«Сьцягi над горадам (на белорусском языке)»

Уладзiмiр Арлоў

Сьцягi над горадам

Гераiчны абразок часоў незалежнасьцi

ДЗЕЙНЫЯ АСОБЫ:

ПАЭТ I БАРД Сяржук Сокалаў-Воюш;

СТАРШЫНЯ ПОЛАЦКАЕ РАДЫ БНФ Анатоль Кулiк, асуджаны за бел-чырвона-белы сьцяг у гады перабудовы;

СЯБРА ПАЭТА I БАРДА дый усiх астатнiх Базыль Храмцоў, асуджаны за тое самае ў тыя самыя гады;

КАРЭСПАНДЭНТКА абласной газэты "Народнае слова" Ларыса Малашэня;

АЎТАР гераiчнага абразка;

НАМЕСЬНIК СТАРШЫНI ГАРСАВЕТУ тав. Камароў;

вахцёрка, мiлiцыянты, людзi ў цывiльным.

Дзея адбываецца перад будынкам Полацкага гарсавету, у ягоных нетрах, а таксама на гарышчы й на даху.

Субота, трэцi дзень, як сэсiя Вярхоўнага Савету Рэспублiкi Беларусь зацьвердзiла новы Дзяржаўны сьцяг.

Над гарсаветам цiхамiрна лунае чырвона-зялёны, сярпаста-малаткасты, бальшавiцка-мусульманскi "флаг" БССР.

У выпадку сцэнiчнага ўвасабленьня твору можа гучаць Дзяржаўны гiмн БССР або папулярная народная песенька: "Зьлева молат, справа серп, Гэта наш савецкi герб. Хочаш жнi, а хочаш куй..." i г. д.

1-Я ДЗЕЯ

Пяцёра першых дзейных асобаў зь бел-чырвона-белым сьцягам шпарка падымаюцца па сходах i заходзяць у кабiнэт намесьнiка старшынi гарсавету тав. Камарова, якi ў выхадны дзень дбае пра палачанаў на сваiм працоўным месцы.

СТАРШЫНЯ РАДЫ БНФ. Спадар Камароў...

НАМЕСЬНIК СТАРШЫНI ГАРСАВЕТУ (зацкавана азiраецца, магчыма, думае, што яго прыйшлi забiраць). Что такое?

ПАЭТ I БАРД. Чаму гарсавет не выконвае пастанову Вярхоўнага Савету пра Дзяржаўны сьцяг?

НАМЕСЬНIК СТАРШЫНI ГАРСАВЕТУ (вiдавочна супакойваючыся). Какой пастановы? Никакой команды не было, вот и не выконваем (перакрыўляе). Будет команда будем выконваць.

ПАЭТ I БАРД. Сярод нас двое асуджаных за гэты сьцяг.

НАМЕСЬНIК СТАРШЫНI ГАРСАВЕТУ. Я ничего не знаю. Не мешайте мне работать (робiць выгляд, нiбыта нешта пiша, а ў сапраўднасьцi колькi разоў абводзiць на сваёй паперыне загадкавае слова "повысить").

СТАРШЫНЯ РАДЫ БНФ. У вас свая праца, у нас - свая.

НАМЕСЬНIК СТАРШЫНI ГАРСАВЕТУ (у позiрку, далiкатна кажучы, нялюбасьць да вiзытантаў, а разам зь ёю - нямоглая злосьць: такога ў жыцьцi тав. Камарова яшчэ не было). Кто вы такие?

ПАЭТ I БАРД. Я - сябра сойму БНФ Сокалаў-Воюш.

НАМЕСЬНIК СТАРШЫНI ГАРСАВЕТУ (махае рукамi). Кто вас не знает!

СТАРШЫНЯ РАДЫ БНФ (сувора). Спадар Камароў, нам трэба ключ ад выхаду на дах.

НАМЕСЬНIК СТАРШЫНI ГАРСАВЕТУ (падазрона пазiраючы на карэспандэнтку). Чем вы там будете заниматься?

СЯБРА ПАЭТА I БАРДА. Уздымаць Дзяржаўны сьцяг.

НАМЕСЬНIК СТАРШЫНI ГАРСАВЕТУ. Будет команда, тогда и вздымем.

АЎТАР (залiшне пафасна). Спадар Камароў, мы ведаем, што вы гэты сьцяг ненавiдзiце, але празь 10 хвiлiнаў ён будзе вiсець над вашым кабiнэтам.

НАМЕСЬНIК СТАРШЫНI ГАРСАВЕТУ. Кто вы такой?

Аўтар прадстаўляецца.

НАМЕСЬНIК СТАРШЫНI ГАРСАВЕТУ. Вы вообще не полочанин и не имеете права здесь находиться.

АЎТАР (нахабна). А вы мяне дэпартуйце.

НАМЕСЬНIК СТАРШЫНI ГАРСАВЕТУ. Вы - хулиганы!

СЯБРА ПАЭТА I БАРДА (з адценьнем злараднасьцi). А вы не выконваеце пастановы Вярхоўнага Савету.

Пяцёра вiзытантаў выходзяць. Тав. Камароў лiхаманкава хапаецца за тэлефон.

2-Я ДЗЕЯ

Загаджанае галубамi гарышча. Кавалак нейкага транспаранту са словамi "Дадим больше..."

Старшыня рады БНФ разам з паэтам i бардам вылазяць праз вакенца на дах. Паэтаў сябра i аўтар сядзяць, прыкрываючы тыл, на гарышчы. Карэспандэнтка застаецца ўнiзе перад будынкам.

Бальшавiцкi сьцяг паўзе долу. Карэспандэнтка занатоўвае гiстарычную падзею ў запiсной кнiжцы. Пад'яжджае варанок з нарадам мiлiцыянтаў, якiя кiдаюцца да карэспандэнткi.

ПЕРШЫ МIЛIЦЫЯНТ. Где здесь поднимают фашистское знамя?

КАРЭСПАНДЭНТКА (з усьмешкай). Гэта не фашысцкае "знамя", а наш Дзяржаўны сьцяг. Яго прыняла сэсiя Вярхоўнага Савету...

ПЕРШЫ МIЛIЦЫЯНТ (яўна паўтараючы нечыя словы). Как приняла, так и отнимет.

З партатыўнае рацыi на плячы ў старшыны чуецца: "Доложите обстановку!"

ПЕРШЫ МIЛIЦЫЯНТ (паглядзеўшы ўгару, усьцешана). Докладываю: их всего двое.

Падяжджае яшчэ адна мiлiцэйская машына i машына зь людзьмi ў цывiльным. Усе глядзяць угару. Над будынкам на асноведзi навальнiчнага неба падымаецца бел-чырвона-белы сьцяг.

3-Я ДЗЕЯ

З ганку бадзёра сыходзяць чацьвёра тых, што былi на гарышчы й на даху. Паэт i бард iдзе, паклаўшы рукi на патылiцу, у запазусе ў яго - зьняты сярпаста-малаткасты "флаг" БССР.

СТАРШЫНЯ РАДЫ БНФ (да першага мiлiцыянта). Вiншую з узьняцьцем Дзяржаўнага сьцягу.

ПЕРШЫ МIЛIЦЫЯНТ (не пасьпявае, як астатнiя, схаваць рукi за сьпiну й зьбянтэжана прымае поцiск). Там посмотрим... (перахоплiвае ўважлiвы позiрк падпалкоўнiка й зусiм нiякавее).

СЯБРА ПАЭТА I БАРДА. Вiншуем вас, таварыш падпалкоўнiк.

ПАДПАЛКОЎНIК (зь велiзарным задавальненьнем загнаў бы нацыяналiстаў у варанок, але цяпер ня ведае, што рабiць, i, мабыць, моўчкi кляне сэсiю й дэпутатаў). Отойдите, у нас служебный разговор.

КАРЭСПАНДЭНТКА (да першага мiлiцыянта). Калi ласка, вашае прозьвiшча для гiсторыi.

ПЕРШЫ МIЛIЦЫЯНТ Пожалуйста: старшина Кащеев.

Нацыяналiсты вясёла й шматзначна пераглядаюцца.

КАРЭСПАНДЭНТКА. Кашчэеў...

ПЕРШЫ МIЛIЦЫЯНТ (зазiраючы ёй цераз плячо). Кащеев - через "о".

КАРЭСПАНДЭНТКА. Я па-беларуску пiшу.

ПЕРШЫ МIЛIЦЫЯНТ. А вы поправьте, чтобы правильно было.

"Доложите обстановку!" - зноў хрыпiць у яго на плячы рацыя.

ПЕРШЫ МIЛIЦЫЯНТ. Докладываю: обстановка в целом дружелюбная.

Адчыняюцца дзьверы гарсавету. Углыбiнi вiдзён тав. Камароў. Яўна па ягонай камандзе да ўдзельнiкаў урачыстага ўзьняцьця сьцягу подбегам кiруецца бабуля-вахцёрка.

ВАХЦЁРКА (запыхана). Где наша знамя?

ПАЭТ I БАРД. А вось (выцягвае з запазухi сярпаста-малаткасты "флаг").

ВАХЦЁРКА. Отдавайте имущество (учэпiста хапае "флаг", гэтаксама подбегам вяртаецца ў будынак гарсавету й зачыняе зь сярэдзiны дзьверы на засаўку).

Удзельнiкi ўзыходжаньня на дах прапануюць падпалкоўнiку скласьцi пратакол. Таму гэтая iдэя вiдавочна падабаецца, але абсурднасьць сытуацыi разумее нават ён.

ПАДПАЛКОЎНIК. Отойдите, у нас служебный разговор.

ПАЭТ I БАРД (падступна). Таварыш падпалкоўнiк, а якi ў вас сьцяг над аддзелам?

ПАДПАЛКОЎНIК (зьнячэўлена). Пока никакого.

ПАЭТ I БАРД. Зараз мы вам дамо новы, у нас яшчэ ёсьць.

ПАДПАЛКОЎНIК (не чакаючы небясьпечнага падарунка, хутка сядае ў машыну). В отдел!

Усьлед за падпалкоўнiкам ад'яжджае машына з маўклiвымi людзьмi ў цывiльным, потым - дзяжурны варанок. На пустым пляцы перад будынкам застаюцца пяцёра тых, з каго пачыналася дзеяньне. Адчуваецца, што ўсiх мучае смага.

У выпадку сцэнiчнага ўвасабленьня можа гучаць гiмн Макара Краўцова "Мы выйдзем шчыльнымi радамi..."

Над гарсаветам лунае бел-чырвона-белы сьцяг.

Усё.

Верасень, 1991 г.