The Mountain Without a Name GуRA BEZ IMIENIA Gdy Morrison opuszcza³ namiot dowуdztwa, Dengue, obserwator, spa³ z otwartymi ustami, rozci¹gniкty w p³уciennym fotelu. Morrison nie zada³ sobie trudu, by go obudziж. Mia³ wystarczaj¹co du¿o w³asnych zmartwieс. Musia³ przyj¹ж delegacjк tubylcуw. Byli to ci sami idioci, ktуrzy walili w bкbny na otaczaj¹cych obуz urwiskach skalnych. Potem zaœ mia³ nadzorowaж zniszczenie Gуry Bez Imienia. W tej chwili by³ tam ju¿ jego zastкpca, Ed Lerner. Jednak wczeœniej Morrison zamierza³ jeszcze zaj¹ж siк wypadkiem, ktуry ostatnio mia³ miejsce. Gdy przemierza³ obуz roboczy, mija³o w³aœnie po³udnie; korzystaj¹c z przerwy na lunch, robotnicy jedli kanapki i popijali kawк, oparci o swe olbrzymie maszyny. Wygl¹da³o to w miarк normalnie, jednak Morrison ju¿ dostatecznie d³ugo by³ szefem robуt przy rekonstrukcji planet, by umieж rozpoznaж niepokoj¹ce oznaki. Nikt nie chwyta³ go za rкkawy, nikt nie prуbowa³ zagadywaж. Siedzieli po prostu na zapylonej powierzchni planety, w cieniu swoich wielkich maszyn, jakby spodziewali siк kolejnego incydentu. Tym razem zniszczeniu uleg³ du¿y niwelator terenu firmy Owen. Sta³ teraz przekrzywiony na z³amanej osi, tam, gdzie pozostawi³a go brygada awaryjna. W szoferce siedzia³o dwуch kierowcуw, czekaj¹c na Morrisona. — Jak to siк sta³o? — spyta³ podchodz¹c do nich. — Nie mam pojкcia — odpar³ g³уwny kierowca, œcieraj¹c z powiek kropelki potu. — Mia³em wra¿enie, jakby droga umknк³a nam spod kу³. Tak jakby nagle obrуci³a siк na bok. Morrison chrz¹kn¹³ i kopn¹³ w olbrzymie przednie ko³o niwelatora. Ta maszyna by³a tak skonstruowana, ¿e mog³aby spaœж z szeœciu metrуw na lit¹ ska³к i wyjœж z tego bez najmniejszego zadrapania. Niwelatory Owena nale¿a³y do najodporniejszych maszyn, jakie kiedykolwiek zbudowano. A teraz ju¿ piкж z tych, ktуre mu przydzielono, by³o niesprawnych. — Nic w tej robocie nie mo¿e iœж normalnie — oznajmi³ kierowca–pomocnik, tak jakby to wszystko wyjaœnia³o. — Stajecie siк kompletnie beztroscy — powiedzia³ strofuj¹co Morrison. — Nie mo¿ecie tutaj kierowaж tym sprzкtem tak, jak na Ziemi. Z jak¹ prкdkoœci¹ jechaliœcie? — Piкtnaœcie kilometrуw na godzinк — odpowiedzia³ g³уwny kierowca. — I ja mam w to uwierzyж? — spyta³ z przek¹sem Morrison. — Ale¿ to prawda! Droga przed nami tak jakby opad³a… — Taaa… — skonstatowa³ dyrektor. — Kiedy wreszcie dotrze do waszych pustych czaszek, ch³opaki, ¿e nie jesteœcie na autostradzie do Indianapolis? Obcinam wam po pу³ dniуwki. Odwrуci³ siк i poszed³ w swoj¹ stronк. Na pewno byli teraz na niego wœciekli. Ale to dobrze, bo uczucie irytacji powinno odwrуciж ich uwagк od tego, co dzia³o siк na planecie. W³aœnie rusza³ w stronк Gуry Bez Imienia, gdy radiooperator wychyli³ siк ze swojego baraku i zawo³a³: — To do ciebie, Morrie! Ziemia. Morrison wzi¹³ s³uchawkк. Mimo pe³nego wzmocnienia ledwie by³ w stanie rozpoznaж g³os pana Shotwella, prezesa rady nadzorczej koncernu Stal Pozaziemska. Shotwell pyta³: — Co was wstrzymuje? — Wypadki — odrzek³ Morrison. — Kolejne wypadki? — Obawiam siк, ¿e tak, sir. W s³uchawce przez chwilк panowa³a cisza. W koсcu Shotwell zada³ pytanie: — Ale dlaczego, Morrison? To przecie¿ jedna z naj³atwiejszych planet w naszym wykazie robуt. Czy nie jest tak? — Tak, sir — potwierdzi³ bezwiednie Morrison. — Mieliœmy tu jednak seriк pechowych wydarzeс. Ale poradzimy sobie. — Mam nadziejк — stwierdzi³ Shotwell. — Chcia³bym mieж pewnoœж, ¿e tak bкdzie. Siedzicie tam ju¿ prawie miesi¹c i nie zbudowaliœcie jeszcze ¿adnego miasta, kosmoportu ani nawet autostrady! Pojawi³y siк ju¿ pierwsze og³oszenia i reklamy. Ludzie pytaj¹ nas o szczegу³y. Wielu chce siк osiedliж na tej planecie, Morrison! Przedsiкbiorstwa komercyjne i us³ugowe chc¹ tam za³o¿yж swoje przedstawicielstwa. — Wiem o tym, sir. — Z pewnoœci¹. Jednak do tego potrzebna jest zagospodarowana planeta, osadnicy zaœ domagaj¹ siк ustalenia definitywnej daty przeprowadzki. Jeœli my nie bкdziemy w stanie tego zrobiж, uczyni to General Construction albo koncern Ziemia–Mars, albo Johnson i Hearn. Planety nie s¹ a¿ tak rzadkim towarem. Rozumie pan to, prawda? Od czasu gdy zaczк³y siк wypadki, nastrуj Morrisona by³ mocno zwarzony. Teraz nagle eksplodowa³: — Czego, do diab³a, pan chce ode mnie?! — krzykn¹³. — Czy uwa¿a pan, ¿e coœ zmyœlam?! Mo¿e pan wzi¹ж ten swуj zawszony kontrakt i wsadziж go… — No, dobrze ju¿, dobrze — powiedzia³ poœpiesznie pan Shotwell. — Nie mia³em na myœli nic osobistego, Morrison. Wierzymy, wiemy, ¿e jest pan najlepszy w dziedzinie konstrukcji planetarnych. Jednak akcjonariusze… — Zrobiк, co w mojej mocy — odpowiedzia³ Morrison i od³o¿y³ s³uchawkк. — Ostro, ostro — wymamrota³ radiooperator. — A mo¿e akcjonariusze zechcieliby zjawiж siк tutaj ze swoimi malutkimi szpadelkami? — Zapomnij o tym — odrzek³ Morrison i wybieg³ z baraku. Lerner czeka³ na niego w Punkcie Kontrolnym Able, patrz¹c ponuro na masyw gуry. By³a wy¿sza ni¿ ziemski Mount Everest, a œnieg w wy¿szych partiach zbocza po³yskiwa³ rу¿owawo, odbijaj¹c przedwieczorne œwiat³o s³oсca. Ta gуra nigdy nie zosta³a nazwana. — Czy za³o¿yliœcie ju¿ wszystkie ³adunki? — zapyta³ Morrison. — To potrwa jeszcze kilka godzin — odrzek³ z wahaniem Lerner, niewysoki, ostro¿ny, siwiej¹cy cz³owiek. Oprуcz tego, ¿e pe³ni³ funkcjк zastкpcy Morrisona, zajmowa³ siк te¿ amatorsko ekologi¹. — To najwy¿sza gуra na planecie — doda³. — Czy nie mуg³byœ jej zachowaж? — Nie ma takiej mo¿liwoœci. To miejsce ma kluczowe znaczenie. W³aœnie tutaj ma powstaж port oceaniczny. Lerner skin¹³ g³ow¹ i obrzuci³ gуrк wzrokiem pe³nym ¿alu. — Naprawdк szkoda — powiedzia³. — Nikt nigdy jeszcze siк na ni¹ nie wspina³. Morrison odwrуci³ siк gwa³townie i utkwi³ pe³en wœciek³oœci wzrok w swoim zastкpcy. — Pos³uchaj, Lerner — powiedzia³. — Zdajк sobie sprawк z tego, ¿e nikt jeszcze nie wspina³ siк na tк gуrк. Uœwiadamiam sobie, ¿e zniszczenie jej bкdzie mia³o wymowк symboliczn¹. Jednak wiesz rуwnie dobrze jak ja, ¿e to jest nieuniknione. Po co w takim razie rozdzieraж szaty? — Nie zamierza³em… — Moja praca nie polega na podziwianiu krajobrazуw. Nienawidzк naturalnych krajobrazуw. Moja robota to przekszta³cenie tego miejsca tak, by spe³nia³o specyficzne wymagania ludzkich istot. — Jesteœ doœж nerwowy — zauwa¿y³ Lerner. — Po prostu skoсcz z tymi chytrymi wycieczkami pod moim adresem. — W porz¹dku. Morrison wytar³ spocone d³onie w nogawkк spodni. Uœmiechn¹³ siк nieœmia³o, przepraszaj¹co, po czym powiedzia³: — Wracajmy do obozu, ¿eby sprawdziж, co zamierza zrobiж ten cholerny Dengue. Odwrуcili siк na piкcie i odeszli. Lerner, rzuciwszy okiem wstecz, zobaczy³ czerwonawy kontur Gуry Bez Imienia, odcinaj¹cy siк wyraŸnie na tle niebosk³onu. Sama planeta rуwnie¿ pozbawiona by³a nazwy. Niewielka spo³ecznoœж tubylcуw nazywa³a j¹ Umgcza lub Ongd¿a, ale nie mia³o to specjalnego znaczenia. Planeta mia³a pozostaж bezimienna, dopуki specjaliœci od reklamy z koncernu Stal Pozaziemska nie wynajd¹ dla niej oficjalnego miana. Powinno ono usatysfakcjonowaж pod wzglкdem semantycznym parк milionуw potencjalnych osadnikуw z zat³oczonych planet wewnкtrznych. Do tego czasu zaœ okreœlano j¹ prowizorycznie jako Zlecenie 35. Na razie znajdowa³o siк tu parк tysiкcy wyposa¿onych w maszyny ludzi, ktуrzy na rozkaz Morrisona mogli zdmuchiwaж z jej powierzchni masywy gуrskie, tworzyж w ich miejscu rуwniny, przenosiж ca³e potк¿ne lasy, zmieniaж bieg rzek, roztapiaж czapy lodowe wokу³ biegunуw, kszta³towaж kontynenty, ¿³obiж dna nie istniej¹cych jeszcze mуrz, jednym s³owem czyniж wszystko, by Zlecenie 35 sta³o siк kolejnym przytulnym domem, spe³niaj¹cym wymogi cywilizacji technologicznej stworzonej przez gatunek Homo sapiens. Dziesi¹tki planet zosta³o przekszta³conych zgodnie z ziemskimi standardami. Zlecenie 35 nie powinno przedstawiaж jakichœ szczegуlnych problemуw dla pracuj¹cych tu ekip. By³o to spokojne miejsce, pe³ne cichych lasуw i ³agodnych pagуrkуw, ciep³ych mуrz i falistych ³aсcuchуw gуrskich widocznych na horyzoncie. Jednak coœ by³o nie tak na tej nudnej planecie. Zdarza³y siк tu wypadki, ktуrych iloœж przekracza³a wszelkie statystyczne œrednie, zaœ zdenerwowani ludzie z obozu powodowali reakcjк ³aсcuchow¹, ktуra jeszcze powiкksza³a ich liczbк. Mo¿na powiedzieж, ¿e wszyscy przyczyniali siк do powstania tego efektu. Toczy³y siк ostre k³уtnie pomiкdzy obs³ug¹ buldo¿erуw a specjalistami od sztucznie prowokowanych eksplozji. Kucharz dostawa³ histerii nad kadzi¹ t³uczonych kartofli, to znуw spaniel ksiкgowego ugryz³ w ³okieж rewidenta. Z drobnych wydarzeс wynika³y du¿e incydenty. Robota zaœ — wydawa³oby siк prosta — ledwie siк zaczк³a. W namiocie dowуdztwa Dengue nie spa³ ju¿, spogl¹daj¹c refleksyjnie na szklankк whisky z wod¹ sodow¹. — I co tam? — zawo³a³. — Jak idzie robota? — W porz¹dku — odpowiedzia³ Morrison. Nie mia³ ¿adnej w³adzy nad Dengue’em i jego od¿ywkami. Rz¹dowe przepisy dotycz¹ce in¿ynierii planetarnej zastrzega³y, ¿e obserwatorzy z innych przedsiкbiorstw mog¹ byж obecni podczas realizacji ka¿dego projektu. Mia³o to na celu wzmocnienie stworzonej przez specjaln¹ komisjк zasady „wspу³dzia³ania w dziedzinie metod” w zakresie sposobуw pracy na planetach. Jednak w praktyce obserwatorzy poszukiwali nie ulepszonych metod, lecz ukrytych s³aboœci, ktуre ich w³asne przedsiкbiorstwa mog³yby wykorzystaж. Jeœli zaœ obserwator potrafi³ doprowadziж szefa robуt z konkurencyjnej kompanii do nerwowej dr¿¹czki, tym lepiej by³ widziany przez swoich mocodawcуw. Dengue by³ ekspertem w tej dziedzinie. — I do czego zabieracie siк teraz? — spyta³ Dengue. — Likwidujemy gуrк — odpar³ Lerner. — Œwietnie! — wykrzykn¹³ Dengue, wyprostowuj¹c siк w fotelu. — Tк du¿¹? — Roz³o¿y³ siк swobodnie na oparciu i rozmarzonym wzrokiem zacz¹³ wpatrywaж siк w sufit. — Ta gуra by³a tu ju¿, gdy cz³owiek grzeba³ w kurzu w poszukiwaniu larw owadуw i dojada³ resztki po tygrysie szablozкbnym. Bo¿e, ona jest nawet starsza! — Dengue rozeœmia³ siк radoœnie i poci¹gn¹³ ³yk swojego drinka. — Gуra trwa³a ju¿ na morskim brzegu, gdy cz³owiek, mam na myœli nasz szacowny gatunek homo sapiens, by³ jeszcze meduz¹, prуbuj¹c¹ zdecydowaж siк, czy chce zamieszkiwaж ocean, czy te¿ sta³y l¹d. — W porz¹dku — przerwa³ mu Morrison. — Wystarczy! Dengue rzuci³ w jego stronк przenikliwe spojrzenie. — Ale¿ Morrison, jestem z ciebie dumny, jestem dumny z nas wszystkich. Przeszliœmy d³ug¹ drogк od czasu, gdy byliœmy meduzami. W ci¹gu jednego dnia mo¿emy zniszczyж to, co natura tworzy³a przez miliony lat. Mo¿emy rozerwaж tк œliczn¹ gуrkк na strzкpy i zast¹piж j¹ betonowo–stalowym miastem, ktуrego gwarantowana trwa³oœж wynosi jeden wiek! — Zamknij siк! — warkn¹³ Morrison, ruszaj¹c ku niemu z poczerwienia³¹ z wœciek³oœci twarz¹. Lerner, powstrzymuj¹c go, po³o¿y³ mu d³oс na ramieniu. Uderzenie obserwatora by³o najlepszym sposobem na to, by zostaж odprawionym z kwitkiem ze swojego stanowiska. Dengue dokoсczy³ drinka i zacz¹³ patetycznym tonem: — ZejdŸ nam z drogi, Matko Naturo! Zadr¿yjcie, prastare ska³y i wzgуrza, zagrzmij z lкku, nieœmiertelny oceanie, a¿ do swych najmroczniejszych g³кbin, gdzie diabelskie potwory sun¹ bezg³oœnie w ciemnoœciach! Poniewa¿ Wielki Morrison przyby³ tu, by osuszyж ocean i uczyniж zeс spokojny staw, by wyrуwnaж gуry i zbudowaж na ich miejscu dwunastopasmowe superautostrady, wyposa¿one dodatkowo w toalety dla drzew, sto³y piknikowe dla krzewуw, restauracje dla ska³, stacje benzynowe dla jaskiс, tablice og³oszeс dla gуrskich strumieni, a tak¿e wiele innych wyszukanych fanaberii, wymyœlonych przez pу³boskiego cz³owieka. Morrison wsta³ gwa³townie i wyszed³ z namiotu, a za nim Lerner. Czu³ w tej chwili, ¿e wrкcz warto by³oby r¹bn¹ж Dengue’a w twarz i rzuciж w diab³y tк ca³¹ intratn¹ posadк. Nie mуg³ jednak tego zrobiж, poniewa¿ o to w³aœnie chodzi³o temu facetowi; w tym celu zosta³ wynajкty. Morrison zadawa³ sobie tak¿e w duchu pytanie, czy by³by tak zdenerwowany, gdyby w tym, co mуwi³ Dengue, nie znajdowa³o siк ziarno prawdy? — Ci tubylcy wci¹¿ czekaj¹ — oznajmi³ Lerner, doganiaj¹c go. — Nie chcк siк z nimi teraz widzieж — odpar³ Morrison. Jednak z du¿ej odleg³oœci, z monumentalnych gуrskich zboczy dociera³ do niego odg³os bкbnуw i piszcza³ek. By³ to kolejny fakt, ktуry budzi³ niepokуj jego ludzi. — No dobrze — zgodzi³ siк w koсcu. Przy Pу³nocnej Bramie, w pobli¿u t³umacza pracuj¹cego na u¿ytek ludzi z obozu, sta³o trzech tubylcуw. Nale¿eli oni do humanoidalnej rasy i byli nagimi, chudymi dzikusami z epoki kamienia ³upanego. — Czego chc¹? — spyta³ Morrison. — Cу¿, panie Morrison, rzecz sprowadza siк do tego, ¿e zmienili zdanie — oznajmi³ t³umacz. — Chc¹ swoj¹ planetк z powrotem i maj¹ zamiar zwrуciж wszystkie prezenty, ktуre od nas dostali. Morrison westchn¹³. Nie czu³ siк na si³ach wyt³umaczyж im, ¿e Zlecenie 35 nie by³o „ich” ani w ogуle „czyj¹kolwiek” planet¹. Ziemia nie jest tu niczyj¹ w³asnoœci¹, mo¿e byж zaledwie przez kogoœ zajmowana. W tym wypadku dzia³a³o prawo bezwzglкdnej koniecznoœci. Ta planeta w wiкkszym stopniu nale¿a³a do kilku milionуw ziemskich osadnikуw, ktуrzy mogli zrobiж z niej jakiœ u¿ytek, ni¿ do kilkuset tysiкcy dzikusуw, ktуrych hordy od czasu do czasu przemierza³y jej powierzchniк. W ka¿dym razie taki punkt widzenia panowa³ w tej chwili na Ziemi. — Wiкc opowiedz im znуw — odezwa³ siк Morrison — o wspania³ym rezerwacie, ktуry pozostawiliœmy specjalnie dla nich. Zamierzamy ich karmiж, ubieraж, uczyж… Od ty³u cicho podszed³ Dengue. — Zamierzamy zadziwiж ich nasz¹ szczodroœci¹ — oznajmi³. — Ka¿demu mк¿czyŸnie podarujemy zegarek, parк butуw i wydany przez rz¹d katalog nasion. Ka¿dej kobiecie szminkк do ust, myd³o i zestaw prawdziwych bawe³nianych firanek. Ka¿dej wsi — dworzec kolejowy, sklep firmowy oraz… — Teraz przeszkadzasz w pracy — przerwa³ mu Morrison. — I to przy œwiadkach. Dengue zna³ regu³y gry. — Przepraszam, staruszku — powiedzia³, po czym wycofa³ siк. — Mуwi¹, ¿e zmienili zdanie — stwierdzi³ t³umacz. — By wyraziж rzecz idiomatycznie, oznajmiaj¹, ¿e mamy wycofaж siк do krainy demonуw na niebie albo zniszcz¹ nas za pomoc¹ swej potк¿nej magii. Ich œwiкte bкbny uk³adaj¹ ju¿ przekleсstwo na nas, duchy zaœ ju¿ siк zbieraj¹. Morrison spojrza³ na dzikusуw z politowaniem. Coœ takiego zdarza³o siк z regu³y na ka¿dej planecie, na ktуrej mieszka³a jakaœ populacja tubylcуw. Zawsze pojawia³y siк bezmyœlne groŸby, wypowiadane przez barbarzyсski lud o absurdalnie rozdкtym poczuciu w³asnych mo¿liwoœci, nie maj¹cy ¿adnego pojкcia o ogromnej sile techniki. Zna³ a¿ nadto dobrze tych prymitywnych humanoidуw. Wielkie samochwa³y, potк¿ni pogromcy mieszkaj¹cych w okolicy licznych gatunkуw krуlikуw i myszy. Od czasu do czasu kilkudziesiкciu z nich mog³o uwzi¹ж siк na jakiegoœ starego bizona, zamкczaj¹c go kompletnie przez zmuszanie do ci¹g³ego galopu. Dopiero wtedy odwa¿ali siк podejœж dostatecznie blisko, by wydusiж zeс ¿ycie zmasowanymi uderzeniami grotуw swoich tкpych w³уczni. A jak¹ fetк urz¹dzali, gdy im siк to wreszcie udawa³o! Za jakich uwa¿ali siк bohaterуw! — Powiedz im, ¿eby zabierali siк st¹d w diab³y — rzek³ Morrison. — Powiedz, ¿e jeœli zbli¿¹ siк do obozu, bкd¹ mogli zobaczyж trochк magii, ktуra naprawdк dzia³a. — Obiecuj¹ nam wielkie k³opoty w piкciu nadprzyrodzonych dziedzinach! — krzykn¹³ za nim t³umacz. — Wykorzystaj to w swoim doktoracie! — odpowiedzia³ dyrektor, a t³umacz uœmiechn¹³ siк z rozbawieniem. PуŸnym popo³udniem nadesz³a pora zniszczenia Gуry Bez Imienia. Lerner uda³ siк tam na ostatni¹ inspekcjк. Dengue, przynajmniej raz naprawdк pe³ni¹c funkcjк obserwatora, przeszed³ po linii okopуw, notuj¹c diagram rozk³adu ³adunkуw wybuchowych. Saperzy skulili siк w schronach. Morrison poszed³ do Punktu Kontrolnego Able. Szefowie poszczegуlnych sekcji, jeden za drugim, meldowali gotowoœж swoich ludzi. Sekcja meteo poda³a najnowsze dane dotycz¹ce pogody, stwierdzaj¹c, i¿ warunki do przeprowadzenia operacji s¹ pomyœlne. Fotograf zrobi³ ostatnie zdjкcia gуry w ca³oœci. — Zarz¹dzam gotowoœж! — og³osi³ Morrison przez radio, po czym usun¹³ bezpieczniki z g³уwnego detonatora. — Spуjrz na niebo — wymamrota³ Lerner. Morrison podniуs³ wzrok. S³oсce mia³o w³aœnie skryж siк za horyzontem i od zachodu nadesz³y chmury, zakrywaj¹c niebo koloru ochry. Nad obozem zaleg³a cisza, nawet bкbny na pobliskich wzgуrzach milcza³y. — Dziesiкж sekund… piкж, cztery, trzy, dwa, jeden… — ju¿! — wykrzykn¹³ Morrison, po czym wcisn¹³ guzik detonatora. W tej samej chwili poczu³ silny powiew na policzku. Na moment przed rozpadniкciem siк gуry Morrison zacisn¹³ paznokcie na guziku, chc¹c jakby instynktownie powstrzymaж to, co nieuniknione, poniewa¿ jeszcze zanim us³ysza³ krzyki swoich ludzi, wiedzia³, ¿e eksplozja przebieg³a Ÿle, ¿e wszystko posz³o fatalnie. Ju¿ po wszystkim, gdy ranni zostali przeniesieni do szpitala, a zabici pochowani, siedz¹c samotnie w namiocie Morrison podj¹³ prуbк zrekonstruowania ca³ego wydarzenia. By³ to, naturalnie, nieszczкœliwy zbieg okolicznoœci: nag³a zmiana kierunku wiatru, nieoczekiwania kruchoœж warstwy skalnej po³o¿onej tu¿ pod powierzchni¹, awaria specjalnych warstw t³umi¹cych eksplozjк, a tak¿e zatr¹caj¹ca o krymina³ g³upota, polegaj¹ca na umieszczeniu dwуch ³adunkуw wybuchowych tam, gdzie mog³y wyrz¹dziж najwiкksze szkody. Oto kolejne wydarzenie z serii wypadkуw ca³kowicie nieprawdopodobnych z punktu widzenia statystyki, powiedzia³ sam do siebie, po czym nagle wyprostowa³ siк w fotelu. Po raz pierwszy przysz³o mu do g³owy, ¿e ktoœ lub coœ mo¿e pomagaж przypadkowi. Oczywisty absurd! Jednak rekonstrukcja planet by³a delikatn¹ i niebezpieczn¹ robot¹, polegaj¹c¹ na ¿onglowaniu potк¿nymi si³ami. Wypadki by³y przy tym nieuniknione, jeœli zaœ ktoœ im pomaga³, mog³y przybraж wymiar katastrofalny. Wsta³ i nerwowym krokiem zacz¹³ przemierzaж bardzo ograniczon¹ przestrzeс swojego namiotu. Dengue wydawa³ siк podejrzanym numer jeden. Wspу³zawodnictwo miкdzy przedsiкbiorstwami rozgorza³o ostatnio z wielk¹ si³¹. Gdyby koncern Stal Pozaziemska okaza³ indolencjк, beztroskк i bezradnoœж wobec nieszczкœliwych wypadkуw, mуg³by straciж koncesjк, oczywiœcie z korzyœci¹ dla przedsiкbiorstwa Dengue’a i dla niego samego. Wydawa³o siк to jednak zbyt naci¹gane. Odpowiedzialny za to mуg³ byж rуwnie¿ ka¿dy inny cz³owiek z obozu. Ten ma³y Lerner tak¿e mуg³ mieж swoje motywy. Morrison stwierdzi³, ¿e naprawdк nie mo¿e nikomu ufaж. Byж mo¿e powinien wzi¹ж pod uwagк nawet tubylcуw i ich magiк, polegaj¹c¹, o ile siк orientowa³, na nieœwiadomej manipulacji si³ami psi. Wyszed³ do przedsionka i ogarn¹³ wzrokiem dziesi¹tki namiotуw, sk³adaj¹cych siк na miasteczko jego robotnikуw. Ktуrego z nich mia³ winiж? W jaki sposуb mуg³ ustaliж odpowiedzialnych? Z otaczaj¹cych obуz wzgуrz dobiega³ go s³aby, nieregularny rytm bкbnуw, nale¿¹cych do poprzednich w³aœcicieli planety. Wprost przed nim widnia³ zaœ wci¹¿ wyszczerbiony, powa¿nie zniszczony kontur Gуry Bez Imienia o zboczach wymiecionych lawinami. Morrison nie spa³ dobrze tej nocy. Nastкpnego dnia praca sz³a normalnie. Wielkie ciк¿arуwki transportowe, wype³nione chemikaliami do osuszania pobliskich bagien, ustawi³y siк jedna za drug¹. Przyjecha³ tak¿e Dengue, ubrany w oficjalny strуj urzкdnika: spodnie koloru khaki i rу¿ow¹ koszulkк. — Halo, szefie! — zawo³a³. — Myœlк, ¿e wybiorк siк z nimi, jeœli nie masz nic przeciwko temu. — Jasne, ¿e nie — odpowiedzia³ Morrison, sprawdzaj¹c jeszcze raz trasк, ktуr¹ mieli poruszaж siк przez bagna. — Dziкki. Lubiк operacje tego rodzaju — oznajmi³ Dengue, wskakuj¹c do pierwszego buldo¿era na miejsce obok pilota. — Powoduj¹ one, i¿ czujк dumк z faktu, ¿e jestem cz³owiekiem. Osuszamy setki kilometrуw kwadratowych dzikich, bezu¿ytecznych bagnisk, by ¿yzne pola z³oci³y siк pszenic¹ tam, gdzie niegdyœ kwit³o tylko sitowie. — Masz mapк? — spyta³ Morrison Rivierк, towarzysz¹cego mu brygadzistк. — Oto ona — rzek³ Lerner, podaj¹c mapк Rivierze. — Taak… — duma³ na g³os Dengue. — Bagna zostan¹ osuszone, by staж siк ¿yznymi pszenicznymi polami. Oto cud nauki… A przy tym jaka niespodzianka dla mieszkaсcуw bagien! WyobraŸcie sobie konsternacjк kilkuset gatunkуw ryb, gadуw, ptactwa wodnego i pozosta³ych zadomowionych na mokrad³ach istot, gdy oka¿e siк, ¿e ich wodny raj nagle stк¿a³ nad grzbietami! I to dos³ownie stк¿a³; co za pech! Ale, oczywiœcie, bкd¹ stanowiж znakomity nawуz dla przysz³ych upraw pszenicy… — Dobra, zabierajcie siк ju¿! — krzykn¹³ Morrison. Dengue pomacha³ radoœnie i konwуj ruszy³ w drogк. Riviera wspi¹³ siк do szoferki ciк¿arуwki. Flynn, g³уwny brygadzista, przeje¿d¿a³ obok swoim d¿ipem. — Poczekaj chwilк! — zawo³a³ Morrison. Podszed³ do d¿ipa. — Chcк, ¿ebyœ uwa¿a³ na Dengue’a — powiedzia³. Flynn zrobi³ zak³opotan¹ minк. — Chce pan, ¿ebym mia³ go na oku? — spyta³. — Otу¿ to — odpar³ Morrison, niespokojnie zacieraj¹c rкce. — Rozumiesz, nie oskar¿am nikogo, ale mieliœmy podczas tej roboty zbyt wiele wypadkуw. Jeœli ktoœ chcia³, ¿eby nasza sytuacja wygl¹da³a kiepsko… Na twarzy Flynna pojawi³ siк drapie¿ny uœmieszek. — Bкdк go obserwowa³, szefie — obieca³. — Niech pan siк nie obawia o tк operacjк. Byж mo¿e do³¹czy do swoich rybek na pszenicznych polach. — ¯adnych takich — ostrzeg³ Morrison. — Oczywiœcie, ¿e nie. Rozumiem pana doskonale, szefie. G³уwny brygadzista wskoczy³ do swojego d¿ipa, ktуry z rykiem silnika popкdzi³ na przуd konwoju. Jeszcze przez pу³ godziny nieprzerwana procesja ciк¿arуwek wzbija³a tumany py³u, zanim ostatnia z nich zniknк³a w perspektywie. Morrison powrуci³ do swojego namiotu, by wype³niж raporty dotycz¹ce postкpu robуt. Po jakimœ czasie odkry³ jednak, ¿e bez przerwy obserwuje odbiornik radiowy, czekaj¹c na raport Flynna. Gdyby tylko Dengue chcia³ zrobiж cokolwiek! Nic wielkiego, tylko tyle, by udowodniж, ¿e to jego sprawka. Wtedy on, Morrison, mia³by pe³ne prawo rozedrzeж go na strzкpy kawa³ek po kawa³ku. Minк³y dwie godziny, zanim radio siк odezwa³o, i Morrison st³uk³ sobie kolano, pкdz¹c w kierunku odbiornika. — Tu Riviera — us³ysza³. — Mamy k³opoty, panie Morrison! — Mуw! — Przedni buldo¿er najwyraŸniej musia³ zejœж z kursu. Proszк mnie nie pytaж, jak to siк sta³o. S¹dzi³em, ¿e pilot wie, dok¹d jedziemy… Ale drogo za to zap³aci³. — No ju¿, gadaj, co siк wydarzy³o! — wrzasn¹³ Morrison. — Musieliœmy chyba jechaж po cienkiej skorupie sta³ego gruntu. Gdy tylko ca³y konwуj znalaz³ siк na niej, jej powierzchnia pкk³a. Pod spodem by³ mu³ przesycony wod¹. Zosta³o nam tylko szeœж ciк¿arуwek, resztк straciliœmy. — A Flynn? — Dziкki pontonom wy³owiliœmy wielu ludzi, ale Flynna nie uda³o siк uratowaж. — W porz¹dku… — powiedzia³ z trudem Morrison. — W porz¹dku… Nie ruszajcie siк stamt¹d. Wyœlк po was amfibie. S³uchaj, i jeszcze jedno… Nie wypuszczajcie z ³ap Dengue’a. — To bкdzie trochк trudne — oznajmi³ Riviera. — Dlaczego? — No cу¿, wie pan, on by³ w przednim buldo¿erze… Nie mia³ najmniejszej szansy. Poniesione straty tak rozwœcieczy³y ludzi z obozu, ¿e na gwa³t potrzebowali czegoœ namacalnego, na czym mogliby wy³adowaж swoj¹ z³oœж. Pobili piekarza, bo upieczony przez niego chleb smakowa³ jakoœ dziwnie, i niemal zlinczowali specjalistк od dystrybucji wody, poniewa¿ znaleziono go w pobli¿u wielkich maszyn, gdzie oficjalnie nie powinien mieж ¿adnego interesu. Nie usatysfakcjonowa³o ich to jednak i zaczкli po¿¹dliwie spogl¹daж w stronк wioski tubylcуw. Dzikusy z epoki kamienia ³upanego zbudowa³y na zboczu urwiska now¹ osadк w pobli¿u obozu ludzi; by³a to wioska jasnowidzуw i czarownikуw, zebranych do kupy, ¿eby rzucaж przekleсstwa na przyby³e z niebios demony. Dzieс i noc wali³y tam bкbny i robotnicy zaczкli rozwa¿aж mo¿liwoœж przegonienia ich stamt¹d, po to tylko, ¿eby to towarzystwo jakoœ uciszyж. Morrison ponagla³ swoich ludzi do dalszej pracy. Zbudowali drogi dojazdowe, ktуrych nawierzchnia w ci¹gu tygodnia popкka³a tak, ¿e nie nadawa³y siк do u¿ytku. ¯ywnoœж psu³a siк w zastraszaj¹cym tempie, ale nikt nie kwapi³ siк nawet ruszyж naturalnych produktуw z tej planety. Podczas burzy piorun uderzy³ w generator, kompletnie ignoruj¹c odgromniki, ktуre Lerner osobiœcie zainstalowa³. Po¿ar ogarn¹³ po³owк obozu, a gdy dru¿yna stra¿acka wybra³a siк po wodк, odkry³a, ¿e najbli¿sze strumienie w tajemniczy sposуb zmieni³y bieg. Podjкto kolejn¹ prуbк wysadzenia w powietrze Gуry Bez Imienia, jednak w jej nastкpstwie dosz³o jedynie do str¹cenia kilku fantazyjnych skalnych osuwisk. PуŸniej zaœ okaza³o siк, ¿e piкciu ludzi w³aœnie wtedy urz¹dzi³o sobie nielegalny piknik, popijaj¹c piwo na pobliskim stoku; zostali przywaleni przez spadaj¹ce ska³y. Po tym wypadku saperzy stanowczo odmуwili podk³adania kolejnych ³adunkуw pod gуrк. Ziemskie biuro przedsiкbiorstwa po raz kolejny nawi¹za³o kontakt z Morrisonem. — A w³aœciwie, dok³adnie rzecz bior¹c, co idzie nie tak, jak powinno? — spyta³ pan Shotwell. — Powiedzia³em ju¿ panu, ¿e nie mam pojкcia. Po chwili milczenia Shotwell spyta³ cicho: — Czy istnieje jakaœ mo¿liwoœж, ¿e to sabota¿? — Przypuszczam, ¿e tak — odrzek³ Morrison. — To wszystko nie mo¿e mieж wy³¹cznie naturalnych przyczyn. Jeœli ktoœ mia³ taki zamiar, mуg³ wyrz¹dziж du¿e szkody — na przyk³ad manipuluj¹c ³adunkami wybuchowymi, lub zak³adaj¹c po partacku piorunochrony… — Czy podejrzewa pan kogoœ? — Mam tutaj ponad piкж tysiкcy ludzi — odpowiedzia³ powoli Morrison. — Wiem o tym. Teraz proszк s³uchaж uwa¿nie. Rada dyrektorуw przedsiкbiorstwa podjк³a uchwa³к, by przyznaж panu w tej sytuacji nadzwyczajne pe³nomocnictwa. Mo¿e pan robiж wszystko, co uwa¿a za stosowne, byleby tylko ukoсczyж tк robotк. Jeœli pan sobie ¿yczy, mo¿e pan zaaresztowaж po³owк obozu. Mo¿e pan zmieœж ³adunkami wybuchowymi tubylcуw z otaczaj¹cych obуz gуr, jeœli uwa¿a pan, ¿e to coœ pomo¿e. Proszк przedsiкwzi¹ж wszelkie mo¿liwe œrodki. Nie spadnie na pana ¿adna odpowiedzialnoœж prawna. Jesteœmy przygotowani nawet na to, by zap³aciж spor¹ premiк, jednak praca musi zostaж ukoсczona. — Wiem — odpar³ Morrison. — Tak, ale nie wie pan, jak wa¿ne jest dla nas Zlecenie 35. Mogк panu powiedzieж w najwiкkszej tajemnicy, ¿e w innych strefach nasza firma dozna³a wielu znacz¹cych niepowodzeс. Mia³y miejsce du¿e straty i zniszczenia, koincydencje wydarzeс nie przewidziane przez nasze polisy ubezpieczeniowe. Za du¿o ju¿ utopiliœmy w tej planecie, by j¹ teraz po prostu opuœciж. Musi pan doprowadziж to do koсca. — Zrobiк, co w mojej mocy — odrzek³ Morrison, po czym wy³¹czy³ siк. Tego samego popo³udnia dosz³o do eksplozji w sk³adzie paliwa. Zniszczeniu uleg³o prawie czterdzieœci tysiкcy litrуw paliwa D–12, a stra¿nik sk³adu poniуs³ œmierж. — Mia³eœ du¿o szczкœcia — powiedzia³ Morrison, patrz¹c ponuro na Lernera. — Zgadzam siк z tym — rzek³ jego zastкpca, a po poblad³ej twarzy wci¹¿ œcieka³y mu grube krople potu. Poœpiesznie nala³ sobie drinka. — Gdybym przechodzi³ tamtкdy dziesiкж minut pуŸniej, by³bym w prawdziwych opa³ach. W sumie niewiele brakowa³o, abym odczu³ wieczn¹ ulgк. — Du¿o szczкœcia… — powtуrzy³ Morrison z zamyœleniem. — Wiesz… — odezwa³ siк Lerner — gdy szed³em obok sk³adu paliwa, mia³em wra¿enie, ¿e ziemia jest gor¹ca… Dopiero teraz przysz³o mi do g³owy, ¿e to zaskakuj¹ce… Czy mo¿liwe, ¿eby pod powierzchni¹ mia³a tam miejsce jakaœ aktywnoœж wulkaniczna? — Nie — odpowiedzia³ zdecydowanie Morrison. — Nasi geolodzy zrobili wczeœniej mapy dos³ownie ka¿dego centymetra tego terenu. Obуz znajduje siк na grubej warstwie solidnego granitu. — Hmm… — zastanawia³ siк Lerner. — Morrie, s¹dzк, ¿e w takim razie powinieneœ zlikwidowaж tubylcуw. — Dlaczego mia³bym to zrobiж? — Oni s¹ jedynym czynnikiem poza nasz¹ kontrol¹. Ka¿dy cz³owiek w obozie obserwuje pozosta³ych. To musz¹ byж tubylcy! Wiesz, ¿e istnienie zdolnoœci psi zosta³o udowodnione; wykazano tak¿e, ¿e s¹ one bardziej rozpowszechnione wœrуd ludуw pierwotnych. Morrison skin¹³ g³ow¹. — A zatem postawi³byœ hipotezк, ¿e eksplozja sk³adu zosta³a spowodowana przez aktywnoœж z³oœliwych duchуw? Lerner zmarszczy³ brwi, patrz¹c na wyraz twarzy Morrisona. — Czemu nie? Uwa¿am, ¿e warto siк nad tym zastanowiж. — A jeœli one potrafi¹ robiж nam wredne kawa³y — kontynuowa³ dyrektor — to rуwnie¿ wszystko inne powinno le¿eж w zakresie ich mo¿liwoœci, prawda? Mog¹ powodowaж eksplozje, wyprowadziж konwуj na manowce… — Przypuszczam, ¿e tak, jeœli przyjmiemy takie za³o¿enie. — Wiкc po co krкc¹ siк wokу³ nas jak g³upie? — zada³ pytanie Morrison. — Jeœli mog¹ zrobiж to wszystko, o czym mуwiliœmy, by³yby w stanie bez ¿adnego problemu zmieœж nas z powierzchni tej planety. — Ich dzia³alnoœж mo¿e mieж okreœlone granice — zauwa¿y³ Lerner. — Bzdura! To zbyt skomplikowana teoria. Znacznie proœciej jest przyj¹ж, ¿e ktoœ tutaj nie ¿yczy sobie, ¿eby robota zosta³a wykonana. Byж mo¿e jakaœ konkurencyjna firma zaoferowa³a mu za to nawet milion dolarуw. Albo jest jakimœ œwirem. Jednak to musi byж ktoœ, kto krкci siк tutaj i ma dostкp do wszystkiego. Ktoœ, kto sprawdza schematy podk³adania ³adunkуw wybuchowych, kursy na mapach, kieruje pracuj¹cymi w terenie brygadami… — Poczekaj chwilк! Je¿eli wysnuwasz wniosek… — Nie wysnuwam ¿adnego wniosku — stwierdzi³ Morrison. — A jeœli jestem wobec ciebie niesprawiedliwy, przepraszam — mуwi¹c to wyszed³ z namiotu i zawo³a³ dwуch robotnikуw. — Zamknijcie go gdzieœ i upewnijcie siк, ¿e bкdzie przez ca³y czas pod dobr¹ stra¿¹. — Przekraczasz swoje kompetencje — ostrzeg³ Lerner. — Jasne. — I pope³niasz b³¹d. Bardzo siк mylisz co do mnie, Morrie! — Jeœli tak jest naprawdк, to ciк z gуry przepraszam. Gestem ponagli³ robotnikуw, ktуrzy wyprowadzili Lernera z namiotu. Dwa dni pуŸniej zaczк³y siк lawiny. Geolodzy nie mieli pojкcia, dlaczego tak siк dzieje. Wymyœlili teoriк, zgodnie z ktуr¹ powtarzaj¹ce siк prуby zniszczenia Gуry spowodowa³y g³кbokie pкkniкcia w skalnym pod³o¿u, ktуre nastкpnie poszerzy³y siк i… cу¿, takie by³o powszechnie panuj¹ce przypuszczenie. Morrison prуbowa³ niestrudzenie popchn¹ж robotк do przodu, ale ludzie zaczкli wymykaж mu siк spod kontroli. Niektуrzy zaczкli truж coœ o nie zidentyfikowanych obiektach lataj¹cych, ognistych d³oniach wy³aniaj¹cych siк z nieba, mуwi¹cych zwierzкtach i obdarzonych zdolnoœci¹ odczuwania maszynach. Swoim gadaniem przyci¹gali sporo s³uchaczy. Chodzenie po obozie po zapadniкciu zmroku zrobi³o siк niebezpieczne. Samozwaсczy stra¿nicy strzelali teraz do wszystkiego, co siк rusza, a tak¿e zdarza³o im siк pos³aж seriк w kierunku obiektуw, ktуre pozostawa³y w bezruchu. Morrison nie by³ szczegуlnie zaskoczony, gdy pewnego razu pуŸno w nocy odkry³, ¿e obуz robotnikуw jest ca³kowicie opustosza³y. Spodziewa³ siк, ¿e jego ludzie podejm¹ ten krok. Usiad³ wiкc w swoim namiocie i czeka³. Po chwili wszed³ Riviera i usiad³ obok. — Bкd¹ k³opoty — oznajmi³, zapalaj¹c papierosa. — Kto bкdzie mia³ k³opoty? — Tubylcy. Ch³opcy ruszyli na gуrк, do tej ich wioski. Morrison skin¹³ g³ow¹. — Co ich do tego sprowokowa³o? Riviera odchyli³ g³owк na oparcie i wydmuchn¹³ papierosowy dym. — Zna pan tego kopniкtego Charliego? Tego goœcia, ktуry bez przerwy siк modli? Otу¿ przysiкga³, ¿e widzia³ jednego z tubylcуw, stoj¹cego przy swoim namiocie. Twierdzi³, ¿e tubylec powiedzia³: „Umrzesz, a razem z tob¹ umr¹ wszyscy przybysze z Ziemi”. A potem znikn¹³. — Zapewne w oparach dymu? — spyta³ Morrison. — Taaa… — potwierdzi³ Riviera, szczerz¹c zкby w uœmiechu. — Myœlк, ¿e by³a tam jakaœ chmura dymu. Morrison pamiкta³ tego cz³owieka: klasyczny typ histeryka, do ktуrego diabe³ przemawia³ bez k³opotуw w jego w³asnym jкzyku. By³ przy tym na tyle g³upi, ¿e mуg³ podj¹ж dzie³o zniszczenia. — Powiedz mi — zapyta³ Rivierк — czy oni poszli tam, na gуrк, by walczyж z czarownicami? A mo¿e z supermanami pos³uguj¹cymi siк energi¹ psi? Riviera pomyœla³ przez chwilк, zanim odpowiedzia³: — No cу¿, panie Morrison, powiedzia³bym, ¿e nie sprawia im to szczegуlnej rу¿nicy. Z oddali dobieg³ ich uszu g³oœny, odbijaj¹cy siк echem huk. — Czy wziкli ze sob¹ materia³y wybuchowe? — zada³ pytanie Morrison. — Nie wiem. Przypuszczam, ¿e tak. To œmieszne, pomyœla³ Morrison. Zachowanie typowe dla bez³adnej ha³astry. Dengue zapewne uœmiechn¹³by siк w tym momencie i powiedzia³: kiedy masz w¹tpliwoœci, zawsze strzelaj do cieni. Nie mo¿esz przecie¿ wiedzieж, co one knuj¹. Jednak Morrison odkry³ tak¿e, i¿ jest zadowolony z tego, ¿e jego ludzie podjкli taki krok. Ukryte si³y parapsychologiczne… Nigdy nie mo¿na przewidzieж, kiedy siк ujawni¹. Pу³ godziny pуŸniej pierwsi wlok¹cy siк chaotycznie ludzie dotarli do obozu. Szli powoli, nie odzywaj¹c siк do siebie. — I co? — spyta³ Morrison. — Dorwaliœcie ich wszystkich? — Nie, proszк pana — odpowiedzia³ jakiœ mк¿czyzna. — Nawet siк do nich nie zbli¿yliœmy. — Co siк sta³o? — pyta³ dalej Morrison czuj¹c, ¿e ciarki przechodz¹ mu po krzy¿u. Nadchodzi³o wiкcej robotnikуw. Stali w kompletnej ciszy, nie patrz¹c na siebie. — Co siк sta³o?! — wrzasn¹³ Morrison. — Nawet siк do nich nie zbli¿yliœmy — powtуrzy³ robotnik. — Pokonaliœmy mniej wiкcej po³owк drogi. A potem zesz³a kolejna lawina. — Czy ktoœ z was odniуs³ jakieœ obra¿enia? — Nie, proszк pana. Ona nie spad³a w pobli¿u nas… ale pogrzeba³a wioskк tubylcуw. — To niedobrze — rzek³ cicho Morrison. — Tak, proszк pana — odpowiedzieli jego ludzie, ktуrzy stali w nieregularnych grupach, obserwuj¹c go. — Co teraz zrobimy, proszк pana? Morrison przez chwilк zaciska³ oczy niemal do bуlu powiek, po czym powiedzia³: — Wracajcie do swoich namiotуw i pozostaсcie w pogotowiu. Rozp³ynкli siк w ciemnoœci. Riviera spojrza³ pytaj¹co na Morrisona. Ten, jakby w odpowiedzi, poprosi³: — PrzyprowadŸ tu Lernera. Gdy tylko Riviera wyszed³, Morrison podszed³ do nadajnika radiowego i zacz¹³ wycofywaж wysuniкte posterunki wokу³ obozu. Mia³ przeczucie, ¿e coœ siк zbli¿a, wiкc tornado, ktуre rozszala³o siк nad obozem pу³ godziny pуŸniej, nie by³o dla niego ca³kowitym zaskoczeniem. Zdo³a³ skierowaж wiкkszoœж ludzi do statkуw kosmicznych, zanim ich namioty porwa³a wichura. Lernerowi uda³o siк przedostaж do prowizorycznego punktu dowodzenia, zorganizowanego przez Morrisona w kabinie ³¹cznoœciowej ich statku flagowego. — Co siк dzieje? — spyta³. — Zaraz ci powiem, co siк dzieje! — wykrzykn¹³ zdenerwowany Morrison. — Pasmo dawno wygas³ych wulkanуw, po³o¿one mniej wiкcej trzydzieœci kilometrуw st¹d, w³aœnie wybucha. Stacja kontroli meteo przepowiada zbli¿anie siк fali p³ywowej, ktуra zatopi ca³y kontynent. Tu, gdzie jesteœmy, nie powinny zdarzaж siк trzкsienia ziemi, ale s¹dzк, ¿e odczu³eœ ju¿ pierwszy wstrz¹s. A to dopiero pocz¹tek. — Co to jest? — dopytywa³ siк Lerner. — Kto lub co powoduje te zjawiska? — Nie uda³o ci siк jeszcze nawi¹zaж po³¹czenia z Ziemi¹? — spyta³ Morrison radiooperatora. — Ca³y czas prуbujк. Do pomieszczenia wpad³ Riviera. — Na powierzchni zosta³y jeszcze tylko dwie dru¿yny — zameldowa³. — Zawiadom mnie, kiedy ju¿ wszyscy bкd¹ na statku. — Co siк dzieje?! — wrzasn¹³ Lerner. — Czy to tak¿e ma byж moja wina? — Przepraszam ciк za tamto pos¹dzenie — powiedzia³ Morrison. — Chwileczkк! Zdaje siк, ¿e coœ z³apa³em… — wtr¹ci³ siк radiooperator. — Morrison! — krzykn¹³ Lerner. — Powiedz mi, o co tu chodzi! — Nie wiem, jak ci to wyjaœniж — stwierdzi³ dyrektor. — To mnie przerasta. Ale Dengue mуg³by ci to wyt³umaczyж. Morrison przymkn¹³ oczy i wyobrazi³ sobie stoj¹cego przed nim Dengue’a. Uœmiecha³ siк pogardliwie i mуwi³: — Pos³uchajcie oto sagi o meduzie, ktуrej zamarzy³o siк zostaж bogiem. Otу¿ wy³oniwszy siк na brzeg oceanu supermeduza, ktуra nazwa³a siк cz³owiekiem, zdecydowa³a, i¿ z racji posiadania szarej substancji zwojуw mуzgu wyniesiona jest ponad wszystkie inne stworzenia. Zdecydowawszy tak, meduza zg³adzi³a ¿yj¹ce w odmкtach morskich ryby i zwierzкta mieszkaj¹ce na powierzchni Ziemi; uœmierci³a je w sposуb potworny i bezpardonowy, ca³kowicie lekcewa¿¹c intencje Natury. A potem wywierci³a w gуrach wielkie otwory na powierzchni jкcz¹cej z bуlu Ziemi, wznios³a ciк¿kie miasta z betonu i stali, pokry³a zielon¹ niegdyœ trawк asfaltow¹ skorup¹. Nastкpnie, rozmna¿aj¹c siк w sposуb przekraczaj¹cy wszelk¹ miarк, ubrana w skafander kosmiczny meduza uda³a siк ku innym œwiatom; tam unicestwia³a gуry, tworz¹c w ich miejscu rуwniny, przenosi³a ca³e potк¿ne lasy, zmienia³a bieg rzek, roztapia³a czapy lodowe wokу³ biegunуw, kszta³towa³a kontynenty, ¿³obi³a dna nie istniej¹cych jeszcze mуrz, na setki i tysi¹ce sposobуw okaleczaj¹c potк¿ne planety, ktуre, obok gwiazd, s¹ najbardziej godnym szacunku dzie³em Natury. Obecnie Natura jest ju¿ w podesz³ym wieku i dzia³a powoli, lecz w sposуb nader solidny. Nieuchronnie przyszed³ wiкc czas, gdy Natura stwierdzi³a, i¿ ma ju¿ dosyж zarozumia³ej meduzy i jej pretensji do boskoœci. Pewnego piкknego dnia wielka planeta, ktуrej skуrк meduza przewierca³a na tysi¹ce sposobуw, po prostu zrzuci³a j¹ z siebie, wypluwaj¹c jakby ze swej powierzchni, po czym wys³a³a do diab³a tк zuchwa³¹ istotк. By³ to zarazem dzieс, gdy meduza odkry³a ku swemu zdziwieniu, ¿e przez ca³y czas ¿y³a podlegaj¹c si³om przekraczaj¹cym jej zrozumienie, ¿e jest ca³kowicie rуwnorzкdna z istotami ¿yj¹cymi na rуwninie i w bagnach, nie gorsza od kwiatуw, nie lepsza od zielska i chwastуw, i nie uczyni Wszechœwiatowi ¿adnej rу¿nicy, czy bкdzie nadal ¿yж, czy te¿ umrze. Ca³a zaœ jej che³pliwa kronika pr¹ci osi¹gniкж, ktуrych dokona³a, nie jest niczym wiкcej ni¿ p³ytki œlad pozostawiony na piasku przez owada. — Wiкc co siк dzieje? — pyta³ wci¹¿ Lerner, patrz¹c b³agalnym wzrokiem na Morrisona. — S¹dzк, ¿e ta planeta nie chce nas wiкcej — odrzek³ dyrektor. — Myœlк, ¿e mia³a ju¿ dosyж. — Z³apa³em kontakt z Ziemi¹! — wykrzykn¹³ radiooperator. — Mo¿esz mуwiж, Morrie! — Pan Shotwell? — odezwa³ siк Morrison do nadajnika. — Niech pan pos³ucha, nie mogк ju¿ tego d³u¿ej znieœж! Zabieram st¹d ludzi, pуki nie jest jeszcze na to za pуŸno! Nie mogк w tej chwili tego wyjaœniж… i nie wiem, czy kiedykolwiek bкdк w stanie to uczyniж… — Planeta zupe³nie nie nadaje siк do u¿ytku? — spyta³ Shotwell. — Tak, sir, nie ma ¿adnej szansy; mam nadziejк, ¿e nie zagrozi to pozycji firmy… — Do diab³a z pozycj¹ firmy! — oznajmi³ pan Shotwell. — W tym w³aœnie rzecz, nie ma pan pojкcia, Morrison, co siк tutaj dzieje. Pamiкta pan nasz projekt „Gobi”? Jest kompletnie zrujnowany, do najmniejszego szczegу³u. I nie dotyczy to tylko nas. Nie wiem, co siк dzieje, po prostu nie mam pojкcia. Bкdzie pan musia³ mi wybaczyж, mo¿e wyra¿am siк nieco chaotycznie, ale od czasu, gdy zatonк³a Australia… — Cooo?! — Tak, zatonк³a, mуwiк przecie¿, ¿e zatonк³a, czy pan jest g³uchy? Byж mo¿e nale¿a³oby podejrzewaж o to jakiœ czynnik zwi¹zany z huraganami. Ale te pуŸniejsze trzкsienia ziemi… teraz po prostu kompletnie nie mamy pojкcia, co siк dzieje… — A Mars? Wenus? Alpha Centauri? — Wszкdzie to samo. Ale to chyba nie jest nasz koniec, prawda, Morrison? Mam na myœli nas, gatunek ludzki… — Halo! Halo! — krzykn¹³ Morrison do s³uchawki, a potem spyta³ nerwowo radiooperatora: — Co siк dzieje?! — £¹cznoœж nawali³a — us³ysza³ w odpowiedzi. — Sprуbujк jeszcze raz. — Daruj sobie — powiedzia³ Morrison. W tej samej chwili do kabiny wpad³ Riviera. — Zaokrкtowaliœmy ju¿ ostatnich maruderуw — zameldowa³. — Œluzy s¹ uszczelnione. Jesteœmy gotowi do startu, panie Morrison. Wszyscy patrzyli teraz na dyrektora. Morrison opad³ na fotel i bezradnie siк uœmiechn¹³. — Jesteœmy gotowi — powiedzia³. — Ale dok¹d mamy lecieж?
The Accountant KSIкGOWY Pan Dee siedzia³ sobie w³aœnie w wielkim, wygodnym fotelu, rozluŸniwszy pasek od spodni. Na jego kolanach spoczywa³y porozrzucane popo³udniуwki. Pali³ w spokoju fajkк, rozmyœlaj¹c jak wspania³y jest œwiat. Sprzeda³ dziœ dwa amulety i wywar mi³osny; jego ¿ona krz¹ta³a siк po kuchni, przygotowuj¹c jakiœ znakomity posi³ek, a fajka ci¹gnк³a jak nale¿y. Z westchnieniem ukontentowania pan Dee ziewn¹³ i przeci¹gn¹³ siк. Morton, jego dziewiкcioletni syn, przebieg³ przez living–room ob³adowany ksi¹¿kami. — Jak posz³o dzisiaj w szkole? — zawo³a³ za nim pan Dee. — W porz¹dku — odpowiedzia³ ch³opiec zwalniaj¹c, ale wci¹¿ przemieszczaj¹c siк w stronк swojego pokoju. — Co tu masz? — spyta³ pan Dee, wskazuj¹c na niesiony przez syna stos ksi¹¿ek. — Tylko kilka tych cegie³ o ksiкgowoœci — odpar³ Morton, nie patrz¹c na ojca. Pogna³ do swojego pokoju, jakby go kto goni³. Pan Dee potrz¹sn¹³ g³ow¹ z dezaprobat¹. Ch³opak wpad³ na tyle¿ uporczywy co bezsensowny pomys³, ¿e zostanie ksiкgowym. Ksiкgowym! Tak, to prawda, Morton by³ dobry w liczeniu; powinien jednak jak najszybciej zapomnieж o tych g³upstwach. Z jego osob¹ wi¹zano ambitniejsze plany. Zadzwoni³ dzwonek przy drzwiach. Pan Dee zacisn¹³ pasek, pospiesznie wepchn¹³ koszulк w spodnie i otworzy³ frontowe drzwi. Sta³a w nich pani Greeb, nauczycielka jego syna z czwartej klasy podstawуwki. — Proszк, pani Greeb — powiedzia³ Dee. — Czy mogк zaproponowaж pani coœ do picia? — Nie mam czasu — odpowiedzia³a pani Greeb. Sta³a w przedsionku, podpieraj¹c siк pod boki. Ze swoimi siwymi rozczochranymi w³osami, pod³ugowat¹ wychudzon¹ twarz¹, d³ugim nosem i rozbieganymi oczami o czerwonych Ÿrenicach wygl¹da³a dok³adnie jak wiedŸma. Co gorsza w tym wypadku wszystko siк zgadza³o, poniewa¿ pani Greeb by³a wiedŸm¹. — Przysz³am, ¿eby porozmawiaж o paсskim synu — oznajmi³a. W tej samej chwili pani Dee przybieg³a z kuchni, wycieraj¹c rкce w fartuszek. — Mam nadziejк, ¿e nie jest niepos³uszny — powiedzia³a z niepokojem. Pani Greeb prychnк³a z³owrу¿bnie. — Dzisiaj przeprowadzi³am testy sprawdzaj¹ce z ca³orocznego materia³u. Syn paсstwa obla³ je z kretesem. — O mуj Bo¿e! — wykrzykn¹³ pan Dee. — Jest wiosna. Byж mo¿e… — Wiosna nie ma tu nic do rzeczy — stwierdzi³a wiedŸma. — W zesz³ym tygodniu przerabia³am z nimi Wielkie Czary Cordusa, paragraf pierwszy. Zdajecie sobie paсstwo sprawк, jakie s¹ ³atwe. A on nie nauczy³ siк nawet jednego z nich. — Hmm — stwierdzi³ treœciwie pan Dee. — Jeœli chodzi o biologiк, on nie ma zielonego pojкcia, jakie s¹ podstawowe zio³a, u¿ywane do czarowania. Zielonego pojкcia — z¿yma³a siк nauczycielka. — To nie do pomyœlenia! — oznajmi³ pan Dee. Pani Greeb zaœmia³a siк z gorycz¹. — Do tego jeszcze kompletnie wylecia³ mu z g³owy ca³y Sekretny Alfabet, ktуrego nauczy³ siк w trzeciej klasie. Zapomnia³ tak¿e Formu³к Ochronn¹, imiona dziewiкжdziesiкciu dziewiкciu pomniejszych skrzatуw Trzeciego Krкgu, a tak¿e ca³¹ tк skromn¹ wiedzк na temat Geografii Wiкkszego Piek³a, ktуr¹ uda³o mu siк opanowaж. Co wiкcej, on nie zamierza siк tego nauczyж! Pan i pani Dee spojrzeli na siebie bez s³owa. By³a to naprawdк powa¿na sprawa. Typowo ch³opiкce roztrzepanie wydawa³o siк do pewnego stopnia dopuszczalne; ch³opcy w tym wieku zwykle staj¹ siк niesforni. Jednak dzieciak musia³ nauczyж siк podstaw, jeœli mia³ kiedykolwiek zostaж czarownikiem w pe³ni zdatnym do wykonywania zawodu. — Mogк paсstwu powiedzieж wprost — stwierdzi³a pani Greeb — gdyby to by³y dawne czasy, obla³abym go bez najmniejszych w¹tpliwoœci. Jednak teraz zosta³o nas ju¿ tak niewiele… Pan Dee ze smutkiem skin¹³ g³ow¹. Sztuka czarodziejska podupada³a nieprzerwanie w ci¹gu ostatnich stuleci. Stare rody, ktуre zajmowa³y siк ni¹, wymar³y, sta³y siк ³upem demonуw lub wkroczy³y na drogк nauki. Kapryœna publika nie przejawia³a ju¿ ¿adnego zainteresowania urokami i sztuk¹ magiczn¹ z dawnych czasуw. Obecnie dawna wiedza znajdowa³a siк w posiadaniu rozproszonej garstki ludzi, ktуrzy chronili j¹, a tak¿e nauczali jej w miejscach takich jak prywatna szko³a pani Greeb dla dzieci czarownikуw. To by³o jakby dziedzictwo, œwiкty depozyt, ktуrego zobowi¹zani byli strzec. — Wszystko przez te bzdury zwi¹zane z ksiкgowoœci¹ — stwierdzi³a pani Greeb. — Nie mam pojкcia, sk¹d mu to strzeli³o do g³owy… Zupe³nie te¿ nie rozumiem, dlaczego to nie zosta³o zduszone w zarodku — doda³a, patrz¹c oskar¿ycielsko na paсstwa Dee. Ojciec Mortona poczu³, ¿e piek¹ go policzki. — Wiem jedno — kontynuowa³a nauczycielka. — Dopуki Morton bкdzie myœla³ o tych bzdurach, nie zdo³a zwrуciж nale¿ytej uwagi na magiк! Pan Dee odwrуci³ wzrok od czerwonych Ÿrenic wiedŸmy. To by³a jego wina. Nie powinien by³ nigdy przynosiж do domu tej zabawki — maszyny do liczenia dla dzieci. A gdy po raz pierwszy zobaczy³ Mortona, bawi¹cego siк w podwуjn¹ ksiкgowoœж, nale¿a³o natychmiast spaliж rejestr. Ale sk¹d mуg³ przypuœciж, ¿e te zainteresowania jego syna przerodz¹ siк w obsesjк? Jego ¿ona wyg³adzi³a fartuszek i powiedzia³a: — Pani Greeb, zdaje sobie pani sprawк, ¿e ufamy pani bezgranicznie. Co mog³aby nam pani doradziж w tej sytuacji? — Ze swej strony zrobi³am ju¿ co mog³am — odrzek³a wiedŸma. — Jedyne, co pozosta³o do zrobienia, to wezwaж Boarbasa, Demona Dzieci. Ale to, oczywiœcie, zale¿y od paсstwa. — Och, nie s¹dzк, ¿eby w tej chwili sprawy zasz³y ju¿ a¿ tak daleko — oznajmi³ szybko pan Dee. — Wezwanie Boarbasa to powa¿ny krok. — Tak jak powiedzia³am, zale¿y to od paсstwa — powtуrzy³a pani Greeb. — Wezwijcie Boarbasa lub nie, jeœli uwa¿acie to za stosowne. Ale bior¹c pod uwagк aktualny stan rzeczy, wasz syn nigdy nie zostanie czarownikiem. Odwrуci³a siк na piкcie i ruszy³a do wyjœcia. — Nie zostanie pani na fili¿ankк herbaty? — spyta³a pospiesznie pani Dee. — Nie, muszк wzi¹ж udzia³ w Sabacie Czarownic w Cincinnati — stwierdzi³a pani Greeb, po czym zniknк³a, pozostawiaj¹c po sobie k³¹b pomaraсczowego dymu. Pan Dee machniкciem d³oni rozwia³ chmurк i zamkn¹³ drzwi. — Phi! — odezwa³ siк. — Mo¿na by pomyœleж, ¿e ona u¿ywa jakiejœ perfumowanej pochodni. — Jest nieco staroœwiecka — wymamrota³a pani Dee. Przez chwilк stali w milczeniu w pobli¿u drzwi. Pan Dee dopiero teraz zacz¹³ odczuwaж szok, zwi¹zany z tym, czego siк dowiedzia³. Trudno mu by³o uwierzyж, ¿e jego w³asny syn, krew z krwi i koœж z koœci, nie chce kontynuowaж rodzinnej tradycji. To nie mog³a byж prawda! — Po kolacji — oznajmi³ w koсcu — przeprowadzк z nim rozmowк jak mк¿czyzna z mк¿czyzn¹. Jestem pewien, ¿e obejdzie siк bez interwencji jakiegokolwiek demona. — To dobrze — odpar³a pani Dee. — Jestem przekonana, ¿e potrafisz wyt³umaczyж ch³opcu niestosownoœж jego postкpowania. Uœmiechnк³a siк i Dee, jak za dawnych czasуw, dostrzeg³ w jej Ÿrenicach typowy dla czarownic b³ysk. — Moja pieczeс! — wykrzyknк³a nagle, ³api¹c oddech, a ognik zgas³ w jej oczach. Pobieg³a z powrotem do kuchni. Kolacjк zjedli w milczeniu. Morton wiedzia³, ¿e pani Greeb z³o¿y³a wizytк w ich domu i jad³ swoj¹ porcjк w ciszy, z poczuciem winy, od czasu do czasu popatruj¹c na ojca. Pan Dee kroi³ i serwowa³ pieczeс, ponuro marszcz¹c brwi. Nawet pani Dee nie podjк³a prуby rozpoczкcia choжby b³ahej konwersacji. Prze³kn¹wszy deser, ch³opiec popкdzi³ do swojego pokoju. — Zaraz siк przekonamy — powiedzia³ pan Dee do swej ¿ony. Dopi³ resztkк kawy, wytar³ usta i wsta³ od sto³u. — Teraz zamierzam z nim porozmawiaж — oznajmi³. — Gdzie jest mуj Amulet Perswazji? Pani Dee przez chwilк zastanawia³a siк g³кboko. Potem przemierzy³a pokуj i podesz³a do biblioteczki. — Jest tutaj — powiedzia³a, wyjmuj¹c talizman spomiкdzy stron powieœci w kolorowej ok³adce. — U¿ywa³am go jako zak³adki. Pan Dee wsun¹³ amulet do kieszeni, wzi¹³ g³кboki oddech i wkroczy³ do pokoju syna. Morton siedzia³ przy biurku. Przed nim znajdowa³ siк otwarty notatnik, zabazgrany cyframi i jakimiœ uwagami, zapisanymi drobnym, pedantycznym charakterem pisma. Na blacie le¿a³o rуwnie¿ szeœж doskonale zatemperowanych o³уwkуw, gumka do wycierania, liczyd³o i dzieciкca maszyna do liczenia. Stos ksi¹¿ek balansowa³ ryzykownie na krawкdzi; by³y tu takie tytu³y, jak: „Pieni¹dze” Rimraamera, „Praktyczna ksiкgowoœж bankowa” Johnsona i Calhouna, „Studia Ellmana z ksiкgowoœci porуwnawczej”, a tak¿e chyba z tuzin innych. Pan Dee przesun¹³ na bok stertк ubraс le¿¹cych na ³у¿ku, robi¹c sobie miejsce. — Jak ci leci, synu? — spyta³ naj³agodniejszym tonem, na jaki by³o go staж. — Œwietnie, tato — odpowiedzia³ skwapliwie Morton. — W „Podstawach ksiкgowoœci” dotar³em do rozdzia³u czwartego i odpowiedzia³em na wszystkie pytania… — Synu — pan Dee mуwi³ nadal bardzo cicho — a co z twoj¹ zwyk³¹ prac¹ domow¹? Wygl¹da³o na to, ¿e Morton poczu³ siк nieswojo; zacz¹³ szuraж nogami po pod³odze. — Wiesz, ¿e w dzisiejszych czasach niewielu ch³opcуw ma szansк zostaж czarownikami? — Tak, proszк taty, wiem o tym — odrzek³ Morton, po czym nagle odwrуci³ wzrok. £ami¹cym siк ze zdenerwowania g³osem powiedzia³: — Ale, tato, ja chcк zostaж ksiкgowym. Naprawdк chcк tego, tato! Pan Dee potrz¹sn¹³ g³ow¹ przecz¹co. — Morton, w naszej rodzinie zawsze by³ czarownik. Od tysi¹ca oœmiuset lat rodzina Dee by³a s³awna ze swoich nadprzyrodzonych zdolnoœci. Morton nadal patrzy³ gdzieœ w bok, na krajobraz za oknem, i szura³ nogami. — Chyba nie chcia³byœ mnie rozczarowaж, prawda, synu? — spyta³ pan Dee, uœmiechaj¹c siк ze smutkiem. — Zdajesz sobie sprawк, ¿e ka¿dy mo¿e zostaж ksiкgowym, podczas gdy jedynie wybrani s¹ w stanie rz¹dziж si³ami czarnej magii. Morton odwrуci³ siк od okna. Podniуs³ z biurka o³уwek, obejrza³ dok³adnie zaostrzon¹ koсcуwkк grafitu, i zacz¹³ powoli obracaж go w palcach. — No wiкc jak z tym bкdzie, ch³opcze? Nie zechcia³byœ pracowaж nieco rzetelniej u pani Greeb? Morton potrz¹sn¹³ g³ow¹. — Chcк byж ksiкgowym — powtуrzy³ z uporem. Pan Dee z trudem zapanowa³ nad nag³ym odruchem wœciek³oœci. Czy¿by coœ by³o nie tak z jego Amuletem Perswazji? Czy¿by jego moc siк wyczerpa³a? Pan Dee pomyœla³, ¿e powinien ponownie na³adowaж go przed rozmow¹ z synem. Mimo to postanowi³ kontynuowaж. — Morton — powiedzia³. — Wiesz, ¿e jestem tylko Adeptem Trzeciego Stopnia, prawda? Moi rodzice byli bardzo biedni. Nie mogli pos³aж mnie na uniwersytet. — Wiem — odpowiedzia³ szeptem ch³opiec. — Chcia³bym, ¿eby twoim udzia³em sta³o siк to wszystko, czego mnie nie uda³o siк osi¹gn¹ж. Morton, mo¿esz zostaж Adeptem Pierwszego Stopnia! — potrz¹sn¹³ g³ow¹ z zadum¹. — To bкdzie trudne. Jednak twoja matka i ja od³o¿yliœmy trochк funduszy, i na pewno jakoœ zwi¹¿emy koniec z koсcem. Morton przygryza³ wargi i coraz szybciej obraca³ w palcach o³уwek. — No i co, synku? Wiesz, ¿e jako Adept Pierwszego Stopnia nie bкdziesz musia³ pracowaж w sklepie. Bкdziesz mуg³ zostaж Bezpoœrednim Agentem Ksiкcia Mrokуw. Bezpoœrednim Agentem! No i co ty na to, ch³opcze? Przez moment Dee odniуs³ wra¿enie, ¿e jego syn drgn¹³. Rozchyli³ wargi, a w jego oczach pojawi³y siк podejrzane ogniki. Po chwili jednak spojrza³ na podrкczniki do ksiкgowoœci, na swoje maleсkie liczyd³a i na dzieciкc¹ maszynк do liczenia. — Zamierzam zostaж ksiкgowym — oznajmi³ niewzruszenie. — To siк jeszcze oka¿e! — wrzasn¹³ pan Dee, w jednej chwili trac¹c ca³¹ cierpliwoœж. — W³aœnie, ¿e nie zostaniesz ksiкgowym, m³ody cz³owieku! Bкdziesz czarownikiem. Jeœli to by³o dobre dla ca³ej reszty twojej rodziny, to, do ciк¿kiej cholery, bкdzie dobre tak¿e dla ciebie! I nie s¹dŸ, m³odzieсcze, ¿e tak siк ca³a sprawa zakoсczy! — To mуwi¹c z hukiem wypad³ z pokoju syna. Morton natychmiast powrуci³ do lektury podrкcznikуw ksiкgowoœci. Pan i pani Dee siedzieli razem na kanapie, nie odzywaj¹c siк do siebie. Pani Dee pracowicie robi³a na drutach szalik, ale myœlami by³a daleko. Pan Dee markotnie wpatrywa³ siк w dziurк, wytart¹ na skutek zu¿ycia w dywanie, le¿¹cym na pod³odze living–roomu. W koсcu Dee oznajmi³: — NajwyraŸniej go rozpieœci³em. Boarbas to jedyne rozwi¹zanie. — Och, nie — powiedzia³a pospiesznie pani Dee. — To jeszcze taki dzieciak! — Czy chcesz, ¿eby twуj syn zosta³ ksiкgowym? — spyta³ gorzko pan Dee. — Chcesz, ¿eby dorasta³, bazgrz¹c jakieœ liczby, zamiast wykonywaж zadania dla Ksiкcia Ciemnoœci? — Oczywiœcie, ¿e nie — odpar³a. — Ale Boarbas… — Wiem. Ju¿ teraz czujк siк jak morderca. Zastanawiali siк przez jakiœ czas. Potem pani Dee zaproponowa³a: — Mo¿e jego dziadek mуg³by coœ zrobiж. Zawsze przepada³ za swoim wnusiem. — Mo¿e mуg³by — odpar³ pan Dee z namys³em. — Nie wiem jednak, czy powinniœmy go niepokoiж. Mimo wszystko starszy pan jest przecie¿ martwy od trzech lat. — Wiem o tym — rzek³a pani Dee, ³api¹c zgubione oczko w szaliku. — Ale pozostaje nam wybуr pomiкdzy nim a Boarbasem. Pan Dee zgodzi³ siк z tym. Boarbas by³ nieskoсczenie gorszy ni¿ zak³уcenie wiecznego spokoju dziadka Mortona. Zacz¹³ natychmiast przygotowywaж siк do wezwania swego zmar³ego ojca. Zgromadzi³ potrzebne rekwizyty: pкd lulka czarnego, rуg jednoro¿ca, cykutк, a tak¿e fragment zкba smoka, i po³o¿y³ to wszystko na dywanie. — Gdzie jest moja rу¿d¿ka? — zapyta³ ¿onк. — Wsadzi³am j¹ do worka razem z kijami golfowymi — poinformowa³a go. Pan Dee odnalaz³ rу¿d¿kк i pomacha³ ni¹ nad zebranymi ingrediencjami. Wymamrota³ trzy s³owa zaklкcia zwanego Uwolnieniem, a potem wezwa³ swego ojca po imieniu. Z dywanu unios³a siк natychmiast wst¹¿ka dymu. — Witaj, dziadku! — odezwa³a siк pani Dee. — Tato, przykro mi, ¿e ci przeszkadzam — stwierdzi³ pan Dee. — Jednak mуj syn, a twуj wnuczek, odmawia zostania czarownikiem. Chce byж… ksiкgowym. Wstкga dymu zadr¿a³a, potem wyprostowa³a siк i uformowa³a literк z Pradawnego Jкzyka. — Tak — odpowiedzia³ pan Dee. — Prуbowaliœmy mu to wyperswadowaж. Jednak ch³opak jest nieugiкty. K³¹b zadr¿a³ ponownie i nakreœli³ w powietrzu kolejn¹ literк. — Przypuszczam, ¿e tak bкdzie najlepiej — stwierdzi³ pan Dee. — Przestraszysz go do nieprzytomnoœci i raz na zawsze zapomni o tej bzdurnej ksiкgowoœci. To okrutne, ale lepsze ni¿ Boarbas. Wstкga dymu kiwnк³a twierdz¹co i pop³ynк³a w stronк pokoju Mortona. Pan i pani Dee usiedli na kanapie. Drzwi pokoju ch³opca otworzy³y siк z hukiem, jakby wypchniкte przez poryw jakiejœ gigantycznej wichury. Morton podniуs³ wzrok, zmarszczy³ brwi, po czym wrуci³ do lektury swoich ksi¹¿ek. Pasmo dymu zmieni³o siк w skrzydlatego lwa z ogonem rekina, ktуry rykn¹³ szkaradnie, przycupn¹³, warkn¹³, po czym przygotowa³ siк do skoku. Morton spojrza³, uniуs³ brwi i dalej zapisywa³ kolumny cyfr w notesie. Lew zmieni³ siк w trzyg³ow¹ jaszczurkк o straszliwych bokach, dymi¹cych œwie¿¹ krwi¹ ofiar. Wydmuchuj¹c jкzory ognia, jaszczurka ruszy³a na ch³opca. Morton skoсczy³ dodawanie kolumny cyfr, sprawdzi³ rezultat na liczyd³ach i popatrzy³ na jaszczurkк. Wtedy jaszczurka ze skrzekiem zamieni³a siк w olbrzymiego, mamrocz¹cego coœ nietoperza. Zacz¹³ on fruwaж wokу³ g³owy ch³opca, zawodz¹c i wyj¹c paskudnie. Morton uœmiechn¹³ siк i wrуci³ do lektury swoich ksi¹¿ek. Pan Dee nie by³ w stanie tego d³u¿ej wytrzymaж. — Do cholery! — krzykn¹³. — Czy nie jesteœ ani trochк wystraszony?! — A dlaczego mia³bym byж wystraszony? — odpowiedzia³ pytaniem ch³opiec. — Przecie¿ to tylko dziadek… W tej samej chwili nietoperz rozp³yn¹³ siк, tworz¹c ponownie piуropusz dymu. Szara smuga sk³oni³a siк ze smutkiem panu Dee, skinк³a ku jego ¿onie, po czym zniknк³a. — Do widzenia, dziadku! — zawo³a³ Morton. Wsta³ zza biurka i zamkn¹³ drzwi pokoju. — To dlatego — oznajmi³ pan Dee — ¿e ch³opak jest zbyt zarozumia³y. Musimy wezwaж Boarbasa. — Nie! — wykrzyknк³a jego ¿ona. — A co innego mo¿emy zrobiж? — Sama ju¿ nie wiem… — powiedzia³a pani Dee ze ³zami w oczach. — Ale wiesz przecie¿, co Boarbas robi z dzieжmi. Nigdy nie s¹ ju¿ sob¹ po spotkaniu z nim. Jednak wyraz twarzy pana Dee œwiadczy³ o tym, ¿e jest twardy jak ska³a. — Wiem. Ale nic nie mo¿na na to poradziж. — On jest jeszcze taki ma³y! — lamentowa³a pani Dee. — To… to bкdzie dla niego szokuj¹ce prze¿ycie! — Jeœli tak, u¿yjemy wszystkich œrodkуw, jakie ma do dyspozycji wspу³czesna psychologia, by go uleczyж — odpar³ uspokajaj¹co pan Dee. — Bкdzie mia³ najlepszych psychoanalitykуw, jakich mo¿na wynaj¹ж za pieni¹dze; ale ch³opak musi zostaж czarownikiem! — Wiкc bierz siк do roboty — stwierdzi³a pani Dee, p³acz¹c ju¿ zupe³nie otwarcie. — Ale proszк, nie wymagaj ode mnie, ¿ebym ci przy tym asystowa³a! Typowa kobieta, pomyœla³ pan Dee. Zawsze zamienia siк w galaretк akurat wtedy, kiedy konieczna jest stanowczoœж i zdecydowanie. Z ciк¿kim sercem zacz¹³ czyniж przygotowania, by wezwaж Boarbasa, Demona Dzieci. Zacz¹³ od naszkicowania skomplikowanych figur na planie piкciok¹ta, potem wpisa³ w nie dwunastoramienn¹ gwiazdк, w ktуrej wnкtrzu znajdowa³a siк nieskoсczona spirala. Nastкpnie przysz³a kolej na zio³a i wywary; by³y to drogie sk³adniki, lecz absolutnie konieczne, aby zaklкcie siк uda³o. Dalej nale¿a³o napisaж inskrypcjк z Czaru Ochronnego, by Boarbas nie uwolni³ siк i nie zg³adzi³ ca³ej rodziny. Wreszcie przyszed³ czas na trzy krople krwi hipogryfa… — Gdzie jest moja krew hipogryfa? — dopytywa³ siк pan Dee, przetrz¹saj¹c sekretarzyk w living–roomie. — W kuchni, w buteleczce po aspirynie — odpar³a pani Dee, ocieraj¹c ³zy chusteczk¹. Dee znalaz³ j¹ i wszystko by³o gotowe. Zapali³ œwiece z czarnego wosku i zaintonowa³ Czar Otwieraj¹cy. W pokoju zrobi³o siк nagle bardzo ciep³o; pozosta³o jedynie Wypowiedzenie Imienia. — Morton! — zawo³a³ pan Dee. — ChodŸ tutaj! Jego syn otworzy³ drzwi i wyszed³ ze swojego pokoju, œciskaj¹c kurczowo jeden z podrкcznikуw ksiкgowoœci; wygl¹da³ jak bezbronny ma³y ch³opczyk. — Morton, zamierzam w³aœnie wezwaж Demona Dzieci. Proszк, nie zmuszaj mnie, ¿ebym to zrobi³ — ostrzeg³ po raz ostatni pan Dee. Ch³opiec zblad³, cofn¹³ siк i opar³ plecami o drzwi. Jednak z uporem potrz¹sn¹³ przecz¹co g³ow¹. — Œwietnie — skonstatowa³ pan Dee. — BOARBAS! — zawo³a³. Rozleg³ siк rozdzieraj¹cy uszy trzask gromu, przez pokуj przetoczy³a siк fala ¿aru, po czym, chichocz¹c diabelskim chichotem, zjawi³ siк Boarbas, ktуry siкga³ a¿ do sufitu. — Ach! — wykrzykn¹³ g³osem, od ktуrego zatrz¹s³ siк ca³y pokуj. — Kogo my tu mamy?! Widzк ma³ego ch³opca! Morton, z wyba³uszonymi ze strachu oczami i z otwart¹ buzi¹, wpatrywa³ siк w demona. — Niepos³uszny ma³y ch³opczyk! — stwierdzi³ Boarbas i zaœmia³ siк. Ruszy³ naprzуd, ka¿dym swym potк¿nym krokiem wstrz¹saj¹c ca³ym domem a¿ po fundamenty. — Odeœlij go! — wrzasnк³a pani Dee. — Nie mogк — odpowiedzia³ pan Dee ³ami¹cym siк g³osem. — Nie mogк zrobiж nic, dopуki on nie skoсczy. Wielkie, rogowe ³apy demona siкgnк³y po Mortona; jednak ch³opiec otworzy³ szybko swуj podrкcznik ksiкgowoœci. — Ratuj mnie! — krzykn¹³ rozdzieraj¹co. W tej samej chwili pojawi³ siк wysoki, straszliwie chudy cz³owieczek, obwieszony zu¿ytymi stalуwkami i kartami z kartoteki, o oczach w kszta³cie dwуch pustych w œrodku zer. — Zico Pico Reel! — zaintonowa³ Boarbas, ruszaj¹c w stronк przybysza z zamiarem stoczenia z nim walki. Jednak chudy stary cz³owiek zaœmia³ siк tylko i powiedzia³: — Kontrakt, zawarty z osob¹ prawn¹, a bкd¹cy ultra vires, jest nie tylko mo¿liwy do zakwestionowania, ale ca³kowicie niewa¿ny. S³owa te spowodowa³y, ¿e Boarbas run¹³ do ty³u, ³ami¹c krzes³o w trakcie upadku. Wsta³ niepewnie; jego skуra poczerwienia³a z furii. Zaintonowa³ Mistrzowski Czar Demonуw: — Vrat, Hat, Ho! Jednak chudy starzec zas³oni³ Mortona w³asnym cia³em i wykrzykn¹³ œmiercionoœne s³owa Rozpadu: — Termin Koсcowy, Wypadek Losowy, Uniewa¿nienie, Odst¹pienie, Porzucenie i Zgon! Boarbas kwicza³ w agonii. Pospiesznie wycofa³ siк, gwa³townie gmeraj¹c w powietrzu w poszukiwaniu wyjœcia. Gdy je znalaz³, skoczy³ przez nie i znikn¹³. Wysoki, chudy starzec odwrуci³ siк w stronк paсstwa Dee, ktуrzy przez ca³y czas kulili siк w k¹cie living–roomu, i oznajmi³: — Wiedzcie, i¿ jestem Ksiкgowym. Wiedzcie te¿ ponadto, ¿e dziecko to podpisa³o ze mn¹ ugodк, by rozpocz¹ж u mnie praktykк i zostaж mym s³ug¹. W zamian zaœ za wy¿ej wymienione us³ugi, ja, Ksiкgowy, zobowi¹za³em siк do nauczenia go Potкpienia Dusz przez usidlanie ich w przeklкtej sieci Liczb, Formularzy, Szkуd i Represaliуw. A oto mуj znak, ktуry na nim uczyni³em! To mуwi¹c, Ksiкgowy podniуs³ praw¹ rкkк Mortona i pokaza³ im kleks z atramentu na trzecim palcu. Potem zwrуci³ siк do ch³opca i powiedzia³ ³agodniejszym tonem: — Jutro, mуj m³odzieсcze, poœwiкcimy czas rozwa¿aniu niektуrych aspektуw Uchylania siк od Podatku Dochodowego jako Œcie¿ki ku Potкpieniu. — Tak, proszк pana! — odpowiedzia³ Morton skwapliwie. Rzuciwszy paсstwu Dee ostatnie groŸne spojrzenie, Ksiкgowy znikn¹³. Przez d³u¿szy czas panowa³a cisza. Potem pan Dee zwrуci³ siк do ¿ony: — Cу¿ — stwierdzi³. — Jeœli ch³opak a¿ do tego stopnia chce zostaж ksiкgowym, jestem pewien, ¿e nie bкdк rzucaж mu k³уd pod nogi.
Hunting Problem POLOWANIE By³o to ostatnie spotkanie dru¿yn przed Wielkim Zlotem Skauterуw i wszystkie patrole utrzymywa³y najwy¿sz¹ gotowoœж. Patrol numer dwadzieœcia dwa — Patrol Podniebnych Soko³уw, ktуry rozbi³ siк obozem w cienistej kotlinie, zajкty by³ wspу³zawodnictwem w si³owaniu siк na macki. Patrol Dziennych Bizonуw, numer trzydzieœci jeden, kr¹¿y³ wokу³ niewielkiego strumienia. Bizony doskonali³y sw¹ umiejкtnoœж picia p³ynуw, wybuchaj¹c co chwila chуralnie pe³nym podniecenia œmiechem z powodu dziwnego uczucia, ktуre wywo³ywa³a ta czynnoœж. Patrol Szar¿uj¹cych Miraszуw, numer dziewiкtnaœcie, oczekiwa³ na skautera Droga, ktуry jak zwykle siк spуŸnia³. Drog pкdzi³ w³aœnie ku nim z wysokoœci trzech tysiкcy metrуw; pozbiera³ siк jakoœ i pospiesznie wpe³zn¹³ w utworzony przez skauterуw kr¹g. — Ojej… — powiedzia³. — Przepraszam! Nie wiedzia³em, ¿e jest tak pуŸno… Wœrуd obecnych rozleg³ siк chichot. Drog obla³ siк ciemnopomaraсczowym rumieсcem. Chcia³by byж teraz niewidzialny, ale chwila zupe³nie temu nie sprzyja³a. — Nasze spotkanie zamierzam otworzyж wyg³oszeniem Credo Skauterуw — oznajmi³ przewodnik patrolu, po czym chrz¹kn¹³. — My, m³odzi skauterzy z planety Elbonai, œlubujemy kultywowaж obyczaje, umiejкtnoœci i cnoty naszych pionierskich przodkуw. W tym celu przyjmujemy postaж w³aœciw¹ naszym pradziadom, gdy podbijali oni dziewicze puszcze Elbonai. Niniejszym postanawiamy kierowaж siк… Skauter Drog podregulowa³ receptory s³uchowe, by dociera³ do niego cichy g³os przewodnika. Credo zawsze nape³nia³o go lкkiem. Trudno mu by³o uwierzyж, ¿e jego przodkowie musieli niegdyœ chodziж po Ziemi. Dziœ mieszkaсcy Elbonai byli istotami powietrznymi, ktуre zachowywa³y jedynie niezbкdne minimum cielesnoœci, ¿ywi¹c siк promieniowaniem kosmicznym na wysokoœci siedmiu tysiкcy metrуw, odczuwaj¹c za pomoc¹ percepcji bezpoœredniej, l¹duj¹c na powierzchni planety jedynie z powodu sentymentu lub w celach religijnych. Od Epoki Pionierуw przebyli dalek¹ drogк. Dzisiejszy œwiat zacz¹³ siк od Epoki Kontroli Submolekularnej, po ktуrej przysz³a wspу³czesna epoka Kontroli Bezpoœredniej. — …honorem i zasadami uczciwej gry — mуwi³ przewodnik. — Postanawiamy rуwnie¿ piж p³yny, tak jak oni to czynili, a tak¿e jeœж sta³e pokarmy i doskonaliж nasze umiejкtnoœci w stosowaniu ich narzкdzi oraz sposobуw dzia³ania. Gdy inwokacja zosta³a wyg³oszona, m³odzieсcy rozproszyli siк po rуwninie. Przewodnik patrolu podszed³ do Droga. — To nasze ostatnie spotkanie przed zlotem — stwierdzi³. — Wiem — odpowiedzia³ Drog. — A ty jesteœ zaledwie skauterem drugiej klasy w Patrolu Szar¿uj¹cych Miraszуw. Wszyscy pozostali s¹ skauterami pierwszej klasy, a przynajmniej m³odszymi pionierami. Jak s¹dzisz, co ludzie pomyœl¹ o naszym patrolu? Drog zwija³ siк ze wstydu. — Nie ma w tym tylko mojej winy — powiedzia³. — Wiem, ¿e obla³em testy z p³ywania i robienia bomb, ale to po prostu nie s¹ moje specjalnoœci. To nie ca³kiem uczciwe, ¿eby spodziewaж siк po mnie, ¿e wszystko potrafiк. Nawet wœrуd pionierуw ka¿dy mia³ swoj¹ specjalnoœж. Nikt od nich nie oczekiwa³, ¿e bкd¹ wszechwiedz¹cy… — Wiкc na czym w³aœciwie polegaj¹ twoje umiejкtnoœci? — przerwa³ mu przewodnik. — Znajomoœж lasu i gуr — odpowiedzia³ szybko Drog. — Tropienie i polowanie. Przewodnik przygl¹da³ mu siк przez chwilк. Potem powiedzia³ powoli: — Drog, czy chcia³byœ mieж jeszcze jedn¹, ostatni¹ szansк na zostanie skauterem pierwszej klasy, a tak¿e na zdobycie odznaki sprawnoœci? — Zrobiк wszystko! — wykrzykn¹³ Drog. — Znakomicie — oznajmi³ przewodnik. — Jaka jest nazwa twojego patrolu? — Patrol Szar¿uj¹cych Miraszуw. — A co to jest mirasz? — Du¿e, dzikie zwierzк — odpowiedzia³ bezzw³ocznie Drog. — Niegdyœ zamieszkiwa³y one znaczne po³acie Elbonai, a nasi przodkowie stoczyli z nimi wiele za¿artych walk. Obecnie zosta³y ca³kowicie wytкpione. — Nie ca³kiem — stwierdzi³ przewodnik. — Jeden ze skauterуw dokonywa³ zwiadu w lesie, w odleg³oœci dziewiкciuset kilometrуw st¹d. W sektorze o koordynatach od S–233 do 482–W natkn¹³ siк na stado trzech miraszуw, z ktуrych ka¿dy by³ bykiem, a zatem wszystkie nadawa³y siк do odstrza³u. Chcк, Drog, ¿ebyœ je wyœledzi³ i podkrad³ siк do nich, wykorzystuj¹c swoj¹ znajomoœж lasu i gуr. Potem zaœ masz zdobyж i dostarczyж skуrк jednego z miraszуw, pos³uguj¹c siк jedynie narzкdziami i metodami, stosowanymi przez naszych przodkуw. Czy s¹dzisz, ¿e jesteœ w stanie to zrobiж? — Wiem, ¿e tak, sir! — Ruszaj wiкc natychmiast — rozkaza³ przewodnik. — Gdy wrуcisz, przymocujemy skуrк do drzewca naszej flagi. Niew¹tpliwie doczekamy siк za to pochwa³y na zlocie. — Tak, sir! — odrzek³ Drog; pospiesznie zgromadzi³ ekwipunek, nape³ni³ mena¿kк p³ynem, zapakowa³ sobie suchy prowiant, po czym wyruszy³ w drogк. W niewiele minut pуŸniej przylewitowa³ do ramowego obszaru o koordynatach S–233 — 482–W. By³a to dzika i romantyczna kraina wyszczerbionych ska³ i kar³owatych drzew, gкstych zaroœli pieni¹cych siк w dolinach, pokrytych œniegiem gуrskich szczytуw. Drog rozejrza³ siк dooko³a, nieco zaniepokojony. W pewnym stopniu bowiem ok³ama³ przewodnika patrolu. Rzeczy mia³y siк tak, ¿e nie by³ szczegуlnie bieg³y w znajomoœci lasu i gуr, polowaniu czy tropieniu. W³aœciwie nie potrafi³ nic oprуcz snucia marzeс przez d³ugie godziny, wœrуd chmur, na wysokoœci tysi¹ca piкciuset metrуw. A co bкdzie, jeœli nie uda mu siк odnaleŸж mirasza? Co bкdzie, jeœli mirasz wczeœniej znajdzie jego? Ale coœ takiego nie ma prawa siк zdarzyж, upewnia³ sam siebie Drog. W razie koniecznoœci mo¿e siк przecie¿ zdestabilizowaж. Kto bкdzie wiedzia³, ¿e u¿y³ tego niedozwolonego chwytu? W nastкpnej chwili natrafi³ na s³aby œlad odoru mirasza. Potem zaœ dostrzeg³ niewielki ruch w odleg³oœci oko³o dwudziestu metrуw, w pobli¿u dziwnej skalnej formacji w kszta³cie litery „T”. Czy rzeczywiœcie to mia³o okazaж siк a¿ tak ³atwe? Jak mi³o! Zachowuj¹c bezwzglкdn¹ ciszк, Drog przybra³ w³aœciwy kamufla¿ i zacz¹³ siк skradaж. Gуrski szlak zrobi³ siк bardziej stromy, a s³oсce pra¿y³o okrutnie. Paxton poci³ siк obficie pomimo swego klimatyzowanego kombinezonu. Mia³ powy¿ej uszu tej pomyœlnej wyprawy. — Kiedy wreszcie zabierzemy siк st¹d? — spyta³. Herrera poklepa³ go jowialnie po ramieniu. — Nie chcesz byж bogaty? — Ju¿ jesteœmy bogaci — odpowiedzia³ Paxton. — Ale niewystarczaj¹co — oznajmi³ Herrera, a na jego d³ugiej, opalonej twarzy pojawi³ siк promienny uœmiech. Podszed³ do nich Stellman, ktуry sapa³, uginaj¹c siк pod ciк¿arem swoich przyrz¹dуw badawczych. Ustawi³ je ostro¿nie na œcie¿ce i usiad³. — Panowie, macie ochotк na ma³ego dymka? — zagadn¹³. — Czemu nie? — odpar³ Herrera. — Na to zawsze jest czas. Usiad³, opieraj¹c siк plecami o formacjк skaln¹ w kszta³cie litery „T”. Stellman zapali³ fajkк, a Herrera znalaz³ cygaro w zapinanej na suwak kieszeni swojego kombinezonu. Paxton obserwowa³ ich przez chwilк. Potem powtуrnie zapyta³: — Kiedy w koсcu zabierzemy siк z tej planety? A mo¿e zamieszkamy tu na sta³e? Herrera w odpowiedzi uœmiechn¹³ siк i potar³ zapa³kк, ¿eby przypaliж sobie cygaro. — No wiкc jak z tym bкdzie?! — krzykn¹³ Paxton. — Odprк¿ siк, i tak jesteœ przeg³osowany — stwierdzi³ Stellman. — Stworzyliœmy tк spу³kк jako trzej rуwnorzкdni partnerzy. — Ale za pomoc¹ moich pieniкdzy — przypomnia³ Paxton. — Oczywiœcie. Dlatego w³aœnie przyjкliœmy ciк do tego interesu. Herrera mia³ praktyczne doœwiadczenie w gуrnictwie. Ja wnios³em wiedzк teoretyczn¹ i licencjк pilota. Ty da³eœ swoje pieni¹dze. — Przecie¿ mamy ju¿ na pok³adzie mnуstwo tego towaru — zauwa¿y³ Paxton. — £adownie s¹ nim ca³kowicie wype³nione. Dlaczego nie mo¿emy teraz przenieœж siк w jakieœ cywilizowane miejsce i zacz¹ж wydawaж pieni¹dze? — Herrera i ja nie mamy, tak jak ty, arystokratycznego podejœcia do swojego zdrowia — odpar³ Stellman z anielsk¹ cierpliwoœci¹. — Obaj ¿ywimy dzieciкce pragnienie wype³nienia skarbami ka¿dego zak¹tka i szpary w naszym statku. Z³ote samorodki w zbiornikach paliwa, szmaragdy w puszkach na m¹kк, diamenty rozrzucone po ca³ym pok³adzie do wysokoœci pу³ metra. A to jest idealne miejsce, ¿eby coœ takiego zrobiж. Wszelkiego rodzaju drogocenne drobia¿d¿ki le¿¹ tu sobie dooko³a, dos³ownie prosz¹c nas, ¿ebyœmy je zbierali. Zamierzamy byж ohydnie, bezgranicznie bogaci, Paxton. Jednak Paxton nie s³ucha³. Intensywnie wpatrywa³ siк w jakieœ miejsce tu¿ przy granicy szlaku. Potem powiedzia³ cicho: — To drzewo w³aœnie siк poruszy³o. Herrera wybuchn¹³ œmiechem. — Przypuszczam, ¿e to potwory — zadrwi³. — Uspokуj siк — powiedzia³ Stellman ponuro. — Mуj ch³opcze, jestem niem³odym ju¿ cz³owiekiem, mam nadwagк i nie nale¿к do bohaterуw. Czy s¹dzisz, ¿e zosta³bym tutaj chocia¿ chwilк d³u¿ej, gdyby grozi³o nam choжby najmniejsze niebezpieczeсstwo? — Tam! Znowu siк poruszy³o! — Trzy miesi¹ce temu przebadaliœmy dok³adnie ca³¹ tк planetк — przypomnia³ Stellman. — Nie znaleŸliœmy ¿adnych istot inteligentnych, ¿adnych niebezpiecznych zwierz¹t, ¿adnych truj¹cych roœlin, pamiкtasz? Odkryliœmy jedynie lasy, gуry, rzeki, jeziora, szmaragdy, z³oto i diamenty. Gdyby mieszka³y tu jakieœ niebezpieczne istoty, nie s¹dzisz, ¿e zaatakowa³yby nas ju¿ dawno temu? — Mуwiк wam, widzia³em, jak siк poruszy³o — nalega³ Paxton. Herrera wsta³. — To drzewo? — zapyta³ Paxtona. — Tak. Spуjrzcie, ono nawet nie wygl¹da tak jak pozosta³e. Ma inny kszta³t… Jednym doskonale zsynchronizowanym ruchem Herrera wyszarpn¹³ z kabury pod pach¹ blaster typu Mark II i wystrzeli³ trzy ³adunki. Drzewo i ca³e poszycie w promieniu dziesiкciu metrуw wybuch³y jasnym p³omieniem, skrкcaj¹c siк od potwornego ¿aru. — No i po wszystkim — stwierdzi³ Herrera. Paxton potar³ szczкkк. — Us³ysza³em jak krzyknк³o, kiedy do niego strzeli³eœ. — Jasne. Ale jest ju¿ martwe — odrzek³ Herrera uspokajaj¹co. — Jeœli jeszcze coœ siк poruszy, powiedz mi tylko, a ja to zastrzelк. A teraz znowu znajdziemy sobie trochк malutkich szmaragdzikуw, nieprawda¿? Paxton i Stellman unieœli swoje pakunki i ruszyli za Herrer¹ w gуrк szlaku. Stellman powiedzia³ cicho pe³nym rozbawienia tonem: — Bezpoœredni facet, no nie? Drog powoli odzyskiwa³ przytomnoœж. P³omienista broс mirasza zaskoczy³a go, gdy by³ jedynie w kamufla¿u, niemal ca³kowicie pozbawiony tarczy ochronnej. Wci¹¿ nie rozumia³, jak to siк mog³o staж. Nie by³o ostrzegawczego odoru wystraszonego mirasza, parskania ani warkotu, ¿adnego w ogуle ostrze¿enia. Mirasz zaatakowa³ ze œlep¹ furi¹, nie zadaj¹c sobie nawet trudu, by sprawdziж, czy nieznana istota jest przyjacielem czy wrogiem. Drog zrozumia³ w koсcu prawdziw¹ naturк bestii, z ktуr¹ przysz³o mu siк zmierzyж. Odczeka³ a¿ do chwili gdy odg³os racic trzech bykуw z gatunku miraszуw ucich³ w oddali. Potem, z pe³nym bуlu wysi³kiem, sprуbowa³ wystawiж receptor wizualny. Bez skutku. Na moment ogarnк³a go panika. Jeœli zniszczeniu uleg³ centralny system nerwowy, oznacza³o to bezwzglкdny koniec. Sprуbowa³ jeszcze raz. Tym razem zsun¹³ siк z niego spory od³amek ska³y i Drog by³ ju¿ w stanie siк zrekonstruowaж. Dokona³ szybko autoskanowania i odetchn¹³ z ulg¹. Dos³ownie otar³ siк o œmierж. Musia³ najwyraŸniej instynktownie skwantyfikowaж siк w chwili b³ysku i to uratowa³o mu ¿ycie. Prуbowa³ wymyœliж jakiœ inny sposуb dzia³ania, ale szok, spowodowany nag³ym pe³nym furii, bezmyœlnym atakiem, wybi³ mu z g³owy ca³¹ wiedzк o lesie i gуrach, tropieniu i polowaniu. Stwierdzi³, ¿e zdecydowanie nie ma ochoty, by natkn¹ж siк ponownie na dzikiego mirasza. A mo¿e by tak wrуciж bez tej g³upiej skуry? Mуg³by powiedzieж przewodnikowi patrolu, ¿e wszystkie napotkane mirasze by³y samicami, a zatem nie nadawa³y siк do odstrza³u. S³owo m³odego skautera by³o zawsze szanowane, zatem nikt nie zadawa³by mu dalszych pytaс, a nawet nie sprawdzi³by jego informacji. Jednak Drog wiedzia³, ¿e nigdy tego nie zrobi. Jak w ogуle mуg³ braж coœ takiego pod uwagк? Cу¿, pomyœla³ ponuro, mogк przecie¿ zrezygnowaж z uczestnictwa w ruchu skauterуw, skoсczyж z tymi œmiesznymi ogniskami, wspуlnym œpiewaniem, grami zespo³owymi, przyjaŸni¹… Nie, nie zrobiк tego nigdy — zdecydowa³ w koсcu, bior¹c siк mocno w garœж. Do tej pory dzia³a³ tak, jakby mirasze by³y jego przeciwnikami, zdolnymi do planowych dzia³aс, skierowanych przeciwko niemu. Ale tak naprawdк nie by³y to nawet istoty inteligentne. ¯adne stworzenie bez macek nie jest w stanie rozwin¹ж w procesie ewolucyjnym prawdziwej inteligencji. Tak brzmia³o Prawo Etliba, nigdy nie podawane w w¹tpliwoœж. W walce pomiкdzy inteligencj¹ a instynktown¹ przebieg³oœci¹ zwyciк¿a zawsze inteligencja. Musi tak byж. Drog powinien jedynie wymyœliж, w jaki sposуb do tego zwyciкstwa doprowadziж. Ponownie zacz¹³ tropiж mirasze, kieruj¹c siк ich odorem. Jakiej broni przodkуw mуg³by u¿yж w tej sytuacji? Mo¿e niewielkiej bomby atomowej? By³o jednak wiкcej ni¿ pewne, ¿e to spowoduje zniszczenie skуry. Nagle zatrzyma³ siк i wybuchn¹³ œmiechem. W gruncie rzeczy by³o to przecie¿ bardzo proste, jeœli siк tylko trochк nad tym zastanowiж. Dlaczego mia³by wchodziж w bezpoœredni kontakt z nader niebezpiecznym miraszem? Przyszed³ czas, by u¿yж swego umys³u, znajomoœci zwierzкcej psychologii, a tak¿e wiedzy na temat side³, potrzaskуw i przynкt. Zamiast tropiж mirasze, mo¿e przecie¿ udaж siк do ich legowiska i tam zastawiж na nie pu³apkк. Ich prowizoryczny obуz znajdowa³ siк w jaskini; dotarli do niego o zachodzie s³oсca. Skalne turnie i szczyty gуr rzuca³y teraz precyzyjne cienie o ostrych konturach. Statek cumowa³ osiem kilometrуw od nich, na dnie doliny, a jego metaliczna srebrzysta powierzchnia po³yskiwa³a czerwonawo. W ich plecakach znajdowa³y siк ca³e tuziny szmaragdуw, niewielkich, lecz o wspania³ej barwie. W porze takiej jak ta Paxton myœla³ zwykle o niewielkim miasteczku w Ohio, barze z wod¹ sodow¹ i jasnow³osej dziewczynie. Herrera uœmiecha³ siк sam do siebie, zastanawiaj¹c siк nad pewnymi doœж wystawnymi sposobami wydania miliona dolarуw przed osiedleniem siк na ranczo, gdzie mia³ zamiar prowadziж powa¿ne interesy. Stellman zaœ ju¿ uk³ada³ sobie w myœli niektуre fragmenty swojej pracy doktorskiej na temat pozaziemskich zasobуw drogocennych minera³уw. Jednym s³owem, wszyscy byli zrelaksowani i w mi³ym nastroju. Paxton ca³kiem ju¿ wrуci³ do siebie po wczeœniejszym ataku nerwowym. Teraz ¿yczy³by sobie nawet, by potwуr z obcej planety ukaza³ im siк — najlepiej zielony, jeœli ju¿ mo¿na wybieraж — œcigaj¹c piкkn¹, sk¹po ubran¹ dziewczynк. — Jesteœmy w domu — oznajmi³ Stellman, gdy zbli¿yli siк do wejœcia. — Czy chcecie dziœ wieczorem gulasz z wo³owiny? Tej nocy przypada³a jego kolejka gotowania. — Z cebulk¹ — odpar³ Paxton, wkraczaj¹c do jaskini. Wtem gwa³townie odskoczy³. — A to co?! — wrzasn¹³. Nie opodal przedsionka jaskini widnia³ niewielki kawa³ek pieczonej, apetycznie paruj¹cej wo³owiny; obok le¿a³y cztery diamenty i butelka whisky. — To dziwne — stwierdzi³ Stellman. — I odrobinkк denerwuj¹ce. Paxton nachyli³ siк, by dotkn¹ж diamentu, jednak Herrera odci¹gn¹³ go. — To mo¿e byж pu³apka — ostrzeg³. — Ale tu nie ma ¿adnych przewodуw — powiedzia³ Paxton. Herrera wpatrywa³ siк w pieczon¹ wo³owinк, diamenty i butelkк. Wygl¹da³ na bardzo nieszczкœliwego. — Nie ufam temu — stwierdzi³. — A mo¿e tu s¹ tubylcy — zasugerowa³ Stellman — tylko bardzo bojaŸliwi? Mo¿e to gest dobrej woli z ich strony? — Jasne — odrzek³ Herrera. — Specjalnie dla nas pos³ali na Terrк po butelkк „Starego Kosmicznego Wкdrowniczka”. — Co z tym zrobimy? — spyta³ Paxton. — Odsuсcie siк — ostrzeg³ Herrera. — Cofnijcie siк tam, gdzie staliœcie przed chwil¹! To mуwi¹c, od³ama³ z najbli¿szego drzewa du¿¹ ga³¹Ÿ i ostro¿nie poszturcha³ ni¹ diamenty. — Nic siк nie dzieje — skomentowa³ Paxton. W tej samej chwili kкpa wysokiej trawy, na ktуrej sta³ Herrera, owinк³a siк ciasno wokу³ jego kostek. Grunt pod nim zafalowa³, wy³oni³ siк z niego zgrabny dysk o œrednicy oko³o piкciu metrуw, ktуry zacz¹³ unosiж siк w powietrze, wlok¹c za sob¹ korzenie traw. Herrera sprуbowa³ z niego zeskoczyж, jednak trawy trzyma³y go mocno, niczym tysi¹ce zielonym macek. — Trzymaj siк! — wrzasn¹³ bezsensownie Paxton, po czym rzuci³ siк do przodu i schwyci³ brzeg unosz¹cego siк trawiastego krкgu. Dysk przechyli³ siк gwa³townie, na chwilк zatrzyma³, po czym znуw ruszy³ w gуrк. W tym momencie Herrera zdo³a³ ju¿ wydobyж nу¿ i z furi¹ ci¹³ trawк wokу³ kostek. Stellman ockn¹³ siк w chwili gdy zobaczy³ jak Paxton, uczepiony korzeni, unosi siк ponad jego g³owк. Schwyci³ kolegк za kostki, jeszcze raz powstrzymuj¹c wznoszenie siк krкgu. Herrera zdo³a³ wyrwaж jedn¹ stopк i rzuci³ siк ku krawкdzi. Druga kostka pozostawa³a przez chwilк uwiкziona, zanim nieustкpliwa trawa urwa³a siк wreszcie pod ciк¿arem Herrery. Upad³ g³ow¹ w dу³, zdo³awszy jeszcze w ostatniej chwili schowaж j¹ pomiкdzy ramiona, ktуrymi uderzy³ o ziemiк. Paxton puœci³ korzenie i run¹³, l¹duj¹c na brzuchu Stellmana. Trawiasty kr¹g, na ktуrym przez ca³y czas znajdowa³y siк pieczona wo³owina, whisky i diamenty, wznosi³ siк wci¹¿, a¿ do chwili gdy znikn¹³ z pola widzenia. S³oсce zasz³o. Trzej mк¿czyŸni bez s³owa wkroczyli do swojej jaskini z blasterami w pogotowiu. Przy wejœciu rozpalili buzuj¹ce p³omieniami ognisko, po czym wycofali siк w g³¹b komory. — Dziœ w nocy bкdziemy trzymali wartк na zmianк — zarz¹dzi³ Herrera. Paxton i Stellman skinкli g³owami. — Myœlк, ¿e mia³eœ racjк, Paxton — skonstatowa³ Herrera. — Byliœmy tu ju¿ wystarczaj¹co d³ugo. — Zbyt d³ugo — doda³ Paxton. Herrera wzruszy³ ramionami. — Jak tylko siк rozwidni, wrуcimy do statku i odlecimy st¹d. — Jeœli uda nam siк dotrzeж do statku — stwierdzi³ ponuro Stellman. Drog by³ nieco zniechкcony. Z zamieraj¹cym sercem obserwowa³ przedwczesny start swojej pu³apki, zmagania, a potem ucieczkк mirasza. A by³ to wspania³y okaz, najwiкkszy ze wszystkich trzech! Teraz ju¿ wiedzia³, na czym polega³ jego b³¹d. W swej nadmiernej gorliwoœci przesadzi³ z iloœci¹ zastosowanych przynкt. Wystarczy³yby same diamenty, poniewa¿, jak powszechnie wiadomo, mirasze s¹ minera³olubne. Ale nie, on musia³ wzbogaciж stosowane przez pionierуw metody, musia³ zastosowaж tak¿e bodŸce smakowe. Nic dziwnego, ¿e zwierzкta zareagowa³y podejrzliwie, maj¹c w dodatku przeci¹¿one systemy nerwowe. Teraz by³y rozwœcieczone, pobudzone i zdecydowanie niebezpieczne. Mirasz w furii stanowi³ zaœ jeden z najbardziej przera¿aj¹cych widokуw w ca³ej Galaktyce. Drog czu³ siк bardzo osamotniony, gdy dwa ksiк¿yce Elbonai unios³y siк na zachodnim niebosk³onie. Widzia³ ognisko miraszуw, p³on¹ce przy wejœciu do ich jaskini. U¿ywaj¹c percepcji bezpoœredniej by³ w stanie dojrzeж skulone mirasze, ktуrych wszystkie zmys³y napiкte by³y do granic mo¿liwoœci; broс mia³y przez ca³y czas gotow¹ do strza³u. Czy skуra mirasza rzeczywiœcie by³a warta a¿ tyle zachodu? Drog stwierdzi³, ¿e wola³by raczej unosiж siк na wysokoœci tysi¹ca piкciuset metrуw, nadaj¹c chmurom rу¿ne kszta³ty i oddaj¹c siк marzeniom. Chcia³by ³agodnie wsysaж promieniowanie kosmiczne zamiast jeœж paskudne, niestrawne jedzenie, ktуrym ¿ywili siк przodkowie. Jakie w ogуle znaczenie mog³o mieж to ca³e polowanie i zastawianie pu³apek? By³y to bezu¿yteczne umiejкtnoœci, ktуre wœrуd jego pobratymcуw dawno nie mia³y ¿adnego zastosowania. Niemal ju¿ przekona³ sam siebie, ¿e ma racjк. Zaraz jednak w przeb³ysku nag³ego zrozumienia poj¹³, o co w tym wszystkim chodzi. Tak, to prawda, ¿e Elbonaianie mieli ju¿ za sob¹ walkк o byt; rozwinкli siк do tego stopnia, ¿e odsunк³o to od nich wszystkie niebezpieczeсstwa, p³yn¹ce ze wspу³zawodnictwa gatunkуw. Jednak Wszechœwiat pozostawa³ wci¹¿ dziki i mуg³ im sprawiж mnуstwo przykrych niespodzianek. Ktу¿ mуg³ przewidzieж przysz³e wydarzenia, nowe niebezpieczeсstwa, ktуrym bкdzie musia³o stawiж czo³o jego pokolenie? Jak Elbonaianie bкd¹ mogli im sprostaж, jeœli zatrac¹ ca³kowicie swуj instynkt polowania? Nie, dawne obyczaje i sposoby ¿ycia powinny byж kultywowane, by pozostawaж wzorami; by s³u¿yж jako memento, i¿ pokojowo usposobione, inteligentne ¿ycie jest czymœ nietrwa³ym w nieprzyjaznym i wrogim Kosmosie. Zrozumia³, ¿e zdobкdzie tк skуrк mirasza albo umrze, prуbuj¹c tego dokonaж! Teraz najwa¿niejsz¹ rzecz¹ by³o wywabienie ich z jaskini. Natychmiast przypomnia³ sobie ca³¹ wiedzк na temat polowaс, ktуr¹ mu kiedyœ wpojono. Szybko i umiejкtnie ukszta³towa³ rуg do wabienia miraszуw. — S³ysza³eœ to? — spyta³ Paxton. — Rzeczywiœcie, mam wra¿enie, ¿e coœ us³ysza³em — odpowiedzia³ Stellman; wszyscy zaczкli uwa¿nie nas³uchiwaж. DŸwiкk rozleg³ siк znowu. By³ to p³aczliwy g³os krzycz¹cy: — Och, pomocy, ratunku! — To dziewczyna! — Paxton skoczy³ na rуwne nogi. — To dŸwiкk podobny do g³osu dziewczyny — sprostowa³ Stellman. — Proszк, niech ktoœ mnie uratuje! — lamentowa³a nieznajoma. — Nie mogк ju¿ d³u¿ej wytrzymaж! Czy ktoœ mуg³by mi pomуc?! Paxton poczerwienia³ z emocji. W nag³ym b³ysku wyobraŸni zobaczy³ j¹, drobn¹ i œliczn¹, jak stoi przy swoim rozbitym sportowym stateczku kosmicznym (ale¿ nieroztropn¹ podrу¿ podjк³a!), zaœ ze wszystkich stron zbli¿aj¹ siк do niej zielone œluzowate potwory. A potem zjawi³ siк on — odra¿aj¹ca, obca bestia. Paxton schwyci³ le¿¹cy w pobli¿u zapasowy blaster. — Idк tam — oznajmi³. — SiedŸ na ty³ku, ty kretynie! — rozkaza³ Herrera. — Przecie¿ s³ysza³eœ j¹, prawda? — To nie mo¿e byж ¿adna dziewczyna — zawyrokowa³ Herrera. — Co dziewczyna robi³aby na tej planecie? — Zamierzam siк tego dowiedzieж — stwierdzi³ Paxton, wywijaj¹c dwoma blasterami. — Mo¿e rozbi³ siк pasa¿erski statek kosmiczny albo by³a na wycieczce i… — Siadaj! — wrzasn¹³ Herrera. — On ma racjк — Stellman usi³owa³ wyperswadowaж Paxtonowi. — Nawet jeœli dziewczyna tam jest, w co w¹tpiк, nie mo¿emy nic dla niej zrobiж. — Och, pomocy, ratunku, on siк do mnie zbli¿a! — wrzeszcza³o domniemane dziewczк. — ZejdŸcie mi z drogi! — warkn¹³ Paxton wibruj¹cym, z³owrу¿bnym g³osem. — Naprawdк tam idziesz? — spyta³ Herrera z niedowierzaniem. — Tak! Zamierzasz mnie powstrzymaж? — Ruszaj! — Herrera wskaza³ gestem wyjœcie z jaskini. — Nie wolno nam go puœciж! — wysapa³ Stellman. — Czemu nie? To jego zmartwienie — powiedzia³ leniwie Herrera. — Nie martwcie siк o mnie — zapewni³ Paxton. — Wrуcк tu za piкtnaœcie minut — z ni¹! Odwrуci³ siк na piкcie i ruszy³ w stronк wyjœcia. Herrera pochyli³ siк w przуd i z du¿¹ precyzj¹ zdzieli³ Paxtona w g³owк tu¿ za uchem dr¹giem z ogniska. Stellman schwyci³ go, gdy ten upada³. U³o¿yli Paxtona z ty³u, w g³кbi jaskini, po czym wrуcili do swego czuwania. Bкd¹ca w niedoli panna jкcza³a i b³aga³a jeszcze przez nastкpne piкж godzin. W koсcu tak¿e i Paxton musia³ przyznaж, ¿e by³o to stanowczo zbyt d³ugo, nawet jak na serial telewizyjny. Pluszcz¹cy deszczem œwit zasta³ Droga wci¹¿ obozuj¹cego w odleg³oœci oko³o stu metrуw od jaskini. Zobaczy³ mirasze, wy³aniaj¹ce siк z jej wnкtrza w zwartej grupie, z broni¹ gotow¹ do strza³u, obserwuj¹ce ostro¿nie otoczenie w poszukiwaniu najmniejszego ruchu. Dlaczego rуg do wabienia miraszуw zawiуd³? Podrкcznik Skautera stwierdza³, i¿ jest to niezawodny sposуb na przywabienie samca mirasza. Mo¿e jednak nie by³ to ich okres godowy. Mirasze przemieszcza³y siк w stronк metalicznego jajowatego przedmiotu, w ktуrym Drog rozpozna³ prymitywny œrodek transportu kosmicznego. Wydawa³ siк doœж pospolity, ale mirasze, znalaz³szy siк w nim, by³yby ju¿ bezpieczne przed zakusami Droga. Mуg³by ich po prostu strewestowaж i ca³a sprawa na tym by siк zakoсczy³a. Jednak nie by³oby to szczegуlnie humanitarne. Pradawni Elbonaianie byli nade wszystko szlachetni i litoœciwi, a ka¿dy m³ody skauter stara³ siк byж taki jak oni. Poza tym trewestacja nie by³a prawdziwie pioniersk¹ metod¹. Pozostawa³a zatem meltratacja. By³ to najstarszy trik zawarty w ksi¹¿ce i Drog musia³by podejœж blisko do miraszуw, ¿eby zrobiж coœ takiego. Nie mia³ jednak nic do stracenia. Na szczкœcie warunki klimatyczne by³y wprost idealne. Zaczк³o siк od niskiej, przygruntowej mgie³ki. Gdy wyblak³e s³oсce wznios³o siк wysoko na poszarza³y niebosk³on, utworzy³a siк ju¿ prawdziwa mg³a. Herrera zakl¹³ ze z³oœci¹, gdy sta³a siк jeszcze gкstsza. — Trzymajmy siк teraz blisko siebie i niech nam szczкœcie sprzyja! Wkrуtce wкdrowali, po³o¿ywszy sobie nawzajem rкce na ramionach, z blasterami gotowymi do strza³u, badaj¹c wzrokiem nieprzeniknion¹ mg³к. — Herrera? — Tak? — Czy jesteœ pewien, ¿e idziemy we w³aœciwym kierunku? — Jasne. Sprawdzi³em kurs na kompasie, zanim mg³a siк podnios³a. — A mo¿e twуj kompas jest zepsuty? — Nawet o tym nie myœl. Szli dalej, ostro¿nie wybieraj¹c szlak na pokrytym skalistymi od³amkami gruncie. — Wydaje mi siк, ¿e widzк statek — stwierdzi³ Paxton. — Nie, to jeszcze niemo¿liwe — odpar³ Herrera. Stellman potkn¹³ siк o ska³к, upuœci³ swуj blaster, podniуs³ go i zacz¹³ gmeraж dooko³a w poszukiwaniu ramienia Herrery. Znalaz³ je i ruszy³ naprzуd. — Myœlк, ¿e jesteœmy prawie na miejscu — powiedzia³ Herrera. — Mo¿esz mi wierzyж, ¿e niczego innego nie pragnк — dywagowa³ Paxton. — Mam ju¿ kompletnie doœж. — Czy myœlisz, ¿e ta twoja dziewczyna czeka na ciebie przy statku? — Nie dokuczaj mi. — Okay — zgodzi³ siк Herrera. — Hej, Stellman, lepiej z³ap mnie znowu za ramiк! Nie ma sensu rozdzielaж siк teraz. — Przecie¿ trzymam ciк za ramiк — powiedzia³ Stellman. — Nie, nie trzymasz. — Mуwiк ci, ¿e tak! — Pos³uchaj, do cholery, czujк, czy ktoœ trzyma mnie za ramiк czy nie! — A mo¿e to ciebie trzymam za ramiк, Paxton? — Nie — odpowiedzia³ Paxton. — To Ÿle — powiedzia³ bardzo powoli Stellman. — To naprawdк niedobrze. — Dlaczego? — Poniewa¿ stanowczo trzymam kogoœ za ramiк. — Padnij, natychmiast padnij, zrуb mi miejsce do strza³u! — wrzasn¹³ Herrera. By³o ju¿ jednak za pуŸno. W powietrzu da³o siк wyczuж s³odkokwaœny odуr. Stellman i Paxton wci¹gnкli go w p³uca i zemdleli. Herrera pobieg³ na oœlep do przodu, prуbuj¹c wstrzymywaж oddech. Potkn¹³ siк o ska³к i przewrуci³. Prуbowa³ podnieœж siк na nogi… Wtedy wszystko poch³onк³a ciemnoœж. Mg³a nagle siк unios³a, ukazuj¹c samotn¹ postaж Droga, ktуry uœmiecha³ siк triumfalnie. Wyci¹gn¹³ nу¿ z drugim ostrzem do oprawiania skуr i pochyli³ siк nad najbli¿szym miraszem. Statek pкdzi³ w stronк Terry z prкdkoœci¹, ktуra grozi³a spaleniem silnikуw, pracuj¹cych teraz na najwy¿szych mo¿liwych obrotach. Herrera, zgarbiony nad tablic¹ kontroln¹, w koсcu odzyska³ panowanie nad sob¹ i zredukowa³ prкdkoœж do normalnego poziomu. Jego twarz, zwykle opalona i tryskaj¹ca zdrowiem, by³a wci¹¿ szara, a jego d³onie na instrumentach kontrolnych dr¿a³y. Stellman wszed³ do sterowni od strony kabiny sypialnej i ze znu¿eniem klapn¹³ na fotel drugiego pilota. — Jak tam Paxton? — spyta³ Herrera. — Zaaplikowa³em mu dawkк drony–3 — odpowiedzia³ Stellman. — Wyjdzie z tego. — To dobry ch³opak. — Dozna³ przede wszystkim szoku — stwierdzi³ Stellman. — Kiedy odzyska œwiadomoœж, zamierzam zleciж mu robotк przy liczeniu diamentуw. O ile siк nie mylк, liczenie diamentуw to najlepsza terapia. Herrera uœmiechn¹³ siк, a jego twarz zaczк³a odzyskiwaж normalny kolor. — Teraz, kiedy wreszcie wszystko dobrze siк skoсczy³o, czujк siк tak, jakbym ju¿ liczy³ diamenty — powiedzia³, po czym jego wyd³u¿one oblicze przybra³o powa¿ny wyraz. — Ale pytam ciк, Stellman, kto, do diab³a, mуg³by sobie wyobraziж, ¿e skoсczy siк w³aœnie tak? Wci¹¿ tego nie rozumiem! Zlot skauterуw okaza³ siк wspania³ym spektaklem. Patrol Podniebnych Soko³уw, numer dwadzieœcia dwa, wykona³ krуtk¹ pantomimк przedstawiaj¹c¹ oczyszczanie ziem planety Elbonai. Patrol Dzielnych Bizonуw, numer trzydzieœci jeden, by³ ubrany w stroje u¿ywane niegdyœ przez przodkуw. A na czele Patrolu Szar¿uj¹cych Miraszуw, numer dziewiкtnaœcie, kroczy³ Drog, ju¿ jako skauter pierwszej klasy, ozdobiony b³yszcz¹c¹ odznak¹ sprawnoœci. Pe³ni³ honorow¹ funkcjк — niуs³ flagк patrolu, a wszyscy wydawali okrzyki radoœci na jej widok. Bowiem z drzewca flagi zwisa³a, powiewaj¹c dumnie na wietrze, dorodna, charakterystyczna skуra doros³ego mirasza, a jej zamki b³yskawiczne, przewody, wskaŸniki, przyciski i zewnкtrzne kieszenie po³yskiwa³y radoœnie w blasku s³oсca.
A Thief in Time. Z³ODZIEJ W CZASIE Thomas Eldridge przebywa³ zupe³nie sam w swoim pokoju, gdy us³ysza³ s³aby odg³os skrobania za plecami. Jego œwiadomoœж ledwie to zarejestrowa³a. Studiowa³ w³aœnie rуwnania Holsteada, ktуre narobi³y parк lat temu sporo zamieszania z powodu zawartych w nich aluzji do nierelatywistycznego Wszechœwiata. By³ to doœж niepokoj¹cy zestaw symboli, chocia¿ dowiedziono, ¿e wynikaj¹ce zeс konkluzje s¹ nieco zwodnicze. Mimo to, jeœli przyjrzeж siк im bez uprzedzeс, wygl¹da³o na to, i¿ czegoœ dowodz¹. By³o to przede wszystkim zaskakuj¹ce powi¹zanie ich elementуw temporalnych, z ktуrego wynika³y interesuj¹ce konsekwencje. By³o to… ponownie us³ysza³ ten sam dŸwiкk i odwrуci³ siк. Okaza³o siк, ¿e za jego plecami stoi potк¿ny facet ubrany w szerokie, jakby nadmuchiwane purpurowe spodnie, niewielk¹ zielon¹ kamizelkк oraz a¿urow¹ koszulк srebrnego koloru. Mia³ przy sobie czarne urz¹dzenie w kszta³cie szeœcianu, na ktуrym widaж by³o kilka tarcz kontrolnych, i wygl¹da³ zdecydowanie nieprzyjaŸnie. Teraz bezmyœlnie gapili siк na siebie. Eldridge pomyœla³ przez chwilк, ¿e to jakiœ studencki kawa³. By³ najm³odszym profesorem nadzwyczajnym w Instytucie Technologicznym Carvell i w czasie Diabelskiego Tygodnia zawsze jakiœ student wrкcza³ mu jajo ugotowane na twardo lub ¿yw¹ ropuchк. Jednak ten mк¿czyzna nie by³ rozchichotanym studentem. Mia³ przynajmniej piкжdziesi¹t lat i bez w¹tpienia by³ wrogo nastawiony. — Jak pan siк tu dosta³ i czego pan chce? — zapyta³ stanowczo Eldridge. Mк¿czyzna uniуs³ brwi. — Chcesz nadrabiaж min¹, hк? — spyta³. — Co mia³bym nadrabiaж min¹? — odpowiedzia³ pytaniem zaskoczony Eldridge. — Cz³owieku, rozmawiasz z Viglinem — us³ysza³. — Z Viglinem. Pamiкtasz? Eldridge usi³owa³ przypomnieж sobie, czy w pobli¿u Carvell znajduje siк jakiœ szpital dla ob³¹kanych. Ten Viglin wygl¹da³ na zbieg³ego lunatyka. — Zwraca siк pan do niew³aœciwego cz³owieka — oznajmi³ Eldridge, zastanawiaj¹c siк, czy powinien wezwaж pomoc. Viglin potrz¹sn¹³ g³ow¹ przecz¹co. — Nazywa siк pan Thomas Monroe Eldgridge — stwierdzi³ — i urodzi³ siк pan 16 marca 1926 roku w Darien, Connecticut. Uczкszcza³ pan do Uniwersyteckiego Heights College’u, ktуry ukoсczy³ pan z wyrу¿nieniem. Na pocz¹tku ubieg³ego roku uzyska³ pan stanowisko wyk³adowcy w Carvell. Czy, jak do tej pory, wszystko siк zgadza? — Owszem. Dokona³ wiкc pan z jakiegoœ powodu niewielkiego przegl¹du mojego ¿yciorysu. Lepiej, ¿eby to by³ uzasadniony powуd, bo w przeciwnym wypadku wezwк gliny. — Zawsze by³eœ goœciem z nerwami jak postronki. Jednak w tym wypadku blefowanie nic nie da. To ja wezwк policjк. To mуwi¹c, przycisn¹³ guzik urz¹dzenia, ktуre trzyma³ w d³oniach. W pokoju pojawi³o siк nagle dwуch ludzi. Mieli na sobie frywolne, pomaraсczowo–zielone uniformy z po³yskuj¹cymi metalicznie insygniami na rкkawach. Obaj dŸwigali te¿ czarne urz¹dzenie, takie samo, jakie mia³ Viglin, z tym, ¿e jego gуrna czкœж polakierowana by³a na bia³o. — Przestкpstwo nie pop³aca — powiedzia³ Viglin. — Aresztujcie tego z³odzieja! Przez chwilк Eldridge’owi wydawa³o siк, ¿e jego mi³y pokуj w college’u, wraz ze znajduj¹cymi siк w nim rycinami Gauguina, nieporz¹dnymi stosami ksi¹¿ek i jeszcze bardziej niechlujnym zestawem hi–fi oraz kosmatym czerwonym dywanem, kr¹¿y wokу³, przyprawiaj¹c go o zawrуt g³owy. Kilkakrotnie mrugn¹³ powiekami, maj¹c nadziejк, ¿e ca³e to zamieszanie zosta³o spowodowane zmкczeniem wzroku lub, co jeszcze bardziej prawdopodobne, mo¿e po prostu œni³. Jednak Viglin wci¹¿ tam by³, przera¿aj¹co materialny. Dwaj policjanci wyjкli sk¹dœ parк kajdanek i ruszyli w stronк Eldridge’a. — Poczekajcie! — krzykn¹³, zapieraj¹c siк o biurko. — O co tu chodzi?! — Jeœli chcesz, aby przedstawiono ci formalne zarzuty — stwierdzi³ Viglin — bкdziesz je mia³. Odchrz¹kn¹³, po czym kontynuowa³: — Tomaszu Eldridge, w marcu tysi¹c dziewiкжset szeœжdziesi¹tego drugiego roku wynalaz³eœ Przenoœnik Eldridge’a. Potem… — Chwileczkк! — zaprotestowa³ Eldridge. — To jeszcze nie jest ten rok; mуwiк to na wypadek, gdybyœ nie wiedzia³. Viglin wygl¹da³ na zirytowanego. — Nie wykrкcaj siк — powiedzia³. — Wynajdziesz przenoœnik w roku tysi¹c dziewiкжset szeœжdziesi¹tym drugim, jeœli wolisz taki sposуb wyra¿ania siк. Wszystko zale¿y od temporalnego punktu widzenia. Przetrawienie tego zabra³o Eldridge’owi chwilк czasu. — Czy masz na myœli to, ¿e… jesteœcie z przysz³oœci? — wyj¹ka³. Jeden z policjantуw tr¹ci³ drugiego ³okciem. — Co za aktor! — powiedzia³ z podziwem. — Lepszy ni¿ w niejednej kretyсskiej komedii — zgodzi³ siк drugi, pobrzкkuj¹c kajdankami. — Oczywiœcie, ¿e jesteœmy z przysz³oœci — odpowiedzia³ Viglin. — A niby sk¹d mielibyœmy byж? W roku, o ktуrym mowa, wynalaz³eœ — lub wynajdziesz — Przenoœnik Eldridge’a, tym samym umo¿liwiaj¹c podrу¿e w czasie. Z jego pomoc¹ wyruszy³eœ do pierwszego sektora przysz³oœci, gdzie przyjmowano ciк z najwy¿szymi honorami. Nastкpnie podrу¿owa³eœ z seri¹ wyk³adуw po trzech sektorach Cywilizowanego Czasu. By³eœ bohaterem, Eldridge, idea³em do naœladowania. Ma³e dzieci chcia³y byж takie jak ty, kiedy dorosn¹. Viglin kontynuowa³ ochryp³ym g³osem: — Zostaliœmy jednak oszukani. Nieoczekiwanie i z rozmys³em ukrad³eœ pewn¹ iloœж wartoœciowych przedmiotуw. By³o to dla nas szokuj¹ce! Nigdy nie podejrzewaliœmy ciк o sk³onnoœci kryminalne. Gdy podjкliœmy prуbк aresztowania ciк, znikn¹³eœ. Viglin przerwa³ i potar³ czo³o w geœcie zmкczenia. — By³em twoim przyjacielem, Tom — mуwi³ — pierwszym cz³owiekiem, ktуrego spotka³eœ w sektorze numer jeden. Wypiliœmy razem niejeden puchar floxu. Zorganizowa³em dla ciebie ten objazd z wyk³adami… a ty mnie obrabowa³eœ. Rysy jego twarzy stwardnia³y. — Panowie policjanci, proszк go aresztowaж — poleci³. Gdy funkcjonariusze ruszyli, aby wykonaж rozkaz, Eldridge przyjrza³ siк dok³adnie czarnemu urz¹dzeniu, ktуre trzymali. Podobnie jak przyrz¹d Viglina, mia³ on kilka tarcz kontrolnych i rz¹d przyciskуw. Poprzez pokrywк przebiega³ wyt³oczony na bia³o napis: TRANSPORTER ELDRIDGE’A — W£ASNOŒЖ KOMENDY POLICJI W EASKILL. Policjanci zatrzymali siк i zwrуcili do Viglina: — Czy ma pan dokumenty ekstradycyjne? Viglin przeszuka³ kieszenie. — Wygl¹da na to, ¿e nie mam ich przy sobie. Ale wiecie przecie¿, ¿e on jest z³odziejem. — Ka¿dy to wie — odpowiedzia³ policjant. — Nasza jurysdykcja nie obejmuje jednak sektorуw czasu, z ktуrymi nie nawi¹zano jeszcze kontaktu, jeœli nie posiadamy dokumentуw ekstradycyjnych. — Poczekajcie tutaj — odrzek³ Viglin. — Zdobкdк je. Przyjrza³ siк dok³adnie swojemu zegarkowi, wymamrota³ coœ o pу³godzinnej przerwie, po czym nacisn¹³ guzik przenoœnika i natychmiast znikn¹³. Policjanci usiedli na kanapie i zaczкli zerkaж w stronк sztychуw Gauguina. Eldridge prуbowa³ myœleж, planowaж swoje dzia³ania, antycypowaж przysz³oœж. Nic z tego jednak nie wychodzi³o. Nie mуg³ uwierzyж w to, co siк dzieje, jego umys³ wzdraga³ siк przed tym. Nikt nie jest w stanie go przekonaж, ¿e… — I pomyœleж, ¿e znany facet, taki jak ten, okaza³ siк kanciarzem — odezwa³ siк jeden z policjantуw. — Wszyscy geniusze s¹ kopniкci — skonstatowa³ drugi z filozoficzn¹ zadum¹. — Pamiкtasz tego r¹bniкtego tancerza, ktуry zabi³ dziewczynк? Niektуrzy te¿ twierdzili, ¿e by³ geniuszem. — Taaa… — pierwszy policjant przypali³ sobie cygaro i cisn¹³ zapa³kк na kosmaty czerwony dywanik Eldridge’a. W porz¹dku, zdecydowa³ Thomas, za³у¿my, ¿e to, co siк dzieje, jest prawd¹. Bior¹c pod uwagк okolicznoœci, musi w to uwierzyж. Nie by³o to a¿ tak bardzo absurdalne: zawsze przecie¿ podejrzewa³, ¿e jest genialny. Jednak co, tak naprawdк, siк wydarzy³o? W roku tysi¹c dziewiкжset szeœжdziesi¹tym drugim wynajdzie maszynк czasu. Logiczne, bior¹c pod uwagк jego talent. Wyruszy w podrу¿ poprzez trzy sektory Cywilizowanego Czasu. Cу¿, z pewnoœci¹, skoro ju¿ bкdzie mia³ maszynк czasu. Jeœli istniej¹ trzy sektory, to oczywiste, ¿e bкdzie chcia³ je zbadaж. Mуg³by spenetrowaж nawet sektory niecywilizowane. A potem, zaskakuj¹c wszystkich, oka¿e siк z³odziejem. Nie! Mуg³ zaakceptowaж wszystko inne, ale to zupe³nie nie le¿a³o w jego charakterze. By³ niezwykle uczciwym m³odym cz³owiekiem, nigdy nie pope³ni³ najdrobniejszego nawet oszustwa, jakich dopuszczaj¹ siк ludzie. Jeszcze jako student nigdy nie œci¹ga³ podczas egzaminуw. Bкd¹c doros³ym cz³owiekiem zawsze uczciwie p³aci³ podatek dochodowy, co do ostatniego pensa. Ba, jego wstrкt do wystкpku mia³ jeszcze g³кbszy charakter. Eldridge pozbawiony by³ ca³kowicie ¿¹dzy w³adzy i posiadania. Jego najg³кbszym pragnieniem by³o zawsze osiedlenie siк w jakimœ sennym zak¹tku kraju, czerpanie zadowolenia z ksi¹¿ek i muzyki, s³oсca, sympatycznych s¹siadуw i mi³oœci jakiejœ drobnej, uczciwej kobiety, ktуra zechcia³aby byж jego towarzyszk¹ ¿ycia. A teraz oskar¿ono go o z³odziejstwo. Nawet jeœli by³ winny, jaki wyobra¿alny motyw mуg³ pokierowaж jego dzia³aniami? Co mia³o staж siк z nim w przysz³oœci? — Wybierasz siк na wyœcigi odpalaczy? — spyta³ jeden z gliniarzy drugiego. — Czemu nie? Bкd¹ w Malinow¹ Niedzielк, prawda? Eldridge nic ich nie obchodzi³. Gdy ponownie zjawi siк Viglin, zakuj¹ go w kajdanki i zaci¹gn¹ do sektora pierwszego. Tam zostanie skazany i wtr¹cony do celi. A wszystko to za przestкpstwo, ktуre dopiero kiedyœ pope³ni. Podj¹³ szybk¹ decyzjк i natychmiast wprowadzi³ j¹ w ¿ycie. — S³abo siк czujк — oznajmi³, po czym zacz¹³ siк zsuwaж z krzes³a. — Uwa¿aj, on mo¿e mieж broс! — krzykn¹³ jeden z policjantуw. Ruszyli w jego stronк, zostawiaj¹c transporter na kanapie. Eldridge wymkn¹³ siк im po drugiej stronie biurka, po czym skoczy³ na maszynк czasu. Nawet w tak szaleсczym poœpiechu zda³ sobie sprawк, ¿e sektor pierwszy nie bкdzie dla niego zbyt bezpiecznym miejscem. Gdy policjanci pкdzili sprintem w jego stronк przez pokуj, nacisn¹³ guzik oznaczony napisem: SEKTOR DRUGI. Natychmiast poch³onк³a go ciemnoœж. Gdy Eldridge otworzy³ oczy, odkry³, ¿e stoi zanurzony po kostki w ka³u¿y brudnej wody. Znajdowa³ siк na polu, mniej wiкcej szeœж metrуw od drogi. Klimat tego miejsca okaza³ siк ciep³y i wilgotny. Eldridge skonstatowa³ te¿, ¿e pod pach¹ œciska kurczowo przenoœnik. By³ w sektorze drugim przysz³oœci i nie odczuwa³ z tego powodu ani odrobiny lкku. Powкdrowa³ ku drodze. Po obu jej stronach widnia³y spiкtrzone tarasami pola, a na nich — zielone ŸdŸb³a sadzonek ry¿u. Sk¹d tutaj ry¿? To prawda, Eldridge przypomnia³ sobie, ¿e w jego w³asnym sektorze czasu przewidywano zmianк klimatu. Spodziewano siк, ¿e kiedyœ strefa gor¹ca — mo¿e nawet tropikalna — ogarnie okolice Nowego Jorku. Wygl¹da³o na to, ¿e przysz³oœж potwierdzi³a tк teoriк. Ju¿ w tej chwili Eldridge poci³ siк obficie. Grunt by³ wilgotny, tak jakby niedawno pada³ deszcz, a bezchmurne niebo mia³o intensywn¹ niebiesk¹ barwк. Gdzie mogli byж teraz farmerzy? Rzuciwszy okiem na s³oсce w zenicie, Eldridge bardzo szybko znalaz³ odpowiedŸ. Naturalnie, urz¹dzili sobie sjestк. Spojrzawszy wzd³u¿ drogi, w odleg³oœci oko³o kilometra zobaczy³ jakieœ budynki. Zdrapa³ b³oto z butуw i zacz¹³ iœж w tamt¹ stronк. Cу¿ jednak zrobi, kiedy ju¿ tam dotrze? W jaki sposуb odkryje, co sta³o siк z nim w sektorze pierwszym? Nie mo¿e przecie¿ podejœж do kogoœ i oznajmiж: — Przepraszam pana bardzo, jestem z roku tysi¹c dziewiкжset piкжdziesi¹tego czwartego, o ktуrym byж mo¿e pan s³ysza³. Wygl¹da na to, ¿e w niezrozumia³y dla mnie sposуb… Nie, to zabrzmi g³upio. Powinien wymyœliж coœ innego. Zastanawiaj¹c siк nad tym, Eldridge wкdrowa³ dalej, a s³oсce w zenicie pra¿y³o wœciekle. Prze³o¿y³ transporter do drugiej rкki, a potem przyjrza³ mu siк dok³adnie. Pomimo ¿e zamierza³ go wynaleŸж — a w³aœciwie ju¿ go wynalaz³ — lepiej by by³o, gdyby dowiedzia³ siк czegoœ wiкcej, jak w³aœciwie dzia³a ta maszyna. Na jej obudowie znajdowa³y siк guziki, oznaczaj¹ce trzy pierwsze sektory Cywilizowanego Czasu. By³ te¿ specjalny, wydzielony wskaŸnik kontrolny do podrу¿owania przez sektor trzeci do sektorуw niecywilizowanych. W jednym z rogуw widnia³a metalowa tabliczka, na ktуrej napisane by³o: OSTRZE¯ENIE — Proszк zachowaж przynajmniej pу³godzinny odstкp pomiкdzy skokami w czasie, w celu unikniкcia anulowania. Nie mуwi³o mu to wiele. Wed³ug s³уw Viglina, wynalezienie przenoœnika zabra³o mu osiem lat — od roku tysi¹c dziewiкжset piкжdziesi¹tego czwartego do tysi¹c dziewiкжset szeœжdziesi¹tego drugiego. Na zrozumienie, jak dzia³a to urz¹dzenie, bкdzie potrzebowa³ chyba wiкcej ni¿ kilka minut. Eldridge dotar³ do zabudowaс i stwierdzi³, ¿e znajduje siк w mieœcie sporej wielkoœci. Po ulicach, w promieniach tropikalnego s³oсca, spacerowali nieliczni przechodnie, ubrani na bia³o. Ku zadowoleniu Eldridge’a okaza³o siк, ¿e moda w sektorze drugim jest na tyle konserwatywna, i¿ jego garnitur nie odbiega krojem od ich strojуw. Przeszed³ obok du¿ego budynku z ceg³y. Napis na œcianie frontowej g³osi³: CZYTELNIA PUBLICZNA. Biblioteka! Eldridge zatrzyma³ siк. Wewn¹trz znajdowa³y siк z pewnoœci¹ informacje o historii ostatnich kilkuset lat. Powinna byж tutaj tak¿e relacja na temat jego przestкpstwa — jeœli w ogуle siк go dopuœci³ — i okolicznoœci, w jakich je pope³ni³. Jednak czy bкdzie tu bezpieczny? Czy wydano jakiœ okуlnik w sprawie jego aresztowania? Czy pomiкdzy sektorami pierwszym a drugim funkcjonowa³a umowa o ekstradycji? Nie by³o innego sposobu, jak zaryzykowaж. Eldridge wszed³ do wnкtrza budynku, min¹³ chudego, bladego bibliotekarza i wkroczy³ pomiкdzy pу³ki z ksi¹¿kami. Znaczna czкœж zbiorуw dotyczy³a czasu. Najdok³adniejszym opracowaniem tego zagadnienia okaza³a siк ksi¹¿ka „Geneza podrу¿y w czasie” piуra Ricardo Alfredexa. Pierwsza czкœж tego dzie³a mуwi³a o tym, jak m³odemu geniuszowi Eldridge’owi pewnego dnia przyszed³ do g³owy zal¹¿ek g³уwnej idei, gdy studiowa³ kontrowersyjne rуwnania Holsteada. Sama formu³a okaza³a siк naprawdк wrкcz absurdalnie prosta — Alfredex cytowa³ jej g³уwne regu³y — jednak wczeœniej nikt na ni¹ nie wpad³. Geniusz Eldridge’a polega³ przede wszystkim na dostrze¿eniu tego, co oczywiste. Eldridge zmarszczy³ brwi, przeczytawszy to dyskredytuj¹ce go stwierdzenie. Czy naprawdк by³o to takie proste? Wci¹¿ tego nie rozumia³. A przecie¿ to on w³aœnie by³ wynalazc¹! Maszyna zosta³a zbudowana oko³o tysi¹c dziewiкжset szeœжdziesi¹tego drugiego roku. Ju¿ pierwsza prуba dowiod³a, ¿e urz¹dzenie dzia³a, poniewa¿ wyekspediowa³o ono m³odego wynalazcк w czasy, ktуre obecnie znane s¹ pod nazw¹ pierwszego sektora. Eldridge podniуs³ wzrok znad tekstu i zauwa¿y³, ¿e przygl¹da mu siк dziewczynka w okularach, w wieku oko³o dziewiкciu lat, stoj¹ca przy koсcu rzкdu ksi¹¿ek. Gdy spojrza³ na ni¹, szybko umknк³a, znikaj¹c z pola widzenia. Wobec tego kontynuowa³ lekturк. Rozdzia³ nastкpny zatytu³owany by³: „Nieparadoksalnoœж czasu”. Autor rozpoczyna³ od przytoczenia klasycznego paradoksu Achillesa i ¿у³wia, po czym obala³ go, u¿ywaj¹c rachunku ca³kowego. Traktuj¹c ten zabieg jako logiczn¹ podstawк dalszego rozumowania, przechodzi³ do tak zwanych paradoksуw czasowych — zabicia w³asnego praprapradziadka, spotkania samego siebie i temu podobnych. Okaza³y siк one rуwnie nietrwa³e, jak staro¿ytny paradoks Zenona. Kontynuuj¹c Alfredex wyjaœnia³, ¿e wszystkie paradoksy czasowe by³y wynalazkami autorуw z talentem do tworzenia intelektualnego ba³aganu. Eldridge nie rozumia³ powik³anych symboli logicznych u¿ytych w tej czкœci, co wydawa³o siк ¿enuj¹ce, poniewa¿ to on by³ tu cytowany jako g³уwny autorytet w tej kwestii. Kolejny rozdzia³ mia³ tytu³: „Upadek potentata”. Mуwi³o siк tu o tym, jak Eldridge spotka³ Viglina, w³aœciciela du¿ego sklepu sportowego w sektorze pierwszym. Szybko stali siк przyjaciу³mi. Przedsiкbiorca wzi¹³ nieœmia³ego m³odego cz³owieka pod swoje skrzyd³a. Zorganizowa³ dla niego kilka tras z cyklami wyk³adуw. Potem… — Przepraszam pana uprzejmie — powiedzia³ ktoœ. Eldridge podniуs³ wzrok znad ksi¹¿ki. Okaza³o siк, ¿e stoi przed nim blady bibliotekarz, a obok niego dziewczynka w okularach z pe³nym satysfakcji uœmieszkiem na twarzy. — Tak? — spyta³ Eldridge. — W czytelni nie zezwala siк na noszenie przy sobie transporterуw czasowych — powiedzia³ surowo pracownik biblioteki. To zrozumia³e — pomyœla³ Eldridge. U¿ywaj¹c przenoœnika mo¿na by³o przecie¿ schwyciж tyle wartoœciowych ksi¹¿ek, ile zdo³a siк unieœж, po czym bezpowrotnie znikn¹ж. Prawdopodobnie transporterуw nie wolno by³o mieж przy sobie rуwnie¿ w bankach. Problem polega³ na tym, ¿e on nie zamierza³ oderwaж siк od tej ksi¹¿ki. Uœmiechn¹³ siк, popuka³ w ucho, po czym pospiesznie wrуci³ do lektury. Wygl¹da³o na to, ¿e m³ody i b³yskotliwy Eldridge pozwoli³, by Viglin zaj¹³ siк wszystkimi jego kontraktami i dokumentami. Ktуregoœ dnia odkry³ ku swemu zdziwieniu, ¿e w zamian za niewielk¹ finansow¹ rekompensatк przepisa³ wszystkie swoje prawa do transportera czasowego na Viglina. Wtedy wniуs³ sprawк do s¹du. Przegra³ j¹. Z³o¿y³ apelacjк. Pozbawiony œrodkуw do ¿ycia i zgorzknia³y, Eldridge wkroczy³ na drogк przestкpstwa, kradn¹c Viglinowi… — Proszк pana! — odezwa³ siк stanowczo bibliotekarz. — Niezale¿nie od tego, czy jest pan g³uchy, czy nie, musi pan natychmiast opuœciж to miejsce. W przeciwnym wypadku wezwк stra¿nika. Eldridge od³o¿y³ ksi¹¿kк, wymamrota³: „gadka–szmatka” pod adresem dziewczynki, po czym w poœpiechu opuœci³ czytelniк. Teraz ju¿ wiedzia³, dlaczego Viglin tak skwapliwie d¹¿y³ do aresztowania go. Poniewa¿ jego sprawa wci¹¿ by³a w toku, Eldridge, wsadzony za kratki, znalaz³by siк w bardzo kiepskiej sytuacji. Dlaczego jednak dopuœci³ siк kradzie¿y? Ewentualna chкж rewan¿u wydawa³a siк w tym wypadku zrozumia³ym motywem, jednak Eldridge by³ pewien, ¿e nie jest to motyw prawdziwy. Ukradzenie czegoœ Viglinowi nie mog³o sprawiж, by poczu³ siк lepiej, a tym bardziej nie naprawi³oby z³a. W takiej sytuacji prawdopodobnie podj¹³by walkк lub siк wycofa³, by byж jak najdalej od ca³ego tego zamieszania. Zrobi³by wszystko oprуcz kradzie¿y. Cу¿, musi wybadaж, co siк zdarzy³o. Ukryje siк w sektorze drugim, byж mo¿e znajdzie tu pracк. Bкdzie mуg³ kawa³ek po kawa³ku… Z obu stron wziкli go pod ramiona dwaj mк¿czyŸni. Trzeci b³yskawicznie odebra³ mu transporter. Zosta³o to wykonane tak g³adko, ¿e Eldridge wci¹¿ mia³ otwarte ze zdumienia usta, gdy jeden z nich pokazywa³ mu oznakк. — Policja — oznajmi³. — Bкdzie pan zmuszony pуjœж z nami, panie Eldridge. — Pod jakim zarzutem? — spyta³. — Kradzie¿ w sektorze pierwszym i drugim. A wiкc krad³ tak¿e tutaj! Zabrano go na posterunek, gdzie zosta³ wprowadzony do ma³ego, zagraconego biura zwierzchnika policji. Okaza³ siк on smuk³ym, ³ysiej¹cym mк¿czyzn¹ o pogodnej twarzy. Poleci³ gestem swoim podw³adnym, by wyszli z pokoju, wskaza³ Eldridge’owi fotel i poczкstowa³ go papierosem. — A wiкc to pan jest tym s³ynnym Eldridge’em — powiedzia³. Eldridge markotnie kiwn¹³ g³ow¹. — Ju¿ w dzieciсstwie rozczytywa³em siк w opowieœciach o panu — stwierdzi³ z nostalgi¹ szef policji. — By³ pan jednym z moich bohaterуw. Kapitan wyda³ siк Eldridge’owi dobre kilkanaœcie lat starszy od niego, jednak postanowi³ nie pytaж o to szefa policji. W koсcu to on powinien byж ekspertem od paradoksуw czasowych. — Zawsze uwa¿a³em, ¿e zrobi³ pan kiepski interes na tej kradzie¿y — oznajmi³ kapitan, bawi¹c siк du¿ym, zrobionym z br¹zu przyciskiem do papieru. — Nie rozumia³em te¿, w jaki sposуb ktoœ taki jak pan mo¿e kraœж. Myœleliœmy przez jakiœ czas, ¿e to mуg³ byж przejœciowy atak ob³кdu. — A mo¿e by³? — zapyta³ Eldridge z nadziej¹. — Niestety, to zosta³o wykluczone. Sprawdziliœmy dok³adnie paсskie dane. Nie ma pan ¿adnych sk³onnoœci do choroby umys³owej. W tym momencie wyjaœnienie ca³ej sprawy staje siк dla mnie doœж trudne. Na przyk³ad: dlaczego ukrad³ pan akurat te konkretne przedmioty? — Jakie przedmioty? — Nie pamiкta pan? — Hm… jakoœ wylecia³o mi z g³owy — wyjaœni³ szybko Eldridge. — Chwilowa amnezja. — Rozumiem to doskonale — stwierdzi³ kapitan ze wspу³czuciem, po czym wrкczy³ Eldridge’owi jakiœ dokument. — Proszк, oto lista — powiedzia³. PRZEDMIOTY SKRADZIONE PRZEZ THOMASA MONROE ELDRIDGE’A PRZEDMIOTY UKRADZIONE NA SZKODК SKLEPU SPORTOWEGO VIGLINA, SEKTOR PIERWSZY: Wartoœж w kredytkach 4 wielko³adunkowe pistolety rкczne 10.000 3 nadmuchiwane kamizelki ratunkowe 100 5 puszek p³ynu Oilena przeciw rekinom 400 UKRADZIONE ZE SPECJALISTYCZNEGO SKLEPU AFGHANA, SEKTOR PIERWSZY. 2 mikroflexowe zestawy literatury œwiatowej 1.000 5 kaset z muzyk¹ symfoniczn¹ Teeny — Toma 2.650 UKRADZIONE ZE SKLEPU WARZYWNEGO LORRIEGO, SEKTOR DRUGI: 4 tuziny paczek ziemniakуw, gatunek: Bia³y ¯у³w 5 9 opakowaс nasion marchwi (luksusowej) 6 UKRADZIONE ZE SKLEPU GALANTERYJNEGO MANORIEGO, SEKTOR DRUGI: 5 tuzinуw luster posrebrzanych (rкcznych) 95 Ca³kowita wartoœж 14.256 — O co tu mo¿e chodziж? — spyta³ kapitan. — Jestem w stanie zrozumieж, ¿e ktoœ kradnie hurtem milion kredytek, ale po co komu te wszystkie œmiecie? Eldridge potrz¹sn¹³ g³ow¹ przecz¹co; on tak¿e tego nie rozumia³. Nie mуg³ znaleŸж na tej liœcie niczego sensownego, co da³oby mu klucz do sprawy. „Wielko³adunkowe pistolety rкczne”, owszem, mog³y wydawaж siк doœж u¿yteczne. Ale po co te lustra, kamizelki ratunkowe, ziemniaki i ca³a reszta przedmiotуw, ktуre szef policji ca³kiem s³usznie nazwa³ „œmieciami”? To by³o zupe³nie do niego niepodobne. Eldridge przy³apa³ siк na tym, ¿e zaczyna myœleж o sobie jako o dwуch ludziach. Ten pierwszy odkry³ mo¿liwoœж podrу¿owania w czasie, zosta³ oszukany, ukrad³ pewn¹ iloœж ca³kiem niewyt³umaczalnych przedmiotуw, po czym znikn¹³. Ten drugi zaœ — to by³ on, cz³owiek, ktуrego odnalaz³ Viglin. Nie mia³ wspomnieс zwi¹zanych z ¿yciem pierwszego Eldridge’a. Musia³ jednak odkryж motywy, ktуre tamtym kierowa³y, oraz odpokutowaж za jego przestкpstwa. — Co siк sta³o po tym, jak ukrad³em te przedmioty? — spyta³ Eldridge. — Tego w³aœnie chcielibyœmy siк dowiedzieж — odpar³ kapitan. — Wiemy jedynie, ¿e czmychn¹³ pan ze swoim ³upem do sektora trzeciego. — A potem? Kapitan wzruszy³ ramionami. — Kiedy wyst¹piliœmy o ekstradycjк, tamtejsze w³adze poinformowa³y nas, ¿e nikt taki nie istnieje. Nie oddali nam te¿ pana, oczywiœcie. Rozumie pan, to ludzie dumni i niezale¿ni. W ka¿dym razie znikn¹³ pan bezpowrotnie. — Znikn¹³em? Ale dok¹d mog³em siк udaж? — Nie wiem. Mуg³ pan siк przenieœж do niecywilizowanych sektorуw, znajduj¹cych siк za sektorem trzecim. — Czym s¹ te niecywilizowane sektory? — spyta! Eldridge. — Mieliœmy nadziejк, ¿e pan nam to powie — odrzek³ kapitan. — Jest pan jedynym cz³owiekiem, ktуry kiedykolwiek by³ poza sektorem trzecim. Do cholery, pomyœla³ Eldridge, kapitan pos¹dza³ go o to, ¿e jest autorytetem w sprawach, o ktуrych policja nie wie, a koniecznie chce siк dowiedzieж! — To oznacza dla mnie spory dylemat — zauwa¿y³ kapitan, zezuj¹c na swуj przycisk do papieru. — Dlaczego? — Cу¿, jest pan z³odziejem. Wed³ug prawa muszк pana aresztowaж. Mimo to mam œwiadomoœж, ¿e zrobi³ pan na tym bardzo nкdzny interes. Przypadkiem wiem rуwnie¿, ¿e krad³ pan te towary jedynie Viglinowi i jego wspу³pracownikom w obu sektorach. W jakimœ sensie jest to sprawiedliwe, ale, niestety, prawo tego nie potwierdza. Eldridge ze smutkiem pokiwa³ g³ow¹. — Niew¹tpliwie moim obowi¹zkiem jest aresztowaж pana — oznajmi³ kapitan z g³кbokim westchnieniem. — Nie mogк nic na to poradziж, nawet gdybym chcia³. Bкdzie pan musia³ stan¹ж przed s¹dem i prawdopodobnie odsiedzieж wyrok oko³o dwudziestu lat wiкzienia. — Co?! Za kradzie¿ tandety w rodzaju p³ynu przeciw rekinom i nasion marchwi?! Za przyw³aszczenie sobie œmieci?! — Jesteœmy doœж surowi wobec z³odziejstwa w czasie — wyjaœni³ kapitan. — To w koсcu przestкpstwo temporalne. — Rozumiem — skonstatowa³ Eldridge, opadaj¹c bezw³adnie na fotel. — Oczywiœcie — kontynuowa³ kapitan z namys³em — gdyby nagle okaza³ siк pan niebezpieczny, og³uszy³ mnie uderzeniem w g³owк, u¿ywaj¹c tego ciк¿kiego przycisku do papieru, porwa³ mуj osobisty transporter czasowy, ktуry przechowujк na drugiej od gуry pу³ce tej szafki, powrуci³ do swoich przyjaciу³ w sektorze trzecim, nie mуg³bym zrobiж naprawdк nic, aby temu zaradziж. — Doprawdy? Kapitan odwrуci³ siк w stronк okna, pozostawiaj¹c swуj przycisk do papieru w zasiкgu rкki Eldridge’a. — To naprawdк straszne — zauwa¿y³ — jakie czyny mo¿e rozwa¿aж ktoœ, kto chce pomуc bohaterowi swego dzieciсstwa. Ale, oczywiœcie, jest pan cz³owiekiem przestrzegaj¹cym prawa. Nigdy nie zrobi³by pan czegoœ takiego, a ja mam opiniк psychologуw, ktуre dowodz¹ tego niezbicie. — Dziкki — odrzek³ Eldridge. Podniуs³ przycisk do papieru i lekko stukn¹³ nim kapitana w g³owк. Zwierzchnik policji z uœmiechem zwali³ siк na biurko. Eldridge znalaz³ w szafce przenoœnik i nastawi³ go na sektor trzeci. Westchn¹³ g³кboko i nacisn¹³ guzik. Ponownie poch³onк³a go ciemnoœж. Gdy otworzy³ oczy, sta³ na rуwninie, na ¿у³tawej i spкkanej ziemi. Wokу³ niego rozci¹ga³o siк pozbawione jakichkolwiek drzew pustkowie, a wicher ciska³ mu w twarz tumany py³u. W oddali dojrza³ kilka budowli z ceg³y i rz¹d namiotуw, wzniesionych najwyraŸniej wzd³u¿ brzegu wysch³ego potoku. Ruszy³ w ich stronк. Pomyœla³, ¿e w jeszcze dalszej przysz³oœci musia³a zdarzyж siк kolejna zmiana klimatu. Bezlitosne s³oсce wypali³o ziemiк, ca³kowicie wysuszaj¹c strumienie i rzeki. Jeœli ta tendencja mia³a siк utrzymaж, Eldridge mуg³ zrozumieж, dlaczego przysz³oœж, ktуra nastкpowa³a po sektorze trzecim, by³a niecywilizowana. Prawdopodobnie by³a ona rуwnie¿ nie zaludniona. Czu³ siк bardzo zmкczony. Nie jad³ nic przez ca³y dzieс — lub od kilku tysiкcy lat, zale¿nie od tego, jak liczyж. Uœwiadamia³ sobie jednak, ¿e by³ to fa³szywy paradoks, jeden z tych, ktуre Alfredex mуg³by z pewnoœci¹ obaliж, u¿ywaj¹c logiki symbolicznej. Do diab³a z logik¹! Do diab³a z nauk¹, paradoksami, do diab³a ze wszystkim! Tu, na tej pustynnej ziemi, musi byж dla niego miejsce. Ludzie, ktуrzy tu ¿yj¹ — dumni i niezale¿ni — nie oddadz¹ go nikomu. Wierz¹ bowiem w sprawiedliwoœж, a nie w martw¹ literк prawa. Tu bкdzie mуg³ zostaж, pracowaж, zestarzeж siк i zapomnieж tego pierwszego Eldridge’a oraz jego szaleсcze projekty. Dotar³szy do wioski ujrza³, ¿e tutejsi ludzie ju¿ zgromadzili siк, by go powitaж. Byli ubrani w drugie fa³dziste szaty, przypominaj¹ce arabskie burnusy, ktуre stanowi³y jedyn¹ logiczn¹ i u¿yteczn¹ wersjк stroju w tym klimacie. Brodaty patriarcha wyst¹pi³ spoœrуd t³umu i powa¿nie sk³oni³ siк Eldridge’owi. — Zaiste, prawdziwe s¹ prastare powiedzenia — oznajmi³. — Coœ, co siк zaczк³o, zawsze ma swуj koniec. Eldridge uprzejmie skin¹³ g³ow¹. — Czy ktoœ ma mo¿e ³yk wody? — spyta³. — Prawdziwie te¿ napisano — kontynuowa³ patriarcha — i¿ z³odziej, choжby mуg³ wкdrowaж po ca³ym wszechœwiecie, zawsze wrуci w koсcu do miejsca swej zbrodni. — Zbrodni? — spyta³ Eldridge, czuj¹c nieprzyjemne mrowienie w ¿o³¹dku. — Zbrodni — powtуrzy³ patriarcha. Jeden z ludzi w t³umie krzykn¹³: — G³upi jest ptak, ktуry kala w³asne gniazdo! Pozostali ryknкli œmiechem, ale Eldridge’owi nie spodoba³ siк ton tego œmiechu. By³ on bowiem pe³en okrucieсstwa. — Niewdziкcznoœж jest po¿ywk¹ zdrady — oznajmi³ patriarcha. — Z³o jest wszechobecne. Przyby³eœ do nas ze sw¹ dziwn¹ maszyn¹, dŸwigaj¹c zdobycz, a my wyczuliœmy hardoœж twego ducha. Dziкki niemu sta³eœ siк jednym z nas. Chroniliœmy ciк przed nieprzyjaciу³mi z Mokrych Œwiatуw. Cу¿ obchodzi³o nas to, ¿e wyrz¹dzi³eœ im krzywdк? Czy¿ oni nie skrzywdzili ciebie? Oko za oko, z¹b za z¹b! Zgromadzony t³um zacz¹³ pomrukiwaж z aprobat¹. — Co ja takiego zrobi³em? — Eldridge domaga³ siк wyjaœnienia. T³um skupi³ siк wokу³ niego, wymachuj¹c maczugami i no¿ami. Jednak szereg ludzi w ciemnoniebieskich p³aszczach powstrzyma³ t³uszczк i Eldridge uœwiadomi³ sobie, ¿e nawet tutaj funkcjonowa³a jakaœ policja. — Powiedzcie mi, co zrobi³em — nalega³, gdy policjanci odbierali mu przenoœnik. — Jesteœ winien sabota¿u i morderstwa — powiedzia³ patriarcha. Eldridge zacz¹³ toczyж wokу³ dzikim wzrokiem. Umkn¹³ z sektora pierwszego przed oskar¿eniem o drobn¹ kradzie¿, po to tylko, by odkryж, ¿e w sektorze drugim oskar¿ony jest o takie samo przestкpstwo. Zbieg³ do sektora trzeciego, gdzie jak siк okaza³o, œcigano go za morderstwo i sabota¿. Uœmiechn¹³ siк tak sympatycznie, jak tylko potrafi³. — S³uchajcie — rzek³. — Wszystko, czego kiedykolwiek pragn¹³em — to osiedliж siк w jakimœ ciep³ym i sennym zak¹tku kraju, czerpi¹c radoœж z ksi¹¿ek, sympatycznych s¹siadуw i mi³oœci jakiejœ dobrej… Gdy odzyska³ przytomnoœж, okaza³o siк, ¿e le¿y na ubitej ziemi w ma³ej celi wiкziennej o ceglanych murach. Poprzez w¹skie okienko dociera³a nik³a stru¿ka œwiat³a zachodz¹cego w³aœnie s³oсca. Za drzwiami z drewna ktoœ zawodz¹cym g³osem œpiewa³ jak¹œ pieœс. Obok siebie znalaz³ miskк z po¿ywieniem i zacz¹³ ³apczywie jeœж dziwn¹ strawк, ktуr¹ mu przygotowano. Wypiwszy nieco wody z drugiego naczynia, opar³ siк o œcianк. Poprzez w¹skie okienko dojrza³, ¿e œwiat³o zachodz¹cego s³oсca blednie. Na podwуrzu grupa ludzi stawia³a szubienicк. — Stra¿nik! — krzykn¹³ Eldridge. Po kilku chwilach us³ysza³ czyjeœ ciк¿kie st¹pniкcia. — Potrzebny mi jest adwokat — oœwiadczy³ wiкzieс. — Nie mamy tu ¿adnych prawnikуw — odpar³ z dum¹ stra¿nik. — U nas panuje sprawiedliwoœж. Oddali³ siк z godnoœci¹. Eldridge zacz¹³ rewidowaж swoje s¹dy na temat sprawiedliwoœci, ktуra nie potrzebuje prawa. Okaza³o siк, ¿e jest to bardzo dobra idea, wszak¿e wprowadzona w ¿ycie przekszta³ca siк w horror. Po³o¿y³ siк na klepisku i sprуbowa³ przemyœleж swoj¹ sytuacjк. Nic jednak nie przychodzi³o mu do g³owy. S³ysza³ jak robotnicy œmiej¹ siк i ¿artuj¹, stawiaj¹c szubienicк. Pracowali jeszcze d³ugo po zmroku. Gdy nasta³ wieczуr, Eldridge us³ysza³ chrzкst klucza w zamku swojej celi. Wesz³o do niej dwуch ludzi. Jeden z nich by³ w œrednim wieku i mia³ niewielk¹, starannie przystrzy¿on¹ brуdkк. Drugi by³ mniej wiкcej w wieku Eldridge’a, mia³ potк¿ne bary i twarz opalon¹ na ciemny br¹z. — Pamiкtasz mnie? — spyta³ cz³owiek w œrednim wieku. — A powinienem? — Powinieneœ. By³em jej ojcem. — A ja by³em jej narzeczonym — doda³ m³odszy mк¿czyzna. Zrobi³ krok do przodu z groŸnym wyrazem twarzy. Cz³owiek z brod¹ powstrzyma³ go. — Wiem, co teraz czujesz, Morgel — powiedzia³ — ale on zap³aci za swoje zbrodnie na szubienicy. — Powieszenie to zbyt ³agodna kara dla niego, panie Becker — sprzeciwi³ siк Morgel. — Powinno siк go powlec za koniem, poжwiartowaж, spaliж, a jego prochy rozrzuciж na wietrze. — Tak, ale my jesteœmy sprawiedliwi i mi³osierni — oznajmi³ szlachetnie Becker. — Czyim ojcem? Czyim narzeczonym? — dopytywa³ siк Eldridge. Mк¿czyŸni spojrzeli jeden na drugiego. — Co ja zrobi³em? — pyta³ uparcie Eldridge. Becker odpowiedzia³ na jego pytanie. Zacz¹³ od stwierdzenia, ¿e Eldridge przyby³ do nich z sektora drugiego, ob³adowany ³upem. Ludzie z sektora trzeciego zaakceptowali go. Byli oni prostym ludem, bezpoœrednim i krewkim, spadkobiercami spustoszonej, rozdartej przez wojny Ziemi. W sektorze trzecim wszystkie zasoby mineralne zosta³y ju¿ wyeksploatowane, a ziemia straci³a sw¹ urodzajnoœж. Jej potк¿ne po³acie by³y radioaktywne. S³oсce wci¹¿ pra¿y³o, lodowce stopnia³y, poziom wуd oceanуw zacz¹³ siк niepokoj¹co podnosiж. Ludzie z sektora trzeciego walczyli z trudem o powrуt do cywilizacji. Osi¹gnкli ju¿ pocz¹tki systemu produkcji manufakturowej i mieli nieliczne si³ownie. Eldridge powiкkszy³ zasiкg tych stacji, stworzy³ system oœwietleniowy. Nauczy³ te¿ podstaw higieny w produkcji ¿ywnoœci. Kontynuowa³ swoje badania, zapuszczaj¹c siк w nieznane sektory, znajduj¹ce siк za sektorem trzecim. Sta³ siк powszechnie uwielbianym bohaterem i ludzie z sektora trzeciego kochali go oraz chronili. Eldridge odp³aci³ im za ¿yczliwoœж, uprowadzaj¹c cуrkк Beckera. Ta ponкtna m³oda dama by³a zarкczona z Morgelem. Poczyniono ju¿ przygotowania do jej œlubu. Eldridge ca³kowicie zignorowa³ to wszystko i ukaza³ sw¹ prawdziw¹ naturк, porywaj¹c j¹ pewnej ciemnej nocy i umieszczaj¹c w piekielnej maszynie, ktуr¹ sam skonstruowa³. Gdy w³¹czy³ swуj wynalazek, dziewczyna zniknк³a. Spowodowane tym przeci¹¿enie linii energetycznych wysadzi³o wszystkie instalacje w promieniu kilku kilometrуw. A zatem — morderstwo i sabota¿! Jednak wœciek³emu t³umowi nie uda³o siк dopaœж Eldridge’a na czas. Upchn¹³ czкœж swego ³upu w plecaku, chwyci³ przenoœnik i rуwnie¿ znikn¹³. — I ja to wszystko zrobi³em? — dopytywa³ siк Eldridge, z trudem ³api¹c powietrze. — W obecnoœci œwiadkуw — potwierdzi³ Becker. — Reszta twojego ³upu jest wci¹¿ jeszcze w magazynie. Jednak nie jesteœmy w stanie nic z niej wydedukowaж. Obaj mк¿czyŸni patrzyli mu prosto w oczy. Eldridge spuœci³ wzrok. Teraz wiedzia³ ju¿, czego dopuœci³ siк w sektorze trzecim. Mimo to oskar¿enie o morderstwo by³o prawdopodobnie fa³szywe. Musia³ najwyraŸniej zbudowaж wysoko wydajny przenoœnik i wys³aж gdzieœ dziewczynк, bez poœrednich zatrzymaс, ktуrych stosowania wymaga³y przenoœne modele. Z pewnoœci¹ nikt tutaj nie by³by w stanie mu uwierzyж. Ci ludzie nie s³yszeli nigdy o tak cywilizowanym pomyœle jak akt habeas corpus. — Dlaczego to zrobi³eœ? — zapyta³ Becker. Eldridge wzruszy³ ramionami i potrz¹sn¹³ bezradnie g³ow¹ w poczuciu beznadziei. — Czy¿ nie traktowa³em ciк jak w³asnego syna? Czy nie zawrуci³em policji, ktуra przyby³a tu za tob¹ z sektora drugiego? Czy nie karmi³em ciк, nie ubiera³em? Dlaczego, na Boga, dlaczego tak mnie skrzywdzi³eœ?! Wszystko, co Eldridge mуg³ teraz zrobiж — to nadal bezradnie wzruszaж ramionami i potrz¹saж g³ow¹. — Dobrze — oznajmi³ Becker. — W takim razie jutro rano powierzysz swoj¹ tajemnicк katu. Wzi¹³ Morgela pod ramiк i obaj wyszli z celi. Gdyby Eldridge mia³ broс, byж mo¿e zastrzeli³by siк na miejscu. Wszystko wskazywa³o na to, ¿e kryje siк w nim potencjalne z³o, o ktуre nigdy by siebie nie podejrzewa³. Jego czas siк koсczy³. Wiedzia³, ¿e rano zadynda na szubienicy. Rуwnoczeœnie czu³, ¿e to niesprawiedliwe. By³ przecie¿ tylko niewinnym obserwatorem, wci¹¿ wik³aj¹cym siк w konsekwencje wczeœniejszych, a raczej pуŸniejszych dzia³aс swego sobowtуra. Jednak tylko ten pierwszy Eldridge zna³ motywy tych uczynkуw oraz odpowiedzi na wszystkie pytania. Nawet jeœli jego kradzie¿e by³y uzasadnione, dlaczego przyw³aszcza³ sobie ziemniaki, kamizelki ratunkowe, lusterka i tym podobne przedmioty? Co zrobi³ z dziewczyn¹? Co prуbowa³ przez to osi¹gn¹ж? Powieki zamknк³y mu siк same ze znu¿enia i Eldridge pogr¹¿y³ siк w pe³nej majakуw drzemce. Us³ysza³ delikatne skrobanie i podniуs³ wzrok. Sta³ przed nim Viglin z przenoœnikiem w d³oniach. Eldridge by³ zbyt zmкczony, by siк zdziwiж. Popatrzy³ chwilк na przybysza, po czym spyta³: — Przyszed³eœ siк nacieszyж? — Nie chcia³em, ¿eby to tak wysz³o — zaprotestowa³ Viglin, wycieraj¹c z twarzy kropelki potu. — Musisz mi uwierzyж, Tom. Nigdy nie chcia³em twojej œmierci. Eldridge usiad³ i popatrzy³ z bliska na Viglina. — Ukrad³eœ mуj wynalazek, prawda? — spyta³. — Tak — przyzna³ siк Viglin. — Jednak mia³em zamiar dziкki tobie zrobiж coœ dobrego. Podzieli³bym zyski miкdzy nas. — Po co go ukrad³eœ? Vi glin wygl¹da³ na za¿enowanego. — Kompletnie nie interesowa³eœ siк pieniкdzmi. — Wiкc ty oszustwem wymusi³eœ na mnie zrzeczenie siк moich praw? — Gdybym ja tego nie zrobi³, zrobi³by to ktoœ inny, Tom. Ja tylko chroni³em ciк przed twoim w³asnym bujaniem w ob³okach. Przysiкgam, ¿e zamierza³em ciк dopuœciж do tego interesu! — Ponownie przetar³ sobie czo³o. — Nigdy jednak nie wyobra¿a³em sobie, ¿e to siк skoсczy w ten sposуb. — A potem oskar¿y³eœ mnie o te kradzie¿e, chocia¿ by³em niewinny — stwierdzi³ Eldridge. — Co? — Wygl¹da³o na to, ¿e Viglin jest bardzo zdziwiony. — Nie, Tom. Ty naprawdк ukrad³eœ te rzeczy. Zreszt¹ pasowa³o mi to doskonale, a¿ do tej chwili. — K³amiesz! — Czy pojawi³bym siк tutaj, ¿eby k³amaж? Przyzna³em przecie¿, ¿e przyw³aszczy³em sobie twуj wynalazek. Dlaczego mia³bym oszukiwaж w innych sprawach? — Wiкc po co ukrad³em te rzeczy? — Myœlк, ¿e uknu³eœ jak¹œ dzik¹ intrygк w nie zamieszkanych sektorach, ale tak naprawdк nic o tym nie wiem. Zreszt¹ to nie ma znaczenia. Pos³uchaj, nie mogк spowodowaж odwo³ania procesu — to teraz sprawa o przestкpstwo temporalne — ale mogк ciк st¹d wydostaж. — Dok¹d mia³bym siк udaж? — spyta³ Eldridge z rozpacz¹. — Gliny szukaj¹ mnie przecie¿ po ca³ym czasie. — Schowam ciк w mojej posiad³oœci. Mуwiк powa¿nie. Bкdziesz mуg³ siedzieж jak mysz pod miot³¹, a¿ up³ynie termin przedawnienia sprawy. Nigdy nie przyjdzie im do g³owy, ¿eby szukaж ciк u mnie. — A prawa do mojego wynalazku? — Zachowam je — oznajmi³ Viglin z odrobin¹ dawnej pewnoœci siebie. — Nie mogк ci ich zwrуciж, nie czyni¹c siк tym samym odpowiedzialnym za ingerencjк w czasie. Ale naprawdк podzielк siк nimi z tob¹. A ty istotnie potrzebujesz partnera w interesach. — W porz¹dku, zabierajmy siк st¹d — zgodzi³ siк Eldridge. Viglin mia³ ze sob¹ pewn¹ iloœж narzкdzi, ktуrymi pos³u¿y³ siк z podejrzan¹ bieg³oœci¹. W ci¹gu kilku minut znaleŸli siк poza obrкbem celi, kryj¹c siк w ciemnym podwуrzu. — Ten przenoœnik jest ju¿ doœж s³aby — wyszepta³ Viglin, sprawdzaj¹c stan baterii w swoim urz¹dzeniu. — Czy to mo¿liwe, ¿ebyœmy wydostali jakoœ twуj? — Powinien byж w magazynie — odrzek³ Eldridge. Przy magazynie nie by³o stra¿nika i Eldridge szybko poradzi³ sobie z zamkiem. Wewn¹trz odnaleŸli przenoœnik obok niedorzecznego, zaskakuj¹cego ³upu Eldridge’a. — Ruszajmy — odezwa³ siк Viglin. Eldridge potrz¹sn¹³ g³ow¹ przecz¹co. — Nie wybieram siк z tob¹ — powiedzia³. — Pos³uchaj, Tom, wiem, ¿e nie ma powodu, dla ktуrego mia³byœ mi ufaж. Ale ja naprawdк dam ci ten azyl. S³owo dajк. — Wierzк ci — odpar³ Eldridge. — Ale to niczego nie zmienia — nie zamierzam wracaж. — Wiкc co masz zamiar zrobiж? Eldridge zastanawia³ siк nad tym intensywnie od chwili wydostania siк z celi. By³ teraz na rozstaju drуg. Mуg³ wrуciж z Viglinem lub ruszyж dalej sam. W gruncie rzeczy nie mia³ ¿adnego wyboru. Musia³ przyj¹ж, ¿e za pierwszym razem wiedzia³, co robi. S³usznie czy nie, musia³ wierzyж w samego siebie i wyruszyж na wszystkie umуwione wczeœniej spotkania z przysz³oœci¹. — Wybieram siк do nie zamieszkanych sektorуw — oznajmi³. Znalaz³ w magazynie worek i zacz¹³ wype³niaж go ziemniakami oraz nasionami marchwi. — Nie powinieneœ tego robiж! — sprzeciwi³ siк Viglin. — Tym razem mo¿esz nie mieж tyle szczкœcia. Mo¿esz zostaж ca³kiem skasowany. Eldridge wrzuci³ ju¿ do worka wszystkie ziemniaki i opakowania z nasionami marchwi. Nastкpnie w³o¿y³ tam zestawy literatury œwiatowej, kamizelki ratunkowe, puszki z p³ynem przeciwko rekinom oraz lusterka. Na samym wierzchu znalaz³y siк wielko³adunkowe pistolety rкczne. — Czy masz jakiœ pomys³, co bкdziesz robiж z tym wszystkim? — Kompletnie tego nie wiem — przyzna³ Eldridge, upychaj¹c pod koszulк kasety z muzyk¹ symfoniczn¹. — Ale one musz¹ do czegoœ pasowaж. Viglin westchn¹³ ciк¿ko. — Nie zapominaj, ¿e musisz za ka¿dym razem odczekaж pу³ godziny miкdzy skokami w czasie, bo zostaniesz skasowany. Masz zegarek? — Nie. Zostawi³em go w swoim pokoju na uczelni. — WeŸ ten — to specjalny model sportowy — rzek³ Viglin, zapinaj¹c zegarek na nadgarstku Eldridge’a. — No, powodzenia, Tom. ¯yczк ci tego zupe³nie szczerze. — Dziкki. Eldridge ustawi³ przycisk na najdalszy mo¿liwy skok w przysz³oœж, jaki urz¹dzenie by³o w stanie zrobiж. Uœmiechn¹³ siк do Viglina i nacisn¹³ guzik. Nast¹pi³ zwyk³y moment ciemnoœci, a potem Eldridge poczu³ nagle lodowaty ch³уd. Gdy otworzy³ oczy, odkry³, ¿e jest pod wod¹. Zacz¹³ wyp³ywaж, walcz¹c ze œci¹gaj¹cym go w dу³ ciк¿arem worka. Gdy tylko jego g³owa znalaz³a siк nad powierzchni¹, zacz¹³ rozgl¹daж siк wokу³ w poszukiwaniu najbli¿szego l¹du. Nie by³o ¿adnego l¹du. D³ugie fale o ³agodnych grzbietach sunк³y ku niemu od bezgranicznego horyzontu, unosi³y go na moment, a potem p³ynк³y dalej, w stronк brzegуw, ukrytych gdzieœ w oddali. Eldridge zacz¹³ gwa³townie szperaж w worku; znalaz³ kamizelkк ratunkow¹ i nadmucha³ j¹. Wkrуtce ju¿ huœta³ siк na powierzchni oceanu, prуbuj¹c wyobraziж sobie, co te¿ mog³o siк wydarzyж w czasie, ktуry w³aœnie przeskoczy³. Ka¿dy skok w przysz³oœж przenosi³ go w coraz gorкtszy klimat. Teraz, po up³ywie niezliczonych tysiкcy lat, czapy lodowe musia³y ju¿ siк roztopiж. Potк¿na czкœж Ziemi by³a prawdopodobnie pod wod¹. Wziкcie kamizelek ratunkowych okaza³o siк dobrym pomys³em. Dawa³o mu to ufnoœж w pomyœlny przebieg dalszej czкœci podrу¿y. Teraz po prostu pounosi siк na wodzie przez pу³ godziny, by unikn¹ж skasowania. Po³o¿y³ siк na powierzchni i zacz¹³ podziwiaж kszta³ty chmur na firmamencie. Coœ otar³o siк o niego. Spojrza³ w dу³ i zobaczy³ d³ugi ciemny kszta³t, przeœlizguj¹cy siк pod stopami. Wkrуtce do³¹czy³ do niego drugi i oba ruszy³y ¿ar³ocznie w jego stronк. Rekiny! Zacz¹³ gwa³townie gmeraж w worku, w poœpiechu wysypuj¹c czкœж lusterek; wreszcie znalaz³ puszkк p³ynu przeciw rekinom. Otworzy³ j¹, rozla³ p³yn wokу³ siebie, i w ciemnoniebieskiej wodzie zaczк³a rozprzestrzeniaж siк pomaraсczowa plama. Teraz w pobli¿u by³y trzy rekiny. P³ywa³y ostro¿nie wokу³ powiкkszaj¹cego siк wci¹¿ krкgu z p³ynu. Do³¹czy³ do nich czwarty, wskoczy³ na moment w pomaraсczowy, oleisty obszar i b³yskawicznie wycofa³ siк na czyste wody. Eldridge poczu³ zadowolenie, ¿e w przysz³oœci uda³o siк wyprodukowaж p³yn przeciw rekinom, ktуry naprawdк dzia³a³. Po up³ywie piкciu minut czкœж pomaraсczowej substancji wyparowa³a. Eldridge otworzy³ nastкpn¹ puszkк. Rekiny nie porzuci³y nadziei, ale nie by³y w stanie wp³yn¹ж na ska¿ony obszar. On zaœ co piкж minut otwiera³ kolejn¹ puszkк. Ta patowa sytuacja trwa³a przez ca³y czas pу³godzinnego oczekiwania pomiкdzy skokami. W koсcu Eldridge sprawdzi³, czy przenoœnik jest dobrze nastawiony, i mocniej uchwyci³ worek. Nie wiedzia³, po co bкd¹ mu kiedykolwiek potrzebne lusterka lub ziemniaki, ani te¿ dlaczego tak wa¿ne by³y nasiona marchwi. Mуg³ jedynie podj¹ж ryzyko. Nacisn¹³ guzik i pogr¹¿y³ siк w dobrze znanej ciemnoœci. Po chwili sta³, zanurzony po kostki w gкstym, paskudnie œmierdz¹cym bagnie. By³o potwornie duszno, a chmara wielkich komarуw kr¹¿y³a wokу³ jego g³owy. Wydoby³ siк z kleistego szlamu; towarzyszy³y mu przy tym nieprzerwane syki i mlaskania niewidocznych form ¿ycia, zamieszkuj¹cych te bagna. Znalaz³ nieco pewniejsze oparcie dla stуp pod koron¹ niewielkiego drzewa. Wokу³ rozpoœciera³a siк d¿ungla, ktуrej rozpasana zieleс nakrapiana by³a w wielu miejscach z³otem i purpur¹. Eldridge usadowi³ siк przy drzewie, ¿eby przeczekaж kolejne pу³ godziny. W tym fragmencie przysz³oœci wody oceanуw najwyraŸniej cofnк³y siк, i na ich miejscu powsta³a pierwotna d¿ungla. Czy ¿yli tu jacyœ ludzie? Eldridge nie by³ tego ca³kiem pewien. Wygl¹da³o bowiem na to, ¿e œwiat zaczyna siк od nowa. Nagle us³ysza³ beczenie i zobaczy³, jak na tle jasnozielonego listowia przesuwa siк jakiœ matowy, rуwnie¿ zielony kszta³t. Coœ siк do niego zbli¿a³o. Eldridge patrzy³ na to badawczo. Mia³o wysokoœж oko³o szeœciu metrуw, pomarszczon¹ jaszczurcz¹ skуrк oraz du¿e sp³aszczone stopy. Do z³udzenia przypomina³o niewielkiego dinozaura. Uwa¿nie obserwowa³ gada. Przypomnia³ sobie, ¿e wiкkszoœж dinozaurуw, a zw³aszcza te, ktуre ¿y³y na bagnach, ¿ywi³a siк roœlinami. Ten prawdopodobnie chcia³ go tylko pow¹chaж. Potem wycofa siк pewnie w g¹szcz traw. Dinozaur ziewn¹³, ods³aniaj¹c wspania³y garnitur ostrych zкbуw, po czym, wygl¹daj¹c na zdeterminowanego, zacz¹³ siк zbli¿aж do Eldridge’a. Ten ostatni widz¹c to zanurzy³ d³oс w worku, odepchn¹³ na bok nieistotne teraz przedmioty, po czym schwyci³ wielko³adunkowy pistolet i wystrzeli³. Dinozaur znikn¹³ w k³кbie dymu. Miejsce, w ktуrym by³ przed chwil¹, znaczy³y teraz jedynie nieliczne krwawe strzкpy oraz zapach ozonu. Eldridge spojrza³ z respektem na wielko³adunkowy pistolet rкczny. Teraz rozumia³, dlaczego by³ on tak drogi. Przez nastкpne pу³ godziny znaczna liczba mieszkaсcуw d¿ungli objawi³a ¿ywe zainteresowanie jego osob¹. Ka¿dy z pistoletуw starcza³ jedynie na kilka strza³уw, co nie dziwi³o, bior¹c pod uwagк ich niszczycielsk¹ si³к. W koсcu ostatni zacz¹³ traciж energiк; Eldridge musia³ uderzyж pterodaktyla kolb¹ jak maczug¹. Gdy pу³ godziny minк³o, ponownie ustawi³ wskaŸniki; wiele da³by za to, ¿eby wiedzieж, co go czeka. Zastanawia³ siк te¿, jak ma stawiж czo³o nowym niebezpieczeсstwom, dysponuj¹c jedynie ksi¹¿kami, ziemniakami, nasionami marchwi i lusterkami. Byж mo¿e nie oczekiwa³y go ju¿ ¿adne zagro¿enia. Tak czy owak, by³ tylko jeden sposуb, by to sprawdziж. Nacisn¹³ guzik. Znajdowa³ siк na trawiastym zboczu. Gкsta d¿ungla najwyraŸniej zniknк³a. Teraz rozpoœciera³ siк wokу³ niego sosnowy las chwiej¹cy siк delikatnie w porywach wiatru. Pod stopami Eldridge mia³ twardy grunt, a nad jego g³ow¹ œwieci³o ³agodne s³oсce. Gdy wynalazca przenoœnika pomyœla³, ¿e ten w³aœnie czas mуg³ byж jego celem, poczu³ mocniejsze bicie serca. Mia³ w sobie zawsze atawistyczn¹ ¿y³kк, pragnienie znalezienia miejsca nie tkniкtego przez cywilizacjк. Zgorzknia³y Eldridge, ten pierwszy, obrabowany i zdradzony, mуg³ jeszcze silniej czuж tк potrzebк. By³ jednak nieco rozczarowany. Mimo to stwierdzi³, ¿e nie jest tak Ÿle, wyj¹wszy samotnoœж, ktуra mog³a staж siк jego udzia³em. Gdyby tylko byli tu jacyœ ludzie… Z lasu wy³oni³ siк cz³owiek. By³ niskiej, lecz mocnej postury, mia³ mniej ni¿ pу³tora metra wzrostu, musku³y jak zapaœnik i ubrany by³ w krуtk¹ futrzan¹ spуdniczkк. Jego skуra mia³a szarawy odcieс. W rкkach trzyma³ chropowaty konar drzewa, z ktуrego niezdarnie uformowano maczugк. Za nim wysz³o z lasu oko³o dwudziestu innych. Maszerowali prosto w stronк Eldridge’a. — Witajcie, ch³opcy! — powiedzia³ uprzejmie. Przywуdca odrzek³ coœ w ich gard³owym jкzyku i wykona³ gest otwart¹ d³oni¹. — Mam ze sob¹ coœ, co pomno¿y wasze zbiory — oznajmi³ Eldridge pospiesznie. — Mam dok³adnie to, czego potrzebujecie. Siкgn¹³ do worka i wydoby³ z niego nasiona marchwi. — Nasiona! Dziкki nim przyspieszycie swуj rozwуj cywilizacyjny o tysi¹ce lat… Przywуdca mrukn¹³ z³owrу¿bnie i jego ludzie zaczкli otaczaж Eldridge’a. Wyci¹gali przed siebie obrуcone d³oсmi w gуrк rкce i pomrukiwali z podnieceniem. Nie chcieli worka i odmуwili wziкcia zu¿ytego pistoletu rкcznego. Teraz otoczyli Eldridge’a niemal ca³kowicie. Podnosili ju¿ maczugi, a on wci¹¿ nie mia³ pojкcia, czego chc¹. — Ziemniaki? — spyta³ zdesperowany. Nie chcieli rуwnie¿ ziemniakуw. Musia³ poczekaж jeszcze dwie minuty na nastкpny skok maszyn¹ czasu. Odwrуci³ siк i zacz¹³ uciekaж. Dzicy natychmiast znaleŸli siк tu¿ za nim. Eldridge wbieg³ do lasu szybko niczym chart, klucz¹c pomiкdzy drzewami. Kilka maczug przelecia³o ze œwistem obok niego. Zosta³a jedna minuta. Potkn¹³ siк o korzeс, zerwa³ na nogi i bieg³ dalej. Dzicy byli ju¿ dos³ownie za plecami. Dziesiкж sekund. Piкж sekund. Jedna z maczug odbi³a siк od jego ramienia. Ju¿! Siкgn¹³ w stronк przycisku i w tej samej chwili maczuga r¹bnк³a go w g³owк, przewracaj¹c na ziemiк. Gdy ponownie przejrza³ na oczy, zobaczy³, ¿e przywуdca dzikusуw stoi z uniesion¹ maczug¹ nad jego transporterem czasowym. — Nie! — wrzasn¹³ Eldridge w panice. Jednak przywуdca dziko wyszczerzy³ zкby i opuœci³ maczugк. W ci¹gu kilku sekund zmieni³ maszynк czasu w metalowy z³om. Dzicy zaci¹gnкli przeklinaj¹cego w poczuciu bezsi³y Eldridge’a do jaskini. Dwaj spoœrуd nich stanкli na stra¿y przy wejœciu. Mуg³ zobaczyж, jak na zewn¹trz grupa mк¿czyzn zbiera drewno na opa³. Kobiety i dzieci biega³y tam i z powrotem, obarczone glinianymi pojemnikami. S¹dz¹c po ich œmiechu, przygotowywali ucztк. Z zamieraj¹cym ze strachu sercem Eldridge skonstatowa³, ¿e pewnie to on bкdzie g³уwnym daniem. Ale teraz ju¿ nie mia³o to znaczenia. Zniszczyli jego przenoœnik. Tym razem nie uratuje go ¿aden Viglin. By³ u kresu swej podrу¿y. Nie chcia³ umieraж. Jednak jeszcze gorsza by³a myœl, ¿e umrze nie wiedz¹c, co zaplanowa³ jako pierwszy Eldridge. Wydawa³o mu siк to w jakiœ sposуb niesprawiedliwe. Przez kilka minut siedzia³, bezsensownie u¿alaj¹c siк nad samym sob¹. Potem wczo³ga³ siк g³кbiej do wnкtrza jaskini, maj¹c nadziejк, ¿e znajdzie w niej inne wyjœcie. Jaskinia koсczy³a siк szybko lit¹ granitow¹ œcian¹. Jednak Eldridge znalaz³ tu coœ ciekawego. By³ to stary but. Podniуs³ go i przyjrza³ mu siк. Z jakiegoœ powodu but nie dawa³ mu spokoju, chocia¿ by³ to najzwyczajniejszy w œwiecie br¹zowy skуrzany trzewik, bardzo podobny do butуw, ktуre Eldridge mia³ na nogach. Potem uderzy³ go ukryty w tym znalezisku anachronizm. Co wyprodukowany w fabryce przedmiot, taki jak ten trzewik, mуg³ robiж w epoce œwitu cywilizacji? Spojrza³ na rozmiar buta i szybko go przymierzy³. Pasowa³ na niego doskonale, co dawa³o oczywist¹ odpowiedŸ na pytanie: Eldridge musia³ ju¿ tu byж podczas swej pierwszej podrу¿y w przysz³oœж. Dlaczego jednak zostawi³ but? W jego wnкtrzu znajdowa³o siк coœ, co by³o zbyt miкkkie jak na kamyk, zbyt twarde jak na strzкp podszewki. Eldridge zdj¹³ but i znalaz³ w nim kawa³ek papieru, wetkniкty w nosek. Odwin¹³ go i przeczyta³ list, napisany swoim w³asnym charakterem pisma: Co za kretyсska zagwozdka — jaki tu daж nag³уwek w liœcie do samego siebie? „Drogi Eldridge”? No dobra, darujmy sobie przywitania: przeczytasz ten list, poniewa¿ ja ju¿ to zrobi³em, no i, oczywiœcie, to ja go w³aœnie piszк; w przeciwnym wypadku ty nie mуg³byœ go przeczytaж, ani te¿ ja nie by³bym w stanie tego zrobiж. S³uchaj, jesteœ w tarapatach. Mimo to nie zawracaj sobie nimi g³owy. Wyjdziesz z tego w jednym kawa³ku. Zostawiam ci przenoœnik czasowy, by zabra³ ciк tam, gdzie powinieneœ siк teraz udaж. Pytanie polega na tym: gdzie znajdк siк ja? Bo zamierzam wioœnie z premedytacj¹ u¿yж przenoœnika przed up³ywem wymaganej pу³godzinnej przerwy, wiedz¹c o tym, ¿e wywo³am efekt kasuj¹cy. To oznacza, ¿e przenoœnik zostanie tutaj, ¿ebyœ ty mуg³ go u¿yж. Ale co stanie siк ze mn¹? S¹dzк, ¿e znam odpowiedŸ. Mimo to bojк siк — to pierwszy efekt kasuj¹cy, jakiego doœwiadczк. Jednak k³opotanie siк o to jest bezprzedmiotowe; wiem, ¿e wszystko musi skoсczyж siк dobrze, poniewa¿ paradoksy czasowe nie istniej¹. No cу¿, ruszam. Za chwilк nacisnк guzik, tym samym siк anuluj¹c. Potem maszyna bкdzie twoja. ¯ycz mi szczкœcia. ¯yczyж mu szczкœcia! Eldridge w odruchu dzikiej z³oœci podar³ liœcik i wyrzuci³ go. Z tego wynika³o, ¿e pierwszy Eldridge dokona³ rozmyœlnego samoskasowania i zosta³ ponownie wymieciony w przysz³oœж, a to oznacza³o, ¿e przenoœnik nie wrуci³ tam razem z nim! Musi wci¹¿ gdzieœ tu byж! E³dridge rozpocz¹³ szalone przeszukiwanie jaskini. Gdyby zdo³a³ go znaleŸж i nacisn¹ж guzik, mуg³by ruszyж naprzуd. On musia³ gdzieœ tu byж! Parк godzin pуŸniej, gdy stra¿nicy si³¹ wyci¹gali go z jaskini, Eldridge wci¹¿ jeszcze nie znalaz³ urz¹dzenia. Zebra³a siк ju¿ ca³a wieœ; wszyscy byli w biesiadnym nastroju. Gliniane naczynia przekazywano sobie z r¹k do r¹k i dwуch lub trzech ludzi ju¿ straci³o przytomnoœж. Jednak stra¿nicy, ktуrzy prowadzili Eldridge’a, byli wystarczaj¹co trzeŸwi, by spe³niaж sw¹ powinnoœж. Doprowadzili go na brzeg obszernego, p³ytkiego do³u. W jego centrum znajdowa³o siк coœ, co ¿ywo przypomina³o o³tarz ofiarny. By³ on ozdobiony dzikimi barwami, zaœ wokу³ niego usypano gigantyczny stos dobrze wysuszonych ga³кzi. Stra¿nicy wepchnкli Eldridge’a do do³u i zaczкto obrzкdowy taniec. Eldridge wiele razy prуbowa³ wdrapaж siк na krawкdŸ do³u, ale za ka¿dym razem szturchniкciami spychano go z powrotem. Uroczystoœж trwa³a przez wiele godzin, dopуki ostatni tancerz nie zemdla³ z wyczerpania. Wtedy do brzegu zag³кbienia zbli¿y³ siк stary cz³owiek z p³on¹c¹ pochodni¹ w d³oni. Wykona³ ni¹ rytualny gest, a potem wrzuci³ pochodniк do do³u. Eldridge zadepta³ j¹. Jednak do wnкtrza zaczк³o wpadaж coraz wiкcej pochodni, ktуre zapali³y u³o¿one na zewn¹trz ga³кzie. Rozb³ys³y one jasnym p³omieniem i Eldridge zmuszony by³ wycofaж siк do wnкtrza, w kierunku o³tarza. P³on¹cy kr¹g stopniowo siк zawк¿a³, zmuszaj¹c go do cofania siк w stronк œrodka do³u. Wreszcie, dysz¹c z powodu ¿aru, z piek¹cymi oczami, potkn¹³ siк o w³asne nogi i upad³ w poprzek o³tarza; zaczк³y go lizaж p³omienie. Zamkn¹³ oczy i uchwyci³ mocno pokrкt³a, wystaj¹ce z o³tarza… Pokrкt³a? Ukryty pod jaskraw¹ dekoracj¹, o³tarz okaza³ siк przenoœnikiem w czasie; nie ulega³o najmniejszej w¹tpliwoœci, ¿e tym samym przenoœnikiem, ktуry przytransportowa³ tutaj pierwszy Eldridge i zostawi³ dla niego. Gdy przybysz znikn¹³, dzicy musieli najwyraŸniej zacz¹ж czciж przenoœnik jako przedmiot kultu. W dodatku rzeczywiœcie posiada³ on magiczne w³aœciwoœci. P³omieс przypala³ stopy, gdy Eldridge ustawi³ pokrкt³a we w³aœciwym po³o¿eniu. Ju¿ mia³ nacisn¹ж guzik, ale zawaha³ siк. Jakie nowe doœwiadczenia mog³y kryж siк w przysz³oœci? Jedyny ekwipunek, jaki mu pozosta³, to trochк nasion marchwi, ziemniaki, kasety z muzyk¹ symfoniczn¹, mikrofilmy ze œwiatow¹ literatur¹ i niewielkie lusterka. Jednak dotar³ a¿ tutaj. Powinien zobaczyж koniec tej podrу¿y. Nacisn¹³ guzik. Gdy otworzy³ oczy, okaza³o siк, ¿e stoi na pla¿y. Woda omywa³a mu stopy i s³ysza³ szum przybrze¿nych fal. Pla¿a by³a d³uga, rozleg³a i oœlepiaj¹co bia³a. Przed nim rozci¹ga³ siк w nieskoсczonoœж b³кkitny ocean. Za nim, tam gdzie koсczy³a siк pla¿a, rуs³ rz¹d tropikalnych palm. Wœrуd nich mo¿na by³o dostrzec bujn¹ roœlinnoœж. Us³ysza³ czyjœ krzyk. Rozejrza³ siк wokу³ w poszukiwaniu czegoœ do obrony. Jednak nie znalaz³ nic, kompletnie nic. By³ ca³kowicie bezbronny. Od strony d¿ungli zbli¿ali siк ku niemu biegn¹cy ludzie. Krzyczeli coœ, co wydawa³o siк Eldridge’owi dziwne. Zacz¹³ uwa¿nie s³uchaж. — Witaj! Witaj w domu! Potк¿ny, opalony na br¹zowo cz³owiek schwyci³ go w swуj niedŸwiedzi uœcisk. — Wrуci³eœ! — krzykn¹³ radoœnie. — No… tak — zgodzi³ siк Eldridge. Widzia³, ¿e coraz wiкcej ludzi zbiega na pla¿к. Nale¿eli do jakiejœ urodziwej rasy. Wszyscy mк¿czyŸni byli wysocy i opaleni, kobiety zaœ szczup³e i ³adne. Wygl¹dali na ludzi, ktуrych chcia³oby siк mieж za s¹siadуw. — Przywioz³eœ? — spyta³ jakiœ starszy cz³owiek, dysz¹c po biegu. — Co? — Nasiona marchwi. Obieca³eœ, ¿e je przywieziesz. I ziemniaki. Eldridge siкgn¹³ do kieszeni. — S¹ tutaj — oznajmi³. — Dziкki. Czy naprawdк s¹dzisz, ¿e bкd¹ ros³y w tym klimacie? Mo¿e powinniœmy skonstruowaж… — PуŸniej, pуŸniej — przerwa³ mu potк¿ny mк¿czyzna. — Musisz byж zmкczony — powiedzia³ do Eldridge’a. Thomas powrуci³ myœl¹ do wszystkiego, co zdarzy³o siк od czasu, gdy obudzi³ siк ze snu, jeszcze w tysi¹c dziewiкжset piкжdziesi¹tym czwartym roku. Z subiektywnego punktu widzenia min¹³ mniej wiкcej jeden dzieс, ale zawiera³ on w sobie tysi¹ce lat podrу¿y przez czas tam i z powrotem, i pe³en by³ aresztowaс, ucieczek, niebezpieczeсstw oraz zadziwiaj¹cych zagadek. — Tak, jestem zmкczony — przyzna³. — Bardzo. — Pewnie chcia³byœ teraz wrуciж do swojego domu? — Mojego w³asnego domu? — Oczywiœcie. Do tego, ktуry sam zbudowa³eœ, z widokiem na lagunк. Nie pamiкtasz? Eldridge uœmiechn¹³ siк s³abo i przecz¹co pokrкci³ g³ow¹. — On nie pamiкta! — wykrzykn¹³ mк¿czyzna. — Nie pamiкtasz naszych gier w szachy? — spyta³ inny cz³owiek. — Naszych wypraw rybackich? — wtr¹ci³ jakiœ ch³opiec. — Piknikуw i œwi¹t? — Taсcуw? — ¯eglowania? W odpowiedzi na ka¿de z tych pe³nych niepokoju pytaс Eldridge mуg³ tylko krкciж przecz¹co g³ow¹. — Wszystko to zdarzy³o siк, zanim powrуci³eœ do swego rodzinnego czasu — powiedzia³ potк¿ny mк¿czyzna. — Wrуci³em? — spyta³ Eldridge. To by³o wszystko, czego zawsze pragn¹³. Spokуj, zadowolenie, ciep³y klimat, poczciwi s¹siedzi. Pod koszul¹ czu³ ciк¿ar worka, ktуry tutaj przywiуz³. Dobry Bo¿e, nikt przy zdrowych zmys³ach nie opuœci³by nigdy miejsca takiego, jak to! Przy tej okazji nasuwa³o siк wiкc istotne pytanie: „Dlaczego st¹d wyruszy³em?” — Musisz to pamiкtaж! — wykrzykn¹³ potк¿ny mк¿czyzna. — Obawiam siк, ¿e nie. Z t³umu wy³oni³a siк smuk³a jasnow³osa dziewczyna. — Naprawdк nie pamiкtasz, jak wrуci³eœ po mnie? Eldridge przyjrza³ siк jej. — Ty musisz byж cуrk¹ Beckera — powiedzia³. — Dziewczyn¹, ktуra by³a zarкczona z Morgelem. T¹, ktуr¹ porwa³em. — Morgel jedynie s¹dzi³, ¿e jest ze mn¹ zarкczony — oznajmi³a. — A ty mnie nie porwa³eœ. Przyby³am tu z w³asnej woli. — Ach tak, rozumiem — odpowiedzia³ Eldridge, czuj¹c siк jak idiota. — To znaczy s¹dzк, ¿e rozumiem. Ten, tego… mi³o, ¿e ciк widzк — dokoсczy³ g³upawo. — Nie musisz byж a¿ tak oficjalny — stwierdzi³a dziewczyna. — Poza wszystkim innym, jesteœmy w koсcu ma³¿eсstwem. A ty na pewno przywioz³eœ mi lusterko, prawda? Teraz wszystkie elementy uk³adanki zosta³y ju¿ skompletowane. Eldridge uœmiechn¹³ siк, wyj¹³ lusterko, poda³ je dziewczynie, po czym wrкczy³ worek potк¿nemu mк¿czyŸnie. M³oda dama, wyraŸnie wniebowziкta, zaczк³a robiж ze swoimi brwiami rzeczy, ktуre zwykle czyni¹ kobiety, gdy widz¹ swoje odbicie w lustrze. — ChodŸmy do domu, kochanie — powiedzia³a do Eldridge’a. Nie zna³ jej imienia, ale bardzo mu siк spodoba³a. By³o to zreszt¹ zupe³nie naturalne. — Obawiam siк, ¿e akurat teraz nie mogк — odpowiedzia³, patrz¹c na zegarek. Pу³ godziny od chwili jego pojawienia siк tutaj niemal ju¿ minк³o. — Wczeœniej muszк jeszcze coœ za³atwiж. Ale wrуcк dos³ownie za chwilkк. Uœmiechnк³a siк promiennie. — Nie bкdк siк denerwowaж — stwierdzi³a. — Wczeœniej powiedzia³eœ, ¿e wrуcisz, i wrуci³eœ. I przywioz³eœ lusterka, nasiona i ziemniaki, tak jak obieca³eœ. Poca³owa³a go. Eldridge uœcisn¹³ d³onie wszystkim stoj¹cym wokу³ niego. Symbolizowa³o to w jakimœ sensie pe³ny cykl rozumowania, jakie zastosowa³ Alfredex, by obaliж g³upi pomys³, zak³adaj¹cy istnienie paradoksуw czasowych. Dobrze znana Eldridge’owi ciemnoœж poch³onк³a go, gdy ponownie nacisn¹³ w³¹cznik przenoœnika. W tym samym momencie przesta³ byж drugim Eldridge’em. Od tej chwili sta³ siк po prostu Eldridge’em i wiedzia³ ju¿ dok³adnie, co powinien czyniж oraz czego potrzebowa³, by osi¹gn¹ж swуj cel. Celem tym by³a ta w³aœnie dziewczyna, ktуr¹ tu spotka³, nie ulega³o bowiem w¹tpliwoœci, ¿e przyby³ po to, by spкdziж z ni¹ ca³e ¿ycie w spokoju i zadowoleniu, wœrуd poczciwych s¹siadуw, ksi¹¿ek i muzyki. Wspaniale by³o pomyœleж, ¿e wszystko potoczy³o siк dok³adnie tak, jak to sobie wymarzy³. Czu³ teraz przywi¹zanie i wdziкcznoœж nawet dla Viglina i Alfredexa.
The Luckiest Man in the World NAJSZCZкœLIWSZY CZ³OWIEK NA œWIECIE Mam tu naprawdк wspania³e warunki. Musicie jednak pamiкtaж, i¿ jestem szczкœciarzem. Tylko bowiem szczкœliwy przypadek sprawi³, ¿e zosta³em wys³any na Patagoniк. Rozumiecie, nie chodzi³o tu o jakieœ szczegуlne zabiegi z mojej strony ani te¿ o zdolnoœci. Jestem ca³kiem niez³ym meteorologiem, ale mogli wys³aж jeszcze lepszego. Mia³em po prostu niezwyk³y fart, polegaj¹cy na tym, ¿e znalaz³em siк o w³aœciwych porach we w³aœciwych miejscach. Dodatkowym aspektem tej sprawy jest niewiarygodny zbieg okolicznoœci, dziкki ktуremu armia wyposa¿y³a moj¹ stacjк we wszystkie, najmniejsze nawet przyrz¹dy znane ludzkoœci. Oczywiœcie nie by³y one przeznaczone wy³¹cznie dla mnie. Wojsko planowa³o za³o¿enie tutaj swojej bazy. Zgromadzili ca³y ekwipunek, a potem musieli zarzuciж realizacjк tego projektu. Mimo to wysy³a³em im swoje prognozy tak d³ugo, jak sobie tego ¿yczyli. Ale te urz¹dzenia! Nauka zawsze mnie zadziwia³a. Ja tak¿e mam w sobie coœ z naukowca, ale nie jestem naukowcem kreatywnym, a to ca³kiem coœ innego. Mуwisz, dajmy na to, do kreatywnego naukowca, ¿eby zrobi³ coœ, co jest niemo¿liwe do zrobienia, a on pracuje i za ka¿dym razem osi¹ga to, na czym mu zale¿y. To budzi wrкcz zabobonny lкk. Wydaje mi siк, ¿e pewnego dnia jakiœ genera³ musia³ powiedzieж do naukowcуw: — Ch³opaki, doskwiera nam dotkliwy brak specjalistуw, a nie mamy ich kim zast¹piж. Ich obowi¹zki trzeba bкdzie powierzyж ludziom, ktуrzy w wielu wypadkach mog¹ nie mieж najmniejszego doœwiadczenia. Czy nie moglibyœcie czegoœ wymyœliж, aby temu zaradziж? Naukowcy zaczкli na serio pracowaж nad tym problemem i stworzyli wszystkie te niewiarygodne ksi¹¿ki i urz¹dzenia. Na przyk³ad w zesz³ym tygodniu rozbola³ mnie z¹b. Pocz¹tkowo s¹dzi³em, ¿e to tylko przeziкbienie, poniewa¿ jest tutaj doœж zimno, nawet pomimo dzia³ania czynnych wulkanуw. Jednak okaza³o siк, ¿e to normalny bуl zкba. Wyj¹³em wiкc ze sk³adu aparat dentystyczny, zmontowa³em go, po czym przeczyta³em to, co nale¿a³o przeczytaж w sprawie jego u¿ycia. Zbada³em siк i sklasyfikowa³em z¹b, rodzaj bуlu i ubytek. Potem zrobi³em sobie zastrzyk znieczulaj¹cy, oczyœci³em z¹b i wype³ni³em dziurк. Dentyœci spкdzili ca³e lata, ucz¹c siк tego, co ja wykona³em pod presj¹ okolicznoœci w ci¹gu piкciu godzin. WeŸmy teraz jedzenie. Sta³em siк obrzydliwie t³usty, poniewa¿ nie mia³em nic innego do roboty, jak tylko wysy³aж prognozy pogody. Kiedy zaœ przesta³em to czyniж, zacz¹³em przygotowywaж sobie posi³ki, ktуrych mogliby mi pozazdroœciж najlepsi szefowie kuchni ca³ego œwiata. Gotowanie jest podobno sztuk¹, ale gdy tylko zajкli siк nim naukowcy, zrobili z niego prawdziw¹ dyscyplinк wiedzy. Przez wiele jeszcze stron mуg³bym kontynuowaж to wyliczanie dobrodziejstw nauki. Nie znajdк ju¿ zastosowania dla wiкkszoœci rzeczy, ktуre tu s¹, poniewa¿ zosta³em teraz sam. Jednak, dla przyk³adu, ka¿dy cz³owiek mуg³by staж siк kompetentnym prawnikiem prowadz¹cym w³asn¹ praktykк, korzystaj¹c z podrкcznikуw, jakie tu siк znajduj¹. S¹ tak u³o¿one, ¿e ka¿dy, kto ma choжby przeciкtn¹ inteligencjк, jest w stanie znaleŸж fragmenty, ktуre nale¿y opanowaж, by skutecznie broniж klienta w jakiejœ sprawie. Mуg³by te¿ nauczyж siк ich bez specjalnego zachodu. Nikt, jak dot¹d, nie prуbowa³ zaskar¿yж mnie przed s¹dem, poniewa¿ zawsze by³em szczкœciarzem. Mimo to chcia³bym, ¿eby ktoœ to zrobi³. Mam ochotк wyprуbowaж wszystkie te prawnicze kruczki. Budownictwo — to inna sprawa. Zaraz po przybyciu tutaj musia³em zamieszkaж w starym baraku. Jednak rozpakowa³em nieco tych wspania³ych maszyn budowlanych i znalaz³em materia³y, z u¿yciem ktуrych mуg³by poradziж sobie praktycznie ka¿dy. Zbudowa³em odporny na bomby, piкciopokojowy dom z wyk³adan¹ kafelkami ³azienk¹. Nie s¹ to, oczywiœcie, zwyk³e kafelki, jednak wygl¹daj¹ na prawdziwe, a ich po³o¿enie na œcianie jest zadziwiaj¹co proste. Obijanie ca³ych œcian wyk³adzin¹ tak¿e ³atwo idzie, gdy siк poczyta o tym w podrкcznikach. Nadzwyczaj zadziwi³o mnie przy tej robocie zak³adanie instalacji w moim domu. Wydawa³o mi siк to zawsze najbardziej skomplikowan¹ czynnoœci¹ pod s³oсcem, trudniejsz¹ nawet od medycyny czy stomatologii. Uda³o mi siк jednak zrobiж to bez ¿adnego k³opotu. Byж mo¿e, zgodnie z profesjonalnymi standardami, robota nie zosta³a wykonana idealnie, ale mnie to w zupe³noœci wystarczy³o. Dziкki zaœ ci¹gowi filtrуw, sterylizatorуw, osadnikуw, wzmacniaczy mam teraz wodк woln¹ od najmniejszych nawet zarazkуw. Ja sam zainstalowa³em te wszystkie urz¹dzenia! Czasami czujк siк tutaj samotny i jeœli o to chodzi, naukowcy niewiele mog¹ poradziж. Nie wymyœlili ¿adnych substytutуw towarzystwa dla samotnej osoby. Jednak, byж mo¿e, gdyby kreatywni naukowcy naprawdк solidnie siк do tego przy³o¿yli, wymyœliliby coœ choжby odrobinк lepszego od kompletnej samotnoœci dla odizolowanych od œwiata facetуw, takich jak ja. Nie ma tu w okolicy nawet ¿adnych Patagoсczykуw, z ktуrymi mуg³bym pogadaж. Ci nieliczni, ktуrzy przetrwali, udali siк na pomoc po tym, jak pojawi³y siк fale p³ywowe. Muzyka niewiele mi pomaga. Nie to, ¿ebym nale¿a³ do osуb, ktуre maj¹ coœ przeciwko samotnoœci. Byж mo¿e w³aœnie dlatego wys³ano mnie tutaj. B¹dŸ co b¹dŸ, chcia³bym, ¿eby ros³o tu trochк drzew. Malarstwo! Wœrуd swoich zajкж zapomnia³em wymieniж malarstwo! Ka¿dy wie, jaka to skomplikowana dziedzina sztuki. Trzeba znaж zasady perspektywy i odpowiedniej kreski, kolorуw i kompozycji, i Bуg jeden wie, czego jeszcze. Praktycznie rzecz bior¹c, trzeba byж geniuszem, ¿eby cokolwiek osi¹gn¹ж. A ja po prostu wybieram sobie odpowiednie pкdzle, rozpinam p³уtno na sztalugach i zabieram siк do malowania czegoœ, co akurat mi siк spodoba. Wszystko, co nale¿y zrobiж, jest w tej ksi¹¿ce. Wspania³e s¹ zw³aszcza olejne obrazy przedstawiaj¹ce tutejsze zachody s³oсca, ktуre namalowa³em. Mo¿na by je z powodzeniem wystawiж w jakiejœ galerii. Zarкczam wam, ¿e nigdy nie widzieliœcie takich zachodуw s³oсca! Te ogniste barwy, nieprawdopodobne wrкcz kszta³ty! To wszystko z powodu py³u, ktуry unosi siк w powietrzu. Tak¿e moje uszy miewaj¹ siк ju¿ lepiej. Czy¿ nie wspomina³em, ¿e jestem szczкœciarzem? Ju¿ na skutek pierwszej fali uderzeniowej popкka³y mi w nich bкbenki. Jednak aparat s³uchowy, ktуry noszк, jest tak ma³y, ¿e ledwie go widaж, a ja s³yszк z jego pomoc¹ lepiej ni¿ kiedykolwiek. W ten sposуb doszliœmy do tematu medycyny; trzeba stwierdziж, ¿e w ¿adnej innej dziedzinie nauka nie wykona³a swej roboty lepiej, ni¿ w tej w³aœnie. Ksi¹¿ka z tej dziedziny instruuje, jak post¹piж w ka¿dym praktycznie przypadku. Ja na przyk³ad dokona³em usuniкcia wyrostka samemu sobie, co jeszcze kilka lat temu wydawa³oby siк niemo¿liwe. Wystarczy³o, ¿e zaobserwowa³em symptomy, a potem post¹pi³em zgodnie z zaleceniami i wszystko zosta³o zrobione. Wyleczy³em siк z wszelkich mo¿liwych schorzeс, ale, oczywiœcie, nie mogк zaradziж chorobie popromiennej. Jednak nie jest to wina ksi¹¿ek. Chodzi po prostu o to, ¿e nikt nie jest w stanie nic poradziж na chorobк popromienn¹. Nawet gdyby znajdowali siк tu najwybitniejsi œwiatowi specjaliœci, i tak by siк z tym nie uporali. Naturalnie, gdyby na œwiecie pozostali jacyœ specjaliœci. Nie ma ¿adnej w¹tpliwoœci, ¿e nie przetrwali. W gruncie rzeczy nie jest tak Ÿle. Wiem, jak postкpowaж w przypadku tej choroby, wiкc nie odczuwam szczegуlnie bуlu. Nie oznacza to tak¿e, ¿e moje ¿yciowe szczкœcie siк skoсczy³o. Jest po prostu tak, ¿e skoсczy³a siк dobra passa wszystkich ludzi na Ziemi. Cу¿, kiedy przegl¹dam te kartki, nie wydaje mi siк, by by³o to jakieœ credo, czyli coœ, co zamierza³em po sobie pozostawiж. Przypuszczam, ¿e lepiej bкdzie, jeœli postudiujк trochк jeden z tych podrкcznikуw pisania. Wtedy bкdк wiedzia³, jak w odpowiedni sposуb powinienem napisaж wszystko, co mam do przekazania. Œciœle rzecz bior¹c, mam na myœli to, co s¹dzк o nauce i jak bardzo jestem jej wdziкczny. Mam teraz trzydzieœci dziewiкж lat. ¯yjк wiкc d³u¿ej ni¿ niemal wszyscy wokу³, nawet je¿eli jutro umrк. Sta³o siк tak dlatego, ¿e mia³em szczкœcie i przebywa³em we w³aœciwym czasie w odpowiednich miejscach. S¹dzк, ¿e nie bкdк zadawa³ sobie trudu z tym podrкcznikiem pisania, poniewa¿ i tak w okolicy nie ma nikogo, kto mуg³by przeczytaж manuskrypt. A jaki jest po¿ytek z pisarza bez czytelnikуw? Ju¿ fotografia wydaje siк bardziej interesuj¹ca. Poza tym muszк rozpakowaж nieco narzкdzi do kopania grobуw, zbudowaж mauzoleum i wyrzeŸbiж dla siebie kamieс nagrobny.
Hands Off £APY Z DALEKA! Detektor masy zainstalowany na statku rozb³ysn¹³ najpierw rу¿owym, a potem czerwonym blaskiem. Agee drzema³ w³aœnie przy urz¹dzeniach kontrolnych, czekaj¹c, a¿ Victor skoсczy robiж kolacjк. Teraz szybko podniуs³ wzrok. — Zbli¿amy siк do planety! — zawo³a³, przekrzykuj¹c syk uciekaj¹cego powietrza. Kapitan Barnett skin¹³ g³ow¹. Skoсczy³ w³aœnie formowaж gor¹c¹ ³atк i cisn¹³ j¹ na mocno zu¿yt¹ powierzchniк kad³uba „Si³acza”. Œwist uciekaj¹cego powietrza zamieni³ siк w niski jкk, jednak nie ucich³ zupe³nie. Praktycznie nigdy nie ucicha³. Gdy przyszed³ Barnett, planeta by³a ju¿ niemal ca³kowicie widoczna pod krawкdzi¹ tarczy niewielkiego, czerwonawego s³oсca. Po³yskiwa³a zielonkawo na tle doskona³ej czerni przestrzeni kosmicznej i wywo³a³a u obydwu obserwuj¹cych j¹ ludzi identyczn¹ myœl. Barnett pierwszy ubra³ tк myœl w s³owa. — Zastanawiam siк, czy jest na niej coœ, co warto by zabraж — powiedzia³. Agee z nadziej¹ uniуs³ posiwia³e brwi. Œledzili wzrokiem planetк od momentu, gdy automatyczne czujniki zaczк³y rejestrowaж jej obraz. Nigdy nie zaobserwowaliby tej planety, gdyby poprowadzili „Si³acza” wzd³u¿ linii po³udniowogalaktycznych pasatуw. Jednak policja Konfederacji stawa³a siк coraz liczniejsza na tym szlaku, a Barnett wola³ omijaж j¹ szerokim ³ukiem. „Si³acz” zarejestrowany by³ jako statek kupiecki, jednak jedyny ³adunek, ktуry mia³ na pok³adzie, sk³ada³ siк z kilku butelek niezwykle silnego kwasu, u¿ywanego zwykle do otwierania sejfуw, a tak¿e trzech bomb atomowych œredniej mocy. W³adze zwykle patrzy³y z niechкci¹ na dobra, znajduj¹ce siк w ³adowni statku, i prуbowa³y zawsze przymkn¹ж za³ogк pod jakimœ starym zarzutem — morderstwo na Lunie, drobne z³odziejstwo na Omedze, kradzie¿ z w³amaniem na Samii II. By³y to dawne, niemal zapomniane dziœ przestкpstwa, ktуre policja z ponurym uporem odgrzebywa³a spod zwa³уw niepamiкci. Na domiar z³ego „Si³acza” podziurawi³y jak rzeszoto najnowsze policyjne niszczyciele. Wyruszyli zatem zewn¹trzgalaktyczn¹ tras¹ do Nowych Aten, gdzie odkryto niedawno z³o¿a uranu. — Nie wygl¹da na to, ¿eby coœ takiego tam by³o — skomentowa³ Agee, obserwuj¹c krytycznie urz¹dzenia. — Rуwnie dobrze mo¿emy j¹ omin¹ж — stwierdzi³ Barnett. Odczyty okaza³y siк ma³o interesuj¹ce. Wynika³ z nich obraz mniejszej od Ziemi planety, nie zarejestrowanej w wykazach, nie posiadaj¹cej ¿adnej wartoœci u¿ytkowej z wyj¹tkiem zawieraj¹cej tlen atmosfery. Gdy przelatywali obok, nagle o¿y³y detektory metali ciк¿kich. — Tam na dole jest jakiœ towar! — stwierdzi³ Agee, interpretuj¹c naprкdce z³o¿one odczyty detektorуw. — Jest czysty. Bardzo czysty… i znajduje siк na powierzchni! Spojrza³ na Barnetta, ten skin¹³ g³ow¹. Statek skrкci³ w stronк planety. Od strony rufy nadszed³ Victor, ktуry wetkn¹³ na czubek swojej ogolonej g³owy ma³¹ we³nian¹ czapeczkк. Patrzy³ ponad ramieniem Barnetta, jak Agee sprowadza statek w dу³ po ciasnej spirali. Gdy znaleŸli siк w odleg³oœci oko³o kilometra od powierzchni, zobaczyli z³o¿e ciк¿kiego metalu. By³ to statek kosmiczny, ktуry spoczywa³ stoj¹c na rufie w naturalnym zag³кbieniu terenu. — To rzeczywiœcie zaczyna byж interesuj¹ce — powiedzia³ Barnett. Gestem poleci³ Agee’emu, by zbli¿y³ siк bardziej do zagadkowego znaleziska. Agee zgrabnie wyl¹dowa³. Przekroczy³ ju¿ doœж dawno wyznaczony dla pilotуw przymusowy wiek emerytalny, co jednak nie wp³ynк³o na jego spostrzegawczoœж i koordynacjк ruchуw. Barnett zainteresowa³ siк nim, gdy Agee by³ w tarapatach i bez grosza, po czym natychmiast przyj¹³ podstarza³ego pilota do pracy. Kapitan cieszy³ siк zawsze, gdy mуg³ komuœ pomуc, a przy tym by³o to dla niego wygodne i zapowiada³o spory profit. Obaj mieli podobny stosunek do w³asnoœci prywatnej, czasem jednak nie zgadzali siк co do metod jej zdobywania. Agee preferowa³ pewne skoki, Barnett zaœ przejawia³ wiкcej odwagi, ni¿ nale¿a³oby oczekiwaж po przedstawicielu relatywnie kruchego gatunku, jakim jest Homo sapiens. Ju¿ w pobli¿u powierzchni planety dostrzegli, ¿e dziwny statek jest wiкkszy od „Si³acza” i b³yszczy wrкcz nowoœci¹. Kszta³t jego kad³uba nie by³ jednak znajomy, podobnie jak znaki identyfikacyjne. Agee poszuka³ jakichœ wskazуwek w swojej obszernej pamiкci. — Wygl¹da trochк na robotк tych z Cefeusza — oznajmi³. — Tylko oni buduj¹ takie przysadziste jednostki. Wiecie, jesteœmy teraz dosyж daleko od uczкszczanych szlakуw. Ten statek mo¿e nawet w ogуle nie nale¿eж do Konfederacji. Victor gapi³ siк na pojazd, rozchylaj¹c ze zdziwienia swoje wydatne wargi. Westchn¹³ donoœnie. — To pewne jak jasna cholera, ¿e moglibyœmy skorzystaж z takiego statku, prawda, kapitanie? — spyta³. Uœmiech, ktуry zagoœci³ na twarzy Barnetta, przypomina³ szczelinк, pojawiaj¹c¹ siк nagle w granitowej skale. — Victor — odrzek³ — dziкki swojej naiwnoœci trafi³eœ w samo sedno. Oczywiœcie, ¿e moglibyœmy. Siadajmy wiкc na powierzchni i utnijmy sobie pogawкdkк z kapitanem. Przed zapiкciem pasуw Victor upewni³ siк, czy wszystkie pok³adowe blastery zamra¿aj¹ce s¹ ca³kowicie na³adowane. Znajduj¹c siк ju¿ na powierzchni, wystrzelili w atmosferк pomaraсczowo–zielon¹ flarк pertraktacyjn¹, ale nie doczekali siк odpowiedzi ze strony obcego statku. Atmosfera planety okaza³a siк po zbadaniu mo¿liwa do oddychania, a jej temperatura wynosi³a czterdzieœci stopni Celsjusza. Po odczekaniu kilku minut wyszli na zewn¹trz, schowawszy pod gуrn¹ czкœci¹ kombinezonуw gotowe do strza³u blastery. Przechodz¹c przez piкжdziesiкciometrowy odcinek pomiкdzy statkami, wszyscy mieli na twarzach wystudiowane, mi³e uœmiechy. Gdy znaleŸli siк przy samym pojeŸdzie, stwierdzili, ¿e jest on wspania³y. Jego lœni¹ca, srebrnoszara powierzchnia nie wydawa³a siк w najmniejszym stopniu naruszona uderzeniami meteorуw. Œluza powietrzna by³a otwarta i niski pomruk z wnкtrza œwiadczy³ o tym, ¿e generatory statku do³adowywa³y siк w³aœnie. — Czy jest ktoœ w domu? — krzykn¹³ Victor do wnкtrza œluzy. Jego g³os odbi³ siк wielokrotnym echem od œcian pustych pomieszczeс statku. Nie by³o odpowiedzi, rozlega³ siк jedynie cichy pomruk generatorуw i szelest trawy na rozci¹gaj¹cej siк wokу³ rуwninie. — Jak s¹dzicie, gdzie oni mogli pуjœж? — spyta³ Agee. — Mo¿e chcieli odetchn¹ж trochк œwie¿ym powietrzem — zasugerowa³ Barnett. — Nie przypuszczam, ¿eby spodziewali siк goœci. Victor usiad³ spokojnie na ziemi. Barnett i Agee zaczкli myszkowaж wokу³ podstawy statku, podziwiaj¹c wielkie otwory wylotowe jego silnikуw. — S¹dzisz, ¿e bкdziesz w stanie go pilotowaж? — spyta³ Barnett. — Dlaczegу¿ by nie? — odpowiedzia³ pytaniem Agee. — Po pierwsze, ma on najwyraŸniej konwencjonalny silnik. A systemy sterowania praktycznie siк nie licz¹ — wszystkie istoty oddychaj¹ce tlenem u¿ywaj¹ podobnych tablic kontrolnych. Rozszyfrowanie tego bкdzie dla mnie tylko kwesti¹ czasu. — Ktoœ nadchodzi! — krzykn¹³ Victor. Popкdzili z powrotem do œluzy. Mniej wiкcej trzysta metrуw od statku widoczny by³ dziewiczy las. Spomiкdzy drzew wy³oni³a siк w³aœnie jakaœ postaж, ktуra zmierza³a w kierunku ludzi. Agee i Victor rуwnoczeœnie wyci¹gnкli blastery. Dziкki swej lornetce Barnett dostrzeg³ prostok¹tny kszta³t tej niewielkiej postaci; mia³a ona wysokoœж oko³o szeœжdziesiкciu centymetrуw i szerokoœж mniej wiкcej trzydziestu. Gruboœж obcego wynosi³a nie wiкcej ni¿ piкж centymetrуw. Nie mia³ on g³owy. Barnett zmarszczy³ brwi. Nigdy jeszcze nie widzia³ prostok¹ta unosz¹cego siк swobodnie ponad kкpami wysokiej trawy. Wyregulowawszy ostroœж w swojej lornetce dostrzeg³ tak¿e, i¿ obcy by³ w niewielkim stopniu humanoidem. Mia³ mianowicie cztery koсczyny. Dwie z nich, niemal ukryte w trawie, s³u¿y³y mu do chodzenia, zaœ pozosta³e dwie stercza³y sztywno w powietrzu. Poœrodku tu³owia Barnett rozpozna³ z trudem dwoje maleсkich oczu oraz usta. Stwуr nie mia³ na sobie ¿adnego kombinezonu ani he³mu. — Cudacznie wygl¹da — wymamrota³ Agee, reguluj¹c szczerbinkк blastera. — Przypuszczam, ¿e jest sam? — zapyta³ po chwili. — Mam nadziejк — odrzek³ Barnett, wyci¹gaj¹c swуj blaster. — Odleg³oœж oko³o dwustu metrуw — poinformowa³ Agee unosz¹c broс. Potem skierowa³ wzrok na Barnetta. — Czy chce pan z nim wczeœniej porozmawiaж, kapitanie? — zapyta³. — A o czym tu mуwiж? — odpar³ tamten, uœmiechaj¹c siк leniwie. — Jednak podpuœжmy go trochк bli¿ej. Nie wolno nam chybiж. Agee skin¹³ g³ow¹ i zacz¹³ œledziж postaж obcego na swym celowniku. Kalen zatrzyma³ siк na tej opustosza³ej, niewielkiej planecie w nadziei na wydobycie — poprzez wysadzenie w powietrze — kilku ton erolu, minera³u bardzo cenionego przez Mabogian. Nie mia³ jednak szczкœcia. Bomba tetnitowa, dla ktуrej nie znalaz³ ¿adnego zastosowania, spoczywa³a wci¹¿ w torbie cia³a Kalena, obok znajduj¹cego siк tam zupe³nie przypadkowo j¹dra orzecha. Wygl¹da³o na to, ¿e bкdzie musia³ powrуciж na Mabog z balastem zamiast ³adunku cennego erolu. Dozna³ niemal szoku, gdy ujrza³ w pobli¿u swego statku inny, dziwacznie zwк¿aj¹cy siк ku koсcowi gwiazdolot. Nigdy nie przypuœci³by, ¿e na tym ma³ym, prawie martwym œwiecie spotka jakieœ inne istoty. A pasa¿erowie dziwnego pojazdu czekali przy œluzie jego w³asnego statku! Kalen dostrzeg³ od razu, ¿e w bardzo niewielkim stopniu przypominaj¹ oni Mabogjan. Co prawda do Zwi¹zku Mabogijskiego nale¿a³a bardzo przypominaj¹ca ich rasa, ale budowali oni zupe³nie inne statki kosmiczne. Intuicja podpowiada³a mu, ¿e ci obcy mog¹ byж reprezentantami wielkiej cywilizacji, ktуra, wedle nie sprawdzonych do tej pory pog³osek, mieszka³a gdzieœ na peryferiach Galaktyki. Skwapliwie pospieszy³ w ich kierunku. Dziwne, ale obcy nie zbli¿ali siк do niego. Dlaczego nie wyruszyli mu na spotkanie? Wiedzia³, ¿e go dostrzegli, poniewa¿ ich gуrne koсczyny skierowane by³y w jego stronк. Zacz¹³ przemieszczaж siк jeszcze szybciej, uœwiadamiaj¹c sobie, ¿e nie wie nic o ich obyczajach. Mia³ tylko nadziejк, ¿e nie praktykowali d³ugotrwa³ych, oficjalnych ceremonii. Godzina zaledwie, ktуr¹ spкdzi³ na powierzchni tej nieprzyjaznej planety, wyczerpa³a jego si³y. By³ g³odny i czu³ przemo¿n¹ potrzebк wejœcia pod prysznic… Coœ niezwykle zimnego wstrz¹snк³o nim, odrzucaj¹c do ty³u. Rozejrza³ siк wokу³ z lкkiem. Czy by³a to jakaœ nie rozpoznana przezeс do tej pory w³aœciwoœж tej planety? Ponownie ruszy³ do przodu. Przeszy³ go kolejny lodowaty piorun, zamra¿aj¹c zewnкtrzn¹ warstwк jego skуry. Sprawa robi³a siк powa¿na. Mabogianie nale¿eli do najbardziej odpornych ras w Galaktyce, ale i oni mieli swoje granice wytrzyma³oœci. Kalen ponownie rozejrza³ siк wokу³, poszukuj¹c Ÿrуd³a k³opotуw. Stwierdzi³, ¿e obcy do niego strzelaj¹! Przez chwilк jego centra myœlowe odmawia³y zaakceptowania oczywistego œwiadectwa zmys³уw. Kalen wiedzia³, czym jest morderstwo. Z przera¿eniem i oszo³omieniem obserwowa³ niegdyœ tк perwersjк, praktykowan¹ przez niektуre cofniкte w rozwoju gatunki zwierzкce. Poza tym istnia³y rуwnie¿ ksi¹¿ki z dziedziny psychopatologii, w ktуrych opisane by³y wszystkie przypadki morderstw z premedytacj¹, do jakich dosz³o w dziejach Mabogu. Jednak w najgorszych koszmarach nie przewidzia³, ¿e coœ takiego mo¿e kiedykolwiek zdarzyж siк jemu! Dos³ownie nie mуg³ w to uwierzyж. Trafi³a go nastкpna lodowata strza³a. Kalen sta³ nieruchomo, prуbuj¹c przekonaж samego siebie, ¿e dzieje siк to naprawdк. Nie mуg³ zrozumieж, w jaki sposуb stworzenia, posiadaj¹ce wystarczaj¹ce zdolnoœci, by kierowaж statkiem kosmicznym, mog³y byж rуwnoczeœnie zdolne do morderstwa. A poza tym oni przecie¿ nawet go nie znali! Gdy by³o ju¿ niemal za pуŸno na reakcjк, Kalen odwrуci³ siк gwa³townie i popкdzi³ w stronк lasu. Teraz ju¿ wszyscy trzej obcy strzelali do niego i trawa wokу³ pokrywa³a siк trzeszcz¹cym pod odnу¿ami szronem. Zewnкtrzna skуra Kalena by³a ju¿ tak¿e ca³kowicie zamro¿ona. Ch³уd nale¿a³ do zjawisk, do ktуrych cia³o Mabogian nie by³o przystosowane i lodowaty dreszcz wkrad³ siк ju¿ do jego wewnкtrznych organуw. Wci¹¿ jednak Kalen nie mуg³ uwierzyж w to, co siк dzia³o. Dotar³ do krawкdzi lasu, a dwa lodowe pioruny trafi³y go w chwili, gdy chowa³ siк za drzewo. Czu³, jak wewnкtrzne systemy regulacyjne prуbuj¹ mozolnie przywrуciж minimaln¹ temperaturк cia³a; odczuwaj¹c g³кboki ¿al z powodu tego, co siк sta³o, pogr¹¿y³ siк w ciemnoœci. — To jakiœ g³upi gatunek obcych — zauwa¿y³ Agee, chowaj¹c blaster do kabury. — G³upi, ale odporny — stwierdzi³ Barnett. — Jednak ¿adna oddychaj¹ca tlenem istota nie mo¿e wytrzymaж d³ugo pod ogniem blastera. Uœmiechn¹³ siк z dum¹ i poklepa³ srebrnoszary kad³ub statku. — Nazwiemy go „Si³acz II” — oznajmi³. — Trzykrotne „hura!” na czeœж kapitana! — wykrzykn¹³ z entuzjazmem Victor. — Darujcie sobie te wrzaski — skomentowa³ Barnett. — Musicie oszczкdzaж si³y, bo mamy jeszcze sporo roboty. Spojrza³ na niebo. — Zosta³o nam oko³o czterech godzin do zmierzchu. Victor, przetransportuj po¿ywienie, tlen i narzкdzia z „Si³acza I” i zabezpiecz jego reaktory. Ktуregoœ dnia wrуcimy i zabierzemy naszego staruszka. Chcк jednak, ¿ebyœmy wystartowali st¹d o zachodzie s³oсca. Victor popкdzi³ do ich dawnego statku. Barnett i Agee weszli na pok³ad „Si³acza II”. Tylna czкœж statku za³adowana by³a generatorami, silnikami, transformatorami, si³ownikami, zbiornikami paliwa i powietrza. Obok znajdowa³a siк olbrzymia ³adownia, ktуra zajmowa³a prawie ca³¹ drug¹ po³owк statku. Wype³nia³y j¹ orzechy wszelkich mo¿liwych kszta³tуw, rozmiarуw oraz barw, ktуrych wielkoœж waha³a siк od piкciu centymetrуw œrednicy do mniej wiкcej podwojonego rozmiaru ludzkiej g³owy. Taki rozk³ad pomieszczeс powodowa³, ¿e do wykorzystania pozostawa³y zaledwie dwie kabiny na dziobie statku. Pierwsza z nich musia³a byж najwyraŸniej kajut¹ dla za³ogi, poniewa¿ tu w³aœnie napotkali jedyn¹ na statku przestrzeс mieszkaln¹. W kompletnie pustym pomieszczeniu nie dostrzegli jednak ani koi, ani te¿ ¿adnych sto³уw czy foteli; by³a tu tylko g³adko wypolerowana metalowa pod³oga. W œcianach i suficie widnia³o kilka niewielkich otworуw, ktуrych przeznaczenia nie dawa³o siк jednak ³atwo odgadn¹ж. W pobli¿u, po³¹czona z tym pomieszczeniem, znajdowa³a siк kabina pilota. By³a bardzo ma³a; ledwie wystarcza³a, by pomieœciж jednego cz³owieka. Tablicк kontroln¹ pod ekranem obserwacyjnym ca³kowicie wype³nia³y rу¿ne instrumenty. — To wszystko twoje — oznajmi³ Barnett. — Przekonajmy siк, co uda ci siк z tym zrobiж. Agee skin¹³ g³ow¹, rozejrza³ siк w poszukiwaniu fotela, po czym przykucn¹³ przed tablic¹ kontroln¹. Zacz¹³ studiowaж sposуb rozmieszczenia na niej instrumentуw. W ci¹gu paru godzin Victor zdo³a³ przetransportowaж wszystkie ich zapasy na pok³ad „Si³acza II”. Agee wci¹¿ jeszcze nie dotkn¹³ ¿adnego z instrumentуw. Usi³owa³ skojarzyж sobie, ktуre podzespo³y statku kontrolowane s¹ przez poszczegуlne urz¹dzenia na tablicy, wnioskuj¹c na podstawie ich rozmieszczenia. Nie by³o to ³atwe, nawet gdyby przyj¹ж za³o¿enie, ¿e systemy nerwowe i schematy myœlenia obcych s¹ identyczne jak u ludzi. Czy suwak systemu wspomagania silnikуw zwiкksza³ porcjк energii, gdy przesuwa³o siк go od lewej do prawej? Je¿eli nie, oznacza³o to, ¿e Agee bкdzie musia³ oduczyж siк swoich dotychczasowych nawykуw manualnych podczas pilota¿u. Czy dla konstruktorуw statku kolor czerwony oznacza³ niebezpieczeсstwo? Je¿eli rzeczywiœcie tak by³o, to ten du¿y prze³¹cznik powinien s³u¿yж do pozbywania siк paliwa w sytuacji awaryjnej. Ale czerwieс mo¿e oznaczaж tak¿e wysok¹ temperaturк, a w takim wypadku prze³¹cznik kontrolowa³by turbulentny przep³yw energii. Zgodnie z wiedz¹, ktуr¹ posiada³, celem tego urz¹dzenia by³o wytworzenie w reaktorach atomowych dodatkowej energii na wypadek ataku wroga. Agee mia³ to wszystko na uwadze, studiuj¹c rozk³ad urz¹dzeс kontrolnych. Nie k³opota³ siк zbytnio ca³¹ sytuacj¹, po pierwsze dlatego, ¿e statki kosmiczne by³y na ogу³ twardymi sztukami, praktycznie niemo¿liwymi do zniszczenia od wewn¹trz. Po drugie zaœ Agee uwa¿a³, ¿e uda³o mu siк rozszyfrowaж g³уwny schemat tablicy. Do pomieszczenia pilota wsadzi³ g³owк Barnett, a zaintrygowany Victor dos³ownie wchodzi³ mu na plecy. — Jesteœ gotуw? — spyta³ ten pierwszy. Agee spojrza³ na nich znad tablicy. — S¹dzк, ¿e tak — odpar³. Dotkn¹³ lekko jednego ze wskaŸnikуw. — To musi kontrolowaж œluzy powietrzne — oznajmi³. Odwrуci³ w³¹cznik. Victor i Barnett, spoceni mimo ch³odu panuj¹cego w pomieszczeniu, czekali na to, co siк stanie. Us³yszeli delikatny dŸwiкk przemieszczania siк dobrze naoliwionego metalu. Œluzy zosta³y zamkniкte. Agee uœmiechn¹³ siк i dmuchn¹³ na szczкœcie w opuszki swoich palcуw. — Oto system kontroli atmosfery — powiedzia³, po czym przekrкci³ do oporu jeden z prze³¹cznikуw. Z sufitu zacz¹³ siк s¹czyж ¿у³ty dym. — Zanieczyszczenia w systemie — wymamrota³ Agee, prуbuj¹c wyregulowaж prze³¹cznik. Victor zakas³a³. — Wy³¹cz to! — powiedzia³ Barnett. Dym wlewa³ siк teraz do kabiny gкstymi strumieniami, niemal natychmiast wype³niaj¹c dwa niewielkie pomieszczenia. — Wy³¹cz to! — wrzasn¹³ kapitan. — Nie widzк go! — odkrzykn¹³ Agee. Rzuci³ siк w stronк prze³¹cznika, jednak chybi³ i uderzy³ d³oni¹ guzik, ktуry znajdowa³ siк pod nim. Generatory statku zaczк³y natychmiast wœciekle jкczeж. Po ca³ej tablicy roztaсczy³y siк b³кkitne iskierki, przeskakuj¹c nawet na œciany kabiny. Agee chwiejnym krokiem cofn¹³ siк od tablicy, po czym zemdla³. Victor by³ ju¿ przy drzwiach ³adowni i prуbowa³ rozbiж je, wal¹c w nie piкœciami. Barnett zakry³ d³oni¹ usta i popкdzi³ w stronк tablicy. Zacz¹³ gmeraж w poszukiwaniu prze³¹cznika, czuj¹c jak ca³y statek obraca siк wokу³ niego, przyprawiaj¹c go o md³oœci i zawroty g³owy. Victor upad³ na pok³ad, ostatkiem si³ uderzaj¹c wci¹¿ w drzwi ³adowni. Barnett na œlepo wali³ w tablicк rozdzielcz¹. Nagle generatory wy³¹czy³y siк. Po chwili Barnett poczu³ na twarzy ch³odny powiew. Przetar³ za³zawione oczy i podniуs³ wzrok, by zobaczyж, co siк sta³o. Jakimœ szczкœliwym trafem jedno z jego uderzeс w tablicк spowodowa³o zamkniкcie otworуw w suficie, odcinaj¹c dop³yw ¿у³tego gazu do kabiny. Rуwnie¿ przypadkowo Barnett otworzy³ œluzy i wype³niaj¹cy statek gaz zast¹pi³o ch³odne, nocne powietrze planety. Wkrуtce atmosfera statku nadawa³a siк do oddychania. Roztrzкsiony Victor z trudem podniуs³ siк na nogi, jednak Agee nie porusza³ siк. Barnett zrobi³ wiekowemu pilotowi sztuczne oddychanie, kln¹c po cichu w trakcie tej czynnoœci. W koсcu Ÿrenice Agee’ego poruszy³y siк, a jego klatka piersiowa zaczк³a unosiж siк i opadaж. Parк minut pуŸniej zdo³a³ ju¿ usi¹œж i, oszo³omiony, potrz¹sn¹³ g³ow¹. — Co to mog³o byж? — zapyta³ Victor. — Obawiam siк — odrzek³ Barnett — ¿e nasz przyjaciel uwa¿a³ to w³aœnie za nadaj¹c¹ siк do oddychania atmosferк. Agee potrz¹sn¹³ g³ow¹ z niedowierzaniem. — To niemo¿liwe, kapitanie — powiedzia³. — Przecie¿ tutaj, na planecie, ktуra ma tlen w atmosferze, spacerowa³ bez ¿adnego he³mu… — Potrzeby ¿ywych organizmуw w dziedzinie oddychania s¹ niezwykle zrу¿nicowane — zauwa¿y³ Barnett. — Powiedzmy sobie wprost: fizyczna struktura naszego przyjaciela rу¿ni siк znacznie od naszej. — To raczej niedobrze — stwierdzi³ Agee. Trzej mк¿czyŸni spojrzeli na siebie nawzajem. W ciszy, ktуra nast¹pi³a, us³yszeli odleg³y, z³owrу¿bny dŸwiкk. — Co to by³o?! — wrzasn¹³ Victor, wyszarpuj¹c blaster z kabury. — Zamknij siк! — krzykn¹³ Barnett. Wytк¿ali s³uch. Prуbuj¹c zidentyfikowaж ten dŸwiкk, Barnett czu³, jak w³osy na skуrze tylnej czкœci jego szyi staj¹ mu dкba. DŸwiкk dobiega³ z pewnej odleg³oœci. By³ to jakby odg³os metalu uderzaj¹cego w jakiœ niemetalowy przedmiot. Wyjrzeli przez œluzк. W s³abym ju¿ poblasku zachodz¹cego s³oсca dostrzegli, ¿e g³уwny w³az „Si³acza I” jest otwarty. DŸwiкk dociera³ ze œrodka statku. — To niemo¿liwe — odezwa³ siк Agee. — Blastery zamra¿aj¹ce… — …nie zabi³y go — dokoсczy³ za niego Barnett. — To Ÿle — mrukn¹³ Agee. — To bardzo Ÿle. Victor wci¹¿ mia³ w rкku swуj blaster. — Kapitanie, mуg³bym wrуciж t¹ sam¹ drog¹ i… Barnett potrz¹sn¹³ g³ow¹ przecz¹co. — Nie dopuœci³by ciк do œluzy nawet na odleg³oœж trzech metrуw. Nie, pozwуlcie mi pomyœleж… Czy na pok³adzie zosta³o coœ, czego on mуg³by u¿yж do zniszczenia statku? Na przyk³ad reaktory? — Zabra³em stamt¹d prкty paliwowe, kapitanie — stwierdzi³ Victor. — To dobrze. A wiкc nie zosta³o nic… — Kwas — przerwa³ Agee. — To silny œrodek. Ale nie s¹dzк, ¿eby za jego pomoc¹ mуg³ narobiж du¿o bigosu. — Nic nie zdzia³a — orzek³ Barnett. — Jesteœmy w tym statku i pozostaniemy tutaj. Ale musimy zaraz wystartowaж. Agee spojrza³ z obaw¹ na tablicк kontroln¹. Jeszcze pу³ godziny temu wydawa³o mu siк, ¿e prawie rozumie, jak ona funkcjonuje. Teraz zaœ jawi³a mu siк przebiegle skonstruowan¹, œmierteln¹ pu³apk¹, ktуrej niewidoczne przewody maj¹ na celu sianie wokу³ zniszczenia. By³a to pu³apka zastawiona nieœwiadomie. Jednak statek kosmiczny, oprуcz tego, ¿e przenosi swoich pasa¿erуw w przestrzeni, musi zapewniaж im warunki do ¿ycia. Urz¹dzenia kontrolne by³y zatem przystosowane do odtwarzania warunkуw ¿yciowych obcego i zaspokajania jego potrzeb. To zaœ mog³o mieж dla nich fatalne skutki. — Bardzo chcia³bym wiedzieж, z jakiego rodzaju planety on przyby³ — westchn¹³ ¿a³oœnie Agee. Gdyby znali naturalne otoczenie obcego, mogliby przewidzieж, co zrobi statek. Tymczasem wszystko, co wiedzieli — to tylko fakt, i¿ oddycha³ truj¹cym ¿у³tym gazem. — Poradzimy sobie — stwierdzi³ Barnett, jednak bez wiкkszego przekonania. — Po prostu daj kopa silnikom i zostawmy wszystko swojemu biegowi. Agee odwrуci³ siк ku instrumentom kontrolnym. Barnett da³by wiele za to, ¿eby wiedzieж, co zamierza zrobiж teraz obcy. Patrzy³ na ledwo widoczny w pу³mroku kad³ub swego statku i s³ucha³ zagadkowego odg³osu metalu uderzaj¹cego o jakiœ inny przedmiot. Kalen by³ zaskoczony tym, ¿e wci¹¿ jeszcze ¿y³. Wœrуd jego ludu kr¹¿y³o jednak powiedzenie: „Albo Mabogianin zostaje zabity od razu, albo wcale”. A on, jak dot¹d, nie zosta³ zabity. Usiad³ z trudem i opar³ siк o drzewo. Pojedyncze czerwone s³oсce tego uk³adu wisia³o ju¿ nisko nad horyzontem, zaœ Kalena otacza³y sk³кbione wyziewy truj¹cego tlenu. Natychmiast sprawdzi³ swуj system oddechowy i odkry³ z ulg¹, ¿e jego p³uca s¹ starannie uszczelnione. ¯yciodajne ¿у³te powietrze, jakkolwiek zanieczyszczone od d³ugiego u¿ytkowania, wci¹¿ podtrzymywa³o go przy ¿yciu. Nie by³ jednak zbyt dobrze zorientowany, co dzieje siк wokу³. W odleg³oœci kilkuset metrуw od niego spoczywa³ spokojnie jego pojazd. S³abn¹cy czerwonawy poblask s³oсca igra³ na jego kad³ubie i przez chwilк Kalenowi wydawa³o siк, ¿e w okolicy nie ma ju¿ obcych. To, co siк wydarzy³o, by³o tylko z³udzeniem i teraz bкdzie mуg³ po prostu powrуciж do swego statku… W tej chwili zobaczy³ jak jeden z obcych, ob³adowany rу¿norakimi dobrami, wkracza do jego kosmolotu. Po krуtkiej chwili zamknк³y siк œluzy powietrzne. Niestety, to wszystko by³o prawd¹. Musia³ gwa³townie wrуciж do ponurej rzeczywistoœci. Bardzo potrzebowa³ po¿ywienia i powietrza. Jego pow³oka zewnкtrzna by³a sucha i popкkana; wymaga³a natychmiastowego od¿ywczego czyszczenia. Jednak po¿ywienie, powietrze i oczyszczacze znajdowa³y siк na utraconym statku. Wszystko co mia³ — by³ to jeden jedyny orzech oraz bomba tetnitowa, spoczywaj¹ca w torbie jego cia³a. Gdyby uda³o mu siк otworzyж i zjeœж orzech, mуg³by odzyskaж nieco si³y. Jednak w jaki sposуb zgnieœж skorupк? Wyda³o mu siк szokuj¹ce, w jak olbrzymim stopniu zale¿a³ od rу¿nego rodzaju urz¹dzeс! Bкdzie musia³ znaleŸж sposуb na wykonanie najzwyklejszych codziennych czynnoœci, ktуre jego statek spe³nia³ automatycznie, nawet bez kieruj¹cego urz¹dzeniami operatora. Kalen zwrуci³ uwagк na fakt, ¿e obcy najwyraŸniej opuœcili swуj w³asny statek. Dlaczego…? W sumie nie mia³o to znaczenia. Tu, na otwartej rуwninie, Kalen nie doczeka³by œwitu. Jedyna szansa, by przetrwaж, znajdowa³a siк na pok³adzie ich statku. Zacz¹³ powoli pe³zn¹ж wœrуd traw, zatrzymuj¹c siк jedynie wtedy, gdy ogarnia³a go fala zawrotуw g³owy. Stara³ siк bez przerwy mieж na oku swуj statek. Gdyby obcy odnaleŸli go teraz, by³by zgubiony. Po nieskoсczonym, jak mu siк wydawa³o, okresie czo³gania siк, dotar³ do ich statku i wœlizn¹³ siк do œrodka. Œwita³o. Jednak nawet w zamglonym œwietle brzasku Kalen zdo³a³ dojrzeж, ¿e statek jest stary. Œciany, zbyt cienkie, najwyraŸniej wielokrotnie ³atano. Wszystko wokу³ œwiadczy³o o d³ugotrwa³ej, nadmiernej eksploatacji. Teraz by³ w stanie zrozumieж, dlaczego chcieli przej¹ж jego pojazd. Ogarnк³a go kolejna fala md³oœci. To jego cia³o domaga³o siк natychmiastowej opieki. Pierwszym problemem wydawa³o siк po¿ywienie. Wysun¹³ orzech sednowy z kieszeni swego cia³a. By³ okr¹g³y, mia³ œrednicк prawie dziesiкciu centymetrуw, a jego twarda skorupa mia³a gruboœж niemal dwucentymetrow¹. Orzechy tego gatunku stanowi³y g³уwny sk³adnik diety mabogjjskich astronautуw. Zawiera³y mnуstwo wartoœci od¿ywczych i z powodu swej szczelnoœci mog³y byж przechowywane przez nieskoсczenie d³ugi czas. Opar³ orzech o œcianк, znalaz³ stalowy prкt i trzasn¹³ nim w skorupк. Prкt wyda³ g³uchy dŸwiкk, przypominaj¹cy uderzenie w bкben. Orzech pozosta³ nienaruszony. Kalen zastanawia³ siк, czy obcy mog¹ us³yszeж ten odg³os. Wiedzia³ jednak, ¿e bкdzie musia³ zaryzykowaж. Usadowiwszy siк na pod³odze, zacz¹³ waliж prкtem jak cepem. Po piкtnastu minutach by³ kompletnie wyczerpany, a prкt zgi¹³ siк niemal o dziewiкжdziesi¹t stopni. Orzech by³ nie uszkodzony. Okaza³o siк, ¿e Kalen nie mo¿e otworzyж orzecha bez roz³upywacza, ktуry nale¿a³ do standardowego wyposa¿enia ka¿dego mabogijskiego statku. Nikt nigdy nie pomyœla³ nawet, ¿e orzechy mo¿na otwieraж w jakiœ inny sposуb. By³ to przera¿aj¹cy dowуd jego bezradnoœci. Chcia³ unieœж prкt, by uderzyж nim jeszcze raz, jednak stwierdzi³, ¿e sztywniej¹ mu koсczyny. Odrzuci³ wiкc narzкdzie i zbada³ stan swego cia³a. Sztywniej¹ca zewnкtrzna skуra krкpowa³a ruchy. Twardnia³a stopniowo, przemieniaj¹c siк powoli w nieprzenikliw¹, zrogowacia³¹ warstwк. Kalen wiedzia³, ¿e gdy proces twardnienia siк skoсczy, zostanie ca³kowicie unieruchomiony. Zamro¿ony w pozycji siedz¹cej lub stoj¹cej pozostanie tak, a¿ do chwili œmierci przez uduszenie. Zwalczy³ ogarniaj¹ce go przera¿enie i sprуbowa³ myœleж. Niezw³ocznie musia³ poddaж swoj¹ skуrк niezbкdnym zabiegom. By³o to znacznie wa¿niejsze ni¿ po¿ywienie. Na pok³adzie swego statku mуg³by wyk¹paж siк, zmiкkczyж skуrк i w razie potrzeby poddaж j¹ leczeniu. Mia³ jednak w¹tpliwoœci, czy obcy mieli w swoim kosmolocie niezbкdne do tego oczyszczacze. W tej sytuacji jedynym rozwi¹zaniem pozostawa³o oderwanie tej zewnкtrznej skorupy. Nastкpna warstwa skуry pozosta³aby przez kilka dni niezmiernie krucha i wra¿liwa, ale w koсcu Kalen mуg³by poruszaж siк bez przeszkуd. Sztywniej¹cymi koсczynami podj¹³ poszukiwanie zmieniacza. Okaza³o siк jednak, ¿e obcy nie posiadali na swoim statku nawet tego podstawowego urz¹dzenia. Kalen mуg³ wci¹¿ liczyж tylko na samego siebie. Podniуs³ stalowy prкt, wygi¹³ go, robi¹c z niego hak i pod³o¿y³ jego ostrze pod fa³dк swej zewnкtrznej pow³oki. U¿ywaj¹c ca³ej si³y, szarpn¹³ prкt do gуry. Skуra nie podda³a siк jednak. Ka³en, nie rezygnuj¹c, zaklinowa³ siк pomiкdzy generatorem a œcian¹ i pod³o¿y³ dr¹¿ek w inny sposуb. Jednak jego ramiona okaza³y siк zbyt krуtkie, by mуg³ osi¹gn¹ж efekt dŸwigni, zaœ twarda skуra uparcie nie dawa³a siк poruszyж. Bez ¿adnego skutku wyprуbowa³ chyba z tuzin innych pozycji. Musia³ przyznaж, ¿e bez pomocy odpowiedniego mechanizmu nie bкdzie w stanie zaprzeж siк wystarczaj¹co mocno. Wyczerpany, odrzuci³ metalowy prкt. Nie mуg³ zrobiж nic, kompletnie nic. Potem przypomnia³ sobie o bombie tetnitowej w kieszeni swego cia³a. Prymitywna czкœж jego umys³u, z ktуrej istnienia dotychczas nie zdawa³ sobie sprawy, podpowiedzia³a mu, ¿e jest proste wyjœcie z tej matni. Korzystaj¹c z nieuwagi obcych mуg³by pod³o¿yж bombк pod kad³ub swego statku. S³aby ³adunek wyrzuci³by statek w powietrze na wysokoœж zaledwie piкciu — dziesiкciu metrуw, nie niszcz¹c kosmolotu. Niew¹tpliwie jednak wszyscy obcy zostaliby wуwczas zabici. Kalen by³ przera¿ony. Jak w ogуle mуg³ pomyœleж o czymœ takim?! Mabogijska etyka, zakorzeniona w ka¿dym, najmniejszym nawet w³уknie jego cia³a, stanowczo zakazywa³a odbierania ¿ycia jakiejkolwiek istocie inteligentnej, bez wzglкdu na motywacjк tego czynu. Dos³ownie nic nie mog³o tego usprawiedliwiж. — Jednak czy nie by³oby to w jakiœ sposуb uzasadnione? — szepta³ ten prostak w jego wnкtrzu. — Ci obcy s¹ chorzy, zara¿eni bakcylem mordu. Pozbycie siк ich by³oby przys³ug¹ dla Wszechœwiata, zaœ jemu, Kalenowi, pomog³oby jedynie przy okazji. Nie nale¿y myœleж o tym jako o morderstwie. Nale¿a³oby to nazwaж raczej uzasadnion¹ eksterminacj¹. Wyj¹³ bombк tetnitow¹ z kieszeni swego cia³a, a potem gwa³townym ruchem schowa³ j¹. — Nie! — powiedzia³ sam do siebie, jednak z mniejszym ju¿ przekonaniem. Powoli traci³ zdolnoœж logicznego myœlenia. Na chwiej¹cych siк, bezw³adnych niemal koсczynach zacz¹³ przeszukiwaж statek obcych w poszukiwaniu czegoœ, co mog³oby uratowaж mu ¿ycie. Agee siedzia³ skulony w kabinie pilota, ze zmкczeniem oznaczaj¹c poszczegуlne prze³¹czniki na tablicy kontrolnej przy pomocy niezmywalnego o³уwka. P³uca wci¹¿ go bola³y; pracowa³ przez ca³¹ noc. Na zewn¹trz by³ teraz ponury, szary œwit, a wokу³ kad³uba „Si³acza II” szala³ œwiszcz¹c ch³odny wiatr. Statek kosmiczny by³ oœwietlony, ale nie ogrzewany, poniewa¿ Agee ba³ siк dotykaж prze³¹cznikуw zmiany temperatury. Do pomieszczenia za³ogi wkroczy³ Victor, uginaj¹c siк pod ciк¿arem pojemnika do przenoszenia ³adunkуw. — Barnett? — zawo³a³ Agee. — Ju¿ idzie — odpowiedzia³ Victor. Kapitan ¿yczy³ sobie, ¿eby ca³y ekwipunek znajdowa³ siк w pobli¿u nich, na wypadek gdyby musieli szybko coœ z niego wydostaж. Pomieszczenie dla za³ogi okaza³o siк jednak zbyt ma³e i wykorzystali ju¿ prawie ca³¹ jego przestrzeс. Rozgl¹daj¹c siк wokу³ w poszukiwaniu choжby skrawka miejsca, by po³o¿yж pojemnik, Victor dostrzeg³ drzwiczki w jednej ze œcian. Nacisn¹³ znajduj¹cy siк przy nich guzik i drzwiczki wsunк³y siк g³adko w sufit, ods³aniaj¹c wnкkк wielkoœci mniej wiкcej szafy na ubrania. Victor zdecydowa³, ¿e bкdzie to idealne miejsce na przechowanie baga¿u. Ignoruj¹c pokruszone czerwone ³upiny na pod³odze, w³o¿y³ pojemnik do œrodka. Sufit malutkiego pokoiku zacz¹³ siк natychmiast opuszczaж. Victor wyda³ z siebie wrzask s³yszalny na ca³ym statku. Podskoczy³ w gуrк… i r¹bn¹³ g³ow¹ w strop pomieszczenia. Og³uszony, upad³ twarz¹ na pod³ogк „szafy”. Agee wybieg³ z kabiny pilota; w tym samym momencie do kajuty dla za³ogi wpad³ sprintem Barnettt. Schwyci³ Victora za nogi i sprуbowa³ wyci¹gn¹ж go z wnкki, ale jego podw³adny okaza³ siк zbyt ciк¿ki, kapitan zaœ nie mуg³ zaprzeж siк odpowiednio na g³adkiej metalowej pod³odze. Przejawiaj¹c rzadk¹ przytomnoœж umys³u, Agee b³yskawicznie postawi³ na sztorc pojemnik we wnкtrzu pokoiku. Sufit zatrzyma³ siк na chwilк. Barnett i Agee zaczкli wspуlnie ci¹gn¹ж Victora; zdo³ali go wydostaж w ostatnim momencie. Ciк¿ki pojemnik pкk³ i dos³ownie w tej samej chwili zosta³ zmia¿d¿ony niczym kawa³ek drzewa balsa. Sufit niewielkiego pomieszczenia, opuszczaj¹c siк po dobrze naoliwionej prowadnicy, zgniуt³ pojemnik do gruboœci dziesiкciu centymetrуw. Potem jego przek³adnie trzasnк³y cicho i bez najmniejszego dŸwiкku powrуci³ na poprzednie miejsce. Victor usiad³ i zacz¹³ trzeж guza na g³owie. — Kapitanie — zapyta³ p³aczliwie — czy nie moglibyœmy wrуciж do naszego w³asnego statku? Agee rуwnie¿ sceptycznie ocenia³ szansк ich przedsiкwziкcia. Spojrza³ na œmiertelnie niebezpieczny ma³y pokoik, znуw przypominaj¹cy szafkк, na pod³odze ktуrej znajdowa³y siк pokruszone czerwone skorupy. — Wygl¹da na to, ¿e statek rzeczywiœcie przynosi nieszczкœcie — powiedzia³ ze zmartwieniem. — Mo¿e Victor ma racjк… — Chcecie go porzuciж? — spyta³ Barnett. Agee, zwijaj¹c siк ze wstydu, skin¹³ g³ow¹. — Problem polega na tym — powiedzia³, nie patrz¹c na Barnetta — ¿e nie mamy pojкcia, co nas tu za chwilк spotka. To po prostu zbyt ryzykowne, kapitanie. — Czy zdajecie sobie sprawк, z czego chcecie zrezygnowaж? — sprzeciwi³ siк Barnett. — Sam kad³ub tego statku wart jest fortunк. A czy przyjrzeliœcie siк jego silnikom? Nic, co znamy na Ziemi, nie by³oby w stanie powstrzymaж tego kosmolotu. Mуg³by po prostu przebiж siк przez planetк i wydostaж po jej drugiej stronie bez najmniejszego zadrapania na farbie kad³uba. A wy chcecie z niego zrezygnowaж! — Nie bкdzie wiele wart, je¿eli nas zabije — zaoponowa³ Agee. Victor skinieniem g³owy wyrazi³ poparcie. Barnett przygl¹da³ im siк przez chwilк. — Teraz pos³uchajcie mnie uwa¿nie — oznajmi³. — Nie porzucimy tego statku. On nie przynosi pecha. Jest po prostu obcy i pe³en nieznanych urz¹dzeс. Wszystko, co musimy zrobiж, to po prostu w miarк mo¿liwoœci trzymaж ³apy z dala od nich, dopуki nie dotrzemy do kosmoportu. Zrozumiano?! Agee chcia³ powiedzieж coœ o szafkach, ktуre zmieniaj¹ siк w prasy hydrauliczne; nie stanowi³o to zbyt dobrej prognozy na przysz³oœж. Jednak spojrzawszy na twarz Barnetta, zrezygnowa³. — Czy oznaczy³eœ ju¿ prze³¹czniki na tablicy kontrolnej? — Zosta³o mi jeszcze tylko kilka — odpowiedzia³ Agee. — Dobrze. Skoсcz i umуwimy siк, ¿e bкdziemy dotykaж tylko tych w³aœnie prze³¹cznikуw. Jeœli zostawimy resztк statku w spokoju, to i on zostawi nas w spokoju. Nic nam siк nie stanie, jeœli tylko bкdziemy trzymaж ³apy z daleka od wszystkiego, czego nie znamy. Barnett otar³ pot z twarzy, opar³ siк o œcianк i rozpi¹³ swoj¹ kurtkк. Ze œciany po obu jego bokach wy³oni³y siк natychmiast dwie metalowe obejmy, ktуre uwiкzi³y go na wysokoœci brzucha i talii. Barnett patrzy³ na nie przez chwilк z zaskoczeniem, po czym, u¿ywaj¹c ca³ej si³y, rzuci³ siк w przуd. Jednak obejmy nie ustкpowa³y. W œcianie rozleg³o siк specyficzne trzeszczenie i wy³oni³o siк z niej cienkie druciane w³уkienko. Dotknк³o szacuj¹co kurtki Barnetta, po czym wycofa³o siк do wnкtrza. Agee i Victor patrzyli bezradnie. — Wy³¹czcie to — powiedzia³ Barnett z napiкciem. Agee popкdzi³ do kabiny pilota. Victor wci¹¿ gapi³ siк na Barnetta. W tym momencie ze œciany wysunк³o siк metalowe ramiк, zakoсczone b³yszcz¹cym, prawie dziesiкciocentymetrowym ostrzem. — Zatrzymajcie to! — wrzasn¹³ Barnett. Victor ockn¹³ siк. Podbieg³ i sprуbowa³ wyrwaж wysiкgnik. Ramiк obrуci³o siк o trzysta szeœжdziesi¹t stopni i Victor, zataczaj¹c siк, wpad³ na przeciwleg³¹ œcianк. Nу¿ z chirurgiczn¹ precyzj¹ przeci¹³ kurtkк Barnetta od pasa w gуrк, nie dotykaj¹c nawet koszuli, ktуra by³a pod spodem. Potem wysiкgnik znikn¹³ z pola widzenia. Agee t³uk³ teraz w prze³¹czniki na tablicy kontrolnej; generatory statku jкcza³y, œluzy otwiera³y siк i zamyka³y, stabilizatory wykrzywia³y siк we wszelkich mo¿liwych po³o¿eniach, œwiat³a migota³y. Jednak nie mia³o to najmniejszego wp³ywu na mechanizm, ktуry wiкzi³ Barnetta. Cienki drucik ponownie wkroczy³ do akcji. Dotkn¹³ koszuli Barnetta i zatrzyma³ siк na chwilк. Mechanizm w œcianie zacz¹³ alarmuj¹co œwiergotaж. Drucik ponownie dotkn¹³ koszuli kapitana, tak jakby nie by³ pewien, co w tej sytuacji ma zrobiж. — Nie mogк tego wy³¹czyж! To musi byж w pe³ni automatyczne! — wrzasn¹³ Agee ze sterowni. Drucik powrуci³ do œciany. W momencie gdy znika³, ponownie wy³oni³o siк z niej ostrze. Mniej wiкcej w tej chwili Victor zdo³a³ zlokalizowaж ciк¿ki klucz maszynowy. Przemierzy³ pкdem pomieszczenie, rozbuja³ klucz i uderzy³, o ma³y w³os nie trafiaj¹c Barnetta w g³owк. Na wysiкgniku nie pojawi³o siк nawet najmniejsze wklкœniкcie. Ostrze spokojnie przeciк³o wzd³u¿ koszulк Barnetta, obna¿aj¹c go do pasa. Barnettowi nic siк nie sta³o, ale w chwili gdy drucik po raz trzeci wy³oni³ siк ze œciany, oczy wysz³y mu niemal z orbit. Victor zacz¹³ nerwowo gryŸж w³asn¹ piкœж i wycofa³ siк o kilka krokуw do ty³u. Agee zamkn¹³ oczy. Drucik dotkn¹³ ¿ywej, ciep³ej skуry kapitana, zatrzeszcza³ aprobuj¹co i wsun¹³ siк z powrotem w œcianк. Obejmy otworzy³y siк, Barnett opad³ na kolana. Przez chwilк panowa³a kompletna cisza. Nie by³o nic do powiedzenia w tej sytuacji. Barnett patrzy³ ponuro w przestrzeс. Victor zacz¹³ nerwowo trzaskaж stawami swoich d³oni, dopуki Agee nie da³ mu kuksaсca. Wiekowy pilot usi³owa³ rozgryŸж problem, dlaczego urz¹dzenie przeciк³o ubranie Barnetta, a potem zatrzyma³o siк, gdy dotar³o do ¿ywego cia³a. Czy by³ to sposуb, w jaki obcy siк rozbiera³? Nie mia³o to ¿adnego sensu. Ale szafka mia¿d¿¹ca sw¹ zawartoœж rуwnie¿ nie mia³a sensu. W pewnym stopniu Agee by³ zadowolony z tego, co siк zdarzy³o. Musia³o to daж Barnettowi nauczkк. Teraz bкd¹ mogli wreszcie opuœciж ten pechowy statek i pomyœleж nad sposobem odzyskania w³asnego kosmolotu. — Dajcie mi koszulк — powiedzia³ Barnett. Victor znalaz³ mu jak¹œ w poœpiechu. Barnett wci¹gn¹³ j¹ na siebie uwa¿aj¹c, by staж w odpowiedniej odleg³oœci od œcian. — Ile czasu zabierze ci uruchomienie tego statku? — spyta³ Agee’ego odrobinк niezdecydowanym tonem. — Co?! — S³ysza³eœ pytanie. — Na listoœж bosk¹, czy nie masz ju¿ dosyж? — wykrztusi³ Agee. — Nie. Za ile czasu bкdziemy mogli st¹d wystartowaж? — Mniej wiкcej za godzinк — wymamrota³ Agee. Cу¿ innego mуg³ powiedzieж? Kapitan stanowczo przesadza³. Zmкczonym krokiem Agee powrуci³ do sterowni. Barnett wci¹gn¹³ sweter na koszulк, a potem ubra³ siк w kurtkк. W pomieszczeniu by³o ch³odno i kapitan zacz¹³ gwa³townie dr¿eж. Kalen le¿a³ bez ruchu na pok³adzie statku obcych. Zrobi³ g³upio, trac¹c wiкkszoœж si³y, jaka mu pozosta³a, na prуby oderwania sztywniej¹cej zewnкtrznej warstwy swej skуry. Stawa³a siк ona stopniowo coraz twardsza, w miarк jak Kalen by³ coraz s³abszy. Teraz wygl¹da³o na to, ¿e nie op³aca mu siк nawet najmniejsze poruszenie. Lepiej by³o odpoczywaж i czuж, jak p³omieс ¿ycia, buzuj¹cy we wnкtrzu jego cia³a, pali siк coraz s³abiej. Wkrуtce ju¿ œni³ o poszarpanych turniach gуr Mabogu i wielkim kosmoporcie Canthanope, gdzie miкdzygwiezdne statki kupieckie opada³y powoli w dу³ ze swoimi dziwnymi ³adunkami. By³ tam o zmierzchu, obserwuj¹c jak ponad p³askimi dachami zachodz¹ dwa du¿e s³oсca jego ojczystej planety. Dlaczego jednak zachodzi³y na po³udniu, oba razem, jedno niebieskie, a drugie ¿у³te? W jaki sposуb obydwa mog³y zachodziж na po³udniu? By³o to przecie¿ fizycznym niepodobieсstwem… Byж mo¿e jego ojciec mуg³by mu to wyt³umaczyж… Stawa³o siк coraz ciemniej i musia³ wracaж do domu… Otrz¹sn¹³ siк z podsuniкtej przez wyobraŸniк wizji i spojrza³ w smкtne œwiat³o rodz¹cego siк poranka. Nie, tak nie umieraj¹ mabogijscy astronauci. Musi sprуbowaж jeszcze raz. Po pу³ godzinie powolnych, bolesnych poszukiwaс, na rufie statku odnalaz³ zapieczкtowane metalowe pude³ko. Obcy najwyraŸniej je przeoczyli. Odgi¹³ pokrywк. W œrodku znajdowa³o siк kilka butelek, starannie zakorkowanych i owiniкtych miкkkim materia³em, zabezpieczaj¹cym je przed wstrz¹sami. Kalen uniуs³ jedn¹ z nich i przyjrza³ siк jej. Widnia³ na niej du¿y, bia³y symbol. Nie by³o przyczyny, dla ktуrej Kalen mia³by znaж ten symbol, jednak doœж s³abo mu siк on z czymœ kojarzy³. Poszuka³ w pamiкci, usi³uj¹c to sobie uprzytomniж. Po chwili, choж mgliœcie, coœ mu zaœwita³o. By³o to schematyczne przedstawienie czaszki humanoida. Do Unii Mabogijskiej nale¿a³a jedna rasa humanoidalna i Kalen widzia³ kiedyœ w muzeum modele czaszek jej przedstawicieli. Dlaczego jednak ktoœ mia³by umieszczaж coœ takiego na butelce? Symbol czaszki oznacza³ dla Kalena uczucie czci i szacunku. Twуrcy tych butelek to w³aœnie musieli mieж na myœli. Otworzy³ jedn¹ i pow¹cha³ jej zawartoœж. Zapach by³ interesuj¹cy. Przypomina³ mu nieco… Roztwуr do oczyszczania skуry! Nie trac¹c ani chwili, wyla³ na siebie ca³¹ zawartoœж. Potem czeka³, ledwo odwa¿ywszy siк mieж nadziejк. Gdyby uda³o mu siк przywrуciж skуrк do stanu u¿ywalnoœci… Tak, p³yn znajduj¹cy siк w oznaczonej symbolem czaszki butelce by³ ³agodnym oczyszczaczem! Mia³ rуwnie¿ mi³y zapach. Wyla³ kolejn¹ butelkк na sw¹ pancern¹, zewnкtrzn¹ warstwк skуry i poczu³, jak o¿ywczy roztwуr wsi¹ka w ni¹. Jego cia³o, spragnione od¿ywienia, dopomina³o siк chciwie o wiкcej . Kalen oprу¿ni³ jeszcze jedn¹. Przez d³u¿szy czas po prostu le¿a³ na plecach i pozwala³, by orzeŸwiaj¹cy fluid wsi¹ka³ w jego cia³o. Poczu³ w sobie przyp³yw nowej energii i pojawiaj¹c¹ siк wraz z nim wolк ¿ycia. Wiedzia³ ju¿, ¿e bкdzie ¿y³! Po k¹pieli Kalen przyjrza³ siк urz¹dzeniom kontrolnym statku w nadziei, ¿e uda mu siк doprowadziж tк star¹ kosmiczn¹ ³ajbк do Mabogu. Natychmiast jednak pojawi³y siк trudnoœci. Z jakiegoœ powodu urz¹dzenia kontrolne pilota nie by³y odseparowane w osobnym pomieszczeniu. Kalen zastanawia³ siк, dlaczego. Te dziwne istoty nie by³y w stanie przemieniж ca³ego swojego statku w komorк deceleracyjn¹. Nie potrafi³y tego zrobiж! Nigdzie nie by³o zbiornika o odpowiedniej objкtoœci, by mуg³ utrzymaж stosown¹ iloœж p³ynu. Niemal wszystko, czego dowiedzia³ siк tu o obcych, by³o zdumiewaj¹ce. Tк trudnoœж Kalen mуg³ przezwyciк¿yж. Jednak gdy przyjrza³ siк silnikom, stwierdzi³, ¿e kluczowe dla funkcjonowania atomowych stosуw prкty paliwowe zosta³y z nich usuniкte. Silniki nie nadawa³y siк do u¿ytku. Pozostawa³a mu tylko jedna mo¿liwoœж. Bкdzie musia³ odzyskaж swуj statek. Ale w jaki sposуb? Zacz¹³ niespokojnie przemierzaж pok³ad. Etyka mabogijska zabrania³a zabijania istot inteligentnych, nie dopuszczaj¹c w tej kwestii najmniejszych w¹tpliwoœci. Pod ¿adnym pozorem — nawet po to, by uratowaж swoje w³asne ¿ycie — nie by³o wolno zabiж. By³a to m¹dra zasada i dobrze przys³u¿y³a siк Mabogianom na przestrzeni dziejуw ich planety. Postкpuj¹c w zgodzie z ni¹, przez trzy tysi¹ce lat uniknкli wojny i doprowadzili swуj lud do wysokiego stopnia rozwoju cywilizacyjnego. By³oby niemo¿liwe, aby pozwolili, by w tк regu³к wdar³y siк jakieœ wyj¹tki. Jakiekolwiek w¹tpliwoœci w tej kwestii nadszarpnк³yby najœwiкtsz¹ z mabogijskich zasad. On, Kalen, nie mo¿e byж sprzeniewierc¹. Czy mia³ jednak po prostu biernie umrzeж? Spojrzawszy w dу³, skonstatowa³ ze zdziwieniem, ¿e ka³u¿a roztworu oczyszczaj¹cego wy¿ar³a dziurк w pok³adzie. Jak marnie by³y zatem wykonane ich statki, skoro nawet ³agodny roztwуr oczyszczaj¹cy mуg³ je zniszczyж! Oznacza³o to, ¿e rуwnie¿ sami obcy musz¹ byж bardzo s³abi. Jedna bomba tetnitowa by³aby w stanie ich wyeliminowaж. Podszed³ do iluminatora. Nie wygl¹da³o na to, by pozostawili kogokolwiek na stra¿y. Kalen przypuszcza³, ¿e obcy byli zbyt zajкci przygotowaniami do startu. £atwo by³oby zatem przeczo³gaж siк wœrуd trawy, dotrzeж do statku… I nikt na Mabogu nie mia³by nawet zielonego pojкcia, ¿e coœ takiego siк sta³o. Ku swemu zdziwieniu Kalen stwierdzi³, ¿e bezwiednie pokona³ ju¿ niemal po³owк odleg³oœci pomiкdzy statkami. Dziwne by³o to, ¿e jego cia³o wykonywa³o jakieœ czynnoœci, umys³ zaœ nawet sobie tego nie uœwiadamia³. Wyj¹³ bombк i przeczo³ga³ siк kolejnych kilka metrуw. Zrobi to, bo jakie¿ w koсcu znaczenie dla historii Mabogu mo¿e mieж jedno jedyne zabуjstwo? — Czy przypadkiem nie jesteœ ju¿ gotуw? — spyta³ w po³udnie Barnett poirytowanym tonem. — S¹dzк, ¿e tak — odpowiedzia³ Agee, patrz¹c na popstrzon¹ znaczkami tablicк kontroln¹. — Tak jak mo¿na byж gotowym w takiej sytuacji. Barnett skin¹³ g³ow¹. — Victor i ja przywi¹zany siк w pomieszczeniu za³ogi, a ty wystartuj z minimalnym mo¿liwym przyspieszeniem. Barnett wycofa³ siк do kabiny. Agee zawi¹za³ prowizoryczne pasy, ktуre przygotowa³ sobie wczeœniej, i zacz¹³ nerwowo zacieraж rкce. O ile siк orientowa³, g³уwne prze³¹czniki kontrolne zosta³y oznaczone. Wszystko powinno pуjœж dobrze; przynajmniej tak¹ mia³ nadziejк. Pamiкta³ jednak o szafce i no¿u do rozbierania, i wiedzia³, ¿e nikt nie jest w stanie przewidzieж, co zrobi za chwilк ten szalony statek. — Jesteœmy gotowi! — zawo³a³ Barnett z kabiny za³ogi. — W porz¹dku. Start za mniej wiкcej dziesiкж sekund — odpowiedzia³, zamykaj¹c i uszczelniaj¹c œluzy powietrzne. Czuj¹c lekki przyp³yw klaustrofobii, uruchomi³ reaktory. Jak dot¹d wszystko by³o w porz¹dku. Na pod³odze pojawi³a siк cieniutka warstewka jakiegoœ oleju. Agee zdecydowa³, ¿e musi ona zapewne pochodziж z nieszczelnego spojenia i zignorowa³ j¹. Tarcze kontrolne pracowa³y idealnie. Agee zakodowa³ kurs w urz¹dzeniach pamiкci statku i uruchomi³ instrumenty kontroli lotu. Potem poczu³, ¿e coœ chlupocze wokу³ jego butуw. Spojrzawszy w dу³, skonstatowa³ ku swemu zdziwieniu, ¿e gкsty, paskudnie œmierdz¹cy olej tworzy ju¿ prawie dziesiкciocentymetrow¹ warstwк na pok³adzie. By³ to ca³kiem spory wyciek. Agee nie rozumia³, w jaki sposуb ten solidnie zbudowany statek mo¿e byж a¿ tak nieszczelny. Odwi¹zawszy pasy, zacz¹³ szukaж po omacku Ÿrуd³a przecieku. Znalaz³ je. W pod³odze kabiny znajdowa³y siк trzy niewielkie otwory, a z ka¿dego z nich s¹czy³ siк rуwnomierny, silny strumieс oleju. Agee nacisn¹³ guzik otwieraj¹cy drzwi i stwierdzi³, ¿e mimo to pozosta³y zamkniкte i uszczelnione. Staraj¹c siк nie wpaœж w panikк, przyjrza³ siк starannie drzwiom. Powinny siк otworzyж. A jednak siк nie otwiera³y. Olej siкga³ mu ju¿ niemal do kolan. Uœmiechn¹³ siк g³upkowato: jakim by³ idiot¹! Kabina pilota by³a uszczelniana przez urz¹dzenia kontrolne na tablicy. Nacisn¹³ przycisk zwalniaj¹cy blokadк i wrуci³ do drzwi. Wci¹¿ siк nie otwiera³y. Agee szarpn¹³ je z ca³ej si³y, ale nie drgnк³y. Wycofa³ siк do tablicy kontrolnej. Usi³owa³ spokojnie pomyœleж: gdy odkryli ten statek, na jego pok³adzie nie by³o oleju. Oznacza³o to, ¿e gdzieœ musi byж usuwaj¹cy go dren. Zanim Agee go znalaz³, olej siкga³ mu ju¿ do pasa. Pilot otworzy³ dren i olej szybko znikn¹³. Drzwi otworzy³y siк bez problemu. — O co chodzi? — spyta³ Barnett. Agee opowiedzia³ mu. — Ach, wiкc on to tak robi — powiedzia³ cicho Barnett. — Cieszк siк, ¿e to odkry³em. — Co robi? — spyta³ Agee, czuj¹c, ¿e Barnett traktuje ca³¹ rzecz zbyt lekko. — Znosi przeci¹¿enie zwi¹zane ze startem. Nurtowa³o mnie to. Przecie¿ nie mia³ na pok³adzie nic, co choж przypomina³oby ³у¿ko lub kojк deceleracyjn¹. ¯adnych foteli, nic, do czego mуg³by siк przywi¹zaж. A on po prostu unosi siк w k¹pieli olejowej, ktуra w³¹cza siк automatycznie w chwili, gdy statek jest gotowy do lotu. — Ale dlaczego te drzwi siк nie otworzy³y? — dopytywa³ siк Agee. — Czy to nie oczywiste? — odpar³ pytaniem Barnett, uœmiechaj¹c siк cierpliwie. — Przecie¿ nie chcia³by, ¿eby olej rozprzestrzeni³ siк po ca³ym statku. I nie ¿yczy³by sobie rуwnie¿ jakiegoœ przypadkowego wycieku. — A zatem nie mo¿emy wystartowaж — upiera³ siк Agee. — Dlaczego? — Dlatego, ¿e doœж trudno mi bкdzie oddychaж, gdy zaleje mnie olej. Zawory w³¹czaj¹ siк automatycznie, gdy tylko aktywizuje siк reaktory, i nie ma sposobu ich wy³¹czenia. — Mуg³byœ choж raz skorzystaж ze swojego mуzgu — pouczy³ go Barnett. — Musisz po prostu przywi¹zaж prze³¹cznik drenu. Olej bкdzie wycieka³ tak szybko, jak bкdzie siк wlewa³. — No tak, nie pomyœla³em o tym — przyzna³ Agee z ciк¿kim westchnieniem. — A wiкc zabieraj siк do roboty. — Chcia³bym wczeœniej zmieniж ubranie. — Nie. Masz wystartowaж tym cholernym statkiem! — Ale, kapitanie… — Masz go uruchomiж! — rozkaza³ Barnett. — Z tego, co wiemy, ten obcy coœ knuje. Agee wzruszy³ ramionami, powrуci³ do kabiny pilota i przywi¹za³ siк pasami. — Gotowi? — spyta³. — Tak, uruchamiaj go. Agee przywi¹za³ wylot drenu i olej spokojnie wp³ywa³ do pomieszczenia, a potem wyp³ywa³ z niego, nie podnosz¹c siк wy¿ej ni¿ do czubkуw jego butуw. Bez ¿adnych dalszych zak³уceс uruchomi³ urz¹dzenia kontrolne. — Ruszamy — oznajmi³ i strzeli³ palcami na szczкœcie. Potem nacisn¹³ guzik startu. Kalen obserwowa³ start z g³кbokim ¿alem. W d³oni wci¹¿ œciska³ bombк tetnitow¹. Wczeœniej dotar³ do swego statku, a nawet przez kilka sekund sta³ pod jego kad³ubem. Potem doczo³ga³ siк z powrotem do kosmolotu obcych. Nie by³ w stanie pod³o¿yж bomby. W ci¹gu kilku godzin nie mуg³ pokonaж zasad moralnych, wpajanych osobnikom jego rasy od wielu stuleci. By³o to uwarunkowanie… ale nie tylko. Bardzo niewiele istot z jakichkolwiek ras zabija dla przyjemnoœci. Mimo to istniej¹ œwietnie wyt³umaczalne przyczyny, by to zrobiж, przyczyny, ktуrych logika mo¿e usatysfakcjonowaж ka¿dego filozofa. Jednak raz zaakceptowane zabуjstwo stwarza coraz to nowe bodŸce; jest ich wci¹¿ wiкcej, wiкcej i wiкcej. Morderstwo przyjкte jako sposуb postкpowania wiedzie w nieunikniony sposуb ku wojnie, a co za tym idzie, ku totalnemu unicestwieniu. Kalen poczu³ w pewnym momencie, ¿e gdyby dokona³ tego czynu, w jakiœ sposуb zdo³a³oby to wpleœж siк w przeznaczenie jego rasy. Zatem od jego wstrzemiкŸliwoœci w tym wzglкdzie zale¿a³o niemal¿e przetrwanie Mabogijczykуw. Ta œwiadomoœж nie powodowa³a jednak, ¿e teraz czu³ siк choжby odrobinк lepiej. Patrzy³, jak jego kosmolot kurczy siк do rozmiarуw kropki na niebie. Obcy opuszczali planetк ze œmiesznie ma³¹ prкdkoœci¹. Nie mia³ pojкcia, dlaczego to robili… chyba ¿eby czynili tak ze wzglкdu na niego. Niew¹tpliwie by³o w nich wystarczaj¹co du¿o sadyzmu, by tak postкpowaж. Kalen wrуci³ do statku. Jego wola przetrwania by³a tak silna jak zawsze. Nie zamierza³ siк poddawaж. Bкdzie kurczowo trzyma³ siк ¿ycia, tak d³ugo, jak tylko zdo³a, maj¹c nadziejк na jedn¹ szansк na milion, ¿e jakiœ inny pojazd kosmiczny dotrze na tк planetк. Rozejrzawszy siк wokу³ pomyœla³, ¿e z oznaczonego bia³ym znakiem czaszki oczyszczacza mуg³by jakoœ zmiksowaж namiastkк powietrza. Podtrzymywa³oby go ono przy ¿yciu przez dzieс lub dwa. Potem, gdyby da³ radк roz³upaж orzech sednowy… W pewnej chwili wyda³o mu siк, ¿e us³ysza³ jakiœ ha³as i wybieg³ na zewn¹trz. Jednak firmament by³ pusty. Jego kosmolot znikn¹³, a on pozosta³ sam. Powrуci³ wiкc do statku obcych i zaj¹³ siк powa¿nymi sprawami, zwi¹zanymi z podtrzymaniem swych procesуw ¿yciowych. Gdy Agee odzyska³ przytomnoœж, stwierdzi³, ¿e zanim zemdla³, zdo³a³ zmniejszyж przyspieszenie o po³owк. Tylko dziкki temu prze¿y³. Przyspieszenie zaœ, ktуre wedle wskaŸnika na tablicy ledwie przekracza³o poziom zerowy, by³o wci¹¿ nie do wytrzymania! Agee otworzy³ hermetyczne drzwi i wyczo³ga³ siк na zewn¹trz. Pasy Barnetta i Victora uleg³y rozerwaniu w czasie startu. Victor w³aœnie odzyskiwa³ przytomnoœж. Barnett wydosta³ siк spod stosu roztrzaskanych pojemnikуw. — Myœlisz, ¿e wystкpujemy na pokazach dla publicznoœci? — poskar¿y³ siк. — Powiedzia³em, ¿e masz wystartowaж z minimalnym przyspieszeniem. — Wystartowa³em z przyspieszeniem mniejszym ni¿ minimalne — odpowiedzia³ Agee. — Mo¿esz sam sprawdziж wskazania przyrz¹dуw. Barnett pomaszerowa³ do kabiny pilota, jednak bardzo szybko stamt¹d wrуci³. — Niedobrze — oznajmi³. — Nasz przyjaciel — kosmita kieruje swoim statkiem przy przyspieszeniu trzykrotnie przekraczaj¹cym dopuszczalne. — Na to wygl¹da. — Nie przewidzia³em tego — stwierdzi³ Barnett z namys³em. — Musia³ przybyж z du¿ej planety, z ktуrej trzeba wystartowaж z wielkim przyspieszeniem, je¿eli w ogуle chce siк stamt¹d wydostaж. — Coœ mnie uderzy³o… — jкkn¹³ Victor, pocieraj¹c obola³e miejsce na g³owie. W œcianach rozlega³y siк teraz dziwne trzaski. Statek obudzi³ siк z uœpienia i wszystkie jego automatyczne mechanizmy dzia³a³y pe³n¹ par¹. — Robi siк ciep³o, no nie? — spyta³ retorycznie Victor. — Tak, i coraz trudniej oddychaж — zgodzi³ siк Agee. — Widocznie wzrasta ciœnienie. Wrуci³ do kabiny kontrolnej. Barnett i Victor stanкli w jej przedsionku, czekaj¹c niecierpliwie. — Nie mogк tego wy³¹czyж — stwierdzi³ Agee, ocieraj¹c krople potu z twarzy. — Temperatura i ciœnienie regulowane s¹ automatycznie. Z pewnoœci¹ powracaj¹ do stanu „normalnego” na skali, gdy tylko statek wystartuje. — Lepiej by by³o, do cholery, gdybyœ je wy³¹czy³ — powiedzia³ z³owrу¿bnie Barnett. — Usma¿ymy siк tutaj, je¿eli tego nie zrobisz. — Nie ma na to sposobu. — Ale musi byж coœ w rodzaju regulatora ciep³a. — Jasne, to tam! — stwierdzi³ Agee, wskazuj¹c w³aœciwy przyrz¹d. — Jest w tej chwili ustawiony na najni¿szym mo¿liwym poziomie. — Jak s¹dzisz, jaka mo¿e byж „normalna” temperatura na jego planecie? — rzuci³ pytanie Barnett. — Nie s¹dzк, ¿ebym chcia³ siк tego dowiedzieж — odpar³ Agee. — Ten statek jest zbudowany ze stopуw o niezwykle wysokiej temperaturze topnienia. Skonstruowano go tak, by mуg³ wytrzymaж ciœnienie dziesiкciokrotnie wiкksze ni¿ jakikolwiek ziemski kosmolot. Bior¹c to wszystko pod uwagк… — Musi byж jakaœ mo¿liwoœж wy³¹czenia tego! — oznajmi³ Barnett. Zrzuci³ z siebie kurtkк i sweter. Temperatura gwa³townie wzrasta³a i pok³ad stawa³ siк zbyt gor¹cy, by mo¿na by³o na nim ustaж. — Wy³¹cz to! — zawy³ Victor. — Chwileczkк — broni³ siк Agee. — Przecie¿ wiecie, do cholery, ¿e to nie ja zbudowa³em ten statek. Sk¹d mam wiedzieж… — Wy³¹cz! — wrzeszcza³ Victor, potrz¹saj¹c nim jak szmacian¹ lalk¹. — Wy³¹cz! — Puœж mnie! — krzykn¹³ pilot, wyci¹gaj¹c swуj blaster. Potem, dzia³aj¹c pod wp³ywem nag³ego natchnienia, wy³¹czy³ silniki statku. Trzeszczenie w œcianach ucich³o i zrobi³o siк ch³odniej. — Co siк sta³o? — spyta³ Victor. — Temperatura i ciœnienie spadaj¹, gdy — nie ma dop³ywu energii do silnikуw — odrzek³ Agee. — Jesteœmy bezpieczni, dopуki znowu ich nie w³¹czymy. — Ile czasu w tej sytuacji zabierze nam dostanie siк do kosmoportu? — zapyta³ Barnett. Agee dokona³ szybkich obliczeс. — Oko³o trzech lat. Jesteœmy doœж daleko. — Czy nie ma jakiegoœ sposobu na wyrwanie tych automatуw z mechanizmu statku? Nie mo¿na ich od³¹czyж? — S¹ dok³adnie wbudowane we wnкtrze — stwierdzi³ Agee. — Potrzebowalibyœmy do tego ca³ego sklepu z narzкdziami i w dodatku fachowej pomocy. Ale nawet gdybyœmy mieli to wszystko, nie by³oby to proste. Przez d³u¿szy czas Barnett milcza³. — W porz¹dku — powiedzia³ w koсcu. — Co „w porz¹dku”? — Jesteœmy za³atwieni. Musimy wrуciж na planetк i odebraж nasz statek. Agee odetchn¹³ z ulg¹ i zaprogramowa³ kosmolot na nowy kurs. — Myœlisz, ¿e ten obcy nam go odda? — spyta³ Victor. — Jasne, ¿e tak — odpowiedzia³ Barnett. — Jeœli w ogуle jeszcze ¿yje. Na pewno bкdzie zadowolony z mo¿liwoœci odzyskania swojego pojazdu. A ¿eby wsi¹œж do niego, bкdzie musia³ opuœciж nasz. — Na pewno. Ale kiedy ju¿ dostanie siк do tego statku… — Narobimy bigosu w tablicy kontrolnej — stwierdzi³ Barnett. — To spowolni jego dzia³anie. — Ale tylko na chwilк — zauwa¿y³ Agee. — Prкdzej czy pуŸniej wystartuje, pa³aj¹c ¿¹dz¹ krwi. Nie zdo³amy go przeœcign¹ж. — Nie bкdziemy musieli. Wszystko, co powinniœmy zrobiж — to wystartowaж jako pierwsi. Kad³ub jego statku jest mocny, ale nie s¹dzк, by mуg³ wytrzymaж wybuch trzech bomb atomowych. — Nie pomyœla³em o tym — oznajmi³ Agee z nik³ym uœmieszkiem na twarzy. — To jedyne logiczne rozwi¹zanie w tej sytuacji — stwierdzi³ Barnett z zadowolon¹ min¹. — Stopy kad³uba wci¹¿ jeszcze bкd¹ coœ warte. A teraz odwieŸ nas z powrotem, w miarк mo¿liwoœci nie usma¿ywszy na skwarki. Agee w³¹czy³ silniki. Wykona³ ciasny skrкt, wykorzystuj¹c ca³e przyspieszenie, jakie mogli wytrzymaж. Znowu zaczк³y siк trzaski, a temperatura podnios³a siк gwa³townie. Gdy tylko skoсczyli skrкcaж, Agee ustabilizowa³ kurs na w³aœciwym kierunku — czyli w stronк planety — po czym wy³¹czy³ silniki. Wiкksz¹ czкœж drogi pokonali bezw³adnym lotem. Gdy jednak dotarli do planety, Agee musia³ ponownie wy³¹czyж silniki, by mogli opaœж na jej powierzchniк po w³aœciwej spirali deceleracyjnej, a potem wyl¹dowaж. Ledwie zdo³ali wydostaж siк ze statku. Ich skуra pokry³a siк b¹blami poparzeс, a podeszwy butуw zosta³y przepalone na wylot. Nie mieli czasu na to, by pozmieniaж po³¹czenia w tablicy kontrolnej. Wycofali siк do lasu i postanowili czekaж. — Mo¿e on nie ¿yje — wyrazi³ nadziejк Agee. Po chwili jednak dojrzeli, jak niewielka postaж wy³ania siк z w³azu „Si³acza I”. Obcy porusza³ siк wolno, ale niew¹tpliwie ¿y³. Obserwowali go. — Przypuszczam — powiedzia³ cicho Victor — ¿e on zrobi³ sobie jak¹œ broс. Obawiam siк, ¿e bкdzie chcia³ nas dorwaж. — Obawiam siк, ¿e bкdziesz musia³ zanikn¹ж dziуb — uci¹³ Barnett. Obcy szed³ prosto w stronк swojego statku. Znikn¹³ w jego wnкtrzu i zamkn¹³ œluzy. — W porz¹dku — stwierdzi³ Barnett wstaj¹c. — Lepiej by by³o, gdybyœmy teraz jak najszybciej dali st¹d nogк. Agee, ty zajmiesz siк tablic¹ kontroln¹. Ja pod³¹czк reaktor. Victor, ty zabezpieczysz œluzy. Ruszamy! Przebiegli sprintem przez rуwninк i w ci¹gu kilku sekund dotarli do otwartego w³azu „Si³acza I”. Nawet gdyby Kalen chcia³ siк pospieszyж, nie mia³ wystarczaj¹co du¿o si³y, by pilotowaж swуj statek. Wiedzia³ jednak, ¿e gdy ju¿ siк do niego dosta³, jest bezpieczny. ¯aden obcy nie przejdzie przez uszczelnione œluzy. Na rufie otworzy³ rezerwowy zbiornik powietrza i otworzy³ go. Statek wype³ni³ siк gкst¹, ¿yciodajn¹, ¿у³t¹ mieszank¹. Przez kilka d³ugich minut Kalen po prostu ni¹ oddycha³. Potem przytaszczy³ trzy najwiкksze orzechy sednowe, jakie odnalaz³ w kambuzie, i pod³o¿y³ je pod roz³upywacz. Po jedzeniu poczu³ siк znacznie lepiej. Zmieniacz zdar³ zewnкtrzn¹ warstwк jego skуry. Tak¿e i druga warstwa okaza³a siк martwa i zmieniacz rozci¹³ j¹, po czym œci¹gn¹³. Zatrzyma³ siк na trzeciej, ktуra pozosta³a ¿ywa. Wœlizguj¹c siк do kabiny pilota, Kalen czu³ siк niemal jak nowo narodzony. Wydawa³o mu siк oczywiste, ¿e obcy doznali przejœciowego pomieszania zmys³уw. Nie by³o innego sposobu, by wyjaœniж fakt, ¿e powrуcili i oddali mu jego statek. Bкdzie musia³ odnaleŸж w³adze ich cywilizacji, ktуrym podlegali, i przekazaж dane dotycz¹ce lokalizacji planety. W³adze powinny tych obcych odszukaж i raz na zawsze ich wyleczyж. Kalen czu³ siк bardzo szczкœliwy. Nie zszed³ z drogi etyki mabogijskiej i by³a to bardzo istotna sprawa. Tak ³atwo by³oby zostawiж w ich statku bombк tetnitow¹, nastawion¹ na wybuch w okreœlonym czasie. Mуg³ te¿ zniszczyж ich silniki. Sk³ama³by, gdyby teraz nie przyzna³, ¿e czu³ tak¹ pokusк. Nie zrobi³ jednak tego. Nie zrobi³ nic, co mog³oby zagra¿aж ¿yciu obcych. Ograniczy³ siк jedynie do skonstruowania kilku przyrz¹dуw, niezbкdnych do podtrzymywania procesуw ¿yciowych. Uruchomi³ tablicк kontroln¹ swojego statku i stwierdzi³, ¿e jest ona w znakomitym stanie, gotowa do rozpoczкcia pracy. P³yn antyakceleracyjny zacz¹³ wype³niaж kabinк natychmiast, gdy tylko Kalen uruchomi³ reaktory. Victor pierwszy dotar³ do œluzy powietrznej i wpad³ do œrodka. Nagle coœ wyrzuci³o go na zewn¹trz. — Co siк sta³o?! — wykrzykn¹³ Barnett. — Coœ mnie uderzy³o. Ostro¿nie zajrzeli do wnкtrza. By³a to bardzo starannie skonstruowana, œmiertelna pu³apka. Obcy po³¹czy³ przewody od akumulatorуw i porozwiesza³ je w poprzek wejœcia. Gdyby Victor dotkn¹³ œciany statku, natychmiast porazi³by go pr¹d. Spiкli na krуtko system przewodуw i wkroczyli do wnкtrza. Panowa³ tu nieopisany ba³agan. Wszystkie ruchome przedmioty zosta³y zabrane ze swoich miejsc i porozrzucane po ca³ym pok³adzie. W k¹cie le¿a³ wygiкty stalowy prкt. Obcy porozlewa³ ich super¿r¹cy kwas, ktуry w kilku miejscach przepali³ pok³ad statku. Stara, zu¿yta skorupa „Si³acza I” zosta³a podziurawiona jak rzeszoto. — Nigdy nie przypuszcza³em, ¿e to on narobi bigosu w naszym statku! — skomentowa³ Agee. Podjкli dalsze badania pok³adu. Przemieszczaj¹c siк w stronк rufy, odkryli kolejn¹ pu³apkк. Drzwi ³adowni zosta³y sprytnie powi¹zane z niewielkim silniczkiem do rozruchu przyrz¹dуw. Gdyby ktokolwiek ich dotkn¹³, natychmiast r¹bnк³yby o œcianк. Cz³owiek, ktуry znalaz³by siк pomiкdzy œcian¹ a skrzyd³em drzwi, zosta³by zmia¿d¿ony. Znajdowa³y siк tu tak¿e inne, prowizoryczne konstrukcje, ktуrych przeznaczenia nie mo¿na by³o w ¿aden sposуb odgadn¹ж. — Czy mo¿emy to wszystko naprawiж? — spyta³ Barnett. Agee wzruszy³ ramionami. — Wiкkszoœж naszych narzкdzi znajduje siк na pok³adzie „Si³acza II”. Przypuszczam, ¿e zdo³alibyœmy za³ataж nasz statek w ci¹gu roku. Ale nie wiem, czy nawet po³atany kad³ub wytrzyma³by jakikolwiek lot. Wyszli na zewn¹trz. W tym samym momencie kosmolot obcego wystartowa³ z rуwniny. — Co za potwуr! — skomentowa³ Barnett, patrz¹c na prze¿arty kwasem kad³ub swego statku. — Nigdy nie mo¿na przewidzieж, co zrobi kosmita — odpar³ Agee. — Dobry kosmita to martwy kosmita — oznajmi³ Victor. „Si³acz I” by³ teraz dla nich tak samo niezrozumia³y i niebezpieczny, jak „Si³acz II”. A „Si³acz II” odlecia³.
Something for Nothing COœ ZA NIC Czy naprawdк us³ysza³ jakiœ g³os? Nie by³ tego pewien. Odtwarzaj¹c ca³¹ sytuacjк chwilк pуŸniej, Joe Collins przypomnia³ sobie, ¿e le¿a³ na swoim ³у¿ku, zbyt zmкczony nawet na to, by zdj¹ж z nakrycia przemoczone buty. Gapi³ siк bezmyœlnie na sieж pкkniкж na wilgotnym, ¿у³tym suficie, obserwuj¹c jak pojedynczymi kroplami powoli i ponuro s¹czy siк z nich woda. To musia³o staж siк w³aœnie wtedy. Przy swoim ³у¿ku Collins dostrzeg³ metaliczny b³ysk. Usiad³. Na pod³odze, tam, gdzie przedtem zdecydowanie jej nie by³o, znajdowa³a siк teraz maszyna. Collins mia³ wra¿enie, ¿e w³aœnie w tym pierwszym momencie, w odruchu zaskoczenia, us³ysza³ bardzo odleg³y g³os, ktуry krzykn¹³: — Spуjrzcie tam! Tamten facet to zrobi³! Joe nie mia³ pewnoœci co do g³osu. Maszyna jednak niezaprzeczalnie tu by³a. Collins uklкkn¹³, by siк jej przyjrzeж. Mia³a powierzchniк oko³o metra kwadratowego i z cicha pomrukiwa³a. Jej obudowa pomalowana w szarawe nieregularne plamy nie mia³a na sobie nic oprуcz czerwonego guzika na rogu i miedzianej p³ytki w samym œrodku. Tabliczka g³osi³a: utylitator klasy a, seria aa — 1256432. Poni¿ej zaœ znajdowa³ siк napis: ostrze¿enie. TEJ MASZYNY MOG¥ U¯YWAЖ WY£¥CZNIE REPREZENTANCI KLASY A. To wszystko. Nie by³o ga³ek, tarcz, prze³¹cznikуw ani ¿adnych innych akcesoriуw, ktуre Collins kojarzy³ z maszynami. Tylko miedziana tabliczka, czerwony guzik i pomrukiwanie. — Sk¹d przyby³aœ? — spyta³ maszynк Collins. Jednak utylitator klasy A kontynuowa³ pomrukiwanie. Joe w gruncie rzeczy nie oczekiwa³ jakiejkolwiek odpowiedzi. Siedz¹c na brzegu ³у¿ka patrzy³ z namys³em na utylitator. Istnia³o teraz jedno pytanie: co nale¿y z nim zrobiж? Ostro¿nie dotkn¹³ czerwonego guzika, zdaj¹c sobie sprawк ze swojego braku doœwiadczenia w postкpowaniu z maszynami, ktуre pojawiaj¹ siк znik¹d. Zastanawia³ siк, co bкdzie, gdy w³¹czy maszynк. Pod³oga siк pod nim otworzy? A mo¿e z sufitu zaczn¹ opadaж ma³e zielone ludziki? Do stracenia mia³ jednak bardzo niewiele. Leciutko nacisn¹³ guzik. Nic siк nie wydarzy³o. — W porz¹dku. Zrуb coœ — powiedzia³ Collins, czuj¹c siк do g³кbi upokorzony. Utylitator dalej z cicha pomrukiwa³. No cу¿, w ostatecznoœci bкdzie mуg³ oddaж go do lombardu. Uczciwy Charlie da³by co najmniej dolara za sam metal. Joe sprуbowa³ podnieœж utylitator. Maszyna nie poruszy³a siк nawet o milimetr. Sprуbowa³ ponownie, wytк¿aj¹c wszystkie si³y, i uda³o mu siк podnieœж jeden z rogуw urz¹dzenia zaledwie o parк centymetrуw. Opuœci³ je na pod³ogк i usiad³ na ³у¿ku, oddychaj¹c z trudem. — Powinieneœ dostarczyж tu przynajmniej dwуch facetуw, ¿eby mi pomogli — powiedzia³ Collins do utylitatora. Nagle pomrukiwanie sta³o siк g³oœniejsze i maszyna zaczк³a wibrowaж. Collins obserwowa³ j¹, ale wci¹¿ nic siк nie dzia³o. Tkniкty przeczuciem wyci¹gn¹³ rкkк i nacisn¹³ czerwony guzik. Natychmiast pojawi³o siк dwуch barczystych mк¿czyzn ubranych w stroje robocze. Spojrzeli na utylitator, jakby szacuj¹c jego wagк. — Dziкki Bogu, to ten ma³y model — powiedzia³ jeden z nich. — Du¿e s¹ paskudne, bo nijak nie da siк ich uchwyciж. — To gorsze ni¿ robota w kamienio³omach, no nie? — rzek³ drugi. Spojrzeli na Collinsa, ktуry przygl¹da³ im siк ju¿ od jakiegoœ czasu. — W porz¹dku, koleœ, nie bкdziemy tu tak stali ca³y dzieс — oznajmi³ w koсcu pierwszy z mк¿czyzn. — Gdzie chcesz, ¿ebyœmy go przenieœli? — K… kim jesteœcie? — zdo³a³ wychrypieж Collins. — A czy wygl¹damy na Flipa i Flapa? Jesteœmy facetami od transportu. — Ale sk¹d przybyliœcie? — spyta³ Joe. — 1 dlaczego? — Jesteœmy z firmy „Czarodziej i Spу³ka, Przeprowadzki Ca³odobowe” — odpowiedzia³ mк¿czyzna. — A przybyliœmy tu, bo potrzebowa³eœ facetуw od przeprowadzek, no nie? Gadaj wiкc, gdzie chcesz, ¿ebyœmy go przenieœli? — Na razie mo¿ecie sobie iœж — oznajmi³ Collins. — Wezwк was pуŸniej. Faceci od przeprowadzek wzruszyli ramionami i rozp³ynкli siк. Przez ³adnych parк minut Collins gapi³ siк w miejsce, w ktуrym przed chwil¹ stali. Potem zacz¹³ wpatrywaж siк w utylitator klasy A, ktуry znуw z cicha pomrukiwa³. Utylitator? Joe pomyœla³, ¿e mуg³by nadaж mu lepsz¹ nazwк. Maszyna do spe³niania ¿yczeс. Collins nie by³ szczegуlnie zaszokowany. Gdy pojawiaj¹ siк naprawdк cudowne wydarzenia, jedynie tкpe, prozaiczne indywidua nie s¹ w stanie ich zaakceptowaж. Zaœ Joe na pewno do takich nie nale¿a³. By³ œwietnie przygotowany do akceptowania cudуw. Wiкkszoœж swego dotychczasowego ¿ycia spкdzi³ wyra¿aj¹c pobo¿ne ¿yczenia, maj¹c nadziejк i modl¹c siк o to, by zdarzy³ siк mu jakiœ cud. Bкd¹c w szkole marzy³ o tym, ¿e obudzi siк pewnego poranka, dysponuj¹c zdolnoœci¹ nauczenia siк pracy domowej bez nudnej koniecznoœci wertowania podrкcznikуw. W armii ¿yczy³ sobie, by jakaœ czarownica lub wrу¿ka zmienia³a rozkazy, oddelegowuj¹c go do opieki nad batalionow¹ œwietlic¹, zamiast zmuszania do podporz¹dkowywania siк œcis³emu rygorowi ¿o³nierskiej s³u¿by. Wyszed³szy z wojska Joe unika³ pracy, do ktуrej nie by³ przygotowany pod wzglкdem psychologicznym. Wa³кsa³ siк tu i tam, maj¹c nadziejк, ¿e pewnego dnia coœ nak³oni kogoœ niezmiernie bogatego, by zmieni³ swуj testament, zostawiaj¹c Collinsowi wszystko, co posiada. Tak naprawdк nigdy nie oczekiwa³, ¿e coœ siк wydarzy. Jednak gdy rzeczywiœcie siк zdarzy³o, nie by³ zaskoczony. — Chcia³bym dostaж tysi¹c dolarуw w nie oznakowanych banknotach o niewielkich nomina³ach — powiedzia³ ostro¿nie. Gdy pomrukiwanie sta³o siк g³oœniejsze, nacisn¹³ guzik. Pojawi³a siк przed nim spora sterta przybrudzonych banknotуw jedno–, piкcio– i dziesiкciodolarowych. Nie wygl¹da³y zbyt œwie¿o, ale niew¹tpliwie by³y to pieni¹dze. Collins wyrzuci³ garœж dolarуw w powietrze, a potem z przyjemnoœci¹ obserwowa³, jak opadaj¹ na pod³ogк. Po³o¿y³ siк i zacz¹³ robiж plany na przysz³oœж. Po pierwsze, powinien zabraж maszynк z Nowego Jorku, byж mo¿e gdzieœ w g³¹b stanu, gdzie nie bкd¹ go niepokoiж wœcibscy s¹siedzi. W przeciwnym wypadku trudno by mu by³o wype³niж formularz podatku dochodowego. A mo¿e, kiedy wszystko siк ju¿ ustabilizuje, powinien wyjechaж do ktуregoœ z krajуw Ameryki Œrodkowej lub… W pokoju rozleg³ siк podejrzany ha³as. Collins poderwa³ siк na rуwne nogi. W œcianie pojawi³ siк w³aœnie otwуr, przez ktуry ktoœ usilnie siк przepycha³. — Hej, ty, przecie¿ niczego nie zamawia³em! — powiedzia³ Collins do maszyny. Otwуr sta³ siк wiкkszy i zacz¹³ siк z niego wy³aniaж potк¿ny mк¿czyzna z czerwonymi wypiekami na twarzy, posapuj¹cy z wœciek³oœci¹. W tym momencie Collins przypomnia³ sobie, ¿e maszyny miewaj¹ zwykle swych w³aœcicieli. A ktoœ, kto dotychczas posiada³ maszynк do spe³niania ¿yczeс, z pewnoœci¹ nie pogodzi³ siк ³atwo z jej strat¹. Niew¹tpliwie jest gotуw uczyniж wszystko, by j¹ odzyskaж. Prawdopodobnie nie cofn¹³by siк nawet przed… — Obroс mnie! — krzykn¹³ Collins do utylitatora i nacisn¹³ czerwony guzik. W tym momencie pojawi³ siк niski, ³ysiej¹cy mк¿czyzna w pi¿amie o krzykliwych kolorach, ktуry ziewa³ ostentacyjnie. — Sanisa–Leek, Ochrona Œcian Czasowych, Spу³ka z ograniczon¹ odpowiedzialnoœci¹ — oznajmi³, przecieraj¹c oczy. — Nazywam siк Leek. Co mogк dla pana zrobiж? — Niech pan go st¹d zabierze! — wrzasn¹³ Collins. Cz³owiek o czerwonej twarzy, dziko machaj¹c rкkami, przepchn¹³ siк ju¿ niemal przez otwуr. Leek wyj¹³ z kieszeni swojej pi¿amy b³yszcz¹cy kawa³ek metalu. Facet z wypiekami krzykn¹³: — Proszк poczekaж! Pan nie rozumie, o co chodzi! Ten cz³owiek… Leek skierowa³ kawa³ek metalu w jego stronк. Cz³owiek i czerwon¹ twarz¹ wrzasn¹³ i przepad³. Po chwili znikn¹³ rуwnie¿ sam otwуr. — Czy pan go zabi³? — spyta³ Collins. — Oczywiœcie, ¿e nie — odpar³ Leek, chowaj¹c kawa³ek metalu. — Po prostu odwrуci³em kierunek jego przemieszczania siк. T¹ drog¹ nie bкdzie ju¿ nigdy prуbowa³ siк tu dostaж. — To znaczy, ¿e bкdzie mуg³ to zrobiж jak¹œ inn¹ drog¹? — dopytywa³ siк Joe. — To mo¿liwe — stwierdzi³ Leek. — Bкdzie mуg³ sprуbowaж mikrotransferu lub nawet animacji. — Ten utylitator nale¿y do pana? — spyta³ po chwili, spojrzawszy ostro na Collinsa. — Oczywiœcie — odpowiedzia³ Joe, czuj¹c jak pot wystкpuje mu na czo³o. — I jest pan reprezentantem klasy A? — Naturalnie — odrzek³ Collins. — Gdybym nie by³, to co robi³bym tutaj z tym utylitatorem? — Nie mia³em zamiaru pana uraziж — powiedzia³ pojednawczo Leek. — Po prostu chcia³em uci¹ж z panem przyjacielsk¹ pogawкdkк. Pokrкci³ g³ow¹ z podziwem. — No, no, wam, z klasy A, nieŸle siк powodzi — stwierdzi³. — Przypuszczam, ¿e cofn¹³ siк pan a¿ do tych czasуw, ¿eby napisaж ksi¹¿kк historyczn¹? Collins uœmiechn¹³ siк enigmatycznie. — Jakby coœ, to jestem zawsze do us³ug — oznajmi³ Leek, ziewaj¹c bez ¿enady. — Dzieс i noc w kieracie. Chyba lepiej powodzi³oby mi siк w kamienio³omach. Potem znikn¹³, ca³y czas ziewaj¹c. Deszcz wci¹¿ bкbni³ o sufit. Chrapanie, ktуre dobywa³o siк z kana³u wentylacyjnego, rуwnie¿ trwa³o nadal bez najmniejszej przerwy. Collins pozosta³ sam na sam z maszyn¹. Oraz z tysi¹cem dolarуw w banknotach o niewielkich nomina³ach, rozrzuconych po pod³odze. Czule poklepa³ utylitator po obudowie. Ci „reprezentanci klasy A” maj¹ siк ca³kiem dobrze — stwierdzi³. Coœ jest ci potrzebne? Wtedy po prostu ¿¹dasz tego i naciskasz guzik maszyny. Nie ulega³o w¹tpliwoœci, ¿e prawdziwemu w³aœcicielowi bardzo jej brakowa³o. Leek powiedzia³, ¿e ten facet mo¿e sprуbowaж dostaж siк do niego inn¹ drog¹. Pozostawa³o pytanie: jak¹? Ale czy rzeczywiœcie mia³o to znaczenie? Pogwizduj¹c z cicha, Collins zebra³ banknoty. Dopуki bкdzie mia³ tк maszynк, potrafi zadbaж o siebie. Nastкpne dni przynios³y wielk¹ zmianк w ¿yciu Joe’ego Collinsa. Z pomoc¹ firmy „Czarodziej i Spу³ka — Przeprowadzki Ca³odobowe” przeniуs³ utylitator w g³¹b stanu Nowy Jork. Tam, gdzieœ w zapomnianym zak¹tku pasma Adirondack, zakupi³ œredniej wielkoœci gуrк. Gdy mia³ ju¿ w rкku potwierdzaj¹ce w³asnoœж papiery, powкdrowa³ do centrum swej posiad³oœci, znajduj¹cego siк kilkanaœcie kilometrуw od najbli¿szej autostrady. Dwaj faceci od przeprowadzek, poc¹c siк obficie, przytaszczyli za nim utylitator; przedtem monotonnie przeklinali, brn¹c wœrуd gкstej warstwy leœnego poszycia. — Postawcie go tutaj i spadajcie st¹d — poleci³ im Collins. Przez kilka ostatnich dni jego pewnoœж siebie znacznie wzros³a. Faceci od przeprowadzek, sapi¹c ze zmкczenia, zniknкli. Collins rozejrza³ siк dooko³a. Z ka¿dej strony, jak okiem siкgn¹ж, rozci¹ga³y siк gкste brzozowo — sosnowe zagajniki. Powietrze by³o tu przesycone wilgoci¹ i aromatyczne. W koronach drzew radoœnie szczebiota³y ptaki, od czasu do czasu w pobli¿u przemyka³a pкdem wiewiуrka. Przyroda! Joe zawsze j¹ kocha³. To miejsce jest znakomite, by zbudowaж du¿y, okaza³y dom z basenem, kortami tenisowymi i byж mo¿e niewielkim lotniskiem. — Chcк dom — stwierdzi³ Collins pewnym siebie tonem, po czym nacisn¹³ guzik. Pojawi³ siк mк¿czyzna w gustownym szarym garniturze i binoklach. — Tak, proszк pana — powiedzia³, zerkaj¹c na drzewa. — Stanowczo jednak powinien pan okreœliж dok³adniej, o jaki dom panu chodzi. Czy chce pan coœ w stylu klasycznym, jak na przyk³ad domek wypoczynkowy, ranczo, dom wielopoziomowy, okaza³¹ rezydencjк, zamek lub pa³ac? A mo¿e coœ prymitywnego, jak igloo lub wiejsk¹ chatк? Poniewa¿ nale¿y pan do klasy A, mo¿e pan te¿ otrzymaж najnowszy krzyk mody, jak na przyk³ad dom semiprzestrzenny, Now¹ Rozszerzon¹ Ofertк lub Podwodn¹ Miniaturк. — ¯e co? — spyta³ g³upawo Collins. — N…nie wiem. A co by pan zasugerowa³? — Niewielk¹ rezydencjк — powiedzia³ pospiesznie mк¿czyzna. — Oni zaczynaj¹ zwykle od tego. — Naprawdк tak robi¹? — Oczywiœcie. Potem przenosz¹ siк do ciep³ych krajуw i buduj¹ sobie pa³ace. Collins mia³ ochotк zadaж wiкcej pytaс, jednak zrezygnowa³. Jak dot¹d, wszystko sz³o g³adko. Ci ludzie s¹dzili, ¿e nale¿y do kategorii A i ¿e jest prawdziwym posiadaczem utylitatora. Nie by³o sensu wyprowadzaж ich z b³кdu. — Niech pan siк zajmie wszystkim, co potrzebne — powiedzia³ do mк¿czyzny w binoklach. — Tak, proszк pana — odpar³ tamten. — Zwykle w³aœnie tym siк zajmujк. Resztк dnia Collins spкdzi³ rozwalaj¹c siк na kanapie i pij¹c ch³odzone napoje, podczas gdy Spу³ka Budowlana „Maksymalny Sukces” materializowa³a swуj sprzкt i wznosi³a jego dom. By³ to niewysoki budynek maj¹cy oko³o dwudziestu pokojуw, ktуry Collins uwa¿a³ za ca³kiem nowoczesny, bior¹c pod uwagк zaistnia³e okolicznoœci. Zbudowano go z najlepszych surowcуw, wed³ug projektu samego Migha z Degmy; projektantem wnкtrz by³ s³ynny Towige, basen wykona³a spу³ka Mula, zaœ standardowy ogrуd zosta³ zaprojektowany przez Vieriena. Pod wieczуr wszystko by³o ju¿ zrobione i niewielka armia robotnikуw Spу³ki Budowlanej „Maksymalny Sukces” spakowa³a swуj sprzкt, po czym zniknк³a. Collins poleci³ swemu szefowi kuchni, by ten przygotowa³ dla niego lekk¹ kolacjк. Potem usadowi³ siк w wielkim living–roomie, w ktуrym panowa³ przyjemny ch³уd, by przemyœleж ca³¹ sprawк. Przed nim zaœ, mi³o pomrukuj¹c, sta³ utylitator. Joe zapali³ cygaro i wci¹gn¹³ g³кboko w p³uca jego przyjemny aromat. Zastanawiaj¹c siк nad sytuacj¹, postanowi³ przede wszystkim odrzuciж jakiekolwiek jej wyt³umaczenia, uwzglкdniaj¹ce czynniki nadnaturalne. Na pewno nie dosz³o tu do interwencji ¿adnych demonуw. Jego dom budowali zwykli robotnicy, ktуrzy u¿ywali mocnych s³уw, œmiali siк i przeklinali jak normalne ludzkie istoty. Utylitator zaœ by³ po prostu jakimœ wynalezionym przez naukowcуw gad¿etem, dzia³aj¹cym na zasadach, ktуrych Joe nie rozumia³ i nawet nie usi³owa³ ich przenikn¹ж. Czy maszyna mog³a pochodziж z innej planety? Raczej nie. Przecie¿ obce istoty nie nauczy³yby siк angielskiego specjalnie na u¿ytek Joe Collinsa. Utylitator musia³ zatem pochodziж z ziemskiej przysz³oœci. Jednak w jaki sposуb tu trafi³? Collins roz³o¿y³ siк wygodniej na kanapie i wydmuchn¹³ dym z cygara. Przysz³o mu do g³owy, ¿e wypadki, ktуre zdarzaj¹ siк w teraŸniejszoœci, bкd¹ mog³y mieж miejsce tak¿e w przysz³oœci. Czy nie mog³o byж zatem tak, ¿e utylitator po prostu wyœlizn¹³ siк w przesz³oœж? Przede wszystkim jednak by³ on w stanie tworzyж rzeczy z niczego, a to by³o ju¿ znacznie bardziej skomplikowane. Jaka wspania³a musi byж ta przysz³oœж! — pomyœla³ Joe. Proszк bardzo — maszyny do spe³niania ¿yczeс! Jaki niesamowity rozwуj cywilizacyjny! Wszystko, co trzeba zrobiж, ¿eby coœ otrzymaж — to pomyœleж o tym… i ju¿ jest to w zasiкgu rкki. Byж mo¿e po jakimœ czasie zlikwiduj¹ nawet ten czerwony guzik. Wtedy jakikolwiek wysi³ek, zwi¹zany z otrzymywaniem czegokolwiek, bкdzie ju¿ ca³kowicie wyeliminowany. Joe wiedzia³ oczywiœcie, ¿e musi uwa¿aж teraz na ka¿dy swуj krok. Wci¹¿ przecie¿ istnia³ w³aœciciel maszyny i reszta reprezentantуw klasy A. Mog¹ sprуbowaж mu j¹ odebraж. Prawdopodobnie by³a to klika dziedzicznych posiadaczy dуbr… Uchwyci³ k¹tem oka jakiœ ruch i spojrza³ na utylitator. Maszyna dr¿a³a niczym liœж w porywach wiatru. Collins podszed³ do niej, ponuro zmarszczywszy brwi. Drgaj¹ca maszyna otoczona by³a przez niewielki ob³ok pary. Wygl¹da³o na to, ¿e utylitator siк przegrzewa. Czy¿by by³ przeci¹¿ony zbyt czкstym u¿ywaniem? Mo¿e gdyby wylaж na niego wiadro wody… Nagle dostrzeg³, ¿e utylitator jest zauwa¿alnie mniejszy ni¿ by³ przed chwil¹. Mia³ w tej chwili nie wiкcej ni¿ szeœжdziesi¹t centymetrуw kwadratowych powierzchni i kurczy³ siк dos³ownie na jego oczach. To by³ posiadacz! Lub te¿ „reprezentanci klasy A”! Tak musia³ w³aœnie wygl¹daж „mikrotransfer”, o ktуrym mуwi³ Leek. Collins wiedzia³, ¿e jeœli szybko czegoœ nie zrobi, maszyna do spe³niania ¿yczeс ca³kiem zmaleje i zniknie. — S³u¿ba Ochronna Leeka — warkn¹³. Nacisn¹³ guzik i szybko wycofa³ d³oс. Maszyna by³a bardzo gor¹ca. W k¹cie pokoju pojawi³ siк Leek, ktуry mia³ na sobie spodnie, sportow¹ koszulkк i trzyma³ w rкku kij do gry w golfa. — Czy musi mi ktoœ przeszkadzaж za ka¿dym razem, kiedy… — zacz¹³. — Niech pan coœ zrobi! — wrzasn¹³ Collins, wskazuj¹c utylitator, ktуry zajmowa³ teraz powierzchniк jednej czwartej metra kwadratowego i œwieci³ bladoczerwonym blaskiem. — Nie mogк nic zrobiж — powiedzia³ Leek. — Mam licencjк tylko na ochronк œcian czasowych, a pan potrzebuje ludzi od mikrokontroli. Zarzuci³ kij golfowy na ramiк i znikn¹³. — Mikrokontrola — powiedzia³ z rozdra¿nieniem Collins i siкgn¹³ do guzika. Potem gwa³townie cofn¹³ rкkк. D³ugoœж ka¿dego z bokуw utylitatora nie przekracza³a teraz dziesiкciu centymetrуw, a maszyna by³a bardzo gor¹ca i mia³a kolor ciemnowiœniowy. Joe ledwie widzia³ guzik, nie wiкkszy ni¿ ³epek od szpilki. B³yskawicznie rozejrza³ siк dooko³a, z³apa³ poduszkк i r¹bn¹³ ni¹ w utylitator. Pojawi³a siк dziewczyna w okularach z rogow¹ opraw¹, z notesem w d³oni i z o³уwkiem w drugiej rкce. — Z kim ¿yczy pan sobie umуwiж siк na spotkanie? — spyta³a ze stoickim spokojem. — Proszк natychmiast sprowadziж dla mnie jak¹œ pomoc! — rykn¹³ Collins, obserwuj¹c rуwnoczeœnie, jak jego drogocenny utylitator staje siк coraz mniejszy. — Pan Vergon wyszed³ na lunch — oznajmi³a dziewczyna, z namys³em gryz¹c o³уwek. — Przemieœci³ siк ze strefy. Nie mogк siк z nim skontaktowaж. — A z kim mo¿e siк pani skontaktowaж?! Dziewczyna zajrza³a do kontesu. — Pan Vis jest w Continuum Diega, a pan Elgis — na delegacji w Europie z czasуw paleolitu. Jeœli naprawdк siк panu spieszy, mo¿e lepiej by by³o, gdyby wezwa³ pan ludzi z Kontroli Punktуw Transferowych. Maj¹ nieco gorszy sprzкt, ale… — W porz¹dku, niech bкdzie Kontrola Punktуw Transferowych. Spadaj! Mуwi¹c to Collins skupi³ ca³¹ uwagк na utylitatorze i najsilniej jak potrafi³ nacisn¹³ maszynк przypalon¹ poduszk¹. Jednak nic siк nie wydarzy³o. Utylitator mia³ teraz powierzchniк nie wiкksz¹ ni¿ centymetr kwadratowy i Joe zda³ sobie sprawк, ¿e poduszka nie jest w stanie nacisn¹ж na niewidzialny niemal guzik. Przez chwilк Collins zastanawia³ siк, czy nie pozwoliж, by utylitator znikn¹³. Mo¿e nadszed³ w³aœciwy czas, aby z niego zrezygnowaж. Mуg³by przecie¿ sprzedaж dom, jego wyposa¿enie, i by³by nadal ca³kiem nieŸle sytuowanym cz³owiekiem… Nie! Przecie¿ jak do tej pory nie za¿yczy³ sobie jeszcze niczego naprawdк wa¿nego! Nikt bez walki nie zabierze mu utylitatora! Zmusi³ siк, by nie zamykaж oczu i nacisn¹³ rozpalony do bia³oœci guzik wyprostowanym palcem wskazuj¹cym. Pojawi³ siк chudy starszy cz³owiek, odziany w sfatygowany strуj, trzymaj¹cy w rкkach coœ, co wygl¹da³o na pomalowane weso³ymi barwami jajko wielkanocne. Rzuci³ nim o pod³ogк. Jajo wybuch³o. Wy³oni³ siк z niego pomaraсczowy ob³ok, ktуry zosta³ jakby wessany przez mikroskopijny utylitator. Uniуs³ siк stamt¹d wielki k³¹b dymu, tak gкstego, ¿e niemal zad³awi³ Collinsa. Potem zarys utylitatora zacz¹³ na nowo formowaж siк w przestrzeni. Wkrуtce przybra³ ju¿ swoje zwyk³e rozmiary i by³ najwyraŸniej nie uszkodzony. Starszy cz³owiek uk³oni³ siк oszczкdnie, po wojskowemu. — Mo¿e nie jesteœmy zbyt eleganccy — oznajmi³ — ale mo¿na na nas polegaж. — Ponownie z³o¿y³ krуtki uk³on i znikn¹³. Collins odniуs³ wra¿enie, ¿e us³ysza³ z dala gniewny okrzyk. Roztrzкsiony, usiad³ na pod³odze na wprost maszyny. W d³oniach czu³ pulsuj¹cy bуl. — Wylecz mnie — powiedzia³ spieczonymi wargami, po czym nacisn¹³ czerwony guzik. Przez chwilк utylitator pomrukiwa³ g³oœniej, a potem ucich³. Joe poczu³, ¿e przypalony palec przestaje go boleж. Nie zauwa¿y³ te¿ ¿adnych œladуw oparzenia ani nawet blizny na skуrze w miejscu, gdzie dosz³o do urazu. Collins nala³ sobie sporego drinka z brandy i poszed³ prosto do ³у¿ka. W nocy drкczy³ go koszmar; mia³ wra¿enie, ¿e œciga go gigantyczna litera A, ale rano nie pamiкta³ ju¿ tego snu. Po tygodniu Joe doszed³ do wniosku, ¿e decyzja budowy rezydencji wœrуd lasуw by³a wielkim b³кdem. Musia³ wynaj¹ж ca³y pluton stra¿nikуw, by ochroniж siк przed turystami, a poluj¹cy w okolicy myœliwi upierali siк, by rozbijaж namioty w jego ogrodzie. Co gorsza, Krajowy Urz¹d Skarbowy zacz¹³ przejawiaж ¿ywe zainteresowanie finansowymi sprawami Collinsa. Przede wszystkim jednak Joe odkry³, ¿e wcale nie jest tak zafascynowany przyrod¹, jak mu siк przedtem wydawa³o. Ptaki i wiewiуrki by³y œliczne, ale rozmawia³o siк z nimi raczej trudno. Drzewa, choж bardzo malownicze, stanowi³y liche towarzystwo do wypicia paru drinkуw. Collins stwierdzi³, ¿e w g³кbi duszy jest „ch³opakiem z miasta”. Dlatego te¿, z pomoc¹ firm „Czarodziej i Spу³ka — Przeprowadzki Ca³odobowe”, Spу³ki Budowlanej „Maksymalny Sukces” i Biura Natychmiastowych Podrу¿y Jagtona, a tak¿e du¿ej iloœci pieniкdzy oddanych we w³aœciwe rкce przeniуs³ siк do niewielkiej republiki w Ameryce Œrodkowej. Poniewa¿ klimat by³ tam znacznie cieplejszy, a podatek dochodowy nie istnia³, Joe zbudowa³ wielki, przestronny i okaza³y pa³ac. Pa³ac ten wyposa¿ono we wszystkie standardowe dodatki: psy, pawie, s³u¿¹cych, ludzi opiekuj¹cych siк ogrodami i wnкtrzami, stra¿nikуw, muzykуw, grupy tancerek gwoli rozrywki w³aœciciela, a tak¿e wszelkie inne rzeczy, ktуre powinny tam byж. Dwa tygodnie zabra³o Collinsowi samo zbadanie tego miejsca. Przez jakiœ czas wszystko znуw sz³o g³adko. Pewnego ranka Collins podszed³ do utylitatora z niejasnym zamiarem za¿¹dania sportowego samochodu, a mo¿e tak¿e i niewielkiego stada rasowych koni. Pochyli³ siк nad szar¹ maszyn¹, siкgn¹³ do czerwonego guzika… Utylitator cofn¹³ siк przed jego rкk¹. Collinsowi przesz³o przez myœl, ¿e mo¿e zaczyna ju¿ widzieж bia³e myszki i niemal¿e podj¹³ decyzjк, by przestaж piж szampana przed œniadaniem. Zrobi³ krok do przodu i znуw siкgn¹³ do czerwonego guzika. Utylitator wykona³ zgrabny unik i k³usem opuœci³ pokуj. Collins ruszy³ za nim pкdem, przeklinaj¹c po drodze w³aœciciela i ca³¹ „klasк A”. By³a to prawdopodobnie w³aœnie „animacja”, o ktуrej mуwi³ Leek. Posiadacz zdo³a³ w jakiœ sposуb zakaziж sw¹ maszynк bakcylem ruchu. Jednak nie mia³o to wiкkszego znaczenia. Wszystko, co musia³ zrobiж Joe — to z³apaж j¹, nacisn¹ж guzik i za¿yczyж sobie ludzi od Kontroli Animacji. Utylitator popкdzi³ przez hall, a Collins utrzymywa³ siк w stawce tu¿ za nim. Lokaj, ktуry polerowa³ w³aœnie klamkк u drzwi, zrobion¹ ze szczerego z³ota, przerwa³ sw¹ pracк i zacz¹³ siк gapiж z rozdziawionymi ze zdziwienia ustami. — Zatrzymaj go! — krzykn¹³ Joe. Lokaj niezdarnie zast¹pi³ utylitatorowi drogк. Maszyna wywinк³a mu siк z gracj¹ i popкdzi³a w stronк g³уwnych drzwi. Collins nacisn¹³ prze³¹cznik zdalnego sterowania i drzwi zamknк³y siк z trzaskiem. Utylitator wzi¹³ krуtki rozpкd, po czym je wywa¿y³. Gdy by³ ju¿ na trawniku, potkn¹³ siк o ogrodowy w¹¿ do podlewania roœlin, odzyska³ rуwnowagк, a wreszcie skierowa³ siк ku otwartej przestrzeni. Joe gna³ za maszyn¹. Gdyby tylko uda³o mu siк choж trochк do niej zbli¿yж… Nagle utylitator wyskoczy³ wysoko w powietrze. Przez d³u¿sz¹ chwilк wisia³ jakby nieruchomo, po czym opad³ na ziemiк. Collins rzuci³ siк ku czerwonemu guzikowi. Utylitator odskoczy³ na bok, zrobi³ sobie krуtk¹ przebie¿kк, i znуw wzbi³ siк w gуrк. Przez moment wisia³ na wysokoœci szeœciu metrуw nad g³ow¹ Joe’ego; uniуs³ siк jeszcze metr–dwa, zatrzyma³ siк, wykona³ w powietrzu jak¹œ dzik¹ ewolucjк, po czym run¹³ w dу³. Collins obawia³ siк, ¿e przy trzecim skoku maszyna ju¿ siк nie zatrzyma. Gdy zatem utylitator bezw³adnie opad³ na ziemiк, Joe by³ gotуw. Zrobi³ zwуd, po czym r¹bn¹³ d³oni¹ w guzik. Utylitator nie zdo³a³ wycofaж siк wystarczaj¹co szybko. — Kontrola Animacji! — rykn¹³ triumfalnie Collins. Rozleg³ siк st³umiony huk i utylitator potulnie osiad³ w miejscu. Nie pozosta³ w nim nawet najmniejszy œlad o¿ywienia. Joe otar³ czo³o i zacz¹³ ostro¿nie podchodziж do maszyny. By³ coraz bli¿ej i bli¿ej. Pomyœla³, ¿e musi za¿yczyж sobie teraz coœ wielkiego, dopуki ma jeszcze szansк to dostaж. Wobec tego za¿¹da³ szybko: piкciu milionуw dolarуw, trzech dzia³aj¹cych i przynosz¹cych dochody szybуw naftowych, studia filmowego, idealnego zdrowia, dodatkowych dwudziestu piкciu dziewczyn do swojego baletu, nieœmiertelnoœci, sportowego samochodu i stada rasowych koni. Odniуs³ wra¿enie, ¿e w pobli¿u ktoœ prychn¹³. Rozejrza³ siк dooko³a. Nie by³o nikogo. Gdy ponownie spojrza³ w stronк utylitatora, stwierdzi³, ¿e maszyna zniknк³a. Joe zacz¹³ gapiж siк bezmyœlnie w puste miejsce po niej. Po chwili on rуwnie¿ znikn¹³. Otworzywszy oczy Collins stwierdzi³, ¿e stoi przed biurkiem. Po drugiej stronie siedzia³ ten sam potк¿ny mк¿czyzna o czerwonej twarzy, ktуry kiedyœ prуbowa³ w³amaж siк do jego pokoju przez œcianк czasow¹. Nie wygl¹da³o jednak na to, by by³ teraz wœciek³y. Wydawa³ siк raczej zrezygnowany, a nawet melancholijny. Przez chwilк Collins sta³ w ca³kowitym milczeniu, ¿a³uj¹c, ¿e wszystko siк skoсczy³o. W³aœciciel utylitatora i „reprezentanci klasy A” w koсcu go schwycili. Jednak dopуki to wszystko trwa³o, by³o wspania³e. — No cу¿ — Joe zwrуci³ siк wprost do faceta — odzyska³ ju¿ pan swoj¹ maszynк, wiкc czego pan jeszcze chce? — Moj¹ maszynк? — spyta³ z niedowierzaniem mк¿czyzna o czerwonej twarzy, patrz¹c na Collinsa. — To nie jest moja maszyna, proszк pana. Ona nie nale¿y do mnie w najmniejszym nawet stopniu. Collins przez chwilк gapi³ siк na niego bezmyœlnie. — Niech pan nie prуbuje mnie nabieraж, proszк pana — powiedzia³ w koсcu. — Wy, z klasy A, chcecie za wszelk¹ cenк zachowaж swуj monopol, prawda? Mк¿czyzna o czerwonej twarzy od³o¿y³ trzymane w d³oni dokumenty na blat biurka. — Panie Collins — powiedzia³ ch³odno — nazywam siк Flign. Jestem dzia³aczem Zwi¹zku Ochrony Obywateli, niekomercyjnej organizacji, ktуrej celem jest ochrona osуb fizycznych, takich, jak na przyk³ad pan, przed omy³kami s¹dowymi. — To znaczy, ¿e nie nale¿y pan do klasy A? — Paсskie rozumowanie oparte jest na nieporozumieniu, proszк pana — oznajmi³ Flign z godnoœci¹. — „Kategoria A” nie jest klas¹ spo³eczn¹, jak siк panu najwyraŸniej wydaje. To po prostu kategoria osуb, uprawnionych do zaci¹gania kredytu. — To… co? — spyta³ wolno Collins. — Kategoria osуb, uprawnionych do zaci¹gania kredytu — powtуrzy³ Flign, spogl¹daj¹c na zegarek. — Nie mamy wiele czasu, wiкc postaram siк wy³uszczyж sprawк tak zwiкŸle, jak to tylko mo¿liwe. Panie Collins, nasza epoka jest maksymalnie zdecentralizowana. Nasze przedsiкbiorstwa, zak³ady przemys³owe i us³ugowe rozrzucone s¹ na znacznym obszarze czasoprzestrzeni. Z tego powodu korporacja utylitarna jest dla nas kluczow¹ jednostk¹ gospodarcz¹, wi¹¿¹c¹ wszystko miкdzy sob¹. Zapewnia ona transfer dуbr i us³ug pomiкdzy rу¿nymi punktami czasoprzestrzennego kontinuum. Czy pan to rozumie? Collins potwierdzi³ skinieniem g³owy. — Oczywiœcie, kredyt jest przywilejem, ktуry w naszej epoce automatycznie przys³uguje wszystkim obywatelom. Jednak, koniec koсcуw, za wszystko trzeba zap³aciж. Collinsowi nie spodoba³o siк brzmienie tego s³owa. P³aciж? A zatem to miejsce nie by³o a¿ tak cywilizowane, jak uprzednio s¹dzi³. Do tej pory nikt nie wspomina³ o p³aceniu. Po cholerк wiкc teraz poruszaj¹ ten temat? — Dlaczego nikt mnie nie powstrzyma³? — zapyta³ zdesperowany. — Musieli przecie¿ wiedzieж, ¿e nie posiadam w³aœciwej kategorii. Flign niecierpliwie potrz¹sn¹³ g³ow¹. — Kategorie kredytowe s¹ sugestiami, a nie regulacjami prawnymi. W cywilizowanym œwiecie jednostka posiada prawo podejmowania w³asnych, nie skrкpowanych decyzji. Bardzo mi przykro, proszк pana. Ponownie spojrza³ na zegarek, po czym poda³ Collinsowi dokument, ktуry mia³ przed oczami. — Czy nie zechcia³by pan przynajmniej zerkn¹ж na ten rachunek i powiedzieж mi, czy wszystkie pozycje s¹ na nim w porz¹dku? Joe wzi¹³ od niego papier i zacz¹³ czytaж: WYSZCZEGУLNIENIE WARTOŒЖ W KREDYTKACH Pa³ac z akcesoriami 450.000.000 Us³ugi firmy „Czarodziej i Spу³ka” 111.000 Tancerki, sztuk: 122 122.000.000 Idealne zdrowie 888.234.031 Szybko przebieg³ wzrokiem resztк listy. Suma nale¿noœci przekracza³a nieco osiemnaœcie miliardуw kredytek. — Chwileczkк! — krzykn¹³ Collins. — Nie mo¿na mnie przecie¿ obci¹¿yж t¹ sum¹! Utylitator pojawi³ siк w moim pokoju przypadkiem! — Na ten w³aœnie fakt zamierzam zwrуciж uwagк s¹du — stwierdzi³ Flign. — Kto wie, mo¿e w tej sprawie wyka¿¹ siк rozs¹dkiem? W ka¿dym razie nie zaszkodzi sprуbowaж. Collins odniуs³ wra¿enie, ¿e ca³y pokуj ko³ysze siк wokу³ niego. Twarz Fligna zaczк³a rozp³ywaж siк przed jego oczami. — Ju¿ czas — oznajmi³ rozmуwca Joego. — ¯yczк panu powodzenia. Collins zamkn¹³ oczy. Gdy je ponownie otworzy³, stwierdzi³, ¿e znajduje siк na jakiejœ ponurej rуwninie, na wprost pasma przysadzistych wzgуrz. Zimny wiatr siek³ mu twarz igie³kami ch³odu, a niebo mia³o kolor stalowoszary. Sta³ przy nim jakiœ cz³owiek w obszarpanym stroju. — Masz — powiedzia³, wrкczaj¹c Collinsowi kilof. — Co to jest? — To kilof — odpowiedzia³ cierpliwie mк¿czyzna. — A tam jest kamienio³om, w ktуrym ty, ja i wielu innych bкdziemy wydobywaж marmur. — Marmur? — No pewnie. Zawsze trafia siк jakiœ idiota, ktуry ¿yczy sobie pa³acu — powiedzia³ mк¿czyzna, uœmiechaj¹c siк kwaœno. — Mo¿esz mуwiж do mnie Jang. Przez jakiœ czas bкdziemy pracowaж razem. Collins g³upkowato zamruga³ oczyma. — Jak d³ugo? — spyta³. — Mo¿esz to sobie wyliczyж — odrzek³ Jang. — Stawka wynosi piкжdziesi¹t kredytek miesiкcznie, a praca trwa dopуty, dopуki nie sp³acisz swojego d³ugu. Kilof wypad³ Collinsowi z rкki. Nie, nie mogli mu tego zrobiж! Korporacja utylitarna musia³a ju¿ przecie¿ uœwiadomiж sobie swуj b³¹d! To oni go pope³nili, pozwalaj¹c, by ich urz¹dzenie wyœliznк³o siк w przesz³oœж. Czy nie zdawali sobie z tego sprawy? — To pomy³ka! — oznajmi³ g³oœno Collins. — Nie ma mowy o pomy³ce — odrzek³ Jang. — Tym na gуrze ci¹gle brakuje r¹k do pracy. Musz¹ bez przerwy rekrutowaж nowych. No, chodŸ! Po pierwszym tysi¹cu lat nie bкdziesz przywi¹zywaж do tego wagi. Collins ruszy³ ju¿ za Jangiem w stronк kamienio³omu. Gdy jednak us³ysza³ to, co powiedzia³ jego przewodnik, zatrzyma³ siк. — Po pierwszym tysi¹cu lat?! — spyta³ ze zgroz¹. — Przecie¿ nie bкdк ¿y³ tak d³ugo! — Na pewno bкdziesz — poinformowa³ go Jang. — Prosi³eœ o nieœmiertelnoœж, prawda? Rzeczywiœcie. Za¿yczy³ jej sobie dos³ownie na chwilк przed tym, jak odebrali mu maszynк, i zapewne otrzyma³. A mo¿e zrobili to zanim poprosi³ o nieœmiertelnoœж? Nagle Collins coœ sobie przypomnia³. To dziwne, ale na rachunku, ktуry przedstawi³ mu Flign, nie figurowa³a taka pozycja. — Jak¹ sum¹ mog¹ mnie obci¹¿yж za nieœmiertelnoœж? — jyta³ Janga. Ten spojrza³ na niego i zaœmia³ siк. — Nie b¹dŸ naiwny, koleœ — powiedzia³. — Powinieneœ sam ju¿ siк tego domyœliж. — Jasna sprawa, ¿e akurat to dali ci za darmo — doda³, prowadz¹c Collinsa w stronк kamienio³omu.
A Ticket to Tranai BILET NA TRANAI Pewnego piкknego czerwcowego dnia do biura Miкdzygwiezdnej Agencji Podrу¿y wszed³ chudy i zdeterminowany m³ody cz³owiek w stroju o stonowanych barwach. Min¹³ kolorow¹ reklamк, przedstawiaj¹c¹ Œwiкto Zbiorуw na Marsie, nie poœwiкcaj¹c jej nawet spojrzenia. Rуwnie¿ gigantyczny fotofresk, na ktуrym widnia³y taсcz¹ce lasy Triganium, nie przyci¹gn¹³ jego wzroku. Zignorowa³ tak¿e ca³kiem sugestywny obraz, przedstawiaj¹cy prastare obrzкdy na Opiuchus II i dotar³ do biurka urzкdnika rezerwuj¹cego bilety. — Chcia³bym zarezerwowaж przelot na Tranai — oznajmi³. Agent biura podrу¿y zamkn¹³ swуj egzemplarz ksi¹¿ki „Wynalazki przydatne w domu i w pracy” i zmarszczy³ brwi. — Tranai? Tranai? — spyta³. — Czy to jeden z ksiк¿ycуw planety Kent IV? — Nie, to nie ¿aden ksiк¿yc — odpar³ m³ody cz³owiek. — Tranai jest planet¹, okr¹¿aj¹c¹ gwiazdк o tej samej nazwie. Chcк zarezerwowaж przelot na tк planetк. — Nigdy o niej nie s³ysza³em — zauwa¿y³ agent, wyci¹gaj¹c z biurka katalog gwiazd, uproszczon¹ wersjк mapy gwiazdozbiorуw, a tak¿e egzemplarz „Ma³o uczкszczanych po³¹czeс wewn¹trzgalaktycznych”. — No dobrze — oznajmi³ w koсcu. — Jak widaж, zawsze mo¿na dowiedzieж siк czegoœ nowego. Chce pan wiкc zarezerwowaж przelot na Tranai, panie… — Goodman. Marvin Goodman. — Panie Goodman. Cу¿, wygl¹da na to, ¿e Tranai jest mniej wiкcej tak daleko, jak tylko mo¿na dotrzeж z Ziemi, pozostaj¹c wci¹¿ jeszcze w Drodze Mlecznej. Tam nikt siк nie wybiera. — Wiem o tym. Czy mуg³by pan jednak za³atwiж mi ten przelot? — spyta³ Goodman. W jego g³osie da³o siк s³yszeж powstrzymywane z trudem podekscytowanie. Agent potrz¹sn¹³ przecz¹co g³ow¹. — Nie ma takiej mo¿liwoœci — stwierdzi³. — Nawet gwiazdoœlizgi nie zapuszczaj¹ siк tak daleko. — A na jak¹ odleg³oœж od Tranai mуg³bym siк dostaж z pana pomoc¹? Agent pos³a³ mu triumfalny uœmiech. — Po co zawracaж sobie tym g³owк? — spyta³. — Mogк wys³aж pana do jakiegoœ œwiata, na ktуrym bкdzie wszystko to, co na tym… Tranai, a oprуcz tego bкdzie on mia³ walory takie, jak: niewielka odleg³oœж, okazyjne ceny, przyzwoite hotele, wycieczki… — Zamierzam dotrzeж na Tranai — powiedzia³ ponuro Goodman. — Ale nie ma sposobu, aby tam siк dostaж — t³umaczy³ cierpliwie agent. — A w³aœciwie na jakich walorach tego miejsca panu zale¿y? Mo¿e by³bym w stanie pomуc panu w tej kwestii. — Mo¿e pan mi pomуc, rezerwuj¹c dla mnie przelot tak daleko, jak… — Czy chodzi panu o przygodк? — spyta³ agent, szybkim spojrzeniem dokonuj¹c oceny niezbyt atletycznej budowy m³odzieсca i charakterystycznego dla intelektualistуw zgarbienia jego plecуw. — Pozwoli pan, ¿e zasugerujк mu Africanus II, pierwotny œwiat pe³en dzikich plemion, szablozкbnych tygrysуw, ludo¿erczych paproci, ruchomych piaskуw, aktywnych wulkanуw, pterodaktyli i innych rzeczy w tym stylu. Ekspedycje na tк planetк wyruszaj¹ z Nowego Jorku co piкж dni i ³¹cz¹ w sobie skrajne ryzyko z absolutnym bezpieczeсstwem uczestnikуw. Gwarantowana g³owa dinozaura albo zwrot pieniкdzy. — Tranai — stwierdzi³ Goodman. — Hmm — urzкdnik spojrza³ szacuj¹co na œwiadcz¹ce o determinacji zaciœniкcie warg Goodmana oraz nieugiкty wyraz jego oczu. — Byж mo¿e jest pan zmкczony purytaсskimi restrykcjami, panuj¹cymi na Ziemi? W takim razie proszк rozwa¿yж sugestiк udania siк na Almagordo III, per³к Pasa Po³udniowogalaktycznego. Nasz dziesiкciodniowy pe³nop³atny plan pobytu obejmuje wycieczkк przez tajemniczy Almagordiaсski Kasbah, wizyty w oœmiu night–clubach (pierwsza kolejka na koszt firmy), wizytк w fabryce cynkitu, gdzie uczestnicy mog¹ nabyж prawdziwe cynkitowe pasy, buty i portfele po fenomenalnie niskich cenach, a tak¿e wycieczki do dwуch gorzelni. Dziewczyny z Almagordo s¹ piкkne, tryskaj¹ce energi¹ i w uroczy sposуb naiwne. Uwa¿aj¹, ¿e turysta jest najwspanialszym i najbardziej godnym po¿¹dania typem ludzkiej istoty. Oprуcz tego… — Tranai — stwierdzi³ Goodman. — Na jak¹ odleg³oœж od niej mo¿e mnie pan przewieŸж? Urzкdnik z ponur¹ min¹ wydoby³ plik biletуw. — Na pok³adzie „Krуlowej Konstelacji” mo¿e pan dotrzeж do Legis II, gdzie przesi¹dzie siк pan na „Splendor Galaktyki”, ktуry zabierze pana na Oume. Tam bкdzie pan musia³ zaokrкtowaж siк na lokalny gwiazdolot, ktуry po przystankach na Machangu, Inchangu, Pankangu, Lekungu i Oysterze dowiezie pana na Tung–Bradar IV, jeœli nie zepsuje siк po drodze. Stamt¹d gwiazdoœlizg przetransportuje pana przez Galaktyczny Wir (jeœli rzeczywiœcie dociera a¿ tak daleko) do Aloomsridgii, sk¹d wci¹¿ jeszcze kursuje statek pocztowy. W ten sposуb bкdzie pan mia³ za sob¹ mniej wiкcej pу³ drogi. Potem zaœ bкdzie pan ju¿ zdany na siebie. — Œwietnie — odpar³ Goodman. — Czy mуg³by pan jeszcze dziœ wieczorem dokonaж wszystkich niezbкdnych formalnoœci? Urzкdnik skin¹³ g³ow¹. — Panie Goodman — spyta³ w koсcu, zdesperowany — a w³aœciwie co takiego jest na tym Tranai, co tak pana przyci¹ga? Goodman pos³a³ mu pe³en uszczкœliwienia uœmiech. — Utopia — odrzek³. Marvin Goodman prze¿y³ wiкkszoœж swego ¿ycia w miasteczku Seakirk w stanie New Jersey, kontrolowanym od blisko piкжdziesiкciu lat przez tego lub innego polityka. Wiкkszoœж mieszkaсcуw Seakirk nie reagowa³a ju¿ na powtarzaj¹ce siк przejawy korupcji wœrуd wysoko i nisko postawionych urzкdnikуw, hazard, wojny ulicznych gangуw a tak¿e pijaсstwo nastolatkуw. Byli przyzwyczajeni do widoku rozpadaj¹cych siк autostrad i szos, do pкkaj¹cych wodoci¹gуw, pamiкtaj¹cych chyba jeszcze czasy staro¿ytne, do elektrowni wy³¹czaj¹cych co chwila dop³yw energii, do starych budynkуw, w ktуrych mieszkali, a ktуre dos³ownie rozpada³y siк, podczas gdy grube ryby budowa³y sobie coraz wiкksze wille, coraz d³u¿sze baseny, coraz bardziej imponuj¹ce ogrzewane stajnie. Ludzie przyzwyczaili siк do tego. Ludzie tak, ale nie Goodman. Jako urodzony krzy¿owiec, Marvin pisywa³ s¹¿niste artyku³y, ktуre nigdy nie by³y publikowane, prowadzi³ agitacjк na rzecz uczciwych kandydatуw do w³adz, ktуrzy nigdy nie zostali wybrani, organizowa³ Obywatelsk¹ Ligк Postкpu, ruch Lud Przeciw Gangsterom, Uniк Obywatelsk¹ na rzecz Uczciwej Policji, Stowarzyszenie Przeciwnikуw Hazardu, Komitet na rzecz Rуwnych Mo¿liwoœci Zatrudnienia dla Kobiet i chyba ca³y tuzin innych. Z tych wysi³kуw nigdy nic nie wysz³o. Ludzie byli zbyt apatyczni, by zale¿a³o im na czymkolwiek. Politycy po prostu wyœmiewali siк z niego, a Goodman nie znosi³, gdy ktoœ siк z niego œmia³. Potem zaœ, jakby nie doœж by³o jego dotychczasowych k³opotуw, narzeczona Goodmana rzuci³a go dla ha³aœliwego m³odego cz³owieka w sportowej kurtce o krzykliwych barwach, ktуry wolny by³ od tendencji do zbawiania ca³ego œwiata, wyj¹wszy mo¿e zainteresowanie kontrolnym pakietem akcji w miejscowej spу³ce budowlanej, czyli SBS. To by³ druzgocz¹cy cios. Wygl¹da³o na to, ¿e dziewczyna w ogуle nie przejmuje siк faktem, i¿ SBS u¿ywa do produkowanego przez siebie betonu zdecydowanie nadmiernych iloœci piasku, a tak¿e — dla oszczкdnoœci — „obcina” ca³e centymetry z d³ugoœci stalowych dŸwigarуw noœnych. — No dobra, Marvie, i co z tego? — mawia³a. — Tak to po prostu jest. Musisz byж realist¹! Goodman nie zamierza³ byж realist¹. By powetowaж sobie doznan¹ przykroœж, uda³ siк natychmiast do baru Eddie’ego „Ksiк¿ycowa Poœwiata”, gdzie pomiкdzy jednym drinkiem a drugim zacz¹³ kontemplowaж uroki sza³asu z ga³кzi, znajduj¹cego siк gdzieœ w zielonym piekle na powierzchni Wenus. W tym momencie do baru wszed³ wyprostowany starszy mк¿czyzna o jastrzкbiej twarzy. S¹dz¹c po jego chodzie, przystosowanym do grawitacyjnych przeci¹¿eс, bladoœci jego twarzy, a tak¿e bliznach radiacyjnych oraz spojrzeniu przenikliwych szarych oczu, Goodman wysnu³ wniosek, i¿ jest on starym wyg¹ dalekich kosmicznych szlakуw. — Specjalne tranaiaсskie, Sam — z³o¿y³ zamуwienie u barmana. — Ju¿ podajк, kapitanie Savage! — odpar³ s³u¿biœcie barman. — Tranai? — wymamrota³ bezwiednie Goodman. — Tranai — potwierdzi³ kapitan. — Nie s³ysza³eœ o niej nigdy, prawda, synu? — Nie, sir — przyzna³ Goodman. — No cу¿, synu — oznajmi³ kapitan Savage. — Czujк, ¿e dzisiejszej nocy chcia³bym z kimœ odrobinк pogadaж, a wiкc opowiem ci bajeczkк o Tranai B³ogos³awionej, ktуra le¿y gdzieœ daleko, a¿ za Galaktycznym Wirem. Spojrzenie kapitana sta³o siк zamglone, a posкpny grymas jego warg z³agodzi³ uœmiech. — W tych czasach byliœmy niczym ludzie z ¿elaza, podrу¿uj¹cy w stalowych kosmolotach. Johnny Cavanaugh, Frog Larsen i ja polecielibyœmy do samego piek³a choжby po pу³ ³adowni terganium. Taaa… i wynajкlibyœmy samego Belzebuba do sprz¹tania pok³adu, gdyby brakowa³o nam ludzi. By³y to czasy, gdy kosmiczny szkorbut zabiera³ zawsze jedn¹ trzeci¹ za³ogi, a widmo Wielkiego Dana McClintocka b³¹ka³o siк po kosmicznych szlakach. Moll Gann wci¹¿ jeszcze zawiadywa³ barem kosmicznym „Pod Czerwonym Kogutem” na Asteroidzie 342–AA, ¿¹daj¹c piкciuset ziemskich dolarуw za szklankк piwa i, co ciekawsze, dostawa³ tyle, poniewa¿ w promieniu trzydziestu miliardуw kilometrуw nie by³o innego miejsca, gdzie mo¿na by³oby napiж siк piwa. By³y to czasy, gdy Blaszkorogi wci¹¿ wycina³y w pieс za³ogi wszystkich statkуw, podrу¿uj¹cych w okolicach rуwnika Galaktyki, i statki, ktуre chcia³y dostaж siк na Elizjк, musia³y przedzieraж siк przez przesmyk w Mg³awicy Koсskiego £ba. Mo¿esz wiкc wyobraziж sobie, synu, jak siк czu³em, gdy pewnego piкknego dnia dotar³em na Tranai. Goodman z zapartym tchem s³ucha³, jak stary kapitan malowa³ przed nim obraz dni dawnej chwa³y, gdy kruche statki podrу¿owa³y po stalowym niebie, kieruj¹c siк w dal, zawsze w dal, ku dalekim granicom Galaktyki. A tam, u brzegu Wielkiej Pustyni, znajdowa³a siк Tranai. Tranai, gdzie odnaleziono drogк ¿ycia, a ludzie nie byli ju¿ trybikami machiny paсstwa! Wspaniale, spokojne, twуrcze, szczкœliwe spo³eczeсstwo, z³o¿one nie ze œwiкtych czy ascetуw, nie z intelektualistуw, ale ze zwyk³ych ludzi, ktуrym uda³o siк osi¹gn¹ж utopiк. Przez godzinк kapitan Savage mуwi³ o rу¿norodnych cudach Tranai. Skoсczywszy sw¹ historiк, poskar¿y³ siк, ¿e zasch³o mu w gardle, i Goodman zamуwi³ dla niego jeszcze jedno specjalne tranaiaсskie, a drugie dla siebie. Popijaj¹c egzotyczn¹ zielono–szar¹ miksturк, Goodman po uszy pogr¹¿y³ siк w marzeniach. W koсcu bardzo uprzejmie spyta³: — Dlaczego pan tam nie wrуci, kapitanie? Starszy cz³owiek ze smutkiem potrz¹sn¹³ g³ow¹. — Kosmiczna podagra, ch³opcze — oznajmi³ z gorycz¹. — Jestem uziemiony na dobre. Wtedy nie wiedzieliœmy du¿o o wspу³czesnej medycynie. Jedyne, do czego siк teraz nadajк, to jakaœ praca dla szczura l¹dowego. — A co pan teraz robi? — Jestem brygadzist¹ w Spу³ce Budowlanej Seakirk — westchn¹³ starszy cz³owiek. — Ja, ktуry kiedyœ komenderowa³em piкжdziesiкciodyszowym kliprem! Sposуb, w jaki ci ludzie robi¹ beton… Czy moglibyœmy wypiж znowu po jednym na czeœж wspanialej Tranai? Wypili jeszcze po kilka. Opuszczaj¹c bar, Goodman podj¹³ ju¿ decyzjк. Gdzieœ we Wszechœwiecie odnaleziono modus vivendi — prawdziwe urzeczywistnienie odwiecznego ludzkiego snu o doskona³oœci. Od tej chwili nic innego nie mog³oby go usatysfakcjonowaж. Nastкpnego dnia zrezygnowa³ z pracy projektanta w Zak³adach Produkcji Robotуw Wschodniego Wybrze¿a i podj¹³ z banku oszczкdnoœci ca³ego ¿ycia. Wybiera³ siк na Tranai. Wsiad³ na pok³ad „Krуlowej Konstelacji”, ktуra zabra³a go na Legis II, a potem „Splendorem Galaktyki” dolecia³ do Oume. Zatrzymawszy siк na krуtkie postoje na Machangu, Inchangu, Pankangu, Lekungu i Oysterze — ponurych, kosmicznych dziurach — osi¹gn¹³ Tung — Bradar IV. Bez ¿adnych wiкkszych k³opotуw przedosta³ siк przez Galaktyczny Wir i wreszcie znalaz³ siк na Bellismoranti, gdzie koсczy³y siк ziemskie wp³ywy. Za zdecydowanie wygуrowan¹ op³at¹ statek lokalnej linii kosmicznej przewiуz³ Marvina na Dvastк II, a stamt¹d kosmiczny frachtowiec poprzez kolonie Seves, Olgo i Mi przetransportowa³ go na podwуjn¹ planetк Mvanti. Tam ugrz¹z³ beznadziejnie na ca³e trzy miesi¹ce, ktуre wykorzysta³ bior¹c udzia³ w hipnopedycznym kursie jкzyka tranaiaсskiego. W koсcu wynaj¹³ przewodnika po dzikich rejonach kosmosu, ktуry pomуg³ mu dostaж siк na Ding. Na Dingu natychmiast zaaresztowano go pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Higastomeritreianu, zdo³a³ jednak uciec w ³adowni statku, transportuj¹cego rudy metali, ktуry dowiуz³ go na g’Moree. Tam wykurowa³ siк ze swoich odmro¿eс, b¹bli i powierzchownych poparzeс radiacyjnych, po czym zorganizowa³ sobie wreszcie przelot na Tranai. Gdy statek mija³ ksiк¿yce Doe i Ri, by wyl¹dowaж w Kosmoporcie Tranai, Goodman jedynie z trudem by³ w stanie uwierzyж, i¿ dzieje siк to naprawdк. Kiedy otworzy³y siк œluzy powietrzne, Goodman stwierdzi³, i¿ jest w stanie g³кbokiej depresji. Jej Ÿrуd³em by³o czкœciowo zwyk³e wyczerpanie, nieuniknione po tak pe³nej przygуd podrу¿y. Jednak, co gorsza, Goodman poczu³ te¿ nag³e przera¿enie, i¿ Tranai mo¿e okazaж siк zwyk³ym oszustwem, pu³apk¹ na naiwnych. Przeby³ ca³¹ Galaktykк, kieruj¹c siк jedynie opowieœci¹ starego kosmicznego w³уczкgi. Teraz jednak to, co mуwi³ Savage, wydawa³o siк jakoœ ma³o prawdopodobne. Nawet mityczne Eldorado zdawa³o siк miejscem pewniejszym ni¿ to Tranai, ktуre Goodman chcia³ ujrzeж. Opuœci³ pok³ad statku. Port Tranai wygl¹da³ na doœж sympatyczne miasteczko. Ulice wype³nione by³y przechodniami, a w sklepowych witrynach piкtrzy³y siк towary. Ludzie, ktуrych mija³ na ulicy, wygl¹dali w znacznym stopniu tak samo, jak gdziekolwiek indziej, kobiety zaœ by³y ca³kiem atrakcyjne. Rуwnoczeœnie jednak Goodman odczu³ tu coœ dziwnego, coœ w subtelny sposуb, lecz zdecydowanie rу¿nego od innych miejsc w Galaktyce, krуtko mуwi¹c: coœ obcego. Zabra³o mu nieco czasu, nim zdo³a³ okreœliж to dziwne wra¿enie. Uœwiadomi³ sobie mianowicie, ¿e na ka¿d¹ kobietк, znajduj¹c¹ siк w zasiкgu wzroku, przypada co najmniej dziesiкciu mк¿czyzn. I, co jeszcze dziwniejsze, praktycznie wszystkie kobiety, ktуre spotyka³, by³y najwyraŸniej albo w wieku poni¿ej osiemnastu lat, albo te¿ powy¿ej trzydziestu piкciu. Co sta³o siк z grup¹ wiekow¹ kobiet od dziewiкtnastu do trzydziestu czterech lat? Czy¿by ich publiczne pojawianie siк stanowi³o tabu? A mo¿e dotknк³a je jakaœ zaraza? Bкdzie musia³ uzbroiж siк w cierpliwoœж i powoli do tego dojœж. Uda³ siк do Budynku Idriga, gdzie skupione by³y wszystkie instytucje rz¹dowe Tranai, i zg³osi³ siк w biurze ministra Spraw Pozaplanetarnych. Przyjкto go niemal natychmiast. Biuro ministra okaza³o siк ma³e i zagracone, a pokrywaj¹ca œciany wyk³adzina upstrzona by³a dziwnymi niebieskimi klepkami. Goodmana uderzy³ te¿ z miejsca widok wysokoenergetycznego karabinu — blastera z t³umikiem i celownikiem optycznym, zwisaj¹cego z³owieszczo ze œciany. Nie mia³ jednak czasu, by siк nad tym zastanawiaж, poniewa¿ urzкdnik wyskoczy³ ze swego fotela i energicznie uœciska³ mu d³oс. Minister by³ oty³ym, weso³ym mк¿czyzn¹ w wieku oko³o piкжdziesiкciu lat. Wokу³ jego szyi zwisa³ ³aсcuch z medalionem, na ktуrym odciœniкty by³ tranaiaсski herb — stylizowana b³yskawica, ktуra swym uderzeniem rozszczepia k³os zbo¿a. Goodman wysnu³ w³aœciwy, jak siк okaza³o, wniosek, i¿ jest to oficjalny herb ministerstwa. — Witamy na Tranai — powiedzia³ serdecznie minister. Zepchn¹³ z fotela stos jakichœ papierуw i gestem wskaza³ Goodmanowi, by usiad³. — Panie ministrze… — rozpocz¹³ Goodman w oficjalnej wersji jкzyka tranaiaсskiego. — Nazywam siк Den Melith — przerwa³ mu minister. — Proszк nazywaж mnie Den. Panuj¹ tu u nas raczej nieformalne stosunki. Mo¿e pan po³o¿yж nogi na biurku i czuж siк jak w domu. Cygaro? — Nie, dziкkujк — odpowiedzia³ Goodman, czuj¹c siк w jakiœ sposуb zbity z panta³yku. — Panie… hm… Den, przyby³em tu z Terry, planety, o ktуrej byж mo¿e s³ysza³eœ. — Jasne, ¿e tak — odrzek³ Melith. — To doœж nerwowe miejsce, w ktуrym panuje niez³y rwetes, prawda? Oczywiœcie nie mam nic z³ego na myœli. — No w³aœnie. Odnoszк dok³adnie takie samo wra¿enie. Przyczyna, dla ktуrej tu przyby³em… — Goodman zawaha³ siк, maj¹c nadziejк, ¿e to co mуwi nie brzmi zbyt œmiesznie. — Cу¿, us³ysza³em pewne opowieœci o Tranai. Kiedy siк nad nimi zastanowiж, wydaj¹ siк niedorzeczne. Ale jeœli nie masz nic przeciwko temu, chcia³bym zapytaж ciк… — Pytaj, o co chcesz! — oznajmi³ Melith z wylewn¹ serdecznoœci¹. — Odpowiem ci bez ¿adnego owijania w bawe³nк. — Dziкkujк. Otу¿ s³ysza³em, ¿e na Tranai od czterystu lat nie by³o ¿adnej wojny ani nawet najmniejszego konfliktu zbrojnego. — Od szeœciuset lat — sprostowa³ Melith. — I nie wygl¹da na to, by jakikolwiek mia³ siк przydarzyж. — Ktoœ powiedzia³ mi, ¿e na Tranai nie ma ¿adnej przestкpczoœci. — Kompletnie ¿adnej. — I w zwi¹zku z tym nie ma policji, s¹dуw, sкdziуw, szeryfуw, urzкdnikуw pe³ni¹cych ich funkcjк, katуw, funkcjonariuszy œledczych ani agentуw rz¹dowych. Nie ma tu wiкzieс, zak³adуw poprawczych, ani te¿ ¿adnych innych miejsc, gdzie przetrzymuje siк ludzi wbrew ich woli. — Nie jest nam to wszystko potrzebne — wyjaœni³ Melith — poniewa¿ brak u nas przestкpstw. — S³ysza³em te¿ — kontynuowa³ Goodman — ¿e na Tranai nie istnieje nкdza. — Nie jest mi znany ¿aden taki przypadek — oznajmi³ radoœnie Melith. — Czy jesteœ pewien, ¿e nie chcesz cygara? — Nie, dziкkujк. — Goodman niecierpliwie pochyla³ siк do przodu, jakby spijaj¹c odpowiedzi z ust Melitha. — Rozumiem, ¿e osi¹gnкliœcie stabilizacjк ekonomiczn¹ bez uciekania siк do socjalistycznych, komunistycznych, faszystowskich lub biurokratycznych praktyk? — W rzeczy samej — skwitowa³ Melith. — A zatem wasze spo³eczeсstwo jest w gruncie rzeczy oparte na niczym nie skrкpowanej przedsiкbiorczoœci obywateli; kwitnie tu prywatna inicjatywa, a funkcje rz¹du ograniczone s¹ do niezbкdnego minimum. Melith skin¹³ g³ow¹. — Ogуlnie rzecz bior¹c, nasz rz¹d zajmuje siк drobniejszymi kwestiami zwi¹zanymi z regulacj¹ tej inicjatywy, troszczy siк o ludzi starszych oraz o upiкkszanie otaczaj¹cego nas krajobrazu. — A czy to prawda, ¿e odkryliœcie metodк dystrybucji dуbr, nie uciekaj¹c siк do paсstwowego interwencjonizmu, ani nawet do podatkуw, metodк, ktуra opiera siк ca³kowicie na indywidualnej inicjatywie? — dr¹¿y³ dalej Goodman. — Tak, w zupe³noœci. — Czy to prawda, ¿e na ¿adnym ze szczebli tranaiaсskiego rz¹du nie spotyka siк przypadkуw korupcji? — Kompletnie ¿adnej — stwierdzi³ Melith. — Przypuszczam, ¿e w³aœnie dlatego mamy spory k³opot ze znalezieniem ludzi, ktуrzy chcieliby pe³niж funkcje publiczne. — A zatem kapitan Savage mia³ racjк! — wykrzykn¹³ Goodman, nie bкd¹c ju¿ zdolnym, by d³u¿ej siк kontrolowaж. — To jest utopia! — Podoba nam siк to okreœlenie oznajmi³ Melith. Goodman wzi¹³ g³кboki oddech i zapyta³: — Czy mogк tu zostaж? — Czemu nie? — stwierdzi³ Melith, wyci¹gaj¹c jakiœ formularz. — Nie mamy ¿adnych restrykcji, je¿eli chodzi o imigracjк. Powiedz mi, jaki jest twуj zawуd? — Na Ziemi by³em projektantem robotуw. — Mamy du¿o rу¿nych mo¿liwoœci w tej dziedzinie — stwierdzi³ Melith, zaczynaj¹c wype³niaж formularz. Z jego piуra œciek³a na papier kropla atramentu. Minister cisn¹³ porywczo piуro o œcianк, gdzie rozbi³o siк w drzazgi, dodaj¹c nowy niebieski kleks na tapecie. — Wype³nimy formularz innym razem — skonstatowa³. — Teraz nie jestem w nastroju. Rozpar³ siк w fotelu. — Pozwуl, ¿e udzielк ci drobnej rady. My, na Tranai, czujemy, i¿ jesteœmy ca³kiem blisko utopii, u¿ywaj¹c twojego okreœlenia. Jednak nasze spo³eczeсstwo nie jest w wysokim stopniu zorganizowane. Nie posiadamy ¿adnych skomplikowanych uregulowaс prawnych. Nasze ¿ycie opiera siк na poszanowaniu dla pewnej iloœci niepisanych praw, lub te¿ zwyczajуw, jeœli wolisz tak to nazywaж. Sam dojdziesz do tego, na czym one polegaj¹. Udzielam ci wiкc rady — choж nie jest to ¿adne polecenie — ¿ebyœ ich przestrzega³. — Oczywiœcie, ¿e bкdк tak robi³! — wykrzykn¹³ Goodman. — Mogк pana zapewniж, sir, ¿e nie le¿y w moich zamiarach nara¿anie na szwank jakiegokolwiek elementu stworzonego przez was raju. — Och, nie chodzi³o mi o nas — powiedzia³ Melith z pe³nym rozbawienia uœmiechem. — Bra³em raczej pod uwagк twoje bezpieczeсstwo. Prawdopodobnie moja ¿ona bкdzie mia³a dla ciebie jeszcze inne porady. Nacisn¹³ du¿y czerwony guzik na swoim biurku. W pomieszczeniu pojawi³a siк natychmiast niebieskawa mgie³ka. Po jakimœ czasie stк¿a³a i Goodman ujrza³ stoj¹c¹ przed nim ³adn¹ m³od¹ kobietк. — Dzieс dobry, kochanie — powiedzia³a do Melitha. — Jest wieczуr — poinformowa³ j¹ minister. — Moja droga, ten m³ody cz³owiek przyby³ tu a¿ z Ziemi, by zamieszkaж na Tranai. Udzieli³em mu zwyczajowej porady. Jak s¹dzisz, czy jest jeszcze coœ, co moglibyœmy dla niego zrobiж? Pani Melith zastanowi³a siк przez moment, a potem zapyta³a Goodmana: — Czy jest pan ¿onaty? — Nie, proszк pani — odpar³ m³odzieniec. — W takim wypadku powinien spotkaж siк z jak¹œ mi³¹ dziewczyn¹ — powiedzia³a pani Melith do mк¿a. — Bycie kawalerem nie jest na Tranai zalecane, jakkolwiek z pewnoœci¹ nie jest zabronione. Pozwуl, ¿e siк zastanowiк… Co siк dzieje z t¹ ³adn¹ dziewczyn¹ paсstwa Driganti? — Jest zarкczona — odpowiedzia³ Melith. — Naprawdк? Czy a¿ tak d³ugo by³am w zastoju? Mуj drogi, to nie jest z twojej strony zbyt rozs¹dne. — By³em za bardzo zajкty — odrzek³ minister przepraszaj¹cym tonem. — A co z Mihn¹ Vensis? — Nie w jego typie. — A Janna Vley? — Znakomicie! — wykrzykn¹³ Melith, mrugn¹wszy do Goodmana. — Niezwykle poci¹gaj¹ca m³oda dama. Wyci¹gn¹³ z biurka nowe piуro, nagryzmoli³ za jego pomoc¹ adres i poda³ kartkк Goodmanowi. — ¯ona zadzwoni do niej i uprzedzi j¹, by jutro oczekiwa³a na twoj¹ wizytк — powiedzia³. — Proszк wpaœж do nas ktуregoœ wieczora na kolacjк — doda³a pani Melith. — Z wielk¹ przyjemnoœci¹ — odpar³ kompletnie oszo³omiony Goodman. — Mi³o by³o pana poznaж — stwierdzi³a pani Melith. Jej m¹¿ nacisn¹³ czerwony guzik. Znуw pojawi³a siк niebieskawa mgie³ka i pani Melith zniknк³a. — Muszк ju¿ zamykaж interes — stwierdzi³ Melith, spojrzawszy na zegarek. — Nie mogк pracowaж poza godzinami — ludzie mogliby zacz¹ж niepotrzebnie o tym gadaж. Wpadnij ktуregoœ dnia, to wype³nimy te formularze. Konieczne powinieneœ skontaktowaж siк rуwnie¿ z Najwy¿szym Prezydentem Borgiem, ktуry urzкduje w Pa³acu Narodowym… A mo¿e to on siк z tob¹ skontaktuje. Nie pozwуl, by ten stary lis zdo³a³ ci coœ wcisn¹ж. I nie zapomnij o Jannie. Melith w szelmowskim stylu puœci³ oko do Goodmana, po czym odprowadzi³ go do drzwi. Po chwili m³odzieniec znalaz³ siк sam na tranaiaсskim bruku. — Dotar³em do utopii — powiedzia³ sam do siebie — do rzetelnej, niek³amanej, niepodwa¿alnej utopii. By³y jednak w tym wszystkim pewne bardzo zagadkowe szczegу³y. Goodman zjad³ kolacjк w niewielkiej restauracji i zamуwi³ pokуj w pobliskim hotelu. Rozradowany goniec hotelowy odprowadzi³ go do pokoju, gdzie Goodman natychmiast wyci¹gn¹³ siк na ³у¿ku. Ze znu¿eniem przetar³ oczy, prуbuj¹c uporz¹dkowaж jakoœ swoje ostatnie wra¿enia. Tak wiele siк zdarzy³o, i to w ci¹gu jednego tylko dnia! Tyle spraw zwi¹zanych z Tranai nie dawa³o mu spokoju. Na przyk³ad stosunek liczby kobiet do liczby mк¿czyzn. Przecie¿ zamierza³ zapytaж o to Melitha… Jednak Melith nie wydawa³ siк w³aœciwym cz³owiekiem do zadawania pytaс, poniewa¿ z nim samym, zwi¹zanych by³o wiele niejasnoœci. Choжby to rzucenie piуrem o œcianк. Czy tak mo¿e postкpowaж dojrza³y i odpowiedzialny urzкdnik paсstwowy? A jego ¿ona… Goodman wiedzia³, ¿e pani Melith wy³oni³a siк z pola zastoju deprywacyjnego; rozpozna³ je po charakterystycznej, niebieskawej mgie³ce. Pola deprywacyjnego u¿ywano rуwnie¿ na Ziemi. Czasem istnia³y uzasadnione medyczne przyczyny, by zawiesiж wszelk¹ biologiczn¹ aktywnoœж organizmu, jego wzrost, a tak¿e procesy rozpadu. Powiedzmy, ¿e pacjent w nie cierpi¹cy zw³oki sposуb potrzebuje okreœlonego serum, osi¹galnego jedynie na Marsie. Wtedy nale¿y po prostu przenieœж dan¹ osobк w stan zastoju do chwili, gdy serum dotrze na miejsce. Jednak na Ziemi tylko licencjonowani lekarze upowa¿nieni byli do pos³ugiwania siк polem. Za jego nadu¿ycie grozi³y okreœlone przez kodeks kary. Goodman nigdy nie s³ysza³ o tym, by ktoœ trzyma³ swoj¹ ¿onк w polu deprywacyjnym. Jeœli jednak rzeczywiœcie wszystkie ¿ony na Tranai by³y w ten sposуb przetrzymywane, wyjaœnia³oby to nieobecnoœж wœrуd kobiet grupy wiekowej od dziewiкtnastu do trzydziestu piкciu lat, i mog³oby tak¿e odpowiadaж za stosunek dziesiкж do jednego, jeœli chodzi o liczebnoœж obu p³ci. Jaka by³a w³aœciwa przyczyna stosowania na Tranai tych „technologicznych czarczafуw”? Goodmana nurtowa³o tak¿e coœ innego; by³ to fakt mo¿e ma³o znacz¹cy, jednak rуwnie¿ doœж niepokoj¹cy. Karabin na œcianie gabinetu Melitha. Czy z jego pomoc¹ polowa³ na jak¹œ zwierzynк? W takim wypadku musia³aby to byж ca³kiem spora zwierzyna… A mo¿e chodzi³o o жwiczenia w strzelaniu do celu? Ale przecie¿ nie robi siк tego z celownikiem optycznym. I po co ten t³umik? Dlaczego minister przechowywa³ broс w biurze? Goodman zdecydowa³ jednak, ¿e musz¹ to byж w sumie drobne sprawy, jakieœ lokalne nawyki, ktуre wyjaœni¹ siк, gdy pomieszka d³u¿ej na Tranai. Nie mуg³ przecie¿ spodziewaж siк, ¿e natychmiast i ca³kowicie zrozumie, jakie s¹ mechanizmy funkcjonowania spo³eczeсstwa na tej wymarzonej, choж obcej planecie. Pogr¹¿y³ siк w³aœnie w drzemce, gdy us³ysza³, ¿e ktoœ puka do drzwi. — Proszк! — zawo³a³. Niewysoki cz³owiek o poszarza³ej twarzy i skradaj¹cych siк ruchach wpad³ do jego pokoju i natychmiast zatrzasn¹³ drzwi. — Czy to pan jest tym facetem z Terry? — rzuci³ szybko pytanie. — Tak, to ja. — Przewidzia³em, ¿e pan tu przyjedzie — oznajmi³ cz³owieczek z pe³nym zadowolenia uœmiechem. — Za pierwszym razem uda³o mi siк trafiж w dziesi¹tkк. Zamierza pan zostaж na Tranai? — Przenios³em siк tu na dobre. — Znakomicie — skonstatowa³ mк¿czyzna. — A co powiedzia³by pan na propozycjк zostania Najwy¿szym Prezydentem? — ¯e co? — Dobra zap³ata, ruchomy czas pracy, tylko jednoroczna kadencja. Wygl¹da pan na cz³owieka, ktуry ma w sobie ducha pracy dla ogу³u — powiedzia³ pogodnie przybysz. — No wiкc jak? Goodman nie mia³ zielonego pojкcia, co odpowiedzieж. — Czy dobrze pana zrozumia³em? — spyta³ z niedowierzaniem. — Czy proponujecie najwy¿szy urz¹d w paсstwie tak przypadkowym osobom, jak ja? — Jak to przypadkowym! — z oburzeniem wyrzuci³ z siebie mк¿czyzna. — Czy s¹dzi pan, ¿e oferujemy stanowisko Najwy¿szego Prezydenta komukolwiek, kto siк nawinie? To wielki zaszczyt dla tego, kogo o to prosimy! — Nie mia³em na myœli… — A pan, jako Ziemianin, jest do tego szczegуlnie predestynowany. — Dlaczego? — Cу¿, powszechnie wiadomo, ¿e Ziemianie czerpi¹ osobliw¹ przyjemnoœж z rz¹dzenia. My zaœ, Tranaianie, tego nie odczuwamy — to wszystko. Dla nas to zbyt du¿y k³opot. A wiкc jest to a¿ tak proste, pomyœla³ Goodman. Zaczк³a pulsowaж w nim intensywnie ¿y³ka reformatora. Pomimo ¿e Tranai by³o miejscem prawie idealnym, na pewno znalaz³oby siк tu jeszcze sporo rzeczy, ktуre mo¿na by udoskonaliж. Nagle nawiedzi³a go wizja: ujrza³ siebie jako w³adcк utopii, na ktуrego barkach spoczywa odpowiedzialny trud uczynienia doskona³oœci jeszcze doskonalsz¹. Jednak ostro¿noœж powstrzyma³a go przed udzieleniem natychmiastowej zgody. Byж mo¿e ten facet by³ po prostu stukniкty. — Bardzo dziкkujк za zaszczyt z³o¿enia mi tej propozycji — powiedzia³ Marvin. — Przemyœlк j¹ sobie. Byж mo¿e powinienem porozmawiaж w tej sprawie z urzкduj¹cym prezydentem i dowiedzieж siк nieco o ci¹¿¹cych na nim obowi¹zkach. — A jak pan s¹dzi, po co tutaj przyszed³em? — spyta³ z oburzeniem cz³owieczek. — Nazywam siк Borg i jestem Najwy¿szym Prezydentem! Dopiero teraz Goodman dostrzeg³ urzкdowy medalion, zwisaj¹cy z szyi przybysza. — Jak pan siк zdecyduje, proszк daж mi znaж. Bкdк w Pa³acu Narodowym — oznajmi³ cz³owieczek na zakoсczenie, po czym uœcisn¹³ d³oс Goodmana i wyszed³. Ten ostatni odczeka³ piкж minut, a potem zadzwoni³ po goсca hotelowego. — Kim by³ ten cz³owiek? — spyta³, gdy tylko ch³opak wszed³. — To by³ Najwy¿szy Prezydent Borg — odpar³ goniec. — Czy wzi¹³ pan tк fuchк? Goodman w zamyœleniu potrz¹sn¹³ przecz¹co g³ow¹. Nagle uœwiadomi³ sobie bowiem, ¿e bкdzie musia³ dowiedzieж siк o Tranai jeszcze bardzo wiele. Nastкpnego ranka Goodman zrobi³ sobie alfabetyczn¹ listк rу¿nych przedsiкbiorstw produkuj¹cych roboty w Port Tranai i wyruszy³ na poszukiwanie pracy. Ku swemu zdziwieniu, znalaz³ j¹ bez najmniejszych k³opotуw w pierwszym miejscu, do ktуrego siк zg³osi³. Potк¿ne Zak³ady Produkcji Robotуw Domowego U¿ytku Abbaga przyjк³y go na listк swych pracownikуw od razu po tym, jak urzкdnik kadrowy jedynie pobie¿nie rzuci³ okiem na rekomendacje Goodmana. Jego nowy pracodawca, pan Abbag, by³ niewysokim cz³owiekiem o wygl¹dzie zapaleсca, z potк¿n¹ czupryn¹ siwych w³osуw nad czo³em. Emanowa³ niezwyk³¹ wprost energi¹ dzia³ania. — Cieszк siк, ¿e mamy Ziemianina na pok³adzie — stwierdzi³ na wstкpie. — Wiem, ¿e jesteœcie pomys³owymi ludŸmi, a my potrzebujemy tu przede wszystkim w³aœnie inwencji i polotu. Bкdк z panem szczery, Goodman: mam nadziejк, ¿e paсski obcy, ziemski punkt widzenia przyniesie naszej firmie okreœlone korzyœci, poniewa¿ jesteœmy w tej chwili w impasie. — Czy to jakiœ problem zwi¹zany z produkcj¹? — spyta³ Marvin. — Poka¿к panu — odpar³ Abbag, po czym oprowadzi³ Goodmana po Wydziale Matrycowym, Wydziale Wysokich Temperatur, Wydziale Analizy Promieniami X, Wydziale Koсcowej Konstrukcji, a¿ po Wydzia³ Testowania. Jego hala zaprojektowana by³a jako kombinacja kuchni i living–roomu. Przy jednej ze œcian sta³o rzкdem oko³o tuzina gotowych robotуw. — Proszк wyprуbowaж jednego z nich — poleci³ Abbag. Goodman podszed³ do najbli¿szego robota i rzuci³ okiem na jego urz¹dzenia kontrolne. By³y one doœж proste, w gruncie rzeczy zrozumia³e dla ka¿dego. Marvin zaaplikowa³ maszynie standardowy repertuar testуw: podnoszenie przedmiotуw, mycie garnkуw i rondli, nakrywanie do sto³u. Reakcje robota by³y prawid³owe, jednak szokuj¹co œlamazarne. Na Ziemi podobna nieruchawoœж zosta³a wyeliminowana z elektronicznych uk³adуw robotуw ju¿ ze sto lat temu. NajwyraŸniej tu, na Tranai, produkowano je jak za krуla Жwieczka. — Wydaje siк doœж powolny — skomentowa³ ostro¿nie Goodman. — Ma pan racjк — odrzek³ Abbag. — Jest cholernie powolny. Mуwi¹c miкdzy nami, s¹dzк, i¿ paсska opinia jest mniej wiкcej s³uszna. Jednak Wydzia³ Badania Rynku twierdzi, ¿e nasi klienci domagaj¹ siк, ¿eby roboty by³y jeszcze powolniejsze. — S³ucham? — Zabawne, prawda? — spyta³ markotnie Abbag. — Zaczniemy traciж wp³ywy ze sprzeda¿y, jeœli nie spowolnimy ich jeszcze bardziej. Niech pan zajrzy do jego wnкtrza. Goodman otworzy³ tyln¹ p³ytк robota i a¿ zamruga³ oczami, ujrzawszy znajduj¹cy siк wewn¹trz labirynt. Maszyna zbudowana by³a tak jak wspу³czesny ziemski egzemplarz, wyposa¿ony w standardowe, niedrogie obwody superszybkiego dzia³ania. Jednak zosta³y do nich dodane specjalne, dodatkowe obwody dla opуŸnienia sygna³уw, elementy odrzucaj¹ce impulsy, uk³ady obni¿aj¹ce napiкcie i szybkoœж dzia³ania. — No i proszк mi powiedzieж — perorowa³ Abbag ze z³oœci¹ — w jaki sposуb mo¿emy spowolniж choжby jeszcze trochк, nie czyni¹c go o jedn¹ trzeci¹ wiкkszym i dwa razy dro¿szym, ni¿ jest obecnie? Doprawdy nie wiem, jakiego pogorszenia tego modelu za¿¹daж mog¹ jeszcze klienci! Goodman usi³owa³ przystosowaж swуj sposуb myœlenia do idei pogarszania robotуw. Na Ziemi zak³ady przemys³owe prуbowa³y zawsze zbudowaж roboty, ktуrych reakcje by³yby szybsze, bardziej sprawne i dok³adniejsze. Marvin nigdy nie odczuwa³ potrzeby rozwa¿ania sensownoœci tych dzia³aс. W gruncie rzeczy wci¹¿ nie uwa¿a³, by by³o to potrzebne. — I jakby tego nie by³o dosyж — uskar¿a³ siк Abbag — ten cholerny nowy rodzaj tworzywa sztucznego uleg³ jakiejœ katalizie albo diabli wiedz¹, czemu jeszcze. Proszк popatrzeж! Wzi¹³ nog¹ spory zamach i kopn¹³ robota w korpus. Sztuczne tworzywo, z ktуrego zrobiona by³a maszyna, zgiк³o siк niczym arkusz cynowej blachy. Abbag kopn¹³ drugi raz. Plastik wygi¹³ siк jeszcze bardziej, a robot zacz¹³ wzruszaj¹co trzeszczeж i b³yskaж œwiate³kami kontrolnymi. Trzecie kopniкcie roztrzaska³o obudowк. „Wnкtrznoœci” robota eksplodowa³y widowiskowo, rozsypuj¹c siк po pod³odze. — Jest doœж kruchy — skomentowa³ Goodman. — Niewystarczaj¹co — odpar³ Abbag. — Powinien rozpadaж siк ju¿ za pierwszym kopniкciem. Nasi klienci nie odczuj¹ ¿adnej satysfakcji, jeœli bкd¹ musieli przez ca³y dzieс obijaж sobie palce u nуg o jego bebechy. Proszк mi jednak powiedzieж, w jaki sposуb mam wyprodukowaж sztuczne tworzywo, ktуre mia³oby zwyk³¹ odpornoœж na zu¿ycie i zwyk³¹ rozci¹gliwoœж — nie chcemy przecie¿, ¿eby nasze roboty psu³y siк z przypadkowych przyczyn — a rуwnoczeœnie rozpada³y siк na czкœci pierwsze, gdy tylko klient sobie tego za¿yczy? — Chwileczkк — zbuntowa³ siк Goodman. — Chcia³bym jasno zrozumieж, o co w tym wszystkim chodzi. Czy wy celowo spowalniacie roboty, by mog³y zirytowaж swych u¿ytkownikуw tak, ¿eby je zniszczyli? — Oczywiœcie! — odpar³ Abbag, unosz¹c brwi ze zdziwieniem. — Po co to robicie? — Pan naprawdк musia³ niedawno tu przylecieж — stwierdzi³ pracodawca. — Ka¿de dziecko zna odpowiedŸ na to pytanie. — By³bym jednak bardzo wdziкczny, gdyby mi pan wyjaœni³. Abbag westchn¹³. — Cу¿, zacznijmy od tego: niew¹tpliwie zdaje pan sobie sprawк, ¿e ka¿de urz¹dzenie mechaniczne jest Ÿrуd³em uczucia irytacji. Ludzki rodzaj ¿ywi g³кbok¹ i trwa³¹ nieufnoœж wobec maszyn. Psychologowie okreœlaj¹ to mianem instynktownej reakcji istot ¿ywych na pseudo¿ycie. Czy zgodzi siк pan ze mn¹ w tej kwestii? Marvin przypomnia³ sobie wszystkie przeczytane przez siebie, niepokoj¹ce ksi¹¿ki o zbuntowanych maszynach, mуzgach elektronicznych zdobywaj¹cych w³adzк nad œwiatem, atakuj¹cych androidach i tym podobnych historiach. Pomyœla³ tak¿e o zabawnych notatkach prasowych, traktuj¹cych na przyk³ad o cz³owieku, ktуry strzeli³ do swojego telewizora, o kimœ, kto roztrzaska³ o œcianк maszynkк do robienia tostуw, o kimœ innym, kto „rozprawi³ siк” ze swoim samochodem. Przypomnia³ sobie rуwnie¿ wszystkie dowcipy na temat robotуw, podszyte g³кbok¹ wrogoœci¹. — Przypuszczam, ¿e mogк siк z tym zgodziж — powiedzia³ g³oœno. — Pozwoli wiкc pan, ¿e rozwinк tк tezк — kontynuowa³ skrupulatnie Abbag. — Ka¿da maszyna jest Ÿrуd³em irytacji. Im lepiej dzia³a, tym silniejsz¹ wyzwala wrogoœж. Rozumuj¹c logicznie dochodzimy zatem do wniosku, ¿e idealnie dzia³aj¹ca maszyna stanowi prawdziwe ognisko frustracji, utraty szacunku dla samego siebie, nieokreœlonego resentymentu… — Chwileczkк! — sprzeciwi³ siк Goodman. — Nie posuwa³bym siк a¿ tak daleko! — …i schizofrenicznych urojeс — kontynuowa³ niewzruszenie Abbag. — Jednak we wspу³czesnej, rozwiniкtej ekonomice maszyny s¹ niezbкdne. Zatem najlepszym humanitarnym rozwi¹zaniem jest posiadanie takich maszyn, ktуre Ÿle funkcjonuj¹. — Nie jestem o tym przekonany. — To oczywiste. U was, na Ziemi, wasze gad¿ety dzia³aj¹ prawie optymalnie, wywo³uj¹c kompleks ni¿szoœci u swych operatorуw. Niestety, macie jednak masochistyczne, klanowe tabu, zabraniaj¹ce wam je niszczyж. A jaki jest tego wynik? Powszechnie odczuwana obawa w obliczu œwiкtej i nieludzko sprawnej maszyny, a tak¿e rуwnie powszechne poszukiwanie zastкpczego obiektu agresji, ktуrym staje siк ¿ona lub przyjaciel. W sumie jest to po¿a³owania godny stan rzeczy. Och tak, oczywiœcie, przypuszczam, ¿e to doœж wygodne dla krуtkowzrocznych producentуw robotуw, jednak okazuje siк bardzo szkodliwe w d³u¿szym planie czasowym, bior¹c pod uwagк stan zdrowia i samopoczucie spo³eczeсstwa. — Nie mam pewnoœci, czy… — Cz³owiek jest w gruncie rzeczy istot¹ pe³n¹ lкku. Tu, na Tranai, kierujemy уw lкk w stronк œciœle okreœlonego przedmiotu i pozwalamy, by s³u¿y³ on jako ujœcie tak¿e i dla innych frustracji. Jakiœ facet ma ju¿ dosyж i wtedy… ³up! Paroma kopniakami wywraca swojego robota na lew¹ stronк. Dochodzi wуwczas do nag³ego, leczniczego roz³adowania emocji, do ktуrego do³¹cza siк bardzo wartoœciowe i wa¿ne poczucie wy¿szoœci nad zwyczajn¹ maszyn¹, os³abienie ogуlnego napiкcia psychicznego, zdrowy zastrzyk adrenaliny do uk³adu kr¹¿enia, a w konsekwencji rуwnie¿ przyspieszenie ekonomicznego rozwoju Tranai, poniewa¿ facet musi udaж siк prosto do naszego sklepu, by kupiж sobie nowego robota. A czegу¿ w³aœciwie dopuœci³ siк ten cz³owiek? Nie pobi³ swojej ¿ony, nie pope³ni³ samobуjstwa, nie wypowiedzia³ nikomu wojny, nie wynalaz³ nowej broni, ani te¿ nie pofolgowa³ ¿adnemu z innych popularnych sposobуw roz³adowania energii. Po prostu roztrzaska³ niedrogiego robota, ktуrego mo¿na w ka¿dej chwili zast¹piж innym. — Przypuszczam, ¿e zrozumienie tego zabierze mi nieco czasu — przyzna³ Goodman. — Oczywiœcie, ¿e ma pan na to czas. Jestem pewien, i¿ oka¿e siк pan wartoœciowym pracownikiem naszej firmy, panie Goodman. Proszк sobie przemyœleж to, co powiedzia³em, i sprуbowaж wynaleŸж jakiœ niedrogi sposуb na pogorszenie tego robota. Goodman przez ca³¹ resztк dnia rozwa¿a³ ten problem, ale nie by³ w stanie natychmiast przystosowaж swojego sposobu myœlenia do idei produkcji jak najgorszej maszyny. Pomys³ ten z jakichœ przyczyn wydawa³ siк ur¹gaж zdrowemu rozs¹dkowi. Skoсczy³ pracк o pi¹tej trzydzieœci, niezadowolony z siebie, ale zdecydowany podj¹ж wysi³ki, by pracowaж lepiej… lub gorzej, zale¿nie od punktu widzenia i obowi¹zuj¹cych zasad. Zjad³szy w samotnoœci szybk¹ kolacjк, zdecydowa³ siк zadzwoniж do Janny Vley. Nie chcia³ spкdzaж ca³ego wieczoru w samotnoœci, a poza tym odczuwa³ desperack¹ wrкcz potrzebк odnalezienia w tej niezwykle z³o¿onej utopii czegoœ mi³ego, prostego, pozbawionego tajemniczych dwuznacznoœci. Byж mo¿e Janna okaza³aby siк spe³nieniem tej potrzeby. Dom paсstwa Vley znajdowa³ siк zaledwie dwanaœcie budynkуw dalej, na tej samej ulicy, i Marvin postanowi³ przejœж siк tam na piechotк. Podstawowy problem polega³ na tym, ¿e Goodman mia³ ju¿ swoje w³asne wyobra¿enia, dotycz¹ce tego, czym jest utopia, i w zwi¹zku z tym nкka³y go teraz trudnoœci z dostosowaniem siк do jej rzeczywistego obrazu. Wyobra¿a³ sobie mianowicie sielski krajobraz planety pe³nej ludzi, mieszkaj¹cych w oryginalnie wygl¹daj¹cych wioskach, przechadzaj¹cych siк tu i tam w swych luŸnych, powiewaj¹cych dostojnie szatach, ludzi niezwykle m¹drych, uprzejmych i pe³nych zrozumienia. By³yby tam tak¿e dzieci igraj¹ce w z³ocistym s³onecznym blasku, m³odzi ludzie taсcz¹cy na wioskowych placach… Zabawne! Przedstawia³ sobie raczej martwy obraz ni¿ ¿yw¹ scenк, raczej seriк stylizowanych pуz ni¿ bezustanny ruch, nieod³¹czny od ¿ycia. Ludzie nigdy nie byliby w stanie ¿yж w ten sposуb, nawet gdyby faktycznie mieli na to ochotк. Gdyby mogli to zrobiж, oznacza³oby to, ¿e nie s¹ ju¿ ludŸmi. Dotar³ do domu paсstwa Vley i przystan¹³ na zewn¹trz, niezdecydowany. W co te¿ pakowa³ siк teraz? Na jakie nieznane — jakkolwiek bez w¹tpienia utopijne — obyczaje natknie siк w tym domu? Niewiele brakowa³o, a zawrуci³by. Jednak perspektywa spкdzenia d³ugiej samotnej nocy w hotelowym pokoju wydawa³a mu siк teraz szczegуlnie zniechкcaj¹ca. Zacisn¹wszy zкby zadzwoni³ do drzwi. Otworzy³ je rudow³osy, niezbyt korpulentny mк¿czyzna w œrednim wieku. — Och, to pan musi byж tym facetem z Terry — oznajmi³ na przywitanie. — Janna jest ju¿ prawie gotowa. Proszк, niech pan wejdzie i zapozna siк z ¿on¹. Zaprowadzi³ Goodmana do sympatycznie urz¹dzonego living–roomu i nacisn¹³ czerwony guzik, znajduj¹cy siк na œcianie. Marvina nie zaskoczy³a tym razem niebieskawa mgie³ka pola deprywacyjnego. Niezale¿nie od wszelkich w¹tpliwoœci sposуb, w jaki Tranaianie traktowali swoje kobiety, by³ przecie¿ wy³¹cznie ich spraw¹. Z mgie³ki wy³oni³a siк ³adna kobieta w wieku oko³o dwudziestu oœmiu lat. — Moja droga — oznajmi³ Vley — oto Terranin, pan Goodman. — Bardzo mi mi³o pana poznaж — powiedzia³a pani Vley. — Czy mogк nalaж panu drinka? Marvin skin¹³ g³ow¹. Pan Vley wskaza³ mu wygodny fotel. Po chwili pani Vley przynios³a tacк ze sch³odzonymi drinkami i tak¿e usiad³a. — A wiкc jest pan z Terry — skonstatowa³ Vley. — To doœж nerwowe miejsce, w ktуrym panuje niez³y rwetes, prawda? Ludzie bez przerwy gdzieœ pкdz¹? — Tak, s¹dzк, ¿e tak w³aœnie jest — odpar³ Goodman. — No cу¿, spodoba siк panu tutaj. My wiemy, jak korzystaж z ¿ycia. To przede wszystkim sprawa… Na schodach rozleg³ siк szelest sukni. Marvin wsta³. — Panie Goodman, to nasza cуrka Janna — powiedzia³a pani Vley. Goodman natychmiast stwierdzi³, ¿e w³osy Janny maj¹ dok³adnie ten sam kolor, co supernowa w uk³adzie Kirke, jej oczy odznaczaj¹ siк niewiarygodnie g³кbokim odcieniem b³кkitu, spotykanym tylko na jesiennym niebie nad Algo II, jej wargi maj¹ ten delikatny, rу¿owy odcieс, jaki posiadaj¹ tylko rozwiewane przez stratosferyczne wichry ob³oki na planecie Scarsclotta–Turnera, jej nozdrza… — Bawcie siк dobrze, dzieciaki — oznajmi³a pani Vley. — I nie wracaj zbyt pуŸno — poleci³ Jannie pan Vley. Powiedzieli dok³adnie to, co zwykle ziemscy rodzice mуwi¹ swym dzieciom, gdy te wychodz¹ gdzieœ z domu. Randka nie okaza³a siк pod ¿adnym wzglкdem egzotyczna, poszli do niedrogiego night–clubu, taсczyli, wypili trochк i du¿o porozmawiali. Goodmana zadziwi³a harmonia, jaka zapanowa³a miкdzy nimi ju¿ od pierwszej chwili. Janna zgadza³a siк ze wszystkim, co mуwi³. Pokrzepiaj¹ce by³o to, ¿e w tak ³adnej dziewczynie drzema³o a¿ tyle inteligencji. Wielkie, niemal przygniataj¹ce wra¿enie zrobi³y na Jannie niebezpieczeсstwa, z jakimi Marvin zetkn¹³ siк, podrу¿uj¹c przez Galaktykк. Od dawna wiedzia³a ju¿, ¿e Ziemianie lubi¹ przygody (jakkolwiek s¹ zarazem nerwowi), jednak ryzyko, ktуre podj¹³ Goodman, wprost przekracza³o jej zdolnoœci pojmowania. Z dr¿eniem s³ucha³a, gdy opowiada³ o œmiercionoœnym Galaktycznym Wirze, a jej oczy rozszerzy³y siк, kiedy mуwi³ o przedzieraniu siк przez s³ynny przesmyk z Mg³awicy Koсskiego £ba, pod samym nosem krwio¿erczych Blaszkorogуw, ktуre wci¹¿ wycina³y w pieс za³ogi wszystkich statkуw, podrу¿uj¹cych w okolicach rуwnika Galaktyki i nawiedza³y nawet diabelskie czarne dziury dalekiej Elizji. Wedle opowieœci Goodmana, Ziemianie wci¹¿ byli niczym ludzie z ¿elaza, w swych stalowych kosmolotach zapuszczaj¹cy siк a¿ na same brzegi Wielkiej Pustki. Dziewczyna nie odwa¿y³a siк nawet odezwaж, a¿ do chwili, gdy Marvin wspomnia³ o p³aceniu piкciuset ziemskich dolarуw za szklankк piwa w barze kosmicznym Molla Ganna „Pod Czerwonym Kogutem” na Asteroidzie 342–AA. — Musia³eœ byж bardzo spragniony — stwierdzi³a z namys³em. — Niespecjalnie — odpar³ Goodman. — Po prostu pieni¹dze niewiele tam znacz¹. — Och, ale czy nie by³oby lepiej, gdybyœ je zaoszczкdzi³? Chodzi mi o to, ¿e kiedyœ mo¿esz mieж ¿onк i dzieci… — przerwa³a, wyraŸnie siк rumieni¹c. — Cу¿, tamten rozdzia³ mojego ¿ycia uwa¿am za zamkniкty — powiedzia³ spokojnie Goodman. — Zamierzam o¿eniж siк i osi¹œж na sta³e w³aœnie tu, na Tranai. — Jak cudownie! — wykrzyknк³a Janna. W sumie by³o to nadzwyczajnie udane spotkanie. Goodman odprowadzi³ Jannк do domu o przyzwoitej godzinie i umуwi³ siк z ni¹ na randkк nastкpnego wieczoru. Oœmielony swym w³asnym bajdurzeniem, poca³owa³ dziewczynк w policzek. Nie wygl¹da³o na to, by mia³a coœ przeciwko temu, lecz Goodman nie prуbowa³ jeszcze wykorzystywaж swych przewag. — A zatem do jutra — powiedzia³a, uœmiechnк³a siк do niego i zamknк³a drzwi. Marvin ruszy³ w kierunku hotelu, czuj¹c, ¿e krкci mu siк w g³owie. Janna! Janna! Czy to mo¿liwe, ¿e by³ ju¿ zakochany? Mo¿liwoœж zakochania siк od pierwszego wejrzenia by³a udowodniona pod wzglкdem psychofizjologicznym i, jako taka, wydawa³a siк w pe³ni uzasadniona. Mi³oœж w utopii! Jak wspania³e jawi³o siк Marvinowi to, ¿e tu, na doskona³ej planecie, znalaz³ sobie rуwnie¿ doskona³¹ dziewczynк! Nagle z pу³cienia wyszed³ cz³owiek, ktуry zast¹pi³ mu drogк. Goodman zauwa¿y³, ¿e ma on na sobie maskк z czarnego jedwabiu, ktуra zas³ania³a ca³¹ jego twarz z wyj¹tkiem oczu. Mia³ te¿ potк¿ny i groŸnie wygl¹daj¹cy blaster, ktуry dzier¿y³ pewnie, skierowany prosto w brzuch Marvina. — W porz¹dku, koleœ — oznajmi³. — Dawaj wszystkie pieni¹dze, ktуre masz. — C…co?! — wysapa³ Goodman. — S³ysza³eœ. Twoje pieni¹dze. Masz mi je daж. — Nie mo¿esz tego zrobiж — stwierdzi³ Marvin, zbyt zaskoczony, by sensownie myœleж. — Przecie¿ na Tranai nie ma przestкpstw! — Kto powiedzia³, ¿e s¹? — spyta³ cicho mк¿czyzna. — Po prostu proszк ciк, ¿ebyœ da³ mi swoje pieni¹dze. Czy zamierzasz oddaж mi je spokojnie, czy mam ciк zbiж na kwaœne jab³ko? — Nie uciekniesz z moj¹ fors¹! Przestкpstwo nie pop³aca! — Nie b¹dŸ œmieszny — stwierdzi³ mк¿czyzna, po czym uniуs³ ciк¿ki blaster nad g³owк. — W porz¹dku, nie podniecaj siк — powiedzia³ Goodman, po czym wyci¹gn¹³ swуj portfel, w ktуrym mia³ wszystko, co posiada³, i odda³ jego zawartoœж zamaskowanemu cz³owiekowi. Mк¿czyzna przeliczy³ pieni¹dze; wydawa³ siк pod wra¿eniem. — Jest lepiej ni¿ przypuszcza³em. Dziкki, koleœ. Nie bierz sobie tego do serca. Pospieszy³ ciemn¹ ulic¹ w dal. Goodman zacz¹³ rozpaczliwie rozgl¹daж siк w poszukiwaniu policjanta, dopуki nie przypomnia³ sobie, ¿e na Tranai nie ma policji. Na rogu ulicy zauwa¿y³ niewielki cocktail–bar. Neon nad jego fasad¹ g³osi³: „Kitty Kat Bar”; Mandn w poœpiechu wpad³ do jego wnкtrza. W sali znajdowa³ siк jedynie barman, ktуry smкtnie przeciera³ szklanki. — Obrabowano mnie! — krzykn¹³ do niego Goodman. — No i co? — spyta³ barman, nawet nie podnosz¹c wzroku. — S¹dzi³em, ¿e na Tranai nie ma przestкpczoœci. — To fakt; nie ma. — Ale ja zosta³em obrabowany! — Musi pan tu byж od niedawna — stwierdzi³ barman, w koсcu spojrzawszy na Marvina. — W³aœnie przylecia³em z Terry. — Terra? To doœж nerwowe miejsce, w ktуrym panuje niez³y… — Tak, tak — przerwa³ Goodman. Ten stereotyp myœlenia o Ziemi zacz¹³ go ju¿ trochк mкczyж. — Jednak jak to mo¿liwe, ¿e na Tranai nie ma przestкpczoœci, skoro w³aœnie mnie obrabowano? — To oczywiste. Na Tranai obrabowanie kogoœ nie jest przestкpstwem. — Ale przecie¿ rabunek wszкdzie i zawsze jest przestкpstwem! — A jakiego koloru maskк mia³ na sobie? Goodman zastanowi³ siк przez chwilк. — Czarn¹ — odpowiedzia³. — Z czarnego jedwabiu. Barman skin¹³ g³ow¹. — A wiкc by³ to rz¹dowy poborca podatkуw — oznajmi³. — To doœж zabawny sposуb pobierania podatkуw — warkn¹³ Goodman. Barman postawi³ przed nim specjalne tranaiaсskie. — Niech pan sprуbuje o tym pomyœleж w kategoriach dobra ogуlnego. Rz¹d przecie¿ musi mieж jakieœ pieni¹dze. Gromadz¹c je w ten sposуb, unikamy koniecznoœci istnienia podatku dochodowego, wraz z niezbкdnym do jego zbierania aparatem ustawodawczym i prawnym. Jeœli zaœ chodzi o zdrowie psychiczne, to trzeba stwierdziж, ¿e o wiele lepiej jest pobieraж pieni¹dze od obywateli metod¹ krуtkiej, szybkiej, prawie bezbolesnej operacji, ni¿ zmuszaж ich do ca³orocznego martwienia siк koniecznoœci¹ sp³acenia d³ugu wobec spo³eczeсstwa w konkretnym terminie. Goodman b³yskawicznie wysuszy³ swojego drinka i barman zaserwowa³ mu nastкpnego. — Jednak — zg³osi³ obiekcjк Marvin — s¹dzi³em, ¿e wasze spo³eczeсstwo opiera siк na idea³ach wolnej woli oraz indywidualnej inicjatywy. — Tak w³aœnie jest — potwierdzi³ barman. — Jednak bez w¹tpienia rz¹d, zw³aszcza tak szczup³y liczebnie jak u nas, ma to samo prawo do swobodnej inicjatywy, co ka¿dy indywidualny obywatel, prawda? Goodman nie by³ w stanie odpowiedzieж na to pytanie z pe³n¹ œcis³oœci¹, wiкc po prostu dokoсczy³ drugiego drinka. — Czy mуg³bym dostaж jeszcze jednego? — spyta³. — Zap³acк panu tak szybko, jak tylko bкdzie to mo¿liwe. — Jasne, jasne — odrzek³ dobrodusznie barman, nalewaj¹c drinka Maninowi i sobie. — Spyta³ pan, jaki by³ kolor jego maski — zauwa¿y³ Goodman. — Dlaczego? — Kolor czarny maj¹ maski oficjalnych funkcjonariuszy rz¹dowych. Prywatni obywatele pos³uguj¹ siк bia³ymi. — Czy ma pan na myœli to, ¿e prywatni obywatele rуwnie¿ dokonuj¹ napadуw rabunkowych? — Jasne, ¿e tak! To nasz sposуb redystrybucji maj¹tku spo³ecznego. Poziom zamo¿noœci zostaje wyrуwnany, nawet bez koniecznoœci p³acenia podatkуw, ca³kowicie w kategoriach indywidualnej inicjatywy — stwierdzi³ barman, ekspresyjnie kiwaj¹c g³ow¹. — I trzeba powiedzieж, ¿e ten system znakomicie zdaje egzamin. Rozumie pan, napady rabunkowe to najlepszy sposуb wprowadzania sprawiedliwoœci spo³ecznej. — Przypuszczam, ¿e tak — przyzna³ Goodman, koсcz¹c trzeciego drinka. — Jeœli dobrze rozumiem, to ka¿dy obywatel mo¿e wzi¹ж blaster, w³o¿yж maskк na twarz i wyruszyж na rabunek? — Dok³adnie tak — potwierdzi³ barman. — Oczywiœcie, w dopuszczalnych granicach. Goodman parskn¹³. — Jeœli takie s¹ tutaj zasady gry — oznajmi³ — to ja te¿ potrafiк graж w ten sposуb. Czy mуg³by pan po¿yczyж mi maskк i broс? Barman siкgn¹³ pod ladк. — Proszк, ale niech pan pamiкta, ¿eby je zwrуciж. To rodzinne pami¹tki. — Oddam je — obieca³ solennie Goodman. — A kiedy tu wrуcк, zap³acк te¿ za drinki. Wsun¹³ blaster za pasek, w³o¿y³ maskк i wyszed³ z baru. Jeœli taki w³aœnie by³ na Tranai bieg rzeczy, bez w¹tpienia mуg³ siк do niego dostosowaж. Obrabowali go, tak? W takim razie on odbierze sobie rabunkiem wszystko, co straci³, a oni bкd¹ jeszcze cienko œpiewaж! Znalaz³ odpowiednio ciemny zak¹tek ulicy i zamelinowa³ siк w mroku, oczekuj¹c na ofiarк. Po chwili us³ysza³ jakieœ kroki i wyjrzawszy zza wкg³a, dostrzeg³ powa¿nie wygl¹daj¹cego, dobrze ubranego Tranaiaсczyka, ktуry szed³ spiesznie ulic¹. Goodman zast¹pi³ mu drogк z groŸnym warkniкciem: — Stуj, koleœ! Tranaiaсczyk zatrzyma³ siк i spojrza³ krytycznie na blaster Marvina. — Hmm, widzк, ¿e u¿ywa pan szerokolufowego droga 3, tak? Doœж staromodna broс. Jak siк panu z ni¹ pracuje? — W porz¹dku — odpar³ Goodman. — Proszк mi daж swoje… — Mimo to jego mechanizm spustowy wydaje siк dzia³aж zbyt wolno — oznajmi³ z zadum¹ Tranaiaсczyk. — Osobiœcie poleci³bym panu iglicowiec typu Miss–Sleeven. Tak siк z³o¿y³o, ¿e jestem akwizytorem firmy „Broс Sleevena”. Mуg³bym zaproponowaж panu zakup za bardzo korzystn¹ cenк; wymieni³by pan swуj stary blaster z niewielk¹ dop³at¹… — Daj mi swoje pieni¹dze! — warkn¹³ Goodman. Powa¿nie wygl¹daj¹cy Tranaiaсczyk uœmiechn¹³ siк pob³a¿liwie. — Podstawowy defekt paсskiego droga 3 polega na tym, ¿e broс nie wypali, dopуki jej pan nie odbezpieczy. To mуwi¹c, szerokim ruchem rкki wytr¹ci³ blaster z d³oni Goodmana. — Widzi pan? — skomentowa³. — Nie by³ pan w stanie zrobiж nic, ¿eby temu zaradziж. Poszed³ dalej w swoj¹ stronк. Goodman porwa³ blaster z ziemi, odnalaz³ mechanizm zabezpieczaj¹cy, zwolni³ go, a potem popкdzi³ za Tranaiaсczykiem. — Rкce do gуry! — wrzasn¹³, czuj¹c siк ju¿ odrobinк zdesperowany. — Nie, nie, mуj dobry cz³owieku! — stwierdzi³ Tranaiaсczyk, nie ogl¹daj¹c siк nawet. — Wobec jednego klienta przys³uguje panu tylko jedna prуba. Rozumie pan, nie nale¿y ³amaж niepisanych praw. Goodman przystan¹³ i gapi³ siк bezmyœlnie za Tranaiaсczykiem, dopуki ten nie skrкci³ za rogiem i nie znikn¹³ mu z oczu. Potem dok³adnie sprawdzi³ swojego droga 3, by upewniж siк, ¿e wszystkie zabezpieczenia s¹ wy³¹czone. Wrуci³ na to samo miejsce co przedtem, by tam czatowaж na kolejn¹ ofiarк. Mniej wiкcej po godzinie oczekiwania ponownie us³ysza³ kroki. Mocniej œcisn¹³ blaster w d³oniach. Tym razem zamierza³ dokonaж rabunku i nic nie by³o w stanie go przed tym powstrzymaж. — No dobra, koleœ! — oznajmi³. — R¹czki do gуry! Ofiar¹ okaza³ siк tym razem niski, krкpy Tranaiaсczyk, ubrany w stary roboczy kombinezon. Utkwi³ wzrok w broni Goodmana. — Proszк, niech mnie pan nie zabija! — uderzy³ w b³agalny ton. Tak by³o zdecydowanie lepiej! Goodman poczu³, ¿e wype³nia go g³кboka satysfakcja. — Nawet nie drgnij — ostrzeg³. — Wszystkie zabezpieczenia mojego blastera s¹ wy³¹czone. — Widzк to — odpowiedzia³ krкpy mк¿czyzna, kul¹c siк ze strachu. — Niech pan ³askawie uwa¿a z t¹ broni¹. Nie poruszк nawet ma³ym palcem. — Lepiej tego nie rуb. Dawaj swoje pieni¹dze. — Pieni¹dze? — Tak, pieni¹dze. I zrуb to szybko, ¿ebym nie straci³ cierpliwoœci! — Nie mam ¿adnych pieniкdzy! — wyskamla³ mк¿czyzna. — Wielmo¿ny panie, jestem biednym cz³owiekiem. Przygniata mnie brzemiк nкdzy! — Na Tranai nкdza nie istnieje — stwierdzi³ sentencjonalnie Goodman. — Wiem. Jednak mo¿na siк znaleŸж tak blisko niej, ¿e nie widzi siк ju¿ rу¿nicy miкdzy nкdz¹ a jej brakiem. Proszк, niech mi pan daruje! — Dlaczego nie przejawi pan inicjatywy? — spyta³ Goodman. — Jeœli jest pan biedny, to mo¿e pan przecie¿ zaczaiж siк i obrabowaж kogoœ bogatszego. — Niestety, nie mia³em na to najmniejszej szansy. Zaczк³o siк od tego, ¿e cуreczka dosta³a kokluszu i musia³em siedzieж przy niej ca³ymi nocami. Potem zepsu³ siк deprywator i ¿ona po ca³ych dniach zaczк³a trzeszczeж mi nad uchem. Teraz myœlк sobie, ¿e w ka¿dym domu powinien byж zapasowy generator pola! ¯ona postanowi³a zrobiж w domu sprz¹tanie w czasie, gdy ekipa bкdzie naprawiaж deprywator, i wrzuci³a gdzieœ mуj blaster, oczywiœcie potem nie mog³a sobie przypomnieж gdzie. Zdecydowa³em wiкc, ¿e po¿yczк blaster od kumpla, kiedy nagle… — Dosyж! — przerwa³ Goodman. — To jest napad i zamierzam w zwi¹zku z tym obrabowaж ciк z czegoœ. Daj mi swуj portfel. Mк¿czyzna ¿a³oœnie poci¹gn¹³ nosem i da³ Goodmanowi zu¿yt¹ portmonetkк. Marvin znalaz³ w niej jednego deglona — tranaiaсski odpowiednik ziemskiego dolara. — To wszystko, co mam — oznajmi³ biedak p³aczliwym tonem. — Ale proszк bardzo, niech pan go sobie weŸmie. Wiem, jak to jest — marzn¹ж przez ca³¹ noc na rogu ulicy, na kompletnym wygwizdowie… — Zatrzymaj go sobie — stwierdzi³ Goodman. Odda³ portmonetkк Tranaiaсczykowi i ruszy³ w swoj¹ stronк. — Ojej, dziкkujк panu bardzo! Marvin nie odpowiedzia³. Niepocieszony wrуci³ do baru „Kitty Kat” i odda³ barmanowi blaster oraz maskк. Gdy ten ostatni dowiedzia³ siк, co siк sta³o, wybuchn¹³ grubiaсskim œmiechem. — Nie mia³ ¿adnych pieniкdzy! Cz³owieku, to¿ to numer stary jak œwiat! Przecie¿ ka¿dy nosi ze sob¹ lipny portfel specjalnie dla rabusiуw; niektуrzy maj¹ dwa, a nawet trzy! Czy go przeszuka³eœ? — Nie — przyzna³ Goodman. — Bracie, jesteœ kompletnym ¿у³todziobem! — Mam wra¿enie, ¿e tak. Pos³uchaj, naprawdк zap³acк ci za drinki, gdy tylko uda mi siк zdobyж jakieœ pieni¹dze. — Jasne, jasne — odrzek³ barman. — Teraz najlepiej idŸ do domu i przeœpij siк trochк; mia³eœ pracowit¹ noc. Goodman skin¹³ g³ow¹. Znu¿ony powrуci³ do swojego hotelowego pokoju i zasn¹³ natychmiast, gdy tylko przy³o¿y³ g³owк do poduszki. Nastкpnego dnia stawi³ siк w Zak³adach Produkcji Robotуw Domowego U¿ytku Abbaga i po mкsku wzi¹³ siк za bary z problemem pogarszania automatуw. Nawet w wypadku pracy tak zdehumanizowanej jak ta, jego terraсska pomys³owoœж zaczк³a siк wkrуtce ujawniaж. Goodman zacz¹³ mianowicie pracowaж nad nowym rodzajem plastiku, ktуry mo¿na by³oby zastosowaж w obudowach robotуw. By³ to rodzaj silikonu, odpowiednik „szalonego kitu”, ktуry pojawi³ siк na Ziemi ju¿ jakiœ czas temu. Posiada³ on wymagan¹ twardoœж, elastycznoœж oraz trwa³oœж; mуg³ rуwnie¿ wytrzymaж spore napiкcia mechaniczne i termiczne. Jednak zrobiona z niego budowa uleg³aby natychmiastowemu i widowiskowemu roztrzaskaniu pod wp³ywem kopniкcia o minimalnej sile oko³o czternastu kilogramуw na centymetr kwadratowy. Pracodawca pochwali³ go za wprowadzon¹ innowacjк, da³ nagrodк pieniк¿n¹ (ktуrej Goodman niezmiernie potrzebowa³) i poleci³ mu nadal pracowaж nad tym pomys³em w celu obni¿enia, o ile to mo¿liwe, odpornoœci obudowy do dziesiкciu i pу³ kilograma na centymetr. Wedle ustaleс dzia³u badawczego tak¹ w³aœnie si³к osi¹ga³o przeciкtne kopniкcie frustracyjne. Marvin by³ tak zajкty, ¿e praktycznie brakowa³o mu czasu na dalsze badania tranaiaсskich obyczajуw i panuj¹cych tu niepisanych praw. Zdo³a³ jedynie odwiedziж Lokal Obywatelski. Ta unikatowa, specyficzna dla Tranai instytucja znajdowa³a siк w niewielkim budynku przy cichej uliczce z dala od miejskiego zgie³ku. Zaraz po wejœciu tam natkn¹³ siк na wielk¹ tablicк, na ktуrej wymienione by³y imiona i nazwiska ludzi piastuj¹cych obecnie urzкdy wraz z przys³uguj¹cymi im oficjalnymi tytu³ami. Przy ka¿dym nazwisku znajdowa³ siк przycisk. Dozorca powiedzia³ Goodmanowi, ¿e ka¿dy obywatel ma prawo poprzez naciœniкcie guzika wyraziж swoje niezadowolenie z dzia³aс danego urzкdnika paсstwowego. Naciœniкcie guzika by³o automatycznie rejestrowane w Sali Historycznej i stanowi³o nieusuwaln¹ negatywn¹ ocenк tego funkcjonariusza. Oczywiœcie nieletnim nie by³o wolno naciskaж guzikуw. Gdy Goodman siк nad tym zastanowi³, odniуs³ wra¿enie, ¿e ten system nie jest chyba efektywny; stwierdzi³ jednak, i¿ byж mo¿e urzкdnicy tranaiaсscy maj¹ inn¹ motywacjк do pracy ni¿ ci, ktуrzy piastuj¹ urzкdy na Ziemi. Niemal co wieczуr spotyka³ siк z Jann¹ badali razem rу¿norodne aspekty ¿ycia kulturalnego na Tranai: cocktail — bary i kina, sale koncertowe, galerie sztuki, muzeum osi¹gniкж naukowych, jarmarki i festiwale. Goodman mia³ teraz przy sobie blaster i po kilku nieudanych prуbach obrabowa³ pewnego handlowca na sumк prawie piкciuset deglonуw. Janna, jak przysta³o na rozs¹dn¹ tranaiaсsk¹ dziewczynк, by³a pe³na zachwytu z powodu tego osi¹gniкcia, ktуre œwiкtowali potem w barze „Kitty Kat”. Rodzice dziewczyny stwierdzili zgodnie, ¿e Marvin wydaje siк rokowaж spore nadzieje na zapewnienie bytu rodzinie. Nastкpnej nocy te same piкжset deglonуw — plus nieco pieniкdzy pochodz¹cych z nagrody Goodmana — zosta³o mu odebranych przez rabusia o wzroœcie i budowie do z³udzenia przypominaj¹cej barmana z „Kitty Kat”, ktуry pos³ugiwa³ siк archaicznym blasterem drуg 3. Goodman uspokaja³ siк myœl¹, ¿e jego pieni¹dze cyrkuluj¹ swobodnie, tak jak planowali twуrcy tranaiaсskiej utopii. Wkrуtce Marvin odniуs³ nowy triumf. Pewnego dnia, pracuj¹c w Zak³adach Produkcji Robotуw Domowych, odkry³ zupe³nie nowy sposуb wytwarzania plastiku na obudowy automatуw. By³ to specjalny rodzaj sztucznego tworzywa, niewra¿liwego na uderzenia lub upadki o du¿ej nawet sile. W zwi¹zku z tym w³aœciciel robota powinien mieж na nogach specjalne buty, ktуrych obcasy by³yby nas¹czone katalizatorem. Gdy w³aœciciel kopa³ robota, katalizator wchodzi³ w kontakt z plastikiem obudowy, co dawa³o efekt natychmiastowy i w pe³ni zadowalaj¹cy. Z pocz¹tku pan Abbag wydawa³ siк trochк niepewny; trik z butami wygl¹da³ na zrкczne oszustwo. Jednak nowy pomys³ chwyci³ nadzwyczaj dobrze i Zak³ady Produkcji Robotуw Domowych zaanga¿owa³y siк dodatkowo w bran¿y obuwniczej, dodaj¹c do ka¿dego sprzedawanego egzemplarza robota przynajmniej jedn¹ parк butуw. Ten „poziomy” rozwуj interesu bardzo zadowoli³ akcjonariuszy firmy „Roboty Abbaga” i okaza³ siк w gruncie rzeczy wa¿niejszy, ni¿ samo oryginalne odkrycie rozpadaj¹cego siк pod wp³ywem katalizy plastiku. Goodman otrzyma³ znaczn¹ podwy¿kк wynagrodzenia i hojn¹ premiк od Abbaga. Na fali tego triumfu z³o¿y³ Jannie oœwiadczyny, ktуre zosta³y natychmiast przyjкte. Rodzice dziewczyny ca³ym sercem sprzyjali temu zwi¹zkowi; Goodmanowi pozosta³o jedynie uzyskaж oficjalne zezwolenie, poniewa¿ formalnie rzecz bior¹c by³ wci¹¿ jeszcze cudzoziemcem. Mantin wzi¹³ wiкc w pracy dzieс wolny i uda³ siк do Budynku Idriga, by zobaczyж siк z Melithem. By³ piкkny, wiosenny dzieс, jeden z tych, ktуre niezmiennie panuj¹ na Tranai przez ca³e dziesiкж miesiкcy w roku, i Goodman szed³ w stronк rz¹dowej budowli lekkim, sprк¿ystym krokiem. By³ zakochany, odnosi³ sukcesy w interesach i wkrуtce mia³ staж siк obywatelem najprawdziwszej utopii. Oczywiœcie nawet ta utopia mog³aby zostaж zmieniona pod pewnymi wzglкdami, poniewa¿ Tranai nie by³o ca³kowicie i w pe³ni doskona³e. Byж mo¿e Marvin powinien zaakceptowaж propozycjк zostania Najwy¿szym Prezydentem, by wprowadziж potrzebne reformy. Nie mia³o jednak sensu siк z tym spieszyж… — Halo, proszк pana — us³ysza³ nagle jakiœ g³os — czy ma pan mo¿e choж jednego zbкdnego deglona? Goodman spojrza³ w dу³ i zobaczy³ nie domytego starego cz³owieka w ³achmanach, ktуry siedzia³ w kucki na chodniku, z cynowym kubkiem w d³oniach. — Co? — spyta³ Marvin. — Czy masz mo¿e zbкdnego deglona, bracie? — spyta³ mк¿czyzna przymilnym tonem. — Nie mуg³byœ dopomуc biedakowi, ktуry chcia³by wypiж kubek oglo? Bo ja, proszк pana, nie jad³em nic ju¿ od dwуch dni. — Ale¿ to haсba! Cz³owieku, dlaczego nie weŸmiesz blastera i kogoœ nie obrabujesz? — Jestem za stary — powiedzia³ mк¿czyzna p³aczliwie. — Ofiary po prostu wyœmiewaj¹ mnie. — Czy aby na pewno nie jest pan zwyczajnie leniwy? — spyta³ surowo Goodman. — Nie, nie jestem, proszк pana! — oznajmi³ ¿ebrak. — Proszк tylko spojrzeж, jak dr¿¹ mi rкce! Wyci¹gn¹³ przed siebie obie brudne ³apy; faktycznie, trzкs³y siк nielicho. Goodman wyj¹³ portmonetkк i da³ staremu deglona. — S¹dzi³em, ¿e na Tranai nie ma nкdzy — stwierdzi³. — Wydawa³o mi siк, ¿e rz¹d opiekuje siк starszymi ludŸmi. — Tak, rz¹d to robi — powiedzia³ starzec. — Proszк spojrzeж. Podsun¹³ swуj cynowy kubek przed oczy Goodmana. Z boku wygrawerowany by³ na nim napis: licencjonowany ¯EBRAK RZ¥DOWY, NUMER DR–43241–3. — Czy to znaczy, ¿e rz¹d zmusza pana do ¿ebrania? — Nie, rz¹d zezwala mi to robiж — stwierdzi³ z godnoœci¹ starzec. — ¯ebractwo jest zajкciem rz¹dowym, zarezerwowanym dla ludzi starych i niedo³к¿nych. — Przecie¿ to poni¿aj¹ce! — Musi pan tu byж od niedawna. — Jestem Ziemianinem. — Aha, rozumiem! Jesteœcie istotami doœж nerwowymi i ha³aœliwymi, prawda? — Byж mo¿e, ale nasz rz¹d nie dopuszcza, by ludzie ¿ebrali na ulicach. — Nie? Wiкc co robi¹ starzy ludzie? ¯yj¹ na koszt swoich dzieci? A mo¿e siedz¹ w jakimœ domu dla starcуw i czekaj¹ na œmierж z nudуw? Tu, m³ody cz³owieku, nie ma miejsca na nic takiego! Na Tranai ka¿dy stary cz³owiek otrzymuje pewn¹ pracк rz¹dow¹, tak¹, do ktуrej nie potrzeba specjalnych umiejкtnoœci, jakkolwiek s¹ one pomocne i w tym zawodzie. Niektуrzy staraj¹ siк o pracк w zamkniкtych pomieszczeniach takich na przyk³ad jak koœcio³y lub teatry. Inni wol¹ zgie³k jarmarkуw lub zabaw karnawa³owych. Osobiœcie wolк pracк na dworze. Dziкki temu mogк przebywaж na s³oсcu i korzystaж ze œwie¿ego powietrza, a przy okazji rozprostowujк nieco koœci i spotykam wielu dziwnych i interesuj¹cych ludzi, takich na przyk³ad, jak pan. — Ale przecie¿ to ¿ebranie! — A do jakiej innej pracy mуg³bym siк nadawaж? — Nie wiem… Ale niech pan tylko spojrzy na siebie! Jest pan brudny, ma pan na sobie paskudne, nie prane ³achmany… — To mуj strуj roboczy — zastrzeg³ rz¹dowy ¿ebrak. — Powinien mnie pan zobaczyж w niedzielк! — A ma pan inne ubranie? — Czy mam ubranie? Jasne, ¿e tak, a poza tym œliczne, niewielkie mieszkanko, wynajкt¹ lo¿к w operze, dwa domowe roboty, a tak¿e tak¹ sumк pieniкdzy w banku, jakiej pan prawdopodobnie nie widzia³ nigdy w swoim ¿yciu. Mi³o siк z tob¹ rozmawia³o, m³ody cz³owieku, i dziкki za twуj datek; teraz jednak muszк ju¿ wrуciж do pracy, a tobie radzi³bym zrobiж to samo. Goodman ruszy³ przed siebie, spogl¹daj¹c przez ramiк na rz¹dowego ¿ebraka. Obserwowa³ przez jakiœ czas, jak starzec uprawia swуj kwitn¹cy interes. Ale ¿ebranina! Nie, ten proceder stanowczo powinien zostaж ukrуcony! Gdyby kiedykolwiek obj¹³ prezydenturк — a wygl¹da³o na to, ¿e powinien tak zrobiж — przyjrza³by siк ca³ej tej sprawie ze szczegуln¹ wnikliwoœci¹. Wydawa³o mu siк, ¿e na pewno istnieje jakaœ mo¿liwoœж, ktуra pozwoli³aby rozwi¹zaж ten problem z wiкkszym poszanowaniem dla ludzkiej godnoœci. Znalaz³szy siк w Budynku Idriga, Goodman powiedzia³ Melithowi o swoich ma³¿eсskich planach. Minister do spraw imigracji odniуs³ siк do nich z entuzjazmem. — Rewelacyjnie, naprawdк rewelacyjnie — oznajmi³. — Znam rodzinк Vley ju¿ od dawna. To wspaniali ludzie. A Janna jest dziewczyn¹, z ktуrej ka¿dy mк¿czyzna mуg³by byж dumny. — Czy s¹ formalnoœci, ktуrych powinienem w zwi¹zku z tym dope³niж? — spyta³ Goodman. — Chodzi mi o to, ¿e jestem cudzoziemcem i takie tam rу¿ne… — Nie ma ¿adnych formalnoœci. Zdecydowa³em, ¿e z nich zrezygnujemy. Je¿eli sobie ¿yczysz, mo¿esz zostaж obywatelem Tranai, po prostu werbalnie wyra¿aj¹c tak¹ intencjк. Lub te¿ — bez ¿adnej urazy z naszej strony — mo¿esz zachowaж ziemskie obywatelstwo. Mo¿esz tak¿e pozostaж zarуwno obywatelem Ziemi, jak i Tranai. Jeœli Ziemia nie ma nic przeciwko temu, my na pewno nie bкdziemy siк sprzeciwiaж. — Myœlк, ¿e chcia³bym zostaж obywatelem Tranai — stwierdzi³ Marvin. — To zale¿y wy³¹cznie od ciebie. Jeœli jednak masz na uwadze stanowisko Najwy¿szego Prezydenta, mo¿esz zachowaж ziemskie obywatelstwo i mimo to obj¹ж ten urz¹d. Jednym z naszych najbardziej udanych Najwy¿szych Prezydentуw by³ pewien jaszczuropodobny goœж z A¹uarelli XI. — Cу¿ za postкpowy punkt widzenia! — Jasne, nasze motto brzmi: „Daж szansк ka¿demu”. PrzejdŸmy teraz do spraw twojego ma³¿eсstwa; otу¿ dowolny urzкdnik rz¹dowy mo¿e dope³niж tej ceremonii. Najwy¿szy Prezydent Borg by³by szczкœliwy, czyni¹c to; jeœli sobie ¿yczysz, mog³oby to byж dziœ wieczorem. — To mуwi¹c, Melith mrugn¹³ porozumiewawczo. — Rozumiem, stary kutwa ma ochotк poca³owaж pannк m³od¹… Ale tak na serio myœlк, ¿e on szczerze ciк lubi. — Dziœ wieczorem? — spyta³ Goodman z niedowierzaniem. — Tak, oczywiœcie, ¿e chcia³bym o¿eniж siк dziœ wieczorem, je¿eli Janna nie bкdzie mia³a nic przeciwko temu. — Najprawdopodobniej nie bкdzie — zapewni³ go Melith. — Druga sprawa: gdzie zamierzacie zamieszkaж po spкdzeniu miesi¹ca miodowego? Pokуj hotelowy nie bкdzie raczej odpowiednim miejscem. Minister do spraw imigracji zastanowi³ siк przez chwilк. — Powiem ci, co zrobimy — oznajmi³. — Na skraju miasta mam niewielki dom. Dlaczego nie mielibyœcie przenieœж siк tam, dopуki nie znajdziecie czegoœ lepszego? Je¿eli wam siк spodoba, bкdziecie mogli tam zostaж na sta³e. — Jesteœ naprawdк zbyt hojny — zaprotestowa³ Goodman. — Nie zawracaj sobie tym g³owy. Tak a propos, czy myœla³eœ kiedykolwiek o zostaniu kolejnym ministrem do spraw imigracji? To mog³oby ci siк spodobaж. ¯adnej biurokracji, ruchomy czas pracy, dobra pensja… Co, nie? Masz oko na urz¹d Najwy¿szego Prezydenta, prawda? Cу¿, myœlк, ¿e trudno ciк o to obwiniaж — ca³kiem nкc¹ca propozycja. Melith pogrzeba³ w kieszeniach i odnalaz³ tam dwa klucze. — Ten otwiera drzwi frontowe, a ten kuchenne — oznajmi³. — Adres jest wyt³oczony na kluczach. Dom posiada kompletne wyposa¿enie, wliczaj¹c w to nowiusieсki generator pola deprywacyjnego. — Deprywator? — W³aœnie. ¯aden dom na Tranai nie mo¿e siк bez niego obejœж. Odchrz¹kn¹wszy, Goodman odezwa³ siк ostro¿nie: — Od jakiegoœ czasu zamierza³em ciк o to zapytaж: do czego w³aœciwie u¿ywane jest pole deprywacyjne? — Cу¿, do tego, ¿eby trzymaж w nim ¿ony — odrzek³ Melith. — Myœla³em, ¿e ju¿ o tym wiedzia³eœ. — Tak, wiedzia³em — potwierdzi³ Goodman. — Ale po siк to robi? — Po co…? — powtуrzy³ bezradnie Melith; najwyraŸniej to pytanie nigdy nie przysz³o mu do g³owy. — A dlaczego robi siк akurat to, a nie co innego? Taki jest zwyczaj i tyle. Jest on bardzo logiczny. Nikt przecie¿ nie chce, ¿eby kobieta trzeszcza³a mu nad uchem przez ca³y czas, we dnie i w nocy. — Nie wydaje mi siк, ¿eby to by³o uczciwe wobec kobiet — zauwa¿y³ Goodman. Melith rozeœmia³ siк. — Mуj drogi przyjacielu, czy aby nie zamierzasz wyg³aszaж mi tu kazaс o doktrynie rуwnoœci p³ci? Doprawdy, zosta³a ona przecie¿ obalona z kretesem. Mк¿czyŸni i kobiety po prostu nie s¹ tacy sami. Rу¿ni¹ siк od siebie, niezale¿nie od tego, co powiedziano ci na ten temat na Ziemi. To, co dobre dla mк¿czyzn, niekoniecznie jest dobre rуwnie¿ dla kobiet. — I z tego powodu traktujecie je jako coœ gorszego? — spyta³ Goodman, podczas gdy jego krew reformatora zaczк³a siк w nim po prostu gotowaж. — W ¿adnym wypadku. Traktujemy je w inny sposуb ni¿ mк¿czyzn, ale z pewnoœci¹ nie gorszy. W ka¿dym razie one nie maj¹ nic przeciwko temu. — To dlatego, ¿e nie dopuszczono, by zna³y jakiekolwiek inne traktowanie. Czy istnieje jakieœ prawo, ktуre wymaga ode mnie, abym przechowywa³ ¿onк w polu deprywacyjnym? — Oczywiœcie, ¿e nie. Obyczaj po prostu sk³ania mк¿czyznк, by utrzymywa³ ma³¿onkк poza polem deprywacyjnym przez okreœlon¹ iloœж czasu w ci¹gu ka¿dego tygodnia. Rozumiesz, to nieuczciwe wiкziж nasze milutkie kobietki. — Jasne, ¿e nie — stwierdzi³ sarkastycznie Goodman. — Trzeba pozwoliж im po¿yж choжby trochк. — Dok³adnie — oznajmi³ Melith, nie s³ysz¹c sarkazmu w s³owach Mandna. — Na pewno zrozumiesz nied³ugo, na czym to polega. Goodman wsta³. — Czy to wszystko? — rzuci³ pytanie. — S¹dzк, ¿e mniej wiкcej tak. Przyjmij moje najlepsze ¿yczenia i te tam takie. — Dziкkujк — odpowiedzia³ oziкble Goodman, po czym odwrуci³ siк na piкcie i wyszed³. Tego samego wieczoru Najwy¿szy Prezydent Borg odprawi³ prosty tranaiaсski rytua³ ma³¿eсski w Pa³acu Narodowym, a potem z zapa³em uca³owa³ pannк m³od¹. Ceremonia by³a bardzo mi³a i zosta³a zm¹cona przez jeden tylko szczegу³. Na œcianie gabinetu Borga wisia³ mianowicie karabin z celownikiem optycznym i t³umikiem. By³ dok³adnie taki sam jak u Melitha, a jego obecnoœж wydawa³a siк tak samo niewyt³umaczalna. W pewnym momencie Borg wzi¹³ Goodmana na stronк i zada³ mu pytanie: — Czy przemyœla³eœ ju¿ sprawк propozycji zostania Najwy¿szym Prezydentem? — Wci¹¿ j¹ rozwa¿am — odrzek³ Marvin. — Tak naprawdк nie marzк o tym, by pe³niж jak¹kolwiek funkcjк publiczn¹… — Nikt o tym nie marzy. — …s¹ jednak pewne reformy, ktуre moim zdaniem nale¿y koniecznie przeprowadziж na Tranai. S¹dzк, ¿e byж mo¿e mam obowi¹zek zwrуciж na nie uwagк ogу³u. — Oto prawdziwy duch pracy dla spo³eczeсstwa — stwierdzi³ Borg aprobuj¹co. — Od jakiegoœ czasu na Tranai nie by³o naprawdк przedsiкbiorczego Najwy¿szego Prezydenta. Dlaczego nie mia³byœ obj¹ж urzкdu od zaraz? Potem moglibyœcie spкdziж swуj miesi¹c miodowy w Pa³acu Narodowym, naturalnie z zachowaniem prywatnoœci i dyskrecji. W cichoœci ducha Goodman mia³ na to ochotк. Nie chcia³ jednak, by w czasie miodowego miesi¹ca zawracano mu g³owк sprawami paсstwowymi, tym bardziej ¿e wszystko ju¿ sobie zaplanowa³. Skoro zaœ Tranai przetrwa³o a¿ do teraz w swym obecnym, niemal utopijnym kszta³cie, niew¹tpliwie bкdzie w stanie potrwaж w nim jeszcze przez kilka kolejnych tygodni. — Rozwa¿к to po powrocie — stwierdzi³. Borg wzruszy³ ramionami. — Cу¿, przypuszczam, ¿e bкdк w stanie jeszcze trochк dŸwigaж ciк¿ar odpowiedzialnoœci. Aha, to dla ciebie — oznajmi³, podaj¹c Goodmanowi zapieczкtowan¹ kopertк. — Co to jest? — To zwyczajna, standardowa porada. No, ruszaj, panna m³oda czeka na ciebie. — ChodŸ, Marvin! — zawo³a³a Janna. — Nie chcemy przecie¿ spуŸniж siк na statek kosmiczny! Goodman popкdzi³ za ni¹ do przys³anej z kosmoportu limuzyny. — Powodzenia! — wo³ali rodzice dziewczyny. — ¯yczк szczкœcia! — krzykn¹³ za nimi Borg. — Wszystkiego najlepszego! — zawo³ali Melith i jego ¿ona oraz pozostali goœcie. W drodze do kosmoportu Goodman odpieczкtowa³ kopertк i przeczyta³ zawart¹ w niej drukowan¹ ulotkк: PORADA DLA PANA M£ODEGO Nadszed³ wa¿ny dla ciebie moment: w³aœnie wzi¹³eœ œlub i masz nadziejк, i¿ spкdzisz swe dalsze ¿ycie w rozkoszach stanu ma³¿eсskiego. Jest to jak najbardziej uzasadnione oczekiwanie, poniewa¿, jak wiadomo, szczкœliwe ma³¿eсstwo jest podstaw¹ zdrowego spo³eczeсstwa. Powinieneœ jednak uczyniж nieco wiкcej, ni¿ tylko biernie oczekiwaж szczкœcia. Udane ma³¿eсstwo nie stanie siк twoim udzia³em jedynie na mocy jakiegoœ boskiego nakazu. Na dobre ma³¿eсstwo trzeba sobie zapracowaж! Pamiкtaj, i¿ twoja ¿ona jest tak¿e istot¹ ludzk¹. Ma ona niezbywalne prawo do przyznania jej wolnoœci w pewnym okreœlonym zakresie. Proponujemy ci, byœ wydobywa³ j¹ przynajmniej raz w tygodniu z pola zastoju deprywacyjnego. Zbyt d³ugie okresy spкdzone w tym polu mog¹ oddzia³ywaж negatywnie na jej zmys³ orientacji. Mog¹ byж tak¿e szkodliwe dla cery, co w konsekwencji oznacza³oby stratк zarуwno dla niej, jak i dla ciebie. W czasie przerw w pracy, takich na przyk³ad jak urlopy lub wakacje, przyjкte jest pozostawianie ¿ony poza polem deprywacyjnym za ka¿dym razem przynajmniej przez ca³y dzieс, a nawet przez dwa lub trzy dni. Nikomu to nie zaszkodzi, a nowe wra¿enia mog¹ mieж nieoceniony wp³yw na stan jej umys³u. Prosimy, byœ mia³ na wzglкdzie te nieliczne, zgodne ze zdrowym rozs¹dkiem regu³y; jeœli siк do nich zastosujesz, mo¿esz byж ca³kowicie pewien, i¿ twoje ma³¿eсstwo bкdzie szczкœliwe. RADA MA£¯EСSKA PLANETY TRANAI Goodman podar³ kartkк na drobniutkie kawa³eczki, a potem wypuœci³ je z d³oni; wolno opad³y na pod³ogк limuzyny. Pod wp³ywem lektury tej ulotki jego duch reformatorski dozna³ pe³nego przebudzenia. Przeczuwa³ ju¿ wczeœniej, i¿ Tranai, jakie chcia³ widzieж, ma zbyt wiele zalet, by mog³y one byж prawdziwe. Ktoœ musia³ p³aciж za tк perfekcjк. W tym wypadku zaœ okaza³o siк, ¿e cenк tк p³ac¹ kobiety. W³aœnie odnalaz³ pierwsz¹ powa¿n¹ usterkк w tym spo³ecznym raju. — Kochanie, co to by³o? — spyta³a Janna, spogl¹daj¹c na znajduj¹ce siк na pod³odze kawa³ki papieru. — Nic takiego, tylko pewna bardzo g³upia porada — stwierdzi³ Goodman. — Moja droga, czy zastanawia³aœ siк kiedyœ nieco g³кbiej nad obyczajami ma³¿eсskimi, panuj¹cymi na twojej planecie? — Nie s¹dzк, ¿ebym to robi³a. A czy coœ z nimi jest nie tak? — S¹ z³e, zupe³nie b³кdne. Kobieta traktowana jest w nich jak zabawka, jak laleczka, ktуr¹ mк¿czyzna odk³ada gdzieœ w k¹t, gdy dosyж siк ju¿ ni¹ nabawi³. Czy ty tego nie widzisz? — Szczerze mуwi¹c, nigdy o tym nie myœla³am. — No cу¿, mo¿esz teraz o tym pomyœleж — stwierdzi³ Goodman — poniewa¿ szykuj¹ siк pewne zmiany w kwestii traktowania kobiet, a zaczn¹ siк one od naszego domu. — Cokolwiek wymyœlisz, kochanie, z pewnoœci¹ bкdzie to dla mnie najlepsze — stwierdzi³a ufnie Janna. Przytuli³a siк do ramienia Marvina, a on j¹ poca³owa³. Potem zaœ limuzyna dotar³a do kosmoportu i oboje weszli na pok³ad statku kosmicznego. Ich miesi¹c miodowy na Doe okaza³ siк krуtkim pobytem w ca³kowicie pozbawionym usterek raju. Wszystkie wspania³oœci niewielkiego tranaiaсskiego ksiк¿yca zosta³y stworzone dla kochaj¹cych siк nowo¿eсcуw, i tylko dla nich. ¯aden biznesmen nie przybywa³ na Doe, by za¿yж krуtkiego odpoczynku; ¿aden drapie¿nik — kawaler nie grasowa³ po tutejszych œcie¿kach. Ekscentrycy, ludzie pozbawieni z³udzeс, ci, ktуrzy snuli w g³кbi duszy lubie¿ne fantazje o zdobywaniu niewinnych ofiar, musieli znaleŸж sobie inne miejsca do rozwijania swej podejrzanej dzia³alnoœci. Jedyna zasada, ktуra obowi¹zywa³a na Doe, ale by³a za to œciœle przestrzegana, polega³a na tym, i¿ przebywa³y tu jedynie pary, radosne i zakochane, i nikt inny nie mia³ prawa do korzystania z tutejszych cudуw. By³ to jak do tej pory jedyny tranaiaсski obyczaj, z ktуrego zaakceptowaniem Goodman nie mia³ ¿adnych k³opotуw. Na tym niewielkim, przytulnym ksiк¿ycu znajdowa³y siк poroœniкte wysok¹ traw¹ ³¹ki, g³кbokie gкste lasy, po ktуrych mo¿na by³o spacerowaж, daj¹ce ch³уd ciemne jeziora oraz dzikie, malownicze gуry, dopraszaj¹ce siк wrкcz o to, by siк na nie wspinaж. Kochankowie niemal bez przerwy gubili siк gdzieœ w g³кbi lasu; nie sposуb by³o jednak w nim tak naprawdк zab³¹dziж, poniewa¿ ca³e Doe dawa³o siк obejœж w ci¹gu jednego dnia. Dziкki niewielkiej grawitacji nikt, nawet usilnie siк o to staraj¹c, nie utopi³by siк w g³кbokim, ciemnym leœnym jeziorze, zaœ przy upadku z gуrskiego szczytu mia³o siк oczywiœcie niez³ego stracha, jednak by³ on w gruncie rzeczy raczej niegroŸny. W strategicznych punktach Doe znajdowa³y siк niewielkie hoteliki z cocktail–barami, w ktуrych panowa³a przytulna ciemnoœж, prowadzonymi przez przyjaznych starszych barmanуw o posiwia³ych skroniach. By³y tu tak¿e posкpne groty ci¹gn¹ce siк g³кboko (ale nigdy zbyt g³кboko) ku fosforyzuj¹cym w mroku jaskiniom, ktуrych œciany b³yszcza³y od lodu; wкdruj¹c przez nie, napotyka³o siк leniwe, podziemne rzeki, w ktуrych p³ywa³y dostojnie wielkie po³yskliwe ryby o p³on¹cych dziwnych blaskiem oczach. Rada Ma³¿eсska Tranai uwa¿a³a, i¿ te proste atrakcje s¹ w zupe³noœci wystarczaj¹ce i nie k³opota³a siк dodawaniem do nich pуl golfowych, basenуw, torуw wyœcigуw konnych ani hal do gry w krкgle. Wychodzono z za³o¿enia, ¿e w momencie, gdy zakochanej parze zechce siк tych rozrywek, bкdzie to oznaczaж, i¿ powinna zakoсczyж miesi¹c miodowy. Goodman wraz ze sw¹ œwie¿o poœlubion¹ ¿on¹ spкdzili na Doe czaruj¹cy tydzieс pe³en wspania³ych prze¿yж, po czym wrуcili na Tranai. Przeniуs³szy pannк m³od¹ przez drzwi ich nowego domu, Goodman wprowadzi³ w ¿ycie sw¹ pierwsz¹ ma³¿eсsk¹ decyzjк, polegaj¹c¹ na wy³¹czeniu z sieci deprywatora. — Moja droga — powiedzia³ do Janny. — Do tej pory przestrzega³em wszystkich tranaiaсskich obyczajуw, niezale¿nie od tego, jak œmieszne lub dziwne mog³y mi siк one wydawaж. Jednak do tego nie zamierzam przy³o¿yж rкki. Na Ziemi by³em jednym z za³o¿ycieli Komitetu na Rzecz Rуwnych Mo¿liwoœci Zatrudnienia dla Kobiet. Na planecie, z ktуrej pochodzк, mк¿czyŸni traktuj¹ kobiety jak rуwne sobie, przyjaciу³ki, partnerki w wielkiej przygodzie ¿ycia. — Cу¿ za dziwny pomys³ — skomentowa³a Janna, zmarszczywszy swe œliczne brwi. — Zastanуw siк nad tym nieco g³кbiej — nalega³ Goodman. — Jeœli zastosujemy te partnerskie zasady, nasze ¿ycie stanie siк znacznie bogatsze ni¿ w wypadku, gdybym schowa³ ciк za czarczafem pola deprywacyjnego, nie s¹dzisz? — Mуj kochany, wiesz znacznie wiкcej ni¿ ja. Zanim siк poznaliœmy, podrу¿owa³eœ przez ca³¹ Galaktykк, a ja nigdy nie opuœci³am Port Tranai. Jeœli uwa¿asz, i¿ tak bкdzie lepiej, to znaczy, ¿e na pewno masz racjк. Goodman pomyœla³, ¿e Janna jest niew¹tpliwie najdoskonalsz¹ ze znanych mu kobiet. Powrуci³ do swej pracy w Zak³adach Produkcji Robotуw domowego U¿ytku Abbaga i wkrуtce zag³кbi³ siк po same uszy w realizacji nastкpnego projektu pogarszania robotуw; tym razem wpad³ na b³yskotliwy pomys³ takiego skonstruowania robota, by jego z³¹cza zaczк³y skrzypieж i zgrzytaж. DŸwiкki te spowodowa³yby niew¹tpliwy wzrost jego w³aœciwoœci irytacyjnych, co z kolei uczyni³oby zniszczenie go bardziej satysfakcjonuj¹cym, a tym samym bardziej wartoœciowym pod wzglкdem psychologicznym. Pan Abbag wprost nie posiada³ siк z radoœci. Us³yszawszy o tym pomyœle, da³ Marvinowi kolejn¹ podwy¿kк i poprosi³ go, by przygotowa³ sw¹ pogarszaj¹c¹ modyfikacjк do wprowadzenia w krуtkiej, eksperymentalnej serii robotуw. Pocz¹tkowe zamierzenia Goodmana polega³y po prostu na tym, by usun¹ж niektуre spoœrуd kanalikуw, s³u¿¹cych do naoliwiania robota w czasie pracy. Marvin odkry³ jednak, i¿ tarcie doprowadzi³oby do zbyt szybkiego zu¿ycia istotnych czкœci maszyny. Do tego zaœ, oczywiœcie, nie mo¿na by³o dopuœciж. Rozpocz¹³ wiкc szkicowanie planуw, zgodnie z ktуrymi mog³aby byж pуŸniej skonstruowana sekcja zgrzytaj¹co–trzeszcz¹ca mechanizmu robota. DŸwiкki te musia³yby byж absolutnie realistyczne i nie powoduj¹ce rуwnoczeœnie ¿adnego istotnego zu¿ycia czкœci. Sam element zaœ powinien byж niedrogi, a zarazem niewielki, poniewa¿ wnкtrze robota ju¿ w tej chwili wype³nione by³o rу¿nego rodzaju pogorszeniami. Marvin stwierdzi³ nie bez irytacji, ¿e ma³e sekcje zgrzytaj¹co–trzeszcz¹ce wydaj¹ sztuczne, nierzeczywiste tony, natomiast wiкksze elementy s¹ zbyt kosztowne w produkcji lub te¿ nie mieszcz¹ siк w obudowie robota. Goodman zacz¹³ pracowaж rуwnie¿ wieczorami, straci³ na wadze i zacz¹³ wpadaж w dra¿liwy nastrуj. Janna okaza³a siк dobr¹ ¿on¹, na ktуrej mo¿na by³o polegaж. Posi³ki przygotowywa³a zawsze na czas; ka¿dego wieczoru mia³a dla Manina w zanadrzu jakieœ dobre, pe³ne otuchy s³owa oraz wys³uchiwa³a ze wspу³czuciem relacji o jego trudnoœciach. W ci¹gu dnia nadzorowa³a roboty domowe sprz¹taj¹ce mieszkanie. Zajmowa³o to nieca³¹ godzinк; pуŸniej Janna czyta³a ksi¹¿ki, piek³a paszteciki, szyde³kowa³a i niszczy³a roboty. Goodman by³ tym nieco zaniepokojony, bo Janna robi³a to z czкstotliwoœci¹ trzech — czterech razy w ci¹gu tygodnia. Cу¿, ka¿dy musi mieж przecie¿ jakieœ hobby. On jednak mуg³ pob³a¿aж jej zami³owaniu, poniewa¿ kupowa³ roboty w swojej fabryce po kosztach produkcji. Marvin wpad³ w kompletny impas ze swoj¹ sekcj¹ zgrzytaj¹co–trzeszcz¹c¹. Inny projektant, o nazwisku Dath Hergo, wynalaz³ w tym czasie nowy sposуb regulacji automatуw. Oparty by³ on na zasadzie przeciw¿yroskopowej i pozwala³ robotowi na wchodzenie do pokoju z dziesiкciostopniowym przechy³em. (Przechy³ dziesiкciostopniowy, jak twierdzili ludzie z Wydzia³u Badawczego, by³ najbardziej irytuj¹cym k¹tem, pod jakim mуg³ siк ustawiж.) Co wiкcej, wykorzystuj¹c zasadк sterowania stochastycznego, mo¿na by³o spowodowaж, by robot nierytmicznie s³ania³ siк na nogach, w sposуb typowo pijacki i niezmiernie dokuczliwy dla jego w³aœcicieli, niczego wprawdzie nie upuszczaj¹c, ale stale balansuj¹c na krawкdzi katastrofy. Udoskonalenie to okrzykniкto oczywiœcie niezwyk³ym osi¹gniкciem in¿ynierii pogarszaj¹cej. Goodman zaœ stwierdzi³, ¿e bкdzie w stanie umieœciж sw¹ sekcjк trzeszcz¹co–zgrzytaj¹c¹ w systemie kontroli s³aniania siк na nogach. Marvin zosta³ wymieniony w czasopismach poœwiкconych in¿ynierii pogarszaj¹cej zaraz pod Dathem Hergo. Gdy nowa seria robotуw domowego u¿ytku Abbaga pojawi³a siк na rynku, z miejsca zrobi³a furorк. W tym samym czasie Goodman postanowi³ wzi¹ж urlop z pracy i obj¹ж urz¹d Najwy¿szego Prezydenta Tranai. Czu³, ¿e jest to winien ludziom. Jeœli jego ziemska pomys³owoœж i zaradnoœж by³a w stanie doprowadziж do udoskonaleс w pogarszaniu, to tym bardziej bкdzie mog³a udoskonalaж w dziedzinie ulepszania. Tranai ju¿ by³o niemal utopi¹. Gdy on, Goodman, ujmie ster tej planety w swe rкce, Tranaiaсczycy pokonaj¹ pod jego kierunkiem resztк drogi do idea³u. Wybra³ siк do Melitha, by przedyskutowaж z nim swoj¹ decyzjк. — S¹dzк, ¿e zawsze znajdzie siк jeszcze jakaœ mo¿liwoœж przeprowadzenia zmian — stwierdzi³ z namys³em minister do spraw imigracji. Siedzia³ w³aœnie przy oknie, leniwie obserwuj¹c przechodniуw. — Oczywiœcie — kontynuowa³ — nasz obecny system dzia³a³ przez doœж d³ugi czas i mo¿na powiedzieж, ¿e funkcjonowa³ bardzo dobrze. Prawdк mуwi¹c, nie mam pojкcia, co mуg³byœ w nim poprawiж. Ot, na przyk³ad, nie ma u nas przestкpstw… — Dlatego, ¿e je zalegalizowaliœcie — oznajmi³ Goodman. — W ten sposуb po prostu sprytnie obeszliœcie ca³y problem. — Nie wydaje nam siк, by tak by³o. Poza tym brak u nas nкdzy… — Bo wszyscy kradn¹. Nie macie te¿ k³opotu ze starszymi ludŸmi, poniewa¿ rz¹d czyni z nich ¿ebrakуw. Doprawdy, jest tu du¿o miejsca na zmiany i udoskonalenia. — Cу¿, byж mo¿e… — zacz¹³ Melith. — Myœlк jednak, ¿e… — nagle przerwa³, pospieszy³ w stronк œciany i œci¹gn¹³ z niej karabin. — Oto jest! — wykrzykn¹³ z satysfakcj¹. Goodman wyjrza³ przez okno. Przechodzi³ w³aœnie pod nim mк¿czyzna, najwyraŸniej nie rу¿ni¹cy siк niczym innym od przeciкtnych przechodniуw. Marvin us³ysza³ jakby st³umione mlaœniкcie i zobaczy³ jak przechodzieс s³ania siк, a potem pada na chodnik. Melith zastrzeli³ go w³aœnie za pomoc¹ swego karabinu z t³umikiem. — Dlaczego to zrobi³eœ? — wykrztusi³ niemal bez tchu Goodman. — To by³ potencjalny morderca — odrzek³ Melith. — Co?! — Oczywista sprawa. Tu, na Tranai, nie mamy przejawуw otwartej dzia³alnoœci kryminalnej, ale, bкd¹c w koсcu ludŸmi, musimy liczyж siк z potencjalnymi zbrodniczymi sk³onnoœciami. — A co on takiego zrobi³, ¿e uznano go za potencjalnego mordercк? — Zabi³ piкcioro ludzi — skonstatowa³ Melith. — Ale… do cholery, cz³owieku, przecie¿ to nieuczciwe! Nie zaaresztowa³eœ go, nie postawi³eœ przed s¹dem, nie pozwoli³eœ skorzystaж z us³ug obroсcy… — W jaki sposуb mia³bym to zrobiж? — spyta³ Melith, lekko zirytowany. — Nie mamy przecie¿ policji, ktуra mog³aby aresztowaж ludzi, ani te¿ ¿adnego systemu prawnego. Dobry Bo¿e, chyba nie chcia³byœ, ¿ebym po prostu pozwoli³ mu odejœж, prawda?! Nasza definicja mordercy oznacza zabуjcк dziesiкciorga ludzi, a ten by³ na najlepszej drodze, by spe³niж ten warunek. Nie mog³em po prostu siedzieж z za³o¿onymi rкkami, kiedy on tкdy przechodzi³. Ochrona ludzi przed takimi jak on jest moim obowi¹zkiem. Mogк ciк zapewniж, ¿e przedtem przeprowadzi³em drobiazgowe œledztwo w tej sprawie. — Ale to niesprawiedliwe! — wykrzykn¹³ Goodman. — A kto powiedzia³, ¿e to ma byж sprawiedliwe?! — odpowiedzia³ krzykiem Melith. — Co sprawiedliwoœж mo¿e mieж wspуlnego z utopi¹? — Wszystko! — odpowiedzia³ Goodman, uspokoiwszy siк nadludzkim wysi³kiem. — Sprawiedliwoœж jest podstaw¹ ludzkiej godnoœci, ludzkich d¹¿eс… — To s¹ tylko frazesy — stwierdzi³ Melith ze swym zwyk³ym poczciwym uœmiechem na twarzy. — Sprуbuj byж realist¹. Stworzyliœmy utopiк dla istot ludzkich, a nie dla œwiкtych, ktуrzy ¿adnej utopii nie potrzebuj¹. Musimy zaakceptowaж s³aboœci ludzkiej natury, a nie prуbowaж upieraж siк, ¿e one nie istniej¹. Uwa¿amy, ¿e aparat policyjno–s¹dowy ma tendencjк do tworzenia kryminalnej atmosfery i, w konsekwencji, akceptacji przestкpstwa. Wierz mi, ¿e lepiej jest w ogуle nie akceptowaж samej mo¿liwoœci pope³niania przestкpstw. Ogromna wiкkszoœж ludzi zgodzi³aby siк ze mn¹ w tym wzglкdzie. — Gdy jednak zdarza siк przestкpstwo, co, jak obaj wiemy, jest nieuniknione… — Pojawia siк jedynie mo¿liwoœж pope³nienia przestкpstwa — zawziкcie upiera³ siк Melith. — A nawet to ma miejsce znacznie rzadziej ni¿ mo¿e ci siк wydawaж. Gdy ju¿ jednak mamy z tym do czynienia, radzimy sobie w sposуb szybki i prosty. — A nie przypuszczasz, ¿e mog³eœ dorwaж niew³aœciwego cz³owieka? — To nieprawdopodobne. Nie ma najmniejszej mo¿liwoœci, by tak by³o. — Dlaczego nie? — Poniewa¿ — odrzek³ Melith — ka¿dy, kto zosta³ wyeliminowany przez urzкdnika rz¹dowego jest, zgodnie z definicj¹ i na mocy nie pisanego prawa, potencjalnym kryminalist¹. Marvin przez chwilк milcza³. Potem stwierdzi³: — Widzк, ¿e rz¹d ma tu wiкksz¹ w³adzк ni¿ pocz¹tkowo przypuszcza³em. — Rzeczywiœcie ma — zgodzi³ siк Melith — ale nie a¿ tak¹, jak sobie w tej chwili wyobra¿asz. Goodman uœmiechn¹³ siк ironicznie. — Czy wci¹¿ mogк siк ubiegaж o Najwy¿sz¹ Prezydenturк? — Oczywiœcie. I nie ma w tym ¿adnych ukrytych kruczkуw. Chcesz obj¹ж to stanowisko? Goodman przez moment zastanowi³ siк g³кboko. Czy naprawdк tego chcia³? Cу¿, ktoœ musia³ rz¹dziж Tranai, ktoœ musia³ wzi¹ж odpowiedzialnoœж za ochronк ludzi. Ktoœ musia³ przeprowadziж kilka niezbкdnych reform w tym utopijnym domu wariatуw. — Tak, chcк — odpowiedzia³. Drzwi pokoju otworzy³y siк z trzaskiem i do wnкtrza wpad³ Najwy¿szy Prezydent Borg. — Wspaniale! Naprawdк wspaniale! — wykrzykn¹³. — Ju¿ dzisiaj mo¿esz wprowadziж siк do Pa³acu Narodowego! Od tygodnia jestem spakowany i czekam, a¿ podejmiesz decyzjк. — Jednak musz¹ istnieж okreœlone formalnoœci, ktуre nale¿y przeprowadziж… — ¯adnych formalnoœci — stwierdzi³ Borg z twarz¹ lœni¹c¹ od potu. — Kompletnie ¿adnych. Wszystko, co musimy zrobiж — to dokonaж przekazania Prezydenckiego Medalionu; potem zejdк na dу³, usunк swoje nazwisko z listy i wpiszк na ni¹ twoje. Goodman spojrza³ na Melitha. Okr¹g³a twarz ministra do spraw imigracji nie wyra¿a³a ¿adnego uczucia. — W porz¹dku — zgodzi³ siк Marvin. Borg siкgn¹³ do Prezydenckiego Medalionu, zacz¹³ zdejmowaж go z szyi… Zupe³nie nieoczekiwanie medalion eksplodowa³ z wielk¹ moc¹. Manrin stwierdzi³, ¿e w³aœnie patrzy ze zgroz¹ na odra¿aj¹ce, krwawe resztki strzaskanej g³owy Borga. Najwy¿szy Prezydent przez chwilк chwia³ siк na nogach, a potem run¹³ na pod³ogк. Melith zdj¹³ kurtkк i narzuci³ j¹ na pozosta³oœci g³owy Borga. Goodman zrobi³ ty³em kilka krokуw w stronк fotela i opad³ naс bezsilnie. Otworzy³ usta, by coœ powiedzieж, ale nie zdo³a³ wydobyж z siebie ¿adnego dŸwiкku. — Naprawdк szkoda — skonstatowa³ Melith. — Tak niewiele brakowa³o, by skoсczy³ siк okres jego urzкdowania. Ostrzega³em go, by nie dawa³ zezwolenia na ten nowy kosmoport. Mуwi³em mu, ¿e obywatele tego nie zaakceptuj¹. On jednak upiera³ siк, ¿e chcieliby mieж dwa kosmoporty. Cу¿, najwyraŸniej by³ w b³кdzie. — Czy chcesz powiedzieж, ¿e… Chodzi mi o to… jak… co… — j¹ka³ siк Marvin. — Wszyscy urzкdnicy rz¹dowi — wyjaœni³ Melith — nosz¹ na szyi s³u¿bowy medalion, ktуry zawiera, jak wymaga tego tradycja, ³adunek tessium, materia³u wybuchowego, o ktуrym byж mo¿e s³ysza³eœ. £adunek ten jest kontrolowany radiowo z Lokalu Obywatelskiego. Maj¹ do niego dostкp wszyscy obywatele, by mуc wyraziж swoje niezadowolenie z dzia³aс rz¹du — mуwi¹c to, Melith westchn¹³. — To, co siк w³aœnie zdarzy³o, zostanie zapisane jako nieusuwalna, ciemna plama w aktach biednego Borga. — Pozwalacie ludziom wyraziж swoje niezadowolenie przez wysadzanie w powietrze urzкdnikуw paсstwowych? — wychrypia³ przera¿ony Goodman. — To jedyny sposуb, ktуry mo¿e mieж na nich wp³yw — stwierdzi³ Melith. — Wzajemna kontrola i rуwnowaga. Podobnie jak ludzie s¹ w naszych rкkach, tak i my jesteœmy w rкkach naszych obywateli. — To dlatego w³aœnie chcia³, ¿ebym przej¹³ jego obowi¹zki przed up³ywem kadencji! Dlaczego nikt mi o tym wczeœniej nie powiedzia³? — Bo o to nie pyta³eœ — odpowiedzia³ Melith, na ktуrego wargach b³¹dzi³ teraz uœmieszek. — Nie b¹dŸ taki przera¿ony. Skrytobуjstwo jest zawsze mo¿liwe, na ka¿dej planecie, niezale¿nie od panuj¹cego na niej systemu sprawowania rz¹dуw. My po prostu prуbujemy uczyniж je konstruktywnym dzia³aniem. W naszym systemie ludzie nigdy nie trac¹ kontaktu z rz¹dem, rz¹d zaœ nigdy nie prуbuje uzyskaж w³adzy dyktatorskiej. A poniewa¿ ka¿dy wie, ¿e zawsze mo¿e siк udaж do Lokalu Obywatelskiego, zdziwi³byœ siк, jak rzadko to prawo jest wykorzystywane. Oczywiœcie, zawsze trafiaj¹ siк w gor¹cej wodzie k¹pani… Goodman wsta³ i ruszy³ w stronк drzwi, staraj¹c siк nie patrzeж na cia³o Borga. — Czy wci¹¿ chcesz stanowisko Najwy¿szego Prezydenta? — spyta³ go Melith. — Nie! — Tak to w³aœnie jest z wami, Ziemianami — zauwa¿y³ smкtnie Melith. — Jesteœcie w stanie przyjmowaж odpowiedzialnoœж pod warunkiem, ¿e nie oznacza ona ponoszenia jakiegoœ ryzyka. To niew³aœciwe podejœcie, jeœli chce siк stworzyж sprawny rz¹d. — Mo¿e masz racjк — odpar³ Goodman. — Cieszк siк tylko, ¿e uda³o mi siк w porк wszystkiego dowiedzieж. W poœpiechu uda³ siк do domu. Wchodz¹c tam, mia³ w g³owie kompletny zamкt. Czy Tranai by³o utopi¹, czy te¿ szpitalem dla wariatуw o rozmiarach planety? Czy w gruncie rzeczy sprawia³o to jak¹œ wielk¹ rу¿nicк? Po raz pierwszy Goodman zacz¹³ siк zastanawiaж, czy utopiк warto wprowadzaж w ¿ycie. Czy nie lepiej jest d¹¿yж do doskona³oœci ni¿ j¹ osi¹gn¹ж? Mieж jakieœ idea³y, ni¿ ¿yж w œwiecie, w ktуrym zosta³y zrealizowane? A jeœli sprawiedliwoœж by³a z³udzeniem, to czy nie jest ono lepsze ni? rzeczywistoœж? A mo¿e nie jest lepsze? Wlok¹c siк noga za nog¹ do domu, Goodman by³ tylko smutnym, zak³opotanym m³odym cz³owiekiem. Gdy otworzy³ drzwi, ujrza³ swoj¹ ¿onк w ramionach innego mк¿czyzny. Scena, ktуr¹ zobaczy³, wydala mu siк przera¿aj¹co wyraŸna, jak na zwolnionym filmie. Odniуs³ wra¿enie, ¿e up³ynк³a wiecznoœж, zanim Janna wsta³a, doprowadzi³a do porz¹dku szczegу³y swej garderoby i zaczк³a wpatrywaж siк w niego z otwartymi ze zdziwienia ustami. Mк¿czyzna — wysoki, przystojny facet, ktуrego Goodman nigdy przedtem nie widzia³ — wydawa³ siк zbyt zaskoczony, by cokolwiek powiedzieж. Zacz¹³ wykonywaж niewielkie, bezcelowe gesty: czyœci³ z niewidzialnych py³kуw klapy swojej kurtki, obci¹ga³ mankiety. Potem uœmiechn¹³ siк niezobowi¹zuj¹co. — No i co? — spyta³ Goodman. Powiedzia³ to doœж cicho, bior¹c pod uwagк okolicznoœci, jednak uzyska³ jakiœ efekt. Janna uderzy³a w p³acz. — Strasznie mi przykro — wymamrota³ mк¿czyzna. — Spodziewaliœmy siк, ¿e wrуci pan do domu dopiero za kilka godzin. To musi byж dla pana szok. Naprawdк okropnie mi przykro. Jedyn¹ rzecz¹, ktуrej Marvin nie oczekiwa³ ani te¿ sobie nie ¿yczy³, by³a w tej chwili sympatia ze strony kochanka ¿ony. Zignorowa³ wiкc faceta, patrz¹c na szlochaj¹c¹ wci¹¿ Jannк. — No a czego siк spodziewa³eœ?! — nieoczekiwanie wrzasnк³a dziewczyna. — By³am zmuszona! Ty mnie przecie¿ nie kocha³eœ! — Nie kocha³em ciк?! Dlaczego?! Jak mo¿esz tak mуwiж?! — Dlatego, ¿e mnie ignorowa³eœ! — Bardzo ciк kocha³em, Janno — powiedzia³ miкkko Goodman. — Nieprawda! — zawodzi³a, odrzuciwszy g³owк w ty³. — Spуjrz sam na to, jak mnie traktowa³eœ. Musia³am przez ca³y dzieс byж na nogach, wykonuj¹c rу¿nego rodzaju prace domowe, gotuj¹c lub siedz¹c bezczynnie. Marvin, ja po prostu czu³am, ¿e starzejк siк z ka¿d¹ chwil¹. Dzieс po dniu, w tej samej mкcz¹cej, og³upiaj¹cej rutynie. W wiкkszoœci przypadkуw przychodz¹c do domu by³eœ zbyt zmкczony, by nawet mnie zauwa¿yж. A jedyny temat, o ktуrym potrafi³eœ rozmawiaж, to te twoje g³upie roboty! Czu³am, ¿e siк marnujк, Marvin, marnowa³am siк z ka¿d¹ chwil¹! Nagle do Goodmana dotar³o, do jakiego stopnia jego ¿ona wyprowadzona jest z rуwnowagi. Bardzo ³agodnie powiedzia³: — Ale¿ Janno, przecie¿ takie w³aœnie jest ¿ycie. M¹¿ i ¿ona zawieraj¹ partnerski uk³ad, polegaj¹cy na wzajemnym wspieraniu siк. Starzej¹ siк razem, ramiк przy ramieniu. ¯ycie nie mo¿e sk³adaж siк z samych blaskуw… — Ale¿ oczywiœcie, ¿e mo¿e! Sprуbuj to zrozumieж, Marvin. Na Tranai ¿ycie mo¿e byж takie… dla kobiety! — To niemo¿liwe — stwierdzi³ Goodman. — Na Tranai kobieta liczy na to, ¿e m¹¿ zapewni jej ¿ycie sk³adaj¹ce siк z samych przyjemnoœci i radosnych chwil. To jej prawo, podobnie jak mк¿czyŸni maj¹ swoje prawa. Spodziewa siк, ¿e gdy wy³oni siк ze stanu deprywacji, spotka j¹ przygotowane specjalnie dla niej ma³e przyjкcie, spacer w ksiк¿ycowym blasku, wycieczka na basen lub do kina. — Janna ponownie zaczк³a p³akaж. — Ale ty chcia³eœ byж taki sprytny. Ty musia³eœ to zmieniж. Powinnam wiedzieж, ¿e nie wolno zaufaж Ziemianinowi. Mк¿czyzna, ktуry wci¹¿ by³ w pokoju, westchn¹³ i zapali³ papierosa. — Wiem, ¿e nie mog³eœ nic poradziж na to, ¿e jesteœ tu obcy, Marvin — oznajmi³a Janna. — Ja naprawdк prуbowa³am ciк zrozumieж. Ale mi³oœж to nie wszystko. Kobieta musi tak¿e myœleж w sposуb praktyczny. Gdyby dalej mia³o tak byж, skoсczy³oby siк na tym, ¿e zosta³abym star¹ kobiet¹, podczas gdy wszystkie moje przyjaciу³ki by³yby wci¹¿ m³ode. — Wci¹¿ m³ode? — powtуrzy³ bezmyœlnie Goodman. — Oczywiœcie — w³¹czy³ siк mк¿czyzna. — Kobieta przecie¿ nie starzeje siк w polu deprywacyjnym. — Ale¿ to okropne — sprzeciwi³ siк Goodman. — W rezultacie moja ¿ona by³aby wci¹¿ m³oda, podczas gdy ja by³bym ju¿ starcem. — Wtedy dopiero doceni³byœ to, ¿e masz przy sobie m³od¹ kobietк — skomentowa³a Janna. — Ale co z tob¹? — spyta³ Marvin. — Czy ty doceni³abyœ starego cz³owieka? — On wci¹¿ nie rozumie — stwierdzi³ mк¿czyzna. — Marvin, sprуbuj to poj¹ж! Czy to jeszcze nie jest dla ciebie oczywiste?! Przez ca³e ¿ycie mia³byœ przy sobie piкkn¹ i m³od¹ kobietк, ktуrej jedynym pragnieniem jest zadowolenie ciк, zaspokojenie twoich potrzeb. A kiedy umar³byœ — nie b¹dŸ taki zszokowany, kochanie, przecie¿ wszyscy umieraj¹ — wiкc gdy umar³byœ, ja by³abym wci¹¿ m³oda i na mocy prawa odziedziczy³abym wszystkie twoje pieni¹dze. — Zaczynam rozumieж — odezwa³ siк Goodman. — Przypuszczam wiкc, ¿e nastкpn¹ uœwiкcon¹ zwyczajem faz¹ ¿ycia Tranaianki jest bycie zamo¿n¹, m³od¹ wdow¹, ktуr¹ staж na zaspokojenie swoich w³asnych zachcianek. — Oczywiœcie. W ten sposуb wszyscy s¹ zadowoleni: mк¿czyzna ma m³od¹ ¿onк, ktуr¹ ogl¹da tylko wtedy, gdy ma na to ochotк. Ma ca³kowit¹ swobodк, a rуwnoczeœnie mi³y dom z rodzinn¹ atmosfer¹. Kobieta unika ca³ej nudy zwyk³ego, codziennego ¿ycia, a potem, gdy wci¹¿ jeszcze mo¿e korzystaж z jego urokуw, jest wystarczaj¹co dobrze zaopatrzona materialnie, by sobie na to pozwoliж. — Powinnaœ powiedzieж mi o tym — poskar¿y³ siк Goodman. — S¹dzi³am, ¿e to wiesz — odrzek³a Janna — poniewa¿ twierdzi³eœ, i¿ znasz lepszy sposуb na ¿ycie. Teraz jednak dostrzegam, ¿e nie zrozumia³byœ tego, poniewa¿ jesteœ strasznie naiwny — chocia¿, muszк przyznaж, jest to cecha, ktуra przydaje ci nieco uroku — mуwi¹c to, dziewczyna uœmiechnк³a siк uœmiechem pe³nym zadumy. — Poza tym, gdybym ci powiedzia³a, nigdy w swoim ¿yciu nie spotka³abym Rondo. Mк¿czyzna dyskretnie siк uk³oni³. — Zajmowa³em siк w³aœnie akwizycj¹ prуbnych egzemplarzy konfekcji Greaha. Mo¿e pan sobie wyobraziж moje zdziwienie, gdy spotka³em tк piкkn¹, m³od¹ kobietк poza zastojem. Rozumie pan, to by³o tak, jakby ziœci³a siк jakaœ bajka. Nikt nigdy siк nie spodziewa, by pradawne legendy nagle sta³y siк rzeczywistoœci¹, musi wiкc pan przyznaж, ¿e ich spe³nienie posiada okreœlony urok. — Czy ty go kochasz? — spyta³ ponuro Goodman Jannк. — Tak — odrzek³a jego ¿ona. — Rondo bкdzie siк o mnie troszczyж. Zamierza utrzymaж mnie w zastoju wystarczaj¹co d³ugo, ¿ebym mog³a nadrobiж czas, ktуry straci³am. To poœwiкcenie z jego strony, ale on jest wspania³omyœlny. — Jeœli tak w³aœnie siк rzeczy maj¹ — powiedzia³ Goodman posкpnie — to ja na pewno nie bкdк sta³ na drodze waszego szczкœcia. Jestem mimo wszystko cz³owiekiem cywilizowanym. W ka¿dej chwili mo¿esz dostaж ode mnie rozwуd. Skrzy¿owa³ rкce na piersiach; wype³ni³o go poczucie godnoœci. Rуwnoczeœnie mia³ jednak niejasn¹ œwiadomoœж, ¿e jego decyzja wyp³ywa nie tyle mo¿e z godnoœci, ile z nag³ej, przemo¿nej niechкci do wszystkich rzeczy, ktуre maj¹ na sobie piкtno Tranai. — Na Tranai nie ma rozwodуw — oznajmi³ Rondo. — Nie? — spyta³ Goodman, czuj¹c jak ch³odny dreszcz przebiega mu po krzy¿u. W d³oni Rondo pojawi³ siк blaster. — Rozumie pan — powiedzia³ — trochк burzy³oby porz¹dek spo³eczny, gdyby ludzie mogli tak sobie zamieniaж siк ¿onami co parк dni. Istnieje tylko jeden sposуb, by zmieniж czyjœ stan cywilny. — Ale¿ to oburzaj¹ce! — wybuchn¹³ Goodman, cofaj¹c siк powoli. — To przeczy wszelkim zasadom wspу³¿ycia! — Nie wtedy, kiedy pragnie tego czyjaœ ¿ona. Fakt ten zaœ, nawiasem mуwi¹c, jest kolejnym oczywistym powodem, by trzymaж swoj¹ wspу³ma³¿onkк w zastoju. Czy mam twoje pozwolenie, moja droga? — zwrуci³ siк do Janny. — Wybacz mi, Marvin — odrzek³a dziewczyna, po czym przymknк³a oczy. — Tak, masz. Rondo wymierzy³ blaster w Mandna. Goodman, nie wahaj¹c siк ani chwili, rzuci³ siк szczupakiem w najbli¿sze okno. Poczu³ nad g³ow¹ gor¹cy podmuch strza³u. — A to co znowu?! — zawo³a³ Rondo. — Cz³owieku, oka¿ trochк godnoœci! Miej odwagк stawiж czo³o sytuacji! Goodman poczu³ wstrz¹s; wyl¹dowa³ ciк¿ko, obijaj¹c sobie bark. Natychmiast zerwa³ siк na rуwne nogi, biegn¹c co tchu. Poczu³ jak kolejny strza³ przypieka mu rкkк. Potem schowa³ siк za wкg³em domu, zyskuj¹c chwilowe poczucie bezpieczeсstwa. Nie zatrzyma³ siк jednak nawet na tak krуtko, by sobie to uœwiadomiж. Pкdz¹c co si³ w nogach, skierowa³ siк w stronк kosmoportu. Na szczкœcie znajdowa³ siк tara w³aœnie statek, przygotowuj¹cy siк do startu, ktуry zabra³ go na g’Moree. Stamt¹d przefaksowa³ na Tranai po swoje zasoby finansowe i zap³aci³ za przelot na Higastomeritreiк, gdzie w³adze oskar¿y³y go o szpiegostwo na rzecz Dingu. Zarzut jednak nie trzyma³ siк kupy, poniewa¿ Dingaсczycy s¹ istotami ziemnowodnymi przypominaj¹cymi ziemskie gady i Goodman niemal utopi³ siк, prуbuj¹c udowodniж, i¿ jest w stanie oddychaж jedynie powietrzem. Zdalnie sterowany statek transportowy przewiуz³ go na podwуjn¹ planetк Mvanti, mijaj¹c po drodze kolonie Seves, Olgo i Mi. Tam wynaj¹³ przewodnika po dzikich rejonach Galaktyki, ktуry pomуg³ mu dostaж siк na Bellismoranti, gdzie, jak wiadomo, zaczyna siк strefa wp³ywуw Ziemi. Stamt¹d statek lokalnej linii kosmicznej przetransportowa³ go przez Galaktyczny Wir i, zatrzymuj¹c siк na krуtkie postoje na Oysterze, Lekungu, Pankangu, Inchangu i Machangu, dotar³ w koсcu na Tung–Bradar IV. Marvin ca³kowicie wyczerpa³ ju¿ swoje fundusze, ale znajdowa³ siк praktycznie w przedpokoju Ziemi, jeœli wzi¹ж pod uwagк skalк astronomicznych odleg³oœci. Popracowawszy trochк, zarobi³ na przelot do Oume, a stamt¹d do Legis II. Tam zaœ Towarzystwo Pomocy Miкdzygwiezdnym W³уczкgom znalaz³o dla niego miejsce na pok³adzie kosmolotu i Goodman ostatecznie wyl¹dowa³ na Ziemi. Osiedli³ siк w Seakirk, w stanie New Jersey, w miejscu gdzie cz³owiek jest ca³kowicie bezpieczny, dopуki na czas p³aci wszystkie podatki. Obecnie piastuje stanowisko g³уwnego technika do spraw robotуw w Spу³ce Budowlanej Seakirk i dzieli swe ¿ycie z niewysok¹, ciemnow³os¹, spokojn¹ dziewczyn¹, ktуra wyraŸnie go podziwia; Marsdn rzadko pozwala jej wychodziж samej z domu. Wraz z leciwym kapitanem Savage’em odwiedzaj¹ regularnie Bar Eddie’ego „Ksiк¿ycowa Poœwiata”; pij¹ tam specjalne tranaiaсskie i gawкdz¹ o Tranai B³ogos³awionej, gdzie odnaleziono drogк ¿ycia, a ludzie nie s¹ ju¿ trybikami machiny paсstwa. W takich chwilach Goodman skar¿y siк zwykle na ataki kosmicznej malarii, z powodu ktуrej nigdy ju¿ nie bкdzie mуg³ podrу¿owaж po galaktycznych szlakach, nigdy nie powrуci na Tranai. W czasie tych wieczorуw w barze towarzyszy mu zawsze pe³na podziwu publicznoœж. Ostatnio, przy niejakiej pomocy kapitana Savage’a, Goodman zorganizowa³ Ligк Miasta Seakirk na Rzecz Odebrania Komitetom Prawa do G³osowania. Jak na razie, s¹ oni jedynymi cz³onkami tej organizacji, jednak, jak zwyk³ mawiaж Marvin, czy cokolwiek zdo³a powstrzymaж prawdziwego krzy¿owca?
The Battle BITWA Najwy¿szy genera³ Fetterer, wchodz¹c pospiesznie do sali odpraw sztabu, warkn¹³: „Spocznij!”. Znajdowa³o siк tam trzech ni¿szych genera³уw, ktуrzy s³u¿biœcie przyjкli nakazan¹ pozycjк. — Nie mamy wiele czasu — stwierdzi³ Fetterer, spogl¹daj¹c na zegarek. — Musimy raz jeszcze powtуrzyж plan przeprowadzenia bitwy. Podszed³ do œciany i rozwin¹³ znajduj¹c¹ siк na niej ogromn¹ mapк Sahary. — Zgodnie z najnowszymi danymi naszego wywiadu teologicznego, Szatan zamierza rozwin¹ж swe si³y na tych koordynatach — genera³ dotkn¹³ odpowiednich miejsc na mapie swoim t³ustym palcem wskazuj¹cym. — W pierwszym rzucie jego si³ znajd¹ siк diab³y, demony, sukuby, inkuby i ca³a reszta szeregowcуw. Bael bкdzie dowodzi³ prawym skrzyd³em, Buer — lewym. Jego Wysokoœж Szatan zachowa dla siebie dowуdztwo trzonu si³, znajduj¹cego siк w centrum. — Taktyka raczej œredniowieczna — wymamrota³ genera³ Dell. Do sali odpraw wszed³ adiutant genera³a Fetterera; jego rozjaœniona twarz wyra¿a³a radoœж z powodu nadchodz¹cych wydarzeс. — Sir — oznajmi³ — kapelan czeka przed drzwiami. — Bacznoœж, ¿o³nierzu! — surowym tonem rozkaza³ Fetterer. — Pamiкtaj, ¿e czeka nas bitwa, ktуr¹ musimy wygraж! — Tak, sir — odpar³ s³u¿biœcie adiutant i stan¹³ na bacznoœж. Radosny wyraz jego twarzy czкœciowo znikn¹³. — Kapelan, co? — stwierdzi³ najwy¿szy genera³, w zamyœleniu pocieraj¹c d³oni¹ o d³oс. Nawet w chwili gdy wiadomo by³o, ¿e rozegra siк straszliwa ostatnia bitwa, religijni przewodnicy duchowi nie przestawali byж takimi samymi mкczyduszami jak dawniej. Od jakiegoœ czasu skoсczyli ju¿ ze swoim moralizatorskim truciem, co im siк chwali³o. Teraz jednak prуbowali wtr¹caж siк do spraw czysto wojskowych. — Odeœlij go — poleci³ Fetterer. — Przecie¿ wie, ¿e planujemy wielk¹, krwaw¹ walkк miкdzy si³ami dobra i z³a. — Tak, sir — powiedzia³ adiutant. Krуtko zasalutowa³, zrobi³ „w ty³ zwrot” i wymaszerowa³ z pomieszczenia. — Kontynuuj¹c — odezwa³ siк najwy¿szy genera³ — za pierwsz¹ lini¹ obrony Szatana znajd¹ siк wskrzeszeni grzesznicy oraz liczne elementarne si³y piekielne. Upad³e anio³y dzia³aж bкd¹ jako jego eskadry bombowe. Wylec¹ im naprzeciw automatyczne myœliwce przechwytuj¹ce Della. Genera³ Dell uœmiechn¹³ siк posкpnie. — Po nawi¹zaniu bezpoœredniego kontaktu bojowego korpus automatycznych czo³gуw genera³a MacFee przebijaж siк bкdzie w stronк œrodkowej czкœci szyku nieprzyjaciela — kontynuowa³ Fetterer — wspierany przez automatycznych fizylierуw genera³a Ongina. Genera³ Dell pokieruje bombardowaniem zaplecza wroga za pomoc¹ ³adunkуw wodorowych. Natarcie powinno byж silnie skoncentrowane i mia¿d¿¹ce. Ja zaœ rzucк tutaj i tu — Fetterer dotkn¹³ palcem dwуch odpowiednich miejsc na mapie — oddzia³y zmechanizowanej kawalerii. W tym momencie adiutant powrуci³ i przyj¹³ sztywn¹ pozycjк „bacznoœж”. — Sir — zameldowa³ — kap³an odmawia opuszczenia terenu dowуdztwa. Twierdzi, ¿e musi siк z panem zobaczyж. Najwy¿szy genera³ Fetterer zawaha³ siк, zanim odpowiedzia³ „nie”. Pamiкta³ przecie¿, i¿ bitwa ma charakter religijny i duchowi pasterze ludzkoœci si³¹ rzeczy byli z ni¹ zwi¹zani. Zdecydowa³ daж facetowi piкж minut rozmowy. — WprowadŸ go — poleci³. Kap³an mia³ na sobie niewyszukany garnitur, by okazaж, ¿e nie reprezentuje ¿adnej religii w szczegуlnoœci. Jego twarz wyra¿a³a zmкczenie, ale i determinacjк. — Panie generale — oznajmi³ na wstкpie. — Jestem przedstawicielem wszystkich duchowych przewodnikуw œwiata: ksiк¿y, rabinуw, pastorуw, mu³³уw i ca³ej reszty. B³agamy pana, panie generale, by pozwoli³ nam pan walczyж w bitwie Pana Zastкpуw. Najwy¿szy genera³ Fetterer zacz¹³ nerwowo bкbniж palcami w swoje biodro. Pragn¹³, by rozmowa z tym facetem przebieg³a w przyjaznej atmosferze. Wszak¿e nawet on, najwy¿szy g³уwnodowodz¹cy, mo¿e potrzebowaж dobrego s³owa na sw¹ korzyœж tam, na gуrze, gdy wszystko zostanie ju¿ wypowiedziane i zrobione… — Proszк zrozumieж moj¹ sytuacjк — powiedzia³ ze zmartwieniem. — Przede wszystkim jestem genera³em i czeka mnie bitwa, ktуr¹ muszк wygraж. — Ale przecie¿ to ostatnia bitwa — zaoponowa³ kap³an. — To powinna byж bitwa ca³ej ludzkoœci. — Jest bitw¹ ca³ej ludzkoœci — skonstatowa³ Fetterer. — Walczyж w niej bкd¹ jej przedstawiciele, profesjonaliœci, wojskowi. Kap³an w najmniejszej mierze nie wygl¹da³ na przekonanego. — Chyba nie chcecie przegraж tej bitwy? — zaryzykowa³ Fetterer. — Czy Szatan ma w niej zwyciк¿yж? — Oczywiœcie, ¿e nie — wymamrota³ kap³an. — A zatem nie mo¿emy iœж na jakiekolwiek ryzyko — stwierdzi³ genera³. — Wszystkie rz¹dy zgodzi³y siк w tej kwestii, czy¿ nie tak? Oczywiœcie, by³oby bardzo chwalebnie, gdybyœmy pokonali Szatana zmasowanym atakiem ca³ej ludzkoœci. Rzec mo¿na, i¿ mia³oby to wymowк symboliczn¹. Jednak czy wуwczas bylibyœmy pewni zwyciкstwa? Kap³an prуbowa³ siк wtr¹ciж, ale Fetterer nie da³ mu dojœж do s³owa. — Czy mo¿emy mieж pewnoœж, jakimi si³ami naprawdк dysponuje Szatan? Mуwi¹c jкzykiem wojskowym, po prostu musimy rzuciж do boju nasze doborowe si³y. A to oznacza armiк robotуw, automatyczne myœliwce przechwytuj¹ce, bezza³ogowe czo³gi oraz bomby wodorowe. Kap³an wydawa³ siк teraz bardzo zmartwiony. — Ale to jest jakieœ nieuczciwe — stwierdzi³. — Czy naprawdк w swoim planie nie mo¿e pan znaleŸж jakiegoœ miejsca dla ludzi? Fetterer zastanowi³ siк nad tym, jednak postulat wydawa³ siк niemo¿liwy do spe³nienia. Plan przeprowadzenia bitwy by³ ju¿ w pe³ni ukoсczony, wspania³y, nieodparcie logiczny. Jakakolwiek ingerencja elementu ludzkiego, wystкpuj¹cego w jakiejœ wiкkszej masie, mog³aby jedynie zak³уciж przebieg jego realizacji. ¯adna ¿ywa istota nie by³aby w stanie przetrwaж potwornego ha³asu tego automatycznego ataku, krzy¿uj¹cych siк w przestrzeni straszliwych ciosуw energetycznych, si³y wszechobejmuj¹cego zniszczenia. Nikt, kto znalaz³by siк w odleg³oœci mniejszej ni¿ sto piкжdziesi¹t kilometrуw od linii frontu, nie po¿y³by wystarczaj¹co d³ugo, by bodaj zobaczyж przeciwnika. — Obawiam siк, ¿e nie — stwierdzi³ genera³. — S¹ tacy — powiedzia³ kap³an surowym tonem — ktуrzy twierdz¹, i¿ b³кdem by³o oddawaж tк sprawк w rкce wojskowych. — Przykro mi — oznajmi³ niemal radoœnie Fetterer — ale to typowo defetystyczne pogl¹dy. Jeœli nie ma pan nic przeciwko temu… — gestem wskaza³ kap³anowi drzwi. Delegat pasterzy duchowych ludzkoœci z wyraŸnym znu¿eniem opuœci³ salк. — Ci cywile… — zamyœli³ siк g³oœno Fetterer. — No wiкc, panowie — zwrуci³ siк do pozosta³ych — czy wasze oddzia³y s¹ gotowe do walki? — Jesteœmy gotowi, by walczyж za najœwiкtsz¹ sprawк! — odpar³ entuzjastycznie genera³ MacFee. — Mogк rкczyж za ka¿dy automat, ktуry jest pod moim dowуdztwem. Metal ich pancerzy b³yszczy, wszystkie przekaŸniki zosta³y wymienione, a zbiorniki energii s¹ pe³ne. Wprost pal¹ siк do walki! Genera³ Ongin ca³kowicie ju¿ otrz¹sn¹³ siк z chwilowego oszo³omienia. — Si³y l¹dowe s¹ w gotowoœci bojowej, sir! — zameldowa³. — Wsparcie powietrzne zapewnione — oznajmi³ lakonicznie genera³ Dell. — Znakomicie — stwierdzi³ genera³ Fetterer. — Poczyniono rуwnie¿ wszystkie pozosta³e przygotowania. Kamery telewizyjne przekazywaж bкd¹ ca³ej ziemskiej populacji bie¿¹cy obraz bitwy. Nikt, bogaty czy biedny, nie zostanie pozbawiony dostкpu do tego spektaklu. — A po bitwie… — zacz¹³ genera³ Ongin, ale zaraz przerwa³. Spojrza³ na Fetterera. Ten ostatni z powag¹ zmarszczy³ brwi. Nie mia³ pojкcia, co mia³o siк zdarzyж po zakoсczeniu bitwy. To le¿a³o ju¿ przypuszczalnie w gestii religijnych poœrednikуw pomiкdzy ludzkoœci¹ a Bogiem. — S¹dzк, ¿e dojdzie do oficjalnej prezentacji, albo czegoœ w tym rodzaju… — stwierdzi³ niepewnie. — Pan genera³ ma na myœli to, ¿e spotkamy siк… z Nim? — spyta³ genera³ Dell. — W gruncie rzeczy nie wiem — przyzna³ Fetterer. — Powinniœmy jednak s¹dziж, ¿e tak bкdzie. Przede wszystkim… chodzi mi o to… a zreszt¹ rozumiecie, panowie, o co mi chodzi. — Ale co powinniœmy w³o¿yж na tк okazjк? — spyta³ genera³ MacFee w nag³ym odruchu paniki. — Chodzi mi o to, co nosi siк w takich sytuacjach? — A co nosz¹ anio³y? — spyta³ Fetterer Ongina. — Nie wiem — odrzek³ Ongin. — LuŸne szaty, nie s¹dzi pan? — wysun¹³ przypuszczenie genera³ Dell. — Nie — stwierdzi³ surowo Fetterer. — Bкdziemy mieli na sobie polowe mundury, bez ¿adnych ozdуb. Genera³owie skinкli g³owami. Wydawa³o siк to najbardziej zadowalaj¹ce. Potem nadszed³ czas. Wygl¹daj¹c wspaniale w swym bojowym szyku, legiony Piek³a nadlecia³y nad pustyniк. W pisku diabelskich fletуw, w dudnieniu wydr¹¿onych wewn¹trz bкbnуw potк¿ne upiory runк³y do przodu. Wœrуd oœlepiaj¹cej chmury piasku automatyczne czo³gi genera³a MacFee ruszy³y naprzeciw szataсskim zastкpom. Natychmiast przelecia³y nad nimi z wyciem i piskiem silnikуw automatyczne bombowce Della, ktуre w zmasowanym ataku zrzuci³y wszystkie swoje bomby na nieprzebrane hordy potкpieсcуw. Fetterer bez chwili wahania, z szaleсcz¹ niemal odwag¹ pos³a³ do ataku swoj¹ automatyczn¹ kawaleriк. Prosto w sam œrodek tych œmiertelnych zmagaс wkroczy³a automatyczna piechota genera³a Ongina. I sta³o siк, ¿e metal zrobi³ wszystko to, co metal zdzia³aж jest w stanie. Hordy potкpieсcуw zaczк³y przelewaж siк przez liniк frontu, rozdzieraj¹c automatyczne czo³gi i roboty na strzкpy. Automaty ginк³y, bohatersko broni¹c ka¿dego skrawka ja³owej pustyni. Bombowce Della zosta³y zmiecione z niebios przez upad³e anio³y pod dowуdztwem Marchociasa, ktуrego skrzyd³a gryfa rozdziera³y powietrze z potworn¹ si³¹ niczym tornado. Cienka linia obrony by³a wci¹¿ utrzymywana przez zdruzgotane niemal doszczкtnie roboty, heroicznie stawiaj¹ce opуr gigantycznym istotom, ktуre uderzaj¹c w nie roztrzaskiwa³y na strzкpy ich pancerze, siej¹c zgrozк w sercach milionуw telewidzуw, obserwuj¹cych w swych domach na ca³ym œwiecie уw straszliwy spektakl. Roboty walczy³y mк¿nie jak nieustraszeni ludzie, jak bohaterowie, do koсca usi³uj¹c odepchn¹ж i zmia¿d¿yж przemo¿ne si³y z³a. Astaroth dzikim wrzaskiem wyda³ komendк; Behemoth, us³yszawszy j¹, ruszy³ naprzуd, wstrz¹saj¹c pustyniк ka¿dym swym krokiem. Bael, na czele ustawionego w klin wojska szatanуw, ruszy³ do szar¿y na rozsypuj¹c¹ siк ju¿ niemal lew¹ flankк robotуw genera³a Fetterera. Obserwatorom wyda³o siк, ¿e s³ysz¹ rozpaczliwy jкk metalu, zawodzenie elektronуw w agonii, spowodowane przez nieodparty atak. W odleg³oœci pу³tora tysi¹ca kilometrуw od linii frontu najwy¿szy genera³ Fetterer dr¿a³, a na jego czo³o wyst¹pi³y grube krople potu. Jednak ten doœwiadczony dowуdca wci¹¿ beznamiкtnie naciska³ guziki i popycha³ dŸwignie, steruj¹ce mechanicznym wojskiem. Doborowy korpus pod jego dowуdztwem nie zawiуd³ pok³adanych w nim nadziei. Ca³kowicie, wydawa³oby siк, zniszczone roboty podnosi³y siк chwiejnie i rusza³y do dalszej walki. Strzaskane, stratowane, zniszczone przez wyj¹ce hordy diab³уw automaty zdo³a³y jednak utrzymaж liniк obrony. Wtedy pi¹ty korpus, z³o¿ony z samych doœwiadczonych w walce weteranуw, przypuœci³ kontratak, przebijaj¹c siк przez si³y nieprzyjaciela. W odleg³oœci pу³tora tysi¹ca kilometrуw za lini¹ frontu genera³owie prowadzili teraz zdalnie operacjк oczyszczania terenu z resztek si³ przeciwnika. — Bitwa zosta³a wygrana — wyszepta³ najwy¿szy genera³ Fetterer, odwracaj¹c siк od ekranуw. — Gratulujк wam, panowie. Genera³owie uœmiechnкli siк ze znu¿eniem. Spojrzeli na siebie nawzajem, a potem, jak jeden m¹¿, wydali spontaniczny, triumfalny okrzyk. Zwyciк¿y³y si³y dobra, wojska Szatana zaœ zosta³y nieodwo³alnie pokonane! Jednak¿e na ekranach zaczк³o siк dziaж coœ dziwnego. — Czy to… czy to… — zacz¹³ genera³ McFee, potem jednak g³os uwi¹z³ mu w gardle. Bowiem na polu bitwy pojawi³ siк Bуg, przechadzaj¹c siк teraz wœrуd stosуw powyginanego i roztrzaskanego metalu. Genera³owie milczeli. Pan Zastкpуw dotkn¹³ jednego z pogiкtych kad³ubуw. Wtedy, ponad dymi¹c¹ jeszcze pustyni¹, automaty zaczк³y siк poruszaж. Ich pogiкty, porysowany potк¿nymi bliznami, stopiony metal zacz¹³ w oczach prostowaж siк i lœniж. Roboty stanк³y ponownie na nogach. — MacFee — wyszepta³ najwy¿szy genera³ Fetterer — niech pan sprуbuje coœ zrobiж swoimi urz¹dzeniami kontrolnymi. Niech one uklкkn¹, albo coœ w tym rodzaju. Genera³ sprуbowa³, okaza³o siк jednak, ¿e automaty nie reaguj¹. Wtedy korpusy robotуw zaczк³y unosiж siк w powietrze. Wokу³ nich byli Anio³owie Pana, a automatyczne czo³gi, bombowce i mechaniczni ¿o³nierze unosili siк w œwiat³oœж, coraz wy¿ej i wy¿ej. — On je zbawia! — wykrzykn¹³ histerycznie Ongin. — On zbawia roboty! — To pomy³ka! — odezwa³ siк Fetterer. — Szybko! Proszк wys³aж pos³aсca do… nie! Na Zbawienie stawimy siк osobiœcie! I sta³o siк, ¿e b³yskawicznie przygotowano dla nich powietrzny statek i szybko jak wiatr pomknкli na pobojowisko. By³o ju¿ jednak za pуŸno, bowiem wielka bitwa skoсczy³a siк, roboty zniknк³y, a Pan i Jego Zastкpy odlecieli w œwiat³oœж.
Skulking Permit OFICJALNY BANDYTA Tom Rybak nie mia³ zielonego pojкcia o tym, ¿e ma w³aœnie zacz¹ж karierк kryminalisty. By³ ranek. Wielkie czerwone s³oсce unios³o siк nad horyzontem, id¹c w œlad za swym niewielkim, ¿у³tym towarzyszem w uk³adzie podwуjnym. Wioska, ma³a, lecz zbudowana i utrzymywana w sposуb niemal pedantyczny, po³yskiwa³a w letnim œwietle dwуch s³oсc jak jedyna bia³a kropka na olbrzymich zielonych po³aciach powierzchni planety. Tom przebudzi³ siк w³aœnie w swej chacie. By³ wysokim, opalonym na br¹z m³odym cz³owiekiem, ktуry odziedziczy³ po swym ojcu kszta³t oczu, po matce zaœ — niefrasobliwy stosunek do pracy. Nie œpieszy³ siк nigdzie; wiedzia³, ¿e dopуki nie przyjdzie pora deszczowa, nie ma mowy o ³owieniu ryb, a zatem nie ma te¿ ¿adnej roboty dla rybaka. Dopуki nie zacznie padaж, zamierza³ leniuchowaж i naprawiaж swoje wкdki. — On powinien mieж czerwony dach! — us³ysza³ z zewn¹trz okrzyk Billy’ego Malarza. — Ale koœcio³y nigdy nie maj¹ czerwonych dachуw! — odpowiedzia³ okrzykiem Ed Tkacz. Tom zmarszczy³ brwi. Pozostaj¹c nieco poza g³уwnym nurtem ¿ycia wioski, zapomnia³ ju¿ o zmianach, ktуre w niej zasz³y w ci¹gu ostatnich dwуch tygodni. Wsun¹³ na siebie spodnie i wolno powlуk³ siк na wioskowy plac. Pierwsz¹ rzecz¹, ktуr¹ zobaczy³ na placu, by³ wielki, zupe³nie nowy, wykonany czerwonymi literami napis, ktуry g³osi³: OBCYM ZABRANIA SIК PRZEBYWANIA W GRANICACH MIASTA. Na ca³ej planecie Nowe Delaware nie by³o ani jednego kosmity. Nie by³o na niej w³aœciwie nic oprуcz lasu i tej w³aœnie jedynej wioski. Napis pojawi³ siк zatem z powodуw czysto politycznych. W centralnym miejscu wioski znajdowa³y siк obecnie koœciу³, wiкzienie i urz¹d pocztowy, zbudowane w ci¹gu ostatnich dwуch, iœcie szaleсczych tygodni. Usytuowano je wzd³u¿ starannie wytyczonej linii, na wprost targu. Nikt nie wiedzia³, co w³aœciwie pocz¹ж z tymi budowlami; wioska radzi³a sobie bez nich doskonale przez ponad dwieœcie lat. Teraz jednak, oczywiœcie, musia³y zostaж zbudowane. Ed Tkacz sta³ w³aœnie przed frontem nowego koœcio³a, patrz¹c w gуrк. Billy Malarz balansowa³ ryzykownie na stromym dachu, a jego blond w¹sy a¿ je¿y³y siк z oburzenia. Wokу³ zgromadzi³ siк niewielki t³umek ludzi. — Cholera, cz³owieku! — wo³a³ Billy Malarz. — Mуwiк ci, ¿e czyta³em o tym nie dalej jak w zesz³ym tygodniu! Bia³y dach — tak, to mo¿e byж. Ale nigdy czerwony! — Coœ ci siк pomiesza³o; musi chodziж o jak¹œ inn¹ budowlк — stwierdzi³ Tkacz. — Co ty na to, Tom? Tom Rybak wzruszy³ ramionami; nie mia³ ¿adnej opinii na ten temat. Chwilк potem na miejsce sprzeczki przybieg³ burmistrz, poc¹c siк obficie; koszula przylepia³a siк do jego wydatnego brzucha. — Z³aŸ! — krzykn¹³ do Billy’ego. — W³aœnie to sprawdzi³em! To ma byж ma³y czerwony domek szkolny, a nie ma³y czerwony domek koœcielny! Billy wygl¹da³ na wœciek³ego. Zawsze ulega³ huœtawce nastrojуw, podobnie jak wszyscy Malarze. Jednak od czasu gdy w zesz³ym tygodniu burmistrz zrobi³ go szefem policji, sta³ siк ju¿ ca³kiem kapryœny. — Nie mamy ¿adnego ma³ego szkolnego domku — sprzeciwia³ siк Billy, znajduj¹c siк na drabinie, w po³owie drogi na dу³. — Bкdziemy wiкc musieli po prostu go zbudowaж — oznajmi³ burmistrz. — I powinniœmy siк z tym pospieszyж. Spojrza³ na niebo. Zgromadzony t³um rуwnie¿ mimowolnie spojrza³ w gуrк. Na firmamencie jednak nie znajdowa³o siк nic godnego uwagi. — Gdzie s¹ Stolarczykowie? — spyta³ burmistrz. — Sid, Sam, Marv… Gdzie jesteœcie? Sid Stolarczyk pojawi³ siк wœrуd t³umu, przeciskaj¹c siк w stronк burmistrza. Sid chodzi³ wci¹¿ o kulach, od zesz³ego miesi¹ca, gdy spad³ z drzewa, na ktуrym poszukiwa³ jaj stukacza; ¿aden ze Stolarczykуw nie by³ wart nawet piкciu groszy we wspinaniu siк na drzewo. — Pozostali s¹ w Tawernie Piwnego Eda — oznajmi³ Sid. — A gdzie indziej mogliby byж? — krzyknк³a z t³umu Mary Wioœlarka. — Masz ich zebraж wszystkich do kupy — poleci³ burmistrz. — Niech zbuduj¹ niewielki domek szkolny, i to szybko. Powiedz im, ¿eby wznieœli go obok wiкzienia. Potem zwrуci³ siк do Billy’ego Malarza, ktуry zszed³ ju¿ na ziemiк. — Billy, ty pomalujesz ten budynek porz¹dn¹, jasn¹ czerwieni¹, wewn¹trz i na zewn¹trz. To bardzo wa¿ne. — A kiedy dostanк odznakк szefa policji? — dopytywa³ siк Billy. — Czyta³em, ¿e szefowie policji zawsze dostaj¹ odznaki. — Zrуb sobie jak¹œ — zby³ go burmistrz, po czym przetar³ twarz skrajem koszuli. — Cholernie gor¹co — stwierdzi³. — Nie rozumiem, dlaczego ten inspektor nie mo¿e przybyж do nas zim¹… Tom! Tom Rybak! Mam dla ciebie kawa³ek wa¿nej roboty. ChodŸ ze mn¹, to wszystko ci o niej opowiem. Po³o¿y³ rкkк na ramionach Toma i poszli do chaty burmistrza jedyn¹ wybrukowan¹ ulic¹ wioski, mijaj¹c po drodze opustosza³y targ. W dawnych czasach droga ta pokryta by³a tylko ubitym py³em. Ale dawne czasy skoсczy³y siк dwa tygodnie temu i teraz drogк wybrukowano pokruszon¹ ska³¹. W zwi¹zku z tym chodzenie po niej na bosaka sta³o siк tak niewygodne, ¿e mieszkaсcy wioski woleli przechodziж sobie nawzajem przez trawniki. Burmistrz jednak chadza³ po niej ostentacyjnie, maj¹c na wzglкdzie nie wygodк, lecz zasadк. — Proszк pos³uchaж, panie burmistrzu — odezwa³ siк Tom. — Mam teraz wakacje… — Nie ma czasu na ¿adne wakacje — stwierdzi³ burmistrz. — Na litoœж bosk¹, nie teraz. On mo¿e przybyж dos³ownie w ka¿dej chwili! Wprowadzi³ Toma do swojej chaty i usadowi³ siк w wielkim fotelu, ktуry ustawiony by³ tak blisko miкdzygwiezdnego odbiornika radiowego, jak to tylko mo¿liwe. — Tom — oznajmi³ burmistrz bez ogrуdek — co powiedzia³byœ na to, ¿eby zostaж kryminalist¹? — Nie wiem — odrzek³ Tom. — A co to jest „kryminalista”? Wierc¹c siк niespokojnie na swym fotelu, burmistrz wspar³ d³oс na radiu, by dodaж sobie autorytetu. — No wiкc chodzi o to, ¿e… — zagai³, po czym zacz¹³ t³umaczyж Tomowi, na czym mia³aby polegaж jego rola. Im d³u¿ej Tom tego s³ucha³, tym mniej mu siк podoba³o. Zdecydowa³, ¿e wszystkiemu jest winna awaria miкdzygwiezdnego odbiornika radiowego. Dlaczego, do diaska, nie zepsu³ siк raz a dobrze? Nikt nie wierzy³, ¿e radiostacja mo¿e dzia³aж. Niczym ostatnia milcz¹ca linia, ktуra ³¹czy³a koloniк z Ziemi¹, spoczywa³a ona pod warstw¹ kurzu, przekazywana z pokolenia na pokolenie przez kolejnych burmistrzуw. Jeszcze dwieœcie lat temu Ziemia utrzymywa³a kontakt radiowy z Nowym Delaware, z koloni¹ Ford IV, z Alf¹ Centauri, z Nueva Espaсa i z innymi koloniami wspу³tworz¹cymi Zjednoczone Demokracje Ziemi. Potem kontakt ten urwa³ siк. Wygl¹da³o na to, ¿e na Ziemi wybuch³a wojna. Nowe Delaware, ze sw¹ jedyn¹ zamieszkan¹ wiosk¹, by³o zbyt ma³e i zbyt odleg³e, by wzi¹ж udzia³ w zmaganiach. Czekali na jakieœ wiadomoœci, ale te nie nadchodzi³y. Potem zaœ osadк dotknк³a zaraza, poch³aniaj¹c ¿ycie trzech czwartych jej mieszkaсcуw. Wioska powoli wrуci³a do siebie. Mieszkaсcy wypracowali swe w³asne sposoby zachowania siк i styl ¿ycia. Zapomnieli o Ziemi. Minк³o dwieœcie lat. A potem, dok³adnie dwa tygodnie temu, radio zatrzeszcza³o i o¿y³o. Przez wiele godzin tylko burcza³o i skwiercza³o, wydaj¹c z siebie jedynie statyczne szumy zak³уceс t³a, podczas gdy mieszkaсcy wioski gromadzili siк z wolna wokу³ chaty burmistrza. Wreszcie z radiostacji wydoby³y siк s³owa: — …Nowe Delaware, s³yszycie nas? Pytam, czy nas s³yszycie? — Tak, tak, s³yszymy was — potwierdzi³ burmistrz. — Czy kolonia wci¹¿ tam jest? — Oczywiœcie, ¿e tak — oœwiadczy³ z dum¹ burmistrz. Wtedy ton g³osu rozmуwcy sta³ siк surowy i oficjalny. — Z powodu nieustabilizowanej sytuacji straciliœmy na jakiœ czas kontakt z zewnкtrznymi koloniami. Teraz jednak zaburzenia minк³y; przeprowadzamy jedynie drobne operacje oczyszczaj¹ce. Wy tam, na Nowym Delaware, stanowicie wci¹¿ koloniк Ziemskiego Imperium i z tej racji podlegacie jego prawom. Czy potwierdzacie swуj status? Burmistrz zawaha³ siк. We wszystkich ksi¹¿kach, ktуre posiada³, Ziemiк okreœlano mianem Zjednoczonych Demokracji. Cу¿, w ci¹gu dwуch stuleci nazwy mog³y siк zmieniж. — Pozostajemy wci¹¿ lojalni wobec Ziemi — stwierdzi³ z godnoœci¹. — Znakomicie. To oszczкdzi nam k³opotu wysy³ania korpusu ekspedycyjnego. Z po³o¿onego najbli¿ej waszej kolonii punktu kosmosu zostanie wys³any w³aœciwy dla tego obszaru inspektor, ktуry bкdzie mia³ za zadanie upewniж siк, czy szanujecie obyczaje, instytucje i tradycje Ziemi. — S³ucham? — spyta³ zaniepokojony burmistrz. G³os, choж ju¿ przedtem surowy, podniуs³ siк jeszcze o oktawк. — Uœwiadamiacie sobie, oczywiœcie, ¿e we wszechœwiecie jest miejsce dla jednego tylko gatunku istot rozumnych — dla cz³owieka! Wszystkie pozosta³e gatunki musz¹ zostaж podporz¹dkowane, starte z powierzchni kosmosu, unicestwione! Nie bкdziemy tolerowaж ¿adnych obcych, podkradaj¹cych siк chy³kiem pod nasze siedziby. Jestem pewien, ¿e pan to rozumie, generale. — Nie jestem genera³em; jestem burmistrzem. — Ale pan tam dowodzi, prawda? — Tak, ale… — A zatem jest pan genera³em. Pozwoli pan, ¿e bкdк kontynuowa³. W tej Galaktyce nie ma miejsca dla obcych. ¯adnych obcych! Nie ma w niej tak¿e miejsca dla wypaczonych kultur ludzkich, ktуre, na mocy definicji, rуwnie¿ s¹ obce. Nie sposуb rz¹dziж imperium, w ktуrym ka¿dy robi to, co mu siк podoba. Musi zapanowaж porz¹dek, niezale¿nie od kosztуw, jakie trzeba bкdzie za to zap³aciж. Burmistrz z wysi³kiem prze³kn¹³ œlinк, wpatruj¹c siк w radiostacjк. — Proszк siк upewniж, generale, ¿e prowadzi pan prawdziw¹ ziemsk¹ koloniк, bez ¿adnych radykalnych odchyleс od normy, takich jak wolna wola, wolna mi³oœж, wolne wybory lub cokolwiek innego, co znajduje siк na liœcie zakazanych zachowaс. Te zachowania s¹ obce, a my jesteœmy cholernie ciкci na obcych. Proszк utrzymywaж swoj¹ koloniк we w³aœciwym porz¹dku, generale. Inspektor zg³osi siк do pana w ci¹gu najbli¿szych dwуch tygodni. To wszystko. Zwo³ano natychmiast zebranie mieszkaсcуw wioski, by ustaliж, w jaki sposуb nale¿y dostosowaж siк do mandatu Ziemi, upowa¿niaj¹cego j¹ do zarz¹dzania Nowym Delaware. Jednoczeœnie stwierdzono, i¿ wszystko, co mog¹ teraz zrobiж — to pospiesznie ukszta³towaж swуj model ¿ycia wed³ug ziemskich wzorуw, korzystaj¹c z prastarych ksi¹¿ek, ktуre by³y w ich posiadaniu. — Nie rozumiem, dlaczego musi byж u nas jakiœ kryminalista — stwierdzi³ Tom. — To bardzo wa¿ny element ziemskiego spo³eczeсstwa — wyjaœnia³ burmistrz. — Wszystkie ksi¹¿ki zgadzaj¹ siк ze sob¹ w tym punkcie. Kryminalista jest tam tak samo wa¿ny jak, powiedzmy, listonosz lub szef policji. Jednak odmiennie od nich, kryminalista zajmuje siк prac¹ antyspo³eczn¹. Dzia³a on przeciw spo³eczeсstwu, Tom. Jeœli w spo³eczeсstwie nie by³oby ludzi, dzia³aj¹cych przeciw niemu, to co mieliby robiж ci, ktуrzy pracuj¹ dla spo³eczeсstwa? Nie by³oby dla nich wуwczas ¿adnej roboty! Tom potrz¹sn¹³ przecz¹co g³ow¹. — Po prostu tego nie rozumiem — stwierdzi³. — B¹dŸ rozs¹dny, Tom. Musimy urz¹dziж tu rzeczy na ziemski sposуb. Na przyk³ad wybrukowane drogi… we wszystkich ksi¹¿kach jest mowa na ich temat. Mуwi siк tam tak¿e o koœcio³ach, szko³ach, wiкzieniach. Wszystkie ksi¹¿ki wspominaj¹ tak¿e o przestкpstwach. — Nie bкdк tego robi³ — skonstatowa³ Tom. — Postaw siк w mojej pozycji — b³aga³ burmistrz. — WyobraŸ sobie, ¿e ten inspektor przybywa do nas i spotyka Billy’ego Malarza, naszego szefa policji. Prosi go o pokazanie wiкzienia. Potem pyta mnie: „¯adnych wiкŸniуw?” Odpowiadam: „Oczywiœcie, ¿e ¿adnych. Nie ma tu u nas przestкpczoœci”. „¯adnej przestкpczoœci? — pyta on. — Ale wszystkie ziemskie kolonie zawsze maj¹ u siebie przestкpcуw. Przecie¿ o tym wiecie”. „Nie wiemy — odpowiadam. — Nie wiedzieliœmy nawet, co to jest «przestкpczoœж», dopуki w ubieg³ym tygodniu nie sprawdziliœmy znaczenia tego wyrazu”. „Wiкc po co zbudowaliœcie wiкzienie? — pyta mnie inspektor. — Dlaczego wyznaczyliœcie szefa policji?” Burmistrz przerwa³, ¿eby z³apaж oddech. — Rozumiesz teraz? — ci¹gn¹³ po chwili. — Ca³a rzecz bierze w ³eb z tego powodu. Inspektor widzi, ¿e nie jesteœmy tak naprawdк podobni do ludzi z Ziemi. Jesteœmy podrobionymi ludŸmi, a w gruncie rzeczy jesteœmy obcy! — Hmm… — zaduma³ siк Tom, ktуry stwierdzi³ wbrew samemu sobie, ¿e jest pod wra¿eniem. — W ten sposуb — kontynuowa³ skwapliwie burmistrz — bкdк mуg³ odpowiedzieж: „Oczywiœcie, ¿e mamy przestкpczoœж, dok³adnie tak jak na Ziemi. Jest tu u nas pewien goœж, bкd¹cy kombinacj¹ z³odzieja i mordercy. Biedny facet odebra³ kiepskie wychowanie i jest teraz niedostosowany spo³ecznie. Jednak szef naszej policji ma ju¿ pewne poszlaki. Spodziewamy siк, ¿e z³oczyсca zostanie aresztowany w ci¹gu najbli¿szych dwudziestu czterech godzin. Zamkniemy go w wiкzieniu, a potem zrehabilitujemy”. — Co to znaczy „zrehabilitowaж”? — spyta³ Tom. — Nie jestem pewien — odrzek³ burmistrz. — Bкdк sobie tym zawraca³ g³owк, kiedy ju¿ dojdziemy do tego etapu. Czy teraz zdajesz sobie sprawк, jak niezbкdne jest dla nas przestкpstwo? — S¹dzк, ¿e tak. Ale dlaczego akurat ja? — Wszyscy inni s¹ ju¿ zajкci. A poza tym masz w¹skie oczy; wiadomo, ¿e wszyscy kryminaliœci maj¹ oczy jak szparki. — One nie s¹ a¿ tak w¹skie. Nie s¹ wк¿sze ni¿ na przyk³ad oczy Eda Tkacza… — Tom, proszк ciк — zaapelowa³ burmistrz. — Ka¿dy robi teraz to, co do niego nale¿y. Chcesz nam pomуc, prawda? — S¹dzк, ¿e tak — odpar³ ze znu¿eniem Tom. — Dobrze. Mianujк ciк zatem naszym kryminalist¹. Proszк, dziкki temu twoja dzia³alnoœж bкdzie legalna. Poda³ Tomowi dokument. G³osi³ on: POZWOLENIE NA DZIA£ALNOŒЖ PRZESTКPCZ¥ Podaje siк do wiadomoœci wszystkim, ktуrzy bкd¹ to czytaж, i¿ posiadacz tego dokumentu, Tom Rybak, jest oficjalnie upowa¿nionym z³odziejem i morderc¹. W zwi¹zku z powy¿szym wymaga siк od niego, by w ponurych uliczkach czai³ siк na niewinne ofiary, odwiedza³ miejsca o podejrzanej reputacji i na wszelkie mo¿liwe sposoby ³ama³ prawa. Tom dwukrotnie przeczyta³ dokument, po czym zada³ pytanie: — Jakie prawa? — Powiem ci, jak tylko je sporz¹dzк — powiedzia³ burmistrz. — Wszystkie ziemskie kolonie maj¹ swoje prawa. — Ale co ja mam robiж? — Bкdziesz krad³. I zabija³. To powinno byж doœж proste. Burmistrz podszed³ do swojej pу³ki z ksi¹¿kami i wyj¹³ z niej staro¿ytne tomy, zatytu³owane: Kryminalista i jego œrodowisko, Psychologia zabуjcy oraz Studia nad motywacj¹ z³odzieja. — Znajdziesz w nich wszystko to, co bкdzie ci potrzebne — stwierdzi³ burmistrz. — Mo¿esz kraœж, ile ci siк ¿ywnie podoba. Myœlк jednak, ¿e jedno morderstwo wystarczy. Nie ma sensu przesadzaж. — Dobra — skin¹³ g³ow¹ Tom. — S¹dzк, ¿e za³apiк, w czym rzecz. Zabra³ ksi¹¿ki i powrуci³ do swojej chaty. By³o bardzo gor¹co, a ca³a ta rozmowa o przestкpstwach sko³owa³a go i zmкczy³a. Po³o¿y³ siк na ³у¿ku i zacz¹³ przegl¹daж starodawne ksiкgi. Po jakimœ czasie rozleg³o siк stukanie do drzwi. — Proszк! — zawo³a³ Tom przecieraj¹c oczy, ktуre zamyka³y mu siк ze znu¿enia. Do cha³upy wszed³ Marv, najstarszy i najwy¿szy z rudow³osych braci Stolarczykуw, a za nim wkroczy³ Jed Farmer. Nieœli ze sob¹ niewielki worek. — Ty jesteœ wioskowym kryminalist¹, Tom? — spyta³ Marv. — Na to wygl¹da. — A zatem to dla ciebie. Po³o¿yli worek na pod³odze i wyjкli z niego siekierк, dwa no¿e, krуtk¹ w³уczniк, ³om i maczugк. — Co to jest?! — spyta³ Tom, a¿ siadaj¹c z wra¿enia. — Broс, oczywiœcie — powiedzia³ z rozdra¿nieniem Jed Farmer. — Nie mуg³byœ byж prawdziwym kryminalist¹, nie posiadaj¹c broni. Tom podrapa³ siк w g³owк. — Naprawdк? — spyta³. — Lepiej zacznij sam g³уwkowaж, do czego s³u¿¹ te rzeczy — kontynuowa³ Farmer niecierpliwym tonem. — Nie spodziewaj siк, ¿e zrobimy wszystko za ciebie. Marv Stolarczyk mrugn¹³ porozumiewawczo do Toma. — Jed jest rozdra¿niony, bo burmistrz zrobi³ go naszym listonoszem — powiedzia³. — Wykonam moj¹ robotк — oznajmi³ Jed. — Po prostu nie podoba mi siк to, ¿e bкdк musia³ napisaж te wszystkie listy. — Niemo¿liwe, ¿eby to by³o a¿ takie trudne — stwierdzi³ z uœmiechem Marv Stolarczyk. — Na Ziemi listonosze to robi¹, a przecie¿ maj¹ znacznie wiкcej ludzi do obs³u¿enia. Powodzenia, Tom. Wyszli z chaty. Tom nachyli³ siк nad broni¹ i przyjrza³ siк jej. Wiedzia³, czym s¹ te przedmioty: stare ksiкgi bez przerwy je wymienia³y. Ale na Nowym Delaware w³aœciwie nikt nigdy nie u¿ywa³ broni. Jedyne zwierzкta, ¿yj¹ce na tej planecie, by³y to niewielkie, futrzaste, zaprzysiк¿one zjadacze trawy. A jeœli chodzi o zwracanie broni przeciwko jakiemuœ innemu mieszkaсcowi wioski, to nikt tutaj nie uœwiadamia³ sobie, po co mianowicie mia³by to robiж. Podniуs³ jeden z no¿y. Okaza³o siк, ¿e jest zimny. Dotkn¹³ jego czubka, ktуry by³ bardzo ostry. Tom zacz¹³ niespokojnie przemierzaж pomieszczenie, wpatruj¹c siк w le¿¹ce na pod³odze przedmioty. Ich obecnoœж powodowa³a nieprzyjemne, mdl¹ce uczucie gdzieœ w dolnej czкœci jego brzucha. Stwierdzi³, ¿e zbyt pospiesznie zdecydowa³ siк na przyjкcie tej pracy. Na razie nie mia³o jednak sensu zadrкczanie siк t¹ spraw¹. Nie przeczyta³ przecie¿ jeszcze wszystkich tych ksi¹¿ek. Gdy to zrobi, byж mo¿e bкdzie w stanie wydobyж z nich jakiœ sens. Przez kilka godzin czyta³, przerywaj¹c jedynie po to, by zjeœж lekki obiad. Ksi¹¿ki wydawa³y siк raczej zrozumia³e; rу¿norodne metody stosowane przez kryminalistуw zosta³y w nich jasno przedstawione, czasem nawet z u¿yciem diagramуw. Jednak ca³a sprawa wyda³a mu siк nierozs¹dna. Nie potrafi³ znaleŸж odpowiedzi na pytanie, jaki jest cel przestкpstwa? Komu przynosi ono korzyœж? Co ludzie z niego maj¹? Niestety, ksi¹¿ki nie wyjaœnia³y tej kwestii. Przekartkowa³ je, ogl¹daj¹c fotografie przestкpcуw, ktуre siк tam znajdowa³y. Wygl¹dali na ludzi bardzo powa¿nych i zdecydowanych, w pe³ni œwiadomych tego, na czym polega znaczenie ich pracy dla spo³eczeсstwa. Tom pragn¹³ zrozumieж, co mo¿e dawaж spo³eczeсstwu dzia³alnoœж bandyty. Gdyby to wiedzia³, ca³a rzecz wyda³aby mu siк prawdopodobnie znacznie prostsza. — Tom? — us³ysza³ g³os burmistrza, ktуry zawo³a³ go przez okno. — Jestem tu, burmistrzu — odpowiedzia³. Drzwi otworzy³y siк i burmistrz zajrza³ do œrodka. Za jego plecami sta³y Jane Farmerka, Mary Wioœlarka i Alice Kucharka. — No i co z tym, Tom? — spyta³ burmistrz. — Co z czym? — Z twoim zabraniem siк do pracy. Tom uœmiechn¹³ siк z za¿enowaniem. — W³aœnie mia³em do niej przyst¹piж — zadeklarowa³. — Czyta³em te ksi¹¿ki i usi³owa³em dojœж do tego, co… Trzy panie w œrednim wieku wprost piorunowa³y go spojrzeniami i Tom speszy³ siк. — Marnujesz czas na czytaniu — oskar¿y³a go Alice Kucharka. — Wszyscy inni w wiosce ju¿ dawno pracuj¹ — doda³a Jane Farmerka. — Co mo¿e byж takiego trudnego w z³odziejstwie? — spyta³a Mary Wioœlarka k³уtliwym tonem. — To prawda — potwierdzi³ burmistrz. — Ten inspektor mo¿e pojawiж siк tutaj dos³ownie w ka¿dej chwili, a my wci¹¿ nie mamy ¿adnego przestкpstwa, ktуrym moglibyœmy siк pochwaliж. — No dobrze ju¿, dobrze — zgodzi³ siк zdenerwowany Tom. Zatkn¹³ nу¿ i ³om za pas, wcisn¹³ do kieszeni worek, ktуry mуg³ mu siк przydaж do gromadzenia ³upu, i dumnym krokiem wyszed³ z domu. Gdzie jednak mia³ siк udaж? By³o w³aœnie popo³udnie. Targ, ktуry wydawa³ siк najlepszym miejscem do pope³nienia jakiejœ kradzie¿y, zaludnia³ siк dopiero po zapadniкciu zmroku. Tom nie chcia³ pope³niaж kradzie¿y przy dziennym œwietle. Wydawa³o mu siк to nieprofesjonalne. Rozwin¹³ swoje pozwolenie na dzia³alnoœж przestкpcz¹ i ponownie przerzuci³ je wzrokiem. Aha. Wymaga siк od niego, by… odwiedza³ miejsca o podejrzanej reputacji… Tak, o to w³aœnie chodzi³o! Powinien teraz odwiedziж takie w³aœnie miejsce. Tam mуg³by wymyœliж jakiœ plan, a przynajmniej wczuж siк w nastrуj ca³ej sprawy. Niestety jednak, w wiosce nie by³o zbyt wiele miejsc, wœrуd ktуrych mуg³by wybieraж. By³a tu ma³a restauracyjka, prowadzona przez owdowia³e siostry Ames, by³ punkt rozrywkowy Jeffa Herna, a wreszcie tawerna Piwnego Eda. Tom stwierdzi³, ¿e powinien pуjœж w³aœnie tam. Knajpa mieœci³a siк w cha³upie nie rу¿ni¹cej siк w³aœciwie od innych domуw we wsi. Wewn¹trz znajdowa³ siк jeden du¿y pokуj dla goœci, kuchnia oraz izba sypialna rodziny Eda. Jego ¿ona gotowa³a dla goœci tawerny i utrzymywa³a to miejsce w takiej czystoœci, jak to by³o mo¿liwe, bior¹c pod uwagк jej dolegliwoœci krкgos³upa. Sam Ed podawa³ napoje. By³ bladym mк¿czyzn¹ o wiecznie zaspanych oczach, maj¹cym inklinacjк do martwienia siк wszystkim. — Witaj, Tom! — powiedzia³, gdy tylko Rybak wszed³ do knajpy. — Wiкc jesteœ naszym kryminalist¹. — Zgadza siк — odrzek³ Tom. — Wezmк na siebie ten ciк¿ar. Piwny Ed przygotowa³ dla niego bezalkoholowy ekstrakt z korzeni i z wyraŸnym niepokojem postawi³ go przed Tomem. — No i jak wychodzi ci to twoje z³odziejstwo, Tom? — spyta³. — Na razie robiк plany — odrzek³ Rybak. — W moim zezwoleniu jest napisane, ¿e mam odwiedzaж miejsca o podejrzanej reputacji. W³aœnie dlatego jestem tutaj. — To nie by³o zbyt uprzejme z twojej strony, Tom — stwierdzi³ ze smutkiem Piwny Ed. — Moja tawerna nie jest „miejscem o podejrzanej reputacji”. — Podajesz najgorsze posi³ki we wsi — zwrуci³ uwagк Tom. — Wiem. Moja ¿ona ledwie mo¿e ustaж przy kuchni. Jednak jest tutaj mi³a atmosfera. Ludziska to lubi¹. — To siк zmieni, Ed. Niniejszym czyniк z tej tawerny swoj¹ g³уwn¹ kwaterк. Ramiona Piwnego Eda opad³y, jak pod ciк¿kim brzemieniem. — I sprуbuj tu, cz³owieku, prowadziж mi³¹, sympatyczn¹ knajpkк — skomentowa³. — Wielkie dziкki, Tom. Powiedziawszy to, powrуci³ do baru. Tom myœla³ dalej. Stwierdzi³, i¿ dokonanie kradzie¿y jest zadziwiaj¹co trudne. Im bardziej prуbowa³ coœ wymyœliж, tym mniej mu siк to udawa³o. Z ponurym uporem kontynuowa³ jednak planowanie przestкpstwa. Minк³a godzina. W drzwiach pojawi³a siк g³owa Richie Framera, najm³odszego syna Jeda. — Czy ju¿ coœ ukrad³eœ, Tom? — spyta³. — Jeszcze nie — odpowiedzia³ Tom zgarbiony nad stolikiem. Powoli mija³o gor¹ce popo³udnie. Przez niewielkie, niezbyt czyste okienka tawerny zaczк³y byж widoczne skrawki wieczornego nieba, ktуre oba zachodz¹ce s³oсca zabarwia³y na rу¿ne kolory. Gdzieœ rozleg³o siк charakterystyczne жwierkanie œwierszcza, zaœ pierwszy, nieœmia³y jeszcze nocny powiew poruszy³ ga³кzie otaczaj¹cego wioskк lasu. Du¿y George Wioœlarz i Max Tkacz weszli do knajpy na szklaneczkк glavy. Usiedli przy stoliku Toma. — Jak ci idzie? — spyta³ George. — Niezbyt dobrze — przyzna³ Tom. — Nie bardzo mogк siк po³apaж, na czym polega to z³odziejstwo. — Dasz sobie radк — oznajmi³ Wioœlarz na swуj jakby ociк¿a³y, lecz powa¿ny i pe³en przejкcia sposуb. — Jeœli ktokolwiek w wiosce jest w stanie siк tego nauczyж, to w³aœnie ty. — Wierzymy w ciebie, Tom — zapewni³ go Tkacz. Tom podziкkowa³ im za zaufanie. Wypili swoj¹ glavк i wyszli z tawerny. Rybak zastanawia³ siк dalej, wpatruj¹c siк w swoj¹ pust¹ szklankк. Gdy minк³a kolejna godzina, Piwny Ed nieœmia³o chrz¹kn¹³. — Mo¿e to nie moja sprawa, Tom — zacz¹³ niepewnie — ale kiedy wreszcie zamierzasz coœ ukraœж? — W³aœnie teraz — odrzek³ Tom. Wsta³, upewni³ siк, ¿e jego broс znajduje siк na swoim miejscu, i zdecydowanym krokiem wyszed³ z knajpy Eda. Na wioskowym targu zaczк³a siк nocna wymiana barterowa. Rу¿norodne dobra z³o¿one by³y niefrasobliwie w stosy na targowych ³awach lub le¿a³y na ziemi, na matach ze s³omy. Nie by³o ¿adnej waluty, a nawet oficjalnego kursu wymiany dуbr. Dziesiкж rкcznie kutych gwoŸdzi warte by³o tyle, co cebrzyk mleka lub dwie ryby; wszystko zale¿a³o od tego, co siк chce wymieniж i czego potrzebuje siк w danym momencie. Nikt nie k³opota³ siк prowadzeniem rachunkуw. By³ to jedyny ziemski zwyczaj, z ktуrego wprowadzeniem burmistrz mia³ powa¿ne k³opoty. Gdy Tom Rybak szed³ przez plac targowy, wszyscy serdecznie go witali. — Bкdziesz teraz krad³, co, Tom? — Do roboty, ch³opcze! — Na pewno mo¿esz to zrobiж! Nikt w wiosce nie by³ jeszcze nigdy œwiadkiem aktu kradzie¿y. Uwa¿ano to za egzotyczny obyczaj odleg³ej Ziemi i wszyscy pragnкli zobaczyж coœ takiego na w³asne oczy. Mieszkaсcy wioski zostawili wiкc swoje dobra i ruszyli za Tomem, chciwie siк w niego wpatruj¹c. Tom stwierdzi³, ¿e dr¿¹ mu rкce. Nie podoba³o mu siк, ¿e podczas z³odziejskiej dzia³alnoœci obserwuje go a¿ tak wielu ludzi. Zdecydowa³, ¿e najlepiej bкdzie, jeœli zacznie dzia³aж od razu, dopуki ma jeszcze odwagк. Zatrzyma³ siк nagle przed wype³nionym owocami stoiskiem pani M³ynarzowej. — Pani hohofruty wygl¹daj¹ zachкcaj¹co — stwierdzi³ zdawkowo. — S¹ œwie¿utkie — pochwali³a siк M³ynarzowa. By³a niewysok¹ kobiet¹ o jasnym i szczerym spojrzeniu. Tom pamiкta³ jej d³ugie rozmowy z jego matk¹, w czasach gdy rodzice jeszcze ¿yli. — Wydaj¹ siк bardzo smakowite — oznajmi³, wyrzucaj¹c sobie rуwnoczeœnie w duchu, ¿e zatrzyma³ siк w³aœnie tutaj. — Och tak, s¹ smakowite — odrzek³a pani M³ynarzowa. — Zebra³am je dziœ po po³udniu. — Czy on teraz bкdzie krad³? — us³ysza³ Tom zadane przez kogoœ szeptem pytanie. — Jasne, ¿e tak. Patrzcie na niego uwa¿nie — odrzek³ ktoœ, rуwnie¿ szeptem. Tom wybra³ œwie¿ego, jasnozielonego hohofruta i przyjrza³ mu siк. Wœrуd t³umu zaleg³a nag³a cisza. — Rzeczywiœcie, wygl¹daj¹ na bardzo smaczne — stwierdzi³ Rybak, ostro¿nie odk³adaj¹c owoc na miejsce. T³um jak jeden m¹¿ wyda³ z siebie przeci¹g³e westchnienie ulgi. Przy nastкpnym stoisku sta³ Max Tkacz, jego ¿ona oraz piкcioro dzieci. Dzisiejszej nocy wystawiali na wymianк dwa koce oraz koszulк. Gdy Tom, ktуremu wci¹¿ towarzyszy³ t³um ludzi, przechodzi³ obok nich, uœmiechnкli siк bojaŸliwie. — Ta koszula ma mniej wiкcej twуj rozmiar — poinformowa³ go Tkacz. WyraŸnie chcia³, ¿eby ludzie odeszli i dali Tomowi pracowaж w spokoju. — Hmm… — wymamrota³ Tom, podnosz¹c koszulк z kramu Tkacza. Wœrуd t³umu da³o siк zauwa¿yж pe³ne wyczekiwania poruszenie. Jakaœ dziewczyna zaczк³a histerycznie chichotaж. Tom uj¹³ koszulк mocniejszym chwytem i otworzy³ swуj worek na ³up. — Chwileczkк! — wykrzykn¹³ Billy Malarz, przepychaj¹c siк wœrуd t³umu. Mia³ ju¿ odznakк — star¹ ziemsk¹ monetк, ktуr¹ wypolerowa³ i przypi¹³ sobie do pasa. Nie ulega³o w¹tpliwoœci, ¿e wyraz jego twarzy jest stanowczy i oficjalny. — Co robisz z t¹ koszul¹, Tom? — spyta³. — O co chodzi:.. Po prostu j¹ ogl¹da³em. — Po prostu j¹ ogl¹da³eœ, co? — Billy uda³, ¿e odchodzi, splуt³szy d³onie za plecami. Nagle odwrуci³ siк z wyprostowanym oskar¿ycielsko palcem. — Nie s¹dzк, ¿ebyœ „po prostu j¹ ogl¹da³”, Tom — stwierdzi³. — Uwa¿am, ¿e zamierza³eœ j¹ ukraœж! Tom nie odpowiedzia³. Zdradziecki worek zwisa³ oskar¿ycielsko w jednej jego rкce, koszula znajdowa³a siк w drugiej. — Jako komendant policji — kontynuowa³ Billy — mam obowi¹zek chroniж tych ludzi. Stwierdzam, ¿e jesteœ podejrzanym typem. S¹dzк, ¿e lepiej bкdzie, jeœli ciк zamknк w celu dalszego przes³uchania. Tom zwiesi³ g³owк. Nie spodziewa³ siк tego, co nie znaczy, ¿eby mu to nie odpowiada³o. Kiedy ju¿ znajdzie siк w wiкzieniu, bкdzie po wszystkim. A gdy Billy uwolni go, Tom bкdzie mуg³ powrуciж do swego rybo³уwstwa. Nagle dojrza³ pod¹¿aj¹cego zdecydowanym krokiem przez t³um burmistrza, ktуrego koszula ³opota³a dziko wokу³ talii. — Billy, co robisz?! — zawo³a³ dramatycznie burmistrz. — Wykonujк mуj obowi¹zek, panie burmistrzu. Tom dzia³a w sposуb zdecydowanie podejrzany. Ksi¹¿ka mуwi o tym… — Wiem, co jest napisane w ksi¹¿ce — oznajmi³ burmistrz. — Sam ci j¹ przecie¿ da³em. Nie mo¿esz aresztowaж Toma. Jeszcze nie teraz. — Ale w wiosce nie ma ¿adnego innego kryminalisty — poskar¿y³ siк Billy. — Nic nie mogк na to poradziж — skonstatowa³ burmistrz. Wargi Billy’ego œci¹gnк³y siк w odruchu irytacji. — W ksi¹¿ce napisane jest o pracy prewencyjnej policji. Oczekuje siк po mnie, ¿e powstrzymam przestкpstwo, zanim siк ono zdarzy. Burmistrz uniуs³ rкce nad g³owк i opuœci³ je ze znu¿eniem. — Billy, czy ty nie rozumiesz?! Nasza wioska potrzebuje zapisu o jakimœ dokonanym przestкpstwie. Ty tak¿e musisz w tym pomуc. Billy Malarz wzruszy³ ramionami. — W porz¹dku, burmistrzu — powiedzia³. — Po prostu prуbowa³em wykonywaж swoj¹ pracк. Odwrуci³ siк, by odejœж. Potem jednak zawrуci³ na piкcie i stan¹³ przed Tomem. — Jeszcze ciк dopadnк — powiedzia³. — Pamiкtaj, ¿e przestкpstwo nie pop³aca! Odszed³ dumnym krokiem. — On jest nadmiernie ambitny, Tom — wyjaœni³ burmistrz. — Zapomnij o tym. Rusz siк teraz i ukradnij coœ sobie. Miejmy wreszcie tк robotк z g³owy. Tom zacz¹³ wyœlizgiwaж siк chy³kiem w stronк zielonej œciany lasu, otaczaj¹cej wioskк. — Coœ nie tak, Tom? — spyta³ zaniepokojony burmistrz. — Nie jestem ju¿ w nastroju — wyjaœni³ Rybak. — Mo¿e jutrzejszej nocy… — Nie, zrobisz to teraz — nalega³ burmistrz. — Nie mo¿esz d³u¿ej tego odk³adaж. No ju¿, pomo¿emy ci. — Jasne, ¿e tak — oznajmi³ Max Tkacz. — Ukradnij koszulк, Tom. Tak czy owak, ona ma twуj rozmiar. — Tom, a mo¿e chcia³byœ ³adny dzbanek na wodк? — Rzuж okiem na moje orzechy skeczowe. Tom przechodzi³ od jednego stolika do drugiego i ogl¹da³ towary. Gdy siкgn¹³ po koszulк Tkacza, nу¿ wyœlizn¹³ mu siк zza pasa i upad³ na ziemiк. T³um zacz¹³ cmokaж z podziwem, by dodaж Tomowi animuszu. Rybak wsun¹³ nу¿ ponownie za pasek, poc¹c siк obficie, wiedz¹c, ¿e wygl¹da teraz jak kompletny œlamazara. Wyci¹gn¹³ rкkк, schwyci³ szybko koszulк i upchn¹³ j¹ w swoim worku na ³up. Zgromadzeni ludzie wydali okrzyk radoœci. Tom uœmiechn¹³ siк s³abo, czuj¹c siк odrobinк lepiej. — Myœlк, ¿e ju¿ siк trochк w tym po³apa³em — stwierdzi³. — Jasne, ¿e tak. — Wiedzieliœmy, ¿e dasz radк to zrobiж. — WeŸ sobie coœ jeszcze, ch³opcze. Tom przeszed³ ponownie przez targ, bior¹c sobie na dok³adkк zwуj sznura, garœж orzechуw skeczowych i kapelusz ze s³omy. — S¹dzк, ¿e to wystarczy — powiedzia³ do burmistrza. — Chwilowo tak — zgodzi³ siк ten ostatni. — Ale to siк w³aœciwie nie liczy. Szczerze mуwi¹c, ludzie oddali ci swoje rzeczy dobrowolnie. Mo¿na by to nazwaж czymœ w rodzaju жwiczeс praktycznych. — Ach, tak… — westchn¹³ rozczarowany Tom. — Ale przynajmniej ju¿ wiesz, co robiж. Nastкpnym razem pуjdzie ci lepiej. — Przypuszczam, ¿e tak. — I nie zapomnij o morderstwie. — Czy to naprawdк konieczne? — spyta³ Tom. — Chcia³bym, ¿eby nie by³o — przyzna³ burmistrz. — Jednak nasza kolonia istnieje tutaj od ponad dwustu lat i nie mamy nawet jednego morderstwa. Ani jednego! Jeœli wierzyж kronikom, w innych koloniach zdarzy³o siк ich ju¿ bardzo wiele. — S¹dzк, ¿e powinniœmy mieж przynajmniej jedno — potwierdzi³ Tom nieweso³o. — Zajmк siк tym. To powiedziawszy, skierowa³ siк w stronк swojej cha³upy. Gdy odchodzi³, zgromadzony t³um ¿egna³ go coraz g³oœniejszym wiwatowaniem. W domu Tom zapali³ lampkк z knotem z sitowia i przygotowa³ sobie coœ do zjedzenia. Po kolacji siedzia³ przez d³u¿szy czas w swoim wielkim i wygodnym fotelu. Nie by³ z siebie zadowolony. Mуwi¹c uczciwie, wcale siк dobrze nie po³apa³ w z³odziejskim rzemioœle. Najpierw przez ca³y dzieс zastanawia³ siк i waha³. Potem zaœ ludzie musieli praktycznie wk³adaж mu przedmioty w rкce, zanim zdo³a³ je im ukraœж. Do kitu taki z³odziej! Nic go nie usprawiedliwia³o. Z³odziejstwo i mordowanie by³y przecie¿ rzemios³ami, wa¿nymi jak wszystkie inne. To, ¿e nie zajmowa³ siк nimi nigdy przedtem, ¿e nie widzia³ sensu ich wykonywania, nie mog³o stanowiж wymуwki wobec faktu, i¿ tak pokpi³ sprawк. Podszed³ do drzwi. Na zewn¹trz panowa³a noc, rozœwietlona przez tuzin gwiezdnych czerwonych olbrzymуw — znajduj¹cych siк w s¹siedztwie gwiazd, wokу³ ktуrych kr¹¿y³o Nowe De³aware. Targ opustosza³, a œwiat³a wioski stopniowo gas³y. Nadszed³ w³aœciwy czas! Gdy o tym pomyœla³, poczu³, jak po ca³ym jego ciele przebiega dreszcz satysfakcji. By³ z siebie dumny. Tak w³aœnie kryminaliœci planowali zapewne swoje s³ynne zbrodnie, tak te¿ powinno wygl¹daж z³odziejstwo — powolne, podstкpne skradanie siк poœrуd ciemnoœci nocy. Rybak sprawdzi³ szybko, czy ca³¹ broс ma przy sobie, oprу¿ni³ swуj worek na ³up i wymaszerowa³ z domu. Ostatnie lampki z sitowia ju¿ pogas³y. Tom niemal bezg³oœnie skrada³ siк przez wieœ. Podszed³ do domu Rogera Wioœlarza. Du¿y Roger zostawi³ swoj¹ ³opatк opart¹ o œcianк. Tom zabra³ j¹. Mijaj¹c kolejne chaty zauwa¿y³, ¿e dzbanek na wodк pani Tkaczowej stoi na swoim zwyk³ym miejscu przy frontowych drzwiach. Przyw³aszczy³ go sobie natychmiast. Wracaj¹c do domu znalaz³ ma³ego drewnianego konika, ktуrego jakieœ dziecko musia³o widocznie zapomnieж po zakoсczeniu zabawy. Do³¹czy³ konika do reszty zdobyczy. Gdy wszystkie te rzeczy znalaz³y siк ju¿ bezpieczne w jego chacie, Tom popad³ w nastrуj mi³ego o¿ywienia. Zdecydowa³, ¿e sprуbuje zagarn¹ж kolejne ³upy. Tym razem powrуci³ z br¹zow¹ p³ytk¹ z fasady domu burmistrza, najlepsz¹ pi³¹ Marva Stolarza oraz sierpem Jeda Farmera. — NieŸle! — powiedzia³ sam do siebie. NajwyraŸniej ³apa³, o co w tym chodzi. Doszed³ do wniosku, ¿e jeszcze jeden przyniesiony do cha³upy ³adunek powinien uwieсczyж dobre rezultaty ca³onocnej pracy na stanowisku wioskowego z³odzieja. Tym razem zagarn¹³ m³ot i d³uto, ktуre znalaz³ w szopie Rona Kamieniarza, a tak¿e trzcinowy koszyk Alice Kucharki. Mia³ w³aœnie zabraж grabie Jeffa Herna, gdy us³ysza³ jakiœ cichy odg³os. Przyczai³ siк, przywieraj¹c ca³ym cia³em do muru. Po chwili w nocnej ciemnoœci pojawi³a siк postaж Billy’ego Malarza, ktуry skrada³ siк, poluj¹c na niego. Odznaka szefa policji po³yskiwa³a w œwietle gwiazd. W jednej rкce mia³ krуtk¹ i ciк¿k¹ maczugк, w drugiej — parк kajdanek domowej roboty. W mglistym nocnym poblasku jego twarz wygl¹da³a z³owieszczo. By³a to twarz cz³owieka, ktуry œlubowa³ samemu sobie, ¿e wykorzeni przestкpczoœж na tej planecie, nie zwa¿aj¹c na to, i¿ nie wiedzia³ zbyt dok³adnie, czym ona jest. Tom wstrzyma³ oddech, gdy Billy Malarz min¹³ go w odleg³oœci nie wiкkszej ni¿ trzy metry. Potem Rybak zacz¹³ powoli wycofywaж siк z niebezpiecznego miejsca. Nagle zgromadzony w worku ³up zabrzкcza³. — Kto tutaj jest?! — wrzasn¹³ Billy. Gdy nikt nie odpowiedzia³, szef policji zacz¹³ posuwaж siк powoli po obwodzie ko³a, badaj¹c wzrokiem ciemne obszary. Tom ponownie przywar³ do œciany. By³ ca³kiem pewien, ¿e Billy nie bкdzie w stanie go dostrzec. Malarz mia³ s³aby wzrok z powodu oparуw farb, ktуre musia³ mieszaж. Wszyscy Malarze mieli s³aby wzrok. By³a to jedna z przyczyn, dla ktуrych ulegali huœtawce nastrojуw. — Czy to ty, Tom? — spyta³ Billy przyjacielskim tonem. Rybak mia³ w³aœnie odpowiedzieж, gdy zauwa¿y³, ¿e maczuga Billy’ego jest uniesiona w pozycji gotowej do uderzenia. Zachowa³ wiкc ciszк. — Jeszcze ciк dorwк! — krzykn¹³ Billy. — Dobra, dorwij go jutro rano! — krzykn¹³ Jeff Hern z okna swojej sypialni. — WeŸ pod uwagк, ¿e niektуrzy prуbuj¹ spaж o tej porze! Billy odszed³. Gdy go ju¿ nie by³o, Tom popкdzi³ do domu i wysypa³ zrabowane mienie na pod³ogк, gdzie piкtrzy³ siк stos poprzednich ³upуw. Nie bez dumy dokona³ przegl¹du swej zdobyczy. Mia³ teraz poczucie dobrze wykonanej roboty. Po ch³odnym drinku z glavy Tom poszed³ do ³у¿ka i natychmiast pogr¹¿y³ siк w spokojnym, g³кbokim œnie. Nastкpnego ranka Tom wyszed³ na przechadzkк, by zorientowaж siк, jak postкpuj¹ prace nad ma³ym czerwonym domkiem szkolnym. Bracia Stolarczykowie zabrali siк do niego ostro, wspomagani przez kilku innych mieszkaсcуw wioski. — Jak wam idzie, ch³opaki? — zawo³a³ do nich Tom weso³ym tonem. — NieŸle — odpowiedzia³ Marv Stolarczyk. — By³oby jeszcze lepiej, gdybym mia³ swoj¹ pi³к. — Twoj¹ pi³к? — powtуrzy³ bezmyœlnie Tom. Po chwili przypomnia³ sobie, ¿e zesz³ej nocy rzeczywiœcie j¹ ukrad³. Zatem wygl¹da³o na to, ¿e w tej chwili pi³a nie nale¿y do nikogo. Wraz z innymi zgromadzonymi w jego cha³upie przedmiotami stanowi³a ona ³up pochodz¹cy ze z³odziejskiej dzia³alnoœci. Tom nigdy nie pomyœla³ o tym, ¿e ktуrykolwiek z tych przedmiotуw mo¿e byж potem przez kogoœ u¿yty, lub ¿e ktoœ mo¿e ich potrzebowaж. — Jak s¹dzisz, czy mуg³bym dostaж tк pi³к na chwilkк? — spyta³ Marv Stolarczyk. — Tylko na godzinк, nie d³u¿ej. — Nie jestem pewien — odrzek³ Tom, marszcz¹c brwi. — Sam rozumiesz, ¿e zosta³a legalnie ukradziona. — Oczywiœcie, ¿e tak. Ale gdybym j¹ tylko po¿yczy³… — Musia³byœ j¹ potem oddaж. — Ale¿ oczywiœcie, ¿e bym j¹ odda³! — stwierdzi³ Marv z oburzeniem. — Przecie¿ nie przetrzymywa³bym niczego, co zosta³o legalnie ukradzione. — Jest w moim domu wraz z reszt¹ ³upu — poinformowa³ go Tom. Marv podziкkowa³ mu i popкdzi³ do jego chaty. Tom kontynuowa³ wкdrуwkк przez wieœ. Dotar³ do domu burmistrza. Najwy¿szy urzкdnik na planecie sta³ w³aœnie przed swoj¹ cha³up¹, wpatruj¹c siк w niebo. — Tom, czy wzi¹³eœ moj¹ br¹zow¹ p³ytkк? — spyta³. — Oczywiœcie, ¿e tak — odpar³ Tom wojowniczo. — Nic takiego, po prostu by³em ciekaw — skonstatowa³ burmistrz, rуwnoczeœnie wskazuj¹c coœ na niebie. — Widzisz go? — spyta³. Tom spojrza³ w tamt¹ stronк. — Co mam widzieж? — Ciemn¹ kropkк w pobli¿u tarczy mniejszego s³oсca. — Tak. Co to jest? — Za³o¿к siк, ¿e to statek inspektora. Jak ci idzie? — NieŸle — odpowiedzia³ Tom odrobinк niespokojnie. — Zaplanowa³eœ ju¿ morderstwo? — Mia³em z tym drobne k³opoty — przyzna³ Tom. — Prawdк mуwi¹c, nie zrobi³em w tej sprawie ¿adnego postкpu. — WejdŸ, Tom — zaprosi³ go burmistrz. — Chcк z tob¹ chwilк porozmawiaж. W ch³odnym, os³oniкtym ¿aluzjami living–roomie burmistrz nala³ dla nich dwie szklaneczki glavy i wskaza³ Tomowi fotel. — Mamy coraz mniej czasu — oznajmi³ z przygnкbieniem. — Inspektor mo¿e wyl¹dowaж na naszej planecie ju¿ za kilka godzin. A ja mam pe³ne rкce roboty. Wskaza³ gestem miкdzygwiezdn¹ radiostacjк. — To znowu przemуwi³o. Coœ o rewolucji na Dengu IV i o tym, ¿e wszystkie lojalne wobec Ziemi kolonie musz¹ u siebie przeprowadziж pobуr, cokolwiek by to mog³o oznaczaж. Nigdy nie s³ysza³em o tym Dengu IV, ale nie mam innego wyjœcia, jak zacz¹ж siк o to martwiж, tak jakbym nie mia³ ju¿ dosyж innych zmartwieс. Utkwi³ w Tomie surowe spojrzenie. — Kryminaliœci na Ziemi dokonuj¹ w ci¹gu jednego dnia dziesi¹tkуw morderstw, nawet siк nad tym nie zastanawiaj¹c. Wszystko, czego wioska od ciebie oczekuje — to zaledwie jedno morderstwo. Czy prosimy ciк o zbyt wiele? Tom nerwowym gestem roz³o¿y³ rкce. — Czy naprawdк s¹dzisz, ¿e to jest konieczne? — Wiesz, ¿e tak — odrzek³ burmistrz. — Jeœli zamierzamy naœladowaж Ziemiк, musimy zrobiж to do koсca. W tej chwili to jedyna sprawa, ktуra nas powstrzymuje. Wszystkie pozosta³e projekty id¹ dok³adnie wed³ug planu. Do pomieszczenia wkroczy³ Billy Malarz, ktуry mia³ na sobie oficjaln¹, niebiesk¹ koszulк z jasno po³yskuj¹cymi metalowymi guzikami. Pogr¹¿y³ siк w fotelu. — Zabi³eœ ju¿ kogoœ, Tom? — spyta³. — On chce wiedzieж, czy to jest konieczne — skomentowa³ burmistrz. — Oczywiœcie, ¿e jest — stwierdzi³ szef policji. — Wystarczy przeczytaж ktуr¹kolwiek z tych ziemskich ksi¹¿ek. Ten, kto nie pope³ni³ ¿adnego morderstwa, jest kiepskim kryminalist¹. — Kim siк zajmiesz, Tom? — spyta³ burmistrz. Rybak zacz¹³ niespokojnie wierciж siк w fotelu. Pociera³ nerwowo d³oni¹ o d³oс. — No wiкc? — No dobra, zabijк Jeffa Herna — wyrzuci³ z siebie Tom. Billy Malarz pochyli³ siк b³yskawicznie w jego stronк, zadaj¹c szybkie pytanie: — Dlaczego? — Dlaczego…? A dlaczego nie? — A jaki bкdziesz mia³ motyw? — Myœla³em, ¿e zale¿y wam po prostu na morderstwie — odcina³ siк Tom. — Czy ktokolwiek mуwi³ mi coœ przedtem o motywie? — Nie chcemy lipnego morderstwa — wyjaœni³ szef policji. — To musi byж w³aœciwie wykonane. A to oznacza, ¿e musisz mieж odpowiedni motyw. Tom pomyœla³ przez chwilк. — No cу¿, nie znam Jeffa dobrze. Czy to wystarczaj¹cy motyw? Burmistrz potrz¹sn¹³ g³ow¹ przecz¹co. — Nie, Tom, to nie zadzia³a. Lepiej wybierz sobie kogoœ innego. — No cу¿, zastanуwmy siк… — zacz¹³ Tom. — A co s¹dzicie o George’u Wioœlarzu? — Jaki by³by motyw? — spyta³ natychmiast Billy. — Noo… ten…. Wiкc… nie podoba mi siк sposуb chodzenia George’a. Nigdy mi siк nie podoba³. Poza tym on jest czasem ha³aœliwy. Burmistrz skin¹³ g³ow¹ z aprobat¹. — Mam wra¿enie, ¿e to brzmi nieŸle. Co ty na to, Billy? — A jak s¹dzisz, w jaki sposуb mia³bym odkryж podobny motyw? — spyta³ ze z³oœci¹ szef policji. — Nie, to mog³oby byж odpowiednie tylko dla morderstwa w afekcie. Ale ty jesteœ legalnym kryminalist¹, Tom. Zgodnie z definicj¹, powinieneœ byж bezwzglкdnym przestкpc¹, planuj¹cym swe zbrodnie z zimn¹ krwi¹. Nie mo¿esz zabiж kogoœ tylko dlatego, ¿e nie podoba ci siк sposуb, w jaki on chodzi. To kompletnie g³upie! — Lepiej przemyœlк sobie jeszcze raz ca³¹ tк sprawк — stwierdzi³ Tom wstaj¹c. — Niech ci to nie zabierze zbyt wiele czasu! — poleci³ burmistrz. — Im prкdzej to zrobisz, tym lepiej. Rybak skin¹³ g³ow¹ i ruszy³ do drzwi. — Aha, Tom! — zawo³a³ za nim Billy. — Nie zapomnij zostawiж œladуw; s¹ bardzo wa¿ne. — W porz¹dku — odrzek³ kryminalista, po czym wyszed³ z chaty burmistrza. Gdy by³ ju¿ na zewn¹trz, okaza³o siк, ¿e wiкkszoœж mieszkaсcуw wioski zebra³a siк, by obserwowaж niebo. Czarna kropka powiкkszy³a siк ju¿ znacznie. Teraz zakrywa³a wiкksz¹ czкœж ma³ego s³oсca. Tom uda³ siк do swego miejsca o podejrzanej reputacji, by jeszcze raz wszystko przemyœleж. Zauwa¿y³ z zaskoczeniem, ¿e Piwny Ed najwyraŸniej zmieni³ swoje pogl¹dy co do celowoœci istnienia kryminalnego elementu w spo³eczeсstwie. Dekoracja jego tawerny zosta³a w istotny sposуb zmieniona. Gуrowa³ nad ni¹ wielki napis, ktуry g³osi³: siedlisko kryminalisty. Wewn¹trz w oknach wisia³y nowe, starannie zabrudzone firanki, ktуre uniemo¿liwia³y prawie dostкp œwiat³a dziennego i czyni³y z knajpy prawdziwie ponur¹ norк. Na jednej ze œcian powieszono rу¿ne rodzaje broni, pospiesznie wyrzeŸbione z miкkkiego drewna. Na innej œcianie widnia³a wielka czerwona plama, ktуra wyda³a siк Tomowi z³owieszcza, pomimo ¿e wiedzia³, i¿ zosta³a wykonana czerwon¹ farb¹ z korzennych jagуd, nale¿¹c¹ do Billy’ego Malarza. — Proszк, wejdŸ, Tom — zaprosi³ go Piwny Ed, po czym zaprowadzi³ prosto do najciemniejszego k¹ta sali. Tom zauwa¿y³, ¿e tawerna by³a niezwykle pe³na, jak na dzienn¹ porк. Wygl¹da³o na to, ¿e ludziom podoba siк fakt, i¿ s¹ w prawdziwym siedlisku zbrodni. Tom, s¹cz¹c perricolк, zacz¹³ myœleж. Musia³ pope³niж morderstwo. Wyj¹³ swoje zezwolenie na dzia³alnoœж przestкpcz¹ i ponownie przebieg³ je wzrokiem. Fakt ten wyda³ mu siк nadzwyczaj niemi³y i przykry; by³a to rzecz, ktуrej nigdy by nie zrobi³, gdyby nie otrzyma³ oficjalnego polecenia. Skoncentrowa³ siк wiкc na morderstwie. Najpierw powiedzia³ sobie jasno, bez owijania w bawe³nк, ¿e musi kogoœ zabiж. Musi zgasiж p³omieс czyjegoœ ¿ycia. Musi spowodowaж, ¿e ktoœ przestanie istnieж. Jednak te sformu³owania nie oddawa³y istoty postкpku, ktуry mia³ pope³niж. By³y to bowiem jedynie s³owa. By nieco rozjaœniж myœli, Tom wzi¹³ za przyk³ad wielkiego, rudow³osego Marva Stolarczyka. Dziœ Marv pracowa³ przy budowie szko³y po¿yczon¹ od niego pi³¹. Gdyby on, Tom, zabi³ Marva… cу¿, Marv wtedy ju¿ nigdy nie mуg³by pracowaж przy wznoszeniu jakiejkolwiek budowli. Tom niecierpliwie potrz¹sn¹³ g³ow¹. Wci¹¿ nie chwyta³ ca³ej sprawy nazbyt dobrze. W porz¹dku, powiedzia³ sobie, weŸmy pod uwagк Marva Stolarczyka, najwiкkszego i, jak s¹dzi³o wielu, najsympatyczniejszego spoœrуd braci. WyobraŸmy sobie, ¿e zajmuje siк w³aœnie planowaniem tego, co zrobi z kawa³kiem drewna, dzier¿¹c hebel pewnym chwytem du¿ych, piegowatych d³oni, popatruj¹c co chwila na liniк, ktуr¹ narysowa³ na swym materiale. Czyni to pewnie, chc¹c jak najszybciej rozpocz¹ж w³aœciw¹ pracк; dolega mu niewielki bуl w lewym ramieniu, ktуry Jan Aptekarz od jakiegoœ czasu bezskutecznie usi³owa³ wyleczyж. Taki w³aœnie by³ Marv Stolarczyk. Nagle… Marv Stolarczyk pada na ziemiк, po³yskuj¹ bia³ka jego szeroko otwartych oczu, nogi i rкce sztywniej¹ w bezruchu, na ustach zastyga jakiœ grymas, z nozdrzy nie wydostaje siк ju¿ powietrze, serce przestaje biж. Nigdy ju¿ nie bкdzie dzier¿y³ kawa³ka drewna pewnym chwytem swych du¿ych, piegowatych d³oni. Nigdy ju¿ nie bкdzie odczuwa³ s³abego i naprawdк nieistotnego w tej sytuacji bуlu lewego ramienia, ktуry Jan Aptekarz… Tom przez krуtk¹ chwilк dostrzeg³, na czym tak naprawdк polega morderstwo. Wizja minк³a, ale samo jej wspomnienie wystarczy³o, by Rybak wci¹¿ odczuwa³ md³oœci. Mуg³by pogodziж siк z kradzie¿¹. Ale zabуjstwo, nawet w imiк jak najlepiej pojкtych interesуw wioski… Co pomyœleliby ludzie, gdyby zobaczyli na w³asne oczy to, co on przed chwil¹ dojrza³ w mglistej zaledwie wizji? Jak mуg³by ¿yж wœrуd nich po tym, co by siк sta³o? A jak doszed³by do ³adu sam ze sob¹? Mimo to musia³ dokonaж zabуjstwa. Ka¿dy w wiosce mia³ swoj¹ robotк do wykonania, a ta praca nale¿a³a do niego. Kogo jednak mia³by zamordowaж? Prawdziwa panika zapanowa³a nieco pуŸniej tego samego dnia, gdy miкdzygwiezdne radio nape³ni³o siк wœciek³ymi g³osami. — To ma byж kolonia? A gdzie jest stolica? — Tutaj — odpowiedzia³ lakonicznie burmistrz. — A gdzie wasze l¹dowisko? — Mam wra¿enie, ¿e zrobiliœmy sobie na nim pastwisko dla byd³a — stwierdzi³ burmistrz. — Mogк sprawdziж, gdzie ono by³o. ¯aden statek nie wyl¹dowa³ tutaj od ponad… — Nasz g³уwny kosmolot pozostanie zatem na orbicie. Zbierzcie swoich oficjalnych przedstawicieli. Wyl¹dujк tam u was najszybciej, jak to mo¿liwe. Wokу³ otwartego pola, ktуre inspektor wyznaczy³ na swoje l¹dowisko, zgromadzi³a siк ca³a wioska. Tom przymocowa³ sobie broс u pasa i skradaj¹c siк dotar³ do drzewa, zza ktуrego mуg³ obserwowaж to, co siк bкdzie dzia³o. Od du¿ego statku Ziemian od³¹czy³ siк ma³y i zacz¹³ b³yskawicznie opadaж na l¹dowisko. Spada³ jak kamieс i mieszkaсcy wioski wstrzymali oddech, pewni, ¿e zaraz siк roztrzaska. Dos³ownie w ostatniej chwili w³¹czy³y siк silniki, przypalaj¹c trawк na polu, i statek osiad³ ³agodnie na ziemi. Przed t³um wieœniakуw wysun¹³ siк burmistrz, za ktуrym postкpowa³ Billy Malarz. Drzwi statku otworzy³y siк i na zewn¹trz wymaszerowa³o czterech ludzi. W d³oniach mieli b³yszcz¹ce metalicznie instrumenty, w ktуrych Tom rozpozna³ broс. Za nimi ze statku wy³oni³ siк potк¿ny mк¿czyzna o czerwonej twarzy, ubrany na czarno, na ktуrego piersi lœni³y cztery medale. Towarzyszy³ mu niewysoki cz³owieczek o pomarszczonej twarzy, rуwnie¿ w czerni. Grupк zamyka³o czterech kolejnych ludzi w uniformach. — Witamy na Nowym Delaware! — odezwa³ siк burmistrz. — Dziкkujemy panu, generale! — odpowiedzia³ potк¿ny mк¿czyzna, potrz¹saj¹c d³oс burmistrza, ktуr¹ uj¹³ pewnym chwytem. — Jestem inspektor Delumaine. A to mуj doradca polityczny, pan Grent. Grent skin¹³ g³ow¹ burmistrzowi, ignoruj¹c jego wyci¹gniкt¹ rкkк. Spogl¹da³ na mieszkaсcуw wioski z wyrazem œwiadcz¹cym o lekkim obrzydzeniu. — Dokonamy przegl¹du wioski — powiedzia³ inspektor, spogl¹daj¹c k¹tem oka na Grenta. Doradca polityczny skin¹³ g³ow¹. Stra¿nicy w uniformach skupili siк wokу³ nich, tworz¹c pierœcieс ochronny. Tom œledzi³ ich z bezpiecznej odleg³oœci, skradaj¹c siк jak prawdziwy kryminalista. Gdy znaleŸli siк w wiosce, schowa³ siк za jednym z domуw, by obserwowaж inspekcjк. Burmistrz wskaza³ z ledwie skrywan¹ dum¹ wioskowe wiкzienie, urz¹d pocztowy, koœciу³ i ma³y czerwony domek szkolny. Inspektor wygl¹da³ na nieco zak³opotanego. Pan Grent uœmiechn¹³ siк nieprzyjemnie i zacz¹³ pocieraж szczкkк. — Tak jak s¹dzi³em — powiedzia³ do inspektora — to strata czasu, paliwa i kr¹¿ownika bojowego, ktуry mуg³by byж w tym czasie lepiej wykorzystany. To miejsce nie ma dla nas ¿adnej wartoœci. — Nie by³bym tego taki pewien — stwierdzi³ inspektor. Zwrуci³ siк do burmistrza: — Po co je zbudowaliœcie, generale? — Cу¿ — odrzek³ burmistrz. — Jak pan widzi, staramy siк byж bardziej ziemscy i robimy, co w naszej mocy. Pan Grent wyszepta³ coœ do ucha inspektora. — Proszк mi powiedzieж — spyta³ burmistrza inspektor — jak wielu m³odych ludzi macie w tej wiosce? — Przepraszam, ¿e co? — spyta³ burmistrz, staraj¹c siк uprzejmie wyraziж swoj¹ dezorientacjк. — Chodzi o m³odych ludzi w wieku od piкtnastu do szeœжdziesiкciu lat — wyjaœni³ pan Grent. — Rozumie pan, generale, Imperialna Matka Ziemia zaanga¿owana jest w wojnк. Koloniœci na Dengu IV i niektуrych innych koloniach obrуcili siк przeciwko swej jedynej rodzicielce. Buntuj¹ siк, chc¹c zrzuciж absolutn¹ w³adzк Matki Ziemi. — Przykro mi to s³yszeж — stwierdzi³ burmistrz wspу³czuj¹cym tonem. — Potrzebni nam ludzie do floty kosmicznej — oznajmi³ inspektor. — Dobrzy, zdrowi, odwa¿ni ¿o³nierze. Nasze rezerwy zosta³y wyczerpane… — ¯yczymy sobie — wtr¹ci³ siк g³adko pan Grent — daж wszystkim lojalnym wobec nas kolonistom szansк walki za ich Imperialn¹ Matkк Ziemiк. Wyra¿amy przekonanie, ¿e nam nie odmуwicie. — Och, nie — odrzek³ burmistrz. — Oczywiœcie, ¿e nie. Jestem pewien, ¿e m³odzi ludzie z naszej kolonii bкd¹ bardzo zadowoleni… Mam na myœli to, ¿e oni nie znaj¹ siк na tym za bardzo, ale to bystre ch³opaki. Przypuszczam, ¿e bкd¹ w stanie siк nauczyж. — Widzisz? — zwrуci³ siк inspektor do Grenta. — Szeœжdziesiкciu, siedemdziesiкciu, mo¿e nawet stu rekrutуw. Okazuje siк, ¿e to nie jest a¿ takie marnowanie czasu, jak s¹dzi³eœ. Mimo to pan Grent wydawa³ siк wci¹¿ pe³en w¹tpliwoœci. Inspektor i jego doradca udali siк do domu burmistrza, by siк odœwie¿yж. Towarzyszy³o im czterech ¿o³nierzy. Czterej pozostali ruszyli na obchуd wioski, zabieraj¹c wszystko, co tylko wpad³o im w rкce. Tom skry³ siк wœrуd pobliskich drzew, by przemyœleж sobie sytuacjк. Gdy nasta³ wieczуr, ¿ona Piwnego Eda wykrad³a siк potajemnie poza obrкb wioski. By³a wymizerowan¹ kobiet¹ w œrednim wieku o blond w³osach przetykanych siwizn¹ porusza³a siк jednak b³yskawicznie, co by³o niezwyk³e zwa¿ywszy na jej przypad³oœж — charakterystyczne dla gospodyс schorzenie kolan. Mia³a ze sob¹ koszyk przykryty czerwon¹ serwetk¹ w szachownicк. — Proszк, to twoja kolacja — oznajmi³a, gdy tylko spotka³a Toma. — Dziкki… — powiedzia³ Tom, kompletnie zaskoczony. — Nie musia³aœ tego robiж. — Jasne, ¿e musia³am. Nasza tawerna jest wybranym przez ciebie miejscem o podejrzanej reputacji, prawda? Jesteœmy wiкc odpowiedzialni za twoje wy¿ywienie i dobre samopoczucie. A poza tym burmistrz kaza³ przekazaж ci wiadomoœж. Tom spojrza³ na ni¹ z ustami pe³nymi jedzenia. — O co chodzi? — wybe³kota³. — Powiedzia³, ¿ebyœ siк pospieszy³ z morderstwem. Jak dot¹d, przez ca³y czas zwodzi inspektora i tego paskudnego ma³ego cz³owieczka Grenta. Ale oni go o to zapytaj¹. Burmistrz jest tego pewien. Tom skin¹³ g³ow¹. — Kiedy to zrobisz? — spyta³a pani Piwna, przechylaj¹c g³owк na bok z ciekawoœci. — Nie mogк ci powiedzieж — odrzek³ Tom. — Ale¿ oczywiœcie, ¿e mo¿esz i musisz — sprzeciwi³a siк pani Piwna, nachylaj¹c siк jeszcze bli¿ej w stronк Toma. — Jestem przecie¿ wspуlniczk¹ kryminalisty. — To prawda — przyzna³ po namyœle Tom. — No wiкc zamierzam zrobiж to dziœ w nocy, kiedy siк œciemni. Powiedz Billy’emu Malarzowi, ¿e zostawiк tyle odciskуw palcуw, ile tylko bкdк mуg³, i wszelkie mo¿liwe œlady, jakie przyjd¹ mi na myœl. — W porz¹dku, Tom — stwierdzi³a pani Piwna. — Powodzenia. Tom oczekiwa³ zmroku, obserwuj¹c wioskк. Zauwa¿y³, ¿e wiкkszoœж ¿o³nierzy tкgo popija. Snuli siк tu i tam, udaj¹c wa¿niakуw, tak jakby mieszkaсcy w ogуle nie istnieli. Jeden z nich wystrzeli³ w powietrze ze swej broni, œmiertelnie przera¿aj¹c wszystkie niewielkie futrzaste zjadacze trawy w promieniu wielu kilometrуw wokу³ wioski. Inspektor i pan Grent znajdowali siк wci¹¿ w domu burmistrza. Nadesz³a noc. Tom wœlizn¹³ siк do wioski, po czym zaczai³ siк w alei pomiкdzy dwiema cha³upami. Wyci¹gn¹³ nу¿ zza pasa i rozpocz¹³ oczekiwanie. Ktoœ siк zbli¿a³! Tom usi³owa³ przypomnieж sobie stosowane przez kryminalistуw metody, ale nic nie przychodzi³o mu na myœl. Wiedzia³, ¿e musi po prostu dokonaж morderstwa najlepiej i najszybciej jak potrafi. Zbli¿aj¹ca siк osoba podesz³a do niego; postaж by³a nierozpoznawalna w mroku. — Czeœж, Tom! — odezwa³a siк; by³ to burmistrz. Rzuci³ szybkie spojrzenie na nу¿ Toma. — Co robisz? — spyta³. — Mуwi³ pan, burmistrzu, ¿e musi byж pope³nione zabуjstwo, wiкc… — Nie mia³em na myœli zamordowania mnie — odpar³ burmistrz, cofaj¹c siк. — Niemo¿liwe, ¿ebym to by³ ja. — A dlaczego nie? — zapyta³ Tom. — Cу¿, po pierwsze, ktoœ musi rozmawiaж z tym inspektorem. On na mnie czeka. Ktoœ musi mu pokazaж… — Mo¿e to zrobiж Billy Malarz — przerwa³ Tom. Schwyci³ burmistrza za przedni¹ czкœж koszuli, uniуs³ nу¿ i wymierzy³ prosto w gard³o ofiary. — Oczywiœcie nie ¿ywiк do pana ¿adnej osobistej urazy — doda³ przepraszaj¹co. — Zaczekaj! — krzykn¹³ burmistrz. — Jeœli w tym nie ma nic osobistego, to znaczy, ¿e nie masz motywu! Tom opuœci³ nу¿, ale nie rozluŸni³ chwytu, ktуrym dzier¿y³ koszulк burmistrza. — S¹dzк, ¿e potrafiк wymyœliж sobie motyw. Choжby to, ¿e by³o mi cholernie przykro, kiedy dosta³em od pana polecenie zostania kryminalist¹. — To burmistrz da³ ci takie zlecenie, prawda? — Cу¿, jasne, ¿e tak… Wtedy burmistrz wywlуk³ Toma z cienia w jasne œwiat³o gwiazd. — Zobacz! — oznajmi³. Tom a¿ otworzy³ usta ze zdziwienia. Burmistrz ubrany by³ w drugie spodnie z ostro zaprasowanymi kantami oraz w tunikк b³yszcz¹c¹ od medali. Na ramionach mia³ po dwa szeregi gwiazdek w liczbie dziesiкciu. Jego kapelusz przewi¹zany by³ grub¹ z³ot¹ wstкg¹ w kszta³cie lec¹cych komet. — Widzisz, Tom? — odezwa³ siк. — Nie jestem ju¿ burmistrzem. Jestem teraz genera³em! — A co to ma do rzeczy? Jest pan tym samym cz³owiekiem co wczeœniej, prawda? — Z urzкdowego punktu widzenia — nie. Inspektor powiedzia³, ¿e poniewa¿ zosta³em oficjalnie genera³em, muszк teraz nosiж generalski uniform. To by³a bardzo przyjemna ceremonia. Wszyscy ci Ziemianie uœmiechali siк i mrugali do mnie i do siebie nawzajem. Uniуs³szy ponownie nу¿, Tom zacisn¹³ zкby, zupe³nie jakby mia³ w³aœnie wypatroszyж rybк. — Moje gratulacje — powiedzia³ serdecznie. — Jednak by³ pan burmistrzem, kiedy kreowa³ mnie pan na kryminalistк, wiкc mуj motyw nadal trzyma siк kupy. — Ale w takim wypadku nie zabi³byœ jakiegoœ tam burmistrza! Zabi³byœ genera³a, a to ju¿ nie jest morderstwo! — Nie jest? — spyta³ Tom. — Wiкc co to jest? — No… zabicie genera³a to rewolta! — Ach, tak — skonstatowa³ Tom, opuszczaj¹c nу¿ i rozluŸniaj¹c chwyt na koszuli burmistrza. — Przepraszam. — Nic nie szkodzi — odrzek³ z ulg¹ burmistrz. — To ca³kiem naturalna pomy³ka. Przeczyta³em trochк na ten temat, a ty nie; ale, oczywiœcie, nie by³o takiej potrzeby. Wzi¹³ g³кboki oddech. — Lepiej ju¿ wrуcк — stwierdzi³. — Inspektor chce dostaж listк ludzi, ktуrych bкd¹ mogli zaci¹gn¹ж. — Czy jest pan pewien, ¿e to morderstwo jest konieczne? — zawo³a³ Tom za burmistrzem, gdy ten ju¿ odchodzi³. — Tak, stanowczo — odrzek³ burmistrz, wyraŸnie siк spiesz¹c. — Tylko wybij to sobie z g³owy, jeœli chodzi o mnie. Tom ponownie zatkn¹³ nу¿ za pasek. Nie mnie, nie mnie. Ka¿dy mуg³by powiedzieж to samo. Mimo to ktoœ musia³ zostaж zamordowany. Kto? Tom nie mуg³ przecie¿ zabiж samego siebie. To by³oby samobуjstwo, ktуre by siк nie liczy³o. Zacz¹³ mimowolnie dr¿eж, prуbuj¹c rуwnoczeœnie nie myœleж o realistycznej wizji, ktуrej niedawno doœwiadczy³. Robota musia³a zostaж wykonana. Znowu ktoœ siк zbli¿a³! To by³a pani M³ynarzowa wracaj¹ca do domu z torb¹ warzyw. Tom prуbowa³ sobie wyt³umaczyж, ¿e nie ma znaczenia, czy jest to akurat pani M³ynarzowa, czy ktokolwiek inny. Wci¹¿ jednak przypomina³y mu siк jej rozmowy z jego matk¹. To powodowa³o, ¿e nie mia³ motywu, by zabiж pani¹ M³ynarczykow¹. Minк³a Rybaka, nawet go nie dostrzegaj¹c. Tom czeka³ jeszcze pу³ godziny. Potem ujrza³ kolejn¹ osobк, wкdruj¹c¹ przez ciemn¹ alejк pomiкdzy domami. Rozpozna³ Maxa Tkacza. Rybak zawsze go lubi³. Nie wyklucza³o to istnienia jakiegoœ motywu. Jednak w tej chwili Tomowi przychodzi³o do g³owy tylko to, ¿e Max ma ¿onк i piкcioro dzieci; wszyscy oni go kochaj¹ i bardzo by im Maxa brakowa³o. Tom zaœ nie chcia³, by po fakcie Billy Malarz powiedzia³ mu, i¿ zabi³ bez powodu. Pogr¹¿y³ siк g³кbiej w ciemnoœci i pozwoli³ Tkaczowi przejœж bezpiecznie obok swojej kryjуwki. Nastкpnie w pobli¿u przewкdrowali trzej bracia Stolarczykowie. Tom z bуlem serca musia³ im odpuœciж. Potem pojawi³ siк Roger Wioœlarz. Tom nie mia³ w³aœciwie ¿adnego motywu, by zabiж Rogera, ale te¿ nigdy nie by³ nastawiony wobec niego szczegуlnie przyjaŸnie. Poza tym Roger nie mia³ dzieci, a jego ¿ona niespecjalnie go lubi³a. Czy to jednak wystarczy³oby Billy’emu Malarzowi, by doszukaж siк powodu zbrodni? Tom wiedzia³, ¿e to trochк za ma³o… ale ta sama prawda dotyczy³a wszystkich innych mieszkaсcуw wioski. Rybak wyrasta³ wraz z tymi ludŸmi, dzieli³ z nimi wszystkie dole i niedole, lata urodzaju, gdy jedzenia by³o du¿o, i lata chude, gdy musieli prawie g³odowaж. W jaki sposуb mуg³by mieж motyw, by zg³adziж ktуregokolwiek z nich? Musia³ kogoœ zabiж. Pozwolenie na dzia³alnoœж przestкpcz¹ stawia³o mu takie wymagania. Nie mуg³ opuœciж wioski w k³opotach. Nie mуg³ jednak rуwnie¿ zamordowaж ¿adnego z tych ludzi, ktуrych zna³ przez ca³e swoje œwiadome ¿ycie. — Chwileczkк! — powiedzia³ sam do siebie w nag³ym przyp³ywie natchnienia. Mogк przecie¿ zabiж inspektora! By³aby to zbrodnia bardziej nawet haniebna ni¿ zabicie burmistrza… Burmistrz by³ teraz genera³em, zaœ zabуjstwo genera³a w oczywisty sposуb oznacza³oby tylko rewoltк. Inspektor to znacznie wa¿niejsza potencjalna ofiara. Tom zabi³by dla chwa³y, s³awy, rozg³osu. Samo to morderstwo zaœ pokaza³oby Ziemi, jak ziemska jest w istocie ich kolonia. Powiedziano by wуwczas: „Przestкpczoœж jest tak rozpowszechniona na Nowym Deiaware, ¿e niebezpiecznie tam nawet wyl¹dowaж. Jakiœ kryminalista zabi³ tam w³aœnie naszego inspektora podczas pierwszego dnia wizyty! To najwy¿szy wskaŸnik przestкpczoœci, jaki spotkaliœmy w ca³ej Galaktyce!” By³oby to najbardziej spektakularne przestкpstwo, jakie Tom zdo³a³by pope³niж, coœ, czego nie powstydzi³by siк nawet kryminalista bкd¹cy mistrzem w swym fachu. Po raz pierwszy od d³u¿szego czasu czuj¹c dumк z samego siebie, Tom w poœpiechu opuœci³ kryjуwkк i pogna³ do domu burmistrza. By³ tak blisko, ¿e s³ysza³ rozmowк, ktуra toczy³a siк wewn¹trz cha³upy. — To doœж pasywna populacja — mуwi³ pan Grent. — Oni s¹ w gruncie rzeczy bierni jak owce. — Dlatego tu wszystko jest nudne — odpowiedzia³ inspektor. — Zw³aszcza dla ¿o³nierzy. — No cу¿, czego mo¿na wymagaж od zacofanych rolnikуw? Ale ostatecznie zdobкdziemy tu sobie paru rekrutуw — oznajmi³ pan Grent, ziewaj¹c donoœnie. — Stra¿nicy, ruszajcie siк! Wracamy na statek! Stra¿nicy! Tom zupe³nie o nich zapomnia³. Pe³en w¹tpliwoœci spojrza³ na swуj nу¿. Nawet gdyby znienacka skoczy³ na inspektora, stra¿nicy prawdopodobnie powstrzymaliby go, zanim morderstwo zosta³oby pope³nione. Musz¹ byж przeszkoleni specjalnie na wypadek takich okolicznoœci. Gdyby jednak uda³o mu siк zdobyж jeden z ich karabinуw… Tom us³ysza³ z wnкtrza cha³upy szuranie stуp. Popкdzi³ z powrotem do wioski. W pobli¿u rynku ujrza³ jednego z ¿o³nierzy, ktуry siedzia³ na progu cha³upy, œpiewaj¹c pijackim g³osem. Przy jego nogach le¿a³y dwie oprу¿nione butelki, z ramienia zaœ zwisa³a niechlujnie broс. Tom podkrad³ siк do niego, wyci¹gn¹³ maczugк i wzi¹³ odpowiedni zamach. ¯o³nierz najwyraŸniej musia³ dostrzec cieс jego postaci. Skoczy³ na rуwne nogi, blokuj¹c przedramieniem uderzenie maczugi. DŸgn¹³ przy tym Toma wisz¹cym na ramieniu karabinem, trafiaj¹c go w ¿ebra. Nastкpnie zerwa³ broс z ramienia i wycelowa³ w napastnika. Tom zamkn¹³ oczy i zacz¹³ na oœlep waliж maczug¹ dooko³a siebie. Trafi³ ¿o³nierza w kolano, zwalaj¹c go z nуg. Zanim ten zdo³a³ wstaж, Rybak machn¹³ maczug¹. Przyklкkn¹³ nad ¿o³nierzem, zbada³ jego puls — nie mia³o przecie¿ sensu zabijanie niew³aœciwej ofiary — i stwierdzi³, ¿e serce bije. Wtedy wzi¹³ broс, obejrza³ j¹, by upewniж siк, ¿e wie, ktуry guzik nale¿y nacisn¹ж, i pospieszy³ za inspektorem. Zdo³a³ ich dogoniж, gdy byli ju¿ w po³owie drogi do statku. Inspektor i pan Grent wysforowali siк naprzуd, ¿o³nierze szli bez³adnie doœж daleko za nimi. Tom zag³кbi³ siк w zaroœla. Bieg³ po cichu truchtem rуwnolegle do Grenta i inspektora, a¿ do chwili gdy ich wyprzedzi³. Wycelowa³ broс i po³o¿y³ palec na spuœcie… Nie mia³ jednak zamiaru zabiж Grenta. Oczekiwano od niego tylko jednego morderstwa. Pobieg³ dalej, znуw min¹³ dwуch Ziemian i wy³oni³ siк z zaroœli wprost przed nimi. Gdy dotarli do niego, broс znajdowa³a siк ju¿ w pogotowiu. — O co chodzi? — zapyta³ surowym tonem inspektor. — Proszк siк nie ruszaж — oznajmi³ Tom. — Rzuжcie broс i zejdŸcie mi z drogi. ¯o³nierze, ktуrzy nadeszli ju¿ zwart¹ grup¹, poruszali siк tak, jakby byli w ciк¿kim szoku. Jeden po drugim rzucali broс na ziemiк i odsuwali siк w krzaki. Tylko Grent pozosta³ na miejscu. — Co robisz, ch³opcze? — spyta³. — Jestem tutejszym kryminalist¹ — stwierdzi³ z dum¹ Tom. — Zamierzam zabiж inspektora. Proszк usun¹ж siк z drogi. Grent wpatrywa³ siк w niego. — Kryminalista? — spyta³. — Ach, wiкc to o tym bajdurzy³ burmistrz! — Wiem, ¿e w naszej kolonii od dwustu lat nie zdarzy³o siк ¿adne morderstwo — wyjaœni³ Tom — ale zamierzam to nadrobiж w³aœnie teraz. Proszк zejœж mi z drogi! Grent odskoczy³ z linii strza³u. Inspektor sta³ teraz ca³kiem sam, chwiej¹c siк lekko na nogach. Tom wzi¹³ go na cel, staraj¹c siк myœleж o spektakularnej wymowie swego przestкpstwa i jego spo³ecznej wartoœci. Nagle ujrza³ jednak oczyma duszy inspektora le¿¹cego na ziemi, z martwo po³yskuj¹cymi bia³kami oczu, zesztywnia³ymi nogami i rкkami, ustami zastyg³ymi w grymasie przera¿enia; inspektora, ktуrego serce przesta³o biж. Usi³owa³ siк przemуc i zacisn¹³ palec na spuœcie. Umys³ mуg³ myœleж, co mu siк ¿ywnie podoba o po¿ytecznoœci dzia³aс kryminalnych, ale jego d³oс wiedzia³a lepiej. — Nie mogк! — krzykn¹³. Rzuci³ broс na ziemiк i pobieg³ ku zaroœlom. Inspektor chcia³ wys³aж za Tomem grupк zwiadowcуw i natychmiast go powiesiж, jednak pan Grent siк nie zgodzi³. Planeta Nowe Delaware niemal w ca³oœci pokryta by³a lasem. Dziesiкж tysiкcy ludzi nie zdo³a³oby schwytaж zbiega w tym lesie, jeœli ten nie ¿yczy³by sobie zostaж z³apany. Burmistrz i kilku mieszkaсcуw wioski wysz³o z cha³up, by zobaczyж, co jest przyczyn¹ zamieszania. ¯o³nierze uformowali natychmiast czworobok, w œrodku ktуrego znaleŸli siк inspektor i pan Grent. Stali tak z broni¹ gotow¹ do strza³u, a wyraz ich twarzy œwiadczy³ o powadze i zdecydowaniu. Potem burmistrz zacz¹³ wszystko wyjaœniaж. Powiedzia³ o tym, ¿e w wiosce panowa³ œwiadcz¹cy o zacofaniu cywilizacyjnym brak dzia³alnoœci kryminalnej. Powiedzia³ o zadaniu, ktуre zleci³ Tomowi. I o tym, jak wszyscy mieszkaсcy byli zawstydzeni, gdy okaza³o siк, ¿e Tom nie jest w stanie mu sprostaж. — A dlaczego zleci³ pan to zadanie w³aœnie temu cz³owiekowi? — spyta³ pan Grent. — No, cу¿ — odrzek³ burmistrz. — S¹dzi³em, ¿e jeœli ktokolwiek w wiosce potrafi zabiж, to tylko Tom. Rozumie pan, on jest rybakiem, a to doœж krwawe zajкcie. — A czy reszta z was, podobnie jak on, nie jest w stanie zabijaж? — Nikt z wioski nie zdo³a³by zrobiж nawet tego, co zrobi³ Tom — przyzna³ smкtnie burmistrz. Pan Grent i inspektor spojrzeli na siebie nawzajem, a potem na ¿o³nierzy. Ci ostatni patrzyli teraz na mieszkaсcуw wioski z szacunkiem i podziwem. Zaczкli coœ szeptaж miкdzy sob¹. — Uwaga! — zawo³a³ inspektor. Nastкpnie zwrуci³ siк do Grenta i powiedzia³ œciszonym g³osem: — Lepiej siк st¹d zabierajmy. Proszк wyobraziж sobie w naszej armii ludzi, ktуrzy nie umiej¹ zabijaж… — Tak, to sprawa morale — oznajmi³ pan Grent, po czym mimowolnie zadr¿a³. — To mog³oby nawet okazaж siк zaraŸliwe… Jeden cz³owiek, ktуry znalaz³by siк w czasie bitwy na jakimœ wa¿nym stanowisku bojowym, narazi³by swуj statek, a mo¿e ca³¹ flotк, poniewa¿ we w³aœciwym momencie nie mуg³by wystrzeliж… Nie, nie warto ryzykowaж. Rozkazali ¿o³nierzom, by ci powrуcili na statek. Wydawa³o siк, ¿e maszeruj¹ oni wolniej ni¿ zazwyczaj; co chwila ogl¹dali siк, by popatrzeж na wioskк. Stale szeptali coœ miкdzy sob¹, mimo ¿e inspektor surowym tonem wydawa³ rozkazy. Ma³y stateczek wystartowa³ w strumieniach ognia wylotowego silnikуw. Wkrуtce po³kn¹³ go du¿y statek. Potem zaœ ten wiкkszy odlecia³. KrawкdŸ œwiec¹cej s³abo tarczy wielkiego czerwonego s³oсca wystawa³a teraz ledwie zza horyzontu. — Mo¿esz ju¿ wyjœж! — zawo³a³ burmistrz. Tom wy³oni³ siк z zaroœli, gdzie dotychczas siк kry³, obserwuj¹c wszystko. — Spartaczy³em to… — oznajmi³ smкtnie. — Nie rуb sobie wyrzutуw z tego powodu — powiedzia³ Billy Malarz. — Ta robota by³a niemo¿liwa do wykonania. — Obawiam siк, ¿e tak — przyzna³ burmistrz. Ruszyli z powrotem do wioski. — Myœla³em, ¿e masz pewne szansк na to, by sobie z tym poradziж. Ale nie mo¿na winiж ciк za to, ¿e ci siк nie uda³o. W wiosce nie ma ¿adnego cz³owieka, ktуry poradzi³by sobie z t¹ robot¹ nawet tak jak ty. — A co zrobimy z tymi wszystkimi budynkami? — spyta³ Billy Malarz, wskazuj¹c na wiкzienie, urz¹d pocztowy, koœciу³ i ma³y czerwony domek szkolny. Burmistrz na chwilк zamyœli³ siк g³кboko. — Wiem — stwierdzi³. — Zrobimy plac zabaw dla dzieci. Bкd¹ tam huœtawki, zje¿d¿alnie, drewniane pud³a z piachem i du¿o innych rzeczy. — Nastкpny plac zabaw? — spyta³ z niedowierzaniem Tom. — Jasne. A dlaczego nie? Oczywiœcie, nie by³o przyczyny, dla ktуrej nie mieli zbudowaж jeszcze jednego placu zabaw. — Przypuszczam, ¿e ju¿ nie bкdzie mi to potrzebne — oznajmi³ Tom, wrкczaj¹c burmistrzowi zezwolenie na dzia³alnoœж przestкpcz¹. — Nie, s¹dzк, ¿e nie — odrzek³ burmistrz. Obserwowali zasmuceni, jak drze on dokument na strzкpy. — No cу¿, zrobiliœmy, co mogliœmy, tylko to po prostu nie wystarczy³o — stwierdzi³. — Mia³em swoj¹ szansк — wymamrota³ Tom — i zawiod³em was wszystkich. Billy Malarz po³o¿y³ mu d³oс na ramieniu w pocieszaj¹cym geœcie. — To nie twoja wina, Tom — oznajmi³. — Ani wina ¿adnego z nas. To wynika z faktu, ¿e przez dwieœcie lat byliœmy okropnie zacofani. Pomyœl o tym, jak d³ugo trwa³o, zanim Ziemia sta³a siк cywilizowana. Tysi¹ce lat. A my prуbowaliœmy nadrobiж to w ci¹gu dwуch tygodni. — No cу¿, teraz po prostu bкdziemy musieli wrуciж do poprzedniego trybu ¿ycia — oznajmi³ burmistrz, bezskutecznie prуbuj¹c obrуciж wszystko w ¿art. Tom ziewn¹³, pomacha³ do swych rozmуwcуw, a potem ruszy³ do domu, by nadrobiж choж trochк straconego snu. Zanim wszed³ do cha³upy, spojrza³ na niebo. Gкste, nabrzmia³e par¹ wodn¹ chmury gromadzi³y siк na niebosk³onie. Wszystkie by³y od spodu bardzo ciemne, co œwiadczy³o, ¿e wkrуtce tak¿e i tu dotrze pora deszczowa. Oznacza³o to, ¿e zacznie siк sezon po³owu ryb. Dlaczego nie potrafi³ wyobraziж sobie inspektora jako ryby, ktуr¹ nale¿y z³apaж? By³ zbyt zmкczony, by zastanawiaж siк, czy stanowi³oby to wystarczaj¹cy motyw zabуjstwa. Tak czy owak, by³o ju¿ za pуŸno. Ziemia opuœci³a ich w osobach swych przedstawicieli, a wraz z ni¹ umknк³a cywilizacja na nie wiadomo jak wiele jeszcze stuleci. Tej nocy Tom spa³ bardzo Ÿle.
Citizen in Space OBYWATEL GALAKTYKI Popad³em w nie lada k³opoty. Wiкksze ni¿ by³bym w stanie sobie wyobraziж. Trudno wyjaœniж w skrуcie, w jaki sposуb znalaz³em siк w takich opa³ach, wiкc mo¿e lepiej zacznк od pocz¹tku. Po ukoсczeniu szko³y handlowej w tysi¹c dziewiкжset dziewiкжdziesi¹tym pierwszym roku dosta³em dobr¹ pracк jako monter zaworуw sfinksowych na linii produkcyjnej Starling Spaceship. Naprawdк lubi³em te ogromne statki, mkn¹ce na Cygnusa, Alphк Centauri i na ca³¹ masк innych gwiazd. By³em m³odym cz³owiekiem z przysz³oœci¹, mia³em przyjaciу³. Zna³em tak¿e sporo dziewczyn. Ale nie wszystko sz³o dobrze. Robota by³a niez³a, nie mog³em jednak daж z siebie wiкcej przez te okropne ukryte kamery stale œledz¹ce moje rкce. Nie chodzi mi nawet o same kamery, ale o warkot, jaki wydawa³y. Trudno siк by³o przy nim skoncentrowaж. Poskar¿y³em siк w Wydziale Bezpieczeсstwa Wewnкtrznego. Powiedzia³em: „S³uchajcie, dlaczego nie zainstalujecie nowoczesnych, cichych kamer, jakie maj¹ wszyscy inni?” Ale byli zbyt zajкci, ¿eby zrobiж cokolwiek w tej sprawie. Wtedy zaczк³o mnie dra¿niж wiele drobnych rzeczy. Na przyk³ad pods³uchiwacz ukryty w moim telewizorze. FBI nigdy nie zestraja³o go w³aœciwie, wiкc bucza³ ca³¹ noc. Skar¿y³em siк setki razy. T³umaczy³em: „S³uchajcie, u nikogo innego pods³uchiwacz nie szumi tak jak mуj. Dlaczego akurat pad³o na mnie?” Ale oni zawsze wyg³aszali tк sam¹ oracjк na temat zwyciкstwa w zimnej wojnie i niemo¿liwoœci zadowolenia wszystkich. Takie sytuacje sprawiaj¹, ¿e cz³owiek czuje siк nie doceniony. Podejrzewa³em, ¿e mуj rz¹d siк mn¹ nie interesuje. WeŸmy na przyk³ad mojego szpiega. By³em podejrzanym kategorii 18–D — tej samej co wiceprezydent — a to oznacza³o niepe³n¹ inwigilacjк. Ale mуj szpieg musia³ uwa¿aж siк za postaж z filmуw gangsterskich, bo zawsze nosi³ brudny trencz i kapelusz z zagiкtym rondem przys³aniaj¹cym oczy. By³ szczup³ym, nerwowym facetem i niemal depta³ mi po piкtach obawiaj¹c siк, ¿e mnie zgubi. Cу¿, robi³ wszystko, na co by³o go staж. Doszed³em do wniosku, i¿ szpiegowanie to konkurencyjny biznes i widz¹c jak s³aby jest w tej sprawie, nie by³em w stanie opanowaж wspу³czucia. ¯enowa³o nawet bycie jego podejrzanym. Przyjaciele œmiali siк do rozpuku, kiedy tylko pojawi³em siк z takim cieniem, dysz¹cym za moimi plecami. — Bill — mawiali — czy to wszystko, na co ciк staж? A poza tym zra¿a³ do mnie dziewczyny. Oczywiœcie uda³em siк do Komitetu Dochodzeniowego Senatu i zapyta³em: „S³uchajcie, dlaczego nie mo¿ecie daж mi wykwalifikowanego szpiega, takiego, jakich maj¹ moi przyjaciele?” Powiedzieli, ¿e postaraj¹ siк, ale wiedzia³em, ¿e i tak nic nie zrobi¹. Wszystkie te drobne z pozoru sprawy doprowadzi³y mnie do granic wytrzyma³oœci, a ka¿dy psycholog powie wam, ¿e nie potrzeba wiele, aby wyprowadziж cz³owieka z rуwnowagi. Mia³em dosyж ignorowania mnie, tego ci¹g³ego lekcewa¿enia. Wtedy w³aœnie zacz¹³em myœleж o przestrzeni kosmicznej. Tam by³y miliardy kilometrуw kwadratowych nicoœci, upstrzone gwiazdami, ktуrych nie uda³o siк zliczyж. I dostatecznie du¿o planet podobnych do Ziemi, ¿eby starczy³o dla ka¿dego mк¿czyzny, kobiety i dziecka. Na pewno znajdzie siк wolne miejsce tak¿e i dla mnie. Kupi³em „Wielki rejestr wszechœwiata” i znajduj¹cego siк w strzкpach „Pilota galaktycznego”. Przeczyta³em „Ksiкgк p³ywуw grawitacyjnych” i „Tabele pilota miкdzygwiezdnego”. Wreszcie stwierdzi³em, ¿e wiкcej ju¿ siк nie nauczк. Wszystkie oszczкdnoœci posz³y na stary gwiezdny kliper Chryslera. Ten antyk mia³ przecieki tlenu wzd³u¿ nieszczelnych spawуw, nadwra¿liwy stos atomowy i napкd zakrzywiaj¹cy tor lotu, ktуry sprawia³, ¿e nie wiadomo by³o w³aœciwie, gdzie siк doleci. Dosyж niebezpieczny, ale ryzykowa³em co najwy¿ej w³asnym ¿yciem. A przynajmniej tak s¹dzi³em. Dosta³em wiкc paszport, za³atwi³em deklaracje celne, certyfikat i resztк potrzebnych papierуw oraz zastrzyki przeciw chorobie kosmicznej. Odebra³em wyp³atк za ostatni tydzieс i pomacha³em w stronк warcz¹cych kamer. W domu spakowa³em ubrania i powiedzia³em do widzenia szumi¹cemu monotonnie pods³uchiwaczowi. Na ulicy uœcisn¹³em d³oс mojemu biednemu szpiegowi i ¿yczy³em mu wiкcej szczкœcia. Spali³em za sob¹ wszystkie mosty. Pozosta³y tylko ostatnie formalnoœci, wiкc pospieszy³em do Biura Ostatecznej Odprawy. Urzкdnik o nienaturalnie bladych d³oniach i sztucznej opaleniŸnie na twarzy popatrzy³ na mnie z niesmakiem. — Gdzie chce pan lecieж? — zapyta³. — W kosmos — odpar³em weso³o. — Oczywiœcie. Ale dok¹d dok³adnie? — Nie wiem jeszcze. Po prostu w kosmos. G³кboki kosmos. Przed siebie. Urzкdnik westchn¹³ ciк¿ko. — Jeœli mam dokonaж odprawy, musi pan okreœliж to bardziej precyzyjnie. Zamierza pan osiedliж siк na planecie le¿¹cej w amerykaсskim kosmosie? A mo¿e wyemigrowaж do brytyjskiego? Duсskiego? Albo francuskiego? — Nie wiedzia³em, ¿e s¹ jacyœ w³aœciciele kosmosu — odpowiedzia³em ze zdziwieniem. — Wiкc jest pan po prostu niedoinformowany — skwitowa³ z pe³nym wy¿szoœci uœmieszkiem. — Stany Zjednoczone okreœli³y, ¿e do nich nale¿y kosmos miкdzy koordynatami 2XA a D2B, poza niewielkim i ma³o znacz¹cym fragmentem przyznanym Meksykowi. Rosja ma przestrzeс miкdzy koordynatami 3DB i LO2 — nic ciekawego, mogк pana zapewniж. S¹ jeszcze sektory belgijski, chiсski, cejloсski, nigeryjski… — A gdzie jest wolny kosmos? — przerwa³em mu. — Nie ma takiego. — Wcale? To jak daleko siкgaj¹ granice? — Do nieskoсczonoœci — odpar³ dumnie. Na moment zrobi³o mi siк niedobrze. Nigdy nie przysz³a mi do g³owy myœl, ¿e ka¿dy skrawek bezkresnego kosmosu ma ju¿ swego w³aœciciela. Ale z drugiej strony to rzecz normalna. Przecie¿ ludzie maj¹ g³кboko zakorzenione poczucie w³asnoœci. — Chcк wiкc polecieж do amerykaсskiego sektora — zdecydowa³em. Wtedy zdawa³o siк to nie mieж ¿adnego znaczenia, chocia¿ przysz³oœж pokaza³a, ¿e by³o inaczej. Urzкdnik powa¿nie pokiwa³ g³ow¹. Sprawdzi³ moje dane a¿ do wieku piкciu lat — uwa¿aj¹c, ¿e g³кbiej nie ma ju¿ sensu zagl¹daж — i wyda³ mi ostateczne zezwolenie. W porcie kosmicznym ju¿ wczeœniej zajкto siк moim statkiem, wiкc zdo³a³em wystartowaж nie rozrywaj¹c œluzy. Dopiero gdy Ziemia najpierw skurczy³a siк do rozmiarуw punkciku, a¿ w koсcu zniknк³a, uœwiadomi³em sobie, ¿e wreszcie jestem sam. Piкжdziesi¹t godzin pуŸniej, przeprowadzaj¹c rutynow¹ kontrolк zapasуw, zauwa¿y³em ¿e jeden z workуw zawieraj¹cych warzywa ma kszta³t niepodobny do pozosta³ych. Otworzy³em go i zamiast stu funtуw ziemniakуw znalaz³em dziewczynк. Pasa¿erka na gapк. Przygl¹da³em siк jej z otwartymi ustami. — Nie pomo¿esz mi wydostaж siк z tego opakowania? — zapyta³a. — Mo¿e wolisz z powrotem zamkn¹ж worek i zapomnieж, ¿e mnie widzia³eœ? Nie pozosta³o mi nic innego, jak pomуc jej wyjœж. By³a szczup³¹ dziewczyn¹ o rudoblond w³osach, odcieniem przypominaj¹cych p³omienie wydobywaj¹ce siк z dysz statku kosmicznego. Jej przybrudzona twarz mia³a zuchwa³y wyraz, a b³кkitne oczy przys³ania³a mgie³ka rozmarzenia. Na Ziemi bez wahania przeszed³bym dwadzieœcia kilometrуw, ¿eby siк z ni¹ spotkaж. W kosmosie nie by³em jednak tego taki pewien. — Mo¿esz daж mi coœ do jedzenia? — zapyta³a. — Od startu ¿ywi³am siк wy³¹cznie surow¹ marchewk¹. Przygotowa³em jej kanapkк, a kiedy jad³a, zapyta³em: — Co tu robisz i sk¹d siк wziк³aœ? — Nie zrozumia³byœ — mruknк³a miкdzy kкsami. — Zrozumia³bym na pewno. Podesz³a do bulaja i wyjrza³a przezeс na gwiazdy — g³уwnie amerykaсskie — jaœniej¹ce w pustce amerykaсskiego kosmosu. — Chcia³am byж wolna — wyjaœni³a. — Co? Zmкczona opad³a na moj¹ kojк. — Zapewne uznasz mnie za romantyczkк — powiedzia³a cicho. — Nale¿к do g³upcуw, ktуrzy ciemn¹ noc¹ recytuj¹ sobie poezje i p³acz¹ przed jakimœ idiotycznym pos¹¿kiem. ¯у³te jesienne liœcie wywo³uj¹ we mnie dr¿enie, a rosa na zielonej ³¹ce wydaje mi siк ³zami Ziemi. Mуj psychiatra twierdzi, ¿e nie pasujк do otoczenia. WyraŸnie zmкczona przymknк³a oczy. Siedzenie w worku na ziemniaki przez piкжdziesi¹t godzin rzeczywiœcie mo¿e byж wyczerpuj¹ce. — Realia ¿ycia na Ziemi przygnкbia³y mnie — ci¹gnк³a. — Nie mog³am ich œcierpieж — dyscyplina, niedosyt, zimna wojna, gor¹ca wojna, wszystko. Chcia³am œmiaж siк na œwie¿ym powietrzu, biegaж wœrуd zielonych pуl, spacerowaж samotnie przez mroczne lasy, œpiewaж… — Ale dlaczego wybra³aœ akurat mnie? — Ty te¿ szuka³eœ wolnoœci. Jeœli nalegasz, odejdк. To by³ doœж g³upi pomys³, szczegуlnie tu na statku, gdzieœ w g³кbi kosmosu. A nie mia³em wystarczaj¹co du¿o paliwa, ¿eby zawrуciж. — Mo¿esz zostaж — rzek³em wreszcie. — Dziкkujк — powiedzia³a bardzo miкkko. — A wiкc rozumiesz. — Oczywiœcie, oczywiœcie. Najpierw jednak musimy sobie wyjaœniж lalka spraw. Przede wszystkim… — Ale ona ju¿ zasnк³a na mojej koi, z pe³nym nadziei uœmiechem na ustach. Natychmiast przeszuka³em jej torebkк. Znalaz³em piкж szminek, puderniczkк, flakonik perfum Venus V, kieszonkowe wydanie poezji i odznakк z napisem „Agent specjalny, FBI”. Oczywiœcie podejrzewa³em to. Dziewczyny nie mуwi¹ o sobie w ten sposуb, ale szpiedzy zawsze. Mi³o by³o wiedzieж, ¿e mуj rz¹d wci¹¿ siк o mnie troszczy. Dziкki temu kosmos wydawa³ siк mniej obcy. Statek coraz bardziej zag³кbia³ siк w amerykaсski sektor. Pracuj¹c po piкtnaœcie godzin na dobк zdo³a³em zachowaж w przyzwoitym stanie napкd zakrzywiaj¹cy tor lotu, stos atomowy w miarк ch³odny i nawet pouszczelnia³em dziury na spawach kad³uba. Mavis O’Day (bo tak nazywa³a siк moja agentka) przygotowywa³a wszystkie posi³ki, zajmowa³a siк utrzymaniem porz¹dku, a przy okazji nafaszerowa³a ca³y statek mnуstwem miniaturowych kaset. Szumia³y okropnie, ale udawa³em, ¿e tego nie zauwa¿am. Mimo wszystko nawet w tych okolicznoœciach stosunki z pann¹ O’Day uk³ada³y siк ca³kiem poprawnie. Podrу¿ przebiega³a dosyж monotonnie, nawet szczкœliwie, do czasu a¿ to siк wydarzy³o. W³aœnie drzema³em przy konsoli, kiedy nagle intensywne œwiat³o rozb³ys³o przed dziobem, nieco z prawej. Odskoczy³em do ty³u, przewracaj¹c Mavis, ktуra w³aœnie wk³ada³a now¹ rolkк filmu do swojej kamery numer trzy. — Przepraszam — wyj¹ka³em. — Och, depcz mnie, kiedy tylko chcesz — odpowiedzia³a ze œmiechem. Pomog³em jej wstaж. Bliskoœж Mavis by³a niebezpiecznie przyjemna, a osza³amiaj¹cy zapach Venus V dra¿ni³ mi nozdrza. — Ju¿ mo¿esz mnie puœciж — rzek³a. — Wiem — odpowiedzia³em i trzyma³em dalej. Pobudzony jej bliskoœci¹, jakby z daleka us³ysza³em w³asny g³os: — Mavis… nie znamy siк d³ugo, ale… — Tak, Bill? — zapyta³a ciekawie. W szaleсstwie tej chwili zapomnia³em o naszej zale¿noœci i obowi¹zuj¹cej relacji podejrzany — szpieg. Nie wiem, co jeszcze mуg³bym powiedzieж, ale w³aœnie wtedy na zewn¹trz znуw rozb³ys³o œwiat³o. Puœci³em dziewczynк i pospieszy³em do konsoli. Z trudem zatrzyma³em stary kliper gwiezdny i rozejrza³em siк wokу³. Przed nami, w bezkresie kosmosu, wisia³ niewielki od³am skalny. Na nim znajdowa³ siк ch³opiec w kombinezonie kosmicznym, trzymaj¹cy pude³ko flar i tul¹cy do siebie pieska przyodzianego tak¿e w strуj prу¿niowy. Pospiesznie wci¹gnкliœmy go do wnкtrza i rozpiкliœmy kombinezon. — Mуj piesek… — odezwa³ siк ch³opiec. — Nic mu nie jest, synku — uspokoi³em go. — Bardzo przepraszam, ¿e wprosi³em siк w ten sposуb. — Nie ma o czym mуwiж. Co tam robi³eœ? — Proszк pana — zacz¹³ dr¿¹cym g³osem — muszк zacz¹ж od pocz¹tku. Mуj tata by³ doœwiadczalnym pilotem kosmicznym i zgin¹³ na posterunku, prуbuj¹c pokonaж barierк œwiat³a. Mama ostatnio jeszcze raz wysz³a za m¹¿. Jej obecny ma³¿onek to potк¿ny cz³owiek z ciemnymi w³osami, ma³ymi rozbieganymi oczkami i w¹skimi zaciœniкtymi ustami. Do niedawna pracowa³ w du¿ym sklepie. Nie lubi³ mnie od samego pocz¹tku. Pewnie przypomina³em mu mojego ojca, z jasnymi lokami, du¿ymi okr¹g³ymi oczami i weso³ym usposobieniem. Rу¿nie miкdzy nami bywa³o. A¿ wreszcie zmar³ jego wuj (w podejrzanych zreszt¹ okolicznoœciach) i odziedziczy³ posiad³oœж w brytyjskim sektorze kosmosu. — Wyruszyliœmy wiкc tam naszym statkiem — ci¹gn¹³. — Kiedy dotarliœmy do tego opustosza³ego miejsca, zwrуci³ siк do mamy: „Rachel, on jest ju¿ wystarczaj¹co du¿y, ¿eby samemu daж sobie radк”. Matka odpowiedzia³a: „Dirk, on jest taki m³ody!” Ale ³agodna mama o wyj¹tkowo miкkkim sercu nie mog³a przeciwstawiж siк cz³owiekowi o nieugiкtej woli, ktуrego nigdy nie nazwк ojcem. Wpakowa³ mnie w kombinezon, wrкczy³ pude³ko flar, ubra³ Flickera w jego strуj kosmiczny i powiedzia³: „W dzisiejszych czasach ch³opiec z powodzeniem mo¿e sobie poradziж w kosmosie”. „Proszк pana, prуbowa³em siк broniж, w zasiкgu dwustu lat œwietlnych nie ma tu ¿adnej planety…”. „Poradzisz sobie”, przerwa³ mi i wypchn¹³ na tк ska³к. Dzieciak urwa³, ¿eby zaczerpn¹ж powietrza, a Flicker popatrzy³ na mnie wilgotnymi, okr¹g³ymi oczami. Da³em psu miskк mleka i chleb, i patrzy³em jak ch³opak je kanapkк z mas³em orzechowym. Mavis zaprowadzi³a go wreszcie do pomieszczenia mieszkalnego i troskliwie u³o¿y³a do ³у¿ka. Wrуci³em do kokpitu, ponownie uruchomi³em napкd i w³¹czy³em interkom. — ObudŸ siк, ty ma³y idioto! — us³ysza³em g³os Mavis. — Niech mi pani da spaж — broni³ siк dzieciak. — ObudŸ siк! Po co Kongres ciк tu przys³a³? Czy oni nie wiedz¹, ¿e to sprawa FBI? — On zosta³ przeklasyfikowany na podejrzanego 10–F. Wymaga wiкc pe³nej inwigilacji. — Tak, ale od tego ja tu jestem — krzyknк³a dziewczyna. — W poprzedniej sprawie nie poradzi³a sobie pani jak nale¿y. Przykro mi, ale bezpieczeсstwo jest najwa¿niejsze. — A wiкc przys³ali ciebie — powiedzia³a Mavis ³kaj¹c. — Dwunastoletnie dziecko… — Za siedem miesiкcy bкdк ju¿ mia³ trzynaœcie lat. — Dwunastoletnie dziecko! A ja tak bardzo siк stara³am! Studiowa³am, czyta³am ksi¹¿ki, chodzi³am na wieczorowe kursy, s³ucha³am wyk³adуw… — Ciк¿ka sprawa — powiedzia³ ch³opiec ze wspу³czuciem. — Ja chcк byж doœwiadczalnym pilotem kosmicznym. W moim wieku to jedyny sposуb, ¿eby wylataж trochк godzin. S¹dzi pani, ¿e pozwoli mi kierowaж tym statkiem? Wy³¹czy³em interkom. Wreszcie powinienem czuж siк doceniony. Ca³¹ dobк obserwowa³o mnie teraz dwoje szpiegуw. To oznacza³o, ¿e by³em kimœ. Kimœ, z kogo nie wolno by³o spuszczaж oczu. Ale tak naprawdк moi szpiedzy to tylko dziewczyna i dwunastoletni ch³opiec. Musieli widocznie siкgaж ju¿ do g³кbokich rezerw, skoro przysy³ali kogoœ takiego. Mуj rz¹d wci¹¿ mnie upokarza³ w typowym dla siebie stylu. Radziliœmy sobie dobrze kontynuuj¹c lot. M³ody Roy, jak nazywaliœmy ch³opca, przej¹³ pilotowanie statku, a jego piesek siedzia³ czujnie na miejscu drugiego pilota. Mavis nadal gotowa³a i dba³a o porz¹dek. Ja spкdza³em czas na uszczelnianiu spawуw. Byliœmy niezwykle szczкœliw¹ grup¹ sk³adaj¹c¹ siк ze szpiegуw i podejrzanego. Wreszcie znaleŸliœmy nie zamieszkan¹ planetк, wygl¹dem przypominaj¹c¹ Ziemiк. Podoba³a siк szczegуlnie Mavis, bo by³a niewielka i doœж ³adna, z zielonymi ³¹kami i mrocznymi lasami, o jakich czyta³a w swoich poezjach. M³odemu Royowi podoba³y siк czyste jeziora i gуry, akurat odpowiednie do wspinaczki dla takiego m³odzieсca jak on. Wyl¹dowaliœmy i zaczкliœmy siк zagospodarowywaж. M³ody Roy natychmiast zaopiekowa³ siк zwierzкtami, ktуre rozmrozi³em po wyjкciu z zamra¿arki. Mianowa³ siк stra¿nikiem krуw i koni, obroсc¹ kaczek i gкsi, wartownikiem œwiс i kurcz¹t. Zajк³o go to tak bardzo, ¿e jego raporty kierowane do senatu by³y coraz rzadsze, a¿ wreszcie zupe³nie przesta³ je wysy³aж. Naprawdк nie mo¿na by³o spodziewaж siк niczego wiкcej po szpiegu w jego wieku. Najpierw rozstawi³em kopulaste namioty i obsia³em kilka akrуw gruntu. Potem wspуlnie z Mavis odbywaliœmy d³ugie spacery po ciemnym lesie i otaczaj¹cych go ¿у³tozielonych polach. Pewnego dnia zabraliœmy ze sob¹ lunch i urz¹dziliœmy piknik u stуp niewielkiego wodospadu. Rozpuszczone w³osy Mavis sp³ywa³y na ramiona, a w jej b³кkitnych oczach jaœnia³o coœ zachwycaj¹cego. Zupe³nie nie wygl¹da³a na szpiega i wci¹¿ musia³em sobie przypominaж o naszych rolach. — Bill — odezwa³a siк cicho po chwili milczenia. — Tak? — Nic. D³oni¹ rozczesywa³a ŸdŸb³a traw. Nie wiedzia³em, co maj¹ znaczyж te objawy za¿enowania. Ale nagle jej d³oс znalaz³a siк w pobli¿u mojej. Nasze palce zetknк³y siк i splot³y ze sob¹. D³ugo milczeliœmy. Nigdy nie by³em tak szczкœliwy. — Bill? — Tak? — Bill, mуj drogi, czy kiedykolwiek… Nigdy siк nie dowiem, co zamierza³a powiedzieж, ani jak dalej potoczy³aby siк rozmowa. W tej w³aœnie chwili ciszк zak³уci³ ryk silnikуw. Z nieba opada³ statek kosmiczny. Ed Wallace — jego pilot — by³ siwow³osym starszym mк¿czyzn¹ w kapeluszu z wygiкtym rondem i w trenczu. Pracowa³ podobno w Clear–Flo i zajmowa³ siк oczyszczaniem zasobуw wodnych. Poniewa¿ nie potrzebowa³em skorzystaж z jego us³ug, podziкkowa³ mi i odszed³. Ale nie oddali³ siк na dobre. Silnik jego statku rykn¹³ raz i zapad³a przera¿aj¹ca cisza. Przejrza³em mechanizm napкdowy i stwierdzi³em, ¿e rozpad³ siк zawуr sfinksowy. Zrobienie nowego za pomoc¹ podrкcznych narzкdzi zajк³oby mi miesi¹c. — To straszny pech — mrukn¹³. — Chyba bкdк musia³ tu zostaж. — Chyba tak — przyzna³em. Z ¿alem popatrzy³ na swуj statek. — Nie mogк zrozumieж, jak to siк mog³o staж. — Mo¿e dlatego, ¿e potraktowa³ pan zawуr pi³¹ — zasugerowa³em i odszed³em. Widaж by³o bowiem wyraŸne œlady po ciкciu. Pan Wallace uda³, ¿e mnie nie us³ysza³. Tego wieczoru pods³ucha³em jego raport nadawany przez radio miкdzygwiezdne, ktуre funkcjonowa³o idealnie. Jego pracodawc¹, co doœж ciekawe, nie by³o ¿adne Clear–Flo, ale Wywiad Centralny. Pan Wallace by³ dobrym farmerem, chocia¿ wiкkszoœж czasu spкdza³ wкsz¹c wokу³ z kamer¹ i notatnikiem. Jego obecnoœж zmusi³a do wiкkszych wysi³kуw m³odego Roya. A ja wraz z Mavis przestaliœmy spacerowaж po mrocznym lesie i wszystko wskazywa³o na to, ¿e nie znajdziemy okazji, by wrуciж na ¿у³tozielone pola i dokoсczyж nie dopowiedziane zdania. Za to nasze ma³e osiedle rozrasta³o siк, bowiem docierali tu i inni goœcie. Wpadli mк¿czyzna wraz z ¿on¹ z Wywiadu Regionalnego, udaj¹c wкdrownych zbieraczy owocуw. Za nimi pojawi³y siк dwie fotograficzki, w rzeczywistoœci reprezentuj¹ce Wykonawcze Biuro Informacyjne, a wreszcie m³ody dziennikarz, ktуry w³aœciwie pracowa³ dla Rady Moralnoœci z Idaho. Ka¿demu nawala³ zawуr sfinksowy, kiedy przychodzi³ czas na opuszczenie planety. Nie wiedzia³em czy powinienem czuж siк dumny, czy zawstydzony. Obserwowa³o mnie pу³ tuzina szpiegуw, ale ka¿dy z nich nale¿a³ co najmniej do drugiej kategorii w tym fachu. Po kilku tygodniach pobytu na planecie niezmiennie anga¿owali siк w pracк na farmie, zaniedbuj¹c wykonywanie swych obowi¹zkуw szpiegowskich. Ich postкpowanie wywo³ywa³o we mnie refleksje pe³ne goryczy. Wyobra¿a³em sobie siebie jako krуlika doœwiadczalnego dla nowicjuszy — kogoœ, na kim wyostrz¹ sobie zкby. By³em podejrzanym, ktуrego oddawano pod nadzуr szpiegom zbyt starym lub zbyt m³odym, nieskutecznym, roztargnionym albo po prostu niekompetentnym. Postrzega³em siebie jako obiekt zainteresowania przydzielany szpiegom odstawianym na boczny tor, beztalenciom lub czekaj¹cym ju¿ tylko na emeryturк. Ale na co dzieс nie martwi³o mnie to zbytnio. Posiada³em pozycjк, chocia¿ doœж trudno by³o j¹ zdefiniowaж. By³em szczкœliwszy ni¿ kiedykolwiek przedtem na Ziemi, a moi szpiedzy tworzyli grono mi³ych i uczynnych ludzi. Nasza ma³a kolonia by³a szczкœliwa i bezpieczna. Myœla³em, ¿e tak pozostanie ju¿ na zawsze. I nagle, pewnego feralnego wieczoru, nast¹pi³o nieoczekiwane o¿ywienie. Najwidoczniej przekazywano jak¹œ wa¿n¹ wiadomoœж, bo szpiedzy uruchomili wszystkie radia. Musia³em poprosiж kilku spoœrуd nich, ¿eby wspуlnie j¹ odbierali, bo ba³em siк o przeci¹¿ony generator. Wreszcie radia zamilk³y i szpiedzy zaczкli konferowaж. Prowadzone szeptem narady trwa³y ca³ymi godzinami. Nastкpnego ranka zebrali siк wszyscy w salonie, z twarzami bladymi i smutnymi. Mavis wyst¹pi³a naprzуd, przemawiaj¹c w imieniu ca³ej grupy. — Zdarzy³o siк coœ strasznego — rzek³a do mnie. — Ale najpierw musimy ci coœ zdradziж. Bill, nikt z nas nie jest tym, za kogo siк podaje. Wszyscy jesteœmy szpiegami pracuj¹cymi dla rz¹du. — Co? — uda³em zdziwienie, nie chc¹c nikogo uraziж. — To prawda — ci¹gnк³a. — Obserwowaliœmy ciк, Bill. — Co? — powtуrzy³em. — Nawet ty? — Nawet ja — przyzna³a smutnym tonem Mavis. — Ale teraz to ju¿ koniec — nie wytrzyma³ m³ody Roy. To mn¹ poruszy³o. — Dlaczego? — zapyta³em, tym razem naprawdк zaskoczony. Popatrzyli po sobie niezdecydowani. Wreszcie odezwa³ siк pan Wallace, wyginaj¹c rondo kapelusza w zrogowacia³ych d³oniach. — Bill, powtуrne pomiary wykaza³y w³aœnie, ¿e ten sektor kosmosu nie nale¿y do Stanуw Zjednoczonych. — A wiкc do jakiego kraju? — Uspokуj siк — odpar³a Mavis. — Sprуbuj zrozumieж. Ca³y ten sektor zosta³ dziwnym trafem przeoczony w trakcie miкdzynarodowych pomiarуw i teraz nie mo¿e zostaж przyw³aszczony przez ¿adne z paсstw. Poniewa¿ jesteœ pierwszym, ktуry siк tu osiedli³, ta planeta i kilkanaœcie milionуw kilometrуw otaczaj¹cego j¹ kosmosu nale¿¹ do ciebie, Bill. By³em tak zdziwiony, ¿e a¿ odebra³o mi mowк. — W takiej sytuacji — ci¹gnк³a Mavis — nie mamy prawa tu przebywaж. Odlatujemy wiкc natychmiast. — Ale przecie¿ nie mo¿ecie! — wykrzykn¹³em. — Nie naprawi³em zaworуw sfinksowych w waszych statkach! — Wszyscy szpiedzy maj¹ przy sobie zapasowe — wyjaœni³a nieœmia³o. Patrz¹c jak maszeruj¹ do swoich statkуw wyobrazi³em sobie czekaj¹c¹ mnie samotnoœж. Rz¹d przestanie siк mn¹ zajmowaж. Nie bкdк ju¿ s³ysza³ krokуw w nocy, a gdy siк odwrуcк, nie ujrzк twarzy jakiegoœ zaaferowanego szpiega. Zgrzyt starej kamery nie bкdzie mnie ju¿ uspokaja³ przy pracy, a szum nie dostrojonego pods³uchiwacza ko³ysa³ do snu. A jednak ogarnк³o mnie uczucie zawodu, chyba nawet wiкksze ni¿ ich. Ci biedni, przejкci, niezdarni, partacz¹cy robotк szpiedzy wracali do ruchliwego, przepojonego rywalizacj¹ œwiata. Gdzie znajd¹ drugi tak wyrozumia³y obiekt jak ja i takie urocze miejsce jak moja planeta? — Do widzenia, Bill — rzek³a Mavis wyci¹gaj¹c rкkк. Patrzy³em jak idzie do statku pana Wallace’a. Dopiero wtedy uœwiadomi³em sobie, ¿e przesta³a byж ju¿ moim szpiegiem. — Mavis! — krzykn¹³em i pobieg³em za ni¹. Przyspieszy³a kroku, ale z³apa³em j¹ za ramiк. — Czekaj. Jest coœ, o czym zacz¹³em mуwiж na statku. Chcia³em wrуciж do tego tak¿e podczas pikniku. Stara³a siк uwolniж z mojego uchwytu. Zupe³nie nieromantycznie wycharcza³em: — Mavis, kocham ciк. Znalaz³a siк w moich ramionach. Ca³uj¹c przekonywa³em j¹, ¿e jej dom jest tutaj, na tej planecie z mrocznymi lasami i ¿у³tozielonymi polami. Tutaj, ze mn¹. By³a zbyt szczкœliwa, ¿eby odpowiedzieж. S³ysz¹c ¿e Mavis zostaje, m³ody Roy zastanowi³ siк, co robiж. Warzywa pana Wallace’a w³aœnie dojrzewa³y, wiкc chcia³ siк nimi zaj¹ж. Wszyscy pozostali tak¿e mieli tu jakieœ obowi¹zki, ktуrych nie mogli tak po prostu porzuciж. A wiкc oto jestem u siebie — w³adca, krуl, dyktator, prezydent, jakkolwiek chcк siк nazwaж. Szpiedzy zaczynaj¹ przybywaж tu ze wszystkich krajуw, nie tylko ze Stanуw. ¯eby wykarmiж wszystkich poddanych, wkrуtce bкdк zmuszony importowaж ¿ywnoœж. Ale w³adze poszczegуlnych paсstw zaczynaj¹ odmawiaж mi pomocy. Uwa¿aj¹, ¿e przekupi³em ich szpiegуw, ¿eby zdezerterowali. Nie zrobi³em tego, przysiкgam. Po prostu sami przylatuj¹. Nie mogк siк poddaж, bo to miejsce nale¿y przecie¿ do mnie. A nie mam serca, ¿eby odes³aж ich tam, sk¹d przybyli. Zupe³nie nie wiem, co robiж. S¹dzicie zapewne, ¿e z ludnoœci¹ sk³adaj¹c¹ siк wy³¹cznie z by³ych szpiegуw z ³atwoœci¹ mуg³bym sformowaж w³asny rz¹d. Niestety, zupe³nie nie mogк na nich liczyж. Jestem absolutnym w³adc¹ planety zamieszkanej przez farmerуw, mleczarzy, pasterzy i kowbojуw, wiкc mo¿e przynajmniej nie bкdziemy g³odowaж. Ale nie o to chodzi. Problem w tym, ¿e nie wiem jak, u licha, mam rz¹dziж. Przecie¿ nikt spoœrуd tych ludzi nie bкdzie dla mnie szpiegowa³.
Ask a Foolish Question NIEW³AœCIWE PYTANIA Mкdrzec zosta³ stworzony, aby trwaж, dopуki bкdzie trzeba. Dla jednych by³o to doœж d³ugo, wed³ug innych zupe³nie krуtko. Sam Mкdrzec zaœ uwa¿a³, ¿e w sam raz. Zdaniem jednych by³ ogromny, natomiast ma³y w opinii innych. Niektуrzy s¹dzili, ¿e jego konstrukcja jest bardzo prosta, ale byli te¿ tacy, co uznawali j¹ za skomplikowan¹. Mкdrzec by³ pewien, ¿e jest taki, jaki powinien byж. Nie na darmo by³ Mкdrcem. On wiedzia³. Jeœli chodzi o rasк, ktуra go stworzy³a, to im mniej o niej mуwiж, tym lepiej. Oni tak¿e wiedzieli, ale nigdy nie zdradzili, czy wiedza ta dawa³a im satysfakcjк. Stworzyli Mкdrca jako Ÿrуd³o wiadomoœci dla mniej wycwanionych ras i zniknкli w niezwyk³y sposуb. Gdzie siк udali, wie tylko Mкdrzec. Bo Mкdrzec wie wszystko. Tkwi³ na swojej planecie, obiegaj¹cej jego s³oсce. Czas p³yn¹³ szybko, jak oceniali niektуrzy, lub wolno w opinii innych. Tylko dla Mкdrca p³yn¹³ w³aœciwie. W jego wnкtrzu zawarte by³y Odpowiedzi. Zna³ naturк rzeczy, wiedzia³ dlaczego s¹ takie jakimi s¹, czym s¹ i co to oznacza. Mкdrzec mуg³ wyjaœniж wszystko pod warunkiem, ¿e zada³o siк w³aœciwe pytanie. I bardzo chcia³ odpowiadaж! Nie mуg³ siк tego doczekaж! Przecie¿ w tym w³aœnie celu go stworzono. Cу¿ wiкc innego mia³by robiж Mкdrzec? Czeka³ zatem wci¹¿ na istoty, ktуre przybywa³yby i zadawa³y pytania. — Jak siк pan czuje? — zwrуci³ siк Morran, podp³ywaj¹c do starca. — Lepiej — odpar³ Lingman, sil¹c siк na uœmiech. Niewa¿koœж przynosi³a ulgк. Chocia¿ Morran zu¿y³ mnуstwo paliwa, startuj¹c z minimalnym przyspieszeniem, s³abe serce Lingmana z trudem to znosi³o. Narowi³o siк i d¹sa³o, puka³o nerwowo w swej kruchej klatce z ¿eber, zacina³o siк i przyspiesza³o. Zachowywa³o siк tak, jakby obra¿one mia³o zamiar stan¹ж ju¿ na dobre. Ale niewa¿koœж nios³a ulgк i s³abe serce znуw pracowa³o spokojnie. Morran nie mia³ takich problemуw. Jego masywne cia³o by³o odporne na wysi³ek i stres. Nie doœwiadczy jednego ani drugiego w trakcie tej wyprawy, jeœli tylko stary Lingman bкdzie ¿yж. — Bкdк ¿y³ — mrukn¹³ starzec, jakby w odpowiedzi na nie wypowiedziane przecie¿ pytanie. — Na tyle d³ugo, ¿eby poznaж prawdк. Morran dotkn¹³ przyciskуw i statek wœlizn¹³ siк w podprzestrzeс niczym wкgorz. — Poznamy j¹ — zapewni³. Pomуg³ staremu uwolniж siк z pasуw. — Znajdziemy Mкdrca! Lingman przytakn¹³ m³odemu partnerowi. Zapewniali siк o tym nawzajem ju¿ od lat. Wszystko zaczк³o siк od pomys³u Lingmana. PуŸniej, po ukoсczeniu Cal Techu, zapali³ siк do niego tak¿e Morran. Wspуlnie ju¿ prowadzili poszukiwania w ca³ym uk³adzie s³onecznym. Zbierali legendy o staro¿ytnej rasie humanoidalnej, ktуra zna³a odpowiedzi na wszystkie pytania. Stworzy³a Mкdrca i zniknк³a. — Pomyœl tylko — rzek³ Morran. — Wyjaœnienie absolutnie wszystkiego! Jako fizyk mia³ wiele pytaс do Mкdrca. O rozszerzaj¹cy siк wszechœwiat, si³к wi¹¿¹c¹ j¹dra atomowe, nowe i supernowe, formowanie siк planet, przesuniкcie ku czerwieni i teoriк wzglкdnoœci oraz tysi¹ce innych problemуw nurtuj¹cych umys³ naukowca. — Tak — zgodzi³ siк Lingman. Przybli¿y³ siк do tablicy wizyjnej i spojrza³ na ponur¹ preriк iluzorycznej podprzestrzeni. By³ biologiem i starym cz³owiekiem. Mia³ tylko dwa pytania. Czym jest ¿ycie? Co oznacza œmierж? Po wyj¹tkowo d³ugich poszukiwaniach purpury Lek i jego przyjaciele zebrali siк na rozmowк. Purpura zawsze rozrzedza³a siк w s¹siedztwie skupisk gwiazd. Nikt nie wiedzia³ dlaczego, wiкc wreszcie nale¿a³o o tym porozmawiaж. — Wiecie, chyba poszukam tego Mкdrca — odezwa³ siк Lek jкzykiem ollegat — mow¹ poprzedzaj¹c¹ podjкcie decyzji. — A po ci on? — zapyta³ Ilm jкzykiem hvest — lekkiej kpiny. — Dlaczego chcesz wiedzieж? Czy nie wystarcza ci ju¿ praca zbieracza purpury? — Nie — odpowiedzia³ Lek, wci¹¿ jкzykiem poprzedzaj¹cym podjкcie decyzji. — Nie wystarcza. Wielk¹ prac¹ Leka i jego pobratymcуw by³o zbieranie purpury. Znajdowali j¹, choж w znikomych iloœciach, w wielu miejscach kosmosu. Powoli budowali z niej ogromny kopiec. Ale czemu mia³ s³u¿yж, tego nie wiedzia³ nikt. — Pewnie zapytasz go, czym jest purpura? — zainteresowa³ siк Ilm, k³ad¹c siк pomiкdzy dwiema gwiazdami. — Zgad³eœ. Zbyt d³ugo trwamy w niewiedzy. Musimy poznaж prawdziw¹ naturк purpury i jej znaczenie. Musimy siк dowiedzieж, dlaczego jest tak œciœle zwi¹zana z naszym ¿yciem. Ostatnie zdania Lek wypowiedzia³ ju¿ w jкzyku ilgret — jкzyku zapocz¹tkowania wiedzy. Ilm i pozostali nie starali siк oponowaж za pomoc¹ jкzyka argumentуw. Nie mieli w¹tpliwoœci, ¿e wiedza jest wa¿na. Zawsze, od narodzin czasu, Lek, Ilm i pozostali zbierali purpurк. Teraz przysz³a pora na rozwi¹zanie najwa¿niejszej dla nich tajemnicy wszechœwiata — czym jest purpura i po co wznosz¹ z niej kopiec. Oczywiœcie mуg³ to wyjaœniж wy³¹cznie Mкdrzec. Wszyscy s³yszeli o Mкdrcu, stworzonym przez obc¹ rasк, ktуra zniknк³a dawno temu. — Zapytasz jeszcze o coœ? — zainteresowa³ siк Ilm. — Nie wiem. Mo¿e o gwiazdy. Wszystko inne nie jest wa¿ne. Skoro ¿yli od pocz¹tku œwiata, nie interesowali siк œmierci¹. A poniewa¿ ich liczba by³a niezmienna, nie rozmyœlali tak¿e o ¿yciu. Tylko purpura? I kopiec? — Ruszam! — wykrzykn¹³ Lek narzeczem podjкtej decyzji. — Powodzenia! — ¿yczyli mu bracia jкzykiem wielkiej przyjaŸni. Lek oddali³ siк, skacz¹c z gwiazdy na gwiazdк. Na swej ma³ej planecie spoczywa³ samotny Mкdrzec, czekaj¹cy na pytaj¹cych. Od czasu do czasu mrucza³ sobie odpowiedzi. To by³ jego przywilej. On wiedzia³. Czeka³, a czas ¿eby przybyж i pytaж nie by³ ani zbyt d³ugi, ani zbyt krуtki dla jakiejkolwiek istoty z kosmosu. By³o ich osiemnastu, zebranych w jednym miejscu. — Wzywam zasadк osiemnastu — wykrzykn¹³ jeden. I pojawi³ siк kolejny, ktуry dotychczas nigdy nie istnia³, zrodzony z zasady osiemnastu. — Musimy udaж siк do Mкdrca — zaproponowa³ jeden. — Naszym ¿yciem rz¹dzi zasada osiemnastu. Gdzie jest osiemnastu, tam zaraz bкdzie i dziewiкtnasty. Dlaczego tak jest? Nikt nie potrafi³ odpowiedzieж. — Gdzie ja jestem? — zapyta³ dziewiкtnasty. Jeden odci¹gn¹³ go na bok, ¿eby udzieliж wyjaœnieс. Zosta³o siedemnastu. — I musimy siк dowiedzieж — zawo³a³ ktуryœ — dlaczego ka¿de miejsce jest inne, chocia¿ odleg³oœж nie istnieje. To te¿ by³ problem. Jest siк tutaj. PуŸniej jest siк tam. Tak po prostu — ¿adnego ruchu, ¿adnego powodu. A jednak jest siк w innym miejscu. — Gwiazdy s¹ zimne — zawo³a³ jeden. — Dlaczego? — Musimy udaж siк do Mкdrca. S³yszeli legendy, znali opowieœci. — Kiedyœ istnia³a rasa, podobna do naszej, i ona wiedzia³a i powiedzia³a Mкdrcowi. A pуŸniej uda³a siк tam, gdzie nie ma miejsca, a jest odleg³oœж. — Jak siк tam dostaniemy? — zapyta³ dziewiкtnasty, teraz ju¿ posiadaj¹c now¹ wiedzк. — Udamy siк tam. I osiemnastu zniknк³o. Jeden zosta³. W zamyœleniu popatrzy³ na bezkres lodowatej gwiazdy i tak¿e znikn¹³. — Te stare legendy mуwi³y prawdк — szepn¹³ Morran. — Jest tu. Wynurzyli siк z podprzestrzeni w miejscu, ktуre wskazywa³y legendy, i przed nimi wyros³a gwiazda niepodobna do ¿adnej innej. Morran na poczekaniu wynalaz³ dla niej klasyfikacjк, ale nie mia³o to znaczenia. Drugiej takiej nie by³o. Wokу³ gwiazdy kr¹¿y³a planeta i ona tak¿e nie przypomina³a ¿adnej innej. Morran sprecyzowa³ nawet powody tego, ale nie mia³o to znaczenia. Nie by³o drugiej takiej planety. — Proszк zapi¹ж pasy — rzek³. — Wyl¹dujк tak delikatnie, jak tylko siк da. Lek zbli¿y³ siк do Mкdrca, sprawnie przeskakuj¹c z gwiazdy na gwiazdк. Uniуs³ go w d³oniach i obejrza³ z zainteresowaniem. — A wiкc ty jesteœ Mкdrcem — przemуwi³. — Tak. — Zatem powiedz mi — poprosi³ Lek, sadowi¹c siк wygodnie w przestrzeni pomiкdzy dwiema gwiazdami. — Powiedz mi, czym jestem. — Fragmentem — rzek³ Mкdrzec. — Drobin¹. — Hm — mrukn¹³ Lek, ura¿ony tak¹ opini¹. — Mуg³byœ powiedzieж coœ wiкcej. Celem istnienia mojej rasy jest zbieranie purpury i budowanie z niej kopca. Czy mo¿esz mi wyt³umaczyж prawdziwy sens tego zajкcia? — Twoje pytanie jest bez znaczenia — wyjaœni³ Mкdrzec. Wiedzia³, czym naprawdк jest purpura i czemu ma s³u¿yж kopiec. Ale wyjaœnienie tego kry³o siк w d³u¿szej odpowiedzi. Bez niej problem, z jakim przyby³ Lek, by³ niemo¿liwy do rozwi¹zania, a przybysz nie zada³ w³aœciwego pytania. Lek sformu³owa³ jeszcze wiele innych problemуw, ale Mкdrzec nie by³ w stanie mu pomуc. Przybysz postrzega³ rzeczy na swуj specyficzny sposуb. Siкga³ jedynie czкœci prawdy, lecz nie widzia³ ca³ej reszty. A jak wyt³umaczyж œlepemu na przyk³ad wygl¹d zieleni? Mкdrzec nawet nie prуbowa³. Nie na tym polega³o jego zadanie. Wreszcie Lek rozeœmia³ siк pogardliwie. Jedna z gwiazd na drodze sk¹d przyby³ rozb³ys³a, gdy dotar³ do niej ten dŸwiкk, lecz zaraz przygas³a. Lek odszed³, przeskakuj¹c z gwiazdy na gwiazdк. Mкdrzec wiedzia³. Ale najpierw trzeba by³o mu zadaж w³aœciwe pytania. Rozmyœla³ nad tym ograniczeniem, spogl¹daj¹c w gwiazdy, ktуre nie by³y ani za du¿e, ani za ma³e, tylko akurat w³aœciwych rozmiarуw. Odpowiednie pytania. Rasa, ktуra mnie stworzy³a, powinna wzi¹ж to pod uwagк, pomyœla³. Powinni zaakceptowaж pewne pozorne nonsensy, umo¿liwiж prуby wyjaœnienia. Mкdrzec zadowala³ siк mruczeniem odpowiedzi do samego siebie. Osiemnaœcie istot przyby³o do Mкdrca, nie id¹c czy lec¹c, ale po prostu zjawiaj¹c siк. Dr¿¹c z zimna w œwietle gwiazd spogl¹dali w gуrк, na potк¿nego wszechwiedz¹cego. — Jeœli odleg³oœж nie istnieje, jak rzeczy mog¹ istnieж w rу¿nych miejscach? — zapyta³ jeden. Mкdrzec wiedzia³, czym jest odleg³oœж i czym s¹ rу¿ne miejsca. Ale nie mуg³ udzieliж odpowiedzi na tak sformu³owane pytanie. Istnia³a odleg³oœж, ale nie w rozumieniu tych istot. I by³y rу¿ne miejsca, ale w innym znaczeniu ni¿ one to postrzega³y. — Zapytajcie inaczej — poradzi³ z nadziej¹. — Dlaczego tutaj jesteœmy niscy, a tam wysocy? — spyta³ inny. — Dlaczego tam jesteœmy grubi, a tu nie? I dlaczego gwiazdy s¹ zimne? Mкdrzec wiedzia³ to wszystko. Wiedzia³ dlaczego gwiazdy s¹ zimne, ale nie potrafi³ wyjaœniж tego w kategoriach gwiazd czy zimna. — Dlaczego funkcjonuje zasada osiemnastu? — zapyta³ jeszcze inny. — Dlaczego gdy zbierze siк osiemnastu, przybywa kolejny? Ale i to by³o oczywiœcie czкœci¹ innego, wiкkszego pytania, ktуre nie zosta³o zadane. W wyniku zasady osiemnastu powsta³ kolejny i dziewiкtnaœcie istot zniknк³o. Mкdrzec mrucza³ do siebie w³aœciwe pytania i sam sobie na nie odpowiada³. — Uda³o siк — rzek³ Morran. Poklepa³ Lingmana po ramieniu. Delikatnie, bo staruszek sprawia³ wra¿enie, jakby w ka¿dej chwili mуg³ rozpaœж siк na kawa³ki. Stary biolog by³ wyczerpany. Policzki mia³ zapadniкte, skуrк ¿у³t¹ i poznaczon¹ g³кbokimi bruzdami, a pod jej cienk¹ warstw¹ wyraŸnie rysowa³y siк wszystkie nierуwnoœci koœci czaszki. — Ubierajmy siк — wysapa³ ciк¿ko. Nie chcia³ zmarnowaж ani chwili. Nie pozosta³o mu ju¿ du¿o czasu. Odziani w kombinezony ruszyli ledwie widoczn¹ œcie¿k¹. — Nie tak szybko — mrukn¹³ starzec. — Dobrze. Szli wolno ciemn¹ drу¿k¹ na planecie niepodobnej do ¿adnej innej, kr¹¿¹cej wokу³ s³oсca nie przypominaj¹cego ¿adnego innego. — Tam — wskaza³ Morran. Legendy okreœla³y dok³adnie: œcie¿ka wiedzie do kamiennych stopni. Po stopniach na dziedziniec. A na nim… Mкdrzec! Postrzegali go jako bia³y ekran umocowany na œcianie. W ich oczach Mкdrzec by³ bardzo prosty. Ligman z³o¿y³ dr¿¹ce d³onie. To by³o ukoronowanie trwaj¹cej ca³e ¿ycie pracy: zdobywania pieniкdzy, sporуw, zbierania strzкpуw przekazуw. Tutaj znajdowa³ siк jej kres. — Pamiкtasz? — rzek³ do towarzysza. — Bкdziemy zaszokowani. Prawda stanowi coœ, czego sobie nawet nie potrafiliœmy wyobraziж. — Jestem gotуw — odpowiedzia³ Morran, spogl¹daj¹c przed siebie roziskrzonym wzrokiem. — A wiкc dobrze. Mкdrcze, czym jest ¿ycie? — zapyta³ Lingman swym s³abym, starczym g³osem. OdpowiedŸ dotar³a bezpoœrednio do ich mуzgуw: — To pytanie nie ma sensu. Poprzez okreœlenie „¿ycie” pytaj¹cy odnosi siк do fragmentarycznego fenomenu, niewyt³umaczalnego w oderwaniu od ca³oœci. — A wiкc czego czкœж stanowi ¿ycie? — nie ustкpowa³ starzec. — To pytanie, w obecnej formie, nie pozwala na udzielenie jakiejkolwiek odpowiedzi. Pytaj¹cy wci¹¿ okreœla „¿ycie” z w³asnego, jednostronnego punktu widzenia. — A wiкc odpowiedz na to ze swojego punktu widzenia — odezwa³ siк Morran. — Mogк tylko udzielaж odpowiedzi na w³aœciwe pytania. Mкdrzec ponownie zaduma³ siк nad przykrymi ograniczeniami na³o¿onymi przez swych twуrcуw. Cisza. — Czy wszechœwiat siк rozszerza? — zapyta³ dla odmiany Morran. — „Rozszerzanie siк” to okreœlenie nie maj¹ce zastosowania w tej sytuacji. Wszechœwiat, jak postrzega to pytaj¹cy, jest pojкciem abstrakcyjnym. — Czy mo¿esz powiedzieж nam cokolwiek? — zapyta³ wreszcie Morran. — Mogк udzieliж odpowiedzi na ka¿de odpowiednio zadane pytanie, dotycz¹ce natury rzeczy. Obaj mк¿czyŸni popatrzyli po sobie. — Chyba wiem, o co mu chodzi — rzek³ ze smutkiem Lingman. — Nasze podstawowe za³o¿enia s¹ b³кdne. Wszystkie. — To niemo¿liwe — zaprotestowa³ Morran. — Fizyka, biologia… — Czкœciowe prawdy — wyjaœni³ starzec ze znu¿eniem w g³osie. — Przynajmniej to ustaliliœmy. Dowiedzieliœmy siк, ¿e nasze wnioski dotycz¹ce obserwowanych zjawisk s¹ niew³aœciwe. — Ale zasada najprostszej hipotezy… — To tylko teoria. — A ¿ycie… Na pewno mуg³by przynajmniej odpowiedzieж, czym ono jest. — Popatrz na to z innej strony — zaprotestowa³ Lingman. — Przypuœжmy, ¿e zapyta³byœ: „Dlaczego urodzi³em siк w znaku Skorpiona, w koniunkcji z Saturnem?” Nie by³bym w stanie odpowiedzieж na to w kategorii zodiaku, bo on nie odgrywa tu ¿adnej roli. — Rozumiem — powiedzia³ powoli Morran. — On nie potrafi odpowiadaж na pytania formu³owane na bazie naszych za³o¿eс. — Chyba w³aœnie w tym rzecz. A nie jest w stanie wskazaж b³кdu w tych za³o¿eniach. Jest zaprogramowany do odpowiednich pytaс, zadawanych na podstawie wiedzy, ktуrej niestety nie posiadamy. — Nie potrafimy wiкc zadaж w³aœciwego pytania? Nie mogк w to uwierzyж. Musimy znaж jakieœ podstawy. — Morran zwrуci³ siк do Mкdrca. — Czym jest œmierж? — Nie mogк wyjaœniж istoty przemiany. — Œmierж to przeistoczenie! — wykrzykn¹³ Morran, a Lingman odwrуci³ siк podekscytowany. — Teraz ju¿ dok¹dœ zmierzamy! — Czy przemiana jest abstraktem? — zapyta³ starzec. — Pojкcie przeistoczenia mo¿na zakwalifikowaж jako A — fa³szyw¹ prawdк lub B — czкœciow¹ prawdк w przypadku specyficznej sytuacji. — Co nale¿y uwzglкdniж w tym przypadku? — Jedno i drugie. To by³o najwiкksze ich osi¹gniкcie. Nie potrafili wyci¹gn¹ж z Mкdrca niczego wiкcej. Prуbowali przez drugie godziny, lecz prawda coraz bardziej siк oddala³a. — To mo¿e prowadziж do szaleсstwa — stwierdzi³ wreszcie Morran. — To coœ zna istotк wszechœwiata, a nie mo¿e nam jej wyjawiж, jeœli nie zadamy tego jedynego, w³aœciwego pytania. Ale sk¹d mamy wiedzieж, jak ono brzmi? Lingman usiad³ na ziemi i wspar³ siк plecami o kamienn¹ œcianк. Przymkn¹³ oczy. — Barbarzyсcy — oto czym jesteœmy — odezwa³ siк wreszcie Morran, spaceruj¹c w tк i z powrotem przed Mкdrcem. — Niech pan sobie wyobrazi buszmena, ktуry przychodzi do fizyka i pyta, dlaczego nie mo¿e trafiж strza³¹ w S³oсce. Ten mo¿e to wyjaœniж tylko w naukowych kategoriach. Co wiкc nast¹pi? — Fizyk nie bкdzie nawet prуbowaж — odpowiedzia³ Lingman s³abym g³osem. — Zna ograniczon¹ zdolnoœж pojmowania pytaj¹cego. — Jak wyjaœniж buszmenowi, ¿e Ziemia siк obraca? — rzuci³ Morran ze z³oœci¹. — Albo jak wy³o¿yж mu teoriк wzglкdnoœci, oczywiœcie przez ca³y czas pos³uguj¹c siк naukow¹ terminologi¹? Lingman, z wci¹¿ przymkniкtymi oczami, nie odpowiedzia³. — My wystкpujemy obecnie w roli takich buszmenуw. Ale tutaj przepaœж jest znacznie wiкksza. Robak te¿ chce poznaж naturк ziemi i dlaczego jest jej tak du¿o. — Pуjdziemy ju¿, proszк pana? — zapyta³ po chwili. Oczy Lingmana pozostawa³y zamkniкte. Jego cienkie szponowate palce by³y zaciœniкte, a policzki jeszcze bardziej siк zapad³y. WyraŸnie widaж by³o zarysy spojeс koœci czaszki. — Proszк pana! Proszк pana! Mкdrzec wiedzia³, ¿e reakcji ju¿ nie bкdzie. Samotny na w³asnej planecie, ktуra nie jest ani ma³a, ani du¿a, tylko dok³adnie taka jak trzeba, czeka Mкdrzec. Nie jest w stanie pomуc przybywaj¹cym do niego, bo nawet on podlega ograniczeniom. Mo¿e odpowiedzieж tylko na w³aœciwe pytania. Wszechœwiat? ¯ycie? Œmierж? Purpura? Zasada osiemnastu? Czкœciowe prawdy, pу³prawdy, okruchy wielkiej niewiadomej. Mкdrzec sam zadaje sobie pytania. Prawid³owe pytania, ktуrych nikt nie jest w stanie zrozumieж. Jak wiкc mieliby poj¹ж prawdziwe odpowiedzi? Te pytania nigdy nie zostan¹ zadane, a Mкdrzec pamiкta o czymœ, o czym jego twуrcy wiedzieli, lecz zapomnieli. Aby zadaж pytanie, trzeba ju¿ znaж przynajmniej czкœж odpowiedzi.
Комментарии к книге «Obywatel Galaktyki (zbiór opowiadań)», Роберт Шекли
Всего 0 комментариев