«Жыў на свеце дзед Васіль»

Вісарыён Крысько

Жыў на свеце дзед Васіль

Хто можа расказаць пра чалавека лепей за блізкіх яму людзей! Бацька — пра сына, як Адам Ягоравіч пра Максіма Багдановіча, дачка — пра бацьку, як Валянціна пра Аркадзя Куляшова, сын — пра бацьку, як Адам Глобус пра Вячаслава Адамчыка...

Менавіта таму я гады тры назад пры сустрэчы прапанаваў Вісарыёну Крысько напісаць успаміны пра яго бацьку — Васіля Вітку.

Нашае знаёмства з Вісарыёнам Цімафеевічам пачалося больш за пяць гадоў таму, калі я ў жабінкаўскай раённай газеце „Сельская праўда” надрукаваў эсэ пра яго бацьку.

Вісарыён Крысько, доктар па прафесіі, сумняваўся ў сваіх пісьменніцкіх здольнасцях, але мне ўдалося пераканаць яго напісаць успаміны. І, як выявілася, нездарма...

Летась, калі быў у Мінску, зайшоў да Крыськоў. Вісарыён Цімафеевіч прыняў мяне надзвычай гасцінна, ветліва і паказаў свае ўспаміны. Напісанае спадабалася з першых старонак. Імпанавалі ўменне аўтара заўважыць нешта такое, што іншыя, можа, і не ўбачылі б, ледзь прыкметная ўсмешка, добры гумар (ці не віткаўскія?) ды цудоўнае валоданне роднай мовай. У кожным радку апісваўся нейкі факт з бацькавага жыцця.

Трымаючы ў руках такое багацце, я зразумеў, што артыкул, якім я першапачаткова хацеў адзначыць 95-годдзе Віткі, занадта мала: трэба было рабіць кнігу.

Так нарадзілася задума сумеснай кнігі ўспамінаў. Першая частка яе — „Ядлоўцавы посах” — напісана Вісарыёнам Крысько, а другая — „Магія слова” — мною.

Спачатку я хацеў даць кнізе імя „Урокі Вялікага Мудраца”, як называлася эсэ ў „Сельскай праўдзе”, але мой сааўтар палічыў назву занадта пампезнай і прапанаваў сваю — „Арэшына”, патлумачыўшы гэта так: „Бацька вельмі любіў арэшыну за тое, што яна зацвітае першай, калі яшчэ ляжыць снег...

— Зацвіла арэшына! — казаў ён. — Гэта для мяне як асабістае свята...”

І Вісарыён Цімафеевіч прывёў чатырохрадкоўе з верша Віткі „Арэшына”, напісанага сорак пяць гадоў таму, у тую вясну, калі Гагарын да зор паляцеў:

Тады я прапанаваў яшчэ адзін варыянт назвы: „Арэшына ў завушніцах”.