«Мастак Антон Карніцкі»

Падрыхтаванае на падставе: Сяргей Чыгрын, Мастак Антон Карніцкі, Гісторыка-краязнаўчы і мастацтвазнаўчы нарыс. — Мінск: Кнігазбор, 2009.

Copyright © 2015 by Kamunikat.org

Слонімскія мастакі пад нямецкай акупацыяй (1941-1944)

Горад Слонім быў заняты нямецкімі войскамі 26 чэрвеня 1941 года, дзе адразу палявой камендатурай стварыліся органы грамадзянскай улады, якія ёй падпарадкоўваліся і працавалі пад яе кантролем. У створаных мясцовых органах упраўлення амаль усе кіруючыя пасады спачатку займалі палякі. Але да беларусаў яны ставіліся не зусім лаяльна і пагардліва, асабліва да тых, хто сёды прыехаў з Усходняй Беларусі. У пачатку ліпеня 1944 года ў Слоніме быў прызначаны фельдкамендантам маёр Кіцына. Ён правёў рэарганізацыю мясцовай улады і прыцягнуў у яе органы грамадзян беларускай нацынальнасці. Замест “грамадзянскай стражы” была створана дапаможная паліцыя, якая ў асноўным складалася з беларусаў.

Палітычныя абставіны пры Польшчы і пры бальшавіках у Заходняй Беларусі да пачатку Другой сусветнай вайны асабліва не давалі магчымасці развіцця беларускім талентам. Беларус тады не мог атрымаць, напрыклад, адмысловае мастацкае асветы, не мог вывучыць той самай тэорыі мастацтва. Ён быў і заставаўся самавукам і толькі адзінкам удавалася неяк атрымаць адукацыю ў мастацкіх школах. Немцы, наадварот, гэтай справе не пярэчылі.

Напачатку вайны і падчас акупацыі ў Слоніме пражывалі звыш 15 таленавітых мастакоў[1]. Гэта Антон Карніцкі, Клаўдзія Хруцкая, Рэгіна Бялецкая, Аркадзь Бенікаў, Рыгор Чарнышоў, Юры Любанскі, Сергіюш Грудкоўскі, Вера Калюцік-Сташэўская, Ніна Жыткевіч, Фелікс Засадскі, Усевалад Анцута, Алесь Асіпчык і іншыя.

Падчас нямецкай акупацыі другой па таленту, пасля Антона Карніцкага, у Слоніме была мастачка Кладзія Хруцкая. Калі я забытаўся ў свайго земляка са Слоніма Барыса Данілюка, які цяпер жыве ў ЗША, што ён ведае пра Клаўдзію Хруцкую, слонімец адказаў: