, tion mi scias. Oni vokis lin en la palacon
Каифы.
de Kajafo.
— Ах, жадный старик из Кириафа, —
— Ah, la avida maljunulo el Kirjat, — ridetis la
улыбаясь, заметил прокуратор, — ведь он
prokuratoro, — ja li estas maljuna, ĉu?
старик?
— Прокуратор никогда не ошибается, но на сей — La prokuratoro neniam eraras, tamen ĉi-foje li
раз ошибся, — любезно ответил гость, —
eraris, — afable respondis la gasto, — la homo el
человек из Кириафа — молодой человек.
Kirjat estas juna viro.
— Скажите! Характеристику его вы можете
— Interese. Ĉu vi povas lin priskribi? Ĉu li estas
мне дать? Фанатик?
fanatikulo?
— О нет, прокуратор.
— Ho ne, prokuratoro.
— Так. А еще что-нибудь?
— Do, ne fanatikulo. Kio ankoraŭ?
— Очень красив.
— Tre bela.
— А еще? Имеет, может быть, какую-нибудь
— Kaj plu? Ĉu li havas ian pasion?
страсть?
— Трудно знать так уж точно всех в этом
— Malfacilas tiel intime koni ĉiun en tia granda
громадном городе, прокуратор...
urbo, prokuratoro ...
— О нет, нет, Афраний! Не преуменьшайте
— Ho ne, ne, Afranio! Ne malpliigu vian meriton.
своих заслуг!
— У него есть одна страсть, прокуратор. —
— Li havas unu pasion, prokuratoro. — La gasto
Гость сделал крохотную паузу. — Страсть к
paŭzetis. — La pasion pri la mono.
деньгам.
— А он чем занимается?
— Kio li estas?
Афраний поднял глаза кверху, подумал и
Afranio levis sian rigardon supren, iom pensis kaj
ответил:
respondis:
— Он работает в меняльной лавке у одного из
— Li laboras en butiko de monŝanĝisto, ĉe unu el
своих родственников.
siaj parencoj.
— Ах так, так, так, так. — Тут прокуратор
— Ah ha, ah ha. — Pilato eksilentis, rigardis
умолк, оглянулся, нет ли кого на балконе, и
ĉirkaŭen, ĉu iu estas sur la balkono, poste diris
потом сказал тихо: — так вот в чем дело — я
mallaŭte: — Nu, hodiaŭ mi ricevis informon, ke ĉi-
получил сегодня сведения о том, что его
nokte li mortos ponardita.
зарежут сегодня ночью.
Здесь гость не только метнул свой взгляд на
Nun la gasto ne nur ĵetis sian rigardon sur la
прокуратора, но даже немного задержал его, а
hegemonon sed fiksis ĝin por kelka tempo, poste li
после этого ответил:
respondis:
— Вы, прокуратор, слишком лестно
— Vi, prokuratoro, juĝis pri mi tro favore. Mi
отзывались обо мне. По-моему, я не
opinias, ke mi ne meritas vian raporton. Tiun
заслуживаю вашего доклада. У меня этих
informon mi ne havas.
сведений нет.
— Вы достойны наивысшей награды, —
— Vi meritas plej altan rekompencon, — diris
ответил прокуратор, — но сведения такие
Pilato, — sed mi havas la informon.
имеются.
— Осмелюсь спросить, от кого же эти
— Toleru ke mi demandu, de kiu vi ĝin ricevis?
сведения?
— Позвольте мне пока этого не говорить, тем
— Nun mi preferus ne malkaŝi tion, des pli, ke ĝi
более что они случайны, темны и
estas hazarda, malklara kaj nefidinda. Sed mi devas
недостоверны. Но я обязан предвидеть все.
antaŭvidi ĉion. Tion postulas mia ofico, kaj precipe
Такова моя должность, а пуще всего я обязан
mi fidas mian antaŭsenton, ĉar ĝi neniam min
верить своему предчувствию, ибо никогда оно
trompis. La informo temas pri tio, ke iu el la
еще меня не обманывало. Сведения же
sekretaj amikoj de Ha-Nocri, indignite de la
заключаются в том, что кто-то из тайных
monstra perfido de la monŝanĝisto, komplotas kun
друзей Га-Ноцри, возмущенный чудовищным
siaj komplicoj mortigi lin hodiaŭ nokte kaj la
предательством этого менялы, сговаривается со monon ricevitan por la perfido kaŝe meti en la своими сообщниками убить его сегодня ночью,
palacon de la ĉefpastro kun la skribaĵo: «Mi
а деньги, полученные за предательство,
redonas la malbenitan monon».
подбросить первосвященнику с запиской:
«Возвращаю проклятые деньги!»
Больше своих неожиданных взглядов
La estro de la sekreta servo jam ne ĵetadis siajn
начальник тайной службы на игемона не
subitajn rigardojn sur la hegemonon sed plu lin
бросал и продолжал слушать его,
aŭskultis duonferminte la okulojn. Pilato daŭrigis:
прищурившись, а Пилат продолжал:
— Вообразите, приятно ли будет
— Kiel vi opinias, ĉu al la ĉefpastro plaĉos ricevi
первосвященнику в праздничную ночь
tian donacon en la festa nokto?
получить подобный подарок?
— Не только не приятно, — улыбнувшись,
— Ĝi ne nur malplaĉos, — ridetis la gasto, — mi
ответил гость, — но я полагаю, прокуратор, что supozas, ke tio kaŭzos tre grandan skandalon.
это вызовет очень большой скандал.
— И я сам того же мнения. Вот поэтому я
— Ankaŭ mi tiel opinias. Ĝuste tial mi petas, ke vi
прошу вас заняться этим делом, то есть
okupu vin pri la afero, tio estas, aranĝu ĉion
принять все меры к охране Иуды из Кириафа.
necesan por protekti Jehudon el Kirjat.
— Приказание игемона будет исполнено, —
— La ordono de la prokuratoro estos plenumita, —
заговорил Афраний, — но я должен успокоить
diris Afranio, — kvankam mi devas trankviligi la
игемона: замысел злодеев чрезвычайно трудно
hegemonon: realigi la planon de la
выполним. Ведь подумать только, — гость,
krim’intencantoj estas tre malfacile. Oni nur
говоря, обернулся и продолжал: — выследить
pripensu, — parolante la gasto sin turnis al la
человека, зарезать, да еще узнать, сколько
prokuratoro, — elspuri la homon, lin murdi, kaj
получил, да ухитриться вернуть деньги Каифе,
krome determini, kiom li ricevis, kaj submeti la
и все это в одну ночь? Сегодня?
monon ĉe Kajafon, kaj ĉion ĉi dum unu nokto, ĉu?
Hodiaŭ?
— И тем не менее его зарежут сегодня, —
— Kaj tamen oni murdos lin hodiaŭ, — obstine
упрямо повторил Пилат, — у меня
ripetis Pilato, — ja mi diris al vi, mi havas la
предчувствие, говорю я вам! Не было случая,
antaŭsenton! Neniam ĝi min trompis. — Spasmo
чтобы оно меня обмануло, — тут судорога
pasis sur la vizaĝo de la prokuratoro kaj per
прошла по лицу прокуратора, и он коротко
mallonga movo li interfrotis la manojn.
потер руки.
— Слушаю, — покорно отозвался гость,
— Jes, hegemono, — obeeme diris la gasto, li sin
поднялся, выпрямился и вдруг спросил сурово: levis, rektiĝis kaj subite redemandis: — Do, oni lin
— так зарежут, игемон?
ponardos, ĉu?
— Да, — ответил Пилат, — и вся надежда
— Jes, — respondis Pilato, — kaj mi esperas nur
только на вашу изумляющую всех
je via ĉiujn miriganta diligento.
исполнительность.
Гость поправил тяжелый пояс под плащом и
La gasto ordigis la pezan zonon sub sia mantelo kaj
сказал:
diris:
— Имею честь, желаю здравствовать и
— Saluton, sanon kaj ĝojon.
радоваться.
— Ах да, — негромко вскричал Пилат, — я
— Ah, mi tute forgesis! — nelaŭte ekkriis Pilato.
ведь совсем забыл! Ведь я вам должен!..
— Mi estas ja via ŝuldanto!
Гость изумился. — Право, прокуратор, вы мне
— Ne, prokuratoro, vi ŝuldas al mi neniom.
ничего не должны.
— Ну как же нет! При въезде моем в
— Kial do, ne? Rememoru, kiam mi envenis
Ершалаим, помните, толпа нищих... Я еще
Jerŝalaimon, tie estis la amaso de almozuloj ... mi
хотел швырнуть им деньги, а у меня не было, и volis ĵeti monon al ili, sed mi havis neniom kune, я взял у вас.
do mi prenis la vian.
— О прокуратор, это какая-нибудь безделица!
— Ho, prokuratoro, tio certe estis bagatelo!
— И о безделице надлежит помнить.
— Ankaŭ pri bagatelo oni memoru.
Тут Пилат обернулся, поднял плащ, лежащий
Pilato sin deturnis, levis la mantelon kiu kuŝis
на кресле сзади него, вынул из-под него
malantaŭ li sur la brakseĝo, prenis de sub la
кожаный мешок и протянул его гостю. Тот
mantelo ledan saketon kaj prezentis ĝin al la gasto.
поклонился, принимая его, и спрятал под плащ. Prenante la saketon tiu sin klinis kaj kaŝis ĝin sub sian mantelon.
— Я жду, — заговорил Пилат, — доклада о
— Mi atendas, — ekparolis Pilato, — vian
погребении, а также и по этому делу Иуды из
raporton pri la entombigo kaj krome pri la fino de
Кириафа сегодня же ночью, слышите,
tiu afero pri Jehudo el Kirjat hodiaŭ nokte, ĉu vi
Афраний, сегодня. Конвою будет дан приказ
komprenis, jam hodiaŭ nokte. La garddeĵorantoj
будить меня, лишь только вы появитесь. Я жду havos la ordonon veki min tuj kiam vi venos. Mi вас!
vin atendas.
— Имею честь, — сказал начальник тайной
— Mi vin salutas, — diris la estro de la sekreta
службы и, повернувшись, пошел с балкона.
servo, kaj sin deturninte li foriris de la balkono.
Слышно было, как он хрустел, проходя по
Oni aŭdis la malsekan sablon grinci sub liaj paŝoj,
мокрому песку площадки, потом послышался
poste la klakadon de liaj botoj sur la marmoro inter
стук его сапог по мрамору меж львов. Потом
la du leonoj. Malaperis liaj gamboj, poste la trunko
срезало его ноги, туловище, и, наконец, пропал kaj fine la kapuĉo. Nur ĉi tiam la prokuratoro и капюшон. Тут только прокуратор увидел, что rimarkis, ke la suno jam forsinkis kaj estiĝis солнца уже нет и пришли сумерки.
krepusko.
Глава 26. Погребение
Ĉapitro 26 LA SEPULTO
Может быть, эти сумерки и были причиною
Estas supozeble, ke ĝuste pro la krepusko la
того, что внешность прокуратора резко
aspekto de la prokuratoro draste ŝanĝiĝis. Ŝajnis,
изменилась. Он как будто на глазах постарел,
ke oni povus vidi lin maljuniĝanta, ĝibiganta la
сгорбился и, кроме того, стал тревожен. Один
dorson; krome, en lia konduto aperis maltrankvilo.
раз он оглянулся и почему-то вздрогнул,
Unu fojon, turninte la kapon li ial ekskuiĝis
бросив взгляд на пустое кресло, на спинке
rigardante la vakan brakseĝon de kies apogilo
которого лежал плащ. Приближалась
pendis lia mantelo. Proksimiĝis la festa nokto, la
праздничная ночь, вечерние тени играли свою
vesperaj ombroj ludis sian ludon, kaj estas
игру, и, вероятно, усталому прокуратору
probabla, ke al la laciĝinta prokuratoro ŝajnis, ke iu
померещилось, что кто-то сидит в пустом
sidas tie. Cedinte al malkuraĝa impulso: tuŝinte la
кресле. Допустив малодушие — пошевелив
mantelon, la prokuratoro ĝin forlasis kaj komencis
плащ, прокуратор оставил его и забегал по
vagi sur la balkono, jen frotante la manojn, jen
балкону, то потирая руки, то подбегая к столу и alirante la tablon kaj prenante la kalikon, jen хватаясь за чашу, то останавливаясь и начиная
haltante kaj sensence ekzamenante la mozaikon de
бессмысленно глядеть на мозаику пола, как
la planko, kvazaŭ li volis malĉifri ian skribaĵon.
будто пытаясь прочесть в ней какие-то
письмена.
За сегодняшний день уже второй раз на него
Jam je la dua fojo hodiaŭ lin trafis angoro. Li frotis
пала тоска. Потирая висок, в котором от адской la tempion, en kiu de la matena inferdoloro restis утренней боли осталось только тупое, немного
nur obtuza, malklara sensaĵo, kvazaŭ ties
ноющее воспоминание, прокуратор все силился rememoro, kaj penis kompreni, kio estas la kaŭzo понять, в чем причина его душевных мучений.
de lia spirita turmento. Verdire, tion li baldaŭ
И быстро он понял это, но постарался обмануть komprenis, sed li provis sin trompi. Li klare себя. Ему ясно было, что сегодня днем он что-
konsciis, ke dum la tago li por ĉiam ion misis, ke
то безвозвратно упустил, и теперь он
nun la mison li volas ĝustigi per agoj bagatelaj,
упущенное хочет исправить какими-то
vantaj kaj — plej grave — tro malfruaj. Kaj la
мелкими и ничтожными, а главное,
memtrompo konsistis en tio, ke la prokuratoro
запоздавшими действиями. Обман же самого
provis sin persvadi, ke tiuj agoj, la nunaj, vesperaj,
себя заключался в том, что прокуратор
gravas ne malpli ol la matena verdikto. Sed pri tio
старался внушить себе, что действия эти,
li ne multe sukcesis.
теперешние, вечерние, не менее важны, чем
утренний приговор. Но это очень плохо
удавалось прокуратору.
На одном из поворотов он круто остановился и Ĉe unu el siaj turnoj li abrupte haltis kaj fajfis.
свистнул. В ответ на этот свист в сумерках
Responde al lia fajfo aŭdiĝis laŭta basa bojado, kaj
загремел низкий лай, и из сада выскочил на
el la ĝardeno sur la balkonon impetis grandega
балкон гигантский остроухий пес серой
griza pint’orela virhundo kun koljungo garnita per
шерсти, в ошейнике с золочеными бляшками.
orizitaj platetoj.
— Банга, Банга, — слабо крикнул прокуратор.
— Banga, Banga, — nelaŭte kriis la prokuratoro.
Пес поднялся на задние лапы, а передние
La hundo ekstaris sur la malantaŭaj piedoj, la
опустил на плечи своему хозяину, так что едва
antaŭajn ĝi metis sur la ŝultrojn de sia mastro, lin
не повалил на пол, и лизнул его в щеку.
preskaŭ faliginte, kaj lekis lian vangon. La
Прокуратор сел в кресло, Банга, высунув язык
prokuratoro sidiĝis sur la seĝon, Banga, eliginte la
и часто дыша, улегся у ног хозяина, причем
langon kaj ofte spirante, sin kuŝigis ĉe la piedoj de
радость в глазах пса означала, что кончилась
sia mastro, kaj la ĝojo en ĝiaj okuloj signifis, ke
гроза, единственное в мире, чего боялся
ĉesis la fulmotondro, la sola afero kiun timis la
бесстрашный пес, а также то, что он опять тут,
kuraĝa besto, kaj tion, ke ĝi denove estas ĉi tie,
рядом с тем человеком, которого любил,
apud la homo kiun ĝi amas, respektas kaj opinias la
уважал и считал самым могучим в мире,
plej potenca en la mondo, la estro de ĉiuj homoj,
повелителем всех людей, благодаря которому и pro kiu ankaŭ sin mem Banga opiniis privilegiita, самого себя пес считал существом
supera kaj eksterordinara. Tamen sin kuŝiginte ĉe
привилегированным, высшим и особенным.
liaj piedoj, rigardante eĉ ne lin sed ien en la
Но, улегшись у ног и даже не глядя на своего
vesperiĝanta ĝardeno, la hundo tuj komprenis, ke
хозяина, а глядя в вечереющий сад, пес сразу
ĝian mastron trafis malfeliĉo. Tial ĝi ŝanĝis sian
понял, что хозяина его постигла беда. Поэтому pozicion, sin levis, venis al lia flanko, la antaŭajn он переменил позу, поднялся, зашел сбоку и
piedojn kaj la kapon metis sur liajn genuojn,
передние лапы и голову положил на колени
makulante la mantelbaskon per malseka sablo. Per
прокуратору, вымазав полы плаща мокрым
siaj agoj Banga verŝajne volis esprimi, ke ĝi
песком. Вероятно, действия банги должны
konsolas sian mastron kaj pretas kune kontraŭi la
были означать, что он утешает своего хозяина
malfeliĉon. Tion montris ankaŭ ĝiaj okuloj, kies
и несчастье готов встретить вместе с ним. Это
rigardo senĉese oblikviĝis al la mastro, kaj la
он пытался выразить и в глазах, скашиваемых к atenteme streĉitaj pintaj oreloj. Tiel la homo kaj la хозяину, и в насторожившихся навостренных
besto amantaj unu la alian kune renkontis la festan
ушах. Так оба они, и пес и человек, любящие
nokton sur la balkono.
друг друга, встретили праздничную ночь на
балконе.
В это время гость прокуратора находился в
Dum tiu tempo la gasto de la prokuratoro vigle
больших хлопотах. Покинув верхнюю
agadis. Forlasinte la supran ĝardenplaceton antaŭ
площадку сада перед балконом, он по лестнице
la balkono, li malsupriĝis laŭ la ŝtuparo ĝis la
спустился на следующую террасу сада,
sekva teraso, sin turnis dekstren kaj iris al la
повернул направо и вышел к казармам,
kazernoj situantaj sur la palaca tereno. Tie kvartiris
расположенным на территории дворца. В этих
la du centurioj venintaj al Jerŝalaim por la
казармах и были расквартированы те две
festotagoj kaj la prokuratora sekreta gardo estrata
кентурии, которые пришли вместе с
de Afranio. Li nelonge restis en la kazernoj, ne pli
прокуратором на праздники в Ершалаим, а
ol dek minutojn, sed post tiuj dek minutoj de la
также тайная стража прокуратора, командовал
kazerna korto forveturis tri ĉaroj ŝarĝitaj je
которой этот самый гость. Гость провел в
sapeilaro kaj barelo plena je akvo. Post la ĉaroj
казармах немного времени, не более десяти
rajdis dek kvin homoj en griza mantelo. Eskortate
минут, но по прошествии этих десяти минут со de ili la ĉaroj forlasis la palac’areon tra la двора казарм выехали три повозки,
malantaŭa pordego, prenis la okcidentan direkton,
нагруженные шанцевым инструментом и
pasis tra la urbopordego, per pado atingis la
бочкой с водою. Повозки сопровождали
Betleĥeman Vojon, sur ĝi veturis norden ĝis la
пятнадцать человек в серых плащах, верховые. vojkruciĝo antaŭ la Hebrona Urbopordego kaj de В сопровождении их повозки выехали с
tie iris laŭ la Jafa Vojo, same kiel la procesio kiu je
территории дворца через задние ворота, взяли
la tago akompanis la kondamnitojn al la ekzekuto.
на запад, вышли из ворот в городской стене и
Ĉi tiam jam malhelis kaj super la horizonto estis
пошли по тропинке сперва на вифлеемскую
aperinta la luno.
дорогу, а потом по ней на север, дошли до
перекрестка у хевронских ворот и тогда
двинулись по яффской дороге, по которой днем
проходила процессия с осужденными на казнь.
В это время было уже темно и на горизонте
показалась луна.
Вскорости после того как уехали повозки с
Baldaŭ post ol forveturis la ĉaroj kun la ilin
сопровождающей их командой, отбыл с
akompananta taĉmento, forrajdis ankaŭ la gasto de
территории дворца верхом и гость
la prokuratoro alivestite per ĉifita malhela ĥitono.
прокуратора, переодевшийся в темный
Li rajdis ne ekster sed en la urbon. Post kelka
поношенный хитон. Гость направился не за
tempo oni povis lin vidi rajdanta al la Fortreso
город, а в город. Через некоторое время его
Antonia, kiu situis norde, tuj apud la Granda
можно было видеть подъезжающим к крепости Templo. Ankaŭ en la fortreso la gasto restis tre антония, расположенной на севере и в
mallonge, post kio lia spuro retroviĝis en la
непосредственной близости от великого храма. Malsupra Urbo, en la labirinto de ties kurbaj В крепости гость пробыл тоже очень недолго, а stratoj. Ĉi tie li rajdis jam ne ĉevalon sed mulon.
затем след его обнаружился в нижнем городе, в
кривых его и путаных улицах. Сюда гость
приехал уже верхом на муле.
Хорошо знавший город гость легко разыскал ту Li bone konis la urbon kaj facile trovis la
улицу, которая ему была нужна. Она носила
bezonatan straton. Oni nomis ĝin la Greka, ĉar tie
название греческой, так как на ней помещалось
estis kelkaj grekaj butikoj, inter ili unu
несколько греческих лавок, в том числе одна, в tapiŝvendejo. Ĝuste antaŭ tiu butiko li haltigis sian которой торговали коврами. Именно у этой
mulon, surpiediĝis kaj ligis ĝin al la pordega ringo.
лавки гость остановил своего мула, слез и
La butiko jam estis ŝlosita. Li pasis tra la apuda
привязал его к кольцу у ворот. Лавка была уже
stratpordo kaj eniris malgrandan kvadratan korton,
заперта. Гость вошел в калитку, находившуюся
tri laterojn de kiu borderis provizejoj. Li sin
рядом со входом в лавку, и попал в квадратный
direktis al la kvara, haltis antaŭ la hedervolvita
небольшой дворик, покоем обставленный
verando de loĝdomo kaj rigardis ĉirkaŭen. Kaj en
сараями. Повернув во дворе за угол, гость
la dometo, kaj en la provizejoj estis mallume, la
оказался у каменной террасы жилого дома,
lampoj ankoraŭ ne estis bruligitaj. La gasto nelaŭte
увитой плющом, и осмотрелся. И в домике и в
vokis:
сараях было темно, еще не зажигали огня.
Гость негромко позвал:
— Низа!
— Niza!
На зов этот заскрипела дверь, и в вечернем
Responde al lia voko pordo knaris kaj en la vespera
полумраке на терраске появилась молодая
krepusko sur la verandon senvuale elvenis juna
женщина без покрывала. Она склонилась над
virino. Ŝi klinis sin super la balustrado kaj
перилами терраски, тревожно всматриваясь,
maltrankvile rigardis, kiu estas veninta. Rekoninte
желая узнать, кто пришел. Узнав пришельца,
Afranion, ŝi afable ridetis, kapsalutis kaj invite
она приветливо заулыбалась ему, закивала
svingis la manon.
головой, махнула рукой.
— Ты одна? — Негромко по-гречески спросил
— Ĉu vi estas sola? — li demandis en la greka.
Афраний.
— Одна, — шепнула женщина на терраске. —
— Sola, — flustris la virino. — Mia edzo ĉi-
Муж утром уехал в кесарию, — тут женщина
matene forveturis al Cezareo, — ŝi ĵetis rigardon
оглянулась на дверь и шепотом добавила: — но malantaŭen, sur la pordon, kaj aldonis: — sed la служанка дома. — Тут она сделала жест,
servistino estas hejme. — Ŝi gestis: «Envenu».
означающий — «входите». Афраний оглянулся Afranio rigardis ĉirkaŭen kaj paŝis sur la masonitaj и вступил на каменные ступени. После этого и
ŝtupoj. Li kaj la virino malaperis en la dometo.
женщина и он скрылись внутри домика.
У этой женщины Афраний пробыл совсем уже
Ĉe ŝi Afranio restis tute mallonge, ne pli ol kvin
недолго — никак не более минут пяти. После
minutojn. Post tio li forlasis la domon kaj la
этого он покинул дом и террасу, пониже
verandon, mallevis la kapuĉon sur la okulojn kaj
опустил капюшон на глаза и вышел на улицу. В eliris sur la straton. Lumiloj jam brulis en la домах в это время уже зажигали светильники,
domoj, la antaŭfestaj stratoj ankoraŭ plenis je
предпраздничная толчея была все еще очень
homoj, kaj Afranio sur sia mulo perdiĝis en la fluo
велика, и Афраний на своем муле потерялся в
de la piede kaj rajde pasantaj. Lian pluan vojon
потоке прохожих и всадников. Дальнейший
scias neniu.
путь его никому не известен.
Женщина же, которую Афраний назвал низа,
Restinte sola, la virino kiun Afranio nomis Niza
оставшись одна, начала переодеваться, причем
komencis haste sin vesti. Kaj malgraŭ ke trovi la
очень спешила. Но как ни трудно ей было
bezonatajn aĵojn en la senluma ĉambro estis
разыскивать нужные ей вещи в темной
malfacile, la lampon ŝi ne ekbruligis, la servistinon
комнате, светильника она не зажигала и
ne vokis. Nur kiam ŝi jam estis preta kaj ŝian kapon
служанку не вызывала. Лишь после того как
kovris malhela vualo, en la dometo aŭdiĝis ŝia
она была уже готова и на голове у нее было
voĉo:
темное покрывало, в домике послышался ее
голос:
— Если меня кто-нибудь спросит, скажи, что я — Se iu pri mi demandos, diru ke mi iris al
ушла в гости к Энанте.
Enanta.
Послышалось ворчание старой служанки в
El la mallumo venis grumblado de la maljuna
темноте:
servistino:
— К Энанте? Ох уж эта Энанта! Ведь запретил — Al Enanta? Denove tiu Enanta! Via edzo ja
же муж ходить к ней! Сводница она, твоя
malpermesis al vi ŝin viziti! Parigistino ŝi estas, via
Энанта! Вот скажу мужу...
Enanta! Mi nur diru al via edzo ...
— Ну, ну, ну, замолчи, — отозвалась низа и,
— Nu, nu, nu, silentu, — diris Niza kaj, kvazaŭ
как тень, выскользнула из домика. Сандалии
ombro, ŝi forglitis el la dometo. Ŝiaj sandaloj
низы простучали по каменным плитам дворика. forklakis sur la pavimeroj de la korto. Grumblante Служанка с ворчанием закрыла дверь на
la servistino ŝlosis la pordon. Niza estis foririnta el
террасу. Низа покинула свой дом.
sia domo.
В это самое время из другого переулка в
Je tiu sama tempo alian strateton en la Malsupra
нижнем городе, переулка изломанного,
Urbo, strateton serpentumantan al baseno, forlasis
уступами сбегавшего к одному из городских
juna viro. Li estis elirinta el la pordo de
прудов, из калитки неприглядного дома, слепой modest’aspekta domo, kies blinda muro limis la своей стороной выходящего в переулок, а
strateton kaj kies fenestroj rigardis en la ĝardenon.
окнами во двор, вышел молодой, с аккуратно
La hoknaza belulo kun zorge tondita barbeto
подстриженной бородой человек в белом
surhavis puran blankan turbanon falantan sur liajn
чистом кефи, ниспадавшем на плечи, в новом
ŝultrojn, novan bluan taliton festan kun kvastoj kaj
праздничном голубом таллифе с кисточками
novajn, knarantajn sandalojn. Sin elegantiginte pro
внизу и в новеньких скрипящих сандалиях.
la granda festo, li vigle paŝis, devancadis la
Горбоносый красавец, принарядившийся для
pasantojn, kiuj rapidis hejmen al la Paska festeno,
великого праздника, шел бодро, обгоняя
rigardis la fenestrojn lumiĝi unu post alia. La
прохожих, спешащих домой к праздничной
junulo sin turnis al la strato, kiu tra la bazaro
трапезе, смотрел, как загоралось одно окно за
kondukis al la palaco de la ĉefpastro Kajafo,
другим. Молодой человек направлялся по
situanta ĉe la piedo de la Templa monteto.
дороге, ведущей мимо базара ко дворцу
первосвященника Каифы, расположенному у
подножия храмового холма.
Через некоторое время его можно было видеть
Baldaŭ oni povis vidi lin eniranta la pordegon de la
входящим в ворота двора Каифы. А через
korto de Kajafo; kaj nelonge post tio — forlasanta
некоторое время еще — покидающим этот
la korton.
двор.
После посещения дворца, в котором уже
Post la vizito al la palaco, en kiu jam brilis la
пылали светильники и факелы, в котором шла
lumiloj kaj torĉoj, en kiu regis la festa klopodado,
праздничная суета, молодой человек пошел
la homo iris eĉ pli vigle, eĉ pli ĝoje rapidante al la
еще бодрее, еще радостнее и заспешил обратно Malsupra Urbo. Ĉe la angulo, kie la strateto enfluis в нижний город. На том самом углу, где улица
en la bazarplacon, en la bolado kaj interpuŝiĝo, lin
вливалась в базарную площадь, в кипении и
devancis facilmove, kvazaŭ dance iranta gracia
толчее его обогнала как бы танцующей
virino, kies kapon ĝis la okuloj kaŝis nigra vualo.
походкой идущая легкая женщина в черном
Pasante preter la juna belulo ŝi por unu momento
покрывале, накинутом на самые глаза. Обгоняя
eksvingis alten la vualon, ĵetis sur lin sian rigardon,
молодого красавца, эта женщина на мгновение
tamen ŝi ne nur ne moderigis sian paŝon, sed eĉ pli
откинула покрывало повыше, метнула в
ĝin rapidigis, kvazaŭ fuĝante tiun, kiun ŝi ĵus
сторону молодого человека взгляд, но не
devancis.
только не замедлила шага, а ускорила его, как
будто бы пытаясь скрыться от того, кого она
обогнала.
Молодой человек не только заметил эту
La junulo ne nur rimarkis la virinon, certe li ŝin
женщину, нет, он узнал ее, а узнав, вздрогнул,
rekonis, kaj rekoninte li skuiĝis, ekhaltis, mirigite
остановился, в недоумении глядя ей в спину, и
rigardis ŝian dorson kaj tuj impetis post ŝin.
тотчас же пустился ее догонять. Едва не сбив с Preskaŭ faliginte pasanton kun kruĉo en la manoj, ног какого-то прохожего с кувшином в руках,
li ŝin kur’atingis kaj, anhelante pro emocio, li kriis:
молодой человек догнал женщину и, тяжело
дыша от волнения, окликнул ее:
— Низа!
— Niza!
Женщина повернулась, прищурилась, причем
La virino sin turnis, mallarĝigis la okulojn, ŝia
на лице ее выразилась холодная досада, и сухо
vizaĝo esprimis kvietan malplezuron. Seke ŝi
ответила по-гречески:
respondis en la greka:
— Ах, это ты, Иуда? А я тебя не узнала сразу.
— Ĉu estas vi, Jehudo? Mi ne tuj vin rekonis.
Впрочем, это хорошо. У нас есть примета, что
Cetere, ĉi tio estas bona. Ĉe ni tio estas aŭguro: la
тот, кого не узнают, станет богатым...
nerekonita riĉiĝos ...
Волнуясь до того, что сердце стало прыгать,
Ekscitite tiel, ke lia koro saltetis kvazaŭ birdo sub
как птица под черным покрывалом, Иуда
nigra tuko, Jehudo demandis per interrompiĝanta
спросил прерывающимся шепотом, опасаясь,
flustro, penante ke lin ne aŭdu la pasantoj:
чтобы не услышали прохожие:
— Куда же ты идешь, низа?
— Kien vi iras, Niza?
— А зачем тебе это знать? — Ответила низа,
— Kial do vi volas tion scii? — ŝi respondis,
замедляя шаг и надменно глядя на Иуду.
malrapidigante sian iron kaj orgojle rigardante
Jehudon.
Тогда в голосе Иуды послышались какие-то
En la voĉo de Jehudo aŭdiĝis infanaj intonacioj, li
детские интонации, он зашептал растерянно:
perplekse flustris:
— Но как же?.. Ведь мы же условились. Я
— Sed kiel?.. Ja ni interkonsentis. Mi volis ĉe vin
хотел зайти к тебе. Ты сказала, что весь вечер
iri. Vi diris, ke la tutan vesperon vi estos hejme ...
будешь дома...
— Ах нет, нет, — ответила низа и капризно
— Ah ne, ne, — respondis Niza kaj kaprice elŝovis
выставила вперед нижнюю губу, отчего Иуде
antaŭen la malsupran lipon, pro kio al Jehudo
показалось, что ее лицо, самое красивое лицо,
ŝajnis, ke ŝia vizaĝo, la plej bela el ĉiuj de li iam
какое он когда-либо видел в жизни, стало еще
ajn viditaj, iĝis eĉ pli bela, — mi enuas. Vi havas
красивее, — мне стало скучно. У вас праздник, vian feston, sed mi, kion mi faru? Ĉu vi volas, ke а что же прикажешь делать мне? Сидеть и
mi sidu hejme kaj aŭskultu vin suspiri sur la
слушать, как ты вздыхаешь на террасе? И
verando? Kaj ke mi timu, ke la servistino denuncos
бояться к тому же, что служанка расскажет об
pri tio al mia edzo? Ah ne, mi decidis foriri ekster
этом мужу? Нет, нет, и я решила уйти за город
la urbon por aŭskulti la najtingalojn.
слушать соловьев.
— Как за город? — Спросил растерявшийся
— Ekster la urbon? — konsterniĝis Jehudo, —
Иуда, — одна?
sola?
— Конечно, одна, — ответила низа.
— Kompreneble, ke sola, — respondis Niza.
— Позволь мне сопровождать тебя, —
— Permesu, ke mi vin akompanu, — diris Jehudo
задыхаясь, попросил Иуда. Мысли его
sufokiĝante. Liaj pensoj konfuziĝis, li forgesis pri
помутились, он забыл про все на свете и
ĉio en la mondo kaj petege rigardis en la bluajn
смотрел молящими глазами в голубые, а теперь okulojn de Niza, kiuj nun ŝajnis nigraj.
казавшиеся черными глаза низы.
Низа ничего не ответила и прибавила шагу.
Sen ion ajn respondi Niza iris pli rapide.
— Что же ты молчишь, низа? — Жалобно
— Kial vi silentas, Niza? — humilvoĉe demandis
спросил Иуда, ровняя по ней свой шаг.
Jehudo, adaptante sian paŝon al la ŝia.
— А мне не будет скучно с тобой? — Вдруг
— Ĉu vi certas, ke mi kun vi ne enuos? — subite
спросила низа и остановилась. Тут мысли Иуды demandis Niza kaj haltis. Ĉi tiam Jehudo tute совсем смешались.
malspritiĝis.
— Ну, хорошо, — смягчилась наконец низа, — — Nu bone, — finfine cedis Niza, — ni iru.
пойдем.
— А куда, куда?
— Sed kien, kien?
— Погоди... Зайдем в этот дворик и условимся, — Atendu ... unue ni eniru ĉi tiun korton kaj tie а то я боюсь, что кто-нибудь из знакомых
interkonsentu pri ĉio, ĉar mi malvolas ke oni klaĉu,
увидит меня и потом скажут, что я была с
ke oni vidis min rendevui mian amanton sur la
любовником на улице.
strato.
И тут на базаре не стало низы и Иуды. Они
Kaj jen, sur la bazarplaco ne estas Niza nek
шептались в подворотне какого-то двора.
Jehudo. Ili interparolas en la enveturejo de iu
korto.
— Иди в масличное имение, — шептала низа,
— Iru al la olivbieno, — flustris Niza tirante la
натягивая покрывало на глаза и отворачиваясь
vualon sur la okulojn kaj sin forturnante de viro,
он какого-то человека, который с ведром
kiu pasis tra la enveturejo portante sitelon, — al
входил в подворотню, — в гефсиманию, за
Getsemano, trans Kidronon, ĉu vi komprenis?
кедрон, понял?
— Да, да, да.
— Jes, jes, jes.
— Я пойду вперед, — продолжала низа, — но
— Mi iros antaŭe, — ŝi daŭrigis, — sed vi ne iru
ты не иди по моим пятам, а отделись от меня. Я tuj post mi, vi disigu vin de mi. Lasu min foriri уйду вперед... Когда перейдешь поток... Ты
antaŭen ... Kiam vi transiros la torenton ... ĉu vi
знаешь, где грот?
scias, kie estas la groto?
— Знаю, знаю...
— Mi scias, mi scias ...
— Пойдешь мимо масличного жома вверх и
— Pasu preter la olivpremilo supren kaj turnu vin
поворачивай к гроту. Я буду там. Но только не
al la groto. Mi estos tie. Sed mi malpermesas al vi
смей идти сейчас же за мной, имей терпение,
iri tuj post mi, paciencu, atendu ĉi tie. — Kaj Niza
подожди здесь. — И с этими словами низа
foriris el la enveturejo kvazaŭ ŝi tute ne parolis kun
вышла из подворотни, как будто и не говорила
Jehudo.
с Иудой.
Иуда простоял некоторое время один, стараясь Kelkan tempon Jehudo staris sola kaj penis ordigi собрать разбегающиеся мысли. В числе их
siajn diskurantajn pensojn. Inter ili estis la
была мысль о том, как он объяснит свое
demando, kiel li eksplikos sian maleston ĉe la
отсутствие на праздничной трапезе у родных.
festeno de la parencoj. Jehudo staris pripensante
Иуда стоял и придумывал какую-то ложь, но в
mensogon, sed en sia ekscito li ne sukcesis ĝin
волнении ничего как следует не обдумал и не
bone pripensi kaj liaj piedoj per si mem, sen ke li
приготовил, и его ноги сами без его воли
tion konscius, portis lin for el la enveturejo.
вынесли его из подворотни вон.
Теперь он изменил свой путь, он не стремился
Nun li ŝanĝis sian vojon, li ne plu sin direktis al la
уже в нижний город, а повернулся обратно к
Malsupra Urbo sed reen al la palaco de Kajafo.
дворцу Каифы. Теперь Иуда плохо видел
Jehudo nun malklare konsciis pri la ĉirkaŭo. La
окружающее. Праздник уже вошел в город.
festo jam estis veninta en la urbon. Nun el la
Теперь вокруг Иуды в окнах не только
fenestroj ĉirkaŭ Jehudo ne nur brilis lumoj sed
сверкали огни, но уже слышались славословия. sonis la rita kantado. La lastaj malfruantoj per la Последние опоздавшие гнали осликов,
skurĝo kaj krioj rapidigadis sian azenon. La piedoj
подхлестывали их, кричали на них. Ноги сами
mem portis Jehudon, li ne rimarkis preterŝvebi la
несли Иуду, и он не заметил, как мимо него
timigajn muskajn turojn de la Antonia, li ne aŭdis
пролетели мшистые страшные башни антония,
la trumpetojn muĝi en la fortreso, neniel atentis la
он не слышал трубного рева в крепости,
Italian rajdopatrolon kies torĉo verŝis malkvietan
никакого внимания не обратил на конный
lumon sur lian vojon. Pasinte preter la kastelo li
римский патруль с факелом, залившим
turnis la kapon kaj vidis, ke en terura alto brulas du
тревожным светом его путь. Пройдя башню,
grandegaj lumiloj kvinopaj. Tamen ankaŭ ilin
Иуда, повернувшись, увидел, что в страшной
Jehudo perceptis malklare, al li ŝajnis, ke super
высоте над храмом зажглись два гигантских
Jerŝalaim eklumis dek mirakle grandaj lucernoj,
пятисвечия. Но и их Иуда разглядел смутно,
defiantaj la lumon de la unuopa lucerno, kiu estis
ему показалось, что над Ершалаимом
leviĝanta super la urbo, la lunlucernon. Nun li
засветились десять невиданных по размерам
atentis nenion, li strebis al la Getsemana Pordego,
лампад, спорящих со светом единственной
li volis kiel eble plej rapide forlasi la urbon.
лампады, которая все выше подымалась над
Fojfoje ŝajnis al li, ke antaŭe, inter la dorsoj kaj
Ершалаимом, — лампады луны. Теперь Иуде
vizaĝoj de la pasantoj, ekaperas la dancanta
ни до чего не было дела, он стремился к
figureto lin gvidanta. Sed ĝi estis iluzio, Jehudo ja
Гефсиманским воротам, он хотел поскорее
sciis, ke Niza jam estas multe pli malproksime. Li
покинуть город. По временам ему казалось, что kuris preter la monŝanĝobutikoj kaj finfine atingis впереди него, среди спин и лиц прохожих,
la Getsemanan pordegon. Tie, febrante pro
мелькает танцующая фигурка, ведет его за
malpacienco, li devis atendi. La urbon eniris
собой. Но это был обман — Иуда понимал, что kameloj, poste enrajdis Siria kavaleria patrolo, низа значительно обогнала его. Иуда пробежал kiun Jehudo senvoĉe malbenis ...
мимо меняльных лавок, попал наконец к
Гефсиманским воротам. В них, горя от
нетерпения, он все-таки вынужден был
задержаться. В город входили верблюды, вслед
за ними въехал военный сирийский патруль,
который Иуда мысленно проклял...
Но все кончается. Нетерпеливый Иуда был уже
Sed ĉio havas sian finon. La malpacienca Jehudo
за городской стеной. На левой руке у себя Иуда jam estis ekster la urba murego. Maldekstre увидел маленькое кладбище, возле него
videblis negranda tombejo, apud ĝi kelkaj striitaj
несколько полосатых шатров богомольцев.
tendoj de pilgrimuloj. Trans la polvan vojon
Пересекши пыльную дорогу, заливаемую
inundatan de lunlumo Jehudo iris al la torento
луной, Иуда устремился к кедронскому потоку, Kidron’ por pasi al ties kontraŭa bordo. La akvo с тем чтобы его пересечь. Вода тихо журчала у milde plaŭdis ĉe liaj piedoj. Saltante de ŝtono sur Иуды под ногами. Перепрыгивая с камня на
ŝtonon, li finfine atingis la transan, Getsemanan
камень, он наконец выбрался на
bordon, kaj ĝoje konstatis, ke la vojo inter la
противоположный Гефсиманский берег и с
ĝardenoj estas senhoma. Jam videblis la duone
великой радостью увидел, что дорога над
ruiniĝinta pordego de la olivbieno.
садами здесь пуста. Невдалеке уже виднелись
полуразрушенные ворота масличного имения.
После душного города Иуду поразил
Jehudon, kiu ĵus forlasis la sufokvarman urbon,
одуряющий запах весенней ночи. Из сада через frapis la ebriiga aero de la printempa nokto. Tra la ограду выливалась волна запахов миртов и
ĝardenbarilo onde fluegis de la Getsemanaj
акаций с Гефсиманских полян.
herbejoj la odoro de mirtoj kaj akacioj.
Ворота никто не охранял, никого в них не
Neniu gardis la pordegon, neniu estis tie, kaj post
было, и через несколько минут Иуда уже бежал kelkaj minutoj Jehudo kuris jam sub la mistera под таинственной тенью развесистых
ombro de la potencaj, grandbranĉaj oliv’arboj. La
громадных маслин. Дорога вела в гору, Иуда
vojo kondukis supren, Jehudo ĝin sekvis anhelante,
подымался, тяжело дыша, по временам попадая fojfoje el la mallumo venante sur lunajn
из тьмы в узорчатые лунные ковры,
ornamtapiŝojn, kiuj rememorigis al li la tapiŝojn de
напоминавшие ему те ковры, что он видел в
la ĵaluza edzo de Niza. Post kelka tempo
лавке у ревнивого мужа низы. Через некоторое maldekstre aperis senarba placeto, sur ĝi la время мелькнул на левой руке у Иуды, на
olivpremilo kun sia peza ŝtona rado, kaj amaso de
поляне, масличный жом с тяжелым каменным
bareloj. Neniu estis en la ĝardeno. La laboro ĉesis
колесом и груда каких-то бочек. В саду никого
ĉe la sunsubiro. La ĝardeno estis senhoma, kaj nun
не было. Работы закончились на закате. В саду
super Jehudo sonegis laŭta kantado de najtingala
не было ни души, и теперь над Иудой гремели
ĥoro.
и заливались хоры соловьев.
Цель Иуды была близка. Он знал, что направо в Lia celo jam estis proksima. Li sciis, ke tuj, kiam li темноте сейчас начнет слышать тихий шепот
turnos sin dekstren, en la mallumo li ekaŭdos la
падающей в гроте воды. Так и случилось, он
akvon plaŭdi en la groto. Jen li ĝin ekaŭdis.
услыхал его. Становилось прохладнее.
Friskiĝis.
Тогда он замедлил шаг и негромко крикнул:
Li iris malpli rapide kaj nelaŭte vokis:
— Низа!
— Niza!
Но вместо низы, отлепившись от толстого
Sed anstataŭ Niza, malgluiĝinte de la dika trunko
ствола маслины, на дорогу выпрыгнула
de oliv’arbo, sur la vojon saltis fortika vira figuro,
мужская коренастая фигура, и что-то блеснуло
io ekbrilis en ĝia mano kaj tuj estingiĝis.
у нее в руке и тотчас потухло.
Иуда шарахнулся назад и слабо вскрикнул:
Jehudo ŝanceliĝis malantaŭen kaj malforte ekkriis:
— Ах!
— Aĥ!
Второй человек преградил ему путь.
Dua viro baris al li la rean vojon.
Первый, что был впереди, спросил Иуду:
La unua, kiu estis antaŭe, demandis Jehudon:
— Сколько получил сейчас? Говори, если
— Kiom vi ĵus ricevis? Diru, se vi volas vivi!
хочешь сохранить жизнь!
Надежда вспыхнула в сердце Иуды. Он
Espero fulmis en la koro de Jehudo. Pasie li
отчаянно вскричал:
kriegis:
— Тридцать тетрадрахм! Тридцать тетрадрахм! — Tridek tetradraĥmojn! Tridek tetradraĥmojn!
Все, что получил, с собою. Вот деньги! Берите, Ĉio ricevita estas ĉi tie. Jen la mono! Prenu ĝin, но отдайте жизнь!
sed lasu la vivon!
Человек спереди мгновенно выхватил из рук
La unua homo tuj forŝiris la monujon el la manoj
Иуды кошель. И в тот же миг за спиной у Иуды de Jehudo. Kaj je la sama momento malantaŭ ties взлетел нож, как молния, и ударил
dorso, kvazaŭ fulmo, pasis ponardo kaj frapis la
влюбленного под лопатку. Иуду швырнуло
enamiĝinton sub la skapolon. Puŝite antaŭen,
вперед, и руки со скрюченными пальцами он
Jehudo disĵetis en la aeron la manojn kun la
выбросил в воздух. Передний человек поймал
hokiĝintaj fingroj. La antaŭa viro kaptis lin sur sian
Иуду на свой нож и по рукоять всадил его в
ponardon kaj ĝis la tenilo enigis ĝin en la koron de
сердце Иуды.
Jehudo.
— Ни... за... — Не своим, высоким и чистым
— Ni...za...- diris Jehudo ne per sia kutima voĉo, la
молодым голосом, а голосом низким и
hela kaj klara, sed per voĉo malalta kaj riproĉa.
укоризненным проговорил Иуда и больше не
Poste li eligis nenian ajn sonon. Lia korpo tiom
издал ни одного звука. Тело его так сильно
forte puŝiĝis kontraŭ la tero, ke tiu obtuze resonis.
ударилось об землю, что она загудела.
Тогда третья фигура появилась на дороге. Этот Ĉi tiam tria figuro aperis sur la vojo. La tria viro третий был в плаще с капюшоном.
surhavis mantelon kun kapuĉo.
— Не медлите, — приказал третий. Убийцы
— Faru rapide, — ordonis la tria. La murdintoj
быстро упаковали кошель вместе с запиской,
rapide pakis en ledon la monujon kun skribaĵo,
поданной третьим, в кожу и перекрестили ее
kiun donis al ili la tria, kaj kruce ĉirkaŭligis ĉion
веревкой. Второй засунул сверток за пазуху, и
per ŝnuro. La dua kaŝis la pakaĵon sur sia brusto, la
затем оба убийцы бросились с дороги в
du murdintoj diskuris for de la vojo kaj la mallumo
стороны, и тьма их съела между маслинами.
englutis ilin inter la oliv’arboj. La tria kaŭris apud
Третий же присел на корточки возле убитого и
la murdito kaj rigardis en lian vizaĝon. En la
заглянул ему в лицо. В тени оно представилось ombro ĝi ŝajnis krete blanka kaj iel spiritplene смотрящему белым, как мел, и каким-то
bela. Post kelkaj sekundoj sur la vojo restis neniu
одухотворенно красивым. Через несколько
viva. La senspira korpo kuŝis kun la brakoj
секунд никого из живых на дороге не было.
disetenditaj. La maldekstra piedo trafis en
Бездыханное тело лежало с раскинутыми
lunluman makulon, kaj klare videblis ĉiu rimeneto
руками. Левая ступня попала в лунное пятно,
de la sandalo.
так что отчетливо был виден каждый ремешок
сандалии.
Весь Гефсиманский сад в это время гремел
La tuta Getsemana ĝardeno plenis je najtingala
соловьиным пением. Куда направились двое
kantado. Kien sin direktis la du viroj ponardintaj
зарезавших Иуду, не знает никто, но путь
Jehudon scias neniu, sed la vojo de la homo kun la
третьего человека в капюшоне известен.
kapuĉo estas konata. Forlasinte la padon, li tra la
Покинув дорожку, он устремился в чащу
oliv’arba densejo iris suden. Li transgrimpis la
масличных деревьев, пробираясь к югу. Он
barilon de la ĝardeno malproksime de la ĉefa
перелез через ограду сада вдалеке от главных
pordego, ĉe la suda angulo de la bieno, kie mankis
ворот, в южном углу его, там, где вывалились
la supraj ŝtonoj de la masonaĵo. Baldaŭ li estis ĉe la
верхние камни кладки. Вскоре он был на
bordo de Kidron’. Tie li iris en la akvon kaj vadis
берегу кедрона. Тогда он вошел в воду и
ĝis li ekvidis du ĉevalsiluetojn kaj viron apud ili.
пробирался некоторое время по воде, пока не
Ankaŭ la ĉevaloj staris en la torento. La akvo fluis
увидел вдали силуэты двух лошадей и человека lavante iliajn hufojn. La ĉevalgardanto ekrajdis unu возле них. Лошади также стояли в потоке. Вода ĉevalon, la kapuĉulo saltis sur la alian kaj струилась, омывая их копыта. Коновод сел на
malrapide ambaŭ vadis laŭ la torento kaj la ŝtonoj
одну из лошадей, человек в капюшоне вскочил knaris sub la hufoj. Poste la rajdantoj forlasis la на другую, и медленно они оба пошли в потоке, akvon, suriris la Jerŝalaiman bordon kaj plu rajdis и слышно было, как хрустели камни под
paŝe laŭ la urba murego. Tie ili disiĝis: la
копытами лошадей. Потом всадники выехали
ĉevalgardinto fortrotis antaŭen kaj malaperis; la
из воды, выбрались на Ершалаимский берег и
kapuĉulo haltigis sian ĉevalon, desaltis sur la
пошли шагом под стеною города. Тут коновод
senhoman vojon, demetis la mantelon, ĝin elturnis,
отделился, ускакал вперед и скрылся из глаз, а
prenis de sub siaj vestoj platan kaskon sen plumaĵo
человек в капюшоне остановил лошадь, слез с
kaj ĝin surmetis. Sur la ĉevalon li resaltis homo en
нее на пустынной дороге, снял свой плащ,
militista ĥlamido kaj kun mallonga glavo ĉe la
вывернул его наизнанку, вынул из-под плаща
femuro. Li tuŝis la bridon kaj la impetema
плоский шлем без оперения, надел его. Теперь
kavaleria ĉevalo tuj ektrotis, balancetante sian
на лошадь вскочил человек в военной хламиде
rajdanton. Nun la vojo estis finiĝanta. Proksimiĝis
и с коротким мечом на бедре. Он тронул
la suda pordego de Jerŝalaim.
поводья, и горячая кавалерийская лошадь
пошла рысью, потряхивая всадника. Теперь
путь был недалек. Всадник подъезжал к
южным воротам Ершалаима.
Под аркою ворот танцевало и прыгало
Sub la pordega arko dancis kaj saltetis la malkvieta
беспокойное пламя факелов. Караульные
torĉa flamo. La gardosoldatoj el la dua centurio de
солдаты из второй кентурии молниеносного
la Fulma legio sidis sur la ŝtonaj benkoj ludante per
легиона сидели на каменных скамьях, играя в
ĵetkuboj. Ekvidinte la militiston enrajdi la soldatoj
кости. Увидев въезжающего военного, солдаты saltleviĝis, tiu gestis al ili per la mano kaj вскочили с мест, военный махнул им рукой и
preterrajdis en la urbon.
въехал в город.
Город был залит праздничными огнями. Во
La urbon inundis la festa helo. En ĉiu fenestro
всех окнах играло пламя светильников, и
ludis la flamo de lumilo kaj de ĉie, kunfluante en
отовсюду, сливаясь в нестройный хор, звучали
konfuzan ĥoron, aŭdiĝis la ritkantado. Tra la
славословия. Изредка заглядывая в окна,
fenestroj kiuj rigardis la straton la rajdanto povis
выходящие на улицу, всадник мог видеть
vidi homojn ĉe la festena tablo, sur ĝi kuŝis la
людей за праздничным столом, на котором
viando de la kaprido kaj vinkalikoj staris inter la
лежало мясо козленка, стояли чаши с вином
pladoj kun la amaraj herboj. Kantfajfante
меж блюд с горькими травами. Насвистывая
melankolian kanzoneton la rajdanto senhaste trotis
какую-то тихую песенку, всадник неспешной
laŭ la malplenaj stratoj de la Malsupra Urbo,
рысью пробирался по пустынным улицам
direktante sin al la Fortreso Antonia, fojfoje ĵetante
нижнего города, направляясь к антониевой
rigardon al la ekzotaj lumilkvinopoj, kiuj brulis
башне, изредка поглядывая на нигде не
super la Templo, aŭ al la luno, kiu pendis eĉ pli
виданные в мире пятисвечия, пылающие над
alte ol la lumilkvinopoj.
храмом, или на луну, которая висела еще выше
пятисвечий.
Дворец Ирода великого не принимал никакого
La palaco de Herodo la Granda neniel partoprenis
участия в торжестве пасхальной ночи. В
en la celebrado de la Paska nokto. En la akcesoraj
подсобных покоях дворца, обращенных на юг,
ejoj de la palaco rigardantaj suden, kiujn okupis la
где разместились офицеры римской когорты и
oficiroj de la Italia kohorto kaj la legiestro, brulis
легат легиона, светились огни, там
lumiloj, io moviĝadis, videblis ia vivo; male, la
чувствовалось какое-то движение и жизнь,
fronta parto de la palaco, la ĉefa, kiu havis la
передняя же часть, парадная, где был
ununuran malgraŭvolan loĝanton, la prokuratoron
единственный и невольный жилец дворца —
— tiu tuta parto, kun siaj kolonaroj kaj orstatuoj
прокуратор, — вся она, со своими колоннадами ŝajnis blindigita sub la helega luno. Tie, en la и золотыми статуями, как будто ослепла под
palaco mem, regis mallumo kaj silento. Kiel li diris
ярчайшей луной. Тут, внутри дворца,
al Afranio, la prokuratoro malvolis eniri internen.
господствовали мрак и тишина. И внутрь
Li ordonis pretigi la liton sur la balkono, tie, kie li
прокуратор, как и говорил Афранию, уйти не
vespermanĝis kaj kie li juĝis matene. La
пожелал. Он велел постель приготовить на
prokuratoro sin kuŝigis sur la pretigita lito sed la
балконе, там же, где обедал, а утром вел
dormo ne venis. La nuda luno pendis alte en la
допрос. Прокуратор лег на приготовленное
klara ĉielo kaj dum kelkaj horoj la prokuratoro ĝin
ложе, но сон не пожелал прийти к нему.
senforlase rigardis.
Оголенная луна висела высоко в чистом небе, и
прокуратор не сводил с нее глаз в течение
нескольких часов.
Примерно в полночь сон наконец сжалился над
Proksimume je la noktomezo la dormo finfine
игемоном. Судорожно зевнув, прокуратор
kompatis la hegemonon. Li spasme oscedis,
расстегнул и сбросил плащ, снял
malbukis kaj deĵetis la mantelon, forpreninte de la
опоясывающий рубаху ремень с широким
tuniko la zonon kun larĝa ŝtala tranĉilego en la
стальным ножом в ножнах, положил его в
ingo li metis ĝin sur la seĝon ĉe la lito, demetis la
кресло у ложа, снял сандалии и вытянулся.
sandalojn kaj sin etendis. Banga tuj saltis al li sur
Банга тотчас поднялся к нему на постель и лег
la liton kaj sin kuŝigis apude, kap-ĉe-kape, kaj la
рядом, голова к голове, и прокуратор, положив prokuratoro, metinte la manon sur ĝian kolon, собаке руку на шею, закрыл наконец глаза.
finfine fermis la okulojn. Nur tiam endormiĝis
Только тогда заснул и пес.
ankaŭ la hundo.
Ложе было в полутьме, закрываемое от луны
La lito estis en ombro ŝirmate kontraŭ la luno per
колонной, но от ступеней крыльца тянулась к
kolono, sed de la ŝtuparo ĝis la lito etendiĝis
постели лунная лента. И лишь только
lunluma strio. Kaj apenaŭ la prokuratoro perdis la
прокуратор потерял связь с тем, что было
kontakton kun la realo, li tuj paŝis sur la luman
вокруг него в действительности, он немедленно vojon kaj iris sur ĝi supren, rekte al la luno.
тронулся по светящейся дороге и пошел по ней Dormante li eĉ ekridis pro sia feliĉo, tiom
вверх прямо к луне. Он даже рассмеялся во сне senkompare bonege ĉio aranĝiĝis sur la diafana от счастья, до того все сложилось прекрасно и
blua vojo. Li iras akompanate de Banga kaj apud li
неповторимо на прозрачной голубой дороге.
iras la vaganta filozofo. Ili diskutas pri io tre
Он шел в сопровождении банги, а рядом с ним
komplika kaj grava, kaj neniu povas konvinki la
шел бродячий философ. Они спорили о чем-то
alian. Ili malkonsentas pri ĉio, kaj ĝuste tial ilia
очень сложном и важном, причем ни один из
diskuto estas eksterordinare interesa kaj senfina.
них не мог победить другого. Они ни в чем не
Evidente, la hodiaŭa ekzekuto estas pura
сходились друг с другом, и от этого их спор
miskompreno, ĉar jen apude iras la filozofo
был особенно интересен и нескончаем. Само
elpensinta la nekredeble bizaran teorion ke ĉiuj
собой разумеется, что сегодняшняя казнь
homoj estas bonaj, sekve li vivas. Kaj certe, tute
оказалась чистейшим недоразумением — ведь
horore estus eĉ pensi ke tia homo povus esti
вот же философ, выдумавший столь невероятно ekzekutita. La ekzekuto ne estis! Ne estis! Jen kio нелепую вещь вроде того, что все люди
estas precipe rava en tiu vojaĝo sur la luna ŝtuparo.
добрые, шел рядом, следовательно, он был жив.
И, конечно, совершенно ужасно было бы даже
помыслить о том, что такого человека можно
казнить. Казни не было! Не было! Вот в чем
прелесть этого путешествия вверх по лестнице
луны.
Свободного времени было столько, сколько
Da libera tempo ili havas tiom, kiom ili deziras, kaj
надобно, а гроза будет только к вечеру, и
la fulmotondro estos nur antaŭvespere, kaj la
трусость, несомненно, один из самых
malkuraĝo, sendube, estas unu el plej teruraj
страшных пороков. Так говорил Иешуа Га-
malvirtoj. Tiel diris Jeŝua Ha-Nocri. Ne, filozofo,
Ноцри. Нет, философ, я тебе возражаю: это
mi malkonsentas: ĝi estas la plej terura malvirto.
самый страшный порок. Вот, например, не
Ekzemple, ne timis ja la nuna prokuratoro de
струсил же теперешний прокуратор Иудеи, а
Judujo kaj eksa tribunuso de legio tiam, en la
бывший трибун в легионе, тогда, в долине дев,
Junulina Valo, kiam la ferocaj ĝermanoj preskaŭ
когда яростные германцы чуть не загрызли
disŝiris la giganton Ratobuĉulo. Sed pardonon,
Крысобоя-великана. Но, помилуйте меня,
filozofo! Ĉu vi, malgraŭ via granda sagaco,
философ! Неужели вы, при вашем уме,
imagas, ke pro homo kriminta kontraŭ Cezaro
допускаете мысль, что из-за человека,
ruinigos sian karieron la prokuratoro de Judujo?
совершившего преступление против кесаря,
погубит свою карьеру прокуратор Иудеи?
— Да, да, — стонал и всхлипывал во сне
— Jes, jes ja, — plorĝemadis Pilato en la dormo.
Пилат.
Разумеется, погубит. Утром бы еще не погубил, Kompreneble, li ruinigos. Matene li tion ne estus а теперь, ночью, взвесив все, согласен
farinta, sed nun, nokte, ĉion konsiderinte, li
погубить. Он пойдет на все, чтобы спасти от
konsentas perei. Li oferos ĉion por savi de la
казни решительно ни в чем не виноватого
ekzekuto la tute senkulpan malprudentan revulon
безумного мечтателя и врача!
kaj kuraciston!
— Мы теперь будем всегда вместе, — говорил
— Nun ni ĉiam estos kune, — diris al li en la
ему во сне оборванный философ-бродяга,
sonĝo la ĉifonvestita filozofo vagabonda, nesciate
неизвестно каким образом вставший на дороге
kiel aperinta sur la vojo de la kavaliro kun la ora
всадника с золотым копьем. — Раз один — то,
lanco. — Kie estos unu, tie oni atendu la alian!
значит, тут же и другой! Помянут меня, —
Kiam oni mencios min, tuj ankaŭ vin oni mencios!
сейчас же помянут и тебя! Меня —
Min, la forlasitan infanon kiu ne konas siajn
подкидыша, сына неизвестных родителей, и
gepatrojn, kaj vin, filon de reĝo astrologiisto kaj de
тебя — сына короля-звездочета и дочери
Pila, la bela muelistidino.
мельника, красавицы пилы.
— Да, уж ты не забудь, помяни меня, сына
— Jes, mi petas, ne forgesu, menciigu pri mi, la
звездочета, — просил во сне Пилат. И,
filo de astrologiisto, — petis Pilato en la sonĝo.
заручившись во сне кивком идущего рядом с
Kaj ricevinte en la sonĝo kapjeson de la apude
ним нищего из Эн-Сарида, жестокий
iranta almozulo el En-Sarid, la kruela prokuratoro
прокуратор Иудеи от радости плакал и смеялся de Judujo ĝoje ploris kaj ridis en la dormo.
во сне.
Все это было хорошо, но тем ужаснее было
Bonega estis ĉio, sed tiom pli terura estis la vekiĝo.
пробуждение игемона. Банга зарычал на луну,
Banga ekgraŭlis kontraŭ la luno, kaj la glita,
и скользкая, как бы укатанная маслом, голубая
kvazaŭ oleita, blua pado rompiĝis sub la
дорога перед прокуратором провалилась. Он
hegemono. Li malfermis la okulojn kaj la unua
открыл глаза, и первое, что вспомнил, это что
afero kiun li konsciis estis la fakto, ke la ekzekuto
казнь была. Первое, что сделал прокуратор, это
tamen okazis. Lia unua movo estis rutine kroĉiĝi je
привычным жестом вцепился в ошейник банги,
la koljungo de Banga, poste per la malsanulaj
потом больными глазами стал искать луну и
okuloj li serĉis la lunon kaj vidis, ke ĝi iom
увидел, что она немного отошла в сторону и
forflankiĝis kaj iĝis pli arĝenta. Ĝian lumon rompis
посеребрилась. Ее свет перебивал неприятный, malagrabla, alarma lumo flagranta sur la balkono беспокойный свет, играющий на балконе перед antaŭ liaj okuloj. En la mano de centuriestro самыми глазами. В руках у кентуриона
Ratobuĉulo nigre fumis flamanta torĉo. Tenante
Крысобоя пылал и коптил факел. Держащий
ĝin li kun timo kaj malico rigardis la danĝeran
его со страхом и злобой косился на опасного
beston pretan por la salto.
зверя, приготовившегося к прыжку.
— Не трогать, Банга, — сказал прокуратор
— Kuŝu, Banga, — diris la prokuratoro per
больным голосом и кашлянул. Заслонясь от
malsanula voĉo kaj tusis. Per la mano sin ŝirminte
пламени рукою, он продолжал: — и ночью, и
kontraŭ la flamo li daŭrigis: — Eĉ nokte, eĉ ĉe la
при луне мне нет покоя. О, боги! У вас тоже
luno mi ne havas kvieton. Ho, dioj! Ankaŭ vi,
плохая должность, марк. Солдат вы калечите...
Marko, havas fian oficon. Soldatojn vi kripligas ...
В величайшем изумлении марк глядел на
Plej mirigite Ratobuĉulo rigardis la hegemonon kaj
прокуратора, и тот опомнился. Чтобы загладить tiu rekonsciiĝis. Por forviŝi la impreson de siaj напрасные слова, произнесенные со сна,
malnecesaj, duondorme ellasitaj vortoj, la
прокуратор сказал:
prokuratoro diris:
— Не обижайтесь, кентурион, мое положение,
— Ne ofendiĝu, centuriestro, mia situacio, mi
повторяю, еще хуже. Что вам надо?
ripetas, estas eĉ pli malbona. Kion vi volas?
— К вам начальник тайной стражи, —
— Venis la estro de la sekreta servo, — trankvile
спокойно сообщил марк.
diris Marko.
— Зовите, зовите, — прочищая горло кашлем,
— Ĉi tien, invitu lin ĉi tien, — ordonis la
приказал прокуратор и стал босыми ногами
prokuratoro tusante por purigi la gorĝon. Per la
нашаривать сандалии. Пламя заиграло на
nudaj piedoj li serĉis siajn sandalojn. La flamo
колоннах, застучали калиги кентуриона по
ekludis sur la kolonoj, la kaligoj de la centuriestro
мозаике. Кентурион вышел в сад.
forklakis kontraŭ la mozaiko. La centuriestro eliris
en la ĝardenon.
— И при луне мне нет покоя, — скрипнув
— Ankaŭ ĉe la luno mi ne havas kvieton, —
зубами, сам себе сказал прокуратор.
grincinte per la dentoj, al si mem diris la
prokuratoro.
На балконе вместо кентуриона появился
Anstataŭ la centuriestro sur la balkono aperis la
человек в капюшоне.
kapuĉulo.
— Банга, не трогать, — тихо сказал прокуратор — Banga, kuŝu, — mallaŭte diris la prokuratoro и сдавил затылок пса.
kaj premis la nukon de la hundo.
Прежде чем начать говорить, Афраний, по
Antaŭ ol Afranio komencis paroli, li laŭ sia kutimo
своему обыкновению, огляделся и ушел в тень
rigardis ĉirkaŭen, deiris en la ombron, kaj
и, убедившись, что, кроме банги, лишних на
konvinkinĝinte, ke krom Banga sur la balkono
балконе нет, тихо сказал:
estas neniu malnecesa, nelaŭte diris:
— Прошу отдать меня под суд, прокуратор. Вы
— Ordonu, ke oni min juĝu, prokuratoro. Vi estis
оказались правы. Я не сумел уберечь Иуду из
prava. Mi ne sukcesis sekurigi Jehudon el Kirjat, li
Кириафа, его зарезали. Прошу суд и отставку.
estas ponardita. Mi petas pri juĝo kaj eksoficigo.
Афранию показалось, что на него глядят
Al Afranio ŝajnis, ke lin rigardas kvar okuloj: du
четыре глаза — собачьи и волчьи.
hundaj kaj du lupaj.
Афраний вынул из-под хламиды заскорузлый
El sub la ĥlamido li prenis la ridigiĝintan pro la
от крови кошель, запечатанный двумя
sango duoble sigelitan monujon.
печатями.
— Вот этот мешок с деньгами подбросили
— Ĉi tiun monsaketon la murdintoj subĵetis en la
убийцы в дом первосвященника. Кровь на этом
domon de la ĉefpastro. La sango sur ĝi estas la
мешке — кровь Иуды из Кириафа.
sango de Jehudo el Kirjat.
— Сколько там, интересно? — Спросил Пилат, — Interese, kiom estas ene? — demandis Pilato sin наклоняясь к мешку.
klinante al la saketo.
— Тридцать тетрадрахм.
— Tridek tetradraĥmoj.
Прокуратор усмехнулся и сказал:
La prokuratoro rikanis kaj diris:
— Мало.
— Malmulte.
Афраний молчал.
Afranio silentis.
— Где убитый?
— Kie estas la murdito?
— Этого я не знаю, — со спокойным
— Tion mi ne scias, — kun trankvila digno
достоинством ответил человек, никогда не
respondis la homo nedisigebla disde sia kapuĉo, —
расстававшийся со своим капюшоном, —
hodiaŭ matene ni komencos la esploron.
сегодня утром начнем розыск.
Прокуратор вздрогнул, оставил ремень
La prokuratoro ekskuiĝis kaj forlasis la rimeneton
сандалии, который никак не застегивался.
de la sandalo, kiun li ne sukcesis fiksi.
— Но вы наверное знаете, что он убит?
— Do, ĉu vi certe scias, ke li estas murdita?
На это прокуратор получил сухой ответ:
Je tio la prokuratoro ricevis la sekan respondon:
— Я, прокуратор, пятнадцать лет на работе в
— Mi, prokuratoro, jam dek kvin jarojn servas en
Иудее. Я начал службу при Валерии Грате.
Judujo. Mi komencis sub Valerio Grato. Mi ne
Мне не обязательно видеть труп для того,
bezonas vidi la kadavron por diri, ke la homo estas
чтобы сказать, что человек убит, и вот я вам
mortigita. Nun mi raportas al vi, ke la nomato
докладываю, что тот, кого именовали Иуда из
Jehudo el Kirjat antaŭ kelkaj horoj iĝis ponardita.
города Кириафа, несколько часов тому назад
зарезан.
— Простите меня, Афраний, — ответил Пилат, — Pardonu al mi, Afranio, — diris Pilato, — mi
— я еще не проснулся как следует, отчего и
ankoraŭ ne tutvekiĝis kaj tial demandis. Mi dormas
сказал это. Я сплю плохо, — прокуратор
malbone, — la prokuratoro rikanis, — kaj la tutan
усмехнулся, — и все время вижу во сне лунный tempon mi sonĝas pri lunradio. Tiom bizare,
луч. Так смешно, вообразите. Быдто бы я
imagu. Kvazaŭ mi promenas sur la radio. Do, mi
гуляю по этому лучу. Итак, я хотел бы знать
dezirus scii viajn konjektojn pri tiu kazo. Kie vi
ваши предположения по этому делу. Где вы
intencas lin serĉi? Sidiĝu, estro de la sekreta servo.
собираетесь его искать? Садитесь, начальник
тайной службы.
Афраний поклонился, пододвинул кресло
Afranio sin klinis, movis la seĝon pli proksimen al
поближе к кровати и сел, брякнув мечом.
la lekto kaj sidiĝis tintinte per la glavo.
— Я собираюсь искать его недалеко от
— Mi intencas serĉi lin en la ĉirkaŭejo de la
масличного жома в Гефсиманском саду.
olivopremilo en la Getsemana ĝardeno.
— Так, так. А почему именно там?
— Ah ha. Kial ĝuste tie?
— Игемон, по моим соображениям, Иуда убит
— Hegemono, mi pensas, ke la murdo okazis ne en
не в самом Ершалаиме и не где-нибудь далеко
Jerŝalaim mem, nek tre malproksime de la urbo. Ĝi
от него. Он убит под Ершалаимом.
okazis apud Jerŝalaim.
— Считаю вас одним из выдающихся знатоков — Mi opinias vin eminenta kompetentulo pri via
своего дела. Я не знаю, впрочем, как обстоит
fako. Mi ne scias, kiel la afero statas en Romo, sed
дело в риме, но в колониях равного вам нет.
en la kolonioj vi estas senegala. Mi petas vin
Объясните, почему?
klarigi, kial vi pensas tiel?
— Ни в коем случае не допускаю мысли, —
— Oni neniel povas supozi, — nelaŭte diris
говорил негромко Афраний, — о том, чтобы
Afranio, — ke Jehudo lasus iujn suspektindajn
Иуда дался в руки каким-нибудь
homojn kapti lin ene de la urbo. Sur la strato oni ne
подозрительным людям в черте города. На
povas kaŝe ponardi. Do, oni devus venigi lin ien en
улице не зарежешь тайно. Значит, его должны
kelon. Tamen la Servo jam serĉis lin en la
были заманить куда-нибудь в подвал. Но
Malsupra Urbo, kaj sendube li jam estus trovita; do
служба уже искала его в нижнем городе и,
li ne estas en Jerŝalaim, tion mi garantias. Se li
несомненно, нашла бы. Но его нет в городе, за
estus murdita malproksime de la urbo, tiun
это вам ручаюсь, если бы его убили вдалеке от
monpakaĵon oni ne povus subĵeti tiom baldaŭ. La
города, этот пакет с деньгами не мог бы быть
murdo okazis apud Jerŝalaim. Oni sukcesis irigi lin
подброшен так скоро. Он убит вблизи города.
ekster la urbon.
Его сумели выманить за город.
— Не постигаю, каким образом это можно
— Mi ne povas imagi, kiel eblis tion aranĝi.
было сделать.
— Да, прокуратор, это самый трудный вопрос
— Jes, prokuratoro, tio estas la plej malfacila
во всем деле, и я даже не знаю, удастся ли мне
demando en la tuta afero, kaj mi eĉ dubas, ĉu mi
его разрешить.
sukcesos ĝin solvi.
— Действительно, загадочно! В праздничный
— Jes, vera enigmo! Je la festa vespero, kredanto
вечер верующий уходит неизвестно зачем за
ial forlasas la Paskan festenon, iras eksterurben kaj
город, покинув пасхальную трапезу, и там
tie pereas. Kiu kaj kiel povus lin ellogi? Eble
погибает. Кто и чем мог его выманить? Не
virino tion faris? — demandis Pilato obeante
сделала ли это женщина? — Вдруг
subitan inspiron.
вдохновенно спросил прокуратор.
Афраний отвечал спокойно и веско:
Afranio respondis trankvile kaj grave:
— Ни в коем случае, прокуратор. Эта
— Neniel, prokuratoro. Tiun hipotezon oni certe
возможность совершенно исключена.
devas malakcepti. Ni rezonu logike. Kiujn
Надлежит рассуждать логически. Кто был
interesis, ke Jehudo pereŭ? Areton da vagabondaj
заинтересован в гибели Иуды? Какие-то
fantaziuloj, en kiu, atentu, estis neniaj virinoj.
бродячие фантазеры, какой-то кружок, в
Vidu, prokuratoro, por edziĝi al virino oni bezonas
котором прежде всего не было никаких
monon, same por produkti homon, sed por murdigi
женщин. Чтобы жениться, прокуратор,
homon per virino oni bezonas tre multe da mono,
требуются деньги, чтобы произвести на свет
kiom havas neniuj vagabondoj. Virino ne
человека, нужны они же, но чтобы зарезать
partoprenis tiun aferon, prokuratoro. Mi eĉ diru, ke
человека при помощи женщины, нужны очень
tiu direkto povas nur deviigi min de la spuro,
большие деньги, и ни у каких бродяг их нету.
malhelpi la esploron kaj min konfuzi.
Женщины не было в этом деле, прокуратор.
Более того скажу, такое толкование убийства
может только сбивать со следу, мешать
следствию и путать меня.
— Я вижу, что вы совершенно правы,
— Mi vidas, ke vi tute pravas, Afranio, — diris
Афраний, — говорил Пилат, — и я лишь
Pilato, — mi permesis al mi eldiri nuran konjekton.
позволил себе высказать свое предположение.
— Оно, увы, ошибочно, прокуратор.
— Ve, ĝi estas erara, prokuratoro.
— Но что же, что же тогда? — Воскликнул
— Sed kio do ĝi povus esti? — ekkriis la
прокуратор, с жадным любопытством
prokuratoro, kun avida scivolo rigardante la
всматриваясь в лицо Афрания.
vizaĝon de Afranio.
— Я полагаю, что это все те же деньги.
— Mi opinias, ke temas pri tiu sama mono.
— Замечательная мысль! Но кто и за что мог
— Eminenta ideo! Tamen kiu kaj pro kio povus
предложить ему деньги ночью за городом?
proponi al li monon nokte kaj ekster la urbo?
— О нет, прокуратор, не так. У меня есть
— Ho ne, prokuratoro, ne tiel. Mi havas nur unu
единственное предположение, и если оно
supozon, kaj se ĝi estas malvera, alian eksplikon
неверно, то других объяснений я, пожалуй, не
mi probable ne trovos. — Afranio sin klinis al la
найду, — Афраний наклонился поближе к
prokuratoro kaj finflustris: — Jehudo volis kaŝi
прокуратору и шепотом договорил: — Иуда
sian monon en loko sekreta kaj nur de li konata.
хотел спрятать свои деньги в укромном,
одному ему известном месте.
— Очень тонкое объяснение. Так, по-
— Tre subtila ekspliko. Verŝajne, ĝuste tio okazis.
видимому, дело и обстояло. Теперь я вас
Nun mi komprenas: lin irigis ne homoj sed lia
понимаю: его выманили не люди, а его
propra penso. Jes, jes, ĝi estis tiel.
собственная мысль. Да, да, это так.
— Так. Иуда был недоверчив. Он прятал
— Certe, Jehudo estis suspektema, li kaŝis sian
деньги от людей.
monon for de la homoj.
— Да, вы сказали, в гефсимании. А почему
— Nu, vi menciis Getsemanon. Tamen kial ĝuste
именно там вы намерены искать его — этого я, tie vi intencas lin serĉi, tion, verdire, mi ne признаюсь, не пойму.
komprenas.
— О, прокуратор, это проще всего. Никто не
— Ho, prokuratoro, tio estas plej simpla. Neniu
будет прятать деньги на дорогах, в открытых и kaŝas monon sur vojo, en loko ebena kaj nuda.
пустых местах. Иуда не был ни на дороге в
Jehudo estis nek sur la vojo al Hebron, nek sur la
хеврон, ни на дороге в вифанию. Он должен
vojo al Betanio. Li devis esti en ŝirmita, izola loko
был быть в защищенном, укромном месте с
kun arboj. Ĝi estas tiel simpla. Kaj krom
деревьями. Это так просто. А таких других
Getsemano apud Jerŝalaim ne estas tia loko. Iri
мест, кроме гефсимании, под Ершалаимом
malproksimen li ne povis.
нету. Далеко он уйти не мог.
— Вы совершенно убедили меня. Итак, что же
— Vi tute min konvinkis. Do, kion ni faru nun?
делать теперь?
— Я не медля начну искать убийц, которые
— Mi tuj komencos serĉi la murdintojn, sekvintajn
выследили Иуду за городом, а сам тем
Jehudon ekster la urbo, kaj samtempe, kiel mi jam
временем, как я уж докладывал вам, пойду под raportis, mi mem estos juĝata.
суд.
— За что?
— Pro kio?
— Моя охрана упустила его вечером на базаре
— Miaj homoj perdis lin vespere sur la bazaro post
после того, как он покинул дворец Каифы. Как
ol li forlasis la palacon de Kajafo. Kiel tio povis
это произошло, не постигаю. Этого еще не
okazi, mi ne komprenas. Tian embarason mi
было в моей жизни. Он был взят под
neniam spertis. De post nia interparolo li estis
наблюдение тотчас же после нашего разговора. observata. Tamen apud la bazaro li ŝanĝis la Но в районе базара он переложился куда-то,
direkton kaj faris tiel strangan kurbon, ke lia spuro
сделал такую странную петлю, что бесследно
perdiĝis.
ушел.
— Так. Объявляю вам, что я не считаю нужным — Jes. Mi deklaras al vi, ke juĝi vin mi opinias отдавать вас под суд. Вы сделали все, что
malnecesa. Vi faris ĉion, kion vi povis, kaj neniu
могли, и никто в мире, — тут прокуратор
en la mondo, — la prokuratoro ridetis, — povus
улыбнулся, — не сумел бы сделать больше
fari pli ol vi! La agentoj perdintaj Jehudon estu
вашего. Взыщите с сыщиков, потерявших
discipline punitaj, tamen mi malvolas, ke la puno
Иуду. Но и тут, предупреждаю вас, я не хотел
estu iom ajn severa. Finfine, ni faris ja ĉion por
бы, чтобы взыскание было хоть сколько-
protekti la fiulon! Interalie, mi forgesis demandi,
нибудь строгим. В конце концов, мы сделали
— la prokuratoro frotis sian frunton, — kiel ili
все для того, чтобы позаботиться об этом
sukcesis meti la monon ĉe Kajafo?
негодяе! Да, забыл вас спросить, — прокуратор
потер лоб, — как же они ухитрились
подбросить деньги Каифе?
— Видите ли, прокуратор... Это не особенно
— Vidu, prokuratoro ... Tio ne estas malfacila. La
сложно. Мстители прошли в тылу дворца
venĝantoj pasis malantaŭ la palaco de la ĉefpastro,
Каифы, там, где переулок господствует над
tie estas strateto superanta la korton. Ili ĵetis la
задним двором. Они перебросили пакет через
pakaĵon trans la barilon.
забор.
— С запиской?
— Ĉu kun la skribaĵo?
— Да, точно так, как вы и предполагали,
— Jes, ĝuste kiel vi antaŭvidis, prokuratoro. Cetere
прокуратор. Да, впрочем, — тут Афраний
... — ĉi tiam Afranio forŝiris la sigelon de la pakaĵo
сорвал печать с пакета и показал его
kaj montris al Pilato ties enhavon.
внутренность Пилату.
— То, помилуйте, что вы делаете, Афраний,
— Atenton, Afaranio, kion vi faras, tio verŝajne
ведь печатинаверное, храмовые!
estas la Templaj sigeloj!
— Прокуратору не стоит беспокоить себя этим — Pri tio la prokuratoro ne zorgu, — respondis вопросом, — ответил Афраний, закрывая пакет. Afranio refermante la pakaĵon.
— Неужели все печати есть у вас? —
— Ĉu ĉiujn sigelilojn vi havas? — demandis Pilato
Рассмеявшись, спросил Пилат.
ridante.
— Иначе быть не может, прокуратор, — без
— Alie ne povas esti, prokuratoro, — tute sen rido,
всякого смеха, очень сурово ответил Афраний.
tre malmilde diris Afranio.
— Воображаю, что было у Каифы!
— Mi imagas la skandalon ĉe Kajafo.
— Да, прокуратор, это вызвало очень большое
— Jes, prokuratoro, tio kaŭzis tre grandan
волнение. Меня они приглашали немедленно.
eksciton. Min ili invitis senprokraste.
Даже в полутьме было видно, как сверкают
Eĉ en la duonlumo oni povis vidi, kiel brilas la
глаза Пилата.
okuloj de Pilato.
— Это интересно, интересно...
— Interese, tre interese ...
— Осмеливаюсь возразить, прокуратор, это не
— Permesu ke mi malkonsentu, prokuratoro, ĉi tio
было интересно. Скучнейшее и
ne estis interesa. Plej teda kaj laciga afero. Al mia
утомительнейшее дело. На мой вопрос, не
demando, ĉu oni pagis al iu monon en la palaco de
выплачивались ли кому деньги во дворце
Kajafo, mi ricevis klaran respondon, ke tio ne
Каифы, мне сказали категорически, что этого
okazis.
не было.
— Ах так? Ну, что же, не выплачивались, стало — Ah, tiel? Nu, se la mono ne estis pagita, do ĝi ne быть, не выплачивались. Тем труднее будет
estis pagita. Des pli malfacile estos trovi la
найти убийц.
murdintojn.
— Совершенно верно, прокуратор.
— Tute ĝuste, prokuratoro.
— Да, Афраний, вот что мне внезапно пришло
— Interalie, Afranio, jen pri kio mi ĵus pensis: ĉu
в голову: не покончил ли он сам с собой?
eblas, ke li mem sin mortigis?
— О нет, прокуратор, — даже откинувшись от
— Ho ne, prokuratoro, — respondis Afranio, pro
удивления в кресле, ответил Афраний, —
surprizo eĉ ĵetinte sin malantaŭen en la brakseĝo,
простите меня, но это совершенно невероятно!
— pardonu, sed tio estas tute ne kredebla!
— Ах, в этом городе все вероятно! Я готов
— Ah, ĉio estas kredebla en tiu urbo! Mi pretas
спорить, что через самое короткое время слухи veti, ke tre baldaŭ tiaj onidiroj rampos tra la tuta об этом поползут по всему городу.
urbo.
Тут Афраний метнул в прокуратора свой
Ĉi tiam Afranio ĵetis sur la prokuratoron sian
взгляд, подумал и ответил:
rigardon, iom pensis kaj respondis:
— Это может быть, прокуратор.
— Tio estas ebla, prokuratoro.
Прокуратор, видимо, все не мог расстаться с
Ŝajnis, ke la prokuratoro malvolas forlasi tiun
этим вопросом об убийстве человека из
temon pri la mortigo de la homo el Kirjat,
Кириафа, хотя и так уж все было ясно, и
kvankam ĉio jam estis klara. Li demandis, eĉ iom
спросил даже с некоторой мечтательностью:
reveme:
— А я желал бы видеть, как они убивали его.
— Nu, mi ŝatus vidi lin mortigata.
— Убит он с чрезвычайным искусством,
— Oni tre lerte lin murdis, — diris la estro de la
прокуратор, — ответил Афраний, с некоторой
sekreta servo, iom ironie rigardante Pilaton.
иронией поглядывая на прокуратора.
— Откуда же вы это-то знаете?
— Kiel do vi povas scii tion?
— Благоволите обратить внимание на мешок,
— Bonvolu atenti la saketon, prokuratoro, —
прокуратор, — ответил Афраний, — я вам
respondis Afranio, — mi vetas, ke la sango de
ручаюсь за то, что кровь Иуды хлынула
Jehudo ŝprucis onde. Ja mi vidadis mortigitojn en
волной. Мне приходилось видеть убитых,
mia vivo, prokuratoro.
прокуратор, на своем веку!
— Так что он, конечно, не встанет?
— Do, li ne reekstaros, ĉu?
— Нет, прокуратор, он встанет, — ответил,
— Nu, li reekstaros, prokuratoro, — filozofieme
улыбаясь философски, Афраний, — когда
ridetante diris Afranio, — kiam la trumpeto de la
труба мессии, которого здесь ожидают,
Mesio, kiun oni atendas ĉi tie, eksonos super li.
прозвучит над ним. Но ранее он не встанет!
Sed pli frue li ne ekstaros!
— Довольно, Афраний. Этот вопрос ясен.
— Sufiĉas, Afranio! Tiu demando klaras. Nun ni
Перейдем к погребению.
pasu al la entombigo.
— Казненные погребены, прокуратор.
— La ekzekutitoj estas entombigitaj, prokuratoro.
— О Афраний, отдать вас под суд было бы
— Ho, Afranio, juĝi vin estus krimo. Vi meritas
преступлением. Вы достойны высочайшей
plej altan rekompencon. Kiel ĝi estis?
награды. Как было?
Афраний начал рассказывать и рассказал, что в Afranio komencis rakonti kaj rakontis, ke dum li то время, как он занимался делом Иуды,
sin okupis pri la afero de Jehudo, taĉmento de la
команда тайной стражи, руководимая его
sekreta gardo, komandate de lia anstataŭanto,
помощником, достигла холма, когда наступил
atingis la monteton kiam estiĝis la vespero. Unu
вечер. Одного тела на верхушке она не
korpo mankis sur la pinto. Pilato tremeris, raŭke
обнаружила. Пилат вздрогнул, сказал хрипло:
diris:
— Ах, как же я этого не предвидел!
— Ah, kiel mi povis preteratenti tion!
— Не стоит беспокоиться, прокуратор, —
— Ne zorgu pri tio, prokuratoro, — diris Afranio
сказал Афраний и продолжал повествовать: —
kaj daŭrigis sian rakonton: — Levinte sur la ĉaron
тела Дисмаса и Гестаса с выклеванными
la kadavrojn de Dismas kaj Gestas, kies okuloj jam
хищными птицами глазами подняли и тотчас
estis elbekitaj de la rabbirdoj, oni tuj komencis
же бросились на поиски третьего тела. Его
serĉi la trian korpon. Tre baldaŭ oni ĝin trovis. Iu
обнаружили в очень скором времени. Некий
homo ...
человек...
— Левий Матвей, — не вопросительно, а
— Levio Mateo, — ne demande, sed plie aserte
скорее утвердительно сказал Пилат.
diris Pilato.
— Да, прокуратор...
— Jes, prokuratoro ...
Левий Матвей прятался в пещере на северном
Levio Mateo sin kaŝis en kaverno en la norda
склоне лысого черепа, дожидаясь тьмы. Голое
deklivo de la Kalva Kranio atendante la mallumon.
тело Иешуа Га-Ноцри было с ним. Когда
La nuda korpo de Jeŝua Ha-Nocri estis ĉe li. Kiam
стража вошла в пещеру с факелом, Левий впал
la gardistoj kun torĉo eniris la kavernon, Levio iĝis
в отчаяние и злобу. Он кричал о том, что не
despera kaj furioza. Li kriis, ke li faris nenian
совершил никакого преступления и что всякий
krimon, ke laŭ la leĝo, ĉiu ajn deziranto rajtas
человек, согласно закону, имеет право
entombigi ekzekutiton. Levio Mateo diradis, ke li
похоронить казненного преступника, если
malvolas disiĝi de la korpo. Li estis ekscitita, kriis
пожелает. Левий Матвей говорил, что не хочет
ion konfuzan, jen petante, jen minacante kaj
расстаться с этим телом. Он был возбужден,
malbenante ...
выкрикивал что-то бессвязное, то просил, то
угрожал и проклинал...
— Его пришлось схватить? — Мрачно спросил — Ĉu li necesigis ke oni lin arestu? — malserene Пилат.
demandis Pilato.
— Нет, прокуратор, нет, — очень
— Ne, prokuratoro, ne, — tre trankvile respondis
успокоительно ответил Афраний, — дерзкого
Afranio, — la aŭdaca malsaĝulo lasis sin kvietigi
безумца удалось успокоить, объяснив, что тело per la promeso, ke la korpon oni entombigos.
будет погребено.
Левий, осмыслив сказанное, утих, но заявил,
Kompreninte la diritan Levio kvietiĝis, tamen li
что он никуда не уйдет и желает участвовать в
deklaris, ke nenien li foriros kaj ke li deziras
погребении. Он сказал, что не уйдет, даже если partopreni la entombigon. Li diris, ke li ne foriros его начнут убивать, и даже предлагал для этой
eĉ mortigote, kaj por tiu celo li eĉ prezentis
цели хлебный нож, который был с ним.
pantranĉilon, kiun li havis kune.
— Его прогнали? — Сдавленным голосом
— Ĉu oni lin forpelis? — obtuzvoĉe demandis
спросил Пилат.
Pilato.
— Нет, прокуратор, нет. Мой помощник
— Ne, prokuratoro, ne. Mia anstataŭanto permesis
разрешил ему участвовать в погребении.
al li partopreni la entombigon.
— Кто из ваших помощников руководил этим? — Kiu el viaj anstataŭantoj estris la taĉmenton?
— Спросил Пилат.
— Толмай, — ответил Афраний и прибавил в
— Tolmajo, — respondis Afranio, kaj angore
тревоге: — может быть, он допустил ошибку?
redemandis: — ĉu li faris eraron?
— Продолжайте, — ответил Пилат, — ошибки
— Daŭrigu, — diris Pilato, — mi trovas nenian
не было. Я вообще начинаю немного теряться,
eraron. Ĝenerale, mi iomete perpleksiĝas, ĉar
Афраний, я, по-видимому, имею дело с
ŝajnas, ke mi renkontis homon kiu neniam eraras.
человеком, который никогда не делает ошибок.
Tiu homo estas vi.
Этот человек — вы.
Левия Матвея взяли в повозку вместе с телами
— Levion Mateon oni akceptis sur la ĉaron kun la
казненных и часа через два достигли
korpoj de la ekzekutitoj, kaj proksimume post du
пустынного ущелья к северу от Ершалаима.
horoj oni atingis senhoman intermonton norde de
Там команда, работая посменно, в течение часа
Jerŝalaim. Tie la taĉmentanoj, laborante skipe, dum
выкопала глубокую яму и в ней похоронила
unu horo fosis profundan kavon kaj entombigis en
всех трех казненных.
ĝi ĉiujn tri ekzekutitojn.
— Обнаженными?
— Ĉu nudaj?
— Нет, прокуратор, — команда взяла с собой
— Ne, prokuratoro, la taĉmento havis por tio
для этой цели хитоны. На пальцы погребаемым
ĥitonojn. Al ĉiu entombigato oni metis ringon sur
были надеты кольца. Иешуа с одной нарезкой,
la fingron. La ringo de Jeŝua havis unu entranĉon,
Дисмасу с двумя и Гестасу с тремя. Яма
la ringo de Dismas, du kaj tiu de Gestas, tri. La
закрыта, завалена камнями. Опознавательный
fosaĵo estas fermita, plenigita je ŝtonoj. Tolmajo
знак толмаю известен.
scias la rekonilon.
— Ах, если б я мог предвидеть! — Морщась,
— Aĥ, se mi estus antaŭvidinta tion! — diris Pilato
заговорил Пилат. — Ведь мне нужно было бы
kun ĉagrengrimaco. — Ja mi devus interparoli kun
повидать этого Левия Матвея...
tiu Levio Mateo ...
— Он здесь, прокуратор!
— Li estas ĉi tie, prokuratoro!
Пилат, широко расширив глаза, глядел
Larĝe malferminte la okulojn Pilato dum kelka
некоторое время на Афрания, а потом сказал
tempo rigardis Afranion, poste li diris:
так:
— Благодарю вас за все, что сделано по этому
— Mi dankas al vi pro ĉio farita pri tiu afero.
делу. Прошу вас завтра прислать ко мне
Bonvolu sendi al mi morgaŭ Tolmajon, anticipe
толмая, объявив ему заранее, что я доволен им, sciiginte al li, ke mi estas pri li kontenta; kaj vin, а вас, Афраний, — тут прокуратор вынул из
Afranio, — la prokuratoro prenis el la poŝo de la
кармана пояса, лежавшего на столе, перстень и zono, kuŝanta sur la tablo, fingroringon kaj подал его начальнику тайной службы, —
prezentis ĝin al la estro de la sekreta servo, — mi
прошу принять это на память.
petas akcepti tiun memoraĵon.
Афраний поклонился, молвив:
Afranio sin klinis:
— Большая честь, прокуратор.
— Tio estas granda honoro, hegemono.
— Команде, производившей погребение,
— La taĉmento, kiu entombigis la ekzekutitojn,
прошу выдать награды. Сыщикам, упустившим havu rekompencon. La agentoj, perdintaj Jehudon,
Иуду, выговор. А Левия Матвея сейчас ко мне. ricevu mallaŭdon. Levio Mateo estu tuj venigita.
Мне нужны подробности по делу Иешуа.
Mi bezonas detalojn pri la afero de Jeŝua.
— Слушаю, прокуратор, — ответил Афраний и
— Jes, prokuratoro, — diris Afranio. Ripete sin
стал отступать и кланяться, а прокуратор
klinante li foriris, la prokuratoro klakis per la
хлопнул в ладоши и закричал:
manoj kaj kriis:
— Ко мне, сюда! Светильник в колоннаду!
— Al mi, ĉi tien! Lumilon en la portikon!
Афраний уже уходил в сад, а за спиною Пилата Afranio jam iris en la ĝardeno kaj malantaŭ la в руках слуг уже мелькали огни. Три
dorso de Pilato en la manoj de servistoj jam flagris
светильника на столе оказались перед
fajroj. Tri lampoj aperis sur la tablo antaŭ la
прокуратором, и лунная ночь тотчас отступила prokuratoro, kaj la luna nokto retiriĝis en la в сад, как будто Афраний увел ее с собою.
ĝardenon, kvazaŭ forkondukate de la estro de la
Вместо Афрания на балкон вступил
sekreta servo. Anstataŭ Afranio sur la balkonon
неизвестный маленький и тощий человек рядом paŝis nekonata maldika vireto kaj la ega
с гигантом кентурионом. Этот второй, поймав
centuriestro. Tiu lasta, kaptinte rigardon de la
взгляд прокуратора, тотчас отступил в сад и
prokuratoro, tuj foriris en la ĝardenon kaj
скрылся.
malaperis.
Прокуратор изучал пришедшего человека
La prokuratoro esploris la veninton per avidaj kaj
жадными и немного испуганными глазами. Так iomete timigitaj okuloj. Tiel oni rigardas homon, смотрят на того, о ком слышали много, о ком и pri kiu oni multe aŭdis, pri kiu oni mem pensadis сами думали и кто наконец появился.
kaj kiu finfine aperis.
Пришедший человек, лет под сорок, был черен, La veninto, proksimume kvardekjara, estis
оборван, покрыт засохшей грязью, смотрел по-
nigrahara, brunhaŭta, ĉifonvestita, lin tutan kovris
волчьи, исподлобья. Словом, он был очень
krustiĝinta koto; el sub la mallevitaj brovoj li
непригляден и скорее всего походил на
rigardis kvazaŭ lupo. Resume, li estis tre
городского нищего, каких много толчется на
misaspekta kaj pleje similis urban almozulon, kiaj
террасах храма или на базарах шумного и
svarmas sur la terasoj de la Templo aŭ sur la
грязного нижнего города.
bazaroj de la brua kaj malpura Malsupra Urbo.
Молчание продолжалось долго, и нарушено
La silento daŭris longe; ĝin rompis la stranga
оно было странным поведением приведенного
konduto de la venigito. Lia vizaĝo ŝanĝis la
к Пилату. Он изменился в лице, шатнулся и,
koloron, li ŝanceliĝis kaj nur tial ne falis, ke per la
если бы не ухватился грязной рукой за край
malpura mano li sukcesis kapti la randon de la
стола, упал бы.
tablo.
— Что с тобой? — Спросил его Пилат.
— Kio estas al ci? — demandis Pilato.
— Ничего, — ответил Левий Матвей и сделал
— Nenio, — respondis Levio Mateo kaj faris tian
такое движение, как будто что-то проглотил.
movon, kvazaŭ li ion glutus. Lia magra, nuda,
Тощая, голая, грязная шея его взбухла и опять
malpura kolo ekŝvelis kaj reŝrumpis.
опала.
— Что с тобою, отвечай, — повторил Пилат.
— Kio estas al ci, respondu, — ripetis Pilato.
— Я устал, — ответил Левий и мрачно
— Mi estas laca, — diris Levio kaj malserene
поглядел в пол.
deturnis la rigardon al la planko.
— Сядь, — молвил Пилат и указал на кресло.
— Sidigu cin, — Pilato montris al la brakseĝo.
Левий недоверчиво поглядел на прокуратора,
Levio malkredeme rigardis la prokuratoron, sin
двинулся к креслу, испуганно покосился на
movis al la seĝo, ĵetis timigitan rigardon sur la
золотые ручки и сел не в кресло, а рядом с ним, orajn brak’apogilojn kaj sidiĝis ne sur la seĝon sed на пол.
sur la plankon apude.
— Объясни, почему не сел в кресло? —
— Diru, kial ci ne sidigis cin sur la seĝon? —
Спросил Пилат.
demandis Pilato.
— Я грязный, я его запачкаю, — сказал Левий, — Mi estas malpura, mi ĝin makulus, — diris
глядя в землю.
Levio rigardante malsupren.
— Сейчас тебе дадут поесть.
— Tuj oni donos al ci por manĝi.
— Я не хочу есть, — ответил Левий.
— Mi ne deziras manĝi, — respondis Levio.
— Зачем же лгать? — Спросил тихо Пилат, —
— Kial ci mensogas? — paceme diris Pilato, — ci
ты ведь не ел целый день, а может быть, и
ne manĝis la tutan tagon aŭ eble eĉ pli longe. Nu
больше. Ну, хорошо, не ешь. Я призвал тебя,
bone, ne manĝu. Mi venigis cin por ke ci montru al
чтобы ты показал мне нож, который был у тебя. mi la tranĉilon kiun ci havis.
— Солдаты отняли его у меня, когда вводили
— La soldatoj ĝin de mi forprenis kiam ili
сюда, — сказал Левий и добавил мрачно: — вы
kondukis min ĉi tien, — respondis Levio kaj
мне его верните, мне его надо отдать хозяину, я sombre aldonis: — Oni redonu ĝin al mi, mi devas его украл.
ĝin reporti al la posedanto, mi ĝin ŝtelis.
— Зачем?
— Por kiu celo?
— Чтобы веревки перерезать, — ответил
— Por distranĉi la ŝnurojn, — respondis Levio.
Левий.
— Марк! — Крикнул прокуратор, и кентурион
— Marko! — kriis la prokuratoro, kaj la
вступил под колонны. — Нож его мне дайте.
centuriestro paŝis sub la portikon. — Lian tranĉilon
al mi donu.
Кентурион вынул из одного из двух чехлов на
El unu el la du tegiloj de sia zono la centuriestro
поясе грязный хлебный нож и подал его
eligis malpuran pantranĉilon, donis ĝin al la
прокуратору, а сам удалился.
prokuratoro kaj foriris.
— А у кого взял нож?
— Kie ci prenis la tranĉilon?
— В хлебной лавке у хевронских ворот, как
— En la panbutiko ĉe la Hebrona Pordego, tuj
войдешь в город, сейчас же налево.
maldekstre kiam oni eniras la urbon.
Пилат поглядел на широкое лезвие, попробовал Pilato rigardis la larĝan klingon, ial kontrolis per la пальцем остер ли нож зачем-то и сказал:
fingro, ĉu ĝi estas akra, poste diris:
— Насчет ножа не беспокойся, нож вернут в
— Pri la tranĉilo ne zorgu, ĝi estos resendita al la
лавку. А теперь мне нужно второе: покажи
butiko. Nun la dua kion mi bezonas: montru al mi
хартию, которую ты носишь с собой и где
la pergamenon, kiun ci portas kun ci kaj sur kiu
записаны слова Иешуа.
estas skribitaj la paroloj de Jeŝua.
Левий с ненавистью поглядел на Пилата и
Levio malame rigardis Pilaton kaj ridetis tiel
улыбнулся столь недоброй улыбкой, что лицо
malicege, ke lia vizaĝo iĝis tute hida.
его обезобразилось совершенно.
— Все хотите отнять? И последнее, что имею?
— Vi volas ĉion forpreni, ĉu? Ankaŭ la lastan,
— Спросил он.
kion mi havas? — li demandis.
— Я не сказал тебе — отдай, — ответил Пилат,
— Mi ne diris ja: fordonu, — respondis Pilato, —
— я сказал — покажи.
mi diris: montru.
Левий порылся за пазухой и вынул свиток
Levio serĉis en la ĉebrusto kaj eligis
пергамента. Пилат взял его, развернул,
pergamenrulon. Pilato ĝin prenis, malvolvis,
расстелил между огнями и, щурясь, стал
sternis inter la fajroj kaj streĉante la okulojn
изучать малоразборчивые чернильные знаки.
komencis esplori la apenaŭ legeblajn inkosignojn.
Трудно было понять эти корявые строчки, и
Kompreni tiujn aĉe skribitajn liniojn estis
Пилат морщился и склонялся к самому
malfacile, Pilato plisis la palpebrojn, sin klinis
пергаменту, водил пальцем по строчкам. Ему
preskaŭ ĝis la pergameno, ŝovis sian fingron laŭ la
удалось все-таки разобрать, что записанное
linioj. Li tamen povis konstati, ke la skribita estas
представляет собой несвязную цепь каких-то
malkohera vico de iaj eldiroj, datoj, mastrumaj
изречений, каких-то дат, хозяйственных
notoj, poeziaj fragmentoj. Li sukcesis legi: «La
заметок и поэтических отрывков. Кое-что
morto ne estas ... Hieraŭ ni manĝis dolĉajn
Пилат прочел: «Смерти нет... Вчера мы ели
printempajn bakurotojn ...»
сладкие весенние баккуроты...»
Гримасничая от напряжения, Пилат щурился,
Grimacante pro la streĉo li malĉifris: «Ni vidos la
читал: «Мы увидим чистую реку воды жизни... puran riveron de la vivoakvo ... La homaro rigardas Человечество будет смотреть на солнце сквозь
la sunon tra klara kristalo ...»
прозрачный кристалл...»
Тут Пилат вздрогнул. В последних строчках
Subite Pilato ekskuiĝis. En la lastaj linioj de la
пергамента он разобрал слова: «...Большего
pergameno li legis la vortojn: «... malvirto pli ... ol
порока... Трусость».
la malkuraĝo».
Пилат свернул пергамент и резким движением
Pilato rerulis la pergamenon kaj per abrupta movo
подал его левию.
ĝin etendis al Levio.
— Возьми, — сказал он и, помолчав, прибавил: — Prenu, — li diris. Post nelonga silento li
— ты, как я вижу, книжный человек, и незачем aldonis: — Mi vidas, ke ci estas klerulo, kaj ne тебе, одинокому, ходить в нищей одежде без
decas ke ci, sola, vagas senhejme en almozula
пристанища. У меня в кесарии есть большая
vesto. Mi havas grandan bibliotekon en Cezareo,
библиотека, я очень богат и хочу взять тебя на
mi estas tre riĉa kaj volas cin dungi. Ci ordigos kaj
службу. Ты будешь разбирать и хранить
konservados la papirusojn, ci estos sata kaj vestita.
папирусы, будешь сыт и одет.
Левий встал и ответил:
Levio ekstaris kaj respondis:
— Нет, я не хочу.
— Ne, mi ne volas.
— Почему? — Темнея лицом, спросил
— Kial? — demandis Pilato kaj lia vizaĝo
прокуратор, — я тебе неприятен, ты меня
malheliĝis, — ĉu mi estas al ci malagrabla? Ĉu ci
боишься?
min timas?
Та же плохая улыбка исказила лицо Левия, и он Denove la malbona rideto hidigis la vizaĝon de сказал:
Levio:
— Нет, потому что ты будешь меня бояться.
— Ne, ĉar ci min timas. Por ci ne estos facila
Тебе не очень-то легко будет смотреть мне в
rigardi min en la vizaĝon post ol ci lin mortigis.
лицо после того, как ты его убил.
— Молчи, — ответил Пилат, — возьми денег.
— Silentu, — respondis Pilato, — prenu monon.
Левий отрицательно покачал головой, а
Levio kapneis, la prokuratoro daŭrigis:
прокуратор продолжал:
— Ты, я знаю, считаешь себя учеником Иешуа, — Mi scias, ke ci opinias cin disĉiplo de Jeŝua, sed но я тебе скажу, что ты не усвоил ничего из
mi diras al ci, ke ci nenion komprenis el tio, kion li
того, чему он тебя учил. Ибо, если бы это было instruis. Ĉar, se ci komprenus, ci nepre akceptus так, ты обязательно взял бы у меня что-нибудь.
ion de mi. Konsideru, ke antaŭ la morto li diris, ke
Имей в виду, что он перед смертью сказал, что
li riproĉas neniun, — Pilato signifoplene levis la
он никого не винит, — Пилат значительно
fingron, lia vizaĝo tikis. — Li mem nepre ion
поднял палец, лицо Пилата дергалось. — И сам
prenus. Vi estas kruela, dum li ne estis tia. Kien vi
он непременно взял бы что-нибудь. Ты жесток, iros?
а тот жестоким не был. Куда ты пойдешь?
Левий вдруг приблизился к столу, уперся в
Levio subite proksimiĝis al la tablo, apogiĝis sur ĝi
него обеими руками и, глядя горящими глазами per ambaŭ manoj kaj rigardante la prokuratoron на прокуратора, зашептал ему:
per ardaj okuloj li flustris al tiu:
— Ты, игемон, знай, что я в Ершалаиме зарежу — Ci, prokuratoro, sciu, ke mi ponardos homon en одного человека. Мне хочется тебе это сказать, Jerŝalaim. Mi deziras diri al ci tion, por ke ci sciu, чтобы ты знал, что крови еще будет.
ke sango ankoraŭ verŝiĝos.
— Я тоже знаю, что она еще будет, — ответил
— Ankaŭ mi scias, ke ĝi ankoraŭ verŝiĝos, —
Пилат, — своими словами ты меня не удивил.
respondis Pilato, — ciaj vortoj min ne mirigas.
Ты, конечно, хочешь зарезать меня?
Evidente, min ci volas murdi, ĉu?
— Тебя зарезать мне не удастся, — ответил
— Murdi cin mi ne sukcesos, — nudiginte la
Левий, оскалившись и улыбаясь, — я не такой
dentojn rikanis Levio, — mi ne estas tiom stulta ke
глупый человек, чтобы на это рассчитывать, но mi esperu je tio, sed mi ponardos Jehudon el Kirjat, я зарежу Иуду из Кириафа, я этому посвящу
kaj al tio mi oferos la reston de mia vivo.
остаток жизни.
Тут наслаждение выразилось в глазах
Delico aperis en la okuloj de la prokuratoro, per la
прокуратора, и он, поманив к себе пальцем
fingro li invitis Levion Mateon proksimiĝi kaj
поближе Левия Матвея, сказал:
diris:
— Это тебе сделать не удастся, ты себя не
— Tion ci ne faros, ci ne bezonas zorgi pri tio,
беспокой. Иуду этой ночью уже зарезали.
Jehudo mortis ponardita ĉi-nokte.
Левий отпрыгнул от стола, дико озираясь, и
Levio saltis de la tablo malantaŭen, ĵetis ĉirkaŭ sin
выкрикнул:
sovaĝan rigardon kaj kriis:
— Кто это сделал?
— Kiu faris tion?
— Не будь ревнив, — оскалясь, ответил Пилат
— Ne ĵaluzu, — rikanis Pilato frotante siajn
и потер руки, — я боюсь, что были поклонники manojn, — ŝajnas al mi, ke vi ne estas lia sola у него и кроме тебя.
adepto.
— Кто это сделал? — Шепотом повторил
— Kiu faris tion? — flustre ripetis Levio.
Левий.
Пилат ответил ему:
Pilato respondis:
— Это сделал я.
— Tion faris mi.
Левий открыл рот, дико поглядел на
Levio malfermis la buŝon, sovaĝe gapis al la
прокуратора, а тот сказал:
prokuratoro, kaj tiu diris:
— Этого, конечно, маловато, сделанного, но
— Tio, certe, estas nemulte, la farita, sed estas mi
все-таки это сделал я. — И прибавил: — ну, а
kiu ĝin faris. — Kaj post paŭzo: — Nu, ĉu nun ci
теперь возьмешь что-нибудь?
ion prenos?
Левий подумал, стал смягчаться и, наконец,
Levio iom pensis, mildiĝis, fine li diris:
сказал:
— Вели мне дать кусочек чистого пергамента.
— Oni donu al mi puran pergamenpecon.
Прошел час. Левия не было во дворце. Теперь
Pasis unu horo. Levio ne plu estis en la palaco.
тишину рассвета нарушал только тихий шум
Nun la silenton de la matenkrepusko rompis nur la
шагов часовых в саду. Луна быстро выцветала, malproksima paŝado de la gardosoldatoj en la на другом краю неба было видно беловатое
ĝardeno. La luno estis rapide paliĝanta, ĉe la
пятнышко утренней звезды. Светильники
kontraŭa ĉielrando vidiĝis la hela makuleto de la
давным-давно погасли. На ложе лежал
matena stelo. La lumiloj jam antaŭ longe
прокуратор. Подложив руку под щеку, он спал
estingiĝis. Sur la lekto kuŝis la prokuratoro.
и дышал беззвучно. Рядом с ним спал Банга.
Metinte la manon sub la vangon li dormis kaj
senbrue spiris. Apud li dormis Banga.
Так встретил рассвет пятнадцатого нисана
Tiel renkontis la matenruĝon de la dek kvina de
пятый прокуратор Иудеи Понтий Пилат.
Nisan’ la kvina prokuratoro de Judujo, Poncio
Pilato.
Глава 27. Конец квартиры
Ĉapitro 27 LA FINO DE LA
№50
APARTAMENTO N-RO 50
Когда Маргарита дошла до последних слов
Kiam Margarita atingis la lastajn vortojn de la
главы «...Так встретил рассвет пятнадцатого
ĉapitro, «... tiel renkontis la matenruĝon de la dek
нисана пятый прокуратор Иудеи Понтий
kvina de Nisan’ la kvina prokuratoro de Judujo,
Пилат», — наступило утро.
Poncio Pilato» — estiĝis mateno.
Слышно было, как во дворике в ветвях ветлы и En la malgranda korto, en la branĉaro de la saliko липы вели веселый, возбужденный утренний
kaj de la tilio, aŭdiĝis ĝoja, ekscita, matena
разговор воробьи.
konversacio de la paseroj.
Маргарита поднялась с кресла, потянулась и
Margarita levis sin de la seĝo, sin tir’etendis kaj
только теперь ощутила, как изломано ее тело и nur tiam ŝi sentis, kiom lacdoloras ŝia tuta korpo, как хочет она спать. Интересно отметить, что
kiel dormema ŝi estas. Menciendas, ke en ŝia
душа Маргариты находилась в полном порядке. animo regis plena trankvilo. Nenia malordo estis Мысли ее не были в разброде, ее совершенно
en ŝiaj pensoj, ŝin neniel konsternis la fakto, ke la
не потрясало то, что она провела ночь
nokton ŝi pasigis supernature. Ŝin ne ekscitis la
сверхъестественно. Ее не волновали
rememoro, ke ŝi estis ĉe la balo de Satano, ke per
воспоминания о том, что она была на балу у
ia miraklo la majstro estas al ŝi redonita, ke el la
сатаны, что каким-то чудом Мастер был
cindro reestiĝis la romano, ke denove ĉio retroviĝis
возвращен к ней, что из пепла возник роман,
sur sia loko en la kelo ĉe la strateto, de kie estis
что опять все оказалось на своем месте в
ekzilita la fi-denuncisto Alojzo Bakŝiŝev. Resume,
подвале в переулке, откуда был изгнан ябедник la konatiĝo kun Voland faris al ŝi nenian damaĝon Алоизий Могарыч. Словом, знакомство с
psikan. Ĉio estis, kvazaŭ tiel ĝi devis esti. Ŝi iris en
Воландом не принесло ей никакого
la alian ĉambron, konvinkiĝis, ke la majstro kviete
психического ущерба. Все было так, как будто
kaj profunde dormas, malŝaltis la senutilan
так и должно быть. Она пошла в соседнюю
tablolampon kaj sin etendis ĉe la kontraŭa muro,
комнату, убедилась в том, что Мастер спит
sur la sofeto kovrita per malnova, disŝirita littuko.
крепким и спокойным сном, погасила
Post unu minuto ŝi dormis, kaj tiun matenon ŝi
ненужную настольную лампу и сама
nenion sonĝis. Silentis la du ĉambroj en la kelo,
протянулась под противоположной стеной на
silentis la tuta dometo de la konstrurajtigito, kvieta
диванчике, покрытом старой разорванной
estis la malĉefa strateto.
простыней. Через минуту она спала, и никаких
снов в то утро она не видела. Молчали комнаты
в подвале, молчал весь маленький домишко
застройщика, и тихо было в глухом переулке.
Но в это время, то есть на рассвете субботы, не Sed en tiu sama mateno, nome dum la tagiĝo de la спал целый этаж в одном из московских
sabato, maldormis tuta etaĝo de unu el la Moskvaj
учреждений, и окна в нем, выходящие на
organizoj, kaj ĝiaj fenestroj, rigardantaj al vasta
залитую асфальтом большую площадь,
asfaltizita placo kiun zume kaj senhaste brosis
которую специальные машины, медленно
specialaj maŝinoj, radiis per plena lumo, tranĉanta
разъезжая с гудением, чистили щетками,
la helon de la leviĝanta suno.
светились полным светом, прорезавшим свет
восходящего солнца.
Весь этаж был занят следствием по делу
La tuta etaĝo enketis pri la Voland-afero, kaj la
Воланда, и лампы всю ночь горели в десяти
tutan nokton lumis la lampoj en dek kabinetoj.
кабинетах.
Собственно говоря, дело стало ясно уже со
Propre, la afero klaris jam de hieraŭ, de la
вчерашнего дня, пятницы, когда пришлось
vendredo, kiam oni devis fermi Varieteon sekve de
закрыть Варьете вследствие исчезновения его
la malapero de ties estraro, kaj pro la diversaj
администрации и всяких безобразий,
ekscesoj okazintaj unu tagon antaŭe, dum la fama
происшедших накануне во время знаменитого
seanco pri nigra magio. Sed la problemo konsistis
сеанса черной магии. Но дело в том, что все
en tio, ke la tutan tempon, senĉese, la maldorma
время и непрерывно поступал в бессонный
etaĝo plu ricevadis novan materialon.
этаж все новый и новый материал.
Теперь следствию по этому странному делу,
Nun la enketo pri tiu stranga afero, prezentanta
отдающему совершенно явственной
trajtojn de evidenta satanaĵo kun elementoj
чертовщиной, да еще с примесью каких-то
hipnotismaj kaj okulfrape krimaj, devis el ĉiuj ĉi
гипнотических фокусов и совершенно
multspecaj kaj konfuzaj eventoj okazintaj en
отчетливой уголовщиы, надлежало все
diversaj lokoj de Moskvo fari unu koheran bulon.
разносторонние и путанные события,
происшедшие в разных местах Москвы,
слепить в единый ком.
Первый, кому пришлось побывать в
La unua homo, devigita viziti la sendorman etaĝon
светящемся электричеством бессонном этаже,
inundatan de elektra lumo, estis Arkadio
был Аркадий Аполлонович Семплеяров,
Apolonoviĉ Semplejarov, prezidanto de la
председатель акустической комиссии.
Akustika Komisiono.
После обеда в пятницу в квартире его,
Vendrede post la tagmanĝo en lia apartamento
помещающейся в доме у каменного моста,
situanta en la domo ĉe la ponto Kamennij
раздался звонок, и мужской голос попросил к
eksonoris la telefono, kaj vira voĉo petis voki al la
телефону Аркадия Аполлоновича. Подошедшая aparato Arkadion Apolonoviĉ. Ties edzino, kiu
к телефону супруга Аркадия Аполлоновича
estis malkroĉinta la aŭdilon, miŝumore respondis,
ответила мрачно, что Аркадий Аполлонович
ke Arkadio Apolonoviĉ malbone fartas, ke li
нездоров, лег почивать, и подойти к аппарату
enlitiĝis kaj ne povas veni al la telefono. Kiam la
не может. Однако Аркадию Аполлоновичу
edzino demandis, de kie oni telefonas, la voĉo tre
подойти к аппарату все-таки пришлось. На
lakone informis ŝin pri tio.
вопрос о том, откуда спрашивают Аркадия
Аполлоновича, голос в телефоне очень коротко
ответил откуда.
— Сию секунду... Сейчас... Сию минуту... —
— Unu sekundon ... tuj ... unu minuton, — balbutis
Пролепетала обычно очень надменная супруга
la kutime tre orgojla edzino de la prezidanto de la
председателя акустической комиссии и как
Akustika Komisiono, kaj sagrapide ŝi impetis en la
стрела полетела в спальню подымать Аркадия
dormoĉambron por forŝiri lin el la lito, en kiu li
Аполлоновича с ложа, на котором тот лежал,
kuŝis suferante inferajn turmentojn ĉe la rememoro
испытывая адские терзания при воспоминании
pri la hieraŭa seanco kaj pri la skandalo, kiu
о вчерашнем сеансе и ночном скандале,
akompanis la forpelon de la Saratova nevino.
сопровождавшем изгнание из квартиры
саратовской его племянницы.
Правда, не через секунду, но даже и не через
Verdire, ne post unu sekundo, eĉ ne post unu
минуту, а через четверть минуты Аркадий
minuto, sed post kvarono de minuto Semplejarov,
Аполлонович в одной туфле на левой ноге, в
surhavante nur subvestojn kaj unu ŝuon je la
одном белье, уже был у аппарата, лепеча в
maldekstra piedo, staris ĉe la aparato kaj en ĝin
него:
balbutis:
— Да, это я... Слушаю, слушаю...
— Ha lo, estas mi... jes, mi aŭskultas, mi
aŭskultas...
Супруга его, на эти мгновения забывшая все
Lia edzino, forgesinte por tiuj momentoj ĉiujn
омерзительные преступления против верности, abomenajn adultaĵojn pri kiuj la malfeliĉulo
в которых несчастный Аркадий Аполлонович
Arkadio Apolonoviĉ estis konviktita, elŝovis
был уличен, с испуганным лицом
timigitan vizaĝon tra la pordo de la koridoro kaj
высовывалась в дверь коридора, тыкала туфлей puŝante la alian ŝuon en la aero ŝi flustradis: в воздух и шептала:
— Туфлю надень, туфлю... Ноги простудишь,
— La ŝuon surmetu, la ŝuon ... la piedojn vi
— на что Аркадий Аполлонович, отмахиваясь
malvarmumos ... Arkadio Apolonoviĉ, per la nuda
от жены босой ногой и делая ей зверские глаза, piedo kaj per sovaĝaj rigardoj signante ke ŝi foriru, бормотал в телефон:
murmuris en la telefonon:
— Да, да, да, как же, я понимаю... Сейчас
— Jes, jes, certe, mi komprenas ... Tuj mi alveturos
выезжаю.
...
Весь вечер Аркадий Аполлонович провел в том La tutan sekvintan vesperon li restis en tiu etaĝo, самом этаже, где велось следствие. Разговор
kie disvolviĝis la enketo. La interparolo estis
был тягостный, неприятнейший был разговор,
embarasa, plej malagrabla ĝi estis, ĉar li devis plej
ибо пришлось с совершеннейшей
precize rakonti ne nur pri la fia seanco kaj la
откровенностью рассказывать не только об
interbatiĝo en la loĝio, sed krome — kiel
этом паскудном сеансе и драке в ложе, но
cirkonstancon, tamen ja necesan — ankaŭ pri
попутно, что было действительно необходимо,
Milica Andrejevna Pokobatko de la strato
и про Милицу Андреевну Покобатько с
Jeloĥovskaja, kaj pri la Saratova nevino, kaj pri
елоховской улицы, и про саратовскую
multaj aliaj aferoj, pri kiuj rakonti estis por li vera
племянницу, и про многое еще, о чем рассказы turmento.
приносили Аркадию Аполлоновичу
невыразимые муки.
Само собой разумеется, что показания Аркадия Evidente, la depozicio de Arkadio Apolonoviĉ, Аполлоновича, интеллигентного и культурного
homo klera kaj kultura, kompetenta kaj
человека, бывшего свидетелем безобразного
komprenema atestanto de la skandala seanco;
сеанса, свидетеля толкового и
atestanto kiu bonege priskribis kaj la misteran
квалифицированного, который прекрасно
magiiston kun lia duonmasko, kaj la du kanajlojn
описал и самого таинственного мага в маске, и
liajn asistantojn; kiu firme memoris, ke la
двух его негодяев-помощников, который
familinomo de la magiisto estis ĝuste Voland, — la
прекрасно запомнил, что фамилия мага именно depozicio de tia homo konsiderinde avancigis la Воланд, — значительно подвинули следствие
enketon. El la komparo de lia depozicio kun la
вперед. Сопоставление же показаний Аркадия
depozicioj de aliaj atestantoj — inter kiuj estis
Аполлоновича с показаниями других, в числе
pluraj civitaninoj suferintaj post la seanco (tiu en
которых были некоторые дамы, пострадавшие
violkoloraj subvestoj, konsterninta Rimskijon, kaj,
после сеанса (та, в фиолетовом белье,
ho ve, multaj aliaj) kaj la kuriero Karpov plurfoje
поразившая Римского, и, увы, многие другие),
sendita en la apartamenton n-ro 50 ĉe la strato
и курьер Карпов, который был посылаем в
Sadovaja — oni tuj determinis la lokon, kie estis
квартиру №50 на садовую улицу, —
serĉendaj la kulpaj je ĉiuj ĉi aventuroj.
собственно, сразу установило то место, где
надлежит искать виновника всех этих
приключений.
В квартире №50 побывали, и не раз, и не
La apartamenton n-ro 50 oni vizitis, kaj eĉ
только осматривали ее чрезвычайно тщательно, plurfoje, oni zorge ĝin traserĉis, perkutis ĝiajn но и выстукивали стены в ней, осматривали
murojn, esploris la kamentubojn, serĉis kaŝejojn.
каминные дымоходы, искали тайников. Однако Tamen ĉiuj ĉi procedoj rezultigis nenion kaj dum все эти мероприятия никакого результата не
neniu el la vizitoj en la apartamenton oni sukcesis
дали, и ни в один из приездов в квартиру в ней
iun ajn trovi, kvankam estis tute evidenta, ke iu ja
никого обнаружить не удалось, хотя и
tie estas, malgraŭ la firma kaj kategoria aserto de
совершенно понятно было, что в квартире кто-
ĉiuj oficialuloj responsaj pri la restado de alilandaj
то есть, несмотря на то, что все лица, которым
artistoj en Moskvo, ke nigra magiisto nomata
так или иначе надлежало ведать вопросами о
Voland en la urbo ne estas kaj neniel povas esti.
прибывающих в Москву иностранных
артистах, решительно и категорически
утверждали, что никакого черного мага
Воланда в Москве нет и быть не может.
Решительно нигде он не зарегистрировался при Absolute nenie estis registrita lia alveno, al neniu li приезде, никому не предъявлял своего паспорта prezentis sian pasporton aŭ alian paperon,
или иных каких-либо бумаг, контрактов и
kontrakton aŭ invitilon, neniu pri li ion aŭdis!
договоров, и никто о нем ничего не слыхал!
Kitajcev, la estro de la programa fako de la
Заведующий программным отделением
Spektaklokomisiono, ĵuris grandajn ĵurojn, ke la
зрелищной комиссии китайцев клялся и
malaperinto Steĉjo Latronov ne sendis al li por
божился, что никакой программы
konfirmo ian ajn spektakloprogramon kun ia ajn
представления никакого Воланда пропавший
Voland, nek telefonis al li ion ajn pri la veno de tia
Степа Лиходеев ему на утверждение не
Voland. Tial li, Kitajcev, ne scias kaj ne povas
присылал и ничего о приезде такого Воланда
kompreni, kiamaniere Steĉjo allasus tian seancon
китайцеву не телефонировал. Так что ему,
okazi en Varieteo. Kiam oni obĵetis, ke
китайцеву, совершенно непонятно и
Semplejarov propraokule vidis la magiiston sur la
неизвестно, каким образом в Варьете Степа мог scenejo, Kitajcev nur disetendis la brakojn kaj levis допустить подобный сеанс. Когда же говорили,
la okulojn al la ĉielo. Kaj laŭ la okuloj de Kitajcev
что Аркадий Аполлонович своими глазами
oni povis vidi kaj senhezite konkludi, ke li estas
видел этого мага на сеансе, китайцев только
kristale pura kaj senpeka.
разводил руками и поднимал глаза к небу. И уж
по глазам китайцева можно было видеть и
смело сказать, что он чист, как хрусталь.
Тот самый Прохор Петрович, председатель
Poste tiu Proĥoro Petroviĉ, prezidanto de la Centra
главной зрелищной комиссии...
Spektaklokomisiono ...
Кстати: он вернулся в свой костюм немедленно Parenteze: li reaperis en sia kabineto tuj post ol la после того, как милиция вошла в его кабинет, к
milicio envenis lian kabineton, kio kaŭzis ekstazan
исступленной радости Анны Ричардовны и к
ĝojon de Anna Riĉardovna kaj grandan perplekson
великому недоумению зря потревоженной
de la senutile vokita milicio. Kaj ankoraŭ unu
милиции. Еще кстати: вернувшись на свое
parentezaĵo: reveninte sur sian lokon, en sian
место, в свой серый полосатый костюм, Прохор grizan striitan vestokompleton, Proĥoro Petroviĉ
Петрович совершенно одобрил все резолюции, plene aprobis ĉiujn decidoformulojn, kiujn la
которые костюм наложил во время его
vestokompleto surskribis dum lia nelonga foresto.
кратковременного отсутствия.
...Так вот, тот самый Прохор Петрович
... do, tiu Proĥoro Petroviĉ absolutege nenion sciis
решительнейшим образом ничего не знал ни о
pri iu ajn nomata Voland.
каком Воланде.
Выходило что-то, воля ваша, несусветное:
Rezultis, pardonon, absurdaĵo: miloj da spektantoj,
тысячи зрителей, весь состав Варьете, наконец, la tuta personaro de Varieteo kaj fine Semplejarov Семплеяров Аркадий Аполлонович,
A.A., homo klerega, vidis tiun magiiston kaj lian
наиобразованнейший человек, видели этого
malbenindajn asistantojn — sed neniel eblas lin
мага, равно как и треклятых его ассистентов, а
trovi. Trudiĝas demando: ĉu la tero lin englutis
между тем нигде его найти никакой
post lia fi-seanco, aŭ, laŭ ies asertoj, ĉu li tute ne
возможности нету. Что же, позвольте вас
estis veninta en Moskvon? Nu, se akcepti la unuan
спросить: он провалился, что ли, сквозь землю
hipotezon, tiam oni ankaŭ akceptu, ke kune kun li
тотчас после своего отвратительного сеанса
la tero egale englutis la tutan estraron de Varieteo;
или же, как утверждают некоторые, вовсе не
kaj la dua hipotezo ŝajnas implici, ke la estraro
приезжал в Москву? Но если допустить первое, mem de la malfeliĉa teatro, post ia misfaro
то несомненно, что, проваливаясь, он
(rememoru la frakasitan fenestron en la kabineto de
прихватил с собой всю головку администрации Rimskij kaj la konduton de Keroaso!) senspure Варьете, а если второе, то не выходит ли, что
fuĝis el Moskvo.
сама администрация злосчастного театра,
учинив предварительно какую-то пакость
(вспомните только разбитое окно в кабинете и
поведение Тузабубен!), Бесследно скрылась из
Москвы.
Надо отдать справедливость тому, кто
Endas agnoski la meriton de la enketestro. La
возглавлял следствие. Пропавшего Римского
malaperinton Rimskij oni retrovis mirinde rapide.
разыскали с изумляющей быстротой. Стоило
Sufiĉis kompari la konduton de Keroaso ĉe la
только сопоставить поведение Тузабубен у
taksia haltejo kun kelkaj tempopunktoj —
таксомоторной стоянки возле кинематографа с
ekzemple, kiam finiĝis la seanco en la apuda kinejo
некоторыми датами времени, вроде того, когда kaj je kioma horo povis malaperi Rimskij — por кончился сеанс и когда именно мог исчезнуть
tuj sendi telegramon en Leningradon. Post unu
Римский, чтобы немедленно дать телеграмму в horo (estis vespero de la vendredo) venis la
Ленинград. Через час пришел ответ (к вечеру
respondo, ke Rimskij estas trovita en la numero
пятницы), что Римский обнаружен в номере
412 de la hotelo Astoria, en la kvara etaĝo, apud la
четыреста двенадцатом гостиницы «Астория»,
ĉambro okupita de la repertuarestro de unu el la
в четвертом этаже, рядом с номером, где
Moskvaj teatroj turneanta en Leningrado, do ĝuste
остановился заведующий репертуаром одного
en la numero konata pro siaj grizblua meblaro kun
из московских театров, гастролировавших в то
orizaĵoj kaj bonega banĉambro.
время в Ленинграде, в том самом номере, где,
как известно, серо-голубая мебель с золотом и
прекрасное ванное отделение.
Обнаруженный прячущимся в платяном шкафу
Trovite kaŝanta sin en la vestoŝranko de la numero
четыреста двенадцатого номера «Астории»
412 de Astoria, Rimskij tuj iĝis arestita kaj
Римский был немедленно арестован и
pridemandita surloke, en Leningrado. Post kio
допрошен в Ленинграде же. После чего в
Moskvon venis telegramo, sciiganta ke la financa
Москву пришла телеграмма, извещающая о
direktoro de Varieteo estas en neresponsiva stato,
том, что финдиректор Варьете оказался в
ke la demandojn li respondas per absurdaĵoj aŭ
состоянии невменяемости, что на вопросы он
rifuzas respondi, kaj nur petas pri tio, ke oni lin
путных ответов не дает или не желает давать и
kaŝu en blenditan kameron sub armitan gardon. El
просит только об одном, чтобы его спрятали в
Moskvo oni per telegramo ordonis transporti sub
бронированную камеру и приставили к нему
gardo la financan direktoron en Moskvon, sekve de
вооруженную охрану. Из Москвы телеграммой kio je la vendredo vespere Rimskij sub la indikita было приказано Римского под охраной
gardo forveturis per vespera trajno.
доставить в москву, вследствие чего Римский в
пятницу вечером и выехал под такой охраной с
вечерним поездом.
К вечеру же пятницы нашли и след Лиходеева. Egale je la vendredo vespere oni trovis ankaŭ la Во все города были разосланы телеграммы с
spuron de Latronov. Dissendinte al ĉiuj urboj
запросами о Лиходееве, и из Ялты был получен serĉotelegramojn pri Latronov, oni ricevis la ответ, что Лиходеев был в Ялте, но вылетел на
respondon el Jalto: Latronov antaŭ nelonge estis en
аэроплане в Москву.
Jalto, tamen ĵus li per avio forflugis al Moskvo.
Единственно, чей след не удалось поймать, это La sola, kies spuron oni ne sukcesis trovi, estis след Варенухи. Известный всей решительно
Punĉo. La fama teatra administristo konata de la
Москве знаменитый театральный
tutega Moskvo, malaperis kvazaŭ englutite de la
администратор канул как в воду.
tero.
Тем временем пришлось возиться с
Intertempe oni devis sin okupi ankaŭ pri incidentoj
происшествиями и в других местах Москвы,
en aliaj lokoj de Moskvo, ekster la teatro Varieteo.
вне театра Варьете. Пришлось разъяснять
Necesis klarigi la eksterodinaran okazon pri la
необыкновенный случай с поющими «Славное
oficistoj kantantaj la Gloran Maron (alvorte:
море» служащими (кстати: профессору
profesoro Stravinskij en la daŭro de du horoj
Стравинскому удалось их привести в порядок в sukcesis normaligi ĉiujn per iaj hipodermaj
течение двух часов времени путем каких-то
injektoj), sin okupi pri la personoj, prezentantaj al
впрыскиваний под кожу), с лицами,
aliaj personoj aŭ organizoj ĉian rubaĵon kvazaŭ
предъявлявшими другим лицам или
monon, kaj pri la viktimoj de tiaj trompaj pagoj.
учреждениям под видом денег черт знает что, а
также с лицами, пострадавшими от таких
предъявлений.
Как само собой понятно, самым скандальным и Evidente, la plej malagrabla, la plej skandala kaj неразрешимым из всех этих случаев был
nesolvebla el ĉiuj ĉi enigmoj estis tiu pri la kapo de
случай похищения головы покойного
la forpasinta literaturisto Berlioz, ŝtelita dum la
литератора Берлиоза прямо из гроба в
hela tago rekte el la ĉerko en la Gribojedova
Грибоедовском зале, произведенного среди
salonego.
бела дня.
Двенадцать человек осуществляли следствие,
Kvazaŭ sur trikilon kolektadis la dek du enketistoj
собирая, как на спицу, окаянные петли этого
la malbenindajn maŝojn de tiu komplika afero,
сложного дела, разбросавшиеся по всей
disĵetitajn tra la tuta urbego.
Москве.
Один из следователей прибыл в клинику
Unu el la enketistoj venis en la klinikon de
профессора Стравинского и первым долгом
profesoro Stravinskij, kaj antaŭ ĉio petis disponigi
попросил предъявить ему список тех лиц,
al li la liston de ĉiuj personoj enhospitaligitaj dum
которые поступили в клинику в течение
la lastaj tri tagoj. Tiel en la enketo aperis Nikanoro
последних трех дней. Таким образом, были
Ivaniĉ Nudokrudov kaj la malfeliĉa anoncisto
обнаружены Никанор Иванович Босой и
suferinta la kapforŝiron. Pri ili, cetere, oni nemulte
несчастный конферансье, которому отрывали
sin okupis. Ja nun facilis konstati, ke ankaŭ ili iĝis
голову. Ими, впрочем, занимались мало.
viktimoj de la mistera magiisto kaj lia bando.
Теперь уж легко было установить, что эти двое Male, Ivano Nikolaiĉ Senhejmulo interesis la стали жертвами одной и той же шайки,
enketiston eksterodinare.
возглавляемой этим таинственным магом. Но
вот Иван Николаевич Бездомный следователя
заинтересовал чрезвычайно.
Дверь иванушкиной комнаты №117 отворилась
Je la vendredo antaŭvespere ĉe Ivaĉjo en la ĉambro
под вечер пятницы, и в комнату вошел
117-a malfermiĝis la pordo kaj envenis juna,
молодой, круглолицый, спокойный и мягкий в
rozvizaĝa, kvieta kaj mildmaniera viro, neniom
обращении человек, совсем непохожий на
similanta kriminaliston, kaj tamen unu el la plej
следователя, и тем не менее один из лучших
bonaj Moskvaj kriminalistoj. Antaŭ si li vidis en la
следователей москвы. Он увидел лежащего на
lito palaĉan kaj lacvizaĝan junan homon, kies
кровати, побледневшего и осунувшегося
okuloj atestis absolutan mankon de intereso pri la
молодого человека, с глазами, в которых
ĉirkaŭaj aferoj; kies okuloj rigardis jen ien for,
читалось отсутствие интереса к
trans la ĉirkaŭaĵojn, jen en la internon de la juna
происходящему вокруг, с глазами, то
homo.
обращающимися куда-то вдаль, поверх
окружающего, то внутрь самого молодого
человека.
Следователь ласково представился и сказал,
La enketisto delikate sin prezentis kaj diris, ke li
что зашел к Ивану Николаевичу потолковать о
venis al Ivano Nikolaiĉ por interparoli pri la
позавчерашних происшествиях на Патриарших antaŭhieraŭaj incidentoj ĉe la Patriarĥa lageto.
прудах.
О, как торжествовал бы Иван, если бы
Ho, kia estus la triumfo de Ivano, se la enketisto
следователь явился к нему пораньше, хотя бы,
estus veninta al li iom pli frue, eĉ, ekzemple, en la
скажем, в ночь на четверг, когда Иван буйно и
nokto inter la merkredo kaj la ĵaŭdo, kiam Ivano
страстно добивался того, чтобы выслушали его furioze kaj pasie postuladis, ke oni aŭskultu lian рассказ о Патриарших прудах. Теперь сбылось
rakonton pri la okazinta vendrede vespere.
его мечтание помочь поймать консультанта,
ему не нужно было ни за кем уже бегать, к
нему самому пришли именно затем, чтобы
выслушать его повесть о том, что произошло в
среду вечером.
Но, увы, Иванушка совершенно изменился за
Sed, ho ve, Ivaĉjo tute ŝanĝiĝis dum la tempo
то время, что прошло с момента гибели
pasinta post la morto de Berlioz. Li estis preta
Берлиоза. Он был готов охотно и вежливо
volonte kaj ĝentile respondi je ĉiuj demandoj de la
отвечать на все вопросы следователя, но
enketisto, tamen en lia rigardo kaj en liaj intonacioj
равнодушие чувствовалось и во взгляде Ивана, sentiĝis indiferento. La sorto de Berlioz ne plu и в его интонациях. Поэта больше не трогала
interesis la poeton.
судьба Берлиоза.
Перед приходом следователя Иванушка дремал Antaŭ la veno de la enketisto Ivaĉjo dormetis sur лежа, и перед ним проходили некоторые
sia lito, kaj vizioj pasis antaŭ liaj okuloj. Li vidis
видения. Так, он видел город странный,
urbon strangan, nekompreneblan, malrealan, kun
непонятный, несуществующий, с глыбами
marmorblokoj, kanelitaj kolonaroj, tegmentoj
мрамора, источенными колоннадами, со
brilegantaj sub la suno, kun ĝia nigra, sombra,
сверкающими на солнце крышами, с черной
senindulga Fortreso Antonia, kun ĝia palaco sur la
мрачной и безжалостной башней антония, со
okcidenta monteto, la palaco ĝis la tegmentoj
дворцом на западном холме, погруженным до
sinkinta en la preskaŭ tropika verdaĵo de ĝardeno,
крыш почти в тропическую зелень сада, с
kun bronzaj statuoj, brulantaj en la vesperruĝo
бронзовыми, горящими в закате статуями над
super tiu verdaĵo, li vidis Italiajn kirasitajn
этой зеленью, он видел идущие под стенами
centuriojn marŝi sub la muregoj de la pramalnova
древнего города римские, закованные в броню, urbo.
кентурии.
В дремоте перед Иваном являлся неподвижный En sia duondormo li viziis viron senmovan en
в кресле человек, бритый, с издерганным
brakseĝo, razitan, kun flavaĉa tiknervoza vizaĝo,
желтым лицом, человек в белой мантии с
viron en blanka mantelo kun ruĝa subŝtofo,
красной подбивкой, ненавистно глядящий в
malamege rigardantan en la malmagran kaj
пышный и чужой сад. Видел Иван и безлесый
fremdan ĝardenon. Ivano sonĝis pri senarbara flava
желтый холм с опустевшими столбами с
monteto, sur kiu altis vakiĝintaj fostoj kun
перекладинами.
transversaj traboj.
А происшедшее на Патриарших прудах поэта
Sed la okazinta ĉe la Patriarĥa lageto ne plu
Ивана Бездомного более не интересовало.
interesis la poeton Ivano Senhejmulo.
— Скажите, Иван Николаевич, а вы-то сами
— Nun diru, Ivano Nikolaiĉ: vi mem, je kia
как далеко были от турникета, когда Берлиоз
distanco de la turnokruco vi estis kiam Berlioz falis
свалился под трамвай?
sub la tramon?
Чуть заметная равнодушная усмешка почему-
Apenaŭ perceptebla indiferenta rideto ial tuŝetis la
то тронула губы Ивана, и он ответил:
lipojn de Ivano, kaj li respondis:
— Я был далеко.
— Mi estis malproksime.
— А этот клетчатый был возле самого
— Kaj tiu kvadratita, ĉu li estis tuj apud la
турникета?
turnokruco?
— Нет, он сидел на скамеечке невдалеке.
— Ne, li sidis sur benko, ne malproksime.
— Вы хорошо помните, что он не подходил к
— Ĉu bone vi memoras, ke li ne venis al la
турникету в тот момент, когда Берлиоз упал?
turnokruco je la momento, kiam Berlioz falis?
— Помню. Не подходил. Он развалившись
— Mi memoras. Li ne venis. Li malstreĉe sidaĉis.
сидел.
Эти вопросы были последними вопросами
Tiuj estis la lastaj demandoj de la enketisto. Post ili
следователя. После них он встал, протянул
li ekstaris, etendis la manon al Ivaĉjo, deziris al li
руку Иванушке, пожелал скорее поправиться и plej rapide resaniĝi kaj esprimis la esperon baldaŭ
выразил надежду, что вскорости вновь будет
legi liajn novajn poeziaĵojn.
читать его стихи.
— Нет, — тихо ответил Иван, — я больше
— Ne, — mallaŭte respondis Ivano, — mi ne plu
стихов писать не буду.
versos.
Следователь вежливо усмехнулся, позволил
La enketisto ĝentile ridetis kaj deklaris sin certa, ke
себе выразить уверенность в том, что поэт
la nunmomenta deprimo de la poeto baldaŭ finiĝos.
сейчас в состоянии некоторой депрессии, но
что скоро это пройдет.
— Нет, — отозвался Иван, глядя не на
— Ne, — respondis Ivano, rigardante ne al la
следователя, а вдаль, на гаснущий небосклон,
kriminalisto sed foren, al la estingiĝanta horizonto,
— это у меня никогда не пройдет. Стихи,
— por mi ĉi tio neniam finiĝos. La versaĵoj, kiujn
которые я писал, — плохие стихи, и я теперь
mi verkis, estas malbonaj versaĵoj, nun mi tion
это понял.
komprenas.
Следователь ушел от Иванушки, получив
La enketisto forlasis Ivaĉjon ricevinte tre gravan
весьма важный материал. Идя по нитке
materialon. Sekvinte la eventofadenon ĝis la
событий с конца к началу, наконец удалось
komenco, finfine oni atingis la fonton, el kiu
добраться до того истока, от которого пошли
originis ĉiuj ceteraj okazoj. La enketisto ne dubis,
все события. Следователь не сомневался в том, ke ili ĉiuj originis el la murdo ĉe la Patriarĥa.
что эти события начались с убийства на
Evidente, nek Ivaĉjo, nek la kvadratita puŝis sub la
Патриарших. Конечно, ни Иванушка, ни этот
tramon la malfeliĉan prezidanton de Massolit;
клетчатый не толкали под трамвай несчастного meĥanike, se oni povas tiel diri, neniu faligis lin председателя Массолита, физически, так
sub la radojn. Sed la kriminalisto estis konvinkita,
сказать, его падению под колеса не
ke Berlioz sin ĵetis sub la tramon (aŭ falis sub ĝin)
способствовал никто. Но следователь был
hipnotigite.
уверен в том, что Берлиоз бросился под
трамвай (или свалился под него), будучи
загипнотизированным.
Да, материалу было уже много, и было
Jes, la materialo abundegis, kaj oni jam sciis, kiun
известно уже, кого и где ловить. Да дело-то в
kaj kie kapti. Sed la problemo konsistis ĝuste en
том, что поймать-то никаким образом нельзя
tio, ke neniel oni povis iun kapti. En la trioble
было. В трижды проклятой квартире №50,
malbenita apartamento n-ro 50, ni ripetu, iu
несомненно, надо повторить, кто-то был. По
sendube ja estis. Foje-foje la apartamento
временам эта квартира отвечала то трескучим,
respondis je telefonvokoj, jen per voĉo krakanta,
то гнусавым голосом на телефонные звонки,
jen per voĉo nazsona, foje-foje malfermiĝis ĝia
иногда в квартире открывали окно, более того,
fenestro, eĉ pli ol tio, el la apartamento aŭdiĝis la
из нее слышались звуки патефона. А между тем sonoj de gramofono. Nu, ĉiun fojon, kiam oni ĝin всякий раз, как в нее направлялись, решительно vizitis, absolute neniu estis en la loĝejo. Kaj oni никого в ней не оказывалось. А были там уже
ĝin ja vizitis plurfoje, je diversaj diurnhoroj. Eĉ, tra
не раз, и в разное время суток. И мало этого, по la apartamento oni pasis kun reto, atentante ĉiujn квартире проходили с сетью, проверяя все
angulojn. Jam delonge la apartamento estis
углы. Квартира была давно уже под
suspektata. Oni observis ne nur la vojon
подозрением. Охраняли не только тот путь, что
kondukantan en la korton tra la pordega arko, sed
вел во двор через подворотню, но и черный
ankaŭ la malantaŭan enirejon; eĉ plie, sur la
ход; мало этого, на крыше у дымовых труб
tegmento ĉe la fumtuboj oni aranĝis embuskon.
была поставлена охрана. Да, квартира №50
Jes, la apartamento n-ro 50 miskondutis, sed ordigi
пошаливала, а поделать с этим ничего нельзя
tion oni ne povis.
было.
Так дело тянулось до полуночи с пятницы на
Tiel la afero treniĝis ĝis la noktomezo inter la
субботу, когда барон Майгель, одетый в
vendredo kaj la sabato, kiam barono von Meigel,
вечернее платье и лакированные туфли,
en vespera vesto kaj lakledaj ŝuoj, solene pasis en
торжественно проследовал в квартиру №50 в
la apartamenton n-ro 50 en karaktero de gasto. Oni
качестве гостя. Слышно было, как барона
aŭdis la pordon malfermiĝi kaj refermiĝi malantaŭ
впустили в квартиру, ровно через десять минут la barono. Ekzakte dek minutojn poste, sen
после этого, без всяких звонков, квартиру
malpleja sonorado, oni vizitis la apartamenton,
посетили, но не только хозяев в ней не нашли,
tamen ne nur oni ne malkaŝis la gastigantojn, sed
а, что было уж совсем диковинно, не
— kaj tio ja estis tute surpriza — oni ne sukcesis
обнаружили в ней и признаков барона Майгеля. trovi ian spuron de la eksbarono.
Так вот, как и было сказано, дело тянулось
Do, kiel ni jam diris, tiele la afero treniĝis ĝis la
таким образом до субботнего рассвета. Тут
sabata matenkrepusko. Tiam venis novaj kaj tre
прибавились новые и очень интересные
interesaj informoj. Sur aerodromo en Moskvo
данные. На московском аэродроме совершил
alteriĝis sesloka pasaĝera avio veninta el Krimeo.
посадку шестиместный пассажирский самолет, Inter la elaviiĝintaj pasaĝeroj unu aspektis tre прилетевший из крыма. Среди других
bizare. Tiu estis juna civitano kun sovaĝa
пассажиров из него высадился один очень
stoplobarbo, almenaŭ tri tagojn sin ne lavinta, kun
странный пассажир. Это был молодой
inflamaj kaj timplenaj okuloj, senpakaĵa kaj iom
гражданин, дико заросший щетиною, дня три
fantazie vestita. La civitano surhavis kalpakon,
не мывшийся, с воспаленными и испуганными
burkon metitan sur noktoĉemizon, novajn, ĵus
глазами, без багажа и одетый несколько
aĉetitajn, bluajn ledajn pantoflojn. Apenaŭ li
причудливо. Гражданин был в папахе, в бурке
disiĝis de la ŝtupareto de la avio, kiam oni jam estis
поверх ночной сорочки и синих ночных
apud li. Tiu civitano estis atendata, kaj post kelka
кожаных новеньких, только что купленных
tempo la neforgesebla direktoro de Varieteo,
туфлях. Лишь только он отделился от лесенки,
Stefano Bogdanoviĉ Latronov, sidis antaŭ la
по которой спускались из кабины самолета, к
enketistoj. Li alŝutis novajn informojn. Nun iĝis
нему подошли. Этого гражданина уже ждали, и klara, ke Voland penetris Varieteon en karaktero через некоторое время незабвенный директор
de artisto, hipnotiginte Steĉjon, kaj poste trovis
Варьете, Степан Богданович Лиходеев,
rimedon ekspedi lin je Dio-scias-kiom da
предстал перед следствием. Он подсыпал
kilometroj for el Moskvo. Do, la materialo pliiĝis,
новых данных. Теперь стало ясно, что Воланд
tamen tio ne faciligis la aferon; eĉ male, ĝi nun
проник в Варьете под видом артиста,
aspektis ankoraŭ pli komplika, ĉar evidentiĝis, ke
загипнотизировав степу Лиходеева, а затем
kapti individuon kapablan aranĝi trukojn similajn
ухитрился выбросить этого же степу вон из
al la suferita de Latronov, ne estos simpla tasko.
Москвы за бог знает какое количество
Parenteze, laŭ sia propra peto Latronov iĝis
километров. Материалу, таким образом,
enŝlosita en sekuran kameron, kaj antaŭ la
прибавилось, но легче от этого не стало, а,
enketistoj aperis Punĉo, ĵus arestita en sia
пожалуй, стало даже чуть-чуть потяжелее, ибо
apartamento, kien li revenis post regule konstatita
очевидным становилось, что овладеть такой
dudiurna foresto.
личностью, которая проделывает штуки вроде
той, жертвой которой стал Степан Богданович,
будет не так-то легко. Между прочим,
Лиходеев, по собственной его просьбе, был
заключен в надежную камеру, и перед
следствием предстал Варенуха, только что
арестованный на своей квартире, в которую он
вернулся после безвестного отсутствия в
течение почти двух суток.
Несмотря на данное Азазелло обещание
Malgraŭ ke la administristo promesis al Azazello
больше не лгать, администратор начал именно
ne plu mensogi, tamen sian depozicion li komencis
со лжи. Хотя, впрочем, за это очень строго его
ĝuste per mensogo. Nu, tiun perfidaĵon oni ne juĝu
судить нельзя. Ведь Азазелло запретил ему
tro severe. Ĉar kvankam Azazello ja malpermesis
лгать и хамить по телефону, а в данном случае
al li mensogi kaj kanajli per telefono, tamen ĉi-
администратор разговаривал без содействия
okaze Punĉo parolis sen apliki tian aparaton.
этого аппарата. Блуждая глазами, Иван
Malfikse rigardante flanken li deklaris, ke je la
Савельевич заявлял, что днем в четверг он у
ĵaŭdo posttagmeze li en sia oficejo drinkis sola ĝis
себя в кабинете в Варьете в одиночку напился
ebriiĝo, poste ien iris — kien, li ne plu memoras —
пьяным, после чего куда-то пошел, а куда — не kaj ankoraŭ ie drinkis vodkon — kie, li jam ne помнит, где-то еще пил старку, а где — не
memoras — kaj ie kuŝaĉis ĉe latbarilo — kie, li
помнит, где-то валялся под забором, а где — не egale ne povas rememori. Nur post ol oni indikis al помнит опять-таки. Лишь после того, как
la administristo, ke per sia stulta kaj malprudenta
администратору сказали, что он своим
konduto li malhelpas gravan enketon kaj certe
поведением, глупым и безрассудным, мешает
devos tion responsi, Punĉo ekploregis kaj
следствию по важному делу и за это, конечно,
murmuris per tremanta voĉo, ĵetante ĉirkaŭen
будет отвечать, Варенуха разрыдался и
malkuraĝajn rigardojn, ke lia mensogado ne havas
зашептал дрожащим голосом и озираясь, что он alian kaŭzon ol la timego pri la venĝo de la
врет исключительно из страха, опасаясь мести
Volanda bando, inter kies manojn li jam estis
Воландовской шайки, в руках которой он уже
trafinta, kaj ke li petas, petegas, soifas esti enŝlosita
побывал, и что он просит, молит, жаждет быть
en blenditan kameron.
запертым в бронированную камеру.
— Тьфу ты черт! Вот далась им эта
— Jen tedaĵo! Ankoraŭ unu obsedata de blendita
бронированная камера, — проворчал один из
kamero, — grumblis unu el la enketistoj.
ведущих следствие.
— Их сильно напугали эти негодяи, — сказал
— Ilin forte teruris la banditoj, — diris la
тот следователь, что побывал у Иванушки.
kriminalisto vizitinta Ivaĉjon.
Варенуху успокоили, как умели, сказали, что
Laŭeble oni trankviligis la administriston, diris, ke
охранят его и без всякой камеры, и тут же
oni lin protektos eĉ sen ia ajn kamero, kaj tiam
выяснилось, что никакой старки он под
sciiĝis, ke nenian vodkon li drinkis ĉe latbarilo, ke
забором не пил, а что били его двое, один
lin batis du uloj, unu rufa kun granda kojnodento,
клыкастый и рыжий, а другой толстяк...
kaj unu dika ...
— Ах, похожий на кота?
— Ah, kiu similas virkaton, ĉu?
— Да, да, да, — шептал, замирая от страху и
— Jes, jes, — flustris la administristo mortetante
ежесекундно оглядываясь, администратор и
pro timo kaj ĉiusekunde rigardante ĉirkaŭen. Post
выкладывал дальнейшие подробности того, как kio li malpakis pluajn detalojn pri tio, kiel dum
он просуществовал около двух дней в квартире preskaŭ du diurnoj li ekzistadis en la apartamento
№50 в качестве вампира-наводчика, едва не
n-ro 50 estiel vampiro indikulo, ke per li oni
ставшего причиною гибели финдиректора
preskaŭ pereigis la financan direktoron Rimskij ...
Римского...
В это время вводили Римского, привезенного в Je tiu momento estis venigata Rimskij, ĵus
Ленинградском поезде. Однако этот
alveturigita per la Leningrada trajno. Tamen tiu
трясущийся от страху, психически
timtrema, psike perturbita, grizhara maljunulo, en
расстроенный седой старик, в котором очень
kiu oni apenaŭ povis rekoni la financan direktoron
трудно было узнать прежнего финдиректора,
de antaŭ kelkaj tagoj, nepre malvolis diri la veron,
ни за что не хотел говорить правду и оказался в kaj montris ĉi-rilate eksterordinaran obstinon.
этом смысле очень упорен. Римский
Rimskij asertis, ke nenian ajn Hellan li vidis nokte
утверждал, что никакой Геллы в окне у себя в
en la fenestro de sia kabineto, egale kiel nenian
кабинете ночью он не видел, равно как и
Punĉon, ke tutsimple li subite misfartis kaj
Варенухи, а просто ему сделалось дурно и в
spiritforeste veturis al Leningrado. Superfluas
беспамятстве он уехал в Ленинград. Нечего и
aldoni, ke sian depozicion la malsana financa
говорить, что свои показания больной
direktoro finis per la peto enŝlosi lin en blenditan
финдиректор закончил просьбой о заключении kameron.
его в бронированную камеру.
Аннушка была арестована в то время, когда
Anjon oni arestis je la momento kiam ŝi provis
производила попытку вручить кассирше в
enmanigi al kasistino de la ĉiovendejo ĉe Arbat’
универмаге на Арбате десятидолларовую
dekdolaran bileton. Ŝian rakonton pri homoj
бумажку. Рассказ Аннушки о вылетающих из
elflugantaj tra fenestro de la domo ĉe la strato
окна дома на Садовой людях и о подковке,
Sadovaja kaj pri la ora hufumeto kiun, laŭ ŝiaj
которую Аннушка, по ее словам, подняла для
vortoj, ŝi estis levinta por prezenti ĝin al la milicio,
того, чтобы предъявить в милицию, был
oni aŭskultis tre atente.
выслушан внимательно.
— Подковка действительно была золотая с
— Ĉu vere la hufumeto estis el oro kun briliantoj?
бриллиантами? — Спрашивали Аннушку.
— oni demandis Anjon.
— Мне ли бриллиантов не знать, — отвечала
— Ja mi scias, kio estas bonaj briliantoj,- ŝi
Аннушка.
respondis.
— Но дал-то он вам червонцы, как вы
— Tamen ĉu vi certas, ke li donis al vi ĝuste
говорите?
ĉervoncojn?
— Мне ли червонцев не знать, — отвечала
— Ja mi scias, kio estas ĉervoncoj, — respondis
Аннушка.
Anjo.
— Ну, а когда же они в доллары-то
— Do, kiam ili transformiĝis en dolarojn?
превратились?
— Ничего не знаю, какие такие доллары, и не
— Nenion mi scias, pri kiuj dolaroj vi parolas,
видела я никаких долларов, — визгливо
neniam mi vidis viajn dolarojn, — kriĉe respondis
отвечала Аннушка, — мы в своем праве! Нам
Anjo, — ni estas en nia rajto! Ni ricevis
дали награду, мы на нее ситец покупаем... — И rekompencon, kontraŭ ĝi ni aĉetas indienon ... —
тут понесла околесину о том, что она не
kaj ŝi ekgalimatiis ke ŝi ne responsas tion, ke la
отвечает за домоуправление, которое завело на domkomitato tenas en la kvina etaĝo malsanktan пятом этаже нечистую силу, от которой житья
potencon, kiu neniun lasas vivi normale.
нету.
Тут следователь замахал на Аннушку пером,
Ĉi tiam la enketisto sindefende svingis la
потому что она порядком всем надоела, и
plumingon, ĉar Anjo jam ĉiujn tuttedis, sur verda
написал ей пропуск вон на зеленой бумажке,
folieto skribis elirpermeson, post kio, plezurige por
после чего, к общему удовольствию, Аннушка
ĉiuj, ŝi forlasis la institucion.
исчезла из здания.
Потом вереницей пошел целый ряд людей, и в
Poste treniĝis longa vico de homoj, inter ili
числе их — Николай Иванович, только что
Nikolao Ivaniĉ, ĵus arestita nur sekve de stultaĵo de
арестованный исключительно по глупости
sia ĵaluza edzino, antaŭmatene sciiginta al la
своей ревнивой супруги, давшей знать в
milicio lian malaperon. La enketistojn ne tre
милицию под утро о том, что ее муж пропал.
impresis la burleska atestilo pri tio, ke la koncernan
Николай Иванович не очень удивил следствие, nokton li pasigis en la balo ĉe Satano. Rakontante, выложив на стол шутовское удостоверение о
kiel li transportis en la aero la nudan
том, что он провел время на балу у сатаны. В
mastrumistinon de Margarita Nikolavna ien al ĉiuj
своих рассказах, как он возил по воздуху на
diabloj por bano en rivero, kaj kiel antaŭ tiu vojaĝo
себе голую домработницу Маргариты
Margarita Nikolavna senveste aperis en sia
Николаевны куда-то ко всем чертям на реку
fenestro, Nikolao Ivaniĉ iom deviis de la vero.
купаться и о предшествующем этому
Ekzemple, li opiniis senutila mencii, ke li venis en
появлении в окне обнаженной Маргариты
la dormoĉambron kun la forĵetita subrobo en la
Николаевны, Николай Иванович несколько
mano, aŭ ke li nomis Nataŝan Venera. Laŭ liaj
отступил от истины. Так, например, он не счел
vortoj, okazis tiel, ke Nataŝa elflugis tra la fenestro,
нужным упомянуть о том, что он явился в
lin ekrajdis kaj direktis for el Moskvo ...
спальню с выброшенной сорочкой в руках и
что называл Наташу венерой. По его словам
выходило, что Наташа вылетела из окна,
оседлала его и повлекла вон из Москвы...
— Повинуясь насилию, вынужден был
— Obeante la perforton, mi devis cedi, — diris
подчиниться, — рассказывал Николай
Nikolao Ivaniĉ. Sian rakonton li finis per la peto ne
Иванович и закончил свои россказни просьбой
komuniki eĉ unu vorton pri tio al lia edzino; kion
ни словом не сообщать об этом его супруге.
oni al li promesis.
Что и было ему обещано.
Показание Николая Ивановича дало
La depozicio de Nikolao Ivaniĉ ebligis konstati, ke
возможность установить, что Маргарита
Margarita Nikolavna, egale kiel ŝia mastrumistino
Николаевна, а равно также и ее домработница
Nataŝa, senspure malaperis. Oni faris aranĝojn por
Наташа исчезли без всякого следа. Были
ilin retrovi.
приняты меры к тому, чтобы их разыскать.
Так не прекращающимся ни на секунду
Tiel la eĉ por unu sekundo ne malstreĉiĝanta
следствием и ознаменовалось утро субботнего
enketado renkontis la matenon de la sabato. Dume
дня. В городе в это время возникали и
en la urbo estiĝadis kaj disfluadis tute maleblaj
расплывались совершенно невозможные слухи, onidiroj, en kiuj eta verero estis abunde garnita per в которых крошечная доля правды была
pompa mensogo. Oni rakontis, ke estis seanco en
изукрашена пышнейшим враньем. Говорили о
Varieteo, post kiu ĉiuj dumil spektantoj elkuris sur
том, что был сеанс в Варьете, после коего все
la straton vestite kiel Adamo kaj Eva antaŭ la falo,
две тысячи зрителей выскочили на улицу в чем ke ĉe la strato Sadovaja oni likvidis presejon de мать родила, что накрыли типографию
falsaj monbiletoj de magia speco, ke ia bando ŝtelis
фальшивых бумажек волшебного типа на
kvin fakestrojn en la Amuzdepartamento, sed ke la
Садовой улице, что какая-то шайка украла
milicio ĉiujn retrovis, kaj multe da aliaj aferoj,
пятерых заведующих в секторе развлечений, но kiujn ripeti estus eĉ malagrabla.
что милиция их сейчас же всех нашла, и многое
еще, чего даже повторять не хочется.
Между тем время приближалось к обеду, и
Proksimiĝis la tagmanĝa paŭzo, kaj tiam en la
тогда там, где велось следствие, раздался
enketejo ektintis la telefono. De Sadovaja oni
телефонный звонок. С Садовой сообщали, что
raportis, ke la malbeninda apartamento refoje
проклятая квартира опять подала признаки
aperigis vivosignojn. El interne malfermiĝis
жизни в ней. Было сказано, что в ней
fenestroj, aŭdiĝis kantado kaj pianmuziko, oni
открывали окна изнутри, что доносились из нее vidis nigran katon sidi sur fenestrobreto kaj sin звуки пианино и пения и что в окне видели
varmigi ĉe la suno.
сидящего на подоконнике и греющегося на
солнце черного кота.
Около четырех часов жаркого дня большая
Antaŭ la kvara horo de la varmega tago granda
компания мужчин, одетых в штатское,
kompanio de civile vestitaj viroj forlasis tri
высадилась из трех мащин, несколько не
aŭtomobilojn haltintajn je kelka distanco de la
доезжая до дома №302-бис по Садовой улице.
domo 302-bis, strato Sadovaja. La veturigita
Тут приехавшая большая группа разделилась
granda grupo tuj dividiĝis je du malgrandaj, el kiuj
на две маленьких, причем одна прошла через
la unu tra la pordega arko kaj la korto pasis rekte
подворотню дома и двор прямо в шестое
en la sesan ĉefenirejon, dum la alia malfermis la
парадное, а другая открыла обычно
normale najlitan pordeton de la malantaŭa enirejo,
заколоченную маленькую дверку, ведущую на
kaj ambaŭ grupoj, ĉiu per sia aparta ŝtuparo, ekiris
черный ход, и обе стали подниматься по
supren al la apartamento n-ro 50.
разным лестницам к квартире №50.
В это время Коровьев и Азазелло, причем
Intertempe Kerubjev kaj Azazello — Kerubjev
Коровьев в обычном своем наряде, а вовсе не
estis forlasinta la festenan frakon kaj surhavis sian
во фрачном праздничном, сидели в столовой
ordinaran vestaron — sidis en la manĝoĉambro de
квартиры, доканчивая завтрак. Воланд, по
la apartamento finante sian matenmanĝon. Voland,
своему обыкновению, находился в спальне, а
laŭ sia kutimo, estis en la dormoĉambro, kaj pri la
где был кот — неизвестно. Но судя по грохоту
kato informoj mankas. Tamen juĝante laŭ la
кастрюль, доносившемуся из кухни, можно
kaserola tintego venanta el la kuirejo oni rajtas
было допустить, что Бегемот находится именно supozi, ke Behemoto estis ĝuste tie, okupite pri sia там, валяя дурака, по своему обыкновению.
kutima stultumado.
— А что это за шаги такие на лестнице? —
— Nu, kio estas tiuj interesaj paŝoj sur la ŝtuparo?
Спросил Коровьев, поигрывая ложечкой в
— demandis Kerubjev, distrite turnante kulereton
чашке с черным кофе.
en sia taso kun nigra kafo.
— А это нас арестовывать идут, — ответил
— Nu, tie oni venas nin aresti, — respondis
Азазелло и выпил стопочку коньяку.
Azazello kaj eltrinkis glaseton da konjako.
— А, ну-ну, — ответил на это Коровьев.
— Ah, nu certe, certe, — diris Kerubjev.
Подымающиеся по парадной лестнице тем
La venantaj per la ĉefa ŝtuparo dume jam atingis la
временем уже были на площадке третьего
placeton de la tria etaĝo. Tie du tubistoj klopodadis
этажа. Там двое каких-то водопроводчиков
ĉirkaŭ vaporhejtila radiatoro. La avancantoj
возились с гармоникой парового отопления.
interŝanĝis kun la tubistoj signifoplenan rigardon.
Шедшие обменялись с водопроводчиками
выразительным взглядом.
— Все дома, — шепнул один из
— Ĉiuj hejme, — flustris unu el la tubistoj,
водопроводчиков, постукивая молотком по
batetante per martelo kontraŭ la tubo.
трубе.
Тогда шедший впереди откровенно вынул из-
Tiam la plej antaŭa viro senkaŝe eligis el sub sia
под пальто черный маузер, а другой, рядом с
mantelo nigran maŭzeron, dum alia, iranta apud li,
ним, — отмычки. Вообще, шедшие в квартиру
elpoŝigis dirkojn. Ĝenerale, la homoj irantaj en la
№50 были снаряжены как следует. У двух из
apartamenton n-ro 50 estis tre bone ekipitaj. Du el
них в карманах были тонкие, легко
ili havis en sia poŝo facile sterneblajn, maldikajn
разворачивающиеся шелковые сети. Еще у
silkajn retojn. Plua viro havis lazon, ankoraŭ unu
одного — аркан, еще у одного — марлевые
alia — gazmaskojn kaj ampolojn kun kloroformo.
маски и ампулы с хлороформом.
В одну секунду была открыта парадная дверь в Unu sekundo sufiĉis al la grupo por malfermi la квартиру №50, и все шедшие оказались в
ĉefpordon de la apartamento n-ro 50 kaj penetri en
передней, а хлопнувшая в это время в кухне
la antaŭĉambron; pordoklako, kiu je la sama
дверь показала, что вторая группа с черного
momento aŭdiĝis el la kuirejo, atestis ke ankaŭ la
хода подошла также своевременно.
dua grupo ĝustatempe atingis la apartamenton per
la malantaŭa enirejo.
На этот раз, если и не полная, то все же какая-
Eĉ se ne plena, do almenaŭ parta sukceso estis ĉi-
то удача была налицо. По всем комнатам
foje evidenta. Fulmrapide la du grupoj disiĝis,
мгновенно рассыпались люди и нигде никого
okupis ĉiujn ĉambrojn, kaj neniun ajn trovis; tamen
не нашли, но зато в столовой обнаружили
en la manĝoĉambro ili malkovris restaĵojn de
остатки только что, по-видимому, покинутого
sendube ĵus forlasita matenmanĝo, kaj en la salono
завтрака, а в гостиной на каминной полке,
sur la kamenbreto, apud kristala karafo, sidis
рядом с хрустальным кувшином, сидел
granda nigra virkato. Inter siaj piedoj ĝi tenis
громадный черный кот. Он держал в своих
primuson.
лапах примус.
В полном молчании вошедшие в гостиную
Absolute silentaj, la homoj venintaj en la salonon
созерцали этого кота в течение довольно
kontemplis la katon dum iom longa tempo.
долгого времени.
— М-да... Действительно здорово, — шепнул
— Hm jes ... vera eminentaĵo, — flustris unu el ili.
один из пришедших.
— Не шалю, никого не трогаю, починяю
— Ja mi ne petolas, neniun tuŝas, riparas mian
примус, — недружелюбно насупившись,
primuson, — diris la besto malafable rigardante la
проговорил кот, — и еще считаю долгом
venintojn, — kaj krome mi opinias mia devo vin
предупредить, что кот древнее и
averti, ke la kata raso estas antikva kaj netuŝebla.
неприкосновенное животное.
— Исключительно чистая работа, — шепнул
— Perfektega laboro, — flustris unu el la venintoj,
один из вошедших, а другой сказал громко и
dum alia diris laŭte kaj klare:
отчетливо:
— Ну-с, неприкосновенный
— Nun, netuŝebla kaj ventroparola kata moŝto,
чревовещательский кот, пожалуйте сюда.
degnu veni ĉi tien!
Развернулась и взвилась шелковая сеть, но
Tuj ekflugis kaj malfaldiĝis silka reto, sed la
бросавший ее, к полному удивлению всех,
lanĉinto, surprize por ĉiuj, maltrafis kaj kaptis per
промахнулся и захватил ею только кувшин,
ĝi nur la karafon, kiu tuj falis kaj tinte frakasiĝis.
который со звоном тут же и разбился.
— Ремиз, — заорал кот, — ура! — И тут он,
— Perdita preno! — blekegis la kato, — hura! —
отставив в сторону примус, выхватил из-за
metinte flanken la primuson la besto eligis de
спины браунинг. Он мигом навел его на
malantaŭ sia dorso braŭningon, tuj direktis ĝin al la
ближайшего к нему стоящего, но у того
plej proksime staranta, sed fajro ekŝprucis el ties
раньше, чем кот успел выстрелить, в руке
mano antaŭ ol la kato povus pafi, kaj post la
полыхнуло огнем, и вместе с выстрелом из
maŭzera krako la kato falis kap’antaŭe de la
маузера кот шлепнулся вниз головой с
kamenbreto sur la plankon, ellasinte la braŭningon
каминной полки на пол, уронив браунинг и
kaj faliginte la primuson.
бросив примус.
— Все кончено, — слабым голосом сказал кот
— Ĉio finitas, — per malforta voĉo diris la besto
и томно раскинулся в кровавой луже, —
kaj mole etendiĝis en sanga flako, — deiru por
отойдите от меня на секунду, дайте мне
momento, lasu min adiaŭi la teron. Ho mia amiko
попрощаться с землей. О мой друг Азазелло! — Azazello! — abunde sangante ĝemis la kato, — kie Простонал кот, истекая кровью, — где ты? —
vi estas? — pene ĝi turnis la rigardon de siaj
Кот завел угасающие глаза по направлению к
estingiĝantaj okuloj al la pordo de la
двери в столовую, — ты не пришел ко мне на
manĝoĉambro, — vi ne venis min helpi en tiu
помощь в момент неравного боя. Ты покинул
malegala batalo. Vi forlasis la malfeliĉan
бедного Бегемота, променяв его на стакан —
Behemoton, kiun vi perfidis por unu glaso da —
правда, очень хорошего — коньяку! Ну что же, verdire ja eminenta — konjako! Nu, mia morto пусть моя смерть ляжет на твою совесть, а я
pezu sur via konscienco! Mi testamentas al vi mian
завещаю тебе мой браунинг...
braŭningon ...
— Сеть, сеть, сеть, — беспокойно зашептали
— Reton, reton, reton, — oni nervoze flustradis
вокруг кота. Но сеть, черт знает почему,
ĉirkaŭ la kato. Tamen la reto, la diablo scias kial,
зацепилась у кого-то в кармане и не полезла
obstrukciĝis en ies poŝo kaj la provoj ĝin eligi
наружу.
restis vanaj.
— Единственно, что может спасти смертельно
— La sola, kio povas savi morte vunditan katon,
раненного кота, — проговорил кот, — это
— diris Behemoto, — estas gluto da benzino ...
глоток бензина... — И, воспользовавшись
Kaj profitante la ĝeneralan konfuzon, la kato fiksis
замешательством, он приложился к круглому
la muzelon sur la ronda aperturo de la primuso kaj
отверстию в примусе и напился бензину.
sattrinkis. Tuj ĉesis la sangofluo el sub la
Тотчас кровь из-под верхней левой лапы
maldekstra ŝultro. La kato resaltis viva kaj vigla,
перестала струиться. Кот вскочил живой и
krampis la primuson subbrake, kun ĝi hopis reen
бодрый, ухватив примус под мышку, сиганул с sur la kamenon, de tie, disŝirante la tapeton, ним обратно на камин, а оттуда, раздирая обои,
grimpis sur la muro kaj post du sekundoj jam sidis
полез по стене и через секунды две оказался
alte super la venintoj, sur la metala kurtenstango.
высоко над вошедшими, сидящим на
металлическом карнизе.
Вмиг руки вцепились в гардину и сорвали ее
Tuj manoj kroĉiĝis je la kurteno kaj forŝiris ĝin
вместе с карнизом, отчего солнце хлынуло в
kun la stango, pro kio la suno ektorentis en la ĵuse
затененную комнату. Но ни жульнически
ombroplenan ĉambron. Sed nek la fripone
выздоровевший кот, ни примус не упали вниз.
resaniĝinta kato, nek la primuso falis malsupren.
Кот, не расставаясь с примусом, ухитрился
Sen ellasi la primuson, la kato sukcesis transsaltegi
махнуть по воздуху и вскочить на люстру,
sur la lustron, pendantan de la centro de la plafono.
висящую в центре комнаты.
— Стремянку! — Крикнули снизу.
— Eskalon! — oni kriis de malsupre.
— Вызываю на дуэль! — Проорал кот,
— Ni duelu! — blekegis la kato, flugante super la
пролетая над головами на качающейся люстре, kapoj sur la svingiĝanta lustro; en ĝiaj piedoj и тут опять в лапах у него оказался браунинг, а reaperis la braŭningo, la primuson ĝi kroĉis inter la примус он пристроил между ветвями люстры.
lustrobranĉoj. La kato zorge celis kaj, plu
Кот прицелился и, летая, как маятник, над
pendolante super la kapoj de la venintoj, pafadis
головами пришедших, открыл по ним стрельбу. sur ilin. Bruego skuis la apartamenton. Sur la Грохот потряс квартиру. На пол посыпались
plankon hajlis kristalaj rompaĵoj de la lustro,
хрустальные осколки из люстры, треснуло
fendoradiaj steloj aperis sur la kamena spegulo,
звездами зеркало на камине, полетела
disŝprucadis stukpolvo, sur la planko saltetis
штукатурная пыль, запрыгали по полу
eluzitaj kuglingoj, frakasiĝis fenestroviroj, benzino
отработанные гильзы, полопались стекла в
verŝiĝis el la trapafita primuso. Nun jam ne temis
окнах, из простреленного примуса начало
pri la eventualo kapti la katon viva, la venintoj
брызгать бензином. Теперь уж не могло идти
trafe kaj furioze repafis el siaj maŭzeroj en la
речи о том, чтобы взять кота живым, и
kapon, en la ventron, en la bruston, en la dorson de
пришедшие метко и бешено стреляли ему в
la besto. La pafado kaŭzis panikon sur la asfalto en
ответ из маузеров в голову, в живот, в грудь и в la korto.
спину. Стрельба вызвала панику на асфальте во
дворе.
Но длилась эта стрельба очень недолго и сама
Sed la pafado daŭris tute ne longe kaj estingiĝis per
собою стала затихать. Дело в том, что ни коту,
si mem. Ĉar nek la katon nek la venintojn ĝi iel ajn
ни пришедшим она не причинила никакого
damaĝis. Ne nur neniu iĝis mortigita, ne estis eĉ
вреда. Никто не оказался не только убит, но
vunditoj; ĉiuj, kaj ankaŭ la kato, restis tute
даже ранен; все, в том числе и кот, остались
sendifektaj. Iu el la venintoj, por definitive pri tio
совершенно невредимыми. Кто-то из
certiĝi, pafis kvin kuglojn en la kapon de la
пришедших, чтобы это окончательно
malbeninda besto, kaj la kato vigle respondis,
проверить, выпустил штук пять в голову
malplenigante sur lin tutan magazenon. Kun la
окаянному животному, и кот бойко ответил
sama rezulto: neniu sentis eĉ malplejan efikon. La
целой обоймой. И то же самое — никакого
kato pendoletis sur la lustro, kies svingoj iom post
впечатления ни на кого это не произвело. Кот
iom malgrandiĝadis, ial blovis en la tubon de sia
покачивался в люстре, размахи которой все
braŭningo kaj kraĉetis sur sian piedon. La silente
уменьшались, дуя зачем-то в дуло браунинга и
starantaj malsupre mienis tute perpleksite. Tio estis
плюя себе на лапу. У стоящих внизу в
unika, aŭ almenaŭ unu el la plej maloftegaj, okazo,
молчании на лицах появилось выражение
kiam pafado montriĝis absolute senefika. Certe,
полного недоумения. Это был единственный,
oni povus allasi, ke la braŭningo de la kato estis
или один из единственных, случай, когда
speco de ludilo, tamen la maŭzeroj de la venintoj ja
стрельба оказалась совершенно
estis eksterdubaj. Koncerne la unuan vundon de la
недействительной. Можно было, конечно,
kato — pri tio jam oni povis konkludi senhezite, ĝi
допустить, что браунинг кота — какой-нибудь
estis nenio alia ol truko kaj fia simulaĵo, egale kiel
игрушечный, но о маузерах пришедших этого
la benzintrinkado.
уж никак нельзя было сказать. Первая же рана
кота, в чем уж, ясно, не было ни малейшего
сомнения, была не чем иным, как фокусом и
свинским притворством, равно как и питье
бензина.
Сделали еще одну попытку добыть кота. Был
Estis ankoraŭ unu provo kapti la katon. Oni ĵetis
брошен аркан, он зацепился за одну из свечей,
lazon, ĝi kroĉiĝis je unu el la kandeloj, la lustro
люстра сорвалась. Удар ее потряс, казалось,
falis kaj frakasiĝis. La puŝego ŝajnis skui la tutan
весь корпус дома, но толку от этого не
domon ĝis la fundamento, tamen tute senutile.
получилось. Присутствующих окатило
Rompaĵoj ŝprucis sur la ĉeestantojn, la kato
осколками, а кот перелетел по воздуху и уселся transflugis tra la aero kaj lokis sin alte sub la высоко под потолком на верхней части
plafono, sur la supra parto de la orizita kadro de la
золоченой рамы каминного зеркала. Он никуда kamena spegulo. La besto nenien intencis fuĝi, eĉ
не собирался удирать и даже, наоборот, сидя в
male, sidante en relativa sekuro, ĝi komencis
сравнительной безопасности, завел еще одну
novan oratoraĵon.
речь.
— Я совершенно не понимаю, — говорил он
— Mi tute ne komprenas, — ĝi diris de la supro,
сверху, — причин такого резкого обращения со — la motivojn por tia brutala traktado ...
мной...
И тут эту речь в самом начале перебил
Sed ĉi tiam la apenaŭ komencitan oratoraĵon
неизвестно откуда послышавшийся тяжелый
interrompis peza, nesciate de kie venanta baso:
низкий голос:
— Что происходит в квартире? Мне мешают
— Kio okazas en la apartamento? Mi estas
заниматься.
malhelpata en mia okupo.
Другой, неприятный и, гнусавый голос
Alia voĉo, malagrabla kaj nazsona, respondis:
отозвался:
— Ну, конечно, Бегемот, черт его возьми!
— Nature, estas Behemoto, la diablo prenu la
pajacaĉon!
Третий, дребезжащий, голос сказал:
Tria voĉo, tremetanta, diris:
— Мессир! Суббота. Солнце склоняется. Нам
— Messire, estas sabato. La suno kliniĝas. Jam
пора.
tempas.
— Извините, не могу больше беседовать, —
— Pardonu, mi ne povas daŭrigi la konversacion,
сказал кот с зеркала, — нам пора. — Он
— diris la kato de sur la spegulo, — jam tempas.
швырнул свой браунинг и выбил оба стекла в
— Ĝi forĵetis la braŭningon, frakasante ambaŭ
окне. Затем он плеснул вниз бензином, и этот
fenestrovitrojn. Poste la kato verŝis malsupren iom
бензин сам собою вспыхнул, выбросив волну
da benzino, la benzino per si mem ekbrulis kaj la
пламени до самого потолка.
flam’ondego atingis la plafonon.
Загорелось как-то необыкновенно, быстро и
La incendio disvastiĝis iel eksterordinare, kun
сильно, как не бывает даже при бензине.
rapidego kaj forto nekutimaj eĉ ĉe benzin’elverŝo.
Сейчас же задымились обои, загорелась
Tuj ekfumis la tapeto, sur la planko ekflamis la
сорванная гардина на полу и начали тлеть рамы deŝirita kurteno, ekbruletis la framoj de la в разбитых окнах. Кот спружинился, мяукнул,
frakasitaj fenestroj. La kato risorte kurbiĝis,
перемахнул с зеркала на подоконник и скрылся
miaŭis, saltegis de la spegulo sur la fenestrobreton
за ним вместе со своим примусом. Снаружи
kaj forglitis malantaŭ ĝin kun sia primuso. El
раздались выстрелы. Человек, сидящий на
ekstere ekaŭdiĝis pafoj. La viro, sin lokinta sur la
железной противопожарной лестнице на
fera incendia eskalo je la nivelo de la
уровне ювелиршиных окон, обстрелял кота,
juvelistvidvinaj fenestroj, plurfoje pafis al la kato
когда тот перелетал с подоконника на
dum ĝi saltegadis de unu fenestrobreto al alia sin
подоконник, направляясь к угловой
direktante al la angula defluila tubo de la domo,
водосточной трубе дома, построенного, как
konstruita, kiel jam estis menciite, krampoforme.
было сказано, покоем. По этой трубе кот
Per tiu tubo la kato grimpis sur la tegmenton.
взобрался на крышу.
Там его, к сожалению, также безрезультатно
Tie, bedaŭrinde same senrezulte, la beston alpafis
обстреляла охрана, стерегущая дымовые трубы, la homoj gardantaj la kamentubojn, kaj la kato и кот смылся в заходящем солнце, заливавшем
eklipsiĝis en la malalta suno inundanta la urbon.
город.
В квартире в это время вспыхнул паркет под
Dume en la apartamento la pargeto ekflamiĝis sub
ногами пришедших, и в огне, на том месте, где la piedoj de la venintoj, kaj en la fajro, sur la loko валялся с притворной раной кот, показался, все kie la kato kuŝaĉis simulante mortan vundon, более густея, труп бывшего барона Майгеля с
aperis, pli kaj pli dense materiiĝante, la kadavro de
задранным кверху подбородком, со
la eksbarono von Meigel, kun la mentono tirita
стеклянными глазами. Вытащить его уже не
supren kaj kun larĝe malfermitaj vitrecaj okuloj.
было возможности. Прыгая по горящим
Ĝin atingi oni jam ne povis. Saltante sur la
шашкам паркета, хлопая ладонями по
brulantaj pargeteroj, sin frapante per la manoj sur
дымящимся плечам и груди, бывшие в
la fumantajn bruston kaj ŝultrojn, la grupanoj
гостиной отступали в кабинет и переднюю. Те, okupintaj la salonon sin retiris en la kabineton kaj что были в столовой и спальне, выбежали через en la antaŭĉambron. Tiuj, kiuj estis en la
коридор. Прибежали и те, что были в кухне,
manĝoĉambro kaj en la dormoĉambro, eskapis tra
бросились в переднюю. Гостиная уже была
la koridoro. Ankaŭ tiuj, kiuj estis en la kuirejo,
полна огнем и дымом. Кто-то на ходу успел
alkuris kaj impetis en la antaŭĉambron. La salono
набрать телефонный номер пожарной части,
jam plenis je fajro kaj fumo. Preterkurante, iu
коротко крикнуть в трубку:
sukcesis diski la telefonnumeron de la
fajrobrigado, lakone krii en la aŭdilon:
— Садовая, триста два-бис!
— Sadovaja, tricent du bis!
Больше задерживаться было нельзя. Пламя
Maleblis plu resti ene. La flamo ŝprucis en la
выхлестнуло в переднюю. Дышать стало
antaŭĉambron. Spiri iĝis malfacila.
трудно.
Лишь только из разбитых окон заколдованной
Apenaŭ el la frakasitaj fenestroj de la sorĉita
квартиры выбило первые струйки дыма, во
apartamento aperis unuaj fumstrietoj, tuj en la
дворе послышались отчаянные человеческие
korto eksonis desperaj homkrioj:
крики:
— Пожар, пожар, горим!
— Fajro, fajro! Incendio!
В разных квартирах дома люди стали кричать в
En diversaj apartamentoj de la domo homoj kriis
телефоны:
en la telefonon:
— Садовая! Садовая, триста два-бис!
— Sadovaja! Sadovaja tricent du bis!
В то время, как на Садовой послышались
Je la momento, kiam de Sadovaja ekaŭdiĝis la
пугающие сердце колокольные удары на
korpremaj sonorilbatoj de sur la longaj ruĝaj
быстро несущихся со всех частей города
aŭtomobiloj, kiuj rapidis de ĉiuj partoj de la urbo,
красных длинных машинах, мечущиеся во
la homoj tumultantaj en la korto vidis forflugi, kun
дворе люди видели, как вместе с дымом из окна la fumo venanta el la fenestroj de la kvina etaĝo, tri пятого этажа вылетели три темных, как
siluetojn malhelajn, ŝajne virajn, kaj unu silueton
показалось, мужских силуэта и один силуэт
de nuda virino.
обнаженной женщины.
Глава 28. Последние
Ĉapitro 28 LA LASTAJ
похождения Коровьева и
AVENTUROJ DE KERUBJEV
Бегемота
KAJ BEHEMOTO
Были ли эти силуэты или они только
Ĉu la forflugantaj siluetoj estis realaĵo aŭ nura
померещились пораженным страхом жильцам
iluzio de la timkonsternitaj loĝantoj de la misŝanca
злосчастного дома на Садовой, конечно, с
domo ĉe Sadovaja, tion, kompreneble, oni neniam
точностью сказать нельзя. Если они были, куда scios tutcerte. Se ili estis realaj, neniu scias, kien ili они непосредственно отправились, также не
sin direktis tujsekve. Kie ili disiĝis, ankaŭ tion ni
знает никто. Где они разделились, мы также не ne povas diri, tamen ni scias, ke proksimume можем сказать, но мы знаем, что примерно
kvaronhoron post la komenco de la incendio ĉe
через четверть часа после начала пожара на
Sadovaja, longa civitano en kvadratita
Садовой, у зеркальных дверей торгсина на
vestokompleto aperis antaŭ la spegula pordo de
смоленском рынке появился длинный
Torgsin ĉe la Smolenska bazaro, akompanate de
гражданин в клетчатом костюме и с ним
granda nigra virkato.
черный крупный кот.
Ловко извиваясь среди прохожих, гражданин
Lerte serpentante la civitano sin traŝovis inter la
открыл наружную дверь магазина. Но тут
pasantoj kaj malfermis la eksteran pordon de la
маленький, костлявый и крайне
vendejo. Sed ĉi tiam malgranda osteca kaj
недоброжелательный швейцар преградил ему
ekstreme malafabla pordisto baris al li la vojon kaj
путь и раздраженно сказал:
incitite diris:
— С котами нельзя.
— Kun katoj oni ne enlasas.
— Я извиняюсь, — задребезжал длинный и
— Mi pardonpetas, — kraketaĉis la longulo
приложил узловатую руку к уху, как тугоухий,
metante sian tendenozan manon al la orelo, kiel
— с котами, вы говорите? А где же вы видите
surdetulo, ĉu «kun katoj» vi diris? Sed kie vi vidas
кота?
katon?
Швейцар выпучил глаза, и было отчего:
La pordisto elorbitigis la okulojn, kaj ne senkaŭze:
никакого кота у ног гражданина уже не
nenia kato estis ĉe la piedoj de la civitano,
оказалось, а из-за плеча его вместо этого уже
anstataŭe de malantaŭ lia ŝultro malpacience sin
высовывался и порывался в магазин толстяк в
elŝovis, volante eniri en la vendejon, dikulo kun
рваной кепке, действительно, немного
disŝirita kaskedo, kies vizaĝo efektive iom similis
смахивающий рожей на кота. В руках у
katan muzelon. En la mano la dikulo havis
толстяка имелся примус.
primuson.
Эта парочка посетителей почему-то не
La duopo ial malplaĉis al la mizantropo pordisto.
понравилась швейцару-мизантропу.
— У нас только на валюту, — прохрипел он,
— Ni vendas nur kontraŭ valuto, — li stertoris
раздраженно глядя из-под лохматых, как бы
kolere rigardante el sub la hirtaj, kvazaŭ de tineoj
молью изъеденных, сивых бровей.
tramanĝitaj, grizaj brovoj.
— Дорогой мой, — задребезжал длинный,
— Mia kara amiko, — ektintaĉis la longa civitano,
сверкая глазом из разбитого пенсне, — а откуда brilante per la okulo el sub la rompita nazumo, —
вам известно, что у меня ее нет? Вы судите по
kial vi opinias, ke mi ĝin ne havas? Ĉu vi juĝas laŭ
костюму? Никогда не делайте этого,
la vesto? Neniam tion faru, ho perlo de la
драгоценнейший страж! Вы можете ошибиться, gardistoj! Vi riskas erari, grave erari. Relegu, и притом весьма крупно. Перечтите еще раз
ekzemple, la historion de la fama halifo Harun-al-
хотя бы историю знаменитого калифа гарун-
Raŝido. Tamen ĉi kaze, provizore formetante tiun
аль-рашида. Но в данном случае, откидывая эту historion flanken, mi diru al vi, ke mi plendos pri историю временно в сторону, я хочу сказать
vi al via estro kaj rakontos al li iom da tiaj aferoj,
вам, что я нажалуюсь на вас заведующему и
ke vi probable devos adiaŭi vian postenon inter la
порасскажу ему о вас таких вещей, что не
brilaj spegulaj pordoj.
пришлось бы вам покинуть ваш пост между
сверкающими зеркальными дверями.
— У меня, может быть, полный примус
— Ja mia primuso eble plenplenas je valuto! —
валюты, — запальчиво встрял в разговор и
kvereleme enmiksiĝis la katsimila dikulo, energie
котообразный толстяк, так и прущий в магазин. sin puŝante en la vendejon. Malantaŭe jam
Сзади уже напирала и сердилась публика. С
senpacience premiĝis publiko. Kun malamego kaj
ненавистью и сомнением глядя на диковинную dubo rigardante la bizaran duopon, la pordisto парочку, швейцар посторонился, и наши
tamen liberigis la vojon, kaj niaj konatuloj,
знакомые, Коровьев и Бегемот, очутились в
Kerubjev kaj Behemoto, paŝis en la vendejon.
магазине.
Здесь они первым долгом осмотрелись, и затем Ene ilia unua zorgo estis rigardi ĉirkaŭen, post kio звонким голосом, слышным решительно во
Kerubjev deklaris per sonora voĉo aŭdebla en ĉiuj
всех углах, Коровьев объявил:
anguloj:
— Прекрасный магазин! Очень, очень хороший — Eminenta vendejo! Tre, tre bona vendejo.
магазин!
Публика от прилавков обернулась и почему-то
La publiko sin turnis disde la vendotabloj kaj ial
с изумлением поглядела на говорившего, хотя
mirigite rigardis la dirinton, kvankam lia laŭdo ja
хвалить магазин у того были все основания.
havis sufiĉan bazon.
Сотни штук ситцу богатейших расцветок
Centoj da indienpecoj de plej riĉaj koloraroj vidiĝis
виднелись в полочных клетках. За ними
en la bretarfakoj. Malantaŭ ili amasis kalikotoj,
громоздились миткали и шифоны и сукна
muslinoj, frakaj drapoj. En la perspektivo perdiĝis
фрачные. В перспективу уходили целые
senfinaj vicoj de ŝukartonoj, kaj kelkaj civitaninoj
штабеля коробок с обувью, и несколько
sidis sur nealtaj seĝoj, havante sian dekstran
гражданок сидели на низеньких стульчиках,
piedon en la malnova, uzita ŝuo, kaj la piedon
имея правую ногу в старой, потрепанной
maldekstran, en freŝa, brilanta modaĵo, per kiu ili
туфле, а левую — в новой сверкающей
zorgomiene stamfetis sur la tapiŝeton. Ie profunde,
лодочке, которой они и топали озабоченно в
malantaŭ angulo, ludis kaj kantis gramofonoj.
коврик. Где-то в глубине за углом пели и
играли патефоны.
Но, минуя все эти прелести, Коровьев и
Tamen Kerubjev kaj Behemoto preterpasis ĉiujn ĉi
Бегемот направились прямо к стыку
logaĵojn kaj iris rekte tien, kie la luksnutraĵa sekcio
гастрономического и кондитерского отделений. limis la sukeraĵan. Tie oni povis ĝui liberan Здесь было очень просторно, гражданки в
spacon: malkiel en la ŝtofsekcio, ĉe la vendotabloj
платочках и беретиках не напирали на
ne tumultis civitaninoj kun bereto aŭ kaptuketo.
прилавки, как в ситцевом отделении.
Низенький, совершенно квадратный человек,
Malalta, tute kvadratita vireto, ĝisblue razita,
бритый до синевы, в роговых очках, в
surhavanta kornajn okulvitrojn, tute novan,
новенькой шляпе, не измятой и без подтеков на neĉifitan ĉapelon kun senmakula rubando,
ленте, в сиреневом пальто и лайковых рыжих
malvokoloran surtuton kaj ruĝetajn glaceajn
перчатках, стоял у прилавка и что-то
gantojn, staris antaŭ la vendotablo kaj ordone ion
повелительно мычал. Продавец в чистом белом
muĝadis. Vendisto en pura blanka kitelo kaj kun
халате и синей шапочке обслуживал
blua ĉapeto priservis la malvan klienton. Per
сиреневого клиента. Острейшим ножом, очень
akrega tranĉilo, tre simila al tiu ŝtelita de Levio
похожим на нож, украденный Левием Матвеем, Mateo, li estis foriganta de la grasa, larmanta, он снимал с жирной плачущей розовой
rozkolora salmo ĝian serpentecan, arĝentbrilan
лососины ее похожую на змеиную с
haŭton.
серебристым отливом шкуру.
— И это отделение великолепно, —
— Ankaŭ ĉi tiu sekcio estas superba, — solene
торжественно признал Коровьев, — и
agnoskis Kerubjev, — kaj la alilandano estas
иностранец симпатичный, — он
simpatia.
благожелательно указал пальцем на сиреневую
спину.
— Нет, Фагот, нет, — задумчиво ответил
— Ne, Fagoto, ne, — respondis Behemoto
Бегемот, — ты, дружочек, ошибаешься. В лице pensoplena, — vi, amiĉjo, eraras. Al mi ŝajnas, ke
сиреневого джентльмена чего-то не хватает,
io mankas en la vizaĝo de la malva ĝentlemano.
по-моему.
Сиреневая спина вздрогнула, но, вероятно,
La malva dorso tremeris, sed tio probable estis
случайно, ибо не мог же иностранец понять то, koincido, ĉar la alilandano ja ne povis kompreni что говорили по-русски Коровьев и его
tion, kion ruslingve diris Kerubjev kaj lia
спутник.
akompananto.
— Кароши? — Строго спрашивал сиреневый
— Tŝu bon’? — severe demandis la malva kliento.
покупатель.
— Мировая, — отвечал продавец, кокетливо
— Superklasa, — respondis la vendisto, per la
ковыряя острием ножа под шкурой.
tranĉilo kokete disigante la haŭton.
— Кароши люблю, плохой — нет, — сурово
— La bon’ mi ŝatas, la malbon’ ne ŝatas, —
говорил иностранец.
malmilde diris la alilandano.
— Как же! — Восторженно отвечал продавец.
— Certe! — entuziasme respondis la vendisto.
Тут наши знакомые отошли от иностранца с
Ĉi tiam niaj amikoj forlasis la alilandanon kaj
его лососиной к краю кондитерского прилавка.
proksimiĝis al la rando de sukeraĵa vendotablo.
— Жарко сегодня, — обратился Коровьев к
— Varmegas hodiaŭ, — sin turnis Kerubjev al la
молоденькой, краснощекой продавщице и не
juna, ruĝvanga vendistino; ricevinte nenian
получил от нее никакого ответа на это. —
respondon, li demandis: — Po kiom, la
Почем мандарины? — Осведомился тогда у нее mandarinoj?
Коровьев.
— Тридцать копеек кило, — ответила
— Po tridek kopekoj por kiloo, — ŝi respondis.
продавщица.
— Все кусается, — вздохнув, заметил
— Teruraj prezoj, — suspiris Kerubjev, — ho
Коровьев, — эх, эх... — Он немного еще
ve ... — Post kelka pripensado li invitis sian
подумал и пригласил своего спутника: —
akompananton: — Manĝu, Behemoto.
кушай, Бегемот.
Толстяк взял свой примус под мышку, овладел
La dikulo ŝovis sian primuson sub la brakon,
верхним мандарином в пирамиде и, тут же со
forrabis la supran mandarinon de la piramido, tuj
шкурой сожравши его, принялся за второй.
ĝin forvoris kun la ŝelo kaj enigis la dentojn en
duan.
Продавщицу обуял смертельный ужас.
La vendistino teruriĝis.
— Вы с ума сошли! — Вскричала она, теряя
— Frenezulo! — ŝi ekkriis, perdante sian
свой румянец, — чек подавайте! Чек! — И она
vangruĝon, — donu al mi la kuponon! La
уронила конфетные щипцы.
kuponon! — kaj ŝi lasis fali la bombonan pinĉilon.
— Душенька, милочка, красавица, — засипел
— Mia koro, karulinjo, mia bela, — eksusuris
Коровьев, переваливаясь через прилавок и
Kerubjev sin klinante trans la vendotablon kaj
подмигивая продавщице, — не при валюте мы
palpebrumante al la vendistino, — ne kunhavas ni
сегодня... Ну что ты поделаешь! Но, клянусь
hodiaŭ valuton ... nu, kion fari! Sed, mi ĵuras, je la
вам, в следующий же раз, и уж никак не позже
sekva fojo, kaj certe ne pli malfrue ol lunde, ni
понедельника, отдадим все чистоганом. Мы
ĉion pagos kontante! Ja ni loĝas tute proksime, ĉe
здесь недалеко, на Садовой, где пожар.
Sadovaja, kie estas la incendio ...
Бегемот, проглотив третий мандарин, сунул
Behemoto, forglutinte trian mandarinon, ŝovis la
лапу в хитрое сооружение из шоколадных
ungegon en inĝenian konstruaĵon el ĉokoladaj
плиток, выдернул одну нижнюю, отчего,
tabuletoj, eltiris unu plej malsupran, sekve de kio,
конечно, все рухнуло, и проглотил ее вместе с
nature, la tuto ruiniĝis, kaj forglutis la tabuleton
золотой оберткой.
kun ĝia orpapera pakumo.
Продавцы за рыбным прилавком как окаменели La vendistoj ĉe la fiŝa vendotablo ŝajnis
со своими ножами в руках, сиреневый
ŝtoniĝintaj, la malva alilandano sin turnis al la
иностранец повернулся к грабителям, и тут же
rabistoj kaj tuj evidentiĝis, ke Behemoto
обнаружилось, что Бегемот не прав: у
malpravis: nenio mankis al la vizaĝo de la malvulo,
сиреневого не не хватало чего-то в лице, а,
eĉ male, en ĝi estis troaĵoj — pendaj vangoj kaj
наоборот, скорее было лишнее — висящие
forglitemaj okuloj.
щеки и бегающие глаза.
Совершенно пожелтев, продавщица тоскливо
Tute flaviĝinte, la vendistino angore kriis tra la tuta
прокричала на весь магазин:
vendejo:
— Палосич! Палосич!
— Pa’l’os’iĉ! Pa’l’os’iĉ!
Публика из ситцевого отделения повалила на
Responde al tiu krio el la ŝtofsekcio alfluis publiko.
этот крик, а Бегемот отошел от кондитерских
Behemoto forlasis la sukeraĵajn logojn, iris ŝovi
соблазнов и запустил лапу в бочку с надписью: siajn krifojn en barelon kun la surskribo: Elita
«Сельдь керченская отборная», вытащил
haringo de Kerĉo, eligis du fiŝojn, ilin forglutis kaj
парочку селедок и проглотил их, выплюнув
elkraĉis la vostojn.
хвосты.
— Палосич! — Повторился отчаянный крик за
— Pa’l’os’iĉ! — ripetiĝis la despera krio de
прилавком кондитерского, а за рыбным
malantaŭ la sukeraĵa vendotablo, kaj de la
прилавком гаркнул продавец в эспаньолке:
vendotablo fiŝa ekbojis vendisto kun pinta barbeto:
— Ты что же это делаешь, гад?!
— Sed kion vi faras, vipuro?!
Павел иосифович уже спешил к месту
Paŭlo Iosifoviĉ jam rapidis al la agadejo. Li estis
действия. Это был представительный мужчина
belstatura viro en pura blanka kitelo, simila al
в белом чистом халате, как хирург, и с
ĥirurgo, kun krajono elstaranta el la brusta poŝo.
карандашом, торчащим из кармана. Павел
Evidente, li estis homo sperta. Apenaŭ li ekvidis en
иосифович, видимо, был опытным человеком.
la buŝo de Behemoto la voston de la tria haringo, li
Увидев во рту у Бегемота хвост третьей
tuj ĉion komprenis, taksis la situacion kaj, sen
селедки, он вмиг оценил положение, все
implikiĝi en senutilajn disputojn kun la
решительно понял и, не вступая ни в какие
impertinentuloj, li svingis la manon, komandante
пререкания с нахалами, махнул вдаль рукой,
en la foron:
скомандовав:
— Свисти!
— Fajfu!
На угол смоленского из зеркальных дверей
La pordisto impetis el la spegulaj pordoj al la
вылетел швейцар и залился зловещим свистом. strat’angulo de la Smolenska bazaro kaj
Публика стала окружать негодяев, и тогда в
eltorentigis malbon’aŭguran fajfon. La publiko
дело вступил Коровьев.
ĉirkaŭis la du sentaŭgulojn, kaj ekagis Kerubjev.
— Граждане! — Вибрирующим тонким
— Civitanoj! — li kriis per alta tremanta voĉo, —
голосом прокричал он, — что же это делается?
kion do ni vidas ĉi tie? Kion? Permesu, ke mi
Ась? Позвольте вас об этом спросить! Бедный
demandu vin pri tio! Malriĉa homo, — Kerubjev
человек, — Коровьев подпустил дрожи в свой
pliigis la tremon de sia voĉo almontrante
голос и указал на Бегемота, немедленно
Behemoton, kiu tuj aranĝis ploreman fizionomion,
скроившего плаксивую физиономию, —
— malriĉa homo la tutan tagon riparas primusojn;
бедный человек целый день починяет примуса; li malsatiĝis ... sed de kie li havu valuton?
он проголодался... А откуда же ему взять
валюту?
Павел иосифович, обычно сдержанный и
Paŭlo Iosifoviĉ, homo kutime kvieta kaj
спокойный, крикнул на это сурово:
senemocia, respondis per kolera ekkrio:
— Ты это брось! — И махнул вдаль уже
— Vi ĉesigu ĉi tion! — kaj li refoje svingis foren,
нетерпеливо. Тогда трели у дверей загремели
jam malpacience. La triloj ĉe la pordo plivigliĝis.
повеселее.
Но Коровьев, не смущаясь выступлением павла Tamen Kerubjev, neniom konfuzite de la interveno иосифовича, продолжал:
de Paŭlo Iosifoviĉ, daŭrigis:
— Откуда? — Задаю я всем вопрос! Он
— De kie? Vin ĉiujn mi demandas! Li estas
истомлен голодом и жаждой! Ему жарко. Ну,
konsumita de malsato kaj soifo! Li suferas pro la
взял на пробу горемыка мандарин. И вся-то
varmego. Nu, prenis la mizerulo, simple por ĝin
цена этому мандарину три копейки. И вот они
gustumi, mandarinon. Kaj la tuta prezo de tiu
уж свистят, как соловьи весной в лесу,
mandarino estas ja ridinda, ne pli ol tri kopekoj.
тревожат милицию, отрывают ее от дела. А ему Kaj jen ili jam trilas, kiel printempaj najtingaloj en можно? А? — И тут Коровьев указал на
la arbaro, ili alarmas la milicion, ili malhelpas ĝin
сиреневого толстяка, отчего у того на лице
plenumi sian devon! Kaj li, ĉu li rajtas? Ĉu? —
выразилась сильнейшая тревога, — кто он
Kerubjev almontris la malvan dikulon, kies vizaĝo
такой? А? Откуда он приехал? Зачем? Скучали tuj esprimis plej vivan angoron, — kio li estas?
мы, что ли, без него? Приглашали мы его, что
Kio? De kie li venis? Por kiu celo? Ĉu ni sen li
ли? Конечно, — саркастически кривя рот, во
enuis? Ĉu ni lin invitis? Ja certe, — sarkasme
весь голос орал бывший регент, — он, видите
tordante sian buŝon plenvoĉe blekegis la eksa
ли, в парадном сиреневом костюме, от
kapelestro, — li, bonvolu vidi, surhavas belan
лососины весь распух, он весь набит валютой, а malvan vestokompleton, per la salmaĵo li sin нашему-то, нашему-то?! Горько мне! Горько!
grasigis, li tuta plenplenas je valuto! Sed ĉi tiu, la
Горько! — Завыл Коровьев, как шафер на
nia, kion faru la nia?! Amare al mi estas! Amare!
старинной свадьбе.
— ekhurlis Kernbjev, kiel la fianĉ’amiko en la
tradicia edziĝfesto.
вся эта глупейшая, бестактная и, вероятно,
Tiu stulta, sentakta kaj, supozeble, politike malutila
политически вредная вещь заставила гневно
parolado koler-tremigis Paŭlon Iosifoviĉ, sed —
содрогаться павла иосифовича, но, как это ни
mirinda afero — laŭ la rigardoj de la amasiĝinta
странно, по глазам столпившейся публики
publiko estis evidenta, ke en la koro de multaj ĝi
видно было, что в очень многих людях она
trovis resonon! Kaj kiam Behemoto, metinte al la
вызвала сочувствие! А когда Бегемот,
okuloj sian malpuran, truhavan manikon, tragedie
приложив грязный продранный рукав к глазу,
ekkriis:
воскликнул трагически:
— Спасибо, верный друг, заступился за
— Dankon, fidela amiko, viktimon vi defendas! —
пострадавшего! — Произошло чудо.
okazis miraklo. Kvieta kaj tute konvena
Приличнейший тихий старичок, одетый бедно, maljunuleto, vestita modeste tamen pure, la
но чистенько, старичок, покупавший три
maljunuleto aĉetanta tri migdalajn kukojn en la
миндальных пирожных в кондитерском
sukeraĵa sekcio, subite metamorfoziĝis. Batala
отделении, вдруг преобразился. Глаза его
fajro ekfulmis en liaj okuloj, li purpuriĝis, ĵetis sur
сверкнули боевым огнем, он побагровел,
la plankon la pakaĵeton kun la kukoj kaj kriis:
швырнул кулечек с пирожными на пол и
крикнул:
— Правда! — Детским тонким голосом. Затем
— Prave! — per maldika infana voĉo. Li ekposedis
он выхватил поднос, сбросив с него остатки
la pleton, forbalais de ĝi la reston de la ĉokolada
погубленной Бегемотом шоколадной
Ejfel-turo, ruinigita de Behemoto, svingis la
эйфелевой башни, взмахнул им, левой рукой
pleton, per la maldekstra mano forŝiris la ĉapelon
сорвал с иностранца шляпу, а правой с размаху disde la kapo de la alilandano kaj per la dekstra ударил подносом плашмя иностранца по
larĝamove kaj plate mallevis la pleton sur lian
плешивой голове. Прокатился такой звук,
kalvaĵon. Disruliĝis bruo, simila al tiu, kian estigas
какой бывает, когда с грузовика сбрасывают на
ferladaj folioj ĵetataj de kamiono sur la teron.
землю листовое железо. Толстяк, белея,
Paliĝante, la dikulo falis dors’antaŭe kaj sidiĝis en
повалился навзничь и сел в кадку с керченской la barelon kun la Kerĉa haringo, ŝpruciginte el ĝi сельдью, выбив из нее фонтан селедочного
gejseran kolonon de pekloakvo. Tuj okazis dua
рассола. Тут же стряслось и второе чудо.
miraklo. Trafalinte en la barelon, la malvulo
Сиреневый, провалившись в кадку, на чистом
ekkriis en perfekte pura rusa lingvo, sen eĉ
русском языке, без признаков какого-либо
malpleja fremda misprononco:
акцента, вскричал:
— Убивают! Милицию! Меня бандиты
— Murdo! Milicion! Banditoj min murdas!
убивают! — Очевидно, вследствие потрясения, Evidente, sekve de la suferita skuo li subite ricevis внезапно овладев до тех пор неизвестным ему
la kapablon paroli en antaŭe de li ne sciata fremda
языком.
lingvo.
Тогда прекратился свист швейцара, и в толпах
Je tiu momento ĉesis la fajfado de la pordisto, kaj
взволнованных покупателей замелькали,
en la ekscitita amaso de la klientoj aperis,
приближаясь, два милицейских шлема. Но
proksimiĝante, du milicianaj kaskoj. Sed, kiel en la
коварный Бегемот, как из шайки в бане
publika banejo oni verŝlavas la benkon el sia pelvo,
окатывают лавку, окатил из примуса
tiel la perfidulo Behemoto verŝegis benzinon el sia
кондитерский прилавок бензином, и он
primuso sur la sukeraĵan vendotablon kaj meme ĝi
вспыхнул сам собой. Пламя ударило кверху и
ekbrulis. La flamo saltis supren kaj kuris laŭ la
побежало вдоль прилавка, пожирая красивые
vendotablo forvorante la belajn paperrubandojn,
бумажные ленты на корзинках с фруктами.
kiuj ornamis la korbojn kun fruktoj. Ŝrikante, la
Продавщицы с визгом кинулись бежать из-за
vendistinoj impetis el malantaŭ la vendotablo, kaj
прилавка, и лишь только они выскочили из-за
apenaŭ ili forlasis la lokon, tuj ekbrulis la tolaj
него, вспыхнули полотняные шторы на окнах и
kurtenoj sur la fenestroj kaj la flamanta benzino
на полу загорелся бензин. Публика, сразу
disfluis sur la planko. La publiko eligis desperajn
подняв отчаянный крик, шарахнулась из
kriojn, ektorentis el la sukeraĵa sekcio malantaŭen,
кондитерского назад, смяв более ненужного
forportante la jam senutilan Paŭlon Iosifoviĉ; la
павла иосифовича, а из-за рыбного гуськом со
vendistoj de la fiŝa sekcio anservice kuris kun siaj
своими отточенными ножами рысью побежали akregaj tranĉiloj al la malantaŭa pordo. La malva к дверям черного хода продавцы. Сиреневый
civitano sin eligis el la barelo, tute trempite en la
гражданин, выдравшись из кадки, весь в
haringa suko li ruliĝis trans la salmon, kuŝantan sur
селедочной жиже, перевалился через семгу на
la vendotablo, kaj sekvis la gevendistojn. Ektintis
прилавке и последовал за ними. Зазвенели и
kaj ŝutiĝis vitroj de la spegula pordo, elpremitaj de
посыпались стекла в выходных зеркальных
la sin savanta hom’amaso, kaj la du fiuloj,
дверях, выдавленные спасающимися людьми, и Kerubjev kaj la voremulo Behemoto, ien
оба негодяя — и Коровьев, и обжора Бегемот
forŝteliĝis, sed kien — oni ne povis kompreni.
— куда-то девались, а куда — нельзя было
Vidintoj, kiuj ĉeestis la komencon de la incendio
понять. Потом уж очевидцы, присутствующие
en Torgsin ĉe la Smolenska bazaro, post kelka
при начале пожара в торгсине на смоленском,
tempo rakontadis, ke la du huliganoj flugis supren
рассказывали, что будто бы оба хулигана
al la plafono kaj tie krevis kvazaŭ infanaj
взлетели вверх под потолок и там будто бы
balonetoj. Tio, nature, estas tre duba, ke la afero
лопнули оба, как воздушные детские шары.
estus okazinta ĝuste tiel, sed, ho ve, mankas pli
Это, конечно, сомнительно, чтобы дело было
fidindaj informoj.
именно так, но чего не знаем, того не знаем.
Но знаем, что ровно через минуту после
Tamen ni precize scias, ke ekzakte unu minuton
происшествия на смоленском и Бегемот и
post la incidento ĉe la Smolenska bazaro,
Коровьев уже оказались на тротуаре бульвара,
Behemoto kaj Kerubjev jam troviĝis sur la
как раз напротив дома Грибоедовской тетки.
bulvarda trotuaro, ĝuste antaŭ la domo de la
Коровьев остановился у решетки и заговорил:
onklino de Gribojedov. Kerubjev haltis apud la
krado kaj diris:
— Ба! Да ведь это писательский дом. Знаешь,
— Ba! Sed tio ja estas la literaturista domo. Ĉu vi
Бегемот, я очень много хорошего и лестного
scias, Behemoto, pri tiu domo mi aŭdis multe da
слышал про этот дом. Обрати внимание, мой
bona kaj favora. Atentu tiun domon, mia amiko!
друг, на этот дом! Приятно думать о том, что
Estas plezuro pensi, ke kaŝite sub tiu tegmento
под этой крышей скрывается и вызревает целая
maturiĝas tuta amaso da talentoj.
бездна талантов.
— Как ананасы в оранжереях, — сказал
— Kiel ananasoj en forcejo, — diris Behemoto,
Бегемот и, чтобы получше полюбоваться на
kiu, por pli bone admiri la kremkoloran palaceton
кремовый дом с колоннами, влез на бетонное
kaj ĝiajn kolonojn, sin levis sur la betonan soklon
основание чугунной решетки.
de la fera krado.
— Совершенно верно, — согласился со своим
— Ĝuste tiel, — konsentis Kerubjev kun sia
неразлучным спутником Коровьев, — и
nedisigebla akompananto, — kaj dolĉa teruro
сладкая жуть подкатывает к сердцу, когда
plenigas onian koron, kiam oni pensas, ke en tiu
думаешь о том, что в этом доме сейчас
domo nun maturiĝas la aŭtoro de futura Donkihoto,
поспевает будующий автор «Дон Кихота», или
aŭ Faŭsto, aŭ, la diablo min prenu, de Malvivaj
«Фауста», или, черт меня побери, «Мертвых
animoj! Ĉu?
душ»! А?
— Страшно подумать, — подтвердил Бегемот.
— Animskua penso, — konfirmis Behemoto.
— Да, — продолжал Коровьев, —
— Jes, — daŭrigis Kerubjev, — mirindajn aferojn
удивительных вещей можно ожидать в
oni atendu el la forcejoj de tiu domo, ariginta sub
парниках этого дома, объединившего под
sia tegmento kelkajn milojn da abnegaciuloj,
своею кровлей несколько тысяч подвижников,
dediĉintaj sian tutan vivon al la servo de
решивших отдать беззаветно свою жизнь на
Melpomena, Polimnia kaj Talia. Imagu, kia bruo
служение мельпомене, полигимнии и талии. Ты leviĝos, kiam unu el ili, por komenci, prezentos al представляешь себе, какой поднимется шум,
la legantaro novan Revizoron, aŭ, almenaŭ, novan
когда кто-нибудь из них для начала
Eŭgenon Oneginovl
преподнесет читающей публике «Ревизора»
или, на самый худой конец, «Евгения
Онегина»!
— И очень просто. — Опять-таки подтвердил
— Tre klara afero, — refoje konfirmis Behemoto.
Бегемот.
— Да, — продолжал Коровьев и озабоченно
— Jes, — daŭrigis Kerubjev zorgmiene levante la
поднял палец, — но! Но, говорю я и повторяю
fingron, — sed! «Sed» mi diris, kaj mi ripetas tion:
это — но! Если на эти нежные тепличные
sed! Se tiujn delikatajn forcejajn plantojn ne atakos
растения не нападет какой-нибудь
ia mikroorganismo, se ĝi ne ronĝos ilin en la
микроорганизм, не подточит их в корне, если
radiko, se ili ne putriĝos! Ja tio okazas pri la
они не загниют! А это бывает с ананасами! Ой-
ananasoj. Ho jes, tio ja okazadas!
ой-ой, как бывает!
— Кстати, — осведомился Бегемот,
— Interalie, — diris Behemoto ŝovante sian
просовывая свою круглую голову через дыру в rondan kapon tra la krado, — kion ili faras tie sur решетке, — что это они делают на веранде?
la verando?
— Обедают, — объяснил Коровьев, — добавлю — Ili tagmanĝas, — klarigis Kerubjev, — al tio mi к этому, дорогой мой, что здесь очень недурной aldonu, mia kara, ke ĉi tie estas tute nemalbona kaj и недорогой ресторан. А я, между тем, как и
neniom multekosta restoracio. Alvorte, mi, kiel ĉiu
всякий турист перед дальнейшим
turisto antaŭ longa vojaĝo, sentas deziron manĝeti
путешествием, испытываю желание закусить и kaj trinki grandan kruĉon da glacia biero.
выпить большую ледяную кружку пива.
— И я тоже, — ответил Бегемот, и оба негодяя
— Ankaŭ mi, — respondis Bĉemoto, kaj la du
зашагали по асфальтовой дорожке под липами
fiuloj paŝis sur la asfalta aleo sub la tilioj rekte al la
прямо к веранде не чуявшего беды ресторана.
verando de la nenion antaŭsentanta restoracio.
Бледная и скучающая гражданка в белых
Pala kaj enuanta civitanino kun blankaj ŝtrumpetoj
носочках и белом же беретике с хвостиком
kaj same blanka vostethava bereto sidis sur
сидела на венском стуле у входа на веранду с
kanplektita seĝo ĉe la angulo de la verando, kie en
угла, там, где в зелени трельяжа было устроено la verdaĵo de la vitkrado estis aranĝita enireja входное отверстие. Перед нею на простом
aperturo. Antaŭ ŝi, sur simpla kuireja tablo, kuŝis
кухонном столе лежала толстая конторского
dika registrolibro, en kiun la civitanino por ia
типа книга, в которую гражданка, неизвестно
nesciata celo enskribis la nomojn de ĉiuj enirantaj
для каких причин, записывала входящих в
la restoracion. Ĝuste ŝi haltigis Kerubjevon kaj
ресторан. Этой именно гражданкой и были
Behemoton.
остановлены Коровьев и Бегемот.
— Ваши удостоверения? — Она с удивлением
— Viajn membrokartojn? — surprizite ŝi rigardis
глядела на пенсне Коровьева, а также и на
al la nazumo de Kerubjev, al la primuso de
примус Бегемота, и на разорванный Бегемотов
Behemoto, al la truo ĉe ties kubuto.
локоть.
— Приношу вам тысячу извинений, какие
— Mi prezentas al vi mil pardonpetojn, kiaj
удостоверения? — Спросил Коровьев,
membrokartoj? — demandis Kerubjev mirante.
удивляясь.
— Вы — писатели? — В свою очередь,
— Ĉu vi estas verkistoj? — siavice demandis la
спросила гражданка.
civitanino.
— Безусловно, — с достоинством ответил
— Sendube, — digne respondis Kerubjev.
Коровьев.
— Ваши удостоверения? — Повторила
— Viajn membrokartojn, — ŝi ripetis.
гражданка.
— Прелесть моя... — Начал нежно Коровьев.
— Mia ĉarma ... — tenere komencis Kerubjev.
— Я не прелесть, — перебила его гражданка.
— Mi ne estas ĉarma, — lin interrompis la
civitanino.
— О, как это жалко, — разочарованно сказал
— Domaĝe! — elrevigite diris Kerubjev, kaj
Коровьев и продолжал: — ну, что ж, если вам
daŭrigis: — Nu, se ne plaĉas al vi esti ĉarma — kio
не угодно быть прелестью, что было бы весьма ja estus tre agrabla — do, vi povas ne esti tia.
приятно, можете не быть ею. Так вот, чтобы
Tamen diru al mi: por konvinkiĝi ke Dostojevskij
убедиться в том, что достоевский — писатель,
estas verkisto, ĉu oni postululian membrokarton?
неужели же нужно спрашивать у него
Sufiĉas preni ajnajn kvin paĝojn el ajna lia romano,
удостоверение? Да возьмите вы любых пять
kaj sen malpleja membrokarto vi konvinkiĝos, ke
страниц из любого его романа, и без всякого
vi havas aferon kun verkisto. Cetere, verŝajne ne
удостоверения вы убедитесь, что имеете дело с havis li membrokarton! Kiel vi opinias? —
писателем. Да я полагаю, что у него и
Kerubjev sin turnis al Behemoto.
удостоверения-то никакого не было! Как ты
думаешь? — Обратился Коровьев к Бегемоту.
— Пари держу, что не было, — ответил тот,
— Mi vetas, ke li ne havis, — tiu respondis
ставя примус на стол рядом с книгой и вытирая metante la primuson sur la tablon apud la libro kaj пот рукою на закопченном лбу.
per la mano viŝante la ŝviton de la frunto nigriĝinta
en la fumo.
— Вы — не Достоевский, — сказала
— Vi ne estas Dostojevskij, — diris la civitanino
гражданка, сбиваемая с толку Коровьевым.
implikate en la sofistikon de Kerubjev.
— Ну, почем знать, почем знать, — ответил
— Nu, tio ne estas evidenta, — tiu respondis.
тот.
— Достоевский умер, — сказала гражданка, но — Dostojevskij mortis, — ne tute firme diris la как-то не очень уверенно.
civitanino.
— Протестую, — горячо воскликнул Бегемот.
— Mi protestas! — varmege ekkriis Behemoto, —
— Достоевский бессмертен!
Dostojevskij estas senmorta!
— Ваши удостоверения, граждане, — сказала
— Viajn membrokartojn, civitanoj, — diris la
гражданка.
civitanino.
— Помилуйте, это, в конце концов, смешно, — — Pardonon, sed tio, finfine, estas ridinda, —
не сдавался Коровьев, — вовсе не
obstinis Kerubjev, — ne per membrokarto ekkonas
удостоверением определяется писатель, а тем,
oni verkiston sed per tio, kion li verkas. Kiel vi
что он пишет! Почем вы знаете, какие замыслы
povas scii, kiaj planoj svarmas en mia kapo? Aŭ en
роятся у меня в голове? Или в этой голове? —
tiu kapo? — li almontris la kapon de Behemoto,
И он указал на голову Бегемота, с которой тот
kiu tuj deprenis sian kaskedon, kvazaŭ por lasi la
тотчас снял кепку, как бы для того, чтобы
civitaninon pli bone ĝin ekzameni.
гражданка могла получше осмотреть ее.
— Пропустите, граждане, — уже нервничая,
— Liberigu la vojon, civitanoj, — ŝi diris, jam
сказала она.
nervoza.
Коровьев и Бегемот посторонились и
Kerubjev kaj Behemoto forflankiĝis kaj lasis aliri
пропустили какого-то писателя в сером
verkiston en griza vestokompleto, sen kravato, en
костюме, в летней без галстука белой рубашке, blanka somera ĉemizo kies kolumo libere diskuŝis воротник которой широко лежал на воротнике
sur la jako, kun gazeto subbrake. La verkisto afable
пиджака, и с газетой под мышкой. Писатель
kapoklinis salutante la civitaninon, preterpase
приветливо кивнул гражданке, на ходу
desegnis en la al li prezentita libro malprecizan
поставил в подставленной ему книге какую-то
parafon kaj eniris la verandon.
закорючку и проследовал на веранду.
— Увы, не нам, не нам, — грустно заговорил
— Ho ve, ne por ni, ne por ni, — melankolie diris
Коровьев, — а ему достанется эта ледяная
Kerubjev, — sed por li estos tiu kruĉo da glacia
кружка пива, о которой мы, бедные скитальцы, biero, pri kiu ni, la du misŝancaj vaguloj, tiom так мечтали с тобой, положение наше печально
sopiris, nia situacio estas malĝoja kaj embarasa, kaj
и затруднительно, и я не знаю, как быть.
mi ne scias, kion ni faru.
Бегемот только горько развел руками и надел
Responde Behemoto nur amare disetendis la
кепку на круглую голову, поросшую густым
brakojn kaj remetis la kaskedon sur sian rondan
волосом, очень похожим на кошачью шерсть. И kapon, ĉirkaŭkreskitan de hararo mallonga kaj
в этот момент негромкий, но властный голос
densa, tre simila al la kata. Kaj je tiu momento
прозвучал над головой гражданки:
nelaŭta sed ordonema voĉo diris super la kapo de
la civitanino:
— Пропустите, Софья Павловна.
— Enlasu, Sofia Pavlovna.
Гражданка с книгой изумилась; в зелени
La librulino ekmiris; en la verdo de la vitkrado
трельяжа возникла белая фрачная грудь и
aperis la blanka fraka brusto kaj la pinta barbo de
клинообразная борода флибустьера. Он
la flibustro. Li direktis al la du aĉuloj afablan
приветливо глядел на двух сомнительных
rigardon, kaj eĉ pli ol tio, li invite gestis. La
оборванцев и, даже более того, делал им
aŭtoritato de Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ estis
пригласительные жесты. Авторитет
konsiderinda faktoro en la restoracio de li estrata,
Арчибальда Арчибальдовича был вещью,
kaj Sofia Pavlovna obeeme demandis Kerubjevon:
серьезно ощутимой в ресторане, которым он
заведовал, и Софья Павловна покорно спросила
у Коровьева:
— Как ваша фамилия?
— Kiu estas via familinomo?
— Панаев, — вежливо ответил тот. Гражданка
— Panajev, — tiu ĝentile respondis. La civitanino
записала эту фамилию и подняла
enskribis la familinomon kaj levis la demandan
вопросительный взор на Бегемота.
rigardon al Behemoto.
— Скабичевский, — пропищал тот, почему-то
— Skabiĉevskij, — miaŭis la dikulo, ial
указывая на свой примус. Софья Павловна
almontrante sian primuson. Sofia Pavlovna
записала и это и пододвинула книгу
enskribis ankaŭ ĉi tion kaj ŝovis la libron al la
посетителям, чтобы они расписались в ней.
vizitantoj por ke ili signaturu. Kontraŭ la nomo
Коровьев против Панаева написал
Panajev Kerubjev skribis Skabiĉevskij, kaj ĉe la
«Скабичевский», а Бегемот против
nomo Skabiĉevskij Behemoto skribis Panajev.
Скабичевского написал «Панаев». Арчибальд
Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ, definitive konsternante
Арчибальдович, совершенно поражая Софью
Sofian Pavlovnan, kun nerezistebla rideto kondukis
Павловну, обольстительно улыбаясь, повел
la gastojn al la plej bona tablo en la kontraŭa
гостей к лучшему столику в противоположном ekstremo de la verando, tien, kie kuŝis la plej densa конце веранды, туда, где лежала самая густая
ombro, al la tablo, apud kiu en unu el la vitkradaj
тень, к столику, возле которого весело играло
interspacoj gaje ludis la suno. Mire frapfrapante la
солнце в одном из прорезов трельяжной зелени. palpebrojn, Sofia Pavlovna longe ekzamenis la Софья же Павловна, моргая от изумления,
strangajn skribaĵojn de la neatenditaj vizitantoj.
долго изучала странные записи, сделанные
неожиданными посетителями в книге.
Официантов Арчибальд Арчибальдович удивил La kelnerojn Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ mirigis ne
не менее, чем Софью Павловну. Он лично
malpli ol Sofian Pavlovnan. Per siaj propraj manoj
отодвинул стул от столика, приглашая
li deŝovis seĝon de la tablo, invitante Kerubjevon
Коровьева сесть, мигнул одному, что-то
sidiĝi, palpebmmis al unu, ion flustris al alia, kaj la
шепнул другому, и два официанта засуетились
du kelneroj ekklopodis ĉirkaŭ la novaj gastoj, el
возле новых гостей, из которых один свой
kiuj la unu metis sian primuson sur la plankon
примус поставил рядом со своим порыжевшим apud sia rufiĝinta boteto. Tuj malaperis de la tablo ботинком на пол. Немедленно исчезла со стола la malnova flavmakula tablotuko; alia, blankega старая скатерть в желтых пятнах, в воздухе,
kiel beduena burnuso, amele kraketante malfaldiĝis
хрустя крахмалом, взметнулась белейшая, как
en la aero, dum Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ jam
бедуинский бурнус, другая, а Арчибальд
flustris nelaŭte sed tre esprimive:
Арчибальдович уже шептал тихо, но очень
выразительно, склоняясь к самому уху
Коровьева:
— Чем буду потчевать? Балычок имею
— Per kio mi vin regalu? Eminentan strugdorson
особенный... У архитекторского съезда
mi havas ... El la rezervo por la arkitekta
оторвал...
kongreso ...
— Вы... Э... Дайте нам вообще закусочку... Э...
— Vi ... eh ... donu al ni ĝenerale ... almanĝaĵojn ...
— Благожелательно промычал Коровьев,
eh ... — afable mekis Kerubjev, mole
раскидываясь на стуле.
malstreĉiĝante sur la dors’apogilo de sia seĝo.
— Понимаю, — закрывая глаза,
— Mi komprenas, — fermante la okulojn
многозначительно ответил Арчибальд
multsignife diris Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ.
Арчибальдович.
Увидев, как обращается с весьма
Vidante, kiel la restoraciestro traktas la pli ol
сомнительными посетителями шеф ресторана,
suspektindajn vizitantojn, la kelneroj forlasis ĉiujn
официанты отбросили всякие сомнения и
dubojn kaj serioze okupiĝis pri ili. Unu jam
принялись за дело серьезно. Один уже
prezentis alumeton al Behemoto, kiu elpoŝigis
подносил спичку Бегемоту, вынувшему из
cigaredstumpon kaj metis ĝin en la buŝon, la alia
кармана окурок и всунувшему его в рот, другой rapidis tintetante per la verda vitraĵaro, lokante подлетел, звеня зеленым стеклом и выставляя у antaŭ ĉiu telero po unu brandoglaseton, vinglason приборов рюмки, лафитники и тонкостенные
kaj fajnvandan pokalon, el kia tiel agrable trinkiĝas
бокалы, из которых так хорошо пьется нарзан
mineral’akvo sub la markezo ... ne, iom anticipante
под тентом... нет, забегая вперед, скажем...
ni diru ... trinkiĝis mineral’akvo sub la markezo de
Пился нарзан под тентом незабвенной
la etern-memora Gribojedova verando.
Грибоедовской веранды.
— Филейчиком из рябчика могу угостить, —
— Mi povas rekomendi tetraajn fileojn, — melodie
музыкально мурлыкал Арчибальд
ronronis Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ. La gasto kun la
Арчибальдович. Гость в треснувшем пенсне
fendita nazumo plene aprobadis la proponojn de la
полностью одобрял предложения командира
brigestro kaj bonvoleme lin rigardis tra la senutila
брига и благосклонно глядел на него сквозь
vitreto.
бесполезное стеклышко.
Обедающий за соседним столиком беллетрист
Ĉe la apuda tablo tagmanĝis la romanisto
петраков-суховей с супругой, доедавшей
Petrakov-Suhovej en kompanio de sia edzino,
свиной эскалоп, со свойственной всем
ĝuste finanta porkan stekon; kun la observemo,
писателям наблюдательностью заметил
propra al ĉiuj verkistoj, li rimarkis la klopodadon
ухаживания Арчибальда Арчибальдовича и
de Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ kaj tre, tre miris. Dume
очень удивился. А супруга его, очень
lia edzino, tre honorinda persono, eĉ rekte ekĵaluzis
почтенная дама, просто даже приревновала
pri la pirato kontraŭ Kerubjev, eĉ phirfoje ŝi batetis
пирата к Коровьеву и даже ложечкой
per la kulereto ... «Ĉu oni igos nin atendi?.. Ja
постучала... — И что ж это, дескать, нас
tempas surtabligi la glaciaĵon! Kio okazas?»
задерживают... Пора и мороженое подавать! В
чем дело?
Однако, послав Петраковой обольстительную
Tamen sendinte al Mme Petrakov forlogistan
улыбку, Арчибальд Арчибальдович направил к rideton, Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ direktis al ŝi ней официанта, а сам не покинул своих
kelneron, plu restante ĉe siaj karaj gastoj. Ah,
дорогих гостей. Ах, умен был Арчибальд
sagaca homo estis Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ! Kaj
Арчибальдович! А уж наблюдателен, пожалуй, observema — probable eĉ ne malpli ol la verkistoj.
не менее, чем и сами писатели. Арчибальд
Li sciis pri la seanco en Varieteo kaj pri multaj
Арчибальдович знал и о сеансе в Варьете, и о
aliaj okazaĵoj de la ĵusaj tagoj, li aŭdis onin paroli
многих других происшествиях этих дней,
pri tio, kaj — male ol la pliparto de la ceteraj
слышал, но, в противоположность другим,
aŭdintoj — li ne preteratentis la vortojn kvadratita
мимо ушей не пропустил ни слова
kaj kato. Li tuj divenis, kiuj estas liaj vizitantoj.
«клетчатый», ни слова «кот». Арчибальд
Kaj diveninte, li malvolis kvereli kun ili. Dum
Арчибальдович сразу догадался, кто его
Sofia Pavlovna, ŝi estis aranĝanta belan lristorion!
посетители. А догадавшись, натурально,
Ja kion ŝi elpensis, bari al tiuj du la vojon sur la
ссориться с ними не стал. А вот Софья
verandon! Cetere, kion oni de ŝi atendu ...
Павловна хороша! Ведь это надо же выдумать
— преграждать этим двум путь на веранду! А
впрочем, что с нее спрашивать.
Надменно тыча ложечкой в раскисающее
Orgojle puŝante la kulereton en la moliĝantan
сливочное мороженое, Петракова
kreman glaciaĵon, la verkistedzino malplezure
недовольными глазами глядела, как столик
observis la apudan tablon inter la du pajace vestitaj
перед двумя одетыми какими-то шутами
aĉuloj kvazaŭ persorĉe kovriĝi je manĝaĵoj.
гороховыми как бы по волшебству обрастает
Ĝisbrile lavitaj folioj jam malmergiĝas el vazeto
яствами. До блеска вымытые салатные листья
plena je freŝa kaviaro ... unu momento, kaj sur
уже торчали из вазы со свежей икрой... Миг, и
speciale alŝovita aparta tableto aperis nebultegita
появилось на специально пододвинутом
arĝenta sitelo ...
отдельном столике запотевшее серебряное
ведерко...
Лишь убедившись в том, что все сделано по
Nur certiĝinte, ke ĉio estas konvene farita, nur post
чести, лишь тогда, когда в руках официантов
ol li vidis alflugi, en la manoj de kelnero, kovritan
прилетела закрытая сковорода, в которой что-
paton, el kiu aŭdiĝis grumbleto, nur tiam Arĉibaldo
то ворчало, Арчибальд Арчибальдович
Arĉibaldoviĉ permesis al si forlasi la du misterajn
позволил себе покинуть двух загадочных
vizitantojn, antaŭe tamen ĝentile murmurinte al ili:
посетителей, да и то предварительно шепнув
им:
— Извините! На минутку! Лично пригляжу за
— Pardonon! Por unu minuteto! Mi persone
филейчиками.
prizorgu la fileojn.
Он отлетел от столика и скрылся во
Li forflirtis de la tablo kaj malaperis en la serva
внутреннем ходе ресторана. Если бы какой-
koridoro de la restoracio. Se iu observanto povus
нибудь наблюдатель мог проследить
vidi la sekvajn agojn de Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ, li,
дальнейшие действия Арчибальда
sendube, trovus ilin iom enigmaj.
Арчибальдовича, они, несомненно, показались
бы ему несколько загадочными.
Шеф отправился вовсе не на кухню наблюдать
La ĉefo neniel iris cn la kuirejon por prizorgi la
за филейчиками, а в кладовую ресторана. Он
fileojn, anstataŭe li sin direktis en la provizejon de
открыл ее своим ключом, закрылся в ней,
la restoracio. Li malfermis ĝin per sia ŝlosilo, sin
вынул из ларя со льдом осторожно, чтобы не
enŝlosis interne, singardeme, por ne makuli la
запачкать манжет, два увесистых балыка,
manumojn, li prenis el la glaciŝranko du pezajn
запаковал их в газетную бумагу, аккуратно
sunsekigitajn sturgojn, pakis ilin en gazetpaperon,
перевязал веревочкой и отложил в сторону.
lerte ĉirkaŭligis per ŝnureto kaj metis la pakaĵon
Затем в соседней комнате проверил, на месте
flanken. Poste en la najbara ĉambro li kontrolis, ĉu
ли его летнее пальто на шелковой подкладке и
liaj silkosubŝtofa somera surtuto kaj ĉapelo estas
шляпа, и лишь после этого проследовал в
en sia loko, kaj nur post tio iris en la kuirejon, kie
кухню, где повар старательно разделывал
la kuiristo zorge tranĉis la fileojn, promesitajn de la
обещанные гостям пиратом филейчики.
pirato al siaj gastoj.
Нужно сказать, что странного и загадочного во Endas diri, ke la agoj de Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ
всех действиях Арчибальда Арчибальдовича
estis neniom strangaj aŭ enigmaj, tiaj povus ilin
вовсе не было и странными такие действия мог rigardi nur observanto supraĵa. Tiuj agoj logike бы счесть лишь наблюдатель поверхностный.
sekvis el ĉio okazinta antaŭe. La informoj pri la
Поступки Арчибальда Арчибальдовича
ĵusaj eventoj kaj precipe — la fenomena antaŭflaro
совершенно логически вытекали из всего
de Arĉibaldo Arĉibaldoviĉ sugestis al la ĉefo de la
предыдущего. Знание последних событий, а
Gribojedova restoracio, ke la tagmanĝo de la du
главным образом — феноменальное чутье
klientoj estos kvankam ja luksa kaj abunda, tamen
Арчибальда Арчибальдовича подсказывали
ekstreme mallonga. Kaj la intuicio, neniam
шефу Грибоедовского ресторана, что обед его
trompinta la eksflibustron, ankaŭ ĉi foje lin ne
двух посетителей будет хотя и обилен и
trompis.
роскошен, но крайне непродолжителен. И
чутье, никогда не обманываюшее бывшего
флибустьера, не подвело его и на сей раз.
В то время как Коровьев и Бегемот чокались
Dum Kerubjev kaj Behemoto tintigis siajn
второй рюмкой прекрасной холодной
pokalojn plenajn je eminenta, duoble purigita, bone
московской двойной очистки водки, появился
malvarmigita vodko Moskovskaja, sur la verando
на веранде потный и взволнованный хроникер
aperis, tuta en ŝvito kaj ekscito, la lokkronikisto
боба кандалупский, известный в Москве своим Boĉjo Kandalupskij, fama en Moskvo pro sia
поразительным всеведением, и сейчас же
mirinda informiteco, kaj senceremonie sin sidigis
подсел к Петраковым. Положив свой
ĉe la Petrakovoj. Metinte sian ŝvelan tekon sur la
разбухший портфель на столик, боба
tablon, Boĉjo tuj ŝovis siajn lipojn en la orelojn de
немедленно всунул свои губы в ухо Петракову
la verkisto, kaj en ĝin ekflustris iajn tre logajn
и зашептал в него какие-то очень
aferojn. Mme Petrakov, turmentate de scivolo,
соблазнительные вещи. Мадам Петракова,
finfine prezentis sian orelon al la molaj dikaj lipoj
изнывая от любопытства, и свое ухо
de Boĉjo. Kaj li, fojfoje ĵetante ĉirkaŭen ŝtelistan
подставила к пухлым масленым губам бобы, а
rigardon, plu flustris seninterrompe, kaj oni povis
тот, изредка воровски оглядываясь, все шептал kapti nur kelkajn apartajn vortojn:
и шептал, и можно было расслышать
отдельные слова, вроде таких:
— Клянусь вам честью! На Садовой, на
— Je mia honorvorto! Ĉe Sadovaja, Sadovaja, —
Садовой, — боба еще больше снизил голос, —
Boĉjo ankoraŭ mallaŭtigis la voĉon, — la kugloj
не берут пули. Пули... Пули... Бензин, пожар...
nenion faras al ili ... kugloj ... kugloj ... benzino ...
Пули...
incendio ... kugloj...
— Вот этих бы врунов, которые
— La mensogulojn, kiuj disvastigas tiajn fiajn
распространяют гадкие слухи, — в
onidirojn, — indignigite Mme Petrakov lasis sian
негодовании несколько громче, чем хотел бы
kontralton korni iom pli laŭte ol tion dezirus
боба, загудела контральтовым голосом мадам
Boĉjo, — ja ilin endus prienketi! Nu, nenio estas
Петракова, — вот их бы следовало разъяснить! perdita, certe tiel estos! Oni ilin ordigos! Fi, kia Ну, ничего, так и будет, их приведут в порядок! malutila galimatio!
Какие вредные враки!
— Какие же враки, Антонида Порфирьевна! — — Kial do galimatio, Antonida Porfirievna?! —
Воскликнул огорченный неверием супруги
ekkriis Boĉjo ĉagrenite de la malkredemo de la
писателя боба и опять засвистел: — говорю
verkistedzino, kaj denove li eksusuris: — Ja mi
вам, пули не берут... А теперь пожар... Они по
diras al vi, la kugloj nenion faras al ili ... Kaj nun la
воздуху... По воздуху, — боба шипел, не
incendio ... Ili tra la aero ... tra la aero ... — Boĉjo
подозревая того, что те, о ком он рассказывает, ŝuŝis, sen supozi ke la ĉefroluloj de lia rakonto сидят рядом с ним, наслаждаясь его свистом.
sidas apude ĝuante lian sibladon. Cetere, tiu ĝuado
Впрочем, это наслаждение скоро прекратилось. baldaŭ finiĝis. El la serva koridoro de la restoracio Из внутреннего хода ресторана на веранду
sur la verandon impete venis tri viroj, streĉe zonitaj
стремительно вышли трое мужчин с туго
ĉe la talio, botvestitaj, kun revolvero en la mano.
перетянутыми ремнями талиями, в крагах и с
La plej antaŭa kriis timige kaj hele:
револьверами в руках. Передний крикнул
звонко и страшно:
— Ни с места! — И тотчас все трое открыли
— Senmove! — Kaj ĉiuj tri tuj komencis pafadon
стрельбу на веранде, целясь в голову
sur la verando, celante la kapojn de Kerubjev kaj
Коровьеву и Бегемоту. Оба обстреливаемые
Behemoto. Ambaŭ alpafatoj tuj aerdisiĝis, kaj
сейчас же растаяли в воздухе, а из примуса
fajrokolono ekŝpruĉis el la primuso rekte en la
ударил столб огня прямо в тент. Как бы
tolan markezon. Oscedanta faŭkego ŝajnis
зияющая пасть с черными краями появилась в
malfermiĝi en la markezo, ĝiaj nigraj rondoj
тенте и стала расползаться во все стороны.
dislarĝiĝis ĉiudirekte. La fajro saltis tra la
Огонь, проскочив сквозь нее, поднялся до
faŭkegon kaj atingis la tegmenton de la
самой крыши Грибоедовского дома. Лежащие
Gribojedova domo. En la dua etaĝo, paperujoj
на окне второго этажа папки с бумагами в
kuŝantaj sur la fenestrobreto de la redaktejo subite
комнате редакции вдруг вспыхнули, а за ними
ekflamiĝis, la fajro pasis sur la kurtenon, kaj
схватило штору, и тут огонь, гудя, как будто
zumante, kvazaŭ disblovate, kirle profundiĝis en la
кто-то его раздувал, столбами пошел внутрь
onklinan domon.
теткиного дома.
Через несколько секунд по асфальтовым
Post kelkaj sekundoj sur la asfaltaj aleoj
дорожкам, ведущим к чугунной решетке
kondukantaj al la fera krado de la bulvardo, de kie
бульвара, откуда в среду вечером пришел не
je la merkredo vespere venis, sen trovi ies ajn
понятый никем первый вестник несчастья
komprenon, la unua heroldo de la malfeliĉo, Ivano
Иванушка, теперь бежали недообедавшие
— nun forkuris nefinmanĝintaj verkistoj, kelneroj,
писатели, официанты, Софья Павловна, Боба,
Sofia Pavlovna, Boĉjo, la geedzoj Petrakov.
Петракова, Петраков.
Заблаговременно вышедший через боковой
Anticipe elirinte tra la flanka pordo, nenien
ход, никуда не убегая и никуда не спеша, как
forkurante kaj nenien rapidante, kiel ŝipestro, kiu
капитан, который обязан покинуть горящий
laste forlasas sian brulantan brigon, Arĉibaldo
бриг последним, стоял спокойный Арчибальд
Arĉibaldoviĉ kviete staris en sia silksubŝtofa
Арчибальдович в летнем пальто на шелковой
somera surtuto, kun la du sturgotraboj subbrake.
подкладке, с двумя балыковыми бревнами под
мышкой.
Глава 29. Судьба Мастера и
Ĉapitro 29 LA SORTO DE LA
Маргариты определена
MAJSTRO KAJ
MARGARITA DECIDIĜIS
На закате солнца высоко над городом на
Ĉe la sunsubiro du figuroj estis alte super la urbo,
каменной террасе одного из самых красивых
sur la masonita teraso de unu el la plej belaj
зданий в Москве, здания, построенного около
arkitekturaĵoj en Moskvo, konstruita antaŭ jarcento
полутораста лет назад, находились двое:
kaj duono; tiuj du estis Voland kaj Azazello. Oni
Воланд и Азазелло. Они не были видны снизу,
ne povis vidi ilin de malsupre, de la strato, ĉar
с улицы, так как их закрывала от ненужных
kontraŭ la malnecesaj rigardoj ilin ŝirmis
взоров балюстрада с гипсовыми вазами и
balustrado ornamita per gipsaj vazoj kaj gipsaj
гипсовыми цветами. Но им город был виден
floroj. Male, ili vidis la urbon preskaŭ ĝis ties
почти до самых краев.
limoj.
Воланд сидел на складном табурете, одетый в
Voland sidis sur faldebla tabureto, vestite per sia
черную свою сутану. Его длинная широкая
nigra sutano. Lia longa kaj larĝa spado estis
шпага была воткнута между двумя
plantita inter du disiĝintaj ŝtonplatoj de la teraso
рассекшимися плитами террасы вертикально,
formante sunhorloĝon. La ombro de la spado
так что получились солнечные часы. Тень
malrapide kaj nehaltigeble plilongiĝadis, rampante
шпаги медленно и неуклонно удлинялась,
al la nigraj ŝuoj de Satano. Metinte sian pintan
подползая к черным туфлям на ногах сатаны.
mentonon sur la pugnon, kurbiginte sin sur la
Положив острый подбородок на кулак,
tabureto kaj tirinte sub sin unu kruron, li senmove
скорчившись на табурете и поджав одну ногу
kontemplis la senmezuran amasegon de palacoj,
под себя, Воланд не отрываясь смотрел на
gigantaj domoj kaj malkonstruotaj kabanetoj.
необъятное сборище дворцов, гигантских
Azazello, forlasinte sian modernan vestaron —
домов и маленьких, обреченных на слом лачуг. jako, bulĉapelo, lakledaj ŝuoj — tuta en nigro, Азазелло, расставшись со своим современным
senmove staris apud sia sinjoro, same kiel li, fikse
нарядом, то есть пиджаком, котелком,
rigardante la urbon.
лакированными туфлями, одетый, как и
Воланд, в черное, неподвижно стоял невдалеке
от своего повелителя, так же как и он не
спуская глаз с города.
Воланд заговорил:
Voland ekparolis:
— Какой интересный город, не правда ли?
— Kia interesa urbo, ĉu?
Азазелло шевельнулся и ответил почтительно:
Azazello moviĝetis kaj respekte respondis:
— Мессир, мне больше нравится Рим!
— Messire, mi preferas Romon!
— Да, это дело вкуса, — ответил Воланд.
— Jes, tio estas afero de gusto, — diris Voland.
Через некоторое время опять раздался его
Post kelka tempo refoje aŭdiĝis lia voĉo:
голос:
— А отчего этот дым там, на бульваре?
— De kie venas tiu fumo, sur la bulvardo?
— Это горит Грибоедов, — ответил Азазелло.
— Tie brulas Gribojedovo, — respondis Azazello.
— Надо полагать, что это неразлучная парочка, — Verŝajne, ĝin vizitis tiu nedisigebla duopo, Коровьев и Бегемот, побывала там?
Kerubjev kaj Behemoto, ĉu?
— В этом нет никакого сомнения, мессир.
— Tio estas eksterduba, messire.
Опять наступило молчание, и оба находящихся Reestiĝis silento, kaj la du sur la teraso kontemplis на террасе глядели, как в окнах, повернутых на la disrompitan, blindige brilan sunon flamiĝi en la запад, в верхних этажах громад зажигалось
okcidenten rigardantaj fenestroj en la supraj etaĝoj
изломанное ослепительное солнце. Глаз
de la kolosaj domegoj. La okulo de Voland
Воланда горел так же, как одно из таких окон,
brilegis, kiel tia fenestro, kvankam li sidis dorse al
хотя Воланд был спиною к закату.
la sunsubiro.
Но тут что-то заставило Воланда отвернуться
Sed jen io lin igis forturni sin de la urbo kaj direkti
от города и обратить свое внимание на круглую sian atenton al la ronda turo, kiu situis malantaŭ lia башню, которая была у него за спиною на
dorso sur la tegmento. El ĝia muro venis
крыше. Из стены ее вышел оборванный,
argilmakulita malserena ĉifonulo, nigrabarba,
выпачканный в глине мрачный человек в
surhavanta ĥitonon kaj memfaritajn sandalojn.
хитоне, в самодельных сандалиях,
чернобородый.
— Ба! — Воскликнул Воланд, с насмешкой
— Ba! — ekkriis Voland, rikane rigardante al la
глядя на вошедшего, — менее всего можно
veninto, — malpleje oni atendus vidi cin ĉi tie! Kio
было ожидать тебя здесь! Ты с чем пожаловал,
venigis cin, ho seninvita kvankam ja antaŭvidita
незваный, но предвиденный гость?
gasto?
— Я к тебе, дух зла и повелитель теней, —
— Mi venis al ci, spirito de la malbono kaj reganto
ответил вошедший, исподлобья недружелюбно de la ombroj, — tiu respondis malafable rigardante глядя на Воланда.
Volandon el sub la kuntiritaj brovoj.
— Если ты ко мне, то почему же ты не
— Se ci venis al mi, do kial ci ne diras al mi
поздоровался со мной, бывший сборщик
«bonan tagon», ho eksimpostisto? — severe
податей? — Заговорил Воланд сурово.
demandis Voland.
— Потому что я не хочу, чтобы ты
— Ĉar mi malvolas ke ci havu bonan tagon, —
здравствовал, — ответил дерзко вошедший.
aŭdace respondis la veninto.
— Но тебе придется примириться с этим, —
— Tamen ci devos akcepti mian prosperon, —
возразил Воланд, и усмешка искривила его рот, obĵetis Voland, kaj ironia rideto tordis lian buŝon.
— не успел ты появиться на крыше, как уже
— Apenaŭ ci aperis sur la tegmento, tuj ci
сразу отвесил нелепость, и я тебе скажу, в чем
prezentas stultaĵon, kaj mi diros al ci, en kio ĝi
она, — в твоих интонациях. Ты произнес свои
konsistas: en la intonacio. Ci elparolis ciajn vortojn
слова так, как будто ты не признаешь теней, а
tiel, kvazaŭ ci malagnoskus la ombrojn, kaj ankaŭ
также и зла. Не будешь ли ты так добр
la malbonon. Ĉu ci tamen bonvolos pripensi la
подумать над вопросом: что бы делало твое
demandon: kion farus cia bono, se ne ekzistus la
добро, если бы не существовало зла, и как бы
malbono, kaj kiel aspektus la tero senigite je la
выглядела земля, если бы с нее исчезли тени?
ombroj? La ombrojn ja estigas la objektoj kaj la
Ведь тени получаются от предметов и людей.
homoj. Jen estas la ombro de mia spado. Sed estas
Вот тень от моей шпаги. Но бывают тени от
ja la ombroj de la arboj kaj de la vivuloj. Ĉu ci
деревьев и от живых существ. Не хочешь ли ты
volus kalvigi la tutan terglobon, forrazante ĉiujn
ободрать весь земной шар, снеся с него прочь
arbojn kaj ĉion vivan, pro cia fantazio ĝui la nudan
все деревья и все живое из-за твоей фантазии
lumon? Ci estas stulta.
наслаждаться голым светом? Ты глуп.
— Я не буду с тобой спорить, старый софист,
— Mi ne diskutos kun ci, maljuna sofisto, —
— ответил левий Матвей.
respondis Levio Mateo.
— Ты и не можешь со мной спорить, по той
— Ja ci ne povas kun mi diskuti, pro la kialo ĵus
причине, о которой я уже упомянул, — ты
menciita: ci estas stulta, — diris Voland, kaj
глуп, — ответил Воланд и спросил: — ну,
demandis: — nun diru mallonge, sen min lacigi,
говори кратко, не утомляя меня, зачем
kial vi venis?
появился?
— Он прислал меня.
— Li min sendis.
— Что же он велел передать тебе, раб?
— Kion do ci, sklavo, devas al mi komuniki?
— Я не раб, — все более озлобляясь, ответил
— Mi ne estas sklavo, — kun kreskanta kolero
Левий Матвей, — я его ученик.
respondis Levio Mateo, — mi estas lia disĉiplo.
— Мы говорим с тобой на разных языках, как
— Mi kaj ci, ni parolas en malsamaj lingvoj, kiel
всегда, — отозвался Воланд, — но вещи, о
ĉiam, — replikis Voland, — sed la aferoj pri laŭj
которых мы говорим, от этого не меняются.
ni parolas ne ŝanĝiĝas pro tio. Do ...
Итак...
— Он прочитал сочинение Мастера, —
— Li legis la verkon de la majstro, — diris Levio
заговорил Левий Матвей, — и просит тебя,
Mateo, — kaj li petas cin, ke ci kunprenu la
чтобы ты взял с собою Мастера и наградил его
majstron kaj rekompencu lin per la kvieto. Ĉu tio
покоем. Неужели это трудно тебе сделать, дух
estus malfacila por ci, ho spirito de la malbono?
зла?
— Мне ничего не трудно сделать, — ответил
— Nenio estas por mi malfacila, — respondis
Воланд, — и тебе это хорошо известно. — Он
Voland, — kaj ci bone tion scias. — Post mallonga
помолчал и добавил: — а что же вы не берете
medito li demandis: — Sed kial vi lin ne prenas ĉe
его к себе, в свет?
vin en la lumon?
— Он не заслужил света, он заслужил покой,
— Li ne meritis la lumon, li meritis la kvieton, —
— печальным голосом проговорил Левий.
malgaje diris Levio.
— Передай, что будет сделано, — ответил
— Diru al li, ke tiel estos farite, — respondis
Воланд и прибавил, причем глаз его вспыхнул: Voland; lia okulo ekfulmis kaj li diris: — Nun
— и покинь меня немедленно.
forlasu min senprokraste.
— Он просит, чтобы ту, которая любила и
— Li petas ke ankoraŭ ŝin, kiu amis kaj suferis pro
страдала из-за него, вы взяли бы тоже, — в
li, vi ankaŭ kunprenu, — unuafoje la voĉo de
первый раз моляще обратился левий к Воланду. Levio sonis petege.
— Без тебя бы мы никак не догадались об этом. — Sen ci ni neniel ekpensus pri tio. Iru.
Уходи.
Левий Матвей после этого исчез, а Воланд
Levio Mateo post tio malaperis. Voland vokis al si
подозвал к себе Азазелло и приказал ему:
Azazellon kaj ordonis al li:
— Лети к ним и все устрой.
— Flugu al ili kaj ĉion aranĝu.
Азазелло покинул террасу, и Воланд остался
Azazello forlasis la terason kaj Voland restis sola.
один. Но одиночество его не было
Tamen lia soleco ne daŭris longe. Sur la ŝtonplatoj
продолжительным. Послышался на плитах
de la teraso aŭdiĝis paŝoj, gajaj voĉoj, kaj antaŭ
террасы стук шагов и оживленные голоса, и
Voland prezentiĝis Kerubjev kaj Behemoto. Nun la
перед Воландом предстали Коровьев и
dikuio ne plu havis sian primuson, anstataŭe li estis
Бегемот. Но теперь примуса при толстяке не
ŝarĝita je plej diversaj objektoj. Ekzemple,
было, а нагружен он был другими предметами. subbrake li havis negrandan pejzaĝon en ora kadro, Так, под мышкой у него находился небольшой
de sur lia. antaŭbrako pendis bruldifektita kuirista
ландшафтик в золотой раме, через руку был
kitelo, kaj en la mano de la alia brako li tenis
перекинут поварской, наполовину обгоревший
kompletan salmon en la haŭto kaj kun la vosto.
халат, а в другой руке он держал цельную
Kerubjev kaj Behemoto forte odoris je brulaĵo, la
семгу в шкуре и с хвостом. От Коровьева и
muzelon de Behemoto kovris fulgomakuloj, la
Бегемота несло гарью, рожа Бегемота была в
kaskedo duone karboniĝis.
саже, а кепка наполовину обгорела.
— Салют, мессир, — прокричала неугомонная
— Saluton, messire, — kriis la senlaca duopo, kaj
парочка, и Бегемот замахал семгой.
Behemoto eksvingis la salmon.
— Очень хороши, — сказал Воланд.
— Tre belaj, — diris Voland.
— Мессир, вообразите, — закричал
— Messire, vi nur imagu, — ekscitite kaj gaje kriis
возбужденно и радостно Бегемот, — меня за
Behemoto, — oni prenis min por marodulo!
мародера приняли!
— Судя по принесенным тобою предметам, —
— Juĝante laŭ la objektoj de vi alportitaj, — diris
ответил Воланд, поглядывая на ландшафтик, — Voland rigardante la pejzaĝon, — vi efektive estas ты и есть мародер.
marodulo.
— Верите ли, мессир... — Задушевным голосом — Ĉu vi kredos, messire,.. — sincervoĉe ekparolis начал Бегемот.
Behemoto.
— Нет, не верю, — коротко ответил Воланд.
— Ne, mi ne kredas, — mallonge respondis
Voland.
— Мессир, клянусь, я делал героические
— Messire, mi ĵuras, mi faris heroaĵojn por savi
попытки спасти все, что было можно, и вот все, kiel eble plej multe, kaj jen ĉio savita.
что удалось отстоять.
— Ты лучше скажи, отчего Грибоедов
— Vi prefere diru, kial ekbrulis Gribojedovo? —
загорелся? — Спросил Воланд.
demandis Voland.
Оба, и Коровьев и Бегемот, развели руками,
Ambaŭ, Kerubjev kaj Behemoto, malĝoje
подняли глаза к небу, а Бегемот вскричал:
disetendis la brakojn kaj levis la okulojn al la ĉielo.
Beliemoto ekkriis:
— Не постигаю! Сидели мирно, совершенно
— Misteraĵo! Ni sidis kviete, pace manĝetis ... Kaj
тихо, закусывали... — И вдруг — трах, трах! —
subite pif! Paf! — aliĝis Kerubjev, — Pafoj!
Подхватил Коровьев, — выстрелы! Обезумев
Freneziĝinte pro la timo, ni ambaŭ kuris al la
от страха, мы с Бегемотом кинулись бежать на
bulvardo, la atakantoj nin sekvis, ni kuregis al
бульвар, преследователи за нами, мы кинулись Timirjazev!
к тимирязеву!
— Но чувство долга, — вступил Бегемот, —
— Sed la devkonscio, — reprenis Behemoto, —
побороло наш постыдный страх, и мы
venkis nian hontindan timon, kaj ni revenis!
вернулись!
— Ах, вы вернулись? — Сказал Воланд, — ну,
— Ah, vi revenis, ĉu? — diris Voland. — Nu
конечно, тогда здание сгорело дотла.
certe, sekve la konstruaĵo forbrulis ĝisfunde.
— Дотла! — Горестно подтвердил Коровьев, — — Ĝisfunde! — afliktite konfirmis Kerubjev, —
то есть буквально, мессир, дотла, как вы
tio estas, laŭvorte ĝisfunde, messire, ĝuste kiel vi
изволили метко выразиться. Одни головешки!
bonvolis trafege tion esprimi. Restis nenio krom
kelkaj karboniĝintaj brulstumpoj!
— Я устремился, — рассказывал Бегемот, — в
— Mi impetis, — rakontis Behemoto, — en la
зал заседаний, — это который с колоннами,
kunsidan salonon — tiun kun la kolonoj, messire
мессир, — рассчитывая вытащить что-нибудь
— movate de la espero elporti ion valoran. Ah,
ценное. Ах, мессир, моя жена, если б только
messire, mia edzino — se mi havus edzinon —
она у меня была, двадцать раз рисковала
dudek fojojn riskis vidviniĝi! Sed feliĉe, messire,
остаться вдовой! Но, к счастью, мессир, я не
mi ne estas edzigita, kaj mi diru al vi malkaŝe: mi
женат, и скажу вам прямо — счастлив, что не
estas feliĉa, ke mi ne estas edzigita. Ah, messire,
женат. Ах, мессир, можно ли променять
kiel oni povus ŝanĝi la dolĉan fraŭlan liberon
холостую свободу на тягостное ярмо!
kontraŭ la peza jugo!
— Опять началась какая-то чушь, — заметил
— Denove galimatio, — rimarkis Voland.
Воланд.
— Слушаю и продолжаю, — ответил кот, —
— Mi obeeme konsentas kaj daŭrigas, —
да-с, вот ландшафтик. Более ничего
respondis la kato, — do, la pejzaĝo. Nenion pluan
невозможно было унести из зала, пламя
eblis elporti el la salono, la flamo jam ŝprucis sur
ударило мне в лицо. Я побежал в кладовку,
mian vizaĝon. Mi kuris en la provizejon kaj savis
спас семгу. Я побежал в кухню, спас халат. Я
la salmon. Mi kuris en la kuirejon kaj savis la
считаю, мессир, что я сделал все, что мог, и не
kitelon. Mi opinias, messire, ke mi faris ĉion eblan,
понимаю, чем объясняется скептическое
mi ne povas kompreni, kion signifas la skeptika
выражение на вашем лице.
esprimo de via vizaĝo.
— А что делал Коровьев в то время, когда ты
— Kaj kion faris Kerubjev dum via marodado? —
мародерствовал? — Спросил Воланд.
demandis Voland.
— Я помогал пожарным, мессир, — ответил
— Mi helpis la fajrobrigadon, messire, —
Коровьев, указывая на разорванные брюки.
respondis Kerubjcv almontrante sian disŝiritan
pantalonon.
— Ах, если так, то, конечно, придется строить
— Ah, se estas tiel, do oni devos konstrui ĉion
новое здание.
denove.
— Оно будет построено, мессир, — отозвался
— Oni konstruos, messire, — diris Kerubjev, —
Коровьев, — смею уверить вас в этом.
permesu, ke mi vin certigu pri tio.
— Ну, что ж, остается пожелать, чтобы оно
— Nu, restas nur deziri, ke la nova konstruaĵo estu
было лучше прежнего, — заметил Воланд.
pli bona ol la antaŭa, — rimarkis Voland.
— Так и будет, мессир, — сказал Коровьев.
— Tiel estos, messire, — diris Kerubjev.
— Уж вы мне верьте, — добавил кот, — я
— Vi pri tio al mi kredu, — aldonis la kato, — ja
форменный пророк.
mi estas laŭregula profeto.
— Во всяком случае, мы явились, мессир, —
— Ĉiel ajn, ni estas ĉi tie, messire, kaj ni atendas
докладывал Коровьев, — и ждем ваших
viajn ordonojn, — raportis Kerubjev.
распоряжений.
Воланд поднялся с своего табурета, подошел к
Voland silente sin levis de la tabureto, aliris la
балюстраде и долго, молча, один,
balustradon kaj tie sola, turninte la dorson al sia
повернувшись спиной к своей свите, глядел
sekvantaro, longe rigardis la foron. Poste li revenis
вдаль. Потом он отошел от края, опять
de la rando, sin residigis sur la tabureton kaj diris:
опустился на свой табурет и сказал:
— Распоряжений никаких не будет — вы
— Estos neniaj ordonoj, vi faris ĉion kion vi povis,
исполнили все, что могли, и более в ваших
kaj ĉi momente mi ne bezonas viajn servojn. Vi
услугах я пока не нуждаюсь. Можете отдыхать. povas ripozi. Tuj venos fulmotondro, la lasta Сейчас придет гроза, последняя гроза, она
fulmotondro, ĝi finfaros ĉion finfarotan, kaj ni
довершит все, что нужно довершить, и мы
ekvojos.
тронемся в путь.
— Очень хорошо, мессир, — ответили оба
— Tre bone, messire, — respondis la du pajacoj
гаера и скрылись где-то за круглой
kaj foriris ien malantaŭ la ronda turo, okupanta la
центральной башней, расположенной в
mezon de la teraso.
середине террасы.
Гроза, о которой говорил Воланд, уже
La fulmotondro pri kiu parolis Voland jam
скоплялась на горизонте. Черная туча
densiĝis sur la horizonto. Nigra nubego leviĝis
поднялась на западе и до половины отрезала
okcidente, duonigis la sunon, poste kovris ĝin tute.
солнце. Потом она накрыла его целиком. На
Sur la teraso friskiĝis. Baldaŭ iĝis mallume.
террасе посвежело. Еще через некоторое время
стало темно.
Эта тьма, пришедшая с запада, накрыла
Tiu mallumo, veninta de la okcidento, kovris la
громадный город. Исчезли мосты, дворцы. Все egan urbon. Malaperis la pontoj, la palacoj. Ĉio пропало, как будто этого никогда не было на
malaperis, kvazaŭ ĝi neniam ekzistis en la mondo.
свете. Через все небо пробежала одна огненная La tutan ĉielon trakuris unu fajrofadeno. Poste bato нитка. Потом город потряс удар. Он
skuis la urbon. Ĝi ripetiĝis, komenciĝis la
повторился, и началась гроза. Воланд перестал
fulmotondro. Oni ne plu distingis Volandon en la
быть видим во мгле.
ŝtorma konfuzo.
Глава 30. Пора! Пора!
Ĉapitro 30 TEMPAS!
TEMPAS!
— Ты знаешь, — говорила Маргарита, — как
— Ĉu vi scias, — diris Margarita, — hieraŭ nokte,
раз когда ты заснул вчера ночью, я читала про
ĝuste kiam vi endormiĝis, mi legis pri la
тьму, которая пришла со Средиземного моря...
mallumego veninta de Mediteraneo ... kaj tiuj
И эти идолы, ах, золотые идолы. Они почему-
idoloj, ah, la oraj idoloj. Ial la tutan tempon ili ne
то мне все время не дают покоя. Мне кажется,
lasas min trankvila. Al mi ŝajnas, ke tuj ekpluvos.
что сейчас будет дождь. Ты чувствуешь, как
Ĉu vi sentas la friskon?
свежеет?
— Все это хорошо и мило, — отвечал Мастер,
— Ĉio ĉi estas tre bona kaj brava, — respondis la
куря и разбивая рукой дым, — и эти идолы, бог majstro fumante kaj per la mano disbatante la с ними, но что дальше получится, уж
fumon, — kaj la idoloj, Dio zorgu pri ili ... sed kio
решительно непонятно!
estos plu, tion mi tute ne komprenas!
Разговор этот шел на закате солнца, как раз
La interparolo estis dum la sunsubiro, ĝuste kiam
тогда, когда к Воланду явился Левий Матвей на Levio Mateo aperis antaŭ Voland sur la teraso. La террасе. Окошко подвала было открыто, и если fenestreto de la kelo estis malfermita, kaj se iu бы кто-нибудь заглянул в него, он удивился бы estus enrigardinta, lin surprizus la stranga aspekto тому, насколько странно выглядят
de la interparolantoj. Margarita surhavis nur la
разговаривающие. На Маргарите прямо на
nigran mantelon, metitan rekte sur la nudan
голое тело был накинут черный плащ, а Мастер korpon, kaj la majstro plu estis en sia malsanuleja был в своем больничном белье. Происходило
negliĝo. Tiu ekstravaganco havis simplan kialon:
это оттого, что Маргарите решительно нечего
Margarita ne povis surmeti ion alian, ĉar ĉiuj ŝiaj
было надеть, так как все ее вещи остались в
vestoj restis en la palaceto, kaj kvankam ĝi situis
особняке, и хоть этот особняк был очень
tuto proksime, tamen tien iri por preni siajn aĵojn
недалеко, конечно, нечего было и толковать о
estis afero absolute nepensebla. Koncerne la
том, чтобы пойти туда и взять там свои вещи. А majstron, kies vestaro retroviĝis en la ŝranko, Мастер, у которого все костюмы нашли в
kvazaŭ li neniam estus forestinta, li simple ne volis
шкафу, как будто Мастер никуда и не уезжал,
sin alivesti, elvolvante antaŭ Margarita sian
просто не желал одеваться, развивая перед
penson, ke tuj-tuje komenciĝos ia plej absurda
Маргаритой ту мысль, что вот-вот начнется
misaĵo. Cetere, li tamen estis razita, la unuan fojon
какая-то совершеннейшая чепуха. Правда, он
post tiu aŭtuna nokto (en la kliniko oni stopligis
был выбрит впервые, считая с той осенней
lian barbon per tondomaŝino).
ночи (в клинике бородку ему подстригали
машинкой).
Комната также имела очень странный вид, и
Ankaŭ la ĉambro aspektis tre strange, kaj orientiĝi
что-нибудь понять в хаосе ее было очень
en ĝia ĥaoso estis tre malfacile. Sur la tapiŝo kuŝis
трудно. На ковре лежали рукописи, они же
manuskriptoj, manuskriptoj okupis la sofon. En la
были и на диване. Валялась какая-то книжка
brakseĝo ĝibis la dorso de forlasita libro. Sur la
горбом в кресле. А на круглом столе был
ronda tablo estis primetita vespermanĝo kaj kelkaj
накрыт обед, и среди закусок стояло несколько boteloj staris inter almanĝaĵoj. Kiel estiĝis tiuj бутылок. Откуда взялись все эти яства и
delikataĵoj kaj vinoj sciis nek la majstro nek
напитки, было неизвестно и Маргарите и
Margarita. Vekiĝinte ili trovis ĉion ĉi preta sur la
Мастеру. Проснувшись, они все что застали
tablo.
уже на столе.
Проспав до субботнего заката, и Мастер, и его
Dorminte ĝis la sabata sunsubiro, kaj la majstro,
подруга чувствовали себя совершенно
kaj lia amikino sin sentis tute refortiĝintaj kaj
окрепшими, и только одно давало знать о
freŝaj, escepte nur unu postsignon de la hieraŭaj
вчерашних приключениях. У обоих немного
aventuroj: ilin ambaŭ malklare doloretis la
ныл левый висок. Со стороны же психики
maldekstra tempio. Aliflanke, konsiderindaj ŝanĝoj
изменения в обоих произошли очень большие,
okazis koncerne ilian psikon, tion povus konstati
как убедился бы всякий, кто мог бы
ĉiu, kiu estus subaŭskultinta ilian interparolon en la
подслушать разговор в подвальной квартире.
kela loĝejo. Tamen subaŭskultantoj ja ne estis. La
Но подслушать было решительно некому.
malgranda korto havis ĝuste tiun avantaĝon, ke ĝi
Дворик-то этот был тем и хорош, что всегда
ĉiam estis senhoma. Ĉiun tagon la saliko kaj la
был пуст. С каждым днем все сильнее
tilioj, verdiĝante trans la fenestro, verŝis pli
зеленеющие липы и ветла за окном источали
intensan printempan odoron, kaj kun kelkaj
весенний запах, и начинающийся ветерок
enblovoj de la ĵus komenciĝinta venteto ĝi penetris
заносил его в подвал.
en la kelon.
— Фу ты черт, — неожиданно воскликнул
— Nu, diable! — subite ekkriis la majstro, — se
Мастер, — ведь это, подумать только, — он
oni iomete pripensus ... — li estingis la
затушил окурок в пепельнице и сжал голову
cigaredstumpon en la cindrujo kaj premis la kapon
руками, — нет, послушай, ты же умный
inter la manoj, — aŭskultu, ja vi estas inteligenta
человек и сумасшедшей не была. Ты серьезно
homo kaj neniam estis freneza. Serioze, ĉu vi
уверена в том, что мы вчера были у сатаны?
certas, ke hieraŭ ni estis ĉe Satano?
— Совершенно серьезно, — ответила
— Serioze, mi certas, — respondis Margarita.
Маргарита.
— Конечно, конечно, — иронически заметил
— Nu jes, nu jes, — ironie diris la majstro, — nun,
Мастер, — теперь, стало быть, налицо вместо
resume, anstataŭ unu frenezulo estas du: kaj la
одного сумасшедшего двое! И муж и жена. —
edzo, kaj la edzino! — Li levis la manojn al la
Он воздел руки к небу и закричал: — нет, это
ĉielo kaj kriis: — Tio ... la diablo scias, kio ĝi
черт знает что такое, черт, черт, черт!
estas! La diablol.La diablo!
Вместо ответа Маргарита обрушилась на
Anstataŭ respondi Margarita falis sur la sofon,
диван, захохотала, заболтала босыми ногами и
ekridegis, eksvingis en la aero siajn nudajn krurojn
потом уж вскричала:
kaj poste ekkriis:
— Ой, не могу! Ой, не могу! Ты посмотри
— Ho, mi jam ne povas! Ho, mi jam ne povas! Se
только, на что ты похож!
vi vin vidus!
Отхохотавшись, пока Мастер сердито
La majstro konfuzite tiris supren sian malsanulejan
поддергивал больничные кальсоны, Маргарита kalsonon kaj Margarita, satrideginte, serioziĝis.
стала серьезной.
— Ты сейчас невольно сказал правду, —
— Pretervole vi ĵus diris la veron, — ŝi diris, — la
заговорила она, — черт знает, что такое, и черт, diablo ja scias, kio ĝi estas, kaj kredu al mi, la поверь мне, все устроит! — Глаза ее вдруг
diablo ĉion aranĝos! — Ŝiaj okuloj ekbrilis, ŝi salte
загорелись, она вскочила, затанцевала на месте leviĝis, komencis danceti surloke kaj kriadi: —
и стала вскрикивать: — как я счастлива, как я
Kiel mi estas feliĉa, feliĉa, feliĉa, ke mi kun li
счастлива, как я счастлива, что вступила с ним
kontraktis! Ho, diablo, diablo! Vi devos, mia kara,
в сделку! О, дьявол, дьявол! Придется вам, мой
vivi kun sorĉistino! — Ŝi ĵetis sin al la majstro,
милый, жить с ведьмой. — После этого она
brakumis lian kolon, kisis liajn lipojn, lian nazon,
кинулась к Мастеру, обхватила его шею и стала liajn vangojn. Bukloj de ŝiaj nearanĝitaj nigraj его целовать в губы, в нос, в щеки. Вихры
haroj blindigis la majstron, liaj vangoj kaj frunto
неприглаженных черных волос прыгали на
brulis sub la kisoj.
Мастере, и щеки и лоб его разгорались под
поцелуями.
— А ты действительно стала похожей на
— Jes, vere, nun vi similas sorĉistinon.
ведьму.
— А я этого и не отрицаю, — ответила
— Mi tion ja ne negas, — respondis Margarita, —
Маргарита, — я ведьма и очень этим довольна!
mi estas sorĉistino kaj mi tre kontentas pri tio!
— Ну, хорошо, — ответил Мастер, — ведьма
— Nu bone, — diris la majstro, — sorĉistino, do
так ведьма. Очень славно и роскошно! Меня,
estu sorĉistino. Tre brave kaj grandioze! Do, mi
стало быть, похитили из лечебницы! Тоже
estas elŝtelita el la kuracejo. Ankaŭ ĉi tio estas tre
очень мило. Вернули сюда, допустим и это...
ĉarma. Revenigita ĉi tien — plua afero, kiun ni ne
Предположим даже, что нас не хватятся, но
pridubu ... Ni eĉ supozu, ke neniu atentos nian
скажи ты мне ради всего святого, чем и как мы foreston ... tamen diru al mi, pro ĉio sankta, per kio будем жить? Говоря это, я забочусь о тебе,
kaj kiel ni vivos? Kredu al mi, mi parolas pri tio
поверь мне.
ĉar mi pensas pri vi.
В этот момент в оконце показались тупоносые
Je tiu momento trans la fenestro aperis stumpnazaj
ботинки и нижняя часть брюк в жилочку. Затем botetoj kaj la malsupra parto de alternfadena эти брюки согнулись в колене, и дневной свет
pantalono. La pantalono fleksiĝis ĉe la genuoj kaj
заслонил чей-то увесистый зад.
la taĝelon kaŝis ies peza postaĵo.
— Алоизий, ты дома? — Спросил голос где-то
— Alojzo, ĉu vi estas hejme? — demandis voĉo el
вверху над брюками, за окном.
ie super la pantalono, de trans la fenestro.
— Вот, начинается, — сказал Мастер.
— Jen, la misaĵoj komenciĝas, — diris la majstro.
— Алоизий? — Спросила Маргарита, подходя
— Ĉu Alojzo? — redemandis Margarita
ближе к окну, — его арестовали вчера. А кто
proksimiĝante al la fenestro, — oni arestis lin
его спрашивает? Как ваша фамилия?
liieraŭ. Sed kiu pri li demandas? Kiu estas via
nomo?
В то же мгновение колени и зад пропали, и
La genuoj kaj la postaĵo tuj malaperis, aŭdiĝis
слышно было, как стукнула калитка, после чего ekklako de la stratpordo, kaj ĉio renormaliĝis.
все пришло в норму. Маргарита повалилась на
Margarita falis sur la sofon kaj ridegis tiel, ke
диван и захохотала так, что слезы покатились у
larmoj ruliĝis el ŝiaj okuloj. Sed kiam ŝi kvietiĝis,
нее из глаз. Но когда она утихла, лицо ее
drasta ŝanĝo okazis pri ŝia mieno, ŝi ekparolis
сильнейшим образом изменилось, она
serioze, parolante, ŝi glitis de la sofo, rampis al la
заговорила серьезно и, говоря, сползла с
genuoj de la majstro kaj rigardante en liajn okulojn
дивана, подползла к коленям Мастера и, глядя
ŝi karesis lian kapon.
ему в глаза, стала гладить голову.
— Как ты страдал, как ты страдал, мой бедный! — Kiel vi suferis, mia kompatinda amiko, kiel vi Об этом знаю только я одна. Смотри, у тебя
suferis! Nur mi sola scias tion. Jen, vi havas
седые нитки в голове и вечная складка у губ.
blankajn fadenojn en la haroj, kaj tiun poreternan
Мой единственный, мой милый, не думай ни о
falton ĉe la lipoj. Mia kara, mia unika, ne pensu pri
чем. Тебе слишком много пришлось думать, и
io plua. Tro multe vi devis pensi, nun mi pensos
теперь буду думать я за тебя! И я ручаюсь тебе, por vi! Kaj mi ĵuras al vi, mi ĵuras, ke ĉio estos ручаюсь, что все будет ослепительно хорошо.
blindige bela.
— Я ничего и не боюсь, марго, — вдруг
— Sed mi nenion timas, Margot, — al ŝi subite
ответил ей Мастер и поднял голову и показался respondis la majstro kaj levis la kapon kaj ŝajnis al ей таким, каким был, когда сочинял то, чего
ŝi tia, kia li estis verkante pri la afero, de li neniam
никогда не видел, но о чем наверно знал, что
vidita, sed pri kiu li certe sciis ke ĝi ja estis, — kaj
оно было. — И не боюсь потому, что я все уже
tial mi nenion timas, ĉar jam ĉion mi spertis. Troe
испытал. Меня слишком пугали и ничем более
mi estis timigata, per nenio eblas min plie timigi.
напугать не могут. Но мне жалко тебя, марго,
Sed mi domaĝas vin, jen la embaraso! Jen kial mi
вот в чем фокус, вот почему я твержу об одном plu ripetadas pri tio sama. Rekonsciiĝu! Kial vi и том же. Опомнись! Зачем тебе ломать свою
fuŝu vian vivon kun malsanulo, kun mizerulo?
жизнь с больным и нищим? Вернись к себе!
Reiru ĉe vin! Mi vin domaĝas, tial mi ĝin diras.
Жалею тебя, потому это и говорю.
— Ах, ты, ты, — качая растрепанной головой,
— Ho! Vi, vi... — murmuris Margarita skuante
шептала Маргарита, — ах, ты, маловерный,
sian hirtan kapon, — vi, malgrandfidulo, vi,
несчастный человек. Я из-за тебя всю ночь
malfeliĉa homo. Pro vi hieraŭ la tutan nokton mi
вчера тряслась нагая, я потеряла свою природу skuiĝadis nuda, mi perdis mian naturon kaj
и заменила ее новой, несколько месяцев я
anstataŭigis ĝin je alia, plurajn monatojn mi pasigis
сидела в темной каморке и думала только про
en la malluma kamero pensante nur pri unu afero
одно — про грозу над Ершалаимом, я
— pri la fulmotondro super Jerŝalaim, mi elploris
выплакала все глаза, а теперь, когда
miajn okulojn, kaj nun, kiam sur nin falis la feliĉo,
обрушилось счастье, ты меня гонишь? Ну что
vi min forpelas! Bone, mi foriros, sed sciu, ke vi
ж, я уйду, я уйду, но знай, что ты жестокий
estas kruela homo! Ili dezertigis vian animon!
человек! Они опустошили тебе душу!
Горькая нежность поднялась к сердцу Мастера, Maldolĉa tenero leviĝis al la koro de la majstro kaj, и, неизвестно почему, он заплакал, уткнувшись
nesciate kial, li ekploris kaŝinte sian vizaĝon en la
в волосы Маргариты. Та, плача, шептала ему, и
haroj de Margarita. Ŝi, plorante, flustris al li, kaj
пальцы ее прыгали на висках Мастера.
ŝiaj fingroj saltetis sur la tempioj de la majstro:
— Да, нити, нити, на моих глазах покрывается
— Jes, fadenoj, blankaj fadenoj, mi vidas vian
снегом голова, ах, моя, моя много страдавшая
kapon kovriĝi per la neĝo, ah, kara, mia kara kapo,
голова. Смотри, какие у тебя глаза! В них
tiom suferinta. Rigardu viajn okulojn, kiajn vi
пустыня... А плечи, плечи с бременем...
havas okulojn! En ili estas dezerto ... Kaj la ŝultroj,
Искалечили, искалечили, — речь Маргариты
la peze ŝarĝitaj ŝultroj ... Kripligis, ili vin
становилась бессвязной, Маргарита
kripligis ... — la parolo de Margarita iĝis
содрогалась от плача.
senkohera, ŝin skuis plorsingultoj.
Тогда Мастер вытер глаза, поднял с колен
Tiam la majstro viŝis siajn okulojn, levis
Маргариту, встал и сам и твердо сказал:
Margaritan de la genuoj, mem surpiediĝis kaj firme
diris:
— Довольно! Ты меня пристыдила. Я никогда
— Sufiĉas! Vi min hontigis. Neniam mi refalos en
больше не допущу малодушия и не вернусь к
malkuraĝon, nek revenos al tiu demando, estu certa
этому вопросу, будь покойна. Я знаю, что мы
pri tio. Mi scias, ke ni ambaŭ estas viktimoj de
оба жертвы своей душевной болезни, которую, mensa malsano, kiun, eble, mi kontaĝis al vi ... Do, быть может, я передал тебе... Ну что же, вместе ni portu ĝin kune.
и понесем ее.
Маргарита приблизила губы к уху Мастера и
Margarita proksimigis siajn lipojn al la orelo de la
прошептала:
majstro kaj flustris:
— Клянусь тебе своею жизнью, клянусь
— Mi ĵuras al vi je via vivo, mi ĵuras je la de vi
угаданным тобою сыном звездочета, все будет
divenita filo de la astrologiisto, ke ĉio estos bona.
хорошо.
— Ну, и ладно, ладно, — отозвался Мастер и,
— Belege, belege, — respondis la majstro kaj,
засмеявшись, добавил: — конечно, когда люди ekridinte, li aldonis: — Nature, kiam homoj estas совершенно ограблены, как мы с тобой, они
tute prirabitaj, kiel vi kaj mi, ili serĉas savon ĉe la
ищут спасения у потусторонней силы! Ну, что
transmonda potenco! Konsentite, ni serĉu ĝin tie.
ж, согласен искать там.
— Ну вот, ну вот, теперь ты прежний, ты
— Ah! Jen, jen, finfine vi estas kiel antaŭe, vi
смеешься, — отвечала Маргарита, — и ну тебя ridas, — diris Margarita, — kaj iru al la diablo kun к черту с твоими учеными словами.
viaj kleraj vortoj. Transmonda aŭ ne transmonda,
Потустороннее или не потустороннее — не все ĉu tio ne estas tutegala? Mi estas malsata, — kaj ŝi ли это равно? Я хочу есть. И она потащила за
tiris lin je la mano al la tablo.
руку Мастера к столу.
— Я не уверен, что эта еда не провалится
— Mi ne certas, ĉu tiuj manĝaĵoj ne malaperos tuj
сейчас сквозь землю или не улетит в окно, —
ien sub la teron aŭ ne forflugos tra la fenestro, —
ответил тот, совершенно успокоившись.
diris la majstro tute trankviliĝinte.
— Она не улетит!
— Ili ne forflugos!
и в этот самый момент в оконце послышался
Kaj ĝuste je tiu momento el la fenestro aŭdiĝis
носовой голос:
nazsona voĉo:
— Мир вам.
— Pacon al vi.
Мастер вздрогнул, а привыкшая уже к
La majstro ekskuiĝis, dum Margarita, jam
необыкновенному Маргарита вскричала:
kutimiĝinta al la eksterordinara, ekkriis:
— Да это Азазелло! Ах, как это мило, как это
— Azazello! Ah, kiel agrable, kiel bone! — kaj
хорошо! — И, шепнув Мастеру: — вот видишь, flustrinte al la majstro: — Vi vidas, ili nin ne видишь, нас не оставляют! — Бросилась
forlasas! — ŝi kuris malŝlosi la pordon.
открывать.
— Ты хоть запахнись, — крикнул ей вслед
— Almenaŭ fermu vian mantelon! — postkriis al
Мастер.
ŝi la majstro.
— Плевала я на это, — ответила Маргарита
— Bagatelaĵo, — jam el la koridoro respondis
уже из коридорчика.
Margarita.
И вот уже Азазелло раскланивался, здоровался
Kaj jen Azazello sin klinas, salutas la majstron,
с Мастером, сверкал ему своим кривым глазом, brilas lia misa okulo, kaj Margarita ekkrias: а Маргарита восклицала:
— Ах, как я рада! Я никогда не была так рада в — Ah, kiel mi ĝojas! Neniam en mia vivo mi tiel жизни! Но простите, Азазелло, что я голая!
ĝojis! Sed vi pardonu, Azazello, ke mi estas nuda!
Азазелло просил не беспокоиться, уверял, что
Azazello petis ŝin ne zorgi pri tio, diris, ke li
он видел не только голых женщин, но даже
vidadis virinojn ne nur nudaj, sed ankaŭ tute
женщин с начисто содранной кожей, охотно
senhaŭtigitaj, volonte okupis lokon ĉe la tablo,
подсел к столу, предварительно поставив в
lasinte en la angulo apud la forno pakon envolvitan
угол у печки какой-то сверток в темной парче.
en malhelan brokaĵon.
Маргарита налила Азазелло коньяку, и он
Margarita verŝis al li konjakon, kaj li volonte ĝin
охотно выпил его. Мастер, не спуская с него
eltrinkis. La majstro sendeturne lin rigardis, foje-
глаз, изредка под столом тихонько щипал себе
foje pinĉante sian maldekstran manon. Sed la
кисть левой руки. Но щипки эти не помогали.
pinĉoj neniom helpis. Azazello ne aer-disiĝis, kaj,
Азазелло не растворялся в воздухе, да, сказать
verdire, tio ja ne estis necesa. Nenio timinda estis
по правде, в этом не было никакой
en tiu malalta rufetulo; jes ja, li havis albugon -sed
необходимости. Ничего страшного в
tiaĵon oni povas ricevi sen ajna sorĉo; jes, li estis
рыжеватом маленького роста человеке не было, ne tute ordinare vestita, per ia mantelo aŭ sutano разве только вот глаз с бельмом, но ведь это
— tamen, se rigore tion pripensi, ankaŭ tio ne estas
бывает и без всякого колдовства, разве что
senprecedenca. Kaj la konjakon li trinkis tre brave,
одежда не совсем обыкновенная — какая-то
kiel ĉiuj bonaj homoj, po tuta glaseto kaj sen
ряса или плащ, — опять-таки, если строго
almanĝeti. Pro tiu sama konjako zumo estiĝis en la
вдуматься, и это попадается. Коньяк он тоже
kapo de la majstro kaj li pensis:
ловко пил, как и все добрые люди, целыми
стопками и не закусывая. От этого самого
коньяку у Мастера зашумело в голове, и он
стал думать:
«Нет, Маргарита права! Конечно, передо мной
«Tamen, Margarita pravas! Certe antaŭ mi sidas
сидит посланник дьявола. Ведь я же сам не
sendito de la diablo. Ja mi mem antaŭ nelonge, je
далее как ночью позавчера доказывал Ивану о
la antaŭlasta nokto, persvadis Ivanon, ke ĝuste
том, что тот встретил на Патриарших именно
Satanon li renkontis ĉe la Patriarĥa — kaj jen, nun
сатану, а теперь почему-то испугался этой
min ial timigas tiu penso, mi komencas fantazii pri
мысли и начал что-то болтать о гипнотизерах и hipnotigantoj kaj halucinaĵoj. Kiaj, pro la diablo, галлюцинациях. Какие тут к черту
hipnotigantoj estu ĉi tie!..»
гипнотизеры!»
Он стал присматриваться к Азазелло и
Pli atente li rigardis Azazellon kaj konstatis, ke en
убедился в том, что в глазах у того виднеется
ties okuloj estas io trudita, ia dume retenata penso.
что-то принужденное, какая-то мысль, которую «Tio ne estas simpla vizito, li havas komision»; тот до поры до времени не выкладывает. «Он
pensis la majstro.
не просто с визитом, а появился он с каким-то
поручением», — думал Мастер.
Наблюдательность его ему не изменила.
Lia observemo lin ne trompis.
Выпив третью стопку коньяку, который на
Trinkinte sian trian glaseton da konjako, kiu
Азазелло не производил никакого действия,
alkoholaĵo neniel efikis Azazellon, la vizitanto
визитер заговорил так:
ekparolis tiele:
— А уютный подвальчик, черт меня возьми!
— Jen agrabla kelo, la diablo min prenu! Restas
Один только вопрос возникает, чего в нем
nur unu demando, kion oni tie faru, en tiu kelo?
делать, в этом подвальчике?
— Про то же самое я и говорю, —
— Ankaŭ mi diras ĝuste tion, — ekridis la majstro.
засмеявшись, ответил Мастер.
— Зачем вы меня тревожите, Азазелло? —
— Kial vi maltrankviligas min, Azazello? —
Спросила Маргарита, — как-нибудь!
dernandis Margarita, — iel ni ja vivos!
— Что вы, что вы, — вскричал Азазелло, — я и
— Pardonon, pardonon, — ekkriis Azazello, —
в мыслях не имел вас тревожить. Я и сам
neniel mi volis vin maltrankviligi. Mi mern diras:
говорюкак-нибудь. Да! Чуть не забыл, мессир
lel vi vivos. Ah, ne multe mankis ke mi forgesu ...
передавал вам привет, а также велел сказать,
messire ordonis ke mi transdonu al vi liajn saluton
что приглашает вас сделать с ним небольшую
kaj inviton fari kun li negrandan promenadon,
прогулку, если, конечно, вы пожелаете. Так что kompreneble, se vi tion deziras. Do, kion vi diros?
же вы на это скажете?
Маргарита под столом толкнула ногою
Sub la tablo Margarita per la piedo tuŝis la
Мастера.
majstron.
— С большим удовольствием, — ответил
— Kun granda plezuro, — respondis la majstro
Мастер, изучая Азазелло, а тот продолжал:
observante la vizaĝon de Azazello, dum tiu
daŭrigis:
— Мы надеемся, что и Маргарита Николаевна
— Ni esperas, ke ankaŭ Margarita Nikolavna ne
не откажется от этого?
malakceptos?
— Я-то уж наверное не откажусь, — сказала
— Mi, mi certe ne malakceptos, — diris Margarita,
Маргарита, и опять ее нога проехалась по ноге
kaj ŝia piedo refoje glitis sur la kruro de la majstro.
Мастера.
— Чудеснейшая вещь! — Воскликнул
— Admirinde! — ekkriis Azazello, — jen kion mi
Азазелло, — вот это я люблю. Раз-два и готово! ŝatas! Hop, hop kaj prete! Malkiel tiam en la Не то, что тогда в Александровском саду.
Aleksandra ĝardeno.
— Ах, не напоминайте мне, Азазелло! Я была
— Aĥ, ne parolu pri tio, Azazello! Tiam mi estis
глупа тогда. Да, впрочем, меня и нельзя строго
stulta. Cetere, mi ne meritas tro severan juĝon, ja
винить за это — ведь не каждый же день
ne ĉiun tagon oni renkontiĝas kun la malsankta
встречаешься с нечистой силой!
potenco!
— Еще бы, — подтверждал Азазелло, — если
— Certe, — konfirmis Azazello, — ĉiutage, tio ja
бы каждый день, это было бы приятно!
estus agrabla!
— Мне и самой нравится быстрота, —
— Ankaŭ mi ŝatas la rapidon, — ekscitite diris
говорила Маргарита возбужденно, — нравится Margarita, — la rapidon kaj la nudon. Kiel el
быстрота и нагота. Как из маузера — раз! Ах,
maŭzero — paf! Ah, kiel li celpafas, — ŝi ekkriis
как он стреляет, — вскричала Маргарита,
sin turnante al la majstro, — piksepo sub la
обращаясь к Мастеру, — семерка под
kuseno, kaj ajnan pikilon ... — Margarita estis
подушкой, и любое очко... — Маргарита
ebriiĝanta, ŝiaj okuloj brilis.
начинала пьянеть, отчего глаза у нее
разгорелись.
— И опять-таки забыл, — прокричал Азазелло, — Ankoraŭ unu aferon mi forgesis, — ekkriis
хлопнув себя по лбу, — совсем замотался. Ведь Azazello sin frapinte sur la frunton, — tiom da мессир прислал вам подарок, — тут он отнесся klopodoj mi havas, ke mi tute perdas la kapon! Ja именно к Мастеру, — бутылку вина. Прошу
messire sendis al vi donacon, — ĉi tiam li turnis
заметить, что это то самое вино, которое пил
sin speciale al la majstro, — botelon da vino.
прокуратор Иудеи. Фалернское вино.
Bonvolu atenti, ke ĝi estas tiu sama vino, kiun
trinkis la prokuratoro de Judeo. La Falerna vino.
Вполне естественно, что такая редкость
Nature, tia raraĵo vive interesis kaj la majstron kaj
вызвала большое внимание и Маргариты и
Margaritan. El la malhela ĉerka brokaĵo Azazello
Мастера. Азазелло извлек из куска темной
eligis kruĉon tegitan je ŝimo. Oni flaris la vinon,
гробовой парчи совершенно заплесневевший
oni verŝis ĝin en la glasojn, oni tra ĝi rigardis
кувшин. Вино нюхали, налили в стаканы,
kontraŭ la lumo estingiĝanta en la fenestro antaŭ la
глядели сквозь него на исчезающий перед
fulmotondro. Kaj oni vidis ĉion koloriĝi sange.
грозою свет в окне. Видели, как все
окрашивается в цвет крови.
— Здоровье Воланда! — Воскликнула
— Je la sano de Voland! — ekkriis Margarita
Маргарита, поднимая свой стакан.
levante sian glason.
Все трое приложились к стаканам и сделали по Ĉiuj tri portis sian glason al la lipoj kaj faris большому глотку. Тотчас предгрозовой свет
grandan gluton. Tuj la antaŭŝtorma lumo
начал гаснуть в глазах у Мастера, дыхание у
malheliĝis en la okuloj de la majstro, lia spiro
него перехватило, он почувствовал, что настает haltis paralizite, li sentis, ke venas lia fino. Li конец. Он еще видел, как смертельно
ankoraŭ vidis sian morte paliĝintan amikinon
побледневшая Маргарита, беспомощно
senhelpe etendi al li la brakojn, poste lasi la kapon
простирая к нему руки, роняет голову на стол, а fali sur la tablon, poste sinki sur la plankon.
потом сползает на пол.
— Отравитель, — успел еще крикнуть Мастер. — Venenisto, — ankoraŭ sukcesis krii la majstro.
Он хотел схватить нож со стола, чтобы ударить Li volis kapti tranĉilon de sur la tablo por ponardi Азазелло им, но рука его беспомощно
Azazellon, sed lia mano senforte glitis sur la
соскользнула со скатерти, все окружавшее
tablotuko, ĉio ĉirkaŭe iĝis nigra kaj poste tute
Мастера в подвале окрасилось в черный цвет, а malaperis.
потом и вовсе пропало. Он упал навзничь и,
падая, рассек себе кожу на виске об угол доски
бюро.
Когда отравленные затихли, Азазелло начал
Kiam la venenitoj kvietiĝis, Azazello ekagis. Unue
действовать. Первым делом он бросился в окно
li impetis eksteren tra la fenestro kaj post kelkaj
и через несколько мгновений был в особняке, в momentoj jam estis en la palaceto, kie loĝis котором жила Маргарита Николаевна. Всегда
Margarita Nikolavna. Ĉiam fidinda kaj diligenta, li
точный и аккуратный Азазелло хотел
volis kontroli, ĉu ĉio estas taŭge aranĝita. Kaj li
проверить, все ли исполнено, как нужно. И все
konstatis, ke ĉio ja estas en ordo. Li vidis edzinon,
оказалось в полном порядке. Азазелло видел,
malserenan, atendantan la revenon de sia edzo, paŝi
как мрачная, ожидающая возвращения мужа
el sia dormoĉambro, subite paliĝi, per konvulsia
женщина вышла из своей спальни, внезапно
movo meti la manon sur la koron. Senhelpe kriinte:
побледнела, схватилась за сердце и, крикнув
беспомощно:
— Наташа! Кто-нибудь... Ко мне! — Упала на
— Nataŝa! Iu ajn ... al mi! — ŝi falis sur la plankon
пол в гостиной, не дойдя до кабинета.
de la salono apud la pordo de la kabineto.
— Все в порядке, — сказал Азазелло. Через
— Ĉio ordas, — diris Azazello. Post unu momento
мгновение он был возле поверженных
li estis apud la faligitaj geamantoj. Margarita kuŝis
любовников. Маргарита лежала, уткнувшись
vizaĝe sur la tapiŝo. Per siaj feraj manoj Azazello
лицом в коврик. Своими железными руками
turnis ŝin kvazaŭ pupon kaj plantis sian rigardon en
Азазелло повернул ее как куклу, лицом к себе и ŝian vizaĝon. Sub liaj okuloj la vizaĝo de la вгляделся в нее. На его глазах лицо
venenitino estis ŝanĝiĝanta. Eĉ en la densiĝanta
отравленной менялось. Даже в наступавших
antaŭŝtorma krepusko videblis, ke ĝi perdas la
грозовых сумерках видно было, как исчезало ее efemeran strabismon sorĉistinan, la kruelecon kaj временное ведьмино косоглазие и жестокость и la troecon de la trajtoj. La vizaĝo de la mortintino буйность черт. Лицо покойной посветлело и,
heliĝis kaj fine ŝia rabbesta rikano nuddenta iĝis
наконец, смягчилось, и оскал ее стал не
virineca sufergrimaco. Tiam Azazello disigis ŝiajn
хищным, а просто женственным
kunpremitajn blankajn dentojn kaj verŝis en la
страдальческим оскалом. Тогда Азазелло
buŝon kelkajn gutojn da tiu sama vino, per kiu li
разжал ее белые зубы и влил в рот несколько
ŝin venenis. Ŝi ekspiris, sen lia helpo sidiĝis kaj
капель того самого вина, которым ее и отравил. malforte demandis:
Маргарита вздохнула, стала подниматься без
помощи Азазелло, села и слабо спросила:
— За что, Азазелло, за что? Что вы сделали со
— Kial, Azazello, kial? Kion mi faris al vi?
мною?
Она увидела лежащего Мастера, содрогнулась
Ŝi vidis la majstron kuŝi, ekskuiĝis kaj flustris:
и прошептала:
— Этого я не ожидала... Убийца!
— Tion mi ne atendis ... murdulo!
— Да нет же, нет, — ответил Азазелло, —
— Neniel, ne, ja tute ne, — respondis Azazello, —
сейчас он встанет. Ах, зачем вы так нервны!
tuj li ekstaros. Ah, kial vi estas tiel ncrvoza!
Маргарита поверила ему сразу, настолько
Margarita kredis al li sen heziti, tiel konvinka estis
убедителен был голос рыжего демона.
la voĉo de la rufa demono. Ŝi salte surpiediĝis,
Маргарита вскочила, сильная и живая, и
forta kaj viva, kaj helpis trinkigi vinon al la
помогла напоить лежащего вином. Открыв
kuŝanto. Malferminte la okulojn, tiu sombre
глаза, тот глянул мрачно и с ненавистью
rigardis kaj malamege ripetis sian lastan vorton:
повторил свое последнее слово:
— Отравитель...
— Venenisto ...
— Ах! Оскорбление является обычной
— Ah! Insulto estas la plej kutima rekompenco pro
наградой за хорошую работу, — ответил
bona laboro, — respondis Azazello, — ĉu vi estas
Азазелло, — неужели вы слепы? Но прозрейте
blinda? Retrovu do fine vian vidkapablon.
же скорей.
Тут Мастер поднялся, огляделся взором живым Ĉi tiam la majstro sin levis, ĵetis ĉirkaŭen rigardon и светлым и спросил:
vivan kaj serenan, kaj demandis:
— Что же означает это новое?
— Sed kion signifas tiu novo?
— Оно означает, — ответил Азазелло, — что
— Ĝi signifas, — respondis Azazello, — ke jam
вам пора. Уже гремит гроза, вы слышите?
tempas. Jam tondras, ĉu? Malheliĝas. La ĉevaloj
Темнеет. Кони роют землю, содрогается
stamfas, skuiĝas la malgranda ĝardeno. Adiaŭu la
маленький сад. Прощайтесь с подвалом,
kelon, rapide adiaŭu.
прощайтесь скорее.
— А, понимаю, — сказал Мастер, озираясь, —
— Ah, mi komprenas, — diris la majstro
вы нас убили, мы мертвы. Ах, как это умно!
rigardante ĉirkaŭen, — vi nin mortigis, ni estas
Как это вовремя! Теперь я понял все.
malvivaj. Aĥ, kiel tio estas inĝenia! Kiel
ĝustatempa! Nun mi komprenas ĉion.
— Ах, помилуйте, — ответил Азазелло, — вас
— Ho, pardonon, — respondis Azazello, — ĉu vin
ли я слышу? Ведь ваша подруга называет вас
mi aŭdas? Ja via amikino nomas vin majstro, ja vi
Мастером, ведь вы мыслите, как же вы можете
pensas, kiel do vi povus esti malviva? Ĉu por
быть мертвы? Разве для того, чтобы считать
konscii sin viva nepras sidi en kelo surhavante
себя живым, нужно непременно сидеть в
kitelon kaj malsanulejan kalsonon? Ridindaĵo!
подвале, имея на себе рубашку и больничные
кальсоны? Это смешно!
— Я понял все, что вы говорили, — вскричал
— Mi komprenis ĉion, kion vi diris, — ekkriis la
Мастер, — не продолжайте! Вы тысячу раз
majstro, — ne plu parolu! Miloble vi pravas.
правы.
— Великий Воланд, — стала вторить ему
— Voland! — aliĝis al li Margarita, — la granda
Маргарита, — великий Воланд! Он выдумал
Voland! Li ĉion elpensis multe pli bone ol mi. Sed
гораздо лучше, чем я. Но только роман, роман,
la romanon, — ŝi kriis al la majstro, — vian
— кричала она Мастеру, — роман возьми с
romanon prenu kun vi, kien ajn vi flugu.
собою, куда бы ты ни летел.
— Не надо, — ответил Мастер, — я помню его — Senbezone, — respondis la majstro, — mi ĝin
наизусть.
memoras parkere.
— Но ты ни слова... Ни слова из него не
— Ĉu neniun ... eĉ ne unu vorton el ĝi vi forgesos?
забудешь? — Спрашивала Маргарита,
— demandis Margarita sin premante al la majstro
прижимаясь к любовнику и вытирая кровь на
kaj forviŝante la sangon de lia vundita tempio.
его рассеченном виске.
— Не беспокойся! Я теперь ничего и никогда
— Estu trankvila. De nun mi neniam ion ajn
не забуду, — ответил тот.
forgesos, — li respondis.
— Тогда огонь! — Вскричал Азазелло, —
— Do, fajron, — ekkriis Azazello, — la fajro, de
огонь, с которого все началось и которым мы
kiu ĉio komenciĝis, kaj per kiu ni ĉion finas.
все заканчиваем.
— Огонь! — Страшно прокричала Маргарита.
— Fajron! — timige kriis Margarita. La kela
Оконце в подвале хлопнуло, ветром сбило
fenestro ekklakis, ventpuŝo ŝovis la kurtenon
штору в сторону. В небе прогремело весело и
flanken. En la ĉielo ektondris lakone kaj gaje.
кратко. Азазелло сунул руку с когтями в печку,
Azazello ŝovis sian grandkrifan manon en la
вытащил дымящуюся головню и поджег
fornon, eligis fumantan ŝtipon kaj ekbruligis la
скатерть на столе. Потом поджег пачку старых
tablotukon. Poste li ekbruligis stakon de malnovaj
газет на диване, а за нею рукопись и занавеску
gazetoj sur la sofo, poste manuskripton kaj la
на окне. Мастер, уже опьяненный будущей
kurtenon sur la fenestro. La majstro, jam ebriigita
скачкой, выбросил с полки какую-то книгу на
de la baldaŭa rajdo, ĵetis libron de breto sur la
стол, вспушил ее листы в горящей скатерти, и
tablon, hirtigis ĝiajn foliojn sur la brulanta
книга вспыхнула веселым огнем.
tablotuko, kaj la libro gaje ekflamiĝis.
— Гори, гори, прежняя жизнь!
— Brulu, forbrulu antaŭa vivo!
— Гори, страдание! — Кричала Маргарита.
— Brulu, sufero! — kriis Margarita.
Комната уже колыхалась в багровых столбах, и
La ĉambro jam ondis, plena je purpuraj fajrokirloj,
вместе с дымом выбежали из двери трое,
kaj kun la fumo la triopo eskapis tra la pordo kaj
поднялись по каменной лестнице вверх и
kuris per la masonita ŝtuparo supren en la
оказались во дворике. Первое, что они увидели malgrandan korton. La unua, kion ili tie vidis, estis там, это сидящую на земле кухарку
la kuiristino de la konstrurajtigito; ŝi sidis sur la
застройщика, возле нее валялся рассыпавшийся tero kaj ĉirkaŭe dise kuŝis malkolektiĝintaj
картофель и несколько пучков луку. Состояние
terpomoj kaj kelkaj cepfaskoj. La stato de la
кухарки было понятно. Трое черных коней
kuiristino estis tre komprenebla. Tri nigraj ĉevaloj
храпели у сарая, вздрагивали, взрывали
malpacience ronkis apud la ŝedo, tremeradis, per la
фонтанами землю. Маргарита вскочила первая, hufo skrapfosis kaj ŝprucigis la teron. Unua saltis за нею Азазелло, последним Мастер. Кухарка,
en la selon Margarita, poste Azazello, laste la
застонав, хотела поднять руку для крестного
majstro. La kuiristino ekĝemis kaj levis la manon
знамения, но Азазелло грозно закричал с седла: por fari kmcosignon, sed Azazello minace kriis de la selo:
— Отрежу руку! — Он свистнул, и кони, ломая — La manon mi fortranĉos! — Li fajfis kaj la
ветви лип, взвились и вонзились в низкую
ĉevaloj, rompante branĉojn de la tilioj, impetis
черную тучу. Тотчас из окошечка подвала
supren kaj profundiĝis en la malaltan nigran
повалил дым. Снизу донесся слабый, жалкий
ŝtormnubegon. Tuj el la fenestreto de la kelo
крик кухарки:
disverŝiĝis densa fumo. De malsupre venis, apenaŭ
aŭdeble, la mizera krio de la kuiristino:
— Горим!..
— Brulas!..
Кони уже неслись над крышами Москвы.
La ĉevaloj rapidis super la tegmentoj de Moskvo.
— Я хочу попрощаться с городом, —
— Mi volas adiaŭi la urbon ... — kriis la majstro al
прокричал Мастер Азазелло, который скакал
Azazello, kiu rajdis antaŭe. La resto de lia frazo
впереди. Гром съел окончание фразы Мастера.
perdiĝis en la tondro. Azazello kapjesis kaj lasis
Азазелло кивнул головою и пустил своего коня sian ĉevalon galopi. Renkonte al la rajdantoj
галопом. Навстречу летящим стремительно
impetis nubo, tamen ankoraŭ retenante sian
летела туча, но еще не брызгала дождем.
pluvon.
Они летели над бульваром, видели, как
Ili flugis super bulvardo, ili vidis malgrandajn
фигурки людей разбегаются, прячась от дождя. homfigurojn diskuri sin savante kontraŭ la pluvo.
Падали первые капли. Они пролетели над
Falis la unuaj gutoj. Ili superflugis fumon — la
дымом — всем, что осталось от Грибоедова.
solan postrestaĵon de Gribojedovo. Ili flugis super
Они летели над городом, который уже заливала la urbo jam inundata de la mallumo. Fulmoj
темнота. Над ними вспыхивали молнии. Потом ekbriladis super ili. Poste la tegmentojn anstataŭis крыши сменились зеленью. Тогда только
verdo. Nur de tiam ektorentis la pluvego kaj
хлынул дождь и превратил летящих в три
transformis la flugantojn en tri grandegajn
огромных пузыря в воде.
akvobobelojn.
Маргарите было уже знакомо ощущение
Margarita jam konis la sensaĵon de flugo, sed ĝi
полета, а Мастеру — нет, и он подивился тому, estis nova por la majstro, kaj lin mirigis tio, kiel как быстро они оказались у цели, у того, с кем
rapide ili proksimiĝis al la celo, al la homo kiun li
он хотел попрощаться, потому что больше ему
volis adiaŭi, ĉar li havis neniun alian por adiaŭi.
не с кем было прощаться. Он узнал сразу в
Tra la pluvvualo li tuj rekonis la klinikon de
пелене дождя здание клиники Стравинского,
profesoro Stravinskij, la riveron kaj la alibordan
реку и очень хорошо изученный им бор на
pin’arbaron, tiel detale de li studitan. Ili alteriĝis
другом берегу. Они снизились в роще на
sur maldensejo en bosko, apud la kliniko.
поляне, недалеко от клиники.
— Я подожду вас здесь, — прокричал
— Mi vin atendos ĉi tie, — kriis Azazello metinte
Азазелло, сложив руки щитком, то освещаясь
la manojn en formo de voĉtubo, jen prilumate de
молниями, то пропадая в серой пелене, —
fulmo, jen perdiĝante en la griza vualo, — adiaŭu,
прощайтесь, но скорее.
tamen rapide!
Мастер и Маргарита соскочили с седел и
La majstro kaj Margarita salte elseliĝis kaj flugis
полетели, мелькая, как водяные тени, через
intermite videblaj, kiel akvaj ombroj, tra la ĝardeno
клинический сад. Еще через мгновение Мастер de la kliniko. Post momento la majstro per rutina привычной рукой отодвигал балконную
movo estis malfermanta la balkonkradon de la
решетку в комнате №117-й, Маргарита
ĉambro n-ro 117, Margarita lin sekvis. Ili eniris ĉe
следовала за ним. Они вошли к Иванушке,
Ivaĉjon, nevideblaj kaj nerimarkitaj, dum la
невидимые и незамеченные, во время грохота и krakbruego kaj la muĝado de la fulmotondro. La воя грозы. Мастер остановился возле кровати.
majstro haltis apud la lito. Ivaĉjo kuŝis senmove,
Иванушка лежал неподвижно, как и тогда,
kiel antaŭe, kiam li unuafoje observis
когда первый раз наблюдал грозу в доме своего fulmotondron el la domo de sia ripozo. Sed li ne отдохновения. Но он не плакал, как в тот раз.
ploris, malkiel je la unua fojo. Li atente rigardis la
Когда он всмотрелся как следует в темный
malhelan silueton impete venintan de la balkono,
силуэт, ворвавшийся к нему с балкона, он
sin levetis, etendis la manon kaj gaje diris:
приподнялся, протянул руки и сказал радостно:
— А, это вы! А я все жду, жду вас. Вот и вы,
— Ah, estas vi, mia najbaro! Longe, longe mi vin
мой сосед.
atendis. Jen vi estas ĉi tie.
На это Мастер ответил:
La majstro respondis:
— Я здесь! Но вашим соседом я, к сожалению,
— Mi estas ĉi tie! Sed via najbaro, bedaŭrinde, mi
больше быть не могу. Я улетаю навсегда и
ne povas plu esti. Mi forflugas por ĉiam kaj venis
пришел к вам лишь с тем, чтобы попрощаться.
al vi por vin adiaŭi.
— Я это знал, я догадался, — тихо ответил
— Mi sciis tion, mi ĝin divenis, — mallaŭte diris
Иван и спросил: — вы встретили его?
Ivano kaj demandis: — Ĉu vi lin renkontis?
— Да, — сказал Мастер, — я пришел
— Jes, — respondis la majstro, — mi venis vin
попрощаться с вами, потому что вы были
adiaŭi ĉar vi estas la sola homo kun kiu mi
единственным человеком, с которым я говорил interparolis lastatempe.
в последнее время.
Иванушка просветлел и сказал:
Ivaĉjo sereniĝis kaj diris:
— Это хорошо, что вы сюда залетели. Я ведь
— Estas bone, ke vi alflugis ĉi tien. Ja mian vorton
слово свое сдержу, стишков больше писать не
mi tenos, neniam mi versaĉos. Alia afero nun min
буду. Меня другое теперь интересует, —
interesas, — li ridetis kaj per frenezaj okuloj
Иванушка улыбнулся и безумными глазами
rigardis ien preter la majstro, — alion mi volas
поглядел куда-то мимо Мастера, — я другое
verki. Ĉu vi scias, dum mi kuŝis ĉi tie mi
хочу написать. Я тут пока лежал, знаете ли,
komprenis multajn aferojn.
очень многое понял.
Мастер взволновался от этих слов и заговорил, Tiuj vortoj ekscitis la majstron, li ekparolis присаживаясь на край Иванушкиной постели:
sidiĝante sur la randon de la lito:
— А вот это хорошо, это хорошо. Вы о нем
— Bone, jen kio estas bona. Vi pri li verku la
продолжение напишите!
daŭrigon!
Иванушкины глаза вспыхнули.
La okuloj de Ivaĉjo ekbrilis.
— А вы сами не будете разве? — Тут он поник — Sed vi, ĉu vi mem ĝin ne finverkos? — ĉi tiam головой и задумчиво добавил: — ах да... Что
li mallevis la kapon kaj mediteme aldonis: — Ali
же это я спрашиваю, — иванушка покосился в
jes ... kial demandi ... — Ivaĉjo timigite ĵetis
пол, посмотрел испуганно.
oblikvan rigardon sur la plankon.
— Да, — сказал Мастер, и голос его показался
— Prave, — diris la majstro, kaj al Ivaĉjo lia voĉo
Иванушке незнакомым и глухим, — я уже
ŝajnis obtuza kaj fremda. — Mi ne plu verkos pri
больше не буду писать о нем. Я буду занят
li. Mi havos alian okupon.
другим.
Шум грозы прорезал дальний свист.
La bruon de la fulmotondro trapikis malproksima
fajfo.
— Вы слышите? — Спросил Мастер.
— Ĉu vi aŭdas? — demandis la majstro.
— Шумит гроза...
— La fulmotondro bruas ...
— Нет, это меня зовут, мне пора, — пояснил
— Ne, oni min vokas, jam tempas, — klarigis la
Мастер и поднялся с постели.
majstro kaj ekstaris.
— Постойте! Еще одно слово, — попросил
— Atendu! Ankoraŭ unu vorton, — petis Ivano, —
Иван, — а вы ее нашли? Она вам осталась
ĉu vi ŝin trovis? Ĉu ŝi restis fidela al vi?
верна?
— Вот она, — ответил Мастер и указал на
— Jen ŝi estas, — respondis la majstro almontrante
стену. От белой стены отделилась темная
la muron. De ĝi disiĝis la nigra silueto de
Маргарита и подошла к постели. Она смотрела Margarita kaj paŝis al la lito. Ŝi rigardis al la на лежащего юношу, и в глазах ее читалась
kuŝanta junulo kaj en ŝiaj okuloj estis profunda
скорбь.
aflikto.
— Бедный, бедный, — беззвучно зашептала
— Kompatinda junulo, — ŝi flustris sensone kaj
Маргарита и наклонилась к постели.
klinis sin super la lito.
— Какая красивая, — без зависти, но с грустью — Kia belulino, — diris Ivano sen envio, sed и с каким-то тихим умилением проговорил
melankolie kaj iel serene kortuŝite. — Nu jen, kiel
Иван, — вишь ты, как у вас все хорошо вышло.
bone pri vi ĉio aranĝiĝis. Pri ml estos ne tiel. — Li
А вот у меня не так, — тут он подумал и
enpensiĝis por unu momento kaj mediteme
задумчиво прибавил: — а впрочем, может
aldonis: — Aŭ, finfine, eblas ke tiel...
быть, и так...
— Так, так, — прошептала Маргарита и совсем
— Tiel, jes, tiel, — flustris Margarita, kaj sin klinis
склонилась к лежащему, — вот я вас поцелую в tute proksimen al la kuŝanto, — tuj mi kisos vian лоб, и все у вас будет так, как надо... В этом вы frunton kaj ĉio pri vi ordiĝos ... tion kredu al mi, уж мне поверьте, я все уже видела, все знаю.
mi ĉion jam vidis, ĉion scias.
Лежащий юноша охватил ее шею руками, и она La kuŝanta junulo brakumis ŝian kolon kaj ŝi lin поцеловала его.
kisis.
— Прощай, ученик, — чуть слышно сказал
— Adiaŭ, disĉiplo, — apenaŭ aŭdeble diris la
Мастер и стал таять в воздухе. Он исчез, с ним
majstro kaj aerdisiĝis. Li malaperis, kaj kun li
вместе исчезла и Маргарита. Балконная
malaperis ankaŭ Margarita. La balkonkrado
решетка закрылась.
fermiĝis.
Иванушка впал в беспокойство. Он сел на
Ivaĉjon atakis maltrankvilo. Li eksidis sur la lito,
постели, оглянулся тревожно, даже простонал,
ĵetis ĉirkaŭen timan rigardon, ekparolis kun si
заговорил сам с собой, поднялся. Гроза
mem, ekstaris. Probable, la fulmotondro, kiu nun
бушевала все сильнее и, видимо, растревожила furiozis duoble pli f orte, estigis angoron en lia его душу. Волновало его также то, что за
animo. Lin ekscitis ankaŭ tio, ke malantaŭ la pordo
дверью он своим, уже привыкшим к
li per sia aŭdo, jam kutimiĝinta al permanenta
постоянной тишине, слухом уловил
silento, perceptis alarmitajn paŝojn kaj malklarajn
беспокойные шаги, глухие голоса за дверью.
voĉojn. Li vokis, jam nervoza kaj tremeranta:
Он позвал, нервничая уже и вздрагивая:
— Прасковья Федоровна!
— Praskovja Fjodorovna!
Прасковья Федоровна уже входила в комнату,
Praskoyja Fjodorovna jam estis eniranta la
вопросительно и тревожно глядя на Иванушку.
ĉambron, demande kaj zorgeme ŝi rigardis al
Ivaĉjo.
— Что? Что такое? — Спрашивала она, —
— Kion? Kio okazis? — ŝi demandis, ĉu la
гроза волнует? Ну, ничего, ничего... Сейчас вам fulmotondro vin ekscitas? Nu, kuraĝon, kuraĝon.
поможем. Сейчас я доктора позову.
Tuj mi vokos la doktoron.
— Нет, Прасковья Федоровна, не надо доктора — Ne, Praskovja Fjodorovna, ne voku la doktoron, звать, — сказал Иванушка, беспокойно глядя
— diris Ivaĉjo, maltrankvile rigardante ne al la
не на Прасковью Федоровну, а в стену, — со
vickuracistino sed en la muron, — pri mi estas
мною ничего особенного такого нет. Я уже
nenio speciala, ja mi mem nun povas determini
разбираюсь теперь, вы не бойтесь. А вы мне
tion, vi ne dubu. Vi prefere jen kion al mi diru, —
лучше скажите, — задушевно попросил Иван,
kore petis Ivano, — kio ĵus okazis apude, en la
— а что там рядом, в сто восемнадцатой
cent dek oka ĉambro?
комнате сейчас случилось?
— В восемнадцатой? — Переспросила
— Ĉu en la cent dek oka? — redemandis Praskovja
Прасковья Федоровна, и глаза ее забегали, — а Fjodorovna, kaj ŝia rigardo iĝis evitema, — nenio, ничего там не случилось. — Но голос ее был
nenio tie okazis. — Ŝia voĉo sonis false, Ivano tion
фальшив, Иванушка тотчас это заметил и
rimarkis kaj diris:
сказал:
— Э, Прасковья Федоровна! Вы такой человек
— Fi, Praskovja Fjodorovna, vi estas ja tia verema
правдивый... Вы думаете, я бушевать стану?
homo ... Ĉu vi pensas, ke mi furioziĝos? Ne,
Нет, Прасковья Федоровна, этого не будет. А
Praskovja Fjodorovna, neniel. Vi prefere diru la
вы лучше прямо говорите. Я ведь через стену
veron, ĉar tra la muro mi ĉion ja sentas.
все чувствую.
— Скончался сосед ваш сейчас, — прошептала — Via najbaro ĵus forpasis, — flustris la
Прасковья Федоровна, не будучи в силах
vickuracistino, malkapabla plu rezisti siajn
преодолеть свою правдивость и доброту, и
veremon kaj bonkorecon. Time ŝi rigardis Ivaĉjon,
испуганно поглядела на Иванушку, вся
tuta vestita per la lumo de fulmo. Tamen pri Ivano
одевшись светом молнии. Но с Иванушкой
okazis nenio terura. Li nur levis signifoplene la
ничего не произошло страшного. Он только
fingron kaj diris:
многозначительно поднял палец и сказал:
— Я так и знал! Я уверяю вас, Прасковья
— Mi sciis tion! Kaj mi certigas vin, Praskovja
Федоровна, что сейчас в городе еще скончался
Fjodorovnaj, ke ĵus en la urbo forpasis ankoraŭ
один человек. Я даже знаю, кто, — тут
unu homo. Mi eĉ scias, kiu homo. — Ivaĉjo
Иванушка таинственно улыбнулся, — это
mistere ridetis. — Tiu homo estas virino.
женщина.
Глава 31. На Воробьевых
Ĉapitro 31 SUR LA PASERAJ
горах
MONTOJ
Грозу унесло без следа, и, аркой
La fulmotondro pasis for, kaj, streĉite super la tuta
перекинувшись через всю Москву, стояла в
urbo, multkolora ĉiel’arko trinkis la akvon el
небе разноцветная радуга, пила воду из
Moskvo-rivero. Alte, sur monteto, inter du boskoj
москвы-реки. На высоте, на холме, между
vidiĝis tri malhelaj siluetoj. Voland, Kerubjev kaj
двумя рощами виднелись три темных силуэта.
Behemoto, ensele sur nigraj ĉevaloj, rigardis la
Воланд, Коровьев и Бегемот сидели на черных
urbegon sterniĝantan trans la rivero, kie la rompita
конях в седлах, глядя на раскинувшийся за
suno brilegis el miloj da okcidentdirektaj fenestroj
рекою город с ломаным солнцем, сверкающим
kaj la miel-kukajn turojn de la Junulina
в тысячах окон, обращенных на запад, на
monaĥinejo.
пряничные башни девичьего монастыря.
В воздухе зашумело, и Азазелло, у которого в
En la aero aŭdiĝis susuro, kaj Azazello, ĉe kies
черном хвосте его плаща летели Мастер и
nigra manteltrenaĵo flugis la majstro kaj Margarita,
Маргарита, опустился вместе с ними возле
alteriĝis kun ili apud la senmova grupo.
группы дожидающихся.
— Пришлось мне вас побеспокоить, Маргарита — Oni devis iom malplezurigi vin, Margarita
Николаевна и Мастер, — заговорил Воланд
Nikolavna, kaj vin, majstro, — post kelka silento
после некоторого молчания, — но вы не будьте ekparolis Voland, — tamen ne riproĉu al mi tion; на меня в претензии. Не думаю, чтоб вы об
mi opinias, ke vi ĝin ne bedaŭros. Do, — li turnis
этом пожалели. Ну, что же, — обратился он к
sin nure al la majstro, — adiaŭu la urbon. Tempas,
одному Мастеру, — попрощайтесь с городом.
— per la mano en la nigra ganto kun funelforma
Нам пора, — Воланд указал рукою в черной
manumo Voland montris tien, kie la sennombraj
перчатке с раструбом туда, где бесчисленные
transriveraj sunoj estis fandantaj la vitrojn, kaj kie
солнца плавили стекло за рекою, где над этими super la sunoj ŝvebis nebulo, fumo, vaporo de la солнцами стоял туман, дым, пар раскаленного
urbo ardiĝinta dum la tuta tago.
за день города.
Мастер выбросился из седла, покинул сидящих
La majstro saltis el la selo, forlasis la ceterajn kaj
и побежал к обрыву холма. Черный плащ
kuris al la kruta rando de la monteto. La nigra
тащился за ним по земле. Мастер стал смотреть mantelo treniĝis post li sur la grundo. Li haltis kaj на город. В первые мгновения к сердцу
rigardis la urbon. Dum la unuaj momentoj lian
подкралась щемящая грусть, но очень быстро
koron premis nostalgio, sed baldaŭ ĝin anstataŭis
она сменилась сладковатой тревогой, бродячим dolĉeta maltrankvilo, vagema cigana ekscito.
цыганским волнением.
— Навсегда! Это надо осмыслить, —
— Por ĉiam! Tion necesas ekkonscii, — li flustris
прошептал Мастер и лизнул сухие,
kaj lekis siajn sekajn, fendetiĝintajn lipojn. Li
растрескавшиеся губы. Он стал
komencis aŭskulti kaj precize fiksi ĉiujn movojn de
прислушиваться и точно отмечать все, что
sia animo. Al li ŝajnis, ke lia emocio ŝanĝiĝis en
происходит в его душе. Его волнение перешло, senton de profunda kaj kruela ofenditeco. Sed как ему показалось, в чувство горькой обиды.
ankaŭ ĝi ne persistis, malaperis, ĝin ial anstataŭis
Но та была нестойкой, пропала и почему-то
malhumila indiferento kaj fine, antaŭsento pri
сменилась горделивым равнодушием, а оно —
konstanta kvieto.
предчувствием постоянного покоя.
Группа всадников дожидалась Мастера молча.
La rajdantoj silente lin atendis. Ili rigardis la
Группа всадников смотрела, как длинная
longan nigran figuron gestadi ĉe la rando de la
черная фигура на краю обрыва жестикулирует, krutaĵo, jen levi la kapon, kvazaŭ penante transĵeti то поднимает голову, как бы стараясь
sian rigardon super la tuta urbo ekster ties limojn,
перебросить взгляд через весь город, заглянуть jen lasi la kapon resinki, kvazaŭ ekzamenante la за его края, то вешает голову, как будто изучая tretitan magran herbon ĉe siaj piedoj. La silenton истоптанную чахлую траву под ногами.
rompis la enuanta Behemoto.
Прервал молчание соскучившийся Бегемот.
— Разрешите мне, мэтр, — заговорил он, —
— Permesu al mi, maitre, — li diris, — antaŭ la
свистнуть перед скачкой на прощание.
forrajdo adiaŭe fajfi.
— Ты можешь испугать даму, — ответил
— Vi riskas ektimigi la damon, — respondis
Воланд, — и, кроме того, не забудь, что все
Voland, — kaj krome ne forgesu, ke ĉiuj viaj
твои сегодняшние безобразия уже закончились. hodiaŭaj misfaroj jam estas finitaj.
— Ах нет, нет, мессир, — отозвалась
— Ah ne, ne, messire, — diris Margarita, amazone
Маргарита, сидящая в седле, как амазонка,
sidante en sia selo, kun la mano metita sur la
подбоченившись и свесив до земли острый
kokson kaj la pinta trenaĵo pendanta ĝis la tero, —
шлейф, — разрешите ему, пусть он свистнет.
permesu la fajfon. Mi sentas melankolion antaŭ la
Меня охватила грусть перед дальней дорогой.
longa vojo. Ĉu vere, messire, tio estas tute natura,
Не правда ли, мессир, она вполне естественна,
eĉ se oni scias, ke fine de la vojo onin atendas la
даже тогда, когда человек знает, что в конце
feliĉo? Ĝi nin ridign, ĉar mi timas, ke alie ĉio
этой дороги его ждет счастье? Пусть посмешит finiĝos per larmoj kaj fuŝos la vojon!
он нас, а то я боюсь, что это кончится слезами,
и все будет испорчено перед дорогой!
Воланд кивнул Бегемоту, тот очень оживился,
Voland kapjesis al Behemoto, tiu tre vigliĝis, saltis
соскочил с седла наземь, вложил пальцы в рот,
el la selo teren, ŝovis la fingrojn en la buŝon,
надул щеки и свистнул. У Маргариты зазвенело plenblovis la vangojn kaj ekfajfis. Margarita sentis в ушах. Конь ее взбросился на дыбы, в роще
akran resonon en la oreloj. Ŝia ĉevalo baŭmis, en la
посыпались сухие сучья с деревьев, взлетела
apuda bosko sekaj branĉetoj ŝutiĝis de la arboj,
целая стая ворон и воробьев, столб пыли
ekflugis tuta svarmo da kornikoj kaj paseroj,
понесло к реке, и видно было, как в речном
polvokirlo impetis al la rivero kaj oni vidis, ke
трамвае, проходившем мимо пристани, снесло
super la promenŝipo pasanta preter la albordiĝejo
у пассажиров несколько кепок в воду. Мастер
la kaskedoj de kelkaj pasaĝeroj forblovite falis en
вздрогнул от свиста, но не обернулся, а стал
la akvon. La fajfo ekskuis la majstron, tamen li ne
жестикулировать еще беспокойнее, поднимая
turnis la kapon sed ekgestis eĉ pli emocie, levante
руку к небу, как бы грозя городу. Бегемот
la manon al la ĉielo, kvazaŭ minacante la urbon.
горделиво огляделся.
Behemoto fiere rigardis ĉirkaŭen.
— Свистнуто, не спорю, — снисходительно
— Fajfite, mi ne malkonsentas, — indulgeme
заметил Коровьев, — действительно свистнуто, rimarkis Kerubjev, — efektive, estas fajfite, tamen но, если говорить беспристрастно, свистнуто
se paroli senpartie, oni akceptu, ke fajfite estas tre
очень средне!
mezbone!
— Я ведь не регент, — с достоинством и
— Ja mi ne estas kapelestro, — dignoplene
надувшись, ответил Бегемот и неожиданно
paŭtinte respondis Behemoto, kaj subite
подмигнул Маргарите.
palpebrumis al Margarita.
— А дай-кось я попробую по старой памяти, — — Ek, ankaŭ mi provu rememori la malnovan
сказал Коровьев, потер руки, подул на пальцы.
bravon, — diris Kerubjev, interfrotis la manojn kaj
blovis sur la fingrojn.
— Но ты смотри, смотри, — послышался
— Ej, ej! — de sur la ĉevalo aŭdiĝis la severa voĉo
суровый голос Воланда с коня, — без
de Voland, — vi atentu, sen kripligaj umaĵoj!
членовредительских штук!
— Мессир, поверьте, — отозвался Коровьев и
— Messire, bonvolu al mi kredi, — respondis
приложил руку к сердцу, — пошутить,
Kerubjev metante la manon sur la koron, — por
исключительно пошутить... — Тут он вдруг
ŝerci, nurnure por ŝerci ... — ĉi tiam li subite
вытянулся вверх, как будто был резиновый, из
plilongiĝis supren, kvazaŭ li estus kaŭĉuka, el la
пальцев правой руки устроил какую-то хитрую fingroj de la dekstra mano li aranĝis komplikan фигуру, завился, как винт, и затем, внезапно
figuron, sin tordis, kiel ŝraŭbo, poste, abrupte
раскрутившись, свистнул. Этого свиста
maltordiĝante, li ekfajfis. Tiun fajfon Margarita ne
Маргарита не услыхала, но она его увидела в то aŭdis, sed ŝi ĝin vidis puŝate kun sia arda ĉevalo je время, как ее вместе с горячим конем бросило
kelkaj dudek metroj flanken. Elradikite, apud ŝi
саженей на десять в сторону. Рядом с нею с
falis granda kverko, fendreto kovris la monteton
корнем вырвало дубовое дерево, и земля
ĝis la rivero. Granda peco de la bordo, inklude la
покрылась трещинами до самой реки.
albordiĝejon kaj la restoracion, deglitis en la
Огромный пласт берега, вместе с пристанью и
riveron. La akvo ekbolis, alta ondego levis kaj
рестораном, высадило в реку. Вода в ней
portis sur la kontraŭan bordon, ebenan kaj verdan,
вскипела, взметнулась, и на противоположный
la promenŝipon, kaj tie ĝin lasis sendifekta, kun la
берег, зеленый и низменный, выплеснуло
neniel lezitaj pasaĝeroj. Sur la teron antaŭ la piedoj
целый речной трамвай с совершенно
de la ronkanta ĉevalo de Margarita falis monedo,
невредимыми пассажирами. К ногам
mortigita de la fajfo de Fagoto. Tiu fajfo ektimigis
храпящего коня Маргариты швырнуло убитую
la majstron. Li prenis sian kapon per ambaŭ manoj
свистом Фагота галку. Мастера вспугнул этот
kaj kuris reen al la grupo de siaj kunvojaĝantoj.
свист. Он ухватился за голову и побежал
обратно к группе дожидавшихся его спутников.
— Ну что же, — обратился к нему Воланд с
— Do, — lin demandis Voland de sur sia ĉevalo,
высоты своего коня, — все счета оплачены?
— ĉu ĉiuj kontoj estas reguligitaj? Ĉu la adiaŭo
Прощание совершилось?
plenumiĝis?
— Да, совершилось, — ответил Мастер и,
— Jes, plenumiĝis, — respondis la majstro kaj,
успокоившись, поглядел в лицо Воланду прямо trankviliĝinte, li rigardis la vizaĝon de Voland и смело.
rekte kaj maltime.
И тогда над горами прокатился, как трубный
Kaj tiam super la montoj trumpetsone ruliĝis la
голос, страшный голос Воланда:
terura voĉo de Voland:
— Пора!! — И резкий свист и хохот Бегемота.
— Tempas!! — kaj la strida fajfo kaj la ridego de
Behemoto.
Кони рванулись, и всадники поднялись вверх и La ĉevaloj sin puŝegis supren, leviĝis kun siaj поскакали. Маргарита чувствовала, как ее
rajdantoj en la aeron kaj ekgalopis. Margarita
бешеный конь грызет и тянет мундштук. Плащ sentis sian furiozan ĉevalon ronĝi kaj tiri la Воланда вздуло над головами всей кавалькады, enbuŝaĵon. La mantelo de Voland, plenblovite de la этим плащом начало закрывать вечереющий
vento, sterniĝis super la kapoj de la tuta kavalkado,
небосвод. Когда на мгновение черный покров
kaj komencis kaŝi la vesperiĝantan firmamenton.
отнесло в сторону, Маргарита на скаку
Kiam la nigra kovro por unu momento forflankiĝis,
обернулась и увидела, что сзади нет не только
Margarita sen malrapidigi sian rajdon turnis la
разноцветных башен с разворачивающимся над kapon malantaŭen kaj vidis, ke tie malestas ne nur ними аэропланом, но нет уже давно и самого
la buntaj turoj kaj la super ili ĝiranta avio, sed
города, который ушел в землю и оставил по
ankaŭ la urbo mem, kiu jam antaŭlonge sinkis en la
себе только туман.
teron, lasinte post si nenion krom la nebulon.
Глава 32. Прощение и
Ĉapitro 32 LA PARDONO
вечный приют
KAJ LA ETERNA
RESTADEJO
Боги, боги мои! Как грустна вечерняя земля!
Ho dioj, miaj dioj! Kiel malgaja estas la tero
Как таинственны туманы над болотами. Кто
vespere! Kiom misteraj estas la nebuloj super la
блуждал в этих туманах, кто много страдал
marĉoj. Kiu vagadis en tiuj nebuloj, kiu multe
перед смертью, кто летел над этой землей, неся
suferis antaŭ la morto, kiu flugadis super tiu tero,
на себе непосильный груз, тот это знает. Это
portante sur si ŝarĝon tro pezan, tiu ĝin scias. Ĝin
знает уставший. И он без сожаления покидает
scias la laciĝinto. Kaj sen bedaŭro li forlasas la
туманы земли, ее болотца и реки, он отдается с nebulojn de la tero, ĝiajn marĉetojn kaj riverojn, легким сердцем в руки смерти, зная, что только facilkore li sin transdonas en la manojn de la она одна «успокоит его.»
morto, sciante ke ĝi sola "havigos al li la kvieton".
Волшебные черные кони и те утомились и
Eĉ la sorĉaj nigraj ĉevaloj finfine laciĝis, portis
несли своих всадников медленно, и неизбежная siajn rajdantojn malpli rapide, kaj la neevitebla ночь стала их догонять. Чуя ее за своею
nokto komencis proksimiĝi al ili. Ĝin sentante
спиною, притих даже неугомонный Бегемот и,
malantaŭ sia dorso, mutiĝis eĉ la nelacigebla
вцепившись в седло когтями, летел
Behemoto, kiu flugis silenta kaj serioza, kroĉiĝinte
молчаливый и серьезный, распушив свой хвост. je la selo per siaj krifoj kaj etendinte la dikfelan Ночь начала закрывать черным платком леса и
voston. La nokto komencis kovri per nigra tuko la
луга, ночь зажигала печальные огонечки где-то arbarojn kaj la herbejojn, la nokto eklumigis далеко внизу, теперь уже неинтересные и
malgajajn lumetojn ie en la profunda foro,
ненужные ни Маргарите, ни Мастеру, чужие
lumetojn jam seninteresajn kaj senutilajn por la
огоньки. Ночь обгоняла кавалькаду, сеялась на majstro kaj por Margarita, fremdajn lumetojn. La нее сверху и выбрасывала то там, то тут в
nokto estis devancanta la kavalkadon, ŝutiĝis sur
загрустившем небе белые пятнышки звезд.
ĝin de supre, disĵetadis en la melankolia ĉielo
blankajn stelmakuletojn.
Ночь густела, летела рядом, хватала скачущих
La densiĝanta nokto flugis apude, kaptadis la
за плащи и, содрав их с плеч, разоблачала
rajdantojn je la mantelo, kaj forŝirinte la mantelon
обманы. И когда Маргарита, обдуваемая
de la ŝultroj ĝi malkovris la trompojn. Kaj ĉiun
прохладным ветром, открывала глаза, она
fojon kiam, ĉirkaŭblovate de la friska vento,
видела, как меняется облик всех летящих к
Margarita malfermis la okulojn, ŝi vidis ŝanĝojn en
своей цели. Когда же навстречу им из-за края
la aspekto de ĉiuj flugantaj al sia celo. Fine, kiam
леса начала выходить багровая и полная луна,
renkonte al ili, leviĝante de trans arbarrando, aperis
все обманы исчезли, свалилась в болото,
purpura kaj plena luno, ĉiuj trompoj foriĝis, falis
утонула в туманах колдовская нестойкая
en la marĉon, en la nebulo dronis la malfortikaj
одежда.
sorĉaj vestoj.
Вряд ли теперь узнали бы Коровьева-Фагота,
Nun estus malfacile rekoni Kerubjevon-Fagoton, la
самозванного переводчика при таинственном и memnomumitan interpretiston de mistera, nenian не нуждающемся ни в каких переводах
interpretiston bezonanta konsilisto, en tiu, kiu nun
консультанте, в том, кто теперь летел
flugis tuj apud Voland, dekstre de la amikino de la
непосредственно рядом с Воландом по правую
majstro. Anstataŭ tiu, kiu en fatrasa cirka vestaro
руку подруги Мастера. На месте того, кто в
forlasis la Paserajn Montojn sub la nomo de
драной цирковой одежде покинул Воробьевы
Kerubjev-Fagoto, nun galopis, mallaŭte tintetante
горы под именем Коровьева-Фагота, теперь
per ora ĉeno de la brido, malhele viola kavaliro,
скакал, тихо звеня золотою цепью повода,
kies sombregan vizaĝon neniam vizitis rideto.
темно-фиолетовый рыцарь с мрачнейшим и
Apoginte la mentonon sur la brusto, li ne rigardis
никогда не улыбающимся лицом. Он уперся
supren al la luno, li ne interesiĝis pri la tero sube,
подбородком в грудь, он не глядел на луну, он
flugante apud Voland li pensis nur pri ia siaĵo.
не интересовался землею под собою, он думал
о чем-то своем, летя рядом с Воландом.
— Почему он так изменился? — Спросила тихо — Kial li tiel ŝanĝiĝis? — Margarita mallaŭte
Маргарита под свист ветра у Воланда.
demandis Volandon en la ventosiblado.
— Рыцарь этот когда-то неудачно пошутил, —
— Tiu kavaliro iam faris misan ŝercon, —
ответил Воланд, поворачивая к Маргарите свое respondis Voland turninte al Margarita sian
лицо с тихо горящим глазом, — его каламбур,
vizaĝon kun la kviete brulanta okulo, — lia
который он сочинил, разговаривая о свете и
kalemburo pri la lumo kaj la mallumo estis ne tute
тьме, был не совсем хорош. И рыцарю
bona. Sekve de tio la kavaliro devis ŝercadi iom
пришлось после этого прошутить немного
plie kaj plue ol li komence intencis. Sed hodiaŭ
больше и дольше, нежели он предполагал. Но
estas tia nokto, kiam oni reguligas la kontojn. La
сегодня такая ночь, когда сводятся счеты.
kavaliro pagis ĉiom, kaj lia konto estas fermita!
Рыцарь свой счет оплатил и закрыл!
Ночь оторвала и пушистый хвост у Бегемота,
La nokto forŝiris ankaŭ la voston de Behemoto,
содрала с него шерсть и расшвыряла ее клочья
forprenis la katan felon kaj disĵetis ĝiajn vilojn sur
по болотам. Тот, кто был котом, потешавшим
la marĉojn. La ĵusa kato, kiu amuzadis la princon
князя тьмы, теперь оказался худеньким
de la mallumo, nun aperis maldika adoleskanto-
юношей, демоном-пажом, лучшим шутом,
paĝio, la plej bona bufono kiu iam ekzistis en la
какой существовал когда-либо в мире. Теперь
mondo. Nun ankaŭ li silentis kaj flugis senbrue,
притих и он и летел беззвучно, подставив свое
prezentante sian junan vizaĝon al la lumo verŝata
молодое лицо под свет, льющийся от луны.
de la luno.
Сбоку всех летел, блистая сталью доспехов,
Je kelka distanco flanke, brilante per la ŝtalo de sia
Азазелло. Луна изменила и его лицо. Исчез
armaĵo, flugis Azazello. La luno ŝanĝis ankaŭ lian
бесследно нелепый безобразный клык, и
vizaĝon. Senspure malaperis la groteska, hida
кривоглазие оказалось фальшивым. Оба глаза
kojnodentego, kaj ankaŭ la albugo evidentiĝis
Азазелло были одинаковые, пустые и черные, а
falsa. Ambaŭ liaj okuloj estis similaj, egale
лицо белое и холодное. Теперь Азазелло летел
malplenaj kaj nigraj, lia vizaĝo estis blanka kaj
в своем настоящем виде, как демон безводной
malvarma. Nun Azazello flugis tia, kia li vere estis
пустыни, демон-убийца.
— demono de la senakva dezerto, demono
mortigisto.
Себя Маргарита видеть не могла, но она
Vidi sin mem Margarita ne povis, tamen ŝi bone
хорошо видела, как изменился Мастер. Волосы vidis, kiel ŝanĝiĝis la majstro. Liaj haroj nun его белели теперь при луне и сзади собирались blankis en la mallumo kaj faskiĝis malantaŭ lia в косу, и она летела по ветру. Когда ветер
kapo en tufon flirtantan en la vento. Kiam la
отдувал плащ от ног Мастера, Маргарита
ventoblovoj deŝovis la mantelon disde la kruroj de
видела на ботфортах его то потухающие, то
la majstro, Margarita vidis spronsteletojn scintili ĉe
загорающиеся звездочки шпор. Подобно
liaj altbotoj. Egale kiel la adoleska demono, la
юноше-демону, Мастер летел, не сводя глаз с
majstro flugis senforlase rigardante la lunon, tamen
луны, но улыбался ей, как будто знакомой
li al ĝi ridetis, kvazaŭ al iu bone konata kaj amata,
хорошо и любимой, и что-то, по
kaj laŭ sia kutimo akirita en la ĉambro n-ro 118, li
приобретенной в комнате №118-й привычке,
ion al si mem murmuradis.
сам себе бормотал.
И, наконец, Воланд летел тоже в своем
Kaj fine, ankaŭ Voland nun havis sian veran
настоящем обличье. Маргарита не могла бы
aspekton. Margarita ne scipovus diri, el kio estis
сказать, из чего сделан повод его коня, и
farita la brido de lia ĉevalo, al ŝi ne ŝajnis malebla,
думала, что возможно, что это лунные цепочки ke ĝi estas luna ĉeno, ke la ĉevalo mem estas nur и самый конь — только глыба мрака, и грива
blokego de mallumo, ke la kolhararo de tiu ĉevalo
этого коня — туча, а шпоры всадника — белые estas nubo, ke la spronoj de la rajdanto estas пятна звезд.
blankaj stelmakuloj.
Так летели в молчании долго, пока и сама
Tiel ili flugis en silento longan tempon, ĝis ankaŭ
местность внизу не стала меняться. Печальные
la tereno malsupre komencis ŝanĝiĝi. La malgajaj
леса утонули в земном мраке и увлекли за
arbaroj forsinkis en la teran obskuron, kuntrenante
собою и тусклые лезвия рек. Внизу появились
la senhelajn klingojn de la riveroj. Malsupre aperis
и стали отблескивать валуны, а между ними
kaj rebriletis eratikaj ŝtonegoj, inter ili eknigris
зачернели провалы, в которые не проникал свет breĉoj, kiujn ne penetris la luna lumo.
луны.
Воланд осадил своего коня на каменистой
Voland bridis sian ĉevalon sur nuda ŝtonoza
безрадостной плоской вершине, и тогда
plataĵo, kaj plue la rajdantoj avancis paŝe, aŭdante
всадники двинулись шагом, слушая, как кони
la hufumojn de siaj ĉevaloj dispremi la silikojn kaj
их подковами давят кремни и камни. Луна
ŝtonojn. La luno inundis la plataĵon verde kaj hele,
заливала площадку зелено и ярко, и Маргарита kaj baldaŭ Margarita vidis sur la dezerta tereno скоро разглядела в пустынной местности
brakseĝon en kiu blankis sidanta homfiguro. Eblas,
кресло и в нем белую фигуру сидящего
ke la sidanto estis surda aŭ tro absorbita de siaj
человека. Возможно, что этот сидящий был
pensoj. Li ne aŭdis la ŝtonozan grundon ŝanceliĝi
глух или слишком погружен в размышление.
sub la pezo de la ĉevaloj, kaj la rajdantoj
Он не слыхал, как содрогалась каменистая
proksimiĝis al li sen esti rimarkitaj.
земля под тяжестью коней, и всадники, не
тревожа его, приблизились к нему.
Луна хорошо помогала Маргарите, светила
La luno bone helpis Margaritan, ĝi lumis pli hele ol
лучше, чем самый лучший электрический
plej bona elektra lanterno, kaj ŝi vidis ke la sidanto,
фонарь, и Маргарита видела, что сидящий,
kies okuloj ŝajnis blindaj, fojon post fojo mallonge
глаза которого казались слепыми, коротко
ekfrotas la manojn kaj direktas tiujn senrigardajn
потирает свои руки и эти самые незрячие глаза okulojn al la luna disko. Nun ŝi vidis, ke apud la
вперяет в диск луны. теперь уж Маргарита
peza ŝtona seĝo, resendanta al la luno iajn
видела, что рядом с тяжелым каменным
brilerojn, kuŝas malhela, grandega pint’orela
креслом, на котором блестят от луны какие-то
hundo, kiu same kiel ĝia mastro angore rigardas al
искры, лежит темная, громадная остроухая
la luno.
собака и так же, как ее хозяин, беспокойно
глядит на луну.
У ног сидящего валяются черепки разбитого
Ĉe la piedoj de la sidanto, en nesekigebla nigre
кувшина и простирается невысыхающая черно- ruĝa flako, kuŝas rompaĵoj de frakasita kruĉo.
красная лужа.
Всадники остановили своих коней.
La rajdantoj haltigis siajn ĉevalojn.
— Ваш роман прочитали, — заговорил Воланд, — Vian romanon oni legis, — diris Voland sin
поворачиваясь к Мастеру, — и сказали только
turnante al la majstro, — kaj oni rimarkigis nur
одно, что он, к сожалению, не окончен. Так вот, tion, ke ĝi, bedaŭrinde ne estas finita. Do, mi volis мне хотелось показать вам вашего героя. Около montri al vi vian heroon. Preskaŭ dumil jarojn li двух тысяч лет сидит он на этой площадке и
sidas sur tiu plataĵo kaj dormas, sed kiam venas la
спит, но когда приходит полная луна, как
plenluno, lin, kiel vi vidas, turmentas la
видите, его терзает бессонница. Она мучает не
sendormeco. Ne nur lin ĝi turmentas, sed ankaŭ
только его, но и его верного сторожа, собаку.
lian fidelan gardanton, la hundon. Se veras, ke la
Если верно, что трусость — самый тяжкий
malkuraĝo estas la plej grava malvirto, do al la
порок, то, пожалуй, собака в нем не виновата.
hundo oni ne povus ĝin riproĉi. La sola afero, kiun
Единственно, чего боялся храбрый пес, это
timis la kuraĝa besto, estis la fulmotondroj. Ho ve,
грозы. Ну что ж, тот, кто любит, должен
kiu amas, tiu kunhavu la sorton de la amata estaĵo.
разделять участь того, кого он любит.
— Что он говорит? — Спросила Маргарита, и
— Kion li diras? — demandis Margarita, kaj sur
совершенно спокойное ее лицо подернулось
ŝia trankvila vizaĝo pasis ombro de kompato.
дымкой сострадания.
— Он говорит, — раздался голос Воланда, —
— Li diras unu saman aferon, — respondis la voĉo
одно и то же, он говорит, что и при луне ему
de Voland, — li diras, ke eĉ ĉe la luno li ne havas
нет покоя и что у него плохая должность. Так
kvieton, ke li havas fian oficon. Tiel li diras ĉiam,
говорит он всегда, когда не спит, а когда спит,
kiam li ne dormas, kaj kiam li dormas, li sonĝas
то видит одно и то же — лунную дорогу, и
unu samon: lunan vojon, li volas iri sur ĝi kaj
хочет пойти по ней и разговаривать с
paroli kun la arestito Ha-Nocri, ĉar, laŭ lia aserto,
арестантом Га-Ноцри, потому, что, как он
li ion ne findiris tiam, antaŭ longa tempo, je la dek
утверждает, он чего-то не договорил тогда,
kvara tago de la printempa monato Nisan. Sed, ho
давно, четырнадцатого числа весеннего месяца ve, paŝi sur tiun vojon ial li ne povas, kaj neniu al нисана. Но, увы, на эту дорогу ему выйти
li venas. Do, kion fari, al li restas nenio alia ol
почему-то не удается, и к нему никто не
paroli al si mem. Cetere, ĉar oni bezonas ja ian
приходит. Тогда, что же поделаешь,
variadon, al siaj paroloj pri la luno li nemalofte
приходится разговаривать ему с самим собою.
aldonas, ke pleje en la mondo li abomenas sian
Впрочем, нужно же какое-нибудь
senmortecon kaj sian senprecedencan famon. Li
разнообразие, и к своей речи о луне он нередко asertas, ke volonte li interŝanĝus sian sorton прибавляет, что более всего в мире ненавидит
kontraŭ tiu de la ĉifonvestita vagabondo Levio
свое бессмертие и неслыханную славу. Он
Mateo.
утверждает, что охотно бы поменялся своею
участью с оборванным бродягой Левием
Матвеем.
— Двенадцать тысяч лун за одну луну когда-то, — Dek du mil lunoj pro unu iama luno, ĉu tio ne не слишком ли это много? — Спросила
estas tro multe? — demandis Margarita.
Маргарита.
— Повторяется история с Фридой? — Сказал
— Ripetiĝas la historio pri Frida, ĉu? — diris
Воланд, — но, Маргарита, здесь не тревожьте
Voland, — ĉi foje, Margarita, vi ne klopodu. Ĉio
себя. Все будет правильно, на этом построен
ĝustos, sur tio staras la mondo.
мир.
— Отпустите его, — вдруг пронзительно
— Ellasu lin, — subite ekkriis Margarita stridvoĉe,
крикнула Маргарита так, как когда-то кричала, tiel, kiel ŝi kriis antaŭe, kiam ŝi estis sorĉistino, kaj когда была ведьмой, и от этого крика сорвался
de tiu krio malkroĉiĝis ŝtonego en la montaro, kaj
камень в горах и полетел по уступам в бездну,
ekruliĝis sur la deklivoj en la abismon, kaj en la
оглашая горы грохотом. Но Маргарита не
montoj tondre resonis la frakaso de tiu falo. Sed
могла сказать, был ли это грохот падения или
Margarita ne povus certe diri, ĉu tondris la
грохот сатанинского смеха. Как бы то ни было, falfrakaso aŭ la Satana ridego. Ĉiel ajn, Voland Воланд смеялся, поглядывая на Маргариту, и
ridis rigardante Margaritan kaj diris:
говорил:
— Не надо кричать в горах, он все равно
— Ne kriu en la montaro, tutegale li estas
привык к обвалам, и это его не встревожит.
kutimiĝinta al la ŝtonfaloj kaj tio lin ne alarmos.
Вам не надо просить за него, Маргарита,
Ne estas bezonate, ke vi propetu pri li, Margarita,
потому что за него уже попросил тот, с кем он
ĉar pri li jam propetis tiu, kun kiu li tiom deziregas
так стремится разговаривать, — тут Воланд
paroli. — Voland refoje sin turnis al la majstro kaj
опять повернулся к Мастеру и сказал: — ну что diris: — Do, nun vi povas fini vian romanon per же, теперь ваш роман вы можете кончить
unu frazo!
одною фразой!
Мастер как будто бы этого ждал уже, пока
La majstro ŝajnis jam atendi tiun inviton dum li
стоял неподвижно и смотрел на сидящего
senmove staris rigardante la prokuratoron en lia
прокуратора. Он сложил руки рупором и
brakseĝo. Li kunmetis la manojn voĉtube kaj kriis
крикнул так, что эхо запрыгало по безлюдным
tiel, ke la elio hophopis sur la senhomaj kaj
и безлесым горам:
senarbaj montoj:
— Свободен! Свободен! Он ждет тебя!
— Libera! Vi estas libera! Li vin atendas!
Горы превратили голос Мастера в гром, и этот
La montoj tondrigis la voĉon de la majstro, kaj
же гром их разрушил. Проклятые скалистые
ĝuste tiu tondro ilin detruis. La malbenitaj
стены упали. Осталась только площадка с
rokmuregoj falis. Restis nur la plataĵo kun la ŝtona
каменным креслом. Над черной бездной, в
seĝo. Super la nigra abismo, en kiun sinkis la
которую ушли стены, загорелся необъятный
muregoj, ekhelis senlima urbo, super la urbo reĝis
город с царствующими над ним сверкающими
altaj brilantaj idoloj, kaj sub ili dense verdis la dum
идолами над пышно разросшимся за много
multaj lunmiloj diskreskinta ĝardeno. Rekte al la
тысяч этих лун садом. Прямо к этому саду
ĝardeno etendiĝis la lunvojo, tiom longe atendita
протянулась долгожданная прокуратором
de la prokuratoro, kaj unua sur ĝin kuris la
лунная дорога, и первым по ней кинулся
pint’orela hundo. La homo en la blanka mantelo
бежать остроухий пес. Человек в белом плаще с kun sangruĝa subŝtofo sin levis de la seĝo kaj ion кровавым подбоем поднялся с кресла и что-то
kriis per raŭka, rompita voĉo. Estis
прокричал хриплым, сорванным голосом.
nekomprenebla, ĉu li ploras aŭ ridas, nek kion li
Нельзя было разобрать, плачет ли он или
krias. Nur tion oni povis vidi, ke post sia fidela
смеется, и что он кричит. Видно было только,
gardanto ankaŭ li impetis al la luna vojo.
что вслед за своим верным стражем по лунной
дороге стремительно побежал и он.
— Мне туда, за ним? — Спросил беспокойно
— Ĉu mi sekvu lin, tien? — malkviete demandis la
Мастер, тронув поводья.
majstro, ektuŝinte la bridon.
— Нет, — ответил Воланд, — зачем же гнаться
— Ne, — respondis Voland, — kial postkuri tion,
по следам того, что уже окончено?
kio estas finita?
— Так, значит, туда? — Спросил Мастер,
— Do, ĉu tien for? — demandis la majstro, sin
повернулся и указал назад, туда, где соткался в turnis kaj montris malantaŭen, kie en la aero тылу недавно покинутый город с
teksiĝis la ĵus forlasita urbo kun ĝiaj mielkukaj
монастырскими пряничными башнями, с
turoj monaĥinejaj, kun la suno disrompita en
разбитым вдребезги солнцем в стекле.
vitrajn pecojn.
— Тоже нет, — ответил Воланд, и голос его
— Nek tien for, — respondis Voland, lia voĉo
сгустился и потек над скалами, —
densiĝis kaj ekflugis super la rokoj. — Romantika
романтический Мастер! Тот, кого так жаждет
majstro! Tiu, kiun aspiras vidi la heroo de vi
видеть выдуманный вами герой, которого вы
elpensita kaj ĵus liberigita, legis vian romanon. —
сами только что отпустили, прочел ваш роман.
Ĉi tiam Voland sin turnis al Margarita: —
— Тут Воланд повернулся к Маргарите: —
Margarita Nikolavna! Maleblas ekdubi, ke vi penis
Маргарита Николаевна! Нельзя не поверить в
elpensi por la majstro la plej bonan futuron, sed
то, что вы старались выдумать для Мастера
kredu al mi, tio, kion mi al vi proponas kaj pri kio
наилучшее будущее, но, право, то, что я
anstataŭ vi petis Jeŝua, estas ankoraŭ pli bona.
предлагаю вам, и то, о чем просил Иешуа за вас Lasu ilin duope, — diris Voland, de sia selo sin же, за вас, — еще лучше. Оставьте их вдвоем,
klininte al la selo de la majstro kaj almontrante
— говорил Воланд, склоняясь со своего седла к post la f oririntan prokuratoron, — ni ne ĝenu ilin, седлу Мастера и указывая вслед ушедшему
eble ili interkonsentos pri io, — Voland
прокуратору, — не будем им мешать. И, может mansvingis direkte al Jerŝalaim, kaj la urbo
быть, до чего-нибудь они договорятся, — тут
estingiĝis.
Воланд махнул рукой в сторону Ершалаима, и
он погас.
— И там тоже, — Воланд указал в тыл, — что
— Kaj ankaŭ tie, — Voland montris malantaŭen,
делать вам в подвальчике? — Тут потухло
— kion vi faru en la kelo? — ĉi tiam estingiĝis la
сломанное солнце в стекле. — Зачем? —
rompita vitra suno. — Por kiu celo? — daŭrigis
Продолжал Воланд убедительно и мягко, — о,
Voland persvademe kaj milde. — Ho trioble
трижды романтический Мастер, неужто вы не
romantika majstro, ĉu vi ne volus tage promeni kun
хотите днем гулять со своею подругой под
via amikino sub la ekflorantaj ceriz’arboj, kaj
вишнями, которые начинают зацветать, а
vespere aŭskulti la muzikon de Sĉubert? Ĉu ne
вечером слушать музыку Шуберта? Неужели ж estus al vi agrabla skribi ĉe kandelo per ansera вам не будет приятно писать при свечах
plumo? ĉu vi ne volas sidi, simile al Faŭsto, super
гусиным пером? Неужели вы не хотите,
retorto, esperante ke al vi prosperos modli novan
подобно Фаусту, сидеть над ретортой в
homunkulon? Do, tien, jen tien! Tie vin atendas
надежде, что вам удастся вылепить нового
domo, kaj maljuna servisto, jam lumas la kandeloj,
гомункула? Туда, туда. Там ждет уже вас дом и
baldaŭ ili estingiĝos, ĉar tuj vi renkontos la
старый слуга, свечи уже горят, а скоро они
mateniĝon. Tiun vojon, majstro, iru tiun vojon.
потухнут, потому что вы немедленно встретите
Adiaŭ, por mi jam tempas!
рассвет. По этой дороге, Мастер, по этой.
Прощайте! Мне пора.
— Прощайте! — Одним криком ответили
— Adiaŭ! — per unu krio respondis la majstro kaj
Воланду Маргарита и Мастер. Тогда черный
Margarita. Tiam la nigra Voland, sen atenti ajnan
Воланд, не разбирая никакой дороги, кинулся в
vojon, impetis al la abismo, kaj post lin bruante
провал, и вслед за ним, шумя, обрушилась его
enfalis lia sekvantaro. La rokoj, la plataĵo, la luna
свита. Ни скал, ни площадки, ни лунной
vojo, Jerŝalaim ne plu estis ĉirkaŭe. Ankaŭ la
дороги, ни Ершалаима не стало вокруг.
nigraj ĉevaloj malaperis. La majstro kaj Margarita
Пропали и черные кони. Мастер и Маргарита
vidis la promesitan mateniĝon. Ĝi komenciĝis tuj,
увидели обещанный рассвет. Он начинался тут senpere post la noktomeza luno. La majstro paŝis же, непосредственно после полуночной луны.
kun sia amikino, en la brilo de la unuaj matenaj
Мастер шел со своею подругой в блеске
radioj, sur malgranda ponto el muskaj ŝtonoj. Li
первых утренних лучей через каменистый
ĝin transpasis. La rojo restis malantaŭ la fidelaj
мшистый мостик. Он пересек его. Ручей
geamantoj, ili iris sur sabla vojo.
остался позади верных любовников, и они шли
по песчаной дороге.
— Слушай беззвучие, — говорила Маргарита
— Aŭskultu la sensonecon, — Margarita parolis al
Мастеру, и песок шуршал под ее босыми
la majstro kaj la sablo susuris sub ŝiaj nudaj piedoj,
ногами, — слушай и наслаждайся тем, чего
— aŭskultu kaj ĝuu tion, kion oni malhavigis al vl
тебе не давали в жизни, — тишиной. Смотри,
en la vivo — la silenton. Rigardu, jen antaŭe estas
вон впереди твой вечный дом, который тебе
via eterna domo, kiun vi ricevis rekompence. Jam
дали в награду. Я уже вижу венецианское окно mi vidas la Venecian fenestron kaj vinberujon и вьющийся виноград, он подымается к самой
grimpintan ĝis la tegmento. Jen estas via domo, via
крыше. Вот твой дом, вот твой вечный дом. Я
eterna hejmo. Mi scias, ke vespere ĉe vin venos
знаю, что вечером к тебе придут те, кого ты
tiuj, kiujn vi amas, kiuj vin interesas kaj kiuj vin ne
любишь, кем ты интересуешься и кто тебя не
maltrankviligos. Ili ludos por vi muzikon, ili
встревожит. Они будут тебе играть, они будут
kantos por vi, vi vidos, kia lumo estas en la
петь тебе, ты увидишь, какой свет в комнате,
ĉambro, kiam brulas la kandeloj. Vi endormiĝos
когда горят свечи. Ты будешь засыпать,
surmetinte vian eternan trivitan noktoĉapon, vi
надевши свой засаленный и вечный колпак, ты endormiĝos kun rideto sur la lipoj. La dormo vin будешь засыпать с улыбкой на губах. Сон
fortigos, vi saĝe rezonos. Kaj forpeli min vi jam ne
укрепит тебя, ты станешь рассуждать мудро. А povos. Mi gardos vian dormon.
прогнать меня ты уже не сумеешь. Беречь твой
сон буду я.
Так говорила Маргарита, идя с Мастером по
(Tiel parolis Margarita irante kun la majstro al ilia
направлению к вечному их дому, и Мастеру
eterna hejmo, kaj al li ŝajnis, ke ŝiaj vortoj fluas
казалось, что слова Маргариты струятся так же, tiel, kiel fluis kaj lirlis la malantaŭe restinta rojo, как струился и шептал оставленный позади
kaj lia memoro, la maltrankvila memoro milfoje
ручей, и память Мастера, беспокойная,
trapikita per la nadloj, komencis estingiĝi. Iu estis
исколотая иглами память стала потухать. Кто-
ellasanta la majstron en la liberon, kiel li mem ĵus
то отпускал на свободу Мастера, как сам он
ellasis la de li kreitan heroon. Tiu heroo foriris en
только что отпустил им созданного героя. Этот la abismon, li foriris senrevene, pardonite en tiu герой ушел в бездну, ушел безвозвратно,
antaŭdimanĉa nokto, li, la filo de reĝo
прощенный в ночь на воскресенье сын короля-
astrologiisto, la kruela kvina prokuratoro de Judeo,
звездочета, жестокий пятый прокуратор Иудеи, la kavaliro Poncio Pilato.)
всадник Понтий Пилат.
ЭПИЛОГ
EPILOGO
Но все-таки, что же было дальше-то в Москве
Kaj tamen, kio finfine okazis en Moskvo post ke
после того, как в субботний вечер на закате
en tiu sabata vespero, ĉe la sunsubiro, Voland
Воланд покинул столицу, исчезнув вместе со
forlasis la ĉefurbon, malaperinte kun sia sekvantaro
своей свитой с Воробьевых гор?
de sur la Paseraj Montoj?
О том, что в течение долгого времени по всей
Pri tio, ke dum longa tempo tra la tuta ĉefurbo
столице шел тяжелый гул самых невероятных
obtuze resonis absolute nekredeblaj onidiroj, tre
слухов, очень быстро перекинувшихся и в
rapide atingintaj la forajn angulojn de la provinco,
отдаленные и глухие места провинции, и
ni ne bezonas paroli, kaj ripeti tiujn onidirojn estus
говорить не приходится, и слухи эти даже
enuiga fiaĵo.
тошно повторять.
Пишущий эти правдивые строки сам лично,
La aŭtoro de tiuj verfidelaj linioj per siaj propraj
направляясь в феодосию, слышал в поезде
oreloj aŭdis en trajno, dumvoje al Krimeo,
рассказ о том, как в Москве две тысячи человек rakonton pri tio, ke en Moskvo dumil homoj eliris вышли из театра нагишом в буквальном
el teatro tutnudaj — laŭ la strikta senco de la vorto
смысле слова и в таком виде разъехались по
— kaj tiele disveturis hejmen en taksio.
домам в таксомоторах.
Шепот «нечистая сила...» слышался в очередях, La vortoj malsankta potenco estis flustrataj en la стоявших у молочных, в трамваях, в магазинах, atendovicoj ĉe la laktejoj, en la tramoj, en la в квартирах, в кухнях, в поездах, и дачных и
vendejoj, en la apartamentoj, en la kuirejoj, en la
дальнего следования, на станциях и
trajnoj lokaj kaj longdistancaj, en la stacidomoj kaj
полустанках, на дачах и на пляжах.
sur la substacioj, en la vilaoj kaj sur la plaĝoj.
Наиболее развитые и культурные люди в этих
La plej kleraj kaj kulturaj homoj, evidente, tiajn
рассказах о нечистой силе, навестившей
rakontadojn ne partoprenis, kaj eĉ mokis ilin,
столицу, разумеется, никакого участия не
penante prudentigi la rakontantojn. Tamen fakto,
принимали и даже смеялись над ними и
laŭ la komuna dirmaniero, estas fakto, kaj oni ne
пытались рассказчиков образумить. Но факт
povas simple ĝin malatenti sen ajna ekspliko; iu ja
все-таки остается фактом, и отмахнуться от
estis vizitinta la ĉefurbon. La karboniĝinta ruino de
него без объяснений никак нельзя: кто-то
Gribojedovo kaj multaj aliaj aferoj tro konvinke
побывал в столице. Уж одни угольки,
tion atestis.
оставшиеся от Грибоедова, да и многое другое
слишком красноречиво это подтверждали.
Культурные люди стали на точку зрения
La kulturaj homoj akceptis la konkludon de la
следствия: работала шайка гипнотизеров и
enketo: ĉio estis faro de bando de hipnotigantoj kaj
чревовещателей, великолепно владеющая
ventroparolistoj, kiuj eminente posedis sian arton.
своим искусством.
Меры к ее поимке, как в Москве, так и за
Certe, por kapti la bandon oni faris aranĝojn urĝajn
пределами ее далеко, были, конечно, приняты
kaj energiajn, sed bedaŭrinde ili restis senrezultaj.
немедленные и энергичные, но, к великому
La individuo, doninta al si la nomon Voland, kun
сожалению, результатов не дали. Именующий
ĉiuj siaj komplicoj malaperis kaj poste nenie
себя Воландом со всеми своими присными
manifestiĝis, nek en Moskvo nek aliloke. Nature,
исчез и ни в Москву более не возвращался и
trudiĝis la hipotezo ke li fuĝis eksterlanden, sed
нигде вообще не появился и ничем себя не
ankaŭ tie mankis indikaĵoj pri lia ĉeesto.
проявил. Совершенно естественно, что
возникло предположение о том, что он бежал
за границу, но и там нигде он не обозначился.
Следствие по его делу продолжалось долго.
La enketo pri tiu afero daŭris tre longe. Ja finfine la
Ведь как-никак, а дело это было чудовищно!
afero estis monstrega! Eĉ sen paroli pri la kvar
Не говоря уже о четырех сожженных домах и о forbrulintaj domoj kaj pri la centoj da freneziĝintaj сотнях сведенных с ума людей, были и убитые. homoj, estis ankaŭ mortigitoj. Pri du personoj tio О двух это можно сказать точно: о Берлиозе и
estis certa: pri Berlioz kaj pri tiu misŝanca oficisto
об этом несчастном служащем в бюро по
de la Buroo por la konatigo al la alilandanoj de la
ознакомлению иностранцев с
vidindaĵoj de Moskvo, la eksbarono von Meigel.
достопримечательностями Москвы, бывшем
Ĉar tiuj du ja estis mortigitaj. La cindriĝintajn
бароне Майгеле. Ведь они-то были убиты.
ostojn de la dua oni trovis en la apartamento n-ro
Обгоревшие кости второго были обнаружены в 50, strato Sadovaja, post ol la incendio estis квартире №50 по Садовой улице, после того
estingita. Jes, estis viktimoj, kaj tiuj viktimoj
как потушили пожар. Да, были жертвы, и эти
neprigis enketon.
жертвы требовали следствия.
Но были и еще жертвы, и уже после того, как
Tamen estis ankaŭ aliaj viktimoj, jam post ol
Воланд покинул столицу, и этими жертвами
Voland forlasis la urbon, kaj tiuj viktimoj, ho ve,
стали, как это ни грустно, черные коты.
estis nigraj katoj.
Штук сто примерно этих мирных, преданных
Proksimume cento da tiuj pacemaj bestoj, utilaj kaj
человеку и полезных ему животных были
amikaj al la homo, iĝis pafmortigitaj aŭ alimaniere
застрелены или истреблены иными способами
ekstermitaj en diversaj partoj de la lando. Ne
в разных местах страны. Десятка полтора
malpli ol dek kvin katoj, kelkaj el ili tre kripligite,
котов, иногда в сильно изуродованном виде,
trafis en miliciejojn en diversaj urboj. Ekzemple,
были доставлены в отделения милиции в
en Armavir’ iu civitano venigis en miliciejon unu
разных городах. Например, в армавире один из el tiuj tute senkulpaj bestoj, kunliginte ĝiajn ни в чем не повинных котов был приведен
antaŭajn piedojn.
каким-то гражданином в милицию со
связанными передними лапами.
Подкараулил этого кота гражданин в тот
La koncerna civitano kaptis la katon je la
момент, когда животное с вороватым видом
momento, kiam ĝi friponmiene (ho jes, la katoj
(что же поделаешь, что у котов такой вид? Это
aspektas fripone! Tamen ne tial ke ili estas
не оттого, что они порочны, а оттого, что они
malvirtaj, sed pro la timo ke iu pli forta ol ili —
боятся, чтобы кто-либо из существ более
hundo aŭ homo — faros al ili damaĝon aŭ
сильных, чем они, — собаки и люди, — не
ofendon. Ambaŭ faroj estas tre facilaj, tamen
причинили им какой-нибудь вред или обиду. И neniom honorindaj, mi vin certigas. Ho, neniom то и другое очень нетрудно, но чести в этом,
honorindaj!); do, kiam la kato estis ial impetonta
уверяю, нет никакой. Да, нет никакой!), Да, так en la lapojn.
с вороватым видом кот собирался устремиться
зачем-то в лопухи.
Навалившись на кота и срывая с шеи галстук,
Alfalinte sur la beston kaj deŝirante de sia kolo la
чтобы вязать его, гражданин ядовито и
kravaton por ĝin ligi, la civitano murmuris venene
угрожающе бормотал:
kaj minace:
— Ага! Стало быть, теперь к нам, в армавир,
— Ah ha! Ĉu ĉe nin en Armaviron vi bonvolis
пожаловали, господин гипнотизер? Ну, здесь
veni, sinjoro hipnotigisto? Nu, ĉi tie oni tute vin ne
вас не испугались. Да вы не притворяйтесь
timas. Ne ŝajnigu, ne ŝajnigu do vin muta! Ni jam
немым. Нам уже понятно, что вы за гусь!
komprenis, kun kia birdo ni havas la aferon!
Вел кота в милицию гражданин, таща бедного
La civitano kondukis la katon en la miliciejon,
зверя за передние лапы, скрученные зеленым
trenante ĝin je la antaŭaj piedoj streĉligitaj per la
галстуком, и добиваясь легкими пинками,
verda kravato, kaj puŝetante per sia ŝupinto la
чтобы кот непременно шел на задних лапах.
kompatindan beston por nepre irigi ĝin sur la
malantaŭaj piedoj.
— Вы, — кричал гражданин, сопровождаемый
— Vi ĉesu, — li kriadis akompanate de fajfantaj
свистящими мальчишками, — бросьте, бросьте buboj, — vi ĉesu stultumi! Bonvolu iri normale, дурака валять! Не выйдет это! Извольте ходить, kiel ĉiuj!
как все ходят!
Черный кот только заводил мученические
La nigra kato nur fluigis martirajn rigardojn. La
глаза. Лишенный природой дара слова, он ни в
naturo rifuzis al ĝi la parolkapablon, kaj neniel ĝi
чем не мог оправдаться. Спасением своим
povis sin pravigi. Sian savon la kompatinda besto
бедный зверь обязан в первую очередь
ŝuldas unue, al la milicio, kaj due, al sia mastrino,
милиции, а кроме того, своей хозяйке,
honorinda vidva maljunulinjo. De kiam la kato
почтенной старушке-вдове. Лишь только кот
paŝis en la miliciejon, oni tuj konstatis, ke la
был доставлен в отделение, там убедились, что spiraĵo de la civitano fortege odoras je alkoholo, от гражданина сильнейшим образом пахнет
sekve de kio tuj estiĝis dubo pri liaj deklaroj.
спиртом, вследствие чего в показаниях его
Dume la maljunulino, informite de la najbaroj pri
тотчас же усомнились. А тем временем
la aresto de ŝia kato, kuris al la miliciejo kaj trafis
старушка, узнавшая от соседей, что ее кота
tre ĝustatempe. Pri sia kato ŝi liveris plej flatan
замели, кинулась бежать в отделение и поспела
referencon, eksplikis, ke ŝi konas ĝin kvin jarojn,
вовремя. Она дала самые лестные
de kiam ĝi estis malgranda katido, ŝi deklaris, ke ŝi
рекомендации коту, объяснила, что знает его
garantias pri ĝi kiel pri si mem, ŝi pruvis, ke
пять лет с тех пор, как он был котенком,
malestas indikoj pri ia ajn ĝia misfaro kaj ke ĝi
ручается за него, как за самое себя, доказала,
neniam veturis al Moskvo. Naskite en Armavir’, tie
что он ни в чем плохом не замечен и никогда
ĝi kreskis kaj lernis la muskaptadon.
не ездил в москву. Как он родился в армавире,
так в нем и вырос и учился ловить мышей.
Кот был развязан и возвращен владелице,
La kato iĝis malligita kaj redonita al sia mastrino,
хлебнув, правда, горя, узнав на практике, что
verdire, suferinte kruelan sortobaton kaj praktike
такое ошибка и клевета.
spertinte, kio estas eraro kaj kalumnio.
Кроме котов, некоторые незначительные
Krom la katoj, malagrablaĵojn havis ankaŭ iuj el la
неприятности постигли кое-кого из людей.
homoj. Inter aliaj, dum mallonga tempo estis
Произошло несколько арестов. В числе других
arestitaj: en Leningrado, la civitanoj Wohlmann kaj
задержанными на короткое время оказались: в
Volper; en Saratovo, Kievo kaj Ĥarkovo, tri
Ленинграде — граждане Вольман и Вольпер, в Volodin-oj; en Kazano, Voloĥ; kaj en Penzo, sed Саратове, Киеве и Харькове — трое
evidenta motivo — Vermiĉelov, kandidato pri la
Володиных, в Казани — Волох, а в Пензе, и уж ĥemiaj sciencoj ... Verdire, ĉi-lasta estis altega, tre совершенно неизвестно почему, — кандидат
brunhaŭta kaj korve nigrahara.
химических наук Ветчинкевич... Правда, тот
был огромного роста, очень смуглый брюнет.
Попались в разных местах, кроме того, девять
En diversaj lokoj arestojn suferis naŭ Korovin-oj,
Коровиных, четыре Коровкина и двое
kvar Korovkin-oj kaj du Karafjev-oj.
Караваевых.
Некоего гражданина сняли с севастопольского
En la stacidomo Belgorod, iun civitanon
поезда связанным на станции Белгород.
vojaĝantan al Sebastopolo oni eltrajnigis ligita. La
Гражданин этот вздумал развлечь едущих с
civitano provis amuzi la kunvojaĝantojn per kartaj
ним пассажиров карточными фокусами.
trukoj.
В Ярославле, как раз в обеденную пору, в
En Jaroslavlo, je la plej streĉa tagmanĝa horo, en
ресторан явился гражданин с примусом в
restoracion venis civitano portanta subbrake
руках, который он только что взял из починки.
primuson, kiun li ĵus reprenis post riparo. La du
Двое швейцаров, лишь только увидели его,
pordistoj, apenaŭ lin ekvidinte, tuj forlasis sian
бросили свои посты в раздевалке и бежали, а за postenon en la vestejo kaj fuĝis, post ili fuĝis el la ними бежали из ресторана все посетители и
restoracio ĉiuj klientoj kaj la tuta personaro. Dum
служащие. При этом у кассирши непонятным
tiu incidento el la kaso iel mistere malaperis la tuta
образом пропала вся выручка.
taga enspezo.
Было еще многое, всего не вспомнишь. Было
Okazis ankoraŭ multaj aferoj, pri tio oni povus
большое брожение умов.
paroli senfine. Estis granda ekscitiĝo en la mensoj.
Еще и еще раз нужно отдать справедливость
Refoje kaj denove, oni laŭmerite aprezu la laboron
следствию. Все было сделано не только для
de la enketistoj. Ili faris ĉion ne nur por kapti la
того, чтобы поймать преступников, но и для
krimulojn, sed ankaŭ por klarigi iliajn maĥinaciojn.
того, чтобы объяснить все то, что они
Kaj ĉio estas klarigita, kaj oni ne povas negi, ke
натворили. И все это было объяснено, и
tiuj klarigoj estis raciaj kaj nerefuteblaj.
объяснения эти нельзя не признать и
толковыми и неопровержимыми.
Представители следствия и опытные
La reprezentantoj de la enketo kaj spertaj psikiatroj
психиатры установили, что члены преступной
konstatis, ke la anoj de la krima bando, aŭ almenaŭ
шайки или, по крайней мере, один из них
unu el ili (precipe suspektinda estis Kerubjev),
(преимущественно подозрение в этом падало
havis eksterordinaran hipnotigan forton kaj
на Коровьева) являлись невиданной силы
kapablis vidigi sin ne tie, kie ili fakte estis, sed en
гипнотизерами, могущими показывать себя не
pozicioj iluziaj, ŝovitaj. Krome, ili povis laŭvole
в том месте, где они на самом деле находились, sugestii al la renkontatoj, ke iuj objektoj aŭ homoj а на позициях мнимых, смещенных. Помимо
estas tie, kie ili fakte malestis, kaj inverse, forigi el
этого, они свободно внушали столкнувшимся с onia vidkampo homojn aŭ objektojn, kiuj fakte tie ними, что некие вещи или люди находятся там, ĉeestis.
где на самом деле их не было, и наоборот,
удаляли из поля зрения те вещи или людей,
которые действительно в этом поле зрения
имелись.
В свете таких объяснений решительно все
Ĉe la lumo de tiuj klarigoj absolute ĉio iĝis facile
понятно, и даже наиболее волновавшая
komprenebla, eĉ la fenomeno, pleje ekscitinta la
граждан, ничем, казалось бы, не объяснимая
gecivitanojn: la ŝajne neklarigebla kugloimuno de
неуязвимость кота, обстрелянного в квартире
la kato, evidentiĝinta dum la pafado en la
№50, при попытках взять его под стражу.
apartamento n-ro 50, kiam oni provis aresti la
fiulon.
Никакого кота на люстре, натурально, не было, Nature, nenia kato estis sur la lustro, neniu никто и не думал отстреливаться, стреляли по
reciprokis el ia ajn braŭningo, oni pafis al vaka
пустому месту, в то время как Коровьев,
loko, dum Kerubjev, sugestiinte, ke la kato
внушивший, что кот безобразничает на люстре, miskondutas sur la lustro, povis senĝene resti мог свободно находиться за спиной
malantaŭ la dorso de la pafantoj, grimacadi kaj ĝui
стрелявших, кривляясь и наслаждаясь своею
sian grandegan, tamen krime uzatan hipnotigan
громадной, но преступно использованной
kapablon. Kaj certe estis li, kiu incendiis la
способностью внушать. Он же, конечно, и
apartamenton, disfluiginte la benzinon.
поджег квартиру, разлив бензин.
Ни в какую Ялту, конечно, Степа Лиходеев не
Evidente, Steĉjo Latronov tute ne flugis al Jalto
улетал (это не под силу даже Коровьву) и
(tio superus la kapablojn de hipnotigisto, eĉ tia,
телеграмм оттуда не посылал. После того, как
kiel Kerubjev), kaj telegramojn de tie ne sendis.
он упал в обморок в ювелиршиной квартире,
Timigite de la Kerubjeva artifiko pri kato
испуганный фокусом Коровьева, показавшего
pikprenanta fungon per forko, li svenis en la
ему кота с маринованным грибом на вилке, он
juvelistvidvina apartamento kaj restis tiel kuŝi ĝis
пролежал в ней до тех пор, пока Коровьев,
Kerubjev, por lin moki, surkapigis al li la kalpakon
издеваясь над ним, не напялил на него
kaj sendis lin al la Moskva aerodromo, antaŭe
войлочную шляпу и не отправил его на
sugestiinte al la atendantaj kriminalistoj, ke Steĉjon
московский аэродром, внушив предварительно venigos avio alfluginta el Sebastopolo.
встречавшим степу представителям угрозыска,
что Степа вылезет из аэроплана, прилетевшего
из севастополя.
Правда, угрозыск Ялты утверждал, что он
Verdire, la kriminala milicio de Jalto asertis, ke
принимал босого степу и телеграммы насчет
Steĉjo ĝin vizitis nudpieda kaj ke ĝi sendis pri li
степы в Москву слал, но ни одной копии этих
telegramojn al Moskvo; tamen eĉ unu tia
телеграмм в делах никак не обнаружилось, из
telegramo ne troviĝis en la dosieroj, kio sekvigis
чего был сделан печальный, но совершенно
malagrablan sed tute nerefuteblan konkludon, ke la
несокрушимый вывод, что гипнотизерская
hipnotiga bando kapablas hipnotigi tra grandaj
банда обладает способностью гипнотизировать distancoj, kaj ne nur unuopulojn, sed tutajn
на громадном расстоянии, и притом не только
grupojn da personoj. En tiuj kondiĉoj la krimuloj
отдельных лиц, но и целые группы их. При
povis frenezigi eĉ homojn, dotitajn je plej fortika
этих условиях преступники могли свести с ума psika konstitucio.
людей с самой стойкой психической
организацией.
Что там говорить о таких пустяках, как колода
Oni ne bezonas paroli pri tiaj bagateloj, kiel la
карт в чужом кармане в партере, или
kartaro en la poŝo de partera spektanto, aŭ la
исчезнувшие дамские платья, или мяукающий
malaperintaj inroboj, aŭ la miaŭanta bereto, aŭ
берет и прочее в этом же роде! Такие штуки
ceteraj similaĵoj! Tiajn trukojn povas prezenti ĉiu
может отколоть любой профессионал-
mezkapabla profesia hipnotigisto sur ajna scenejo,
гипнотизер средней силы, в том числе и
egale kiel la banalan artifikon pri la forŝirita kapo
нехитрый фокус с оторванием головы у
de la anoncisto. Ankaŭ la parolanta kato estas
конферансье. Говорящий кот — тоже сущий
simila infanaĵo. Por prezenti al la homoj tian katon
вздор. Для того, чтобы предъявить людям
sufiĉas posedi la unuajn elementojn de la
такого кота, достаточно владеть первыми
ventroparolado, kaj oni ja ne povas dubi, ke la arto
основами чревовещания, а вряд ли кто-нибудь
de Kerubjev konsiderinde superis la elementan
усомнится в том, что искусство Коровьева шло nivelon.
значительно дальше этих основ.
Да, дело тут вовсе не в колодах, фальшивых
Jes, ĉiuj ĉi kartaroj kaj falsaj leteroj en la teko de
письмах в портфеле Никанора Ивановича. Это
Nikanoro Ivaniĉ estis bagateloj, temas tute ne pri
все пустяки. Это он, Коровьев, погнал под
ili. Sed li, Kerubjev, pelis Berliozon al la certa
трамвай Берлиоза на верную смерть. Это он
morto sub la tramon. Li, Kerubjev, frenezigis la
свел с ума бедного поэта Ивана Бездомного, он kompatindan poeton Ivano Senhejmulo, kiun li igis заставлял его грезить и видеть в мучительных
vizii en turmentaj halucinoj la antikvan
снах древний Ершалаим и сожженную солнцем
Jerŝalaimon kaj la sunbruligitan aridan Kalvan
безводную Лысую гору с тремя повешенными
Monton kun la tri ekzekutatoj pendantaj sur la
на столбах. Это он и его шайка заставили
fostoj. Li, Kerubjev, kune kun sia bando
исчезнуть из москвы Маргариту Николаевну и
malaperigis Margaritan Nikolavnan kaj ŝian
ее домработницу Наташу. Кстати: этим делом
mastrumistinon Nataŝa. Parenteze: tiun aferon la
следствие занималось особенно внимательно.
enketistoj speciale atentis. Necesis determini, ĉu la
Требовалось выяснить, были ли похищены эти
virinoj estis forrabitaj de la murdista kaj incendiista
женщины шайкой убийц и поджигателей или
bando, aŭ ĉu ili libervole forlasis la urbon kun la
же бежали вместе с преступной компанией
krima kompanio? Surbaze de la absurda kaj
добровольно? Основываясь на нелепых и
konfuza depozicio de Nikolao Ivaniĉ kaj atentante
путаных показаниях Николая Ивановича и
la strangan kaj frenezan mesaĝon, kiun Margarita
приняв во внимание странную и безумную
Nikolavna lasis por sia edzo — la mesaĝon, ke ŝi
записку Маргариты Николаевны, оставленную
iĝas sorĉistino! — konsiderinte la cirkonstancon,
мужу, записку, в которой она пишет, что
ke Nataŝa malaperis lasinte en la domo ĉiujn siajn
уходит в ведьмы, учтя то обстоятельство, что
vestaĵojn, — la enketistoj konkludis, ke ambaŭ
Наташа исчезла, оставив все свои носильные
estis hipnotigitaj, simile al multaj aliaj, kaj en tiu
вещи на месте, — следствие пришло к
stato forrabitaj de la bando. Estiĝis konjekto —
заключению, что и хозяйка и ее домработница
probable tute ĝusta — ke la krimulojn allogis la
были загипнотизированы, подобно многим
belo de la du virinoj.
другим, и в таком виде похищены бандой.
Возникла и, вероятно, совершенно правильная
мысль, что преступников привлекла красота
обеих женщин.
Но вот что осталось совершенно неясным для
Tamen jen kio restis absolute malklara por la
следствия — это побуждение, заставившее
enketistoj: la motivo, kiu igis la bandon forrabi el
шайку похитить душевнобольного,
psikiatria kliniko mensmalsanulon kiu mem nomis
именующего себя Мастером, из
sin majstro. Tion determini oni ne sukcesis, egale
психиатрической клиники. Этого установить не kiel la nomon de la forrabita paciento. Tiel li por удалось, как не удалось добыть и фамилию
ĉiam perdiĝis sub la malviva alnomo: «Numero
похищенного больного. Так и сгинул он
cent dek oka el la unua konstruaĵo».
навсегда под мертвой кличкой: «Номер сто
восемнадцатый из первого корпуса».
Итак, почти все объяснилось, и кончилось
Do, preskaŭ ĉio estis klarigita, kaj la enketo finiĝis,
следствие, как вообще все кончается.
kiel ĝenerale finiĝas ĉio en la mondo.
Прошло несколько лет, и граждане стали
Pasis kelkaj jaroj, kaj paliĝis la rememoroj pri
забывать и Воланда, и Коровьева, и прочих.
Voland, pri Kerubjev kaj pri la ceteraj. Okazis
Произошли многие изменения в жизни тех, кто multaj ŝanĝoj en la vivo de la civitanoj suferintaj пострадал от Воланда и его присных, и как бы
de Voland kaj kompanio, kaj kiom ajn malgravaj
ни были мелки и незначительны эти изменения, kaj banalaj estas tiuj ŝanĝoj, oni tamen notu ilin.
все же следует их отметить.
Жорж, например, Бенгальский, проведя в
Georges Bengalskij, ekzemple, restadis en la
лечебнице четыре месяца, поправился и вышел, kuracejo tri monatojn, resaniĝis kaj elhospitaliĝis, но службу в Варьете вынужден был покинуть,
sed la laboron en Varieteo li devis rezigni, kaj tio
и в самое горячее время, когда публика валом
ĝuste en la periodo de plej granda, torenta alfluo de
шла за билетами, — память о черной магии и
publiko: la impreso de la nigra magio kaj ĝia
ее разоблачениях оказалась очень живуча.
senmaskigo evidentiĝis tre persista. Bengalskij
Бросил Бенгальский Варьете, ибо понимал, что forlasis Varieteon ĉar li komprenis, ke ĉiuvespere представать ежевечерне перед двумя тысячами eliri al la dumil spektantoj, neeviteble esti rekonata человек, быть неизбежно узнаваемым и
kaj moke demandata, ĉu ne ĝenas lin surhavi la
бесконечно подвергаться глумливым вопросам kapon — estus tro turmenta.
о том, как ему лучше: с головой или без
головы? — Слишком мучительно.
Да, кроме того, утратил конферансье
Kaj krome, la anoncisto perdis konsiderindan
значительную дозу своей веселости, которая
parton de sia gajo, tiom bezonata en lia profesio.
столь необходима при его профессии. Осталась
Ĝin anstataŭis malagrabla kaj embarasa kutimo
у него неприятная, тягостная привычка каждую ĉiun printempon, dum plenluno, fali en angoron, весну в полнолуние впадать в тревожное
subite kaptadi sian kolon per ambaŭ manoj,
состояние, внезапно хвататься за шею,
timigite rigardi ĉirkaŭen kaj plori. Tiuj atakoj ne
испуганно оглядываться и плакать. Припадки
daŭris longe, tamen ili malebligis pluan karieron de
эти проходили, но все же при наличности их
anoncisto; do, li eksiĝis kaj vivis per siaj ŝparaĵoj,
прежним делом нельзя было заниматься, и
kiuj, laŭ lia modesta kalkulo, devus sufiĉi por dek
конферансье ушел на покой и начал жить на
kvin jaroj.
свои сбережения, которых, по его скромному
подсчету, должно было хватить ему на
пятнадцать лет.
Он ушел и никогда больше не встречался с
Li eksiĝis kaj neniam plu renkontis Punĉon,
Варенухой, приобревшим всеобщую
akirintan ĉies admiron kaj ŝaton pro siaj
популярность и любовь за свою невероятную,
komplezemo kaj ĝentileco, senegalaj eĉ inter la
даже среди театральных администраторов,
teatraj administristoj. La trudpetantoj de la
отзывчивость и вежливость. Контрамарочники,
senpagaj enirbiletoj, ekzemple, ne nomis lin alie ol
например, его иначе не называли, как отец-
kara patrono kaj bonfarulo. Ĉiam ajn ĉiu
благодетель. В какое бы время кто бы ни
telefonanta al Varieteo aŭdis en la aŭdilo mildan
позвонил в Варьете, всегда слышался в трубке
sed melankolian voĉon: «Mi aŭskultas vin», kaj se
мягкий, но грустный голос: «Я вас слушаю», — oni petis inviti al la telefono Punĉon, tiu sama voĉo а на просьбу позвать к телефону Варенуху, тот
senprokraste diris: «Per kio mi povas vin servi?»
же голос поспешно отвечал: «Я к вашим
Sed kiom tiu ĝentileco malfaciligis la vivon de
услугам». Но зато и страдал же Иван
Ivano Saveljiĉ!
Савельевич от своей вежливости!
Степе Лиходееву больше не приходится
Steĉjo Latronov ne plu bezonas telefoni al
разговаривать по телефону в Варьете.
Varieteo. Ellasite el la kliniko, kie li restadis ok
Немедленно после выхода из клиники, в
tagojn, Steĉjo tuj ricevis novan oficon en Rostov:
которой Степа провел восемь дней, его
oni nomumis lin estro de granda nutrovendejo.
перебросили в ростов, где он получил
Onidire, li tute ĉesis drinki portvinon kaj drinkas
назначение на должность заведующего
nur vodkan maceraĵon el ribaj burĝonoj. Oni ankaŭ
большим гастрономическим магазином. Ходят
asertas, ke li iĝis silentema kaj evitas la virinojn.
слухи, что он совершенно перестал пить
портвейн и пьет только водку, настоянную на
смородиновых почках, отчего очень
поздоровел. Говорят, что стал молчалив и
сторонится женщин.
Удаление Степана Богдановича из Варьете не
La forigo de Stefano Bogdanoviĉ el Varieteo ne
доставило Римскому той радости, о которой он havigis al Rimskij la ĝojon, pri kiu li revis dum так жадно мечтал в продолжение нескольких
kelkaj jaroj. Post la restado en la kliniko kaj
лет. После клиники и Кисловодска старенький-
kuracado en Kislovock’ la financa direktoro,
престаренький, с трясущейся головой,
kaduka maljunulo kapotrema, demisiis el Varieteo.
финдиректор подал заявление об уходе из
Menciindas, ke la koncernan petskribon alportis en
Варьете. Интересно, что это заявление
la teatron lia edzino. Li mem eĉ tage ne trovis en si
привезла в Варьете супруга Римского. Сам
sufiĉan kuraĝon por viziti la domon, en kiu li vidis
Григорий Данилович не нашел в себе силы
la fenditan fenestrovitron inundatan de lunlumo kaj
даже днем побывать в том здании, где видел он
la longan brakon avancantan al la malsupra riglilo.
залитое луной треснувшее стекло в окне и
длинную руку, пробирающуюся к нижней
задвижке.
Уволившись из Варьете, финдиректор
Forlasinte Varieteon, la financa direktoro trovis
поступил в театр детских кукол в
oficon en la infana pupteatro de la distrikto
Замоскворечье. В этом театре ему уже не
Zamoskvoreĉje. En tiu teatro jam ne okazis al li
пришлось сталкиваться по делам акустики с
trakti pri la akustikaj demandoj kun la tre
почтеннейшим Аркадием Аполлоновичем
honorinda Arkadio Apolonoviĉ Semplejarov. Ĉi
Семплеяровым. Того в два счета перебросили в
tiun per unu movo oni transoficigis al Brjansk,
брянск и назначили заведующим
estri fungoprovizan aĉetejon. Nun la moskvanoj
грибнозаготовочным пунктом. Едят теперь
manĝas peklitajn laktariojn kaj marinitajn boletojn,
москвичи соленые рыжики и маринованные
kaj eksterordinare ĝojas pri tiu transoficigo. Nun,
белые и не нахвалятся ими и до
je certa tempodistanco, konstateblas, ke ne
чрезвычайности радуются этой переброске.
prosperis sub Semplejarov la aferoj pri la akustiko,
Дело прошлое, и можно сказать, что не
ke malgraŭ ĉiuj liaj klopodoj ĝin plibonigi ĝi restis
клеились у Аркадия Аполлоновича дела с
tia sama kia ĝi estis antaŭe.
акустикой, и сколько ни старался он улучшить
ее, она какая была, такая и осталась.
К числу лиц, порвавших с театром, помимо
Krom Arkadio Apolonoviĉ, al la personoj por ĉiam
Аркадия Аполлоновича, надлежит отнести и
rompintaj kun la teatra mondo kalkulendas ankaŭ
Никанора Ивановича Босого, хоть тот и не был Nikanoro Ivaniĉ Nudokrudov. Verdire, eĉ antaŭe li ничем связан с театрами, кроме любви к
havis nur unu rilaton al la teatro, nome la ŝaton de
даровым билетам. Никанор Иванович не только senpagaj enirbiletoj. Nun Nikanoro Ivaniĉ
не ходит ни в какой театр ни за деньги, ни
neniokaze vizitas teatron, nek kontraŭ mono nek
даром, но даже меняется в лице при всяком
senpage, kaj eĉ pli ol tio, lia vizaĝo paliĝas ĉiun
театральном разговоре. В не меньшей, а в
fojon, kiam antaŭ li oni parolas pri teatro. Krom la
большей степени возненавидел он, помимо
teatron, kaj ankoraŭ eĉ pli forte, li abomenas la
театра, поэта Пушкина и талантливого артиста
poeton Puŝkin kaj la talentan aktoron Diboĉadov.
Савву Потаповича Куролесова. Того — до
Ĉi lastan je tia grado, ke pasintjare, rimarkinte en
такой степени, что в прошлом году, увидев в
la gazeto nigre kadritan informon ke la aktoron, en
газете окаймленное черным объявление в том,
la disfloro de lia kariero, falĉis apopleksio,
что Савву Потаповича в самый расцвет его
Nikanoro Ivaniĉ purpuriĝis — nemulte mankis, ke
карьеры хватил удар, — Никанор Иванович
li sekvu la talentulon — kaj blekegis: «Laŭmerite!»
побагровел до того, что сам чуть не отправился
Kaj tiuvespere Nudokrudov, kiun la morto de la
вслед за Саввой Потаповичем, и взревел: «Так
populara aktoro mergis en maron da premaj
ему и надо!» Более того, в тот же вечер
rememoroj, terure sin ebriegigis tute sola, sen alia
Никанор Иванович, на которого смерть
kompanio ol la plena luno prilumanta Sadovajan.
популярного артиста навеяла массу тягостных
Kaj post ĉiu pokaleto plilongiĝis antaŭ li la
воспоминаний, один, в компании только с
malbenita vico de abomenataj figuroj, kaj estis
полной луной, освещающей садовую, напился
inter ili Dunĉill S.G., kaj la belulino Ida
до ужаса. И с каждой рюмкой удлинялась
Herkulanovna, kaj la rufa posedanto de
перед ним проклятая цепь ненавистных фигур,
batalanseroj, kaj la sincerulo Kanavkin N.
и были в этой цепи и Дунчиль Сергей
Герардович, и красотка Ида Геркуларовна, и
тот рыжий владелец бойцовых гусей, и
откровенный Канавкин Николай.
Ну, а с теми-то что же случилось? Помилуйте!
Trudiĝas demando: kio okazis pri ĉi tiuj personoj?
Ровно ничего с ними не случилось, да и
Sed pardonon! Absolute nenio pri ili okazis, ĉar
случиться не может, ибо никогда в
neniam ili reale ekzistis, egale kiel la simpatia
действительности не было их, как не было и
programkondukanto, kaj la teatro mem, kaj la
симпатичного артиста-конферансье, и самого
avara maljuna onklino Poroĥovnikova putriganta
театра, и старой сквалыги пороховниковой
valuton en sia kelo, kaj certe ne estis la oraj
тетки, гноящей валюту в погребе, и уж,
trumpetoj nek la arogantaj kuiristoj. Ĉion ĉi
конечно, золотых труб не было и наглых
Nikanoro Ivaniĉ nur sonĝis influite de la fiulo
поваров. Все это только снилось Никанору
Kerubjev. La sola vivulo implikita en tiu sonĝo
Ивановичу под влиянием поганца Коровьева.
estis ĝuste Diboĉadov, la aktoro, kaj nur tial li
Единственный живой, влетевший в этот сон,
implikiĝis en la sonĝon, ke Nudokrudov jam konis
именно и был Савва Потапович — артист, и
lin pro liaj oftaj deklamoj en la radioelsendoj. Li
ввязался он в это только потому, что врезался в
ekzistis, la aliaj ne estis.
память Никанору Ивановичу благодаря своим
частым выступлениям по радио. Он был, а
остальных не было.
Так, может быть, не было и Алоизия
Ĉu, simile, ne estis ankaŭ Alojzo Bakŝiŝev? Ho,
Могарыча? О, нет! Этот не только был, но и
tamen! Tiu ne nur ekzistis, li plu estas, kaj ĝuste en
сейчас существует, и именно в той должности,
la funkcio, kiun rezignis Rimskij, tio estas, en la
от которой отказался Римский, то есть в
ofico de la financa direktoro de Varieteo.
должности финдиректора Варьете.
Опомнившись, примерно через сутки после
Rekonsciiĝinte diurnon post sia vizito al Voland,
визита к Воланду, в поезде, где-то под Вяткой,
en trajno, ie apud Vjatka, Alojzo konstatis, ke
Алоизий убедился в том, что, уехав в
forlasante Moskvon en stato de menskonfuzo li
помрачении ума зачем-то из Москвы, он забыл forgesis surmeti pantalonon sed anstataŭe ial ŝtelis надеть брюки, но зато непонятно для чего
la absolute senbezonan domlibron de sia
украл совсем ненужную ему домовую книгу
konstrurajtigito. Kontraŭ kolosa monsumo Alojzo
застройщика. Уплатив колоссальные деньги
aĉetis de la konduktoro malnovan, grasmakulitan
проводнику, Алоизий приобрел у него старую
pantalonon, kaj de Vjatka veturis reen al Moskvo.
и засаленную пару штанов и из Вятки повернул Ho ve, li jam ne retrovis la dometon de la
обратно. Но домика застройщика он, увы, уже
konstrurajtigito. La kadukaĵo estis tute forlekita de
не нашел. Ветхое барахло начисто слизнуло
la fajro. Tamen Alojzo estis homo tre
огнем. Но Алоизий был человеком
entreprenema, post du semajnoj li jam loĝis en
чрезвычайно предприимчивым, через две
bonega ĉambro ĉe Brjusovskij-strateto kaj post
недели он уже жил в прекрасной комнате в
kelkaj monatoj jam sidis sur la seĝo de Rimskij.
Брюсовском переулке, а через несколько
Kaj kiel antaŭe Steĉjo estis viva turmento por
месяцев уже сидел в кабинете Римского. И как
Rimskij, tiel nun Alojzo suferigas Punĉon. Nun
раньше Римский страдал из-за степы, так
Ivano Saveljiĉ havas nur unu revon, ke tiu Alojzo
теперь Варенуха мучился из-за Алоизия.
ien ajn malaperu el Varieteo, ĉar, kiel Punĉo
Мечтает теперь Иван Савельевич только об
fojfoje flustras en intima rondo, «merdon similan
одном, чтобы этого Алоизия убрали из Варьете al tiu Alojzo» li neniam renkontis en sia vivo, kaj куда-нибудь с глаз долой, потому что, как
«en la mondo ne estas fiaĵo kiun oni ne atendu de
шепчет иногда Варенуха в интимной компании, tiu Alojzo».
«Такой сволочи, как этот Алоизий, он будто бы
никогда не встречал в жизни и что будто бы от
этого Алоизия он ждет всего, чего угодно».
Впрочем, может быть, администратор и
Cetere, eblas ke la administristo ne estas tute
пристрастен. Никаких темных дел за Алоизием senpartia. Nenia dubinda afero estas atribuebla al не замечено, как и вообще никаких дел, если не Alojzo, eĉ nenia ajn afero — evidente, se escepti la считать, конечно, назначения на место
nomumon de nova bufedisto anstataŭ Andreo
буфетчика сокова какого-то другого. Андрей
Fokiĉ Sokov; kiu Sokov mortis de hepatkancero en
же Фокич умер от рака печени в клинике
la universitata kliniko de la unua medicinfakultato
Первого МГУ месяцев через девять после
naŭ monatojn post la apero de Voland en
появления Воланда в Москве...
Moskvo ...
Да, прошло несколько лет, и затянулись
Jes, pasis kelkaj jaroj, stompiĝis la eventoj
правдиво описанные в этой книге
verfidele priskribitaj en tiu verko, kaj poste
происшествия и угасли в памяти. Но не у всех,
forviŝiĝis el la memoro. Tamen ne el ĉies, tamen
но не у всех.
ne el ĉies.
Каждый год, лишь только наступает весеннее
Ĉiun jaron, kiam komenciĝas la festa printempa
праздничное полнолуние, под вечер появляется plenluno, antaŭvespere aperas sub la tilioj ĉe la под липами на Патриарших прудах человек лет
Patriarĥa lageto tridekkelkjara viro. Rufeta,
тридцати или тридцати с лишним. Рыжеватый,
verd’okula, modeste vestita viro. Li estas profesoro
зеленоглазый, скромно одетый человек. Это — Ivano Nikolaiĉ Ponirjov, membro de la Instituto pri сотрудник института истории и философии,
Historio kaj Filozofio.
профессор Иван Николаевич Понырев.
Придя под липы, он всегда садится на ту самую Veninte sub la tiliojn, li ĉiam sidiĝas sur unu скамейку, на которой сидел в тот вечер, когда
saman benkon, la benkon sur kiu li sidis en la
давно позабытый всеми Берлиоз в последний
vespero, kiam la delonge kaj de ĉiuj forgesita
раз в своей жизни видел разваливающуюся на
Berlioz lastfoje en sia vivo vidis la lunon dispeciĝi.
куски луну.
Теперь она, цельная, в начале вечера белая, а
Nun ĝi, integra kaj ronda, blanka komence de la
затем золотая, с темным коньком-драконом,
vespero, kaj poste ora, kun sia malhela dragon-
плывет над бывшим поэтом, Иваном
ĉevaleto glitas super la ekspoeto kaj tamen
Николаевичем, и в то же время стоит на одном
senmove restas en sia loko en la alto.
месте в своей высоте.
Ивану Николаевичу все известно, он все знает
Pri ĉio Ivano Nikolaiĉ estas detale informita, li
и понимает. Он знает, что в молодости он стал
ĉion scias kaj komprenas. Li scias, ke en sia
жертвой преступных гипнотизеров, лечился
jun’aĝo li estis viktimo de krimaj hipnotigistoj,
после этого и вылечился. Но знает он также,
poste li estis kuracata kaj resaniĝis. Sed li scias
что кое с чем он совладать не может. Не может ankaŭ tion, ke estas aferoj kiujn li ne povas он совладать с этим весенним полнолунием.
superregi. Li ne povas superregi tiun printempan
Лишь только оно начинает приближаться, лишь plenlunon. De kiam ĝi komencas proksimiĝi, de
только начинает разрастаться и наливаться
kiam komencas kreski kaj pleniĝi je oro la astro,
золотом светило, которое когда-то висело выше iam pendinta super la du kvinopaj lumiloj, de tiam двух пятисвечий, становится Иван Николаевич Ivano Nikolaiĉ iĝas malkvieta, nervoza, perdas la беспокоен, нервничает, теряет аппетит и сон,
apetiton kaj la dormon, li atendas ĝis la luno
дожидается, пока созреет луна. И когда
maturiĝos. Kaj kiam venas la plenluno, nenio
наступает полнолуние, ничто не удержит Ивана povas lin reteni hejme. Antaŭvespere li forlasas la Николаевича дома. Под вечер он выходит и
domon kaj iras al la Patriarĥa lageto.
идет на Патриаршие пруды.
Сидя на скамейке, Иван Николаевич уже
Sidante sur la benko Ivano Nikolaiĉ jam malkaŝe
откровенно разговаривает сам с собой, курит,
parolas al si mem, fumas, per la mallarĝigitaj
щурится то на луну, то на хорошо памятный
okuloj rigardas jen la lunon, jen la memorvekan
ему турникет.
turnokrucon.
Час или два проводит так Иван Николаевич.
Tiel Ivano Nikolaiĉ pasigas unu aŭ du horojn.
Затем снимается с места и всегда по одному и
Poste li leviĝas sur la piedojn, forlasas la lokon kaj
тому же маршруту, через спиридоновку, с
iras, kun vakaj kaj senrigardaj okuloj, ĉiam unu
пустыми и незрячими глазами идет в
saman itineron: tra Spiridonovka en la Arbatajn
Арбатские переулки.
stratetojn.
Он проходит мимо нефтелавки, поворачивает
Li pasas preter petrolbutiko, sin turnas ĉe malnova
там, где висит покосившийся старый газовый
oblikviĝinta gaslanterno, kaj ŝteliras al krado,
фонарь, и подкрадывается к решетке, за
malantaŭ kiu li vidas densan kvankam ankoraŭ
которой он видит пышный, но еще не одетый
senfolian ĝardenon, kaj en ĝi gotikan palaceton,
сад, а в нем — окрашенный луною с того боку, lunkoloran ĉe tiu flanko, kie elstaras orielo kun где выступает фонарь с трехстворчатым окном,
triparta fenestro, kaj malhelan ĉe la alia.
и темный с другого — готический особняк.
Профессор не знает, что влечет его к решетке и
La profesoro ne scias, kio tiras lin al tiu krado, sed
кто живет в этом особняке, но знает, что
li scias, ke ĉe la plenluno li ne kapablas sin venki.
бороться ему с собою в полнолуние не
Krome li scias, ke en la ĝardeno malantaŭ la krado
приходится. Кроме того, он знает, что в саду за li nepre vidos unu samon.
решеткой он неизбежно увидит одно и то же.
Он увидит сидящего на скамеечке пожилого и
Li vidos sidi sur benko nejunan bone vestitan viron
солидного человека с бородкой, в пенсне и с
kun barbeto, nazumo kaj iomete porkida
чуть-чуть поросячьими чертами лица. Иван
fizionomio. Ivano Nikolaiĉ trovas tiun loĝanton de
Николаевич всегда застает этого обитателя
la palaceto ĉiam en unu sama revema pozo, kun la
особняка в одной и той же мечтательной позе,
rigardo direktita al la luno. La profesoro scias, ke
со взором, обращенным к луне. Ивану
ĝuinte la lunon, la sidanto nepre turnos sian
Николаевичу известно, что, полюбовавшись
rigardon al la orielaj fenestroj kaj streĉe ĝin fiksos
луной, сидящий непременно переведет глаза на sur ilin, kvazaŭ atendante, ke tuj ili malfermiĝos окна фонаря и упрется в них, как бы ожидая,
kaj sur la fenestrobreto aperos io eksterordinara.
что сейчас они распахнутся и появится на
подоконнике что-то необыкновенное.
Все дальнейшее Иван Николаевич знает
Ĉion pluan Ivano Nikolaiĉ scias parkere. Ĉi tiam
наизусть. Тут надо непременно поглубже
endas pli zorge sin kaŝi malantaŭ la krado, ĉar la
схорониться за решеткой, ибо вот сейчас
sidanto tuj komencos maltrankvile turnadi la
сидящий начнет беспокойно вертеть головой,
kapon, per vaganta rigardo ĉasi ion en la aero,
блуждающими глазами ловить что-то в
nepre li ravite ridetados, subite eksvingos la
воздухе, непременно восторженно улыбаться, а
manojn en dolĉa sopiro, poste tute senĝene kaj
затем он вдруг всплеснет руками в какой-то
sufiĉe laŭte li murmurados:
сладостной тоске, а затем уж и просто и
довольно громко будет бормотать:
— Венера! Венера!.. Эх я, дурак!..
— Venera! Venera!.. Kia stultulo mi estas!..
— Боги, боги! — Начнет шептать Иван
— Ho dioj, dioj, — tiam flustras Ivano Nikolaiĉ
Николаевич, прячась за решеткой и не сводя
sin kaŝante malantaŭ la krado kaj sen forturni la
разгорающихся глаз с таинственного
okulojn disde la mistera nekonato, — jen ankoraŭ
неизвестного, — вот еще одна жертва луны...
unu viktimo de la luno ... Jes, ankoraŭ unu viktimo,
Да, это еще одна жертва, вроде меня.
kiel mi mem.
А сидящий будет продолжать свои речи:
Kaj la sidanto daŭrigos siajn parolojn:
— Эх я, дурак! Зачем, зачем я не улетел с нею? — Kia stultulo mi estas! Kial kun ŝi mi ne Чего я испугался, старый осел! Бумажку
forflugis? Kion mi timis, maljuna azeno? Atestilon
выправил! Эх, терпи теперь, старый кретин!
mi ricevis! Ve, nun paciencu, mi maljuna idioto!
Так будет продолжаться до тех пор, пока не
Tiel daŭros ĝis en la malhela parto de la palaceto
стукнет в темной части особняка окно, не
ekklakos fenestro, tra ĝi vidiĝos io blanka kaj
появится в нем что-то беловатое и не раздастся aŭdiĝos malagrabla ina voĉo:
неприятный женский голос:
— Николай Иванович, где вы? Что это за
— Nikolao Ivaniĉ, kie vi estas? Jen fantazio! Ĉu
фантазии? Малярию хотите подцепить? Идите
malarion vi tie ĉasas? Venu trinki teon!
чай пить!
Тут, конечно, сидящий очнется и ответит
Tiam, nature, la homo sur la benko rekonsciiĝos
голосом лживым:
kaj respondos per voĉo mensoga:
— Воздухом, воздухом хотел подышать,
— Aeron, spiri iom da freŝa aero mi volis, mia
душенька моя! Воздух уж очень хорош!
koreto! La aero estas tiel bona!
И тут он поднимется со скамейки, украдкой
Li levos sin de la benko, per la pugno ŝtele
погрозит кулаком закрывающемуся внизу окну minacos al la fenestro refermiĝanta en la ter’etaĝo, и поплетется в дом.
poste sin trenos en la domon.
— Лжет он, лжет! О, боги, как он лжет! —
— Mensogas li, mensogas! Ho dioj, kiel li
Бормочет, уходя от решетки, Иван Николаевич, mensogegas! — murmuras Ivano Nikolaiĉ
— вовсе не воздух влечет его в сад, он что-то
forlasante la kradon, — tute ne la aero altiras lin en
видит в это весеннее полнолуние на луне и в
la ĝardenon, en tiu printempa plenluno li vidas ion
саду, в высоте. Ах, дорого бы я дал, чтобы
sur la luno kaj supre en la ĝardeno. Aĥ, kare mi
проникнуть в его тайну, чтобы знать, какую
pagus por penetri lian sekreton, por ekscii, kiun
такую венеру он утратил и теперь бесплодно
Veneran li perdis kaj nun vane serĉas per la manoj
шарит руками в воздухе, ловит ее?
en la aero, kiun li penas kapti.
И возвращается домой профессор уже совсем
Hejmen la profesoro revenas jam tute malsana. Lia
больной. Его жена притворяется, что не
edzino ŝajnigas, ke ŝi ne rimarkas lian staton, kaj
замечает его состояния, и торопит его ложиться simple urĝas lin enlitiĝi. Tamen ŝi mem sin ne спать. Но сама она не ложится и сидит у лампы
kuŝigas, ŝi sidas kun libro ĉe la lampo kaj amare
с книгой, смотрит горькими глазами на
rigardas la dormanton. Ŝi scias, ke ĉe la
спящего. Она знает, что на рассвете Иван
matenkrepusko Ivano Nikolaiĉ vekiĝos kun dolora
Николаевич проснется с мучительным криком, krio, ploros kaj ĵetiĝados. Tial antaŭ ŝi, sur la начнет плакать и метаться. Поэтому и лежит
tablotuko sub la lampo kuŝas preta injektilo en
перед нею на скатерти под лампой заранее
alkoholo kaj ampolo kun likvaĵo havanta intensan
приготовленный шприц в спирту и ампула с
tean koloron.
жидкостью густого чайного цвета.
Бедная женщина, связанная с тяжко больным,
La kompatinda virino ligita kun la grave malsana
теперь свободна и без опасений может заснуть. nun estas libera kaj povas trankvile enlitiĝi. Ivano Иван Николаевич теперь будет спать до утра со Nikolaiĉ nun dormos kun feliĉa vizaĝo ĝis la счастливым лицом и видеть неизвестные ей, но mateno kaj havos iajn al ŝi nekonatajn, tamen какие-то возвышенные и счастливые сны.
sublimajn kaj feliĉajn sonĝojn.
Будит ученого и доводит его до жалкого крика
La scienciston vekas en la plenluna nokto kaj igas
в ночь полнолуния одно и то же. Он видит
dolorkrii unu sama afero. Li sonĝas kontraŭnaturan
неестественного безносого палача, который,
sennazan ekzekutiston eksalti kaj iel voĉklakinte
подпрыгнув и как-то ухнув голосом, колет
enpiki sian lancon en la koron de Gestas, ligita al la
копьем в сердце привязанного к столбу и
fosto kaj perdinta la racion. Sed eĉ plie ol la
потерявшего разум Гестаса. Но не столько
ekzekutisto estas timiga la malnatura lumo, kiu
страшен палач, сколько неестественное
venas el densa nubego bolanta kaj premanta la
освещение во сне, происходящее от какой-то
teron, kiel estas nur dum mondkatastrofoj.
тучи, которая кипит и наваливается на землю,
как это бывает только во время мировых
катастроф.
После укола все меняется перед спящим. От
Post la injekto ĉio ŝanĝiĝas antaŭ la dormanto. De
постели к окну протягивается широкая лунная
la lito al la fenestro etendiĝas larĝa luna vojo, sur
дорога, и на эту дорогу поднимается человек в
ĝin paŝas viro en blanka mantelo kun sangruĝa
белом плаще с кровавым подбоем и начинает
subŝtofo kaj iras al la luno. Apud li iras juna viro
идти к луне. Рядом с ним идет какой-то
en disŝirita ĥitono kaj kun misformiĝinta vizaĝo.
молодой человек в разорванном хитоне и с
La irantoj arde pri io parolas, diskutas, volas atingi
обезображенным лицом. Идущие о чем-то
interkonsenton.
разговаривают с жаром, спорят, хотят о чем-то
договориться.
— Боги, боги, — говорит, обращая надменное
— Dioj, dioj, — diras la mantelulo turnante sian
лицо к своему спутнику, тот человек в плаще,
orgojlan vizaĝon al la kuniranto, — kia vulgara
— какая пошлая казнь! Но ты мне, пожалуйста, ekzekuto! Tamen bonvolu al mi diri, — lia orgojla скажи, — тут лицо из надменного
vizaĝo iĝas petega, — ja ĝi ne estis, ĉu? Mi cin
превращается в умоляющее, — ведь ее не
petegas, diru, ĝi ne estis, ĉu?
было! Молю тебя, скажи, не было?
— Ну, конечно не было, — отвечает хриплым
— Certe ĝi ne estis, — raŭkvoĉe respondas la
голосом спутник, — тебе это померещилось.
kuniranto, — simple ci ĝin imagis.
— И ты можешь поклясться в этом? —
— Ĉu ci povas ĵuri tion? — kaĵole petas la
Заискивающе просит человек в плаще.
mantelulo.
— Клянусь, — отвечает спутник, и глаза его
— Mi ĵuras, — respondas la kuniranto, kaj liaj
почему-то улыбаются.
okuloj ial ridetas.
— Больше мне ничего не нужно! —
— Jen ĉio kion mi volis! — per rompita voĉo
Сорванным голосом вскрикивает человек в
ekkrias la mantelulo, kaj li plu paŝas supren
плаще и поднимается все выше к луне, увлекая akompanate de sia kuniranto. Kviete kaj majeste своего спутника. За ними идет спокойный и
ilin sekvas giganta pint’orela hundo.
величественный гигантский остроухий пес.
Тогда лунный путь вскипает, из него начинает
Tiam la luna vojo ekbolas, elverŝiĝas la luna rivero
хлестать лунная река и разливается во все
kaj disfluas ĉiudirekte. La luno regas kaj ludas, la
стороны. Луна властвует и играет, луна танцует luno dancas kaj petolas. Tiam en la torento и шалит. Тогда в потоке складывается
formiĝas supernature bela virino, ŝi tenas je la
непомерной красоты женщина и выводит к
mano kaj elkondukas al Ivano stoplabarban viron,
Ивану за руку пугливо озирающегося
ĵetantan ĉirkaŭen timemajn rigardojn. Ivano
обросшего бородой человека. Иван Николаевич Nikolaiĉ tuj lin rekonas. Li estas la numero cent сразу узнает его. Это — номер сто
dek oka, la nokta gasto de Ivano. En sia sonĝo
восемнадцатый, его ночной гость. Иван
Ivano Nikolaiĉ etendas al li la manojn kaj sciavide
Николаевич во сне протягивает к нему руки и
demandas:
жадно спрашивает:
— Так, стало быть, этим и кончилось?
— Do, tiel ĝi finiĝis, ĉu?
— Этим и кончилось, мой ученик, — отвечает
— Tiel ĝi finiĝis, mia disĉiplo, — respondas la
номер сто восемнадцатый, а женщина подходит numero cent dek oka. La virino paŝas al Ivano kaj к Ивану и говорит:
diras:
— Конечно, этим. Все кончилось и все
— Certe tiel. Ĉio estas finita, ĉio havas finon ... Mi
кончается... И я вас поцелую в лоб, и все у вас
kisos vian frunton, kaj pri vi ĉio ordos.
будет так, как надо.
Она наклоняется к Ивану и целует его в лоб, и
Ŝi sin klinas al Ivano kaj kisas lian frunton, kaj
Иван тянется к ней и всматривается в ее глаза,
Ivano strebas al ŝi kaj penas rigardi en ŝiajn
но она отступает, отступает и уходит вместе со okulojn, sed ŝi paŝas malantaŭen, kaj foriras kun своим спутником к луне.
sia akompananto al la luno.
Тогда луна начинает неистовствовать, она
Tiam la luno furioziĝas, ĝi verŝegas lumtorenton
обрушивает потоки света прямо на Ивана, она
rekte sur Ivanon, ĝi disŝprucigas la lumon
разбрызгивает свет во все стороны, в комнате
ĉiudirekte, en la ĉambro estiĝas luna inundo, la
начинается лунное наводнение, свет качается,
luno balanciĝas, plialtiĝas, dronigas la liton. Ĝuste
поднимается выше, затопляет постель. Вот
tiam Ivano Nikolaiĉ dormas feliĉvizaĝa.
тогда и спит Иван Николаевич со счастливым
лицом.
Наутро он просыпается молчаливым, но
Je la mateno li vekiĝas silentema sed tute trankvila
совершенно спокойным и здоровым. Его
kaj sana. Lia milfoje trapikita memoro kvietiĝas,
исколотая память затихает, и до следующего
kaj ĝis la sekva plenluno neniu maltrankviligos la
полнолуния профессора не потревожит никто.
profesoron. Nek la sennaza mortiganto de Gestas,
Ни безносый убийца Гестаса, ни жестокий
nek la kruela kvina prokuratoro de Judujo, la
пятый прокуратор Иудеи всадник Понтийский
kavaliro Poncio Pilato.
Пилат.
Параллельный текст подготовил Руслан Кокорин
ruslanko@hotmail.com
Fueled by Johannes Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg
Комментарии к книге «Мастер и Маргарита», Михаил Афанасьевич Булгаков
Всего 0 комментариев