«Вяртанне з палону (на белорусском языке)»

Андрэ Маруа

ВЯРТАННЕ З ПАЛОНУ

Гэта - праўдзiвая гiсторыя. Падзея адбылася ў 1945 годзе ў французскiм сяле, якое мы назавём умоўна Шардэйль, сапраўдную ж назву пакiнем у сакрэце па прычынах зразумелых. Пачалося гэта яшчэ ў цягнiку, якi вёз з Германii палонных французаў. Iх было дванаццаць у купэ, разлiчаным на дзесяць. Страшэнна змораныя, яны сядзелi ў цеснаце, але ўсхваляваныя i шчаслiвыя, бо ведалi, што нарэшце, пасля пяцi гадоў разлукi, iзноў пабачаць сваю радзiму, свой дом, сваю сям'ю.

Усю дарогу перад вачамi амаль кожнага з iх стаяў адзiны вобраз, якi нiяк не выходзiў з галавы, - вобраз жонкi. Кожны думаў аб ёй з любоўю, з надзеяй, некаторыя з трывогай. Цi такая яна, як была? Цi захавала вернасць? Каго яна бачыла, што рабiла ў гэтыя цяжкiя гады чакання i адзiноты? Цi можна будзе жыць з ёю разам, як i раней? Тыя, хто меў дзяцей, былi спакайнейшыя. Iхнiм жонкам трэба было выхоўваць малых, i прысутнасць дзяцей, якiя з цiкавасцю сустрэнуць бацьку, уцешыць у першыя днi.

У кутку купэ сядзеў высокi худы чалавек. Яго бледны гарачы твар i блiскучыя вочы хутчэй нагадвалi iспанца, чым француза. Прозвiшча яго - Рэно Леймары, а родам ён быў з Шардэйля з паўднёва-заходняй правiнцыi Перыгор. Цягнiк iмчаўся ўночы. Глуха грукаталi колы, i толькi свiсток паравоза час ад часу парушаў iх аднастайны, iмклiвы рытм. Леймары размаўляў са сваiм суседам:

- Скажы мне, Сатурнiн, ты жанаты?

- А то як жа. Вядома, жанаты... Гады два да вайны, i хлопчыкаў двое... Завуць яе Марта. Хочаш, пакажу?

Сатурнiн, вясёлы нiзенькi чалавек са шрамамi на твары, выцягнуў з унутранай кiшэнi стары зашмальцаваны бумажнiк i з гордасцю паказаў яму парваную фотакартку.

- Ого, якая ў цябе красуня! - пахвалiў Леймары. - I табе не боязна вяртацца дадому?

- Боязна?.. Ды я ад радасцi скакаць гатоў. Чаму боязна?

- А таму, што яна прыгожая i адна, а навокал столькi ўсякiх розных...

- Глупства гародзiш! Для Марты iсную толькi я... Мы жылi разам так шчаслiва... I калi я табе пакажу яе лiсты за гэтыя пяць гадоў...

- Ат! Лiсты! Гэта нiчога не даказвае... Я таксама атрымлiваў добрыя лiсты... I ўсё ж мне боязна.

- Ты не ўпэўнены ў сваёй жонцы?

- Наадварот... Ва ўсякiм разе раней... Верыў ёй, можа, нават больш, чым хто iншы. Мы ўжо шэсць гадоў, як пажанiлiся, i хоць бы хмурыначка.

- Ну то чаго ж ты?