«Stacja Hawksbilla»

Robert Silverberg Stacja Hawksbilla

PIERWSZY

Barrett był niekoronowanym królem Stacji Hawksbilla. Nikt tego nie kwestionował. Przebywał tam najdłużej, wiele wycierpiał, posiadał największe wewnętrzne rezerwy siły. Przed wypadkiem potrafił osadzić w miejscu każdego. Dotknęło go kalectwo, tego nie dało się ukryć, ale zachował aurę siły, która zapewniała mu władzę. Kiedy w stacji wynikały jakieś problemy, przychodzono do niego i on się nimi zajmował. To było zrozumiałe samo przez się. Był królem.

I władał całym królestwem. W istocie całym światem, od bieguna do bieguna, od południka do południka: całą przeklętą Ziemią. Taką, jaka była, a nie można powiedzieć, że była wiele warta.

Znowu padało. Barrett podniósł się szybkim, płynnym ruchem, za który zapłacił niewyobrażalnie wielkim, starannie ukrytym cierpieniem. Pokuśtykał do drzwi baraku. Deszcz sprawiał, że był spięty i zniecierpliwiony — tutejszy deszcz. Jednostajne bębnienie opasłych kropel o dach z falistej blachy każdego mogło doprowadzić do obłędu, nawet Jima Barretta. Chińska tortura wodna zostanie wynaleziona dopiero za jakiś miliard lat, lecz on aż nazbyt dobrze rozumiał jej skuteczność.

Pchnął drzwi. Stojąc w progu baraku, popatrzył na swoje królestwo.

Zobaczył nagą skałę sięgającą niemal po horyzont. Tarcza surowego dolomitu ciągnęła się bez końca. Krople deszczu tańczyły, podskakiwały i rozbryzgiwały się na tej kontynentalnej płycie. Żadnych drzew, ani śladu trawy. Za plecami Barretta rozciągało się rozkołysane morze, szare i rozlegle. Niebo też było szare, nawet kiedy przypadkiem nie padało.

Pobrnął w deszcz.

Posługiwanie się kulą stawało się coraz łatwiejsze. Z początku mięśnie pachy i boku wzniecały bunt na myśl, że potrzebuje pomocy przy chodzeniu, ale w końcu uległy i obecnie kula wydawała się naturalnym przedłużeniem ciała. Wsparł się na niej wygodnie, nie dotykając ziemi zmiażdżoną stopą.

W zeszłym roku, w czasie wyprawy na brzeg Morza Wewnętrznego, przycisnęła go kamienna lawina. Przycisnęła i okaleczyła. W domu zostałby odwieziony do najbliższego szpitala, gdzie dostałby protezę i byłoby po sprawię: nowa kostka, nowe śródstopie, odnowione wiązadła i ścięgna, w osłonie homogenicznych włókien akrylowych w miejscu zniszczonej stopy. Ale dom znajdował się w odległości miliarda lat od Stacji Hawksbilla i nie było do niego powrotu.

Deszcz tłukł naprawdę mocno, grzmocił go po głowie, oblepiał czoło kosmykami siwiejących włosów. Barrett zmarszczył się gniewnie. Przystanął w pewnej odległości od baraku, po prostu żeby się rozejrzeć.

Był postawnym mężczyzną, wysokim na sześć stóp i sześć cali, z głęboko osadzonymi ciemnymi oczami, wydatnym nosem, szczęką, która mogła uchodzić za królową szczęk. W kwiecie wieku ważył ponad sto pięćdziesiąt funtów, w dobrym, starym, emocjonującym okresie Górnoczasu, kiedy nosił chorągwie, wykrzykiwał pełne złości slogany i drukował manifesty. Teraz jednak stuknął mu szósty krzyżyk i zaczynał się kurczyć, luźne fałdy skóry zwisały w miejscach, gdzie kiedyś prężyły się potężne mięśnie. W Stacji Hawksbilla utrzymanie wagi powyżej normy napotykało trudności. Jedzenie było co prawda pożywne, ale mało konkretne. Po jakimś czasie człowiek zaczynał namiętnie tęsknić za stekiem. Gulasz z ramienionogów i siekani z trylobitów zdecydowanie nie wystarczały.

Barrett jednakże miał za sobą wszelkie rozgoryczenia. Również z tego powodu ludzie uważali go za przywódcę stacji. Zasługiwał na zaufanie. Nie wydzierał się, nie strzępił języka po próżnicy. Pogodził się z losem, zaakceptował wieczne wygnanie, dlatego mógł pomagać innym w czasie trudnego, rozdzierającego serce okresu przejściowego, gdy zmagali się z odrętwiającym faktem, że świat, który znali, jest dla nich bezpowrotnie stracony.

Pojawiła się niewysoka postać, truchtająca niezgrabnie w strugach deszczu: Charley Norton, doktryner chruszczowizmu z odchyleniami trockistowskimi, rewizjonista z dawien dawna. Rozpierała go energia, więc gdy były jakieś wiadomości do przekazania, często przyjmował na siebie rolę posłańca. Pędził ku, barakowi Barretta, ślizgając się po nagiej skale, dziko młócąc powietrze łokciami.

Barrett podniósł rękę.

— Hola, Charley, hola! Zwolnij, bo skręcisz kark! Norton z trudnością wyhamował przed barakiem i mokre od deszczu rzadkie pasma kasztanowych włosów oblepiały mu czaszkę, tworząc na skórze dziwaczny deseń. Miał skupione, szkliste oczy fanatyka — a może był to tylko astygmatyzm. Chwytając łapczywie powietrze, podszedł chwiejnie do baraku. Przystanął w otwartych drzwiach i otrząsnął się jak przemoczony szczeniak. Niewątpliwie biegł przez całą drogę z głównego budynku stacji, oddalonego o trzysta jardów. Długi dystans i niebezpieczny, bo w deszczu tarcza była śliska.

— Czemu stoisz na deszczu? — zapytał Norton.

— Żeby zmoknąć — odparł Barrett. Wszedł do baraku i popatrzył z góry na Nortona. — Co nowego?

— Młot się jarzy. Niedługo będziemy mieć towarzystwo.

— Skąd wiesz, że to będzie żywa przesyłka?

— Młot jarzy się od piętnastu minut. To znaczy, że podejmują środki ostrożności. Najwyraźniej przysyłają nam nowego więźnia. W każdym razie nie spodziewamy się dostawy towarów.

Barrett pokiwał głową.

— W porządku. Przejdę się i zobaczę, co słychać. Jeśli to nowy, ulokujemy go z Latimerem.

Norton parsknął zgrzytliwym śmiechem.

— Może jest materialistą. Jeśli tak, Latimer doprowadzi go do szaleństwa tymi swoimi mistycznymi bzdurami. Może lepiej dać go do Altmana.

— I w ciągu pół godziny zostanie zgwałcony.

— Altmanowi już przeszło, nie słyszałeś? Przestał uganiać się za kiepskimi substytutami i próbuje stworzyć prawdziwą kobietę.

— Nasz nowy może nie mieć zapasowych żeber.

— Bardzo zabawne, Jim. — Norton nie wyglądał na rozbawionego. W jego błyszczących oczkach zapłonął ogień.

— Wiesz, kim mógłby być ten nowy? — zapytał chrapliwie.

— Konserwatystą, to wszystko. Reakcjonistą o czarnej duszy rodem od samego Adama Smitha. Boże, jak bardzo pragnę, żeby ci dranie przysłali nam kogoś takiego!

— Nie byłbyś równie uszczęśliwiony kolegą bolszewikiem, Charley?

— Tutaj jest pełno bolszewików. We wszystkich odcieniach, od jasnego różu po wściekły szkarłat. Nie sądzisz, że mogę mieć ich powyżej uszu? Przez cały dzień łowią trylobity i rozprawiają o względnych zaletach doktryny Kierenskiego i Malenkowa! Potrzebuję partnera do dyskusji, Jim. Kogoś, z kim naprawdę mógłbym się zetrzeć.

— Nie ma sprawy — powiedział Barrett, zarzucając na ramiona płaszcz przeciwdeszczowy. — Zobaczę, czy da się wyczarować z Młota partnera do dyskusji. Może być wojujący obiektywista? — zaśmiał się. Potem dodał cicho: — Wiesz co, Charley, może od czasu otrzymania ostatnich wiadomości miała miejsce rewolucja. Może lewica jest górą, a prawicą dołem, i zaczną przysyłać nam wyłącznie reakcjonistów. Jak by ci się podobało? Powiedzmy na początek partia pięćdziesięciu albo stu szturmowców. Miałbyś mnóstwo materiału do debat ekonomicznych. I w miarę, jak głowy spadałyby w Górnoczasie, przybywałoby ich coraz więcej, aż w końcu zyskaliby przewagę liczebną, a wtedy może postanowiliby zrobić pucz i pozbyć się wszystkich śmierdzących lewicowców, których przysłał tu stary reżym, i…

Barrett urwał. Norton gapił się na niego z pustym zdumieniem, szeroko otwierając wyblakłe oczy, odruchowo gładząc rzedniejące włosy i usiłując ukryć niepokój i zakłopotanie.

Barrett zdał sobie sprawę, że właśnie popełnił jedną z najbardziej karygodnych zbrodni możliwych do popełnienia w Stacji Hawksbilla: popuścił cugli językowi. Akurat w tej chwili nie miał ku temu powodów. Sytuację pogarszał fakt, że to on pozwolił sobie na ten mały luksus. On, który uchodził tutaj za człowieka silnego, absolutnie uczciwego, przestrzegającego zasad i rozsądnego, pełniącego rolę stabilizatora — człowieka, który służył wsparciem, gdy ktoś tracił kontrolę. I nagle sam wymknął się spod kontroli. Był to zły znak. W zmiażdżonej stopie znowu tętnił ból; możliwe, że to spowodowało wybuch.

Z napięciem w głosie powiedział:

— Idziemy. Może nowy już jest.

Wyszli na zewnątrz. Deszcz słabł, burza przesuwała się nad morze. Na wschodzie, nad oceanem, który pewnego dnia miał zostać nazwany Atlantykiem, skłębione pasma szarej mgły nadal zasnuwały niebo, ale na zachodzie wyłaniała się odmienna szarość; ten odcień szarości sygnalizował suchą pogodę. Przed zsyłką Barrett wyobrażał sobie, że niebo będzie praktycznie czarne, ponieważ w tak dalekiej przeszłości nie powinno być cząsteczek pyłu, które załamywałyby światło i nadawały mu błękitną barwę. Ale niebo okazało się męcząco szare, I tyle, jeśli chodzi o teorie tworzone z wyprzedzeniem. Dobrze, że nigdy nie zgrywał naukowca.

W kroplach słabnącego deszczu szli w kierunku głównego budynku stacji. Norton dostosował się do tempa Barretta, a ten, wściekle wymachując kulą, robił co mógł, żeby jego ułomność ich nie spowalniała. Dwukrotnie niemal stracił równowagę i za każdym razem wychodził ze skóry, żeby Norton tego nie zauważył.

Przed nimi rozpościerała się Stacja Hawksbilla.

Stacja tworzyła półkole o powierzchni ponad pięciuset akrów. Na środku stał główny budynek, obszerna kopuła mieszcząca większość wyposażenia i zapasów. Z boków, w sporych odległościach jeden od drugiego, niczym groteskowe zielone grzyby ze śliskiej skalnej tarczy, wyrastały plastikowe bąble kwater mieszkalnych. Niektóre, jak barak Barretta, osłonięte były arkuszami blachy z przesyłek od Up Frontu. Inne wyglądały dokładnie tak, jak w chwili wyjścia z wytłaczarki.

Było ich około osiemdziesięciu. W tej chwili w Stacji Hawksbilla przebywało stu czterdziestu więźniów, blisko granicy pojemności, i ich liczba świadczyła o rosnącej temperaturze sceny politycznej Górnoczasu. Materiały do budowy baraków nie napływały już od dawna, więc wszyscy nowsi przybysze musieli mieszkać po dwóch. Barrett i ci, którzy zostali zesłani przed 2014, korzystali z przywileju zajmowania pojedynczych kwater, jeśli chcieli. Niektórzy nie chcieli mieszkać samotnie, ale Barrett czuł, że on musi to robić w celu zachowania autorytetu.

Nowych zesłańców dokwaterowywano do tych, którzy mieszkali sami. Prywatne baraki przydzielano w porządku starszeństwa. Większość zesłańców z 2015 była zmuszona przyjąć współlokatorów. Jeśli przybędzie kolejny tuzin więźniów, ci z 2014 też będą musieli podzielić się kwaterami. Oczywiście, od czasu do czasu ktoś umierał, tak wśród nowych, jak i starych, co trochę ułatwiało sprawę, a poza tym wielu mężczyzn nie miało nic przeciwko towarzystwu w swoich barakach — niektórzy wręcz gorąco go pragnęli.

Barrett jednakże uważał, że człowiekowi skazanemu na dożywocie bez prawa ubiegania się o zwolnienie warunkowe powinien przysługiwać przywilej prywatności. Jeden z największych problemów w Stacji Hawksbilla polegał na powstrzymaniu ludzi od wariowania z powodu jej braku. Nieustanny kontakt z innymi w takim miejscu z czasem stawał się nie do zniesienia.

Norton wyciągnął rękę w stronę wielkiej, lśniącej zielonej kopuły głównego budynku.

— Idzie Altman. I Rudiger. I Hutchett. Coś się dzieje!

Barrett przyspieszył, krzywiąc się lekko. Paru z wchodzących do budynku administracji rezydentów dostrzegło zwalistą sylwetkę wyłaniającą się zza garbu skalnej tarczy i pomachało rękami. Barrett wzniósł masywną dłoń w odpowiedzi. Czuł narastające drżenie podniecenia. Przebycie nowego było w stacji wielkim wydarzeniem — praktycznie jedynym ważnym wśród tych, jakie miały tu miejsce. Bez nowych nie mieliby pojęcia, co się dzieje w Górnoczasie. Nikt nie przybył do Hawksbilla od sześciu miesięcy, po kaskadzie nowych pod koniec zeszłego roku. Przez pewien czas zjawiali się po pięciu, sześciu dziennie, a potem potok wysechł. I pozostał suchy. Sześć miesięcy i żywego ducha: najdłuższa przerwa w zsyłkach, jak Barrett sięgał pamięcią. Mogło się wydawać, że już nikł nigdy nie trafi do stacji.

Co byłoby katastrofą. Tylko przybycie nowych dzieliło starszych od obłędu. Nowi przynosili wieści z przyszłości, wieści ze świata, od którego zostali odcięci na zawsze. I ożywiali relacje w zamkniętej grupie, które, stale groziło niebezpieczeństwo marazmu.

Barrett był też świadom, że niektórzy — nie on — żywili złudną nadzieję, iż następnym przybyszem będzie kobieta.

Dlatego pędzili gromadnie do głównego budynku pragnąc zobaczyć, co się stanie, gdy Młot zacznie się jarzyć. Barrett kuśtykał ścieżką. Ostatni strumyczek deszczu wysechł, gdy dotarł do wejścia.

W komorze Młota tłoczyło się sześćdziesięciu czy się siedemdziesięciu mieszkańców stacji — mniej więcej wszyscy zdrowi na ciele i umyśle oraz na tyle witalni, by być zainteresowani nowym. Krzykliwie witali Barretta, gdy zmierzał w ich stronę. On kiwał głową, uśmiechał się, zbywał gorączkowe pytania przyjaznymi gestami.

— Kto to będzie tym razem, Jim?

— Może dziewczyna, co? Jakieś dziewiętnaście lat, blondynka, zbudowana jak…

— Mam nadzieję, że będzie umiał grać w stochastyczne szachy.

— Patrzcie na blask! Pogłębia się! Barrett, podobnie jak wszyscy, wbijał oczy w Młot, obserwując zmiany zachodzące w grubej kolumnie. Było to urządzenie umożliwiającym podróże w czasie. Skomplikowany, spiralny zestaw tajemniczych instrumentów płonął jasną czerwienią, co świadczyło o napływie Bóg wie ilu kilowatów, pompowanych przez generatory na drugim końcu linii przesyłowej. Rozległ się syk, podłoga lekko zadrżała. Żar rozlał się po Kowadle, szerokiej aluminiowej płycie, na której lądowały wszelkie przesyłki z przeszłości. Chwilę później…

— Stan szkarłat! — wrzasnął ktoś. — Jest!

DRUGI

Miliard lat w górę linii czasu fala mocy wlewała się do prawdziwego Młota, którego ten ze stacji był tylko częściową repliką. Potencjał rósł nieustannie w wielkim ponurym pomieszczeniu, które wszyscy w Stacji Hawksbilla pamiętali tak żywo. Człowiek — albo coś innego, może tylko pakunek z zapasami — stał na środku prawdziwego Kowadła, porwany przez wir przeznaczenia. Barrett wiedział, jak to jest, stać na Kowadle i czekać, aż pole Hawksbilla spowije cię i wykopie do wczesnego paleozoiku. Zimne oczy patrzyły, jak czekasz na swoje wygnanie, a lśniący w nich triumf mówił, że pozbywają się ciebie z przyjemnością. A potem Młot wykonywał swoją robotę i wysyłał cię w podróż bez powrotu. Efekt przesyłania w czasie przypominał uderzenie gigantycznym młotem, który przebija pasażera przez ściany continuum: stąd takie a nie inne nazwy funkcjonalnych części maszyny.

Wszyscy w Stacji Hawksbilla przybyli przez Młot.

Zakładanie stacji było długim, powolnym, kosztownym przedsięwzięciem, dziełem metodycznych ludzi, którzy nie wzbraniali się przed niczym, byle tylko pozbyć się swoich przeciwników w sposób w dwudziestym pierwszym wieku uważany za humanitarny. Młot wybił ścieżkę w czasie i najpierw wysłał rdzeń stacji odbiorczej. Skoro w paleozoiku nie czekała na niego stacja odbiorcza, nastąpiły pewne nieuniknione straty. W zasadzie Młot i Kowadło na drugim końcu nie były nieodzowne, służyły tylko do zminimalizowania strat. Zapobiegały rozproszeniu temporalnemu, bo bez urządzenia odbierającego pole przenoszące miało tendencje do niewielkich odchyleń. Bez naprowadzania przez sprzęt odbiorczy dostawy pochodzące z kolejnych punktów wzdłuż linii czasu, wysyłane w tym samym dniu czy tygodniu, mogły rozproszyć się na przestrzeni dwudziestu czy trzydziestu lat przeszłości. Wokół Stacji Hawksbilla znajdywano mnóstwo takich temporalnych śmieci, materiałów przeznaczonych dla pierwotnej instalacji, które wskutek niedokładności strojenia w dniach „przedmiotowych" wylądowały parę dziesiątków lat (i paręset mil) od miejsca przeznaczenia.

Mimo tych trudności władzom planującym skoki w czasie udało się przesłać do temporalnego punktu docelowego tyle komponentów, że wreszcie skonstruowanie stacji odbiorczej stało się możliwe. Budowa przypominała nawlekanie igły przy użyciu zdalnie sterowanych, długich na milę manipulatorów, ale zakończyła się sukcesem. W tym okresie stacja nie była zasiedlona; rząd nie chciał tracić inżynierów przez wysyłanie ich tam, skąd nie było powrotu. Wreszcie nadszedł czas na pierwszych więźniów — politycznych, naturalnie, ale wybranych z uwagi na wykształcenie techniczne. Przed wysłaniem poinstruowano ich, jak złożyć części Młota i Kowadła.

Oczywiście, gdy tylko znaleźli się w stacji, mogli odmówić współpracy. Byli poza zasięgiem władzy. Ale złożenie aparatury odbiorczej leżało w ich interesie, gdyż umożliwiało odbiór materiałów i zapasów z Górnoczasu. Wykonali robotę. Od tego momentu zaopatrywanie Stacji Hawksbilla nie przedstawiało trudności.

Teraz Młot jarzył się, co znaczyło, że uaktywniono pole Hawksbilla na końcu nadawczym, około roku 2028 lub 2030. Nadawanie odbywało się tam. Przyjmowanie odbywało się tutaj. Podróże w czasie w drugą stronę nie były możliwe. Nikt naprawdę nie umiał wyjaśnić przyczyny, choć dużo się mówiło o prawach entropii i nieskończonym pędzie czasowym, który prawdopodobnie uzyskałby obiekt, gdyby spróbowano nadać mu przyspieszenie wzdłuż normalnej osi biegu czasu, czyli od przeszłości w przyszłość.

Uszy zabolały od zawodzenia i syku, gdy powietrze zaczęło jonizować się na skrajach pola Hawksbilla. Potem nastąpił spodziewany grzmot implozji, spowodowany przez niedokładne pokrywanie się ilości powietrza odjętego z tej epoki i wtłoczonego z przyszłości.

Nagle z Młota wypadł człowiek. Spoczął, oszołomiony i bezwładny, na błyszczącym Kowadle.

Był bardzo młody, co wielce zdziwiło Barretta. Wyglądał na dwadzieścia parę lat. Generalnie na wygnanie do Stacji Hawksbilla skazywano tylko mężczyzn w średnim wieku. Ludzi, którzy nie rokowali nadziei na resocjalizację, których należało odseparować od ludzkości dla dobra ogółu. Najmłodszy więzień, gdy zjawił się w stacji, dobijał do czterdziestki. Paru mężczyzn syknęło na widok tego szczupłego, zgrabnego chłopaka. Barrett rozumiał konstelacje emocji, które sprawiały im ból.

Nowy usiadł. Poruszał się jak dziecko budzące się z długiego, głębokiego snu. Rozejrzał się, wciąż oszołomiony.

Był ubrany w prostą szarą bluzę z opalizującymi nitkami. Twarz miał trójkątną, zwężającą się ku ostremu podbródkowi, w tej chwili bardzo bladą, cienkie, jakby bezkrwiste wargi, niebieskie oczy. Zamrugał szybko. Potarł brwi, jasne, niemal niewidoczne. Poruszył szczęką, jakby chciał coś powiedzieć, lecz nie potrafił znaleźć słów.

Podróż w czasie nie była fizjologicznie szkodliwa, ale mogła spowodować poważny wstrząs psychiczny. Moment przed opadnięciem Młota przypominał ostatnią chwilę na gilotynie, i nic dziwnego, bo przecież zesłanie do Stacji Hawksbilla równało się karze śmierci. Więzień rzucał ostatnie spojrzenie na świat komunikacji rakietowej, sztucznych narządów i wideofonów, na świat, w którym żył, kochał i agitował w imię świętej sprawy politycznej, a potem Młot opadał i w jednej chwili przenosił go w niewyobrażalnie odległy punkt na linii czasu. Było to wstrząsające doświadczenie i nic dziwnego, że nowi przybywali w stanie emocjonalnego szoku.

Barrett przepchnął się przez tłum w kierunku maszyny. Więźniowie machinalnie robili mu przejście. Dotarł do krawędzi Kowadła i pochylił się nad nim, wyciągając rękę do nowego. Uśmiechnął się szeroko, patrząc w szkliste, półprzytomne oczy.

— Jestem Jim Barrett. Witaj w Stacji Hawksbilla.

— Ja… to…

— Słuchaj, złaź stąd, zanim wyląduje na tobie ładunek artykułów spożywczych. Być może nie skończyli nadawać.

Barrett skrzywił się, wspierając ciężar ciała na chorej nodze, ale ściągnął nowego z Kowadła. Istniało niebezpieczeństwo, że ci idioci w Górnoczasie wystrzelą następną przesyłkę w minutę po wysłaniu człowieka, nie przejmując się, czy człowiek będzie miął czas zejść z Kowadła. Kiedy chodziło o więźniów, Górnoczas daleki był od delikatności.

Barrett skinął na Mela Rudigera, pulchnego, piegowatego anarchistę o delikatnej różowej twarzy. Rudiger podał nowemu kapsułkę z alkoholem. Nowy wziął ją bez słowa i przycisnął do ramienia. Oczy mu pojaśniały.

— Masz batonika — powiedział Charley Norton. — Piorunem podniesie ci poziom cukru.

Nowy odtrącił poczęstunek, poruszając głową tak, jakby znajdowała się w płynnej atmosferze. Wyglądał na wstawionego — poważny przypadek szoku temporalnego, pomyślał Barrett, zapewne najgorszy, jaki dotąd widział. Praktycznie nowy jeszcze się nie odezwał. Czy efekt naprawdę mógł być taki krańcowy? Może w przypadku młodego człowieka szok związany z wydarciem z właściwego mu czasu był silniejszy?

Barrett przemówił cicho:

— Zabierzemy cię do izby chorych i zbadamy, zgoda? Potem przydzielę ci kwaterę. Później będziesz miał czas, żeby się rozejrzeć i poznać wszystkich. Jak się nazywasz?

— Hahn. Lew Hahn. Głos był zgrzytliwym szeptem.

— Nie słyszę — powiedział Barrett.

— Hahn — powtórzył mężczyzna, nadal ledwo słyszalnie.

— Z którego roku jesteś, Lew?

— Z 2029.

— Źle się czujesz?

— Okropnie. Nie wierzę, że to mnie spotkało. Tak naprawdę nie istnieje coś takiego jak Stacja Hawksbilla, prawda?

— Obawiam się, że istnieje. Przynajmniej dla większości z nas. Paru chłopaków myśli, że to iluzja wywołana narkotykami, że naprawdę nadal jesteśmy w dwudziestym pierwszym wieku. Ja mam co do tego wątpliwości. Jeśli to iluzją, to cholernie dobrą. Patrz!

Objął Hahna za ramiona i wyprowadził go przez tłum z komory Młota na korytarz. Ruszyli w kierunku niedalekiej infirmerii. Choć Hahn sprawiał wrażenie chudego, nawet kruchego, Barrett z zaskoczeniem wyczuł pod ręką prężne stalowe mięśnie. Podejrzewał, że ten człowiek jest znacznie mniej bezradny i słaby niż mogło się wydawać. Musiał taki być, bo inaczej nie zasłużyłby sobie na wygnanie do Stacji Hawksbilla. Przerzucenie człowieka w odległą przeszłość wiązało się z dużymi kosztami i nie przysyłano tutaj byle kogo.

Zbliżyli się do otwartych drzwi budynku.

— Popatrz — polecił Barrett.

Hahn spojrzał. Przeciągnął ręką po oczach, jakby usuwał niewidzialną pajęczynę, i spojrzał jeszcze raz.

— Krajobraz późnego kambru — rzekł cicho Barrett — Marzenie geologa, tylko że geolodzy, jak się zdaje, nie zostają więźniami politycznymi. Przed sobą widzisz coś, co nazywają Appalachią. To pas skalny szeroki na paręset mil i długi na parę tysięcy, biegnący od zatoki Meksykańskiej do Nowej Funlandii. Na wschodzie mamy Ocean Atlantycki. Niedaleko stąd na zachód leży coś, co nazywa się geosynkliną Appalachów, szeroki na pięćset mil rów pełen wody. Jakieś dwa tysiące mil na zachód jest następny rów, geosynkliną Kordylierów. Też jest pełen wody. Na tym etapie historii geologicznej pas lądu między geosynklinami zalega poniżę, poziomu morza, dlatego tam, gdzie kończy się Appalachia, rozciąga się obecnie Morze Wewnętrzne. Na zachód od niego piętrzy się wąski pas lądu zorientowany na osi północ-południe, zwany Cascadią, który pewnego dnia stanie się Kalifornią, Oregonem i Waszyngtonem. Nie czekaj ze wstrzymanym oddechu dopóki to nie nastąpi. Mam nadzieję, że lubisz owoce morza, Lew.

Hahn niemo wytrzeszczał oczy. Barrett, stojący obok niego w wejściu, też patrzył. Nawet teraz ten widol napawał go zdumieniem. Człowiek nie mógł przywyknąć do tego jakże obcego miejsca, nawet gdy mieszka tutaj od dwudziestu lat, jak on. To była Ziemia, a ze razem nie Ziemia, posępna, pusta i nierealna. Gdzie ludne miasta? Gdzie elektroniczne autostrady? Gdzie hałas, zanieczyszczenia, krzykliwe kolory? Jeszcze się nie narodziły. Ta Ziemia była milcząca, sterylna.

W szarych oceanach oczywiście tętniło życie, ale na tym etapie ewolucji ląd zamieszkiwali wyłączni intruzi ze Stacji Hawksbilla. Stercząca nad morzami powierzchnia planety była surową tarczą nagiej skał jałowej i monotonnej, urozmaiconej jedynie przez skąp łaty mchu na równie skąpych łatach gleby. Nawę karaluchy byłyby mile widziane, ale owady pojawi się dopiero za parę okresów geologicznych. Dla mieszkańców lądu był to świat martwy, świat jeszcze ni narodzony.

Potrząsając głową, Hahn odsunął się od drzwi. Barrett poprowadził go korytarzem do małego, jasno oświetlonego pomieszczenia, które pełniło rolę infirmerii. Czekał na nich Doc Ouesada.

Quesada nie był prawdziwym lekarzem, ale kiedyś pracował jako technik medyczny i to musiało wystarczyć. Był drobnym, ale silnym śniadym mężczyzną o wydatnych kościach policzkowych, z szeroki klinem nosa. W infirmerii czuł się jak u siebie. Biorąc pod uwagę okoliczności, nie stracił zbyt wielu pacjentów. Barrett niejeden raz widział, jak z absolutną pewnością siebie wycina ślepe kiszki, zszywa rany i amputuje kończyny. W lekko wystrzępionym białym kitlu wyglądał wystarczająco profesjonalnie, aby przekonywająco wypełniać swoją rolę.

Barrett powiedział:

— Doc, to Lew Hahn. Jest w szoku temporalny Doprowadź go do porządku.

Quesada posadził nowego w kołysce z siatki piankowej i energicznie rozpiął suwak jego szarej bluzy. Potem sięgnął po apteczkę. Stacja Hawksbilla była dobrze wyposażona w większość medycznych środków pierwszej pomocy. Ludzie Górnoczasu nie przejmowali się zbytnio losem zesłanych tu więźniów, ale nie pragnęli traktować nieludzko tych, którzy już nie mogli im szkodzić, dlatego od czasu do czasu przysyłali różne użyteczne rzeczy, jak środki znieczulające, zaciski chirurgiczne, diagnostaty, lekarstwa i sondy skórne. Barrett pamiętał czasy, gdy nie było tu nic poza pustymi barakami i najmniejsze zranienie urastało do rangi poważnego problemu.

— Już dostał drinka — powiedział Barrett. — Pewnie chciałbyś wiedzieć.

— Widzę — mruknął Quesada. Pogładził krótkie, szczeciniaste, rudawe wąsy. Mały diagnostat w kołysce szybko zabrał się do roboty, wyświetlając informacje o ciśnieniu krwi, poziomie potasu, wskaźniku rozszerzenia, przepływie naczyniowym, prężności pęcherzykowej i tak dalej. Quesada nie miał kłopotów ze zrozumieniem lawiny informacji, które błyskały na ekranie i lądowały na taśmie potwierdzającej. Po chwili odwrócił się do Hahna i powiedział:

— Nie jesteś naprawdę chory, co, stary? Tylko trochę wstrząśnięty. Nie mam ci za złe. Masz — dam ci szybkiego kopa na uspokojenie i wrócisz do normy. Na tyle, na ile w normie jest każdy z nas, jak sądzę.

Przyłożył rurkę do tętnicy szyjnej Hahna i nacisnął spust. Strzykawka subsoniczna zawarczała i wtrysnęła mieszankę uspokajającą do krwiobiegu pacjenta. Hahn zadrżał.

— Niech odpoczywa przez pięć minut. Potem najgorsze będzie miał za sobą.

Zostawili Hahna skulonego w kołysce i wyszli z infirmerii. Na korytarzu Quesada mruknął:

— Jest bardzo młody.

— Zauważyłem. I pierwszy od wielu miesięcy.

— Myślisz, że w Górnoczasie dzieje się coś zabawnego?

— Nie mam pojęcia. Ale pogadam z Hahnem, kiedy wrócą mu siły. — Barrett popatrzył na małego medyka:

— Chciałem zapytać cię o to wcześniej. Jaki jest stan Valdosta?

Valdosto załamał się parę tygodni wcześniej. Quesada faszerował go lekami i powoli próbował nakłonić do zaakceptowania rzeczywistości Stacji Hawksbilla. Wzruszył ramionami.

— Bez zmian. Dziś rano odstawiłem go od soczku nasennego i nic się nie zmieniło.

— Nie wierzysz, że z tego wyjdzie?

— Wątpię. Pękł na zawsze. W Górnoczasie mogliby go posklejać, ale…

— Tak — mruknął Barrett. — Gdyby mógł znaleźć się w Up Front, to by nie pękł. Dopilnuj, żeby nie miał powodów do narzekań. Skoro już nigdy nie będzie zdrów na umyśle, niech przynajmniej będzie szczęśliwy.

— Choroba Valdosta naprawdę sprawia ci ból, prawda, Jim?

— A jak myślisz? — Oczy Barretta rozbłysły na chwilę.

— Trzymaliśmy się razem prawie od początku, kiedy partia się organizowała, kiedy byliśmy pełni energii i ideałów. Ja byłem koordynatorem, on podkładał bomby. Był tak zaangażowany w walkę o prawa człowieka, że gotów był zabić każdego, kto stał po niewłaściwej stronie liberalnej linii. Stale musiałem go hamować. Wiesz, kiedy byliśmy szczeniakami, mieszkaliśmy razem w Nowym Jorku…

— Jesteś sporo starszy od niego — przypomniał mu Quesada.

— Fakt. On miał może osiemnaście lat, a ja prawie trzydzieści. Ale zawsze wydawał się starszy nad swój wiek. Mieszkaliśmy razem, nas dwóch… i dziewczyny. Dziewczyny na okrągło, przychodzące i odchodzące, czasami mieszkające z nami przez parę tygodni. Val zawsze mówił, że prawdziwy rewolucjonista potrzebuje dużo seksu. Hawksbill też zaglądał, sukinkot, tylko że wtedy nie wiedzieliśmy, że pracuje nad czymś, co załatwi nas wszystkich. I Bernstein. Siedzieliśmy do białego świtu, popijając tani nitrowany rum, Valdosto planował zamachy terrorystyczne, my go uciszaliśmy, i… — Barrett zasępił się. — Do diabła z tym. Przeszłość nie żyję. Pewnie będzie lepiej, jak Val też umrze.

— Jim…

— Zmieńmy temat. Co z Altmanem? Nadal ma drżączkę?

— Buduje kobietę.

— Charley Norton mi mówił. Z czego? Szmaty, kości…

— Dałem mu do zabawy trochę zbywających chemikaliów, wybranych głównie z uwagi na barwę. Ma trochę śmierdzących zielonych związków miedzi, odrobinę alkoholu etylowego, nieco siarczanu cynkowego i sześć czy siedem innych rzeczy. Zebrał trochę gleby, dorzucił mnóstwo martwych skorupiaków i wyrzeźbił z tego coś, co, jak twierdzi, jest kobietą. Teraz czeka na błyskawicę, żeby uderzyła i ożywiła jego dzieło.

— Innymi słowy — wtrącił Barrett — odbiło mu.

— Myślę, że śmiało można zgodzić się z twoją tezą. Ale przynajmniej nie molestuje już swoich kolegów. O ile pamiętam, nie sądziłeś, by homoseksualna faza Altmana potrwała zbyt długo.

— Nie, ale nie sądziłem, że totalnie mu odbije, Doc. Jeśli mężczyzna potrzebuje seksu i znajduje paru chętnych do zabawy, nie mam nic przeciwko, dopóki nikomu nie przeszkadzają. Ale kiedy zaczyna lepić kobietę z ziemi i zgniłych ramienionogów, to znaczy, że jest stracony na zawsze. Paskudnie.

Ciemne oczy Quesady spochmurniały.

— Wszystkich nas to czeka, Jim, prędzej czy później.

— Ja jeszcze nie pękam. Ty nie pękasz.

— Daj nam jeszcze trochę czasu. Jestem tu tylko jedenaście lat.

— Altman tylko osiem. Valdosto jeszcze mniej.

— Niektóre skorupy pękają prędzej od innych — powiedział Quesada. — Ha, oto nasz nowy przyjaciel.

Hahn wyszedł z izby chorych i dołączył do nich. Nadal był blady i roztrzęsiony, ale strach zniknął z jego oczu. Zaczyna, pomyślał Barrett, godzić się z niewyobrażalnym.

Hahn powiedział:

— Niechcący słyszałem część waszej rozmowy. Jest tu wielu psychicznie chorych?

— Niektórzy nie mogli znaleźć sobie zajęcia — odparł Barrett. — Zżera ich nuda.

— A co można tu robić?

— Quesada zajmuje się chorymi. Ja mam obowiązki administracyjne. Paru facetów studiuje życie morskie, prowadzi badania naukowe z prawdziwego zdarzenia. Mamy gazetę, która wychodzi od czasu do czasu i daje zajęcie paru chłopakom. Są połowy i wyprawy trans-kontynentalne. Ale nigdy nie brakuje takich, którzy poddają się rozpaczy i ci pękają. Powiedziałbym, że w tej chwili wśród stu czterdziestu więźniów mamy trzydziestu czy czterdziestu kompletnych wariatów.

— Nie tak źle — skomentował Hahn. — Biorąc pod uwagę wrodzony brak równowagi u ludzi, których tu zsyłają, i niezwykle warunki życia.

— Wrodzony brak równowagi? — powtórzył Barrett. — Nic o tym nie wiem. Większość z nas uważała, że byliśmy zdrowi na umyśle i walczyliśmy po właściwej stronie. Myślisz, że rewolucjonista ipso facto musi być szurnięty? A jeśli tak myślisz, Hahn, to co u diabła tutaj robisz?

— Źle mnie pan zrozumiał, Barrett. Nie stawiam znaku równości między działaniami antyrządowymi a zaburzeniami umysłowymi, Bóg mi świadkiem. Ale musi pan przyznać, że wielu ludzi, których pociąga ruch rewolucyjny, jest… cóż, ma coś nie w porządku z tą czy inną klepką.

— Valdosto — mruknął Quesada. — Rzucał bomby.

— W porządku. — Barrett roześmiał się. — Hej, Hahn, nagle zrobiłeś się ogromnie rozmowny jak na faceta, który ledwie parę minut temu nie mógł wykrztusić jednego sensownego słowa. Co za świństwo wstrzelił ci Doc Quesada?

— Nie chciałem, żeby to tak zabrzmiało — zapewnił szybko Hahn. — Może sprawiam wrażenie nadętego i protekcjonalnego, ale…

— Daj spokój. Co robiłeś w Górnoczasie?

— Byłem ekonomistą.

— Właśnie kogoś takiego nam trzeba — stwierdził Quesada. — Pomożesz nam rozwiązać problem bilansu płatniczego.

Barrett z kolei powiedział:

— Skoro byłeś ekonomistą, będziesz miał sporo do powiedzenia. Tutaj jest pełno postrzelonych teoretyków ekonomii, którzy będą chcieli wypróbować na tobie swoje koncepcje. Niektóre z nich są prawie sensowne. Koncepcje, ma się rozumieć. Chodź ze mną, pokażę ci, gdzie zamieszkasz.

TRZECI

Ścieżką z głównego budynku do kwatery Donalda Latimera biegła generalnie w dół, za co Barrett był wdzięczny, choć wiedział, że czeka go żmudny powrót pod górę. Barak Latimera stał po wschodniej stronie stacji, zwrócony w jej stronę. Hahn i Barrett posuwali się niespiesznie. Hahn, ze względu na kulawego przewodnika, starał się nie wysuwać do przodu i Barretta drażniła ta przesądna troska.

Był zaintrygowany tym Hahnem. Zdawało się, że facet jest pełen sprzeczności. Zjawił się w głębokim szoku temporalnym i wyszedł z niego ze zdumiewającą szybkością. Sprawiał wrażenie słabego i nieśmiałego, ale pod bluzą skrywał twarde mięśnie. Jego wygląd sugerował ogólną nieudolność, ale mówił z chłodnym opanowaniem. Barrett zastanawiał się, co takiego zrobił ten szczupły młody człowiek, aby zasłużyć sobie na wycieczkę do Stacji Hawksbilla. Ale pytania mogły zaczekać. Miał cały czas świata.

Hahn omiótł ręką horyzont i zapytał:

— Wszystko jest takie? Tylko skała i ocean?

— Wszystko. Życie lądowe jeszcze nie wyewoluowało. Nie pojawi się przez jakiś czas. Wszystko tutaj jest cudowne proste, nieprawdaż? Nie ma tłoku. Nie ma ogromnych miast. Nie ma korków. Trochę mchu wyłazi na ląd, ale niewiele.

— A w morzu? Pływają dinozaury? Barrett pokręcił głową.

— Kręgowców nie będzie jeszcze przez jakieś trzydzieści, czterdzieści milionów lat. Pojawią się w ordowiku, a my jesteśmy w kambrze. Jeszcze nie ma nawet ryb, co tu więc mówić o gadach. Mamy do zaoferowania wyłącznie to, co pływa. Trochę skorupiaków, trochę wielkich paskud, które wyglądają jak kałamarnice, no i trylobity. Siedemset miliardów gatunków trylobitów, mniej więcej. I niejakiego Mela Rudigera — to on dał ci drinka, kiedy tu trafiłeś — który je kolekcjonuje. Rudiger pisze wyczerpującą pracę na temat trylobitów. Dzieło życia.

— Ale nikt nigdy nie będzie miał okazji go przeczytać — w przyszłości.

— W Górnoczasie, tak my mówimy.

— Zatem w Górnoczasie.

— W tym cały ból. Błyskotliwa praca Rudigera pójdzie na marne, bo tutaj nikogo poza nim ani trochę nie obchodzi życie i problemy trylobitów, a nikt z Górnoczasu nigdy się o niej nie dowie. Kazaliśmy Rudigerowi pisać na niezniszczalnych złotych płytkach i mieć nadzieję, że kiedyś zostaną znalezione przez paleontologów. Ale on mówi, że nie ma szans. Miliard lat procesów geologicznych pośle jego płytki do diabła, zanim ktokolwiek będzie miał szansę je znaleźć. Gdyby jakimś cudem przetrwały, pewnie stałyby się przedmiotem jakiegoś nowego kultu albo czegoś w tym stylu. Hahn głęboko wciągnął przez nos powietrze.

— Czemu powietrze ma taki dziwny zapach?

— Inny skład. Przeanalizowaliśmy je. Więcej azotu trochę mniej tlenu, ledwie odrobina dwutlenku węgla, Ale nie dlatego wydaje ci się dziwne. Rzecz w tym, że te czyste powietrze, nie zanieczyszczone przez wyziewy życia Nikt nie wydycha go z wyjątkiem nas, a my jesteśmy zbył nieliczni, aby miało to jakiekolwiek znaczenie. Hahn z uśmiechem powiedział:

— Czuję się trochę oszukany, że tu jest tak pusto. Spodziewałem się bujnych dżungli dziwacznych roślin, pterodaktyli latających w powietrzu i może tyranozaura próbującego sforsować ogrodzenie wokół stacji.

— Zero dżungli. Zero pterodaktyli. Zero tyranozaurów. Zero ogrodzeń. Nie odrobiłeś pracy domowej.

— Żałuję.

— To późny kambr. Wyłącznie życie morskie.

— Miło z ich strony, że wybrali taką spokojną epok na miejsce zsyłki więźniów politycznych. Bałem się, ż czekają mnie zęby i pazury.

Barrett splunął, nie kryjąc złości.

— Miło, cholera! Szukali epoki, w której nie będziemy mogli zaszkodzić środowisku. Musieli umieścić na przed ewolucją ssaków, po prostu na wypadek, abyśmy przypadkowo nie ukatrupili przodka całej ludzkość Po głębszym namyśle postanowili cofnąć nas przed życie lądowe, w oparciu o teorię, że nawet zarżnięcie jakiegoś małego dinozaura mogłoby zmienić bieg przeszłości. I kształt ich świata.

— Nie mają nic przeciwko, że złapiemy parę tryl bitów?

— Najwyraźniej uznali, że to nikomu nie zaszkodzi — odparł Barrett. — Wygląda na to, że mają rację. Stać Hawksbilla istnieje dwadzieścia pięć lat i nie wyda się, aby w jakiś znaczący sposób wpłynęła na przyszłą historię. Nasza obecność nie zaburzyła ciągłości dziejów:

Oczywiście, nie przysyłają nam kobiet.

— Dlaczego?

— Żebyśmy nie zaczęli się rozmnażać i w ten sposób się nie unieśmiertelnili. Ale to by namieszało w liniach czasu! Wyobraź sobie, co by się stało, gdybyśmy miliard lat przed naszą erą zaczęli ewoluować, mutować i rosnąć w liczbę?

— Odrębna linia ewolucji.

— No właśnie. Długo przed dwudziestym pierwszym wiekiem nasi potomkowie byliby górą, niezależnie od tego, jakimi istotami staliby się w trakcie ewolucji. Obecność drugiego rodzaju istot ludzkich spowodowałaby powstanie większej liczby paradoksów niż mógłbyś zliczyć. Dlatego nie przysyłają kobiet.

— Przecież cofają kobiety w czasie.

— Pewnie. Jest obóz dla kobiet, ale parę milionów w górę linii czasu, w późnym sylurze, i nigdy się z nimi nie spotkamy. Dlatego Ned Altman lepi sobie kobietę z ziemi i śmieci.

— Bóg potrzebował mniej, by stworzyć Adama.

— Ned Altman nie jest Bogiem — zaznaczył Barrett. — To sedno całego problemu. Patrz, Hahn, to barak, w którym zamieszkasz. Ulokuję cię z Donem Latimerem. Jest wrażliwym, interesującym, sympatycznym człowiekiem. Był fizykiem, zanim zajął się polityką, przebywa tutaj od dwunastu lat. Powinienem cię uprzedzić, że ostatnio odbija mu na punkcie nieco zwariowanego mistycyzmu. Facet, z którym mieszkał, w zeszłym roku odebrał sobie życie i od tej pory Don próbuje znaleźć wyjście ze stacji z wykorzystaniem sił pozazmysłowych.

— Podchodzi do tego na poważnie?

— Obawiam się, że tak. I my staramy się brać go na poważnie. W Stacji Hawksbilla pobłażamy cudzym dziwactwom; to jedyny sposób na uniknięcie epidemii masowej psychozy. Latimer zapewne będzie próbował nakłonić cię do współpracy nad swoim projektem psi. Jeśli nie dasz rady z nim wytrzymać, załatwię ci przeniesienie. Ale jestem ciekaw, jak Latimer zareaguje na kogoś, kto jest nowy w stacji. Chciałbym, żebyś dał mu szansę.

— Może nawet pomogę mu znaleźć tę psioniczną bramę, której szuka.

— Jeśli tak, zabierzcie mnie z sobą — powiedział Barrett.

Roześmieli się. Barrett zapukał do drzwi Latimera. Nie doczekali się odpowiedzi, więc po chwili pchnął drzwi. Stacją Hawksbilla obywała się bez zamków.

Latimer siedział na środku gołej kamiennej podłogi, ze skrzyżowanymi nogami, pogrążony w medytacji. Był smukłym człowiekiem o łagodnej twarzy, pergaminowej skórze i ponurych, wykrzywionych w dół ustach. Wiek zaczynał dawać mu się we znaki. Wydawało się, że w tej chwili przebywa co najmniej milion mil dalej — zupełnie nie zwracał uwagi na przybyszów. Barrett przyłożył palec do ust. Czekali w milczeniu przez parę minut, wreszcie Latimer zaczął wychodzić z transu.

Podniósł się jednym płynnym ruchem, nie używając rąk. Niskim, uprzejmym głosem zapytał:

— Przybyłeś niedawno?

— Niecałą godzinę temu. Jestem Lew Hahn.

— Donald Latimer. — Nie wyciągnął ręki. — Żałuję, że poznajemy się w takich okolicznościach. Ale być może nie będziemy zbyt długo znosić tego stanu bezprawnego uwięzienia.

Barrett powiedział: — Don, Lew będzie z tobą mieszkać. Myślę, że się dogadacie. Był ekonomistą w 2029, dopóki nie rzucili go pod Młot.

Oczy Latimera rozbłysły.

— Gdzie mieszkałeś?

— W San Francisco. Blask przygasł, a Latimer zapytał:

— Byłeś kiedyś w Toronto?

— W Toronto? Nie.

— Jestem stamtąd. Miałem córkę… teraz ma dwadzieścia trzy lata, Nella Latimer… byłem ciekaw, czyją j znasz… czy może ją znałeś…

— Nie. Przykro mi. Latimer westchnął.

— Mało prawdopodobne, byś ją znał. Ale chciałbym wiedzieć, na jaką kobietę wyrosła. Była małą dziewczynką, gdy widziałem ją po raz ostatni. Miała… czekajcie… skończyła dziesięć lat, weszła w jedenasty. Pewnie wyszła za mąż. Może mam wnuki. Albo może zesłali ją do drugiej stacji. Może wdała się w politykę i… — Latimer urwał. — Nella Latimer — jesteś pewien, że jej nie znałeś?

Barrett zostawił ich samych, Hahna zatroskanego i pełnego współczucia, Latimera ufnego, zaciekawionego, pełnego nadziei. Wyglądało na to, że dojdą do porozumienia. Barrett kazał Latimerowi przyprowadzić nowego do głównego budynku w porze kolacji, żeby przedstawić go innym, po czym wyszedł. Znów zaczęła siąpić zimna mżawka. Szedł powoli w górę zbocza, stękając cicho za każdym razem, gdy wspierał ciężar ciała na kuli.

Smutno było patrzeć, jak światło gaśnie w oczach Latimera, gdy Hahn powiedział, że nie znał jego córki. Przez większość czasu ludzie ze Stacji Hawksbilla starali się nie mówić o swoich rodzinach. Woleli — mądrze — tłumić te dręczące wspomnienia. Myślenie o ukochanych równało się odczuwaniu bólu amputacji, rozpaczliwego i nieuleczalnego. Ale przybycie nowych zwykle budziło wspomnienia. Nigdy nie usłyszeli wieści o krewnych i nie mogli o nie poprosić, bo nawiązanie łączności z kimś z Górnoczasu było niemożliwe. Nic nie mogło zostać przesłane w czasie do przodu nawet o jedną tysięczną sekundy.

Nie mogli poprosić o zdjęcie ukochanej osoby, nie mogli zamówić konkretnego lekarstwa czy sprzętu, nie mogli dostać wymarzonej książki czy upragnionej taśmy. W obojętny, bezosobowy sposób władze Górnoczasu wysyłały od czasu do czasu rzeczy, które mogły przydać się zesłańcom — książki, medykamenty, sprzęt techniczny, żywność. Asortyment zawsze był przypadkowy, nie dający się przewidzieć, dziwaczny. Czasami nadawcy wykazywali imponującą hojność, jak wtedy, gdy przysłali skrzynkę burgunda albo pudło szpul sensorycznych, albo ładowarkę do zasilacza sieciowego. Takie dary zwykle sygnalizowały krótkotrwałą odwilż w sytuacji politycznej świata. Spadek napięcia zwykle sprawiał, że władze przez pewien czas starały się być miłe dla chłopców ze Stacji Hawksbilla.

Ale obowiązywały surowe zasady przesyłania informacji o krewnych. Albo współczesnych gazet i czasopism. Wyborne wino— jak najbardziej; trójwymiarówka córki, której już nigdy się nie uściska — absolutnie nie wchodzi w rachubę.

W Górnoczasie nie wykluczano możliwości, że w Stacji Hawksbilla nie ma żywego ducha. Zaraza mogła wytłuc wszystkich dziesięć lat temu, lecz nie mogli tego sprawdzić. Nie mogli nawet mieć pewności, czy skazańcy przeżyli podróż w przeszłość. Z eksperymentów Hawksbilla wynikało, że cofnięcie w czasie o mniej niż trzy lata prawdopodobnie nie powoduje śmierci; wydłużanie czasu trwania eksperymentów poza ten punkt było niepraktyczne. Jakie były efekty przeniesienia o miliard lat wstecz? Tego nie wiedział nawet Edmond Hawksbill.

Wysyłali więc przesyłki a priori zakładając, że więźniowie żyją, aby je odebrać. Mechanizm władzy tykał z łatwą do przewidzenia regularnością, dbając o tych, których skazał na wieczną izolację od państwa. Rząd, czego by o nim nie powiedzieć, nie był złośliwy. Barrett nauczył się dawno temu, że poza krwawą represyjną tyranią istnieją inne rodzaje totalitaryzmu.

Przystanął na szczycie wzniesienia, by złapać oddech. Naturalnie, dla niego obce powietrze już nie miało dziwnego zapachu. Wypełniał nim płuca, aż zakręciło mu się w głowie. Deszcz znów zelżał. Przez szarość przeniknęły wątłe smużki słońca, nagie skały zaiskrzyły się i pojaśniały. Barrett na chwilę przymknął oczy i wsparł się na kuli. Jak gdyby na wewnętrznym ekranie umysłu zobaczył długonogie stworzenia gramolące się z morza i szerokie łaty mchu zagarniające coraz większe połacie lądu, i nie kwitnące rośliny wyciągające ku słońcu łuskowate szarawe gałęzie, i wylegujące się na wybrzeżach dziwaczne zwierzęta ziemnowodne o płaskich pyskach i matowej skórze, i świat zalany tropikalnym żarem epoki powstawania węgla…

Wszystko to leżało daleko w przyszłości.

Dinozaury.

Małe szczebioczące ssaki.

Pitekantrop polujący z kamiennym toporkiem w lasach Jawy.

Sargon, Hannibal i Attyla, i Orville Wright, i Thomas Edison, i Edmond Hawksbill. I wreszcie dobrotliwy rząd, który uzna poglądy pewnych osób za zbyt niebezpieczne i postanowi odizolować tych ludzi w jedyny sposób gwarantujący stuprocentową skuteczność: zsyłając ich na gołą skałę u zarania czasu.

Rząd był zbyt cywilizowany, by skazywać ludzi na śmierć za działalność wywrotową, i zbyt tchórzliwy, by pozwolić im żyć na wolności. Kompromisem była żywa śmierć w Stacji Hawksbilla. Miliard lat stanowił nieprzebytą barierę nawet dla najbardziej nihilistycznych idei.

Krzywiąc się lekko, Barrett pokonał resztę drogi do swojego baraku. Dawno temu pogodził się ze swoim zesłaniem, ale pogodzenie się z kalectwem było zupełnie czymś innym. Zawsze szczycił się siłą fizyczną. Bał się starości, bo mogła oznaczać zanik tej siły, ale stuknęła mu sześćdziesiątka i lata nie osłabiły go tak bardzo, jak się obawiał. W zasadzie nie miał powodów do narzekań, wyjąwszy ten niedorzeczny wypadek, który wszak mógł go spotkać w każdym wieku. Już nie był opętany obsesją znalezienia sposobu na odzyskanie wolności, ale z całej duszy pragnął, aby te anonimowe władze Górnoczasu przysłały sprzęt, który pozwoliłby mu odbudować stopę.

Wszedł do swojego baraku, odrzucił kulę i runął na pryczę. Nie mieli łóżek, gdy zjawił się w Stacji Hawksbilla. Spało się na podłodze, a podłogą byłą lita skała. Jeśli ktoś miał większe ambicje, przeszukiwał szczeliny i rysy skalnej tarczy, zbierając garstki rodzącej się gleby, i robił sobie grube na cal ziemne posłanie. Teraz było trochę lepiej.

Barrett został zesłany w czwartym roku operacji, kiedy w stacji był tylko tuzin budynków i niewiele wygód. Miało to miejsce w 2008 Górnoczasu. Stacja była wtedy surowym, żałosnym miejscem, ale dzięki stałym dostawom z Górnoczasu życie stało się względnie znośne.

Z około pięćdziesięciu zesłańców, którzy poprzedzali Barretta, żaden nie został przy życiu. Od prawie dziesięciu lat był w obozie najstarszy stażem, od śmierci siwobrodego starego Pleyela, którego uważał za świętego. Czas tutaj płynął w korelacji jeden do jednego z Górnoczasem; Młot, zakotwiczony w jednym punkcie czasu, jednostajnie sunął w przyszłość, dlatego Lew Hahn, który przybył tutaj ponad dwadzieścia lat po Barrecie, według kalendarza Górnoczasu wyruszył dokładnie w dwadzieścia lat i parę miesięcy od daty wysłania Barretta. Hahn przybył z 2029 — jedno całe pokolenie po świecie, który opuścił Barrett. Nie miał odwagi tak szybko przystąpić do wypompowywania z Hahna informacji na temat tego pokolenia. Dowie się wszystkiego, co będzie chciał wiedzieć, w swoim czasie, i tak czy owak nie przyniesie mu to większej pociechy.

Sięgnął po książkę, ale kuśtykanie po Stacji wyczerpało go bardziej niż myślał. Przez chwilę patrzył na kartkę. Potem odłożył książkę i zamknął oczy.

Twarze pływały mu pod powiekami. Bernstein. Pleyel. Hawksbill. Janet. Bernstein. Bernstein. Bernstein.

Zapadł w sen.

CZWARTY

Jimmy Barrett miał szesnaście lat. Jack Bernstein mówił do niego: — Jak ktoś taki wielki i brzydki jak ty może mieć w nosie niedolę słabych ludzi tego świata?

— Kto mówi, że mam ich w nosie?

— Nie trzeba tego mówić. To jasne. Gdzie twoje zaangażowanie? Co robisz, żeby zapobiec upadkowi cywilizacji?

— To nie jest…

— Jest — rzucił Bernstein z pogardą. — Ty wielki matole, nawet nie czytasz gazet, co? Zdajesz sobie sprawę, że w tym kraju panuje kryzys konstytucyjny i że dopóki ludzie tacy jak ty i ja nie zaczną działać, za rok od dzisiaj w Stanach Zjednoczonych będziemy mieć dyktaturę?

— Przesadzasz. Jak zwykle.

— A widzisz? Nie obchodzi cię to ani trochę! Barrett został wyprowadzony z równowagi, ale nie było to niczym nowym. Jack Bernstein wyprowadzał go z równowagi od kiedy się poznali cztery lata wcześniej, w 1980. Obaj mieli wówczas po dwanaście lat. Barrett już wtedy miał blisko sześć stóp wzrostu, był krzepki i potężny. Jack, chudy i blady, niski jak na swój wiek, wydawał się jeszcze mniejszy, gdy stał obok Barretta, Coś przyciągnęło ich do siebie, być może przeciwieństwa. Barrett podziwiał szybki, bystry umysł kolegi i podejrzewał, że jest mu potrzebny jako obrońca. Jack rzeczywiście potrzebował ochrony. Zaliczał się do tych, których człowiek ma ochotę walnąć w pysk bez konkretnego powodu, nawet kiedy się nie odzywał — a kiedy otwierał usta, chęć przylania mu wzrastała w dwójnasób.

Teraz mieli po szesnaście lat i Barrett miał nadzieję, że osiągnął pułap wzrostu, sześć stóp pięć cali, i wagi, dobrze ponad dwieście funtów. Musiał codziennie się golić, a głos miał niski i ponury. Jack Bernstein nadal wyglądał tak, jakby znajdował się po niewłaściwej stronie okresu dojrzewania. Miał pięć stóp i pięć, najwyżej siedem cali wzrostu, wąskie, prawie niewidoczne ramiona, kończyny tak chude, że Barrett czasami myślał, że mógłby złamać je jedną ręką, wysoki, piskliwy głos, ostry, agresywny nos. Twarz szpeciła mu jakaś choroba skóry, a gęste, splątane brwi tworzyły grubą linię, widoczną z połowy przecznicy. Z wiekiem stawał się coraz bardziej zgryźliwy i porywczy. Niekiedy Barrett tolerował go z najwyższym trudem. To był jeden z tych przypadków.

— Czego chcesz ode mnie? — zapytał.

— Przyjdziesz na nasze zebranie?

— Nie chcę wdawać się w działalność wywrotową.

— Wywrotową! — pisnął Bernstein. — Slogan. Śmierdząca semantyczna etykietka. Każdy, kto chce podreperować trochę świat, w twoim katalogu figuruje jako wywrotowiec, co nie, Jimmy?

— No…

— Weź Chrystusa. Nazwałbyś go wywrotowcem?

— Chyba tak — odparł Barrett ostrożnie. — Poza tym wiesz, co się z nim stało.

— Nie był pierwszym męczennikiem za idee i nie ostatnim. Chcesz siedzieć jak mysz pod miotłą przez całe życie? Chcesz obrastać w mięso i tłuszcz i patrzeć, jak wilki pożerają świat? Jak to sobie wyobrażasz, Jimmy? Gdy będziesz miał sześćdziesiąt lat, świat być może będzie jednym wielkim obozem niewolników, a ty zakuty w łańcuchy powiesz: Żyję, więc wyszło całkiem nieźle? Barrett powiedział chłodno:

— Lepszy żywy niewolnik niż martwy wywrotowiec.

— Jeśli tak uważasz, jesteś większym kretynem niż myślałem.

— Powinienem cię walnąć. Brzęczysz, Jack. Jak komar.

— Naprawdę wierzysz w to, co powiedziałeś o żywym niewolniku? Wierzysz? Wierzysz? Barrett wzruszył ramionami.

— A jak myślisz?

— W takim razie przyjdź na zebranie. Wyleź ze swojego kokonu i zacznij coś robić, Jimmy. Potrzebujemy takich jak ty. — Głos Jacka zmienił wysokość i barwę. Przestał być piskliwy i zrzędliwy, nagle stał się niższy, bardziej przekonujący, rozkazujący. — Ludzi twojej postury, Jimmy, ludzi z wrodzonym autorytetem. Byłbyś wspaniały. Gdybyś tylko zrozumiał, że to, co robimy, jest ważne…

— Jakim cudem paczka szczeniaków z gimnazjum może zbawić świat?

Jack zacisnął cienkie, drżące wargi, tłumiąc narzucającą się odpowiedź. Po chwili tym samym dziwnym nowym głosem powiedział:

— Nie wszyscy z nas są szczeniakami z gimnazjum, Jimmy. Większość ludzi w naszym wieku jest taka jak ty — brakuje im zaangażowania. Mamy starszych, dwudziesto- i trzydziestoparoletnich, a niektórzy są jeszcze starsi. Jeśli ich poznasz, zrozumiesz, o co mi chodzi. Pogadaj z Pleyelem, jeśli chcesz wiedzieć, co to jest prawdziwe oddanie sprawie. Pogadaj z Hawksbillem. — Oczy Jacka błysnęły figlarnie. — Może nawet warto przyjść dla samych dziewczyn. Mamy parę w grupie. Mogę ci powiedzieć, że są całkiem wyzwolone. Na wypadek, gdyby interesowały cię takie rzeczy.

— Czy to ugrupowanie komunistyczne, Jack?

— Nie. Zdecydowanie nie. Mamy swoich marksistów, pewnie, ale ruch obejmuje całe spektrum polityczne. Nasza podstawowa orientacja ma charakter antykomunistyczny, ponieważ opowiadamy się za minimalną ingerencją państwa w życie i myśli obywateli, a wiesz, że marksiści są planistami. W tym sensie jesteśmy prawdziwymi anarchistami. Można nawet określić nas jako radykalnych prawicowców, bo chcielibyśmy zdemontować znaczną część aparatu rządowego. Widzisz teraz jak niewiele znaczą te wszystkie polityczne etykietki Odbiliśmy tak daleko na lewo, że staliśmy się prawicowcami, i tak daleko na prawo, że jesteśmy lewicowcami Ale mamy program. Przyjdziesz na zebranie?

— Opowiedz mi o dziewczynach.

— Są atrakcyjne, inteligentne i towarzyskie. Niektóre być może będą zainteresowane takim apolitycznym prostakiem jak ty, choćby dlatego, że jesteś wielkim kawałem miecha.

Barrett pokiwał głową.

— Może wpadnę na następne zebranie.

Był zmęczony namowami Bernsteina i w gruncie rzeczy dlatego ustąpił. Wielkie kwestie polityczne nigdy go nie interesowały. Ale zabolało go, gdy usłyszał, że nic ma sumienia i siedzi z założonymi rękami, gdy świat stacza się w przepaść — w swój gderliwy, natarczywy sposób Jack sprowokował go do wykonania ruchu. Pójdzie na zebranie tej podziemnej grupy. Obejrzy wszystko na własne oczy. Spodziewał się, że zobaczy gromadę rozgoryczonych świrów i oderwanych od rzeczywistości fantastów i nigdy nie przyjdzie na następne zebranie, ale przynajmniej Jack nie będzie mógł rzucić mu w twarz oskarżenia, że skreślił ich w ciemno.

Tydzień później Jack Bernstein powiedział mu, że zebranie odbędzie się nazajutrz wieczorem. Barrett poszedł. Był 11 kwietnia 1984.

Noc była zimna, wietrzna, deszczowa, z garściami śniegu w powietrzu. Typowa zima 1984. Pechowy rok, mówili ludzie. Tamten facet dawno temu napisał książkę o 1984, przepowiadając wszelkiego rodzaju okropności. Choć żadna z tych strasznych przepowiedni nie spełniła się w Stanach Zjednoczonych, w kraju nie brakowało innych kłopotów i wydawało się, że pogoda jest ich odzwierciedleniem. Wiosna nie chciała nadejść, tyle wydawało się pewne. Hałdy brudnego śniegu piętrzyły się w połowie kwietnia w całym Nowym Jorku, z wyjątkiem tych ulic, które miały w nawierzchni włókna grzejne, w centrum. Drzewa nadal były nagie, nawet pączki się nie pojawiły. Zły rok dla ludzi, napięty i burzliwy. Może nie taki zły rok dla rewolucji.

Jimmy Barrett spotkał się z Jackiem Bernsteinem na stacji metra niedaleko Prospect Park i razem pojechali na Manhattan, na Times Square. Pociąg, którym jechali, był dezelowany i obskurny, ale to nikogo nie dziwiło. Wszystko było zdezelowane i obskurne w dziewiątym roku tak zwanej Permanentnej Depresji. Poszli Ulicą Czterdziestą Drugą na Dziewiątą Aleję i weszli do holu złocistej wieży wysokiej na osiemdziesiąt pięter, będącej jednym z ostatnich drapaczy chmur wzniesionych przed Paniką. Drzwi windy otworzyły się przed nimi ze zgrzytem. Jack wcisnął guzik i ruszyli na dół.

— Co mam powiedzieć, gdy mnie zapytają, kim jestem? — zapytał Barrett.

— Zostaw to mnie — odparł Jack. Jego blada, kostropata twarz przeobraziła się pod wpływem poczucia ważności. Był teraz w swoim żywiole. Jack konspirator. Jack wywrotowiec. Jack spiskowiec w podziemnych korytarzach. Barrett czuł się nieswojo, niezdarnie wielki i naiwny.

Wysiedli z windy, pokonali nisko sklepiony korytarz i stanęli przed zamkniętymi zielonymi drzwiami. Pod drzwiami stało krzesło. Obok krzesła stała dziewczyna. Barrett uznał, że ma dziewiętnaście, może dwadzieścia lat: niska i tęga, z grubymi nogami wyłaniającymi się spod krótkiej spódniczki. Włosy też miała krótkie, zgodnie z aktualnym trendem, ale tylko fryzura była w niej modna. Ciężkie piersi opadały swobodnie pod czerwonym wełnianym swetrem. Nie miała makijażu, poza nierówno nałożoną smugą luminescencyjnego błękitu na wargach. Z kącika ust zwisał papieros. Świadomie przybierała tę niechlujną, wulgarną, tanią pozę, jak gdyby uważała, że garbienie pleców i udawanie chłopki jest cnotą. Wyglądała jak karykatura lewicowych dziewcząt, które maszerowały w demonstracjach i wymachiwały petycjami. Czy ta flądra jest typową przedstawicielką wszystkich dziewczyn w grupie? — zastanowił się Barrett. „Atrakcyjne, inteligentne i towarzyskie", powiedział Jack, chytrze nęcąc go obietnicą namiętności. Ale ich wyobrażenia na temat atrakcyjności niekoniecznie musiały być zbieżne. Dla Jacka — nie cieszącego się wzięciem, kościstego pyskacza o ciętym języku — każda dziewczyna, która pozwoliła się obmacać, wyglądała jak Afrodyta. Niechlujni chłopcy dostrzegali w niechlujnych dziewczętach przymioty, których Barrett, hojnie obdarzony przez naturę, z reguły nie mógł się doszukać.

— Cześć, Janet — powiedział Jack. Głos znów miał denerwująco wysoki.

Dziewczyna obrzuciła go chłodnym spojrzeniem, potem ostentacyjnie zmierzyła Barretta od stóp do głów.

— Kto to?

— Jimmy Barrett. Kolega z klasy. Jest w porządku. Politycznie naiwny, ale nauczy się.

— Mówiłeś Pleyelowi, że go zaprosiłeś?

— Nie. Ale poręczę za niego. — Jack podszedł do niej. Objął ją w talii gestem posiadacza. — Przestań zachowywać się jak komisarz, kochanie, i wpuść nas, dobrze? Janet uwolniła się z jego uścisku.

— Zaczekaj tutaj. Zobaczę, czy można. Wsunęła się za zielone drzwi. Jack odwrócił się do Barretta.

— To cudowna dziewczyna. Czasami zgrywa twardzielkę, ale ma prawdziwy charakter. I zmysłowość. Jest bardzo zmysłowa.

— Skąd wiesz?

Jack zarumienił się, a jego usta zacisnęły się w płaską, złą linię.

— Uwierz mi. Wiem.

— Chcesz powiedzieć, że nie jesteś prawiczkiem, Bernstein?

— Odwal się, dobrze?

Drzwi znów się tworzyły. Janet wróciła, a z nią szczupły, pełen rezerwy mężczyzna. Włosy miał zupełnie siwe, ale twarz gładką, bez zmarszczek, więc trudno było określić jego wiek — równie dobrze mógł mieć pięćdziesiąt co trzydzieści lat. Oczy też miał siwe, łagodne i przenikliwe zarazem. Jack Bernstein zastygł w postawie na baczność.

— To Pleyel — szepnął. Dziewczyna powiedziała:

— Nazywa się Jim Barrett. Bernstein mówi, że za niego ręczy.

Pleyel przyjaźnie pokiwał głową. Siwe oczy szybko przesunęły się po twarzy Barretta, który z niejakim trudem powstrzymał się od drżenia.

— Witaj, Jim. Nazywam się Norman Pleyel. Barrett skinął głową. Janet i Pleyel mówili do niego „Jim", co wydało mu się dziwne, bo przez całe życie wszyscy nazywali go „Jimmy". Jack wyjaśnił:

— Chodzi do mojej klasy. Pracowałem nad nim, otwierając mu oczy na zobowiązania wobec ludzkości. Wreszcie zgodził się przyjść i wziąć udział w zebraniu. On…

— Tak — przerwał mu Pleyel. — Cieszymy się, że tu jesteś, Jim. Ale zanim wejdziesz do środka musisz zrozumieć jedną rzecz. Uczestniczenie w tym zebraniu, nawet w roli obserwatora, jest ryzykowne. Nasza organizacja nie cieszy się przychylnością władz. Twoja obecność tutaj może w przyszłości zostać wykorzystana przeciwko tobie. Czy to jasne?

— Tak.

— Powinienem też uprzedzić cię, że wszystko, co się tutaj dzieje, jest tajne. Jeśli dowiemy się, że nadużyłeś gościnności i wyjawiłeś coś, co usłyszałeś, będziemy zmuszeni przedsięwziąć odpowiednie kroki. Jeśli więc zdecydujesz się wejść, musisz się liczyć z zagrożeniem albo z naszej strony, albo ze strony rządu. Możesz odejść bez tego piętna, jeśli sobie życzysz.

Barrett zawahał się. Zerknął na Jacka, na twarzy którego malował się niepokój. Najwyraźniej Bernstein spodziewał się, że nie podejmie ryzyka i pójdzie do domu, obracając wniwecz jego prozelicką robotę. Barrett na poważnie brał pod uwagę takie rozwiązanie. Jeszcze nic o nich nie wiedział, a już stawiali warunki; w chwili, gdy przestąpi próg, znajdzie się w pułapce odpowiedzialności. Pal diabli ryzyko.

— Mimo wszystko chciałbym wejść, proszę pana — wymamrotał.

Pleyel wyglądał na zadowolonego. Otworzył drzwi. Gdy Barrett mijał niską, posępną dziewczynę, z zaskoczeniem zobaczył, że patrzy na niego z ciepłą aprobatą i może nawet pożądaniem. Została na zewnątrz, strzegąc wejścia. Pleyel wprowadził ich do środka.

— To jeden z najwybitniejszych ludzi wszech czasów — mruknął Jack, jakby mówił o Goethem czy o Leonardzie.

Pokój był wielki i zimny jak pieczara, nie malowany co najmniej od kilku lat. Rzędy gołych drewnianych ław stały naprzeciwko pustej sceny. Kilkanaście osób siedziało na ławkach ustawionych w nierówny krąg. Były tam dwie czy trzy dziewczyny, łysiejący mężczyzną i grupą studentów. Jeden z konspiratorów czytał coś z żółtej kartki, a inni co parę sekund wtrącali komentarze.

— …w dobie obecnego kryzysu uważamy, że…

— Nie, powinno być „wszyscy ludzie uważają, że…"

— Nie sądzę. Brzmi to napuszenie i…

— Możemy wrócić do poprzedniego zdania, gdzie mówisz o zagrożeniu wolności przez…

Barrett bez cienia przyjemności przysłuchiwał się tej utarczce. Wykłócanie się o frazeologię manifestu wydawało się niewiarygodnie nudne i ponure. Zasadniczo spodziewał się czegoś takiego: banda nieudaczników dzielących włos na czworo w pełnej przeciągów piwnicy, walczących zaciekłe o drobne semantyczne różnice. Czy to oni byli rewolucjonistami, którzy powstrzymają świat od chaosu? Wątpliwe… bardzo wątpliwe.

W pewnej chwili dyskusja przerodziła się we wrzaskliwą użerkę, pięć osób jednocześnie wykrzykiwało propozycje zmian w manifeście. Pleyel stał z boku, minę miał zbolałą, ale nie próbował przywrócić porządku. Jack Bernstein rzucił Barrettowi zawstydzone, przepraszające spojrzenie. Drzwi znów się otworzyły i do pokoju wszedł dwudziestoparoletni mężczyzna. Bernstein trącił łokciem Barretta i powiedział:

— To Hawksbill!

Słynny matematyk, korpulentny, w zdefasonowanym niebieskim swetrze, bez krawata, zarośnięty, w okularach z grubymi szkłami, prezentował się niezbyt imponująco. Spod kędzierzawych kasztanowych włosów przezierała łysina, ale mimo to wyglądał jak student drugiego roku. Pozory mylą, pomyślał Barrett. W zeszłym roku gazety rozpisywały się o jego pracach; miał swoje pięć minut jako bohater nauki, kiedy na kongresie naukowym w Zurychu, Bazylei czy licho wie gdzie wygłosił referat o równaniach czasu. Gazety porównywały dzieło dwudziestopięcioletniego Edmonda Hawksbilla z dziełem dwudziestosześcioletniego Alberta Einsteina, wcale nie dyskredytując tego pierwszego. I oto był tutaj, członek żałosnej komórki rewolucyjnej, i nic nie świadczyło o jego nadzwyczajnej inteligencji. Czy człowiek z takimi świńskimi oczkami mógł być geniuszem?

Hawksbill położył aktówkę i powiedział bez wstępów:

— Przepuściłem wektory dystrybucji przez komputer uniwersytecki, gdy nikt nie patrzył. Wynik wskazuje na rozpad obu partii politycznych, nie rozstrzygnięte wybory prezydenckie oraz powstanie całkowicie odmiennego, bezprecedensowego systemu politycznego.

— Kiedy? — zapytał Pleyel.

— W ciągu trzech miesięcy po wyborach, plus minus czternaście dni — odparł Hawksbill. Głos, który wydobywał się z krępego ciała, był zupełnie bezdźwięczny, bez śladu modulacji: bezpłciowy strumień pustych tonów. — W lutym przyszłego roku możemy spodziewać się reperkusji, gdy nowy rząd spróbuje stłumić opozycję w imię przywracania porządku.

— Przedstaw nam parametry! — warknął student, który wcześniej czytał manifest z żółtej kartki. — Wyłóż je krok po kroku, Hawksbill! Pleyel powiedział:

— Z pewnością nie jest to konieczne. Jeśli…

— Nie, wyjaśnię — oświadczył matematyk, ani trochę nie speszony. Zaczął wyciągać papiery z aktówki. — Punkt pierwszy. Wybór prezydenta Delafielda z listy nowej Amerykańskiej Partii Konserwatywnej w 1972 i będące jego następstwem fundamentalne zmiany w ekonomicznej roli rządu, prowadzące do Boomu '73. Punkt drugi, Panika '76, która zapoczątkowała Permanentną Depresję. Zwycięstwo Narodowej Partii Liberalnej w 1976, z Amerykańskimi Konserwatystami mającymi przewagę tylko w dwóch stanach, to punkt trzeci. Jeśli dodamy wybory 1980 z ich ledwo dostrzegalnymi prądami rozpadu…

— To wszystko wiemy — przerwał mu znudzony głos.

Hawksbill wzruszył ramionami.

— Biorąc analogowe bloki głosujących, można matematycznie wykazać, że w listopadzie żadna główna partia prawdopodobnie nie uzyska większości głosów, i Odpowiedzialność zostanie przerzucona na Izbę Reprezentantów, lecz w następstwie sytuacji, jaka zaistniała wskutek wyborów do Kongresu w 1982, nawet wybór prezydenta nie będzie możliwy. Tym samym…

— W kraju zapanuje chaos.

— Dokładnie — przyznał Hawksbill. Barrett uświadomił sobie, że ostatni komentarz padł z okolic jego lewego łokcia. Spojrzał w dół i zobaczył Janet. Zaabsorbowany monotonną oracją Hawksbilla nie zauważył, jak weszła, ale teraz stała tuż przy nim. Bardzo blisko, prawdę mówiąc. Sądząc z gniewnej miny, Jack Bernstein nie był tym zachwycony.

— Nie sądzisz, że to kapitalna przemowa? — powiedział dziewczyna.

Barrett stwierdził, że zwraca się do niego. Z napięciem w głosie odparł:

— Wiedziałem, że jest źle, ale nie zdawałem sobie sprawy, że aż do tego stopnia. Jeśli to naprawdę się stanie…

— Stanie. Jeśli komputer Eda Hawksbilla mówi, że się stanie, to się stanie. Druga Rewolucja Amerykańska, tak to nazywamy. Norm Pleyel kontaktuje się z ważnym ludźmi w całym kraju, próbując temu zapobiec.

Barrettowi wydawało się to nierealne. Och, wiedział, że dochodziło do strajków, protestów, aktów sabotażu. Wiedział, że miliony ludzi są bez pracy, że od 1976 dolar cztery razy stracił na wartości, że kraje komunistyczne zwiększały nacisk, choć ich ekonomia też pozostawiała wiele do życzenia. I że polityczna struktura narodu zagmatwała się kompletnie: stare partie wymarły, a nowe dzieliły się na bloki mniejszości. Jednak zawsze wydawało mu się — podobnie jak wszystkim, których znał — że po jakimś czasie sytuacja się ustabilizuje. Ci tutaj jakby rozmyślnie rysowali pesymistyczne perspektywy. Rewolucja? Koniec obowiązującej konstytucji?

Janet poczęstowała go papierosem. Wziął, podziękował jej ruchem głowy i pstryknął zapalniczką. Razem usiedli na ławce. Jej ciepłe udo przycisnęło się do jego nogi. Jack siedział po drugiej stronie dziewczyny, coraz bardziej zdenerwowany. Barrett pomyślał, że ta Janet wcale nie byłaby taka zła, gdyby schudła ze dwadzieścia funtów, sprawiła sobie przyzwoity biustonosz, częściej myła twarz, wymalowała się… a potem roześmiał się w duchu ze swojej łatwej akceptacji. Parę minut temu uznał ją za tłustego flejtucha, ale już przeredagowywał tę opinię.

Siedząc cicho w kącie pokoju, próbował śledzić tok zebrania.

Hawksbill i ci, którzy go indagowali, znajdowali się w centrum zainteresowania. Pleyel, domniemany przywódca grupy, trzymał się w cieniu. Jednak Barrett zauważył, że ilekroć rozmowa zbyt mocno odbiegała od tematu, Pleyel interweniował i sprowadzał ją na właściwe tory. Ten człowiek miał sztukę dowodzenia we krwi, ale nie musiał rozkazywać. Barrett był pod wrażeniem jego osobowości.

Cała reszta jednakże nie wywarła na nim większego wrażenia.

Wszyscy byli zasadniczo przekonani, że kraj zmierza w niewłaściwym kierunku, i zasadniczo zgadzali się, że Coś Trzeba z Tym Zrobić. Ale poza tym frazesem wszystko było niejasne i chaotyczne. Nie mogli dojść do porozumienia w sprawie treści manifestu, który miał być rozpowszechniany przed Białym Domem, co zatem mówić o programie ratowania konstytucji. Byli podzieleni jak klub szachowy w szkole średniej i dysponowali mniej więcej taką samą siłą polityczną. Czy Bernstein spodziewał się, że on, Barrett, naprawdę przyłączy się do tej grupy? Jaki mięli cel? Jakie metody? Może był politycznie naiwny, ale potrafił trzeźwo ocenić ten komitet zaangażowanych rewolucjonistów i doszukać się w nim poważnych braków.

Monotonne brzęczenie trwało bez przerwy prawie przez dwie godziny.

Czasami rozmowa stawała się burzliwa, lecz generalnie była nieciekawa, sama dialektyka i pusta teoria. Barrett zauważył, że Jack Bernstein, z pewnością najmłodszy w grupie, mówił najdłużej i najgłośniej, wypluwając kaskady werbalnych fajerwerków. Był w swoim żywiole. Ale z całego tego gadania niewiele wynikało. Barrett był zafascynowany oczywistym oddaniem Pleyela dla sprawy, oczywistą inteligencją Hawksbilla i oczywistą miłością Jacka do płomiennej retoryki, lecz uważał, że przychodzenie tutaj to strata czasu.

Dochodziła jedenasta, gdy Janet zapytała:

— Gdzie mieszkasz?

— Na Brookłynie. Wiesz, gdzie jest Prospect Park?

— Ja jestem z Bronxu. Pracujesz?

— Uczę się.

— Och, tak. Racja. Chodzisz z Jackiem do jednej klasy. — Spojrzała na niego szacujące. — Czy to znaczy, że jesteście w tym samym wieku?

— Tak, mam szesnaście lat.

— Wyglądasz na starszego, Jim.

— Nie ty pierwsza mi to mówisz.

— Może kiedyś się spotkamy? W celach pozarewolucyjnych. Chciałabym lepiej cię poznać.

— Pewnie. Doskonały pomysł.

Nie minęło dużo czasu, a spostrzegł, że umawia się na randkę. Wytłumaczył się sam przed sobą, że przecież tylko wyświadcza przysługę tej grubej, nieładnej dziewczynie, fundując jej chwilę zabawy. Bez wątpienia będzie łatwa. Nie przyszło mu wtedy na myśl, że mimochodem wypruwał flaki Jackowi Bernsteinowi, sprzątając mu Janet sprzed nosa, ale później, kiedy się nad tym zastanowił, też nie miał wyrzutów sumienia. Jack namawiał go, żeby tu przyjść, obiecywał mu nawiązanie znajomości z dziewczynami i czy to jego wina, że obietnica się spełniła?

W pociągu do Brookłynu Jack był spięty i markotny.

— To było nudne zebranie — powiedział. — Nie są wcale tacy źli.

— Może nie.

— Czasami paru z nich daje się porwać dialektyce. Ale sprawa jest dobra.

— Tak — zgodził się Barrett. — Pewnie. Był przekonany, że nie weźmie udziału w następnym zebraniu. Ale pomylił się, podobnie jak zresztą w wielu innych rzeczach w tym okresie. Wówczas nie zdawał sobie sprawy, że w tej pełnej przeciągów piwnicy został wytyczony kurs jego dorosłego życia, że rozpoczął działalność rewolucyjną, że zaangażował się w długotrwały romans, że tego wieczora stanął twarzą w twarz ze swoim przeznaczeniem. Nawet przez myśl mu nie przeszło, że przeobraził przyjaciela w zajadłego, mściwego wroga, który pewnego dnia zgotuje mu osobliwy los.

PIĄTY

Wieczorem w dniu przybycia Lew Hahna, jak każdego innego wieczora, zesłańcy ze Stacji Hawksbilla zgromadzili się w głównym budynku na kolację i zajęcia rekreacyjne. Stawiennictwo nie było obowiązkowe — tutaj niewiele rzeczy było obowiązkowych — i niektórzy zwykle jadali w samotności. Ale tego wieczora sta wili się prawie wszyscy zdrowi na ciele i duchu, ponieważ nadarzała się jedna z nieczęstych okazji zasięgnięcia języka o wydarzenia w Górnoczasie, w świecie ludzkości.

Hahn był chyba skrępowany tą nagłą popularnością. Zasadniczo sprawiał wrażenie człowieka nieśmiałego, nie lubiącego skupiać na sobie uwagi. Siedział w środku grupy, zasypywany pytaniami przez łudzi starszych o dwadzieścia, trzydzieści lat. Było jasne, że nie jest tym zachwycony.

Barrett siedział z boku, nie biorąc udziału w rozmowie. Zaciekawienie ideologicznymi zmianami w świecie Górnoczasu wygasło w nim dawno temu. Teras ledwo pamiętał, że kiedyś szalenie interesowały go takie pojęcia, jak syndykalizm, dyktatura proletariatu i gwarantowane roczne zarobki. Kiedy miał szesnaście lat i Jack Bernstein ciągał go na zebrania komórki, też nie zawracał sobie głowy takimi rzeczami. Ale zaraził się bakcylem rewolucji i w wieku dwudziestu sześciu, a nawet trzydziestu sześciu lat był zaangażowana w palące kwestie społeczne tak głęboko, że gotów by zaryzykować dla nich więzienie i zsyłkę. Teraz zatoczył pełne koło, wracając do politycznej apatii okresu dojrzewania.

Nie znaczy to, że zobojętniał na cierpienia ludzkości — nie, tylko na polityczne perturbacje dwudziestego pierwszego wieku. Po dwóch dekadach spędzonych tutaj Up Front stał się dla niego mglisty i niewyraźny, i obecnie koncentrował się na kryzysach i wyzwaniach epoki, którą przywykł zwać „swoją własną — późnego kambru.

Przysłuchiwał się więc rozmowie, ale więcej uwagi poświęcał temu, co mogła ujawnić o Lew Hahnie niż o wydarzeniach w Górnoczasie. A to, czego się dowiedział, wcale nie zostało powiedziane.

Hahn miał niewiele do powiedzenia. Wydawało się, że kluczy i unika odpowiedzi.

Charley Norton pytał:

— Czy wystąpiły jakieś oznaki osłabiania fałszywego konserwatyzmu? Chodzi mi o to, że przez trzydzieści lat obiecywali koniec wielkiego rządu, a rząd przez cały czas stawał się coraz większy. Czy wreszcie zaczął się proces redukcji?

Hahn poruszył się niespokojnie na krześle.

— Nadal obiecują. Gdy tylko sytuacja się ustabilizuje…

— Kiedy?

— Nie wiem. Pewnie rzucają słowa na wiatr.

— A co z Komuną Marsjańską? — zapytał Sid Hutchett. — Ich agenci infiltrują Ziemię?

— Naprawdę nie umiem powiedzieć — mruknął Hahn.

— Nie mamy zbyt wielu informacji o Marsie.

— A dochód globalny brutto? — chciał wiedzieć M Rudiger. — Jaki jest przebieg krzywej? Zachowuje poziom czy zaczyna opadać?

Hahn z namysłem skubnął ucho.

— Myślę, że zaczyna powoli spadać. Tak, spada.

— A indeks — dociekał Rudiger — Ostatni za rok 25 wynosił 909. Ale w ciągu czterech lat…

— Może około 875. Nie jestem pewien.

Barrett uznał za trochę dziwny fakt, że ekonomista ma tak mgliste pojęcie o statystyce ekonomicznej. Oczywiście, nie wiedział, jak długo Hahn siedział w więzieniu przed pójściem pod Młot. Może nie był na bieżąco z najnowszymi danymi. Na wszelki wypadek zachował milczenie.

Charley Norton dźgnął powietrze krótkim, grubym palcem i powiedział:

— Powiedz mi o podstawowych prawach obywateli. Przywrócono habeas corpus? Nakazy rewizji zamiast gromadzenia dowodów przez kanały danych bez wiedzy oskarżonego?

Hahn nie umiał mu powiedzieć.

Rudiger zapytał o kontrolę pogody — czy rzekomo konserwatywny rząd liberałów, opowiadający się za utrzymaniem w mocy praw broniących rządzonych przed nadużyciami władzy, nadal mydli ludziom oczy argumentem programowania pogody.

Hahn nie był pewien.

Hahn miał niewiele do powiedzenia na temat funkcji sądów, czy odzyskały część uprawnień odebranych przez Ustawę Znoszącą z 2018. Nie umiał skomentować zawiłego zagadnienia kontroli urodzin. Nie orientował się w podatkach. Prawdę mówiąc, jego wypowiedzi charakteryzowały się uderzającym brakiem konkretnych informacji.

Charley Norton podszedł do milczącego Barretta i burknął:

— Nie powiedział nic godnego uwagi. Pierwszy człowiek od pół roku i pech chciał, że padło na milczka. Stawia dobrą zasłonę dymną. Albo nie chce powiedzieć, co wie, albo nic nie wie.

— Może po prostu nie jest zbyt rozgarnięty — zasugerował Barrett.

— W takim razie co takiego zrobił, że go tu zesłali? Przecież musiał być w coś zaangażowany, tylko czemu tego nie widać? Jest inteligentnym facetem, lecz nie sprawia wrażenia zainteresowanego tym, co kiedyś miało dla nas znaczenie.

Doc Quesada podsunął inne przypuszczenie:

— Przypuśćmy, że wcale nie jest polityczny. Przypuśćmy, że przysłali więźnia innego rodzaju. Mordercę, który zaciukał kogoś siekierą albo spokojnego faceta, który w spokojny niedzielny poranek spokojnie wyciągnął laser i załatwił szesnaście osób. Ktoś taki nie byłby zainteresowany polityką.

— Udaje ekonomistę — dodał Norton — bo nie chce, żebyśmy wiedzieli, dlaczego naprawdę go tu przysłali. Jak myślicie?

Barrett pokręcił głową.

— Wątpię. Myślę, że nie chce gadać, bo jest nieśmiały albo speszony. Pamiętajcie, to jego pierwsza noc w Stacji. Niedawno został bezpowrotnie wykopany z własnego świata, a to boli. Może zostawił żonę i dziecko, wiecie. Albo może po prostu nie ma ochoty siedzieć wśród nas i recytować najnowszych informacji na temat abstrakcyjnej teorii filozoficznej. Może chciałby zaszyć się gdzieś w kącie i wypłakać sobie oczy. Słuchajcie, powinniśmy dać mu spokój. Zacznie mówić, gdy uzna, że jest w stanie.

Quesada wyglądał na przekonanego. Norton zaś zmarszczył czoło i powiedział:

— Niech ci będzie. Może.

Barrett nie podzielił się z innymi swoją opinią na temat Hahna. Pozwolił go wypytywać, dopóki pytania nie wyczerpały się samoistnie, gdy odpowiedzi nowego okazały się mało treściwe. Ludzie zaczęli wychodzić. Parę osób poszło do pokoju na tyłach, aby z ogólników i wymijających komentarzy Hahna sklecić artykuł do następnego ręcznie pisanego numeru tutejszego Timesa. Mel Rudiger stanął na stole i zawołał, że wybiera się na nocny połów; zgłosiło się czterech chętnych. Charley Norton odszukał swojego zwyczajowego interlokutora, nihilistę Kena Belardiego, i otworzył, niczym ropiejącą ranę, dyskusję o planowaniu kontra laissez faire, dyskusję, którą obaj znudzeni już byli do imentu, ale której nijak nie mogli zakończyć. Rozpoczęto nocne partie stochastycznych szachów. Samotnicy, którzy zerwali z rutyną i złożyli wizytę w głównym budynku, żeby zobaczyć nowego i posłuchać, co ma do powiedzenia, wrócili do swoich baraków, żeby w samotności robić to, co robili każdej nocy. Hahn trzymał się z boku, zdenerwowany i niepewny.

Barrett podszedł do niego i błysnął przelotnym, niespokojnym uśmiechem.

— Pewnie nie masz dziś ochoty na odpowiadanie na pytania, co?

Nowicjusz zrobił nieszczęśliwą minę.

— Przykro mi, że nie mogłem udzielić więcej informacji. Od jakiegoś czasu byłem wyłączony z obiegu, rozumie pan.

— Oczywiście. Rozumiem. — Barrett też był wyłączony z obiegu przez dość długi czas, zanim postanowili wysłać go do Stacji Hawksbilla. Spędził szesnaście miesięcy w komorze przesłuchań o zaostrzonym rygorze i w ciągu tych szesnastu miesięcy odwiedzał go tylko jeden gość. Tak, Jack Bernstein zaglądał całkiem często. Dobry stary Jack. Po ponad dwudziestu latach Barrett pamiętał ich rozmowy co do słowa. Dobry. Stary. Jack. Albo Jacob, jak wówczas lubił być nazywany.

— Rozumiem, że byłeś aktywny politycznie?

— Och, tak. Oczywiście. — Hahn oblizał wargi. — Co teraz będzie?

— Nic konkretnego. Nie mamy tutaj zorganizowanej działalności. Każdy sobie, dosłownie: społeczność totalnie anarchistyczna. W teorii.

— Czy teoria zdaje egzamin?

— Niezbyt dobrze — przyznał Barrett. — Ale staramy się udawać, że jest inaczej i polegamy jeden na drugim, gdy potrzebujemy wsparcia. Słuchaj, idę z Quesada na obchód. Chcesz do nas dołączyć?

— Na czym to polega?

— Odwiedzamy najciężej chorych. Niesiemy pomoc i pociechę beznadziejnym przypadkom. Nic wesołego, ale zyskasz panoramiczny widok Stacji Hawksbilla. Jeśli wolisz, możesz…

— Chciałbym pójść.

— Dobrze. — Barrett machnął ręką na Quesadę, który nadszedł z drugiej strony pokoju. W trzech opuścili budynek. Noc była umiarkowanie ciepła, parna. Gdzieś w dali nad Atlantykiem zahuczał grzmot. Ciemny ocean napierał na skalną przeszkodę, która oddzielała go od Morza Wewnętrznego.

Obchody były dla Barretta nocnym rytuałem, nie zaniedbywanym od wielu lat, choć trudnym od czasu wypadku. Przed położeniem się spać truchtał przez Stację, odwiedzając głupków, wariatów i katatoników, otulając ich do snu, życząc im dobrej nocy i ozdrowienia rano. Ktoś musiał im pokazać, że komuś na nich zależy. I Barrett to robił.

Hahn spojrzał na Księżyc. Zbliżała się pełnia, księżyc lśnił jak wypolerowana moneta: bladołososiowa twarz, prawie bez dziobów.

— Wygląda inaczej — powiedział. — Kratery… gdzie są kratery?

— Jeszcze nie powstały — wyjaśnił Barrett. — Miliard lat to długi czas nawet dla Księżyca. Większość wstrząsów ma przed sobą. Przypuszczamy, że być może jeszcze ma atmosferę. Dlatego jest taki różowy. A jeśli posiada atmosferę, to większość meteorów wyparowuje, dlatego kratery są nieliczne. Oczywiście, Górnoczas nie zadał sobie fatygi, żeby przysłać nam sprzęt astronomiczny. Możemy tylko zgadywać.

Hahn zaczął coś mówić. Urwał po niezrozumiałej sylabie.

Quesada powiedział:

— Nie kryguj się. Co chciałeś powiedzieć? Hahn zaśmiał się sam z siebie.

— Że powinniście lecieć tam i się rozejrzeć. Uznałem za dziwne, że spędzacie całe lata na teoretyzowaniu, czy księżyc ma atmosferę. Przecież wystarczyłoby polecieć i sprawdzić to na miejscu. Ale zapomniałem przecież…

— Nie przeczę, przydały się nam wahadłowiec z Górnoczasu — powiedział Barrett. — Ale nie przyszło im na myśl, żeby go nam podrzucić. Możemy tylko patrzeć i snuć domysły. Księżyc jest popularnym miejscem w 2029, prawda?

— Największy ośrodek wypoczynkowy w Układzie.

— Zaczynali go rozwijać, gdy tu trafiłem. Wyłącznie dla personelu rządowego. Obóz wypoczynkowy dla biurokratów w środku wielkiego kompleksu wojskowego.

— Otworzyli go dla wybranej elity pozarządowej przed moim procesem. W 2018 — dodał Quesada.

— Teraz to ośrodek komercyjny — powiedział Hahn. — Spędziłem tam miesiąc miodowy. Leah i ja…

Urwał.

Barrett powiedział spiesznie: — To barak Bruce'a Valdosta. Val jest rewolucjonistą z dawien dawna, można powiedzieć, że razem dorastaliśmy. Dłużej przebywał w ukryciu. Przysłali go tutaj w 2022. — Barrett otworzył drzwi i podjął: — Pękł parę tygodni temu i jest w złej formie. Kiedy wejdziemy, Hahn, trzymaj się za nami, żeby cię nie zobaczył. Przy obcym może być agresywny. Trudno przewidzieć jego zachowanie.

Valdosto był krzepkim mężczyzną pod pięćdziesiątkę, miał śniadą cerę, szorstkie, kręcone czarne włosy i nieprawdopodobnie szerokie bary. Gdy siedział, wyglądał na potężniej zbudowanego niż Jim Barrett, ale miał krótkie, krępe nogi — kończyny właściwe człowieka zwyczajnej postury, ale jakby przez przekorę podtrzymujące tułów olbrzyma, co całkowicie psuło efekt, gdy się podnosił. Gdyby nadal żył w Górnoczasie, mógłby załatwić sobie nogi pasujące do reszty dała. Ale w swoim czasie nie był zainteresowany protetyką. Wolał własne nogi, koślawe i nieproporcjonalne. Wierzył w życie z deformacjami i dostosowanie się do mankamentów.

Teraz leżał owinięty ciasno w kołyskę z siatki piankowej. Wysokie czoło miał pokryte kropelkami potu, oczy błyszczały w ciemności jak mika. Valdosto był bardzo chory. Kiedyś nie brakowało mu sprytu, aby wrzucić na zebranie Rady Syndyków bombę kombinowaną, która spowodowała ciężkie zatrucie parunastu osób promieniami gamma, ale teraz z trudem odróżniał górę od dołu, prawą stronę od lewej. Barretta przenikał ziąb, gdy patrzył, jak Valdosto rozsypuje się na kawałki. Znał go od ponad trzydziestu lat i miał nadzieję, że załamanie przyjaciela nie jest zwiastunem jego własnego końca.

Powietrze w baraku było wilgotne, jakby chmura pary wisiała nisko pod dachem. Barrett pochylił się nad chorym i powiedział:

— Jak się masz, Val?

— Kto to?

— Jim. Mamy dziś piękną noc, Val. Trochę padało, ale już po deszczu i widać Księżyc. Chciałbyś wyjść i odetchnąć świeżym powietrzem? Jest prawie pełnia.

— Muszę odpocząć. Juto zebranie komitetu…

— Zostało odwołane.

— Jak to możliwe? Rewolucja…

— Też została odwołana. Na czas nieokreślony. Valdostowi zadrżały policzki.

— Rozwiązują komórki? — zapytał chrapliwie.

— Jeszcze nie wiemy. Czekamy na rozkazy i póki co siedzimy cicho. Chodź na dwór, Val. Powietrze dobrze ci zrobi.

— Zabić wszystkich tych drani, to jedyny sposób — mruknął Valdosto. — Kto im powiedział, że mogą kierować światem? Bombę w pysk — dobrą kombinowaną bombkę, rozpryskowe cacko nafaszerowane twardym promieniowaniem…

— Spokojnie, Val. Będzie jeszcze czas na rzucanie bomb. Wyciągniemy cię z kołyski.

Mrucząc pod nosem, Valdosto pozwolił im rozpiąć siatkę. Quesada i Barrett postawili go na nogi i przytrzymali, żeby nie stracił równowagi. Chwiał się okropnie, przenosząc ciężar ciała z nogi na nogę, prężąc masywne, pałąkowate łydki. Po chwili Barrett wziął go pod ramię i wyprowadził za drzwi baraku. Zobaczył Hahna stojącego w cieniu, jego twarz pociemniałą z zmartwienia.

Stanęli razem przed barakiem. Barrett wskazał na Księżyc.

— Jest. Śliczny kolor, prawda? Ładniejszy niż ta martwa skała, która świeci w Górnoczasie. I popatrz, popatrz tam, Val. Fale łamią się na skałach. Rudiger łowi, widzę jego łódź w blasku księżyca.

— Pasiaste okonie — powiedział Valdosto. — Samogłowy. Może złapie parę samogłowów.

— Samogłowów jeszcze nie ma. Jeszcze nie wyewoluowały. — Barrett sięgnął do kieszeni po coś kanciastego, twardego i lśniącego, długiego na jakieś dwa cale. Był to szkielet zewnętrzny małego trylobita. Wyciągnął go w stronę Valdosta, który gwałtownie pokręcił głową.

— Nie wciskaj mi tego pokręconego kraba.

— To trylobit, Val. Wymarły, tak jak my. Żyjemy miliard lat w naszej własnej przeszłości.

— Zwariowałeś — powiedział Valdosto chłodnym niskim głosem, który kłócił się z jego rozbieganymi dziko oczami. Wziął trylobita i cisnął nim o skałę. — Pokręcony krab — mruknął. Potem zapytał: — Słuchaj, co my tu robimy? Na co czekamy. Weźmy trochę sprzętu i bierzmy się do dzieła. Najpierw Bernstein, zgoda? Jest niebezpieczny. A potem inni. Załatwimy ich jednego po drugim, zmieciemy z powierzchni ziemi wszystkich przeklętych morderców, żeby znów było bezpiecznie. Mam dość czekania. Nienawidzę czekać, Jim. Jim? Ty jesteś Jim, co? Jim… Barrett…

Quesada ze smutkiem potrząsnął głową, widząc jak strumyczek śliny ściekł po brodzie Valdosta. Terrorysta skulił się, mamrocząc cicho pod nosem, przyciskając opuchnięte kolana do skały. Jego ręce błądziły po gołej powierzchni, nie znajdując nawet marnej garści ziemi. Quesada podniósł go na nogi i razem z Barrettem zaprowadził z powrotem do baraku. Valdosto nie protestował, gdy medyk przycisnął mu do ramienia kapsułkę uspokajającą. Jego zmęczony umysł, buntujący się przeciwko potwornej koncepcji dożywotniego wygnania w niewyobrażalnie odległą przeszłość, z ulgą powitał sen.

Po wyjściu z baraku Barrett zobaczył, że Hahn podniósł trylobita i przygląda mu się ze zdumieniem.

— Możesz go sobie zatrzymać — powiedział. — Jest ich tu więcej. Mnóstwo.

Poszli dalej.

Ned Altman klęczał przy swoim baraku, poklepując rękami dziwaczny twór, który, sądząc z przesądnie wielkich pagórków piersi i rozłożystych bioder, miał wyobrażać kobietę. Wstał zwinnie, gdy się zjawili. Był niewysoki, wymuskany, miał żółtawe włosy i przejrzyste jasnoniebieskie oczy. W odróżnieniu od innych więźniów, kiedyś pracował dla rządu, piętnaście lat temu, zanim przejrzał na wylot mit kapitalizmu syndykalistycznego i wstąpił do jednej z frakcji podziemia. Znając operacje rządowe od wewnątrz, stanowił bezcenny nabytek dla opozycjonistów. Z tego samego powodu rząd podjął usilne starania, żeby go namierzyć i wysłać w przeszłość. Osiem lat w Stacji Hawksbilla zrobiło swoje.

Altman wskazał na swojego golema i powiedział:

— Miałem nadzieję, że dzisiaj będzie burza. Że błyskawica zrobi, co trzeba, rozumiecie. Tchnienie życia. Ale o tej porze roku jest niewiele błyskawic, nawet kiedy pada.

— Niebawem będą burze z wyładowaniami — zapewnił Barrett.

Altman gorliwie pokiwał głową.

— Błyskawica uderzy w nią i ona ożyje, a wtedy będę potrzebować twojej pomocy, Doc. Będziesz mi potrzebny, żeby dać jej zastrzyk i wygładzić parę nierównych miejsc.

Quesada zmusił się do uśmiechu.

— Z przyjemnością, Ned. Ale znasz warunki.

— Jasne. Kiedyż nią skończę, ty ją dostaniesz. Myślisz, że jestem jakimś cholernym monopolistą? Przysługa za przysługę. Podzielę się nią, nie ma sprawy. Zrobię listę chętnych, w porządku zgłoszeń. Tylko żebyście nie zapomnieli, chłopaki, kto ją stworzył. Będzie moją, ilekroć najdzie mnie ochota. — Dopiero teraz zauważył Hahna. — Kim jesteś?

— To nowy — wyjaśnił Barrett. — Lew Hahn. Przybył dziś po południu.

— Nazywam się Ned Altman — powiedział stwórca z uprzejmym, afektowanym ukłonem. — Dawniej w służbie państwowej. Hej, jesteś całkiem młody. Masz jeszcze meszek na policzkach. Jaka jest twoja orientacja seksualna, Lew? Hetero? Hahn skrzywił się.

— Obawiam się, że tak.

— Nie ma sprawy. Możesz się odprężyć. Nie dotknę cię. Pracuję nad projektem i te sprawy mnie nie interesują. Po prostu byłem ciekaw, bo jeśli jesteś hetero umieszczę cię na swojej liście. Jesteś młody i z pewnością masz większe potrzeby niż większość z nas. Nie zapomnę o tobie, Lew, mimo że jesteś nowy.

— To… miło z pana strony.

Altman ukląkł. Delikatnie przeciągnął rękami po krągłościach niewydarzonej figury, zatrzymując je na stożkowatych piersiach, kształtując je, próbując wygładzić. Mógłby pieścić drżące ciało prawdziwej kobiety.

Quesada kaszlnął.

— Myślę, że powinieneś trochę odpocząć, Ned. Może jutro przyjdzie burza z błyskawicami.

— Miejmy nadzieję.

— Wstawaj i chodź ze mną.

Altman nie opierał się. Doktor zabrał go do baraku i położył do łóżka. Barrett i Hahn zostali na zewnątrz, oglądając jego pracę. Hahn wskazał środek figury.

— Przeoczył coś ważnego, no nie? Jeśli zamierza kochać się z tą dziewczyną po ukończeniu dzieła tworzenia, byłoby lepiej, gdyby…

— Wczoraj tego nie było — powiedział Barrett. — Widocznie znów zmienił orientację.

Quesada wyszedł z baraku Altmana z ponurą miną. Poszli dalej, w dół skalnej ścieżki.

Tej nocy Barrett nie zakończył obchodu. Normalnie przeszedłby całą drogę do baraku Dona Latimera na brzegu morza, bo fizyk, opętany obsesją szukania psionicznej drogi ucieczki ze Stacji Hawksbilla, znajdował się na liście tych chorych, którym należało poświęcić wyjątkową uwagę. Ale był już u niego wcześniej, żeby przedstawić mu Hahna i nie sądził, by boląca noga była gotowa do długiej przechadzki.

Gdy więc wraz z Quesada i Hahnem zajrzał do wszystkich łatwo dostępnych baraków, ogłosił koniec obchodu. Odwiedzili Gaillarda, który modlił się, aby pozaziemskie istoty przybyły z innego systemu gwiezdnego i uratowały go przed samotnością i niedolą Stacji Hawksbilla. Odwiedzili Schulza, który próbował włamać się do równoległego świata, prawdziwej Utopii. Złożyli wizytę McDermottowi, który nie wypracował żadnej skomplikowanej i dziwacznej psychozy, tylko leżał na swoim wyrku i szlochał dzień po dniu, gdy nie spał. Potem Barrett życzył dobrej nocy swoim towarzyszom i kazał Quesadzie odprowadzić Hahna do jego baraku.

— Na pewno nie chcesz, żebyśmy poszli z tobą? — zapytał Hahn, spoglądając na jego kulę.

— Nie, nie trzeba. Poradzę sobie.

Odeszli. Barrett ruszył w górę skalistego zbocza.

Obserwował Hahna przez pół dnia. I uświadomił sobie, że wie o nim niewiele więcej niż w chwili jego zjawienia się na Kowadle. To było dziwne. Ale może przybysz otworzy się bardziej, gdy pobędzie tu jakiś czas i zrozumie, że jest skazany na ich towarzystwo.

Popatrzył na łososiowy Księżyc i z przyzwyczajenia sięgnął do kieszeni, żeby pobawić się małym trylobitem. Przypomniał sobie, że dał go Hahnowi. Pokuśtykał do baraku. Zastanowił się, kiedy Hahn miał swój księżycowy miesiąc miodowy.

SZÓSTY

Minęło parę lat ciężkiej pracy, nim Jimowi Barrettowi udało się zmienić wizerunek Janet. Nie chciał jej zmuszać do zmiany, bo wiedział, że skończyłoby się to niepowodzeniem. Działał bardziej subtelnie, zapożyczając metody z taktyki przymusu pośredniego Norma Pleyela. Udało się. Janet wprawdzie nie stała się piękna, ale przynajmniej zrezygnowała z kultu niechlujstwa. I zmiana była niemała. Barrett wyprowadził się z domu i zamieszkał z nią, gdy miał dziewiętnaście lat. Ona miała dwadzieścia cztery, ale różnica wieku nie grała roli.

W tym czasie nastała rewolucja i rozpoczęła się kontrrewolucja.

Przewrót miał miejsce pod koniec 1984 roku, zgodnie z przewidywaniami komputera Edmonda Hawksbilla, kładąc kres systemowi politycznemu, który ledwie osiem lat wcześniej obchodził bardzo ponure dwóchsetlecie. System po prostu przestał funkcjonować, a powstałą próżnię zajęli — jak się spodziewano — ci, którzy od dawna nie mieli zaufania do procesu demokratycznego. Na mocy Konstytucji 1985, zamierzonej jako dokument prowizoryczny, powołano rząd tymczasowy, który miał nadzorować przywrócenie w Stanach Zjednoczonych swobód obywatelskich, wówczas zanikłych. Ale czasami prowizoryczne konstytucje i rządy tymczasowe nie zawsze obumierają, kiedy nadchodzi czas obumarcia.

W nowym układzie większość funkcji rządowych pełniła szesnastoosobowa Rada Syndyków kierowana przez kanclerza. Nowe nazwy brzmiały dziwnie w kraju z dawien dawna przyzwyczajonym do prezydentów, senatorów, sekretarzy stanu i tak dalej. Wszystkie te stanowiska, z pozoru wieczne i niezmienne, nagle odeszły w przeszłość, a miejsce znajomych słów zajęła zupełnie nowa nomenklatura władzy. Zmiana była najbardziej wyraźna na najwyższych szczeblach; biurokracja i służby państwowe funkcjonowały jak dawniej — musiały funkcjonować, jeśli państwo chciało uniknąć całkowitego rozpadu.

Nowy rząd był dziwnie dobrany. Nie można było nazwać go ani konserwatywnym, ani liberalnym, w dwudziestowiecznym pejoratywnym rozumieniu tych terminów. Ludzie piastujący władzę opowiadali się za aktywistyczną filozofią rządową, przywiązując ogromną wagę do robót publicznych i planowania centralnego, co mogło kwalifikować ich jako marksistów albo przynajmniej liberałów Nowego Ładu. Ale hołdowali również zniwelowaniu różnic zapatrywań w imię harmonijnego wysiłku, co nigdy nie było polityką Nowego Ładu, choć stanowiło nieodłączny element wszelkich odmian marksizmu. Z drugiej strony w większości byli zatwardziałymi kapitalistami, obstającymi przy wyższości sektora wolnej przedsiębiorczości nad planowaną ekonomią i dużo energii poświęcali przywróceniu klimatu gospodarczego z roku 1885.

W kwestii polityki zagranicznej byli sztywnymi reakcjonistami, izolacjonistami i antykomunistami do granic ksenofobii. Reprezentowali, łagodnie mówiąc, wysoce poplątaną filozofię rządową.

— To wcale nie jest filozofia — utrzymywał Jack Bernstein, tłukąc pięścią w dłoń. — To tylko banda ludzi silnej ręki, którzy przypadkiem natknęli się na próżnię polityczną i zajęli ją bez skrupułów. Nie mają żadnego nadrzędnego programu. Po prostu robią, co uważają za konieczne, zęby zachować władzę i zapobiec kolejnemu wybuchowi. Dorwali się do władzy i teraz improwizują z dnia na dzień.

—  W takim razie są skazani na klęskę — powiedziała Janet spokojnie. — Blok rządzący nie posiadający skonsolidowanej wizji władzy z czasem musi upaść. Popełni krytyczne błędy i stwierdzi, że stoi nad przepaścią, znad której nie ma odwrotu.

— Sprawują władzę od trzech lat — powiedział Barrett. — I nie widać oznak załamania. Powiedziałbym, że są silniejsi niż kiedykolwiek. Zainstalowali się na tysiąc lat.

— Nie — sprzeciwiła się Janet. — Obrali kurs autodestrukcji. Może trzeba jeszcze trzech lat, może dziesięciu, a może to tylko kwestia miesięcy, ale rozpadną się. Nie wiedzą, co robią. Nie można skleić kapitalizmu McKinlea z socjalizmem Roosevelta, nazwać to kapitalizmem syndykalistycznym i mieć nadzieję na rządzenie w oparciu o tę doktrynę krajem wielkości Stanów. To nieuchronne…

— Kto mówi, że Roosevelt był socjalistą? — zapytał ktoś z tyłu sali.

— Zagadnienie drugorzędne — powiedział Norman Pleyel. — Nie wchodźmy w kwestie poboczne.

— Nie zgadzam się z Janet — oświadczył Jack Bernstein. — Nie uważam, by obecny rząd był z natury niestabilny. Jak mówi Barrett, jest silniejszy niż kiedykolwiek. A my siedzimy i gadamy. Gadaliśmy, gdy przejmowali władzę, i będziemy gadać przez następne trzy lata…

— Robimy coś więcej — wtrącił Barrett. Bernstein chodził po pokoju, zgarbiony, spięty, tętniący wewnętrzną energią.

— Ulotki! Petycje! Manifesty! Wezwania do strajku generalnego! Co z tego, co z tego, co z tego?!

W wieku dziewiętnastu lat Bernstein nie był wyższy niż w roku wielkiego przewrotu, ale jego twarz straciła dziecięcą pulchność. Był chuderlawy, miał rzadki wąsik, wyraźnie zaznaczone kości policzkowe, ziemistą skórę usianą zaognionymi pryszczami i dziobami. Pod presją wydarzeń wszyscy ulegli transformacji: Janet straciła na wadze, Barrett zapuścił długie włosy, nawet niewzruszony Pleyel wyhodował skąpą bródkę, którą gładził jak talizman. Bernstein powiódł wzrokiem po ludziach zgromadzonych w mieszkaniu Barretta i Janet.

— Wiecie, dlaczego ten bezprawny rząd utrzymuje się przy władzy? Z dwóch powodów. Po pierwsze, dysponuje siecią nieetycznej tajnej policji, która dławi opozycję. Po drugie, sprawuje silną kontrolę nad mediami i tym samym unieśmiertelnia się przez wmawianie obywatelom, że nie mają innej alternatywy jak „trzy razy tak" dla syndykalizmu. Wiecie, co się stanie w następnym pokoleniu? Naród będzie tak mocno utożsamiać się z syndykalizmem, że zwiąże się z nim na parę następnych stuleci!

— Niemożliwe, Jack — zaoponowała Janet. — Żeby się utrzymać, system rządowy potrzebuje czegoś więcej niż tajna policja. To…

— Zamknij się i daj mi skończyć — warknął Bernstein. Rzadko zadawał sobie trud skrywania głębokiej nienawiści do Janet. Iskry strzelały w powietrzu, gdy znajdowali się w tym samym pokoju, co siłą rzeczy zdarzało się dość często.

— No to mów dalej. Kończ.

Zaczerpnął powietrza.

— Stan Zjednoczone zasadniczo są krajem konserwatywnym. Zawsze takie były. Zawsze będą. Rewolucja 1776 roku była rewolucją konserwatystów w obronie praw własności. Przez następnych dwieście lat nie nastąpiły żadne fundamentalne zmiany w tutejszej strukturze politycznej. Francja miała swoją rewolucję i sześć czy siedem konstytucji, Rosja miała rewolucję, Niemcy, Włochy i Austria przemieniły się w zupełnie inne kraje, nawet Anglia szybko zreorganizowała swój cały porządek, ale Stany Zjednoczone nawet nie drgnęły. Och, wiem, wprowadzono zmiany w prawie wyborczym, drobne retusze, kobiety i Murzyni zyskali prawa obywatelskie, władza prezydenta stopniowo się powiększała, lecz wszystko to odbywało się w obrębie pierwotnych ram. A w szkołach wbijano dzieciakom do głowy, że ramy te są święte. Wbudowano czynnik stabilizacji: obywatele pragnęli, żeby system pozostał bez zmian, ponieważ zawsze tak było, i tak dalej, w wiecznym kręgu. Ten naród nie mógł się zmienić, bo nie miał do tego predyspozycji. Wpojono mu nienawiść do zmian. Dlatego prezydenci zawsze pełnili po dwie kadencje, chyba że byli skończonymi łajdakami. Dlatego w ciągu dwóch stuleci wniesiono najwyżej dwadzieścia poprawek do konstytucji. Dlatego ilekroć ktoś chciał wprowadzić poważniejsze zmiany, jak Henry Wallace, jak Goldwater, natrafiał na nieprzebytą przeszkodę w postaci struktury władzy. Studiowaliście wybory Goldwatera? Startował jako konserwatysta, prawda? Dlaczego przegrał i kto walczył z nim najbardziej? Konserwatyści, ponieważ wiedzieli, że jest radykałem i bali się dopuścić radykała do władzy.

— Jack, myślę, że przesadzasz…

— Niech cię cholera, daj mi skończyć. — Bernstein poczerwieniał. Pot spływał mu po zapadniętych policzkach. — Ten kraj od chwili powstania był uwarunkowywany przeciwko fundamentalnym zmianom. Ale w końcu istnienie rządu nadmiernie się przeciągnęło i sytuacja wymknęła się spod kontroli, radykałowie wkroczyli do akcji i wprowadzili takie zmiany, że wszystko się rozleciało i nastał kryzys konstytucyjny lat 1982–1984, a po nim nastąpiło przejęcie władzy przez syndykalistów. Okay. Przewrót był takim wstrząsem, że miliony obywateli nadal są w szoku. Ludzie otworzyli gazety i zobaczyli, że już nie ma prezydenta, tylko kanclerz, a zamiast Kongresu ustanawiającego prawa jest Rada Syndyków. Co to za obłędne nazwy, co to za kraj, to nie mogą być stare dobre Stany Zjednoczone, prawda? Ależ tak, mogą. Ludzie są skołowani do tego stopnia, że zaczynają cofać się w rozwoju i uważać się za jeże. Okay. Okay. Ale ciągłość została przerwana. Stary system ustąpił nowemu. Dzieci nie przestają się rodzić. Szkoły są otwarte, a nauczyciele uczą syndykalizmu, ponieważ cholernie dobrze wiedzą, że lepiej to robić niż wylecieć z roboty. Dziś piątoklasiści uważają prezydentów za niebezpiecznych dyktatorów. Codziennie rano uśmiechają się do wielkich trójwymiarówek kanclerza Arnolda. Trzecioklasiści nawet nie wiedzą, kim byli prezydenci. Za dziesięć lat te dzieci dorosną. Za dwadzieścia lat zaczną kierować społeczeństwem. I będą bardzo zainteresowane zachowaniem status quo, co jest cechą dorosłych Amerykanów, a dla nich status quo to syndykalizm. Nie rozumiecie? Naprawdę nie rozumiecie? Przegramy, chyba że zajmiemy się wychowaniem tych dzieci! Syndykaliści pracują nad tym, uczą je myśleć, że syndykalizm jest prawdziwy, dobry i piękny, i że im dłużej trwa, tym dłużej trwać będzie. W ten sposób ustrój się unieśmiertelni. Każdy, kto zażąda przywrócenia starej konstytucji albo wprowadzenia poprawek do nowej, zostanie uznany za groźnego, ziejącego ogniem radykała, a syndykaliści będą miłymi, godnymi zaufania konserwatywnymi chłopcami, jakich znaliśmy i aprobowaliśmy od zarania. Wtedy będzie po sprawie. — Bernstein przycichł. — Niech ktoś da mi drinka. Piorunem!

Cichy głos Pleyela przeciął gwar.

— Dobrze powiedziane, Jack. Ale chciałbym usłyszeć jakieś sugestie, jakiś plan pozytywnego działania.

— Mam mnóstwo sugestii — odparł Bernstein. — I wszystkie zaczynają się od wywalenia na złom istniejącej struktury kontrrewolucyjnej, jaką ustanowiliśmy Używamy metod dobrych w 1917 albo może w 1848 zaś syndykaliści posługują się metodami z 1987 i załatwiają nas na cacy. My nadal rozdajemy ulotki i prosimy ludzi o podpisywanie petycji. Oni mają stacje telewizyjne, cały przeklęty system łączności, wszystko przekształcone w wielką sieć propagandową. I szkoły. — Pod niósł rękę i na palcach odliczał programy. — Jeden. Podłączyć sprzęt elektroniczny do kanałów komputerowych i innych mediów w celu zakłócenia propagandy rządowej. Dwa. Wszędzie, gdzie tylko się da, prowadza propagandę kontrrewolucyjną, nie w formie drukowanej, ale z pomocą innych środków masowego przekazu. Trzy. Zwerbować kadrę bystrych dziesięciolatków którzy będą siać ferment w piątej klasie. Przestańcie się podśmiewać! Cztery. Program zabójstw, mających na celu wyeliminowanie…

— Stop — powiedział Barrett. — Żadnych zabójstw.

— Jim ma rację — poparł go Pleyel. — Zabójstwo nie jest właściwym argumentem w dyskusji politycznej. Stanowi poza tym metodę nieskuteczną i samobójczą, gdyż wysuwa na czoło nowych i bardziej drapieżnych przywódców, a z pospolitych przestępców czyni męczenników.

— Myśl sobie co chcesz. Prosiłeś mnie o sugestie. Żaby dziesięciu syndyków, a przybliżysz się do wolności, lecz niech ci będzie. Pięć. Nakreślić spójny plan przejęcia władzy, sprecyzowany i zorganizowany co najmniej tali dobrze, jak ten wykorzystany przez bandę syndykalistów w latach 84-85. Należy zorientować się, ilu luda potrzeba do objęcia kluczowych stanowisk, w jaki sposób przejąć media, jak unieruchomić istniejąca władzę, jak zainicjować strategiczną zdradę w sztabie generalnym sił zbrojnych. Syndykaliści użyli do tego komputerów. Możemy pójść ich przykładem. Gdzie jest nasz plan nadrzędny? Przypuśćmy, że jutro kanclerz Arnold złoży rezygnację i powie, że schodzi do podziemia. Będziemy w stanie powołać nowy rząd czy też pozostaniemy zlepkiem pojedynczych komórek recytujących zatęchłe teorie?

— Plan nadrzędny istnieje, Jack. Jestem w kontakcie z wieloma grupami — powiedział Pleyel.

— Plan zaprogramowany przez komputer? — nacisnął Bernstein.

Pleyel wymownie rozłożył długie ręce na znak, że wolałby nie odpowiadać.

— Powinien być — powiedział Bernstein. — Na miłość boską, mamy w naszej grupie człowieka, który jest największym matematycznym geniuszem od czasów Kartezjusza. Hawksbill powinien wykreślić dla nas linie prawdopodobieństwa. Do diabła, gdzie on się podziewa?

— Już nie przychodzi.

— Wiem. Ale dlaczego?

— Jest zajęty, Jack. Próbuje zbudować maszynę czasu czy coś podobnego.

Bernstein sapnął. Gorzki śmiech, chrapliwy i zgrzytliwy, wybuchnął z jego gardła.

— Wehikuł czasu? Naprawdę masz na myśli maszynę do podróżowania w czasie?

— Chyba o to mu chodziło — mruknął Bernstein — choć nazwał ją inaczej. Nie jestem matematykiem i nie nadążałam za wszystkim, co mówił, ale…

— Dla ciebie jest geniuszem. — Bernstein wściekle strzelił kostkami palców. — Mamy rządy dyktatorskie, tajna policja codziennie dokonuje aresztowań, sytuacja pogarsza się z każdą chwilą, a on siedzi i wymyśla maszyny czasu! Stracił rozum? Jeśli chce być wynalazcą, czemu nie wymyśli jakiegoś sposobu na obalenie rządu?

— Może — zaczął Pleyel łagodnie — ta maszyna na coś się nam przyda. Wyobraźmy sobie, że wracamy do 1980 czy 1982 i korygujemy pewne rzeczy, żeby zlikwidować przyczyny kryzysu konstytucyjnego…

— Mówisz poważnie, prawda? — zapytał Bernstein. — Gdy trwał kryzys, siedzieliśmy na tyłkach i wylewaliśmy łzy nad niedolą kosmosu, i gdy w końcu stało się to, co wszyscy przepowiadaliśmy, nie zrobiliśmy absolutnie nic, żeby temu zapobiec. A teraz mówisz o wykorzystaniu wariackiej maszyny, o powrocie w przeszłość i dokonaniu korekty. Niech mnie diabli. Niech mnie wszyscy diabli.

— Wiemy więcej o wektorach rewolucji, Jack — powiedział Pleyel. — To może zadziałać.

— Na drodze mordów politycznych, może. Ale już wykluczyłeś zabójstwo jako środek politycznej dyskusji. Co zatem zrobisz z maszyną Hawksbilla? Wyślesz Barretta do 1980, żeby machał flagą na wiecach? Och, to szaleństwo. Wybacz, ale przyprawiasz mnie o mdłości. Chyba pójdę na Union Square i się wyrzygam. Wypadł z pokoju jak burza.

— Jest niezrównoważony — powiedział Barrett do Pleyela. — Prawie miał pianę na ustach. Chciałbym, żeby wystąpił z ruchu… Niedługo będzie tak zdegustowany naszym dreptaniem w miejscu, że zadenuncjuje wszystkich tajnej policji.

— Wątpię, Jack. Jest pobudliwy, zgadza się, ale też nadzwyczaj błyskotliwy. Tryska pomysłami wszelkiego rodzaju, niektóre są bezwartościowe, inne nie. Musimy pomóc mu przejść przez trudny okres, bo go potrzebujemy. Powinieneś rozumieć to lepiej niż każdy z nas, Jim. Jest twoim przyjacielem z dzieciństwa, prawda? Barrett pokręcił głową.

— Tego, co nas łączyło, raczej nie można nazwać przyjaźnią. I czym by to nie było, skończyło się przed laty. Teraz Jack nienawidzi mnie z całego serca. Z przyjemnością zobaczyłby mnie stratowanego w rynsztoku.

Niedługo później zebranie dobiegło końca. Padły stereotypowe wnioski przeanalizowania wysuniętych propozycji i stereotypowe zalecenia przygotowania raportów specjalnych na temat konkluzji. I to wszystko. Członkowie komórki kontrrewolucyjnej rozeszli się. Wreszcie zostali tylko Janet i Barrett, opróżniający popielniczki i ustawiający krzesła.

— Na Jacka strach było patrzeć. Jakby diabeł w niego wstąpił. Mógłby mówić godzinami, a nie zabrakłoby mu słów — powiedziała Janet.

— Miał trochę racji.

— Trochę tak, Jim. Ma rację, że planowanie powinno być bardziej precyzyjne i że powinniśmy lepiej wykorzystać Eda Hawksbilla. Ale przestraszyło mnie nie to, co mówił, tylko jak. Zachowywał się jak mały demagog, chodząc w tę i z powrotem i wypluwając słowa. Wyobrażam sobie, że taki musiał być Hitler u progu kariery. Może Napoleon.

— W takim razie mamy szczęście, że Jack jest po naszej stronie — zażartował Barrett.

— Jesteś tego pewien?

— Czy mówił jak syndykalista? Janet zebrała plik papierów i wepchnęła je do nisz-czarki.

— Nie, ale mogę sobie wyobrazić, jak bez trudu przechodzi na drugą stronę. Jak sam powiedziałeś, jest niezrównoważony. Błyskotliwy, ale niezrównoważony. Daj mu właściwą motywację, a szybko zmieni barwy. Tutaj jest niespokojny. Chce rzucić wyzwanie Pleyelowi o przywództwo grupy, ale boi się zranić jego uczucia, więc ma związane ręce, a ktoś taki jak on nie znosi tego dobrze.

— Poza tym nienawidzi nas.

— Nienawidzi tylko ciebie i mnie. Nie sadzę, aby miał coś osobistego przeciwko innym.

— A jednak…

— Może przenieść swoją nienawiść na całą grupę — ustąpiła Janet.

Barrett spochmurniał.

— Od dwóch lat nie mogę rozsądnie z nim pogadać. Stale natykam się na mur straszliwej zazdrości. Nienawiści. Wszystko dlatego, że przypadkiem, nieświadom, co robię, poderwałem jego dziewczynę. Są inne kobiety na świecie.

— A ja nigdy nie byłam jego dziewczyną. Jeszcze to do ciebie nie dotarło? Umówiłam się z nim trzy, może cztery razy, zanim dołączyłeś do grupy. Ale między nami nie było nic poważnego. Nic.

— Spałaś z nim, prawda?

Podniosła chłodne, ciemne oczy i spojrzała mu w twarz.

— Raz. Bo błagał. Jakbym spała z wiertłem dentystycznym. Później nigdy nie pozwoliłam mu się dotknąć. Nie miał do mnie żadnego prawa. Nawet jeśli jest innego zdania, sam ponosi winę za to, co się stało. Poznaliśmy się dzięki niemu.

— Tak. Prosił, żebym dołączył do grupy. Nie dawał mi spokoju. Oskarżał mnie o brak oddania dla ludzkości i pewnie miał rację. Byłem tylko wielkim, naiwnym szesnastoletnim durniem, który lubił seks, piwo i grę w kręgle, a od czasu do czasu zaglądał do gazety i zastanawiał się, co u diabła znaczą te wszystkie nagłówki Cóż, postanowił zbudzić moje sumienie i dopiął swego ja w konsekwencji znalazłem dziewczynę, a teraz…

— Teraz jesteś wielkim naiwnym dziewiętnastoletni!! durniem, który lubi seks, piwo, grę w kręgle i działalność kontrrewolucyjną.

— Zgadza się.

— Zatem do diabła z Jackiem Bernsteinem! Może nie długo dorośnie, przestanie ci zazdrościć i zaczniemy wspólnie pracować nad wyciągnięciem świata z szamba, w jakie się wpakował. Tymczasem będziemy żyć dzień po dniu i starać się robić to, co do nas należy. Co innego nam pozostaje?

— Pewnie masz rację.

Barrett podszedł do okna i trącił kontrolkę. Szyba zrobiła się przezroczysta. Spojrzał w noc, na ulicę leżącą piętnaście pięter niżej. Dwa wozy policyjne w kolorze butelkowej zieleni stały pod kątem na jezdni; zatrzymały małe, błękitno-złote elektryczne autko. Policjanci indagowali kierowcę. Z wysoka niewiele było widać, ale do okna docierał wysoki głos kierowcy zapewniającego o swej niewinności. Po chwili przybył trzeci policyjny wóz, który zabrał nie przestającego protestować człowieka. Barrett zaciemnił okno. Gdy poszarzało i zmętniało, zobaczył w nim odbicie Janet. Stała za nim, naga, pełne półkule piersi wznosiły się i opadały wyczekująco. Odwrócił się. Wyglądała nieskończenie lepiej, ale nie umiał powiedzieć jej tego w delikatny sposób, bez implikowania, że wcześniej była mało pociągającą grubaską.

— Chodź do łóżka — powiedziała. — Przestań gapić się w okno.

Podszedł do niej. Był ponad dwie stopy wyższy i kiedy stanął przy niej, czuł się jak drzewo przy krzaku. Objął ją, poczuł miękkie ciepło jej ciała, a gdy opadli na materace, wydało mu się, że słyszy piskliwy, pełen złości głos Jacka Bernsteina, więc przyciągnął ją bliżej i zamknął w mocnym uścisku.

SIÓDMY

Zdobycz Rudigerą leżała przed głównym budynkiem, gdy następnego dnia rano Barrett wybrał się na śniadanie. Rudiger miał dobry połów. Jak zwykle. Wypływał na Atlantyk przez trzy lub cztery noce w ciągu tygodnia, kiedy tylko sprzyjała pogoda, w malej łódce skleconej ze zbywających skrzyń i innych przypadkowych materiałów, w towarzystwie przyjaciół, których wyszkolił w biegłym posługiwaniu się włókiem. Zazwyczaj wracali z porządnym zapasem morskiego pożywienia.

Jak na ironię Rudiger, anarchista głęboko wierzący w indywidualizm i zniesienie wszystkich instytucji politycznych, okazał się doskonałym przywódcą ekipy rybaków. Generalnie gardził koncepcją pracy zespołowej, ale szybko się przekonał, że manipulowanie sieciami w pojedynkę jest niezwykle trudne — i przystąpił do tworzenia swojego mikrospołeczeństwa. W Stacji Hawksbilla nie brakowało takich ironicznych przykładów. Barrett doskonale wiedział, że teoretycy polityczni bez większych oporów chowają do kieszeni swoje teorie, kiedy w grę wchodzą pragmatyczne kwestie utrzymania się przy życiu.

Najcenniejszą zdobyczą był głowonóg długi na około dwanaście stóp — sztywna, zielonkawa stożkowata rura, z której zwisały flakowate macki podobne do ramion kalmara, tętniące nierównomiernie. Mnóstwo mięsa, pomyślał Barrett.

Gumowatego, ale smacznego, jeśli człowiek się przyzwyczaił. Głowonoga otaczały tuziny trylobitów, od małych, calowych, przeznaczonych na zupę, do długich na trzy stopy, z barokowo zdobionymi szkieletami zewnętrznymi. Rudiger łowił dla pożywienia i dla wiedzy; te trylobity były odrzutami, przedstawicielami gatunków, które już zbadał, bo inaczej nie zostawiłby ich tutaj, by trafiły do koszy zjedzeniem. Jego barak zapchany był po sam sufit trylobitami, sklasyfikowanymi i posortowanymi według rodzajów i gatunków. Zbieranie, analizowanie i opisywanie trylobitów pomagało mu zachować zdrowe zmysły, a tutaj nikt nie miał nic przeciwko takiemu osobliwemu hobby.

Niedaleko sterty trylobitów leżało parę zawiasowych ramienionogów, podobnych do zdeformowanych przegrzebków, i kopiec ślimaków. W ciepłych, płytkich wodach tętniło bezkręgowe życie, co stanowiło uderzający kontrast z jałowym lądem. Rudiger przyniósł też lśniące czarne wodorosty na sałatkę. Barrett miał nadzieję, że ktoś zbierze to wszystko i włoży do chłodni przed ugotowaniem. Rozkład bakteryjny zachodził tutaj wolniej niż w Górnoczasie, ale parę godzin na umiarkowanie ciepłym powietrzu nie wyjdzie połowowi na dobre. Barrett pokuśtykał do kuchni i zastał tam trzech ludzi na porannym dyżurze. Powitali go pełnymi uszanowania skinieniami.

— Jedzenie leży za drzwiami — powiedział. — Rudiger wrócił i zostawił ładunek.

— Mógł komuś powiedzieć, no nie?

— Może nikogo nie było. Pozbieracie to wszystko i zamrozicie?

— Pewnie, Jim, pewnie.

Barrett planował, że dziś wytypuje parę osób w doroczną ekspedycję nad Morze Wewnętrzne. Tradycyjnie sam kierował wyprawą, lecz okaleczona stopa wykluczyła jego uczestnictwo w tym roku, a być może na zawsze.

Co roku mniej więcej tuzin zdrowych mężczyzn wyruszał na daleki rekonesans. Zataczając szeroki łuk ku północnemu zachodowi, docierali do Morza Wewnętrznego, tam skręcali na południe i wracali pasem lądu do Stacji. Jednym z celów wyprawy było zebranie temporalnych śmieci, które mogły zmaterializować się w sąsiedztwie stacji w ciągu ubiegłego roku. Nikt nie wiedział, jaki był dopuszczalny margines błędu w okresie pierwszych prób zakładania stacji, a jak wynikało ze znalezisk, wczesna technika przerzucania materiałów w przeszłość pozostawiała wiele do życzenia.

Przez cały czas pojawiały się jakieś komponenty. Wysyłano je do Minus Miliard Dwa Tysiące Piątego, ale zjawiały się parę dekad później. Teraz, w Minus Miliard Dwa Tysiące Dwudziestym Dziewiątym, znajdywano materiały, które powinny przybyć do stacji w pierwszym roku operacji. Stacja Hawksbilla potrzebowała wszelkiego rodzaju części zamiennych i Barrett nie marnował okazji, by zgarnąć każdy taki śmieć z przyszłości.

Była też inny, bardziej subtelna przyczyna organizowania ekspedycji nad Morze Wewnętrzne. Wyprawy stały się głównym wydarzeniem roku, corocznym rytuałem, zwyczajem uświęconym tradycją. Ekspedycją byłą miejscowym obrzędem wiosny. Piesza pielgrzymka dwunastu najsilniejszych mężczyzn na dalekie skaliste brzegi ciepłego morza, które zalewało serce Ameryki Północnej, była w Stacji Hawksbilla rzeczą najbardziej zbliżoną do praktyki religijnej, choć po dotarciu do celu pątnicy nie odprawiali żadnych mistycznych obrzędów, chyba że za obrzęd uzna się złowienie i zjedzenie paru trylobitów.

Dla samego Barretta wyprawa oznaczała znacznie więcej niż podejrzewał. Uświadomił to sobie teraz, kiedy nie był w stanie w niej uczestniczyć. Przez dwadzieścia lat kierował każdą taką ekspedycją. Wędrówka przez rozległą, monotonną równinę, za śliskie zbocza, w dół do morza, gdy oczy bezustannie omiatały horyzont, wypatrując temporalnych śmieci. Gulasz z trylobitów gotowany na ognisku pod gołym niebem daleko od posępnych baraków Stacji Hawksbilla. Tęcza opadająca w morze nad czymś, co kiedyś będzie Ohio. Ogłuszający trzask dalekiej błyskawicy, zapach ozonu w nozdrzach, przyjemny ból mięśni pod koniec całodziennego marszu. Dla Barretta pielgrzymka była osią, wokół której obracał się rok. A ukazujące się zza wyniosłości siwozielone wody Morza Wewnętrznego dziwnie kojarzyły mu się z powrotem do domu.

Ale w zeszłym roku wybrał się na przechadzkę na brzeg morza po głazach obluzowanych przez niestrudzone fale, zapuścił się na niebezpieczny teren bez żadnego racjonalnego powodu i starzejące się mięśnie sprawiły mu zawód. Często w nocy budził się, spocony i drżący, by uciec przed koszmarem, w którym na nowo przeżywał tę okropną chwilę: ześlizguje się bez końca, daremnie próbując się zatrzymać, a w ślad za nim obsuwa się kamienna lawina, która wreszcie dogania go i spada z nieprawdopodobnym impetem na jego stopę, przygniata go i miażdży. Nie mógł zapomnieć chrzęstu łamanych kości. I najprawdopodobniej nigdy nie zapomni marszu do domu, przez setki mil nagiej skały pod wielkim słońcem, gdy jego potężne ciało wisiało między zgarbionymi sylwetkami towarzyszy. Nigdy dotąd nie był dla nikogo ciężarem. „Zostawcie mnie" — powtarzał, wcale tak nie myśląc, a oni wiedzieli, że to tylko forma przeprosin za sprawianie im kłopotu, dlatego mówili: „Nie wygłupiaj się", i targali go dalej. Ale było to trudne i w chwilach, gdy ból pozwalał mu jasno myśleć, opadało go poczucie winy. Był taki wielki. Gdyby ktoś inny uległ wypadkowi, transport nie byłby taka katorgą. Ale on był największy.

Barrett myślał, że strąci stopę, ale Quesada oszczędził mu amputacji. Stopa została, choć nie mógł postawić jej na ziemi i wesprzeć na niej ciężaru ciała, ani teraz, ani nigdy. Prościej byłoby uciąć martwą kończynę, lecz medyk sprzeciwił się takiemu rozwiązaniu.

— Kto wie — powiedział — może pewnego dnia przyślą nam zestaw do transplantacji. Nie można odbudować amputowanej nogi. Kiedy ją odetniemy, pozostanie tylko włożenie protezy, a nie mam żadnych protez.

Tak więc Barrett zachował zmiażdżoną stopę, ale od czasu wypadku już nie był taki sam. Nie tylko krew wyciekła z niego, gdy leżał na lśniących skałach nad Morzem Wewnętrznym. A teraz ktoś inny miał poprowadzić tegoroczny marsz.

Kto to będzie? — zastanawiał się. Kandydatura Quesady nasuwała się sama. Zaraz po nim był tutaj najsilniejszy, pod wszelkimi względami. Ale Quesada nie mógł opuścić stacji. W czasie podróży dobrze byłoby mieć pod ręką medyka, lecz tutaj był niezbędny.

Po namyśle zdecydował się na Charleya Nortona. Żywiołowy, gadatliwy Norton łatwo dawał porwać się emocjom, ale zasadniczo był człowiekiem wrażliwym, wzbudzającym szacunek. Dodał mu Kena Belardiego, partnera do rozmów w czasie długich nudnych godzin wędrówki znikąd donikąd. Niech dyskutują nie kończący się balet sztywnych, niewzruszonych postaw.

Rudiger? Rudiger okazał się prawdziwą wieżą siły w czasie ubiegłorocznej wyprawy, po wypadku. Bez namysłu przejął dowodzenie, gdy inni trzęśli się i wlepiali oczy w bezsilnego, okaleczonego dowódcę. Jednakże Barrett nieszczególnie chciał pozbywać się Rudigera na czas tak długi. Prawda, w wyprawie musieli wziąć udział sprawni ludzie, ale nie chciał sprowadzać bazy do zbiorowiska samych inwalidów, ekscentryków i psychicznie chorych.

Dlatego Rudiger zostanie. Barrett umieścił na liście dwóch członków jego zespołu rybackiego, Dave'a Burcha i Morta Kastena. Potem dodał Sida Hutchetta i Arny'ego Jean-Claude'a.

Pomyślał o dołączeniu Dona Latimera. Latimer balansował na krawędzi choroby umysłowej, ale był w miarę rozsądny, pomijając okresy psionicznych medytacji, i należycie wypełniał swoje obowiązki w czasie ekspedycji. Z drugiej strony Latimer był współlokatorem Lew Hahna, a Barrettowi zależało na bliskiej obserwacji nowego. Przez chwilę rozważał pomysł wysłania ich obu, lecz szybko go zarzucił. Hahn nadal stanowił niewiadomą. Puszczanie go nad Morze Wewnętrzne w tym roku byłoby zbyt ryzykowne, choć prawdopodobnie znajdzie się w przyszłorocznej grupie. Gdy z czasem zorientuje się we wszystkim, będzie z niego doskonały kierownik wyprawy. Marnowanie jego młodzieńczego wigoru równałoby się głupocie.

Wreszcie Barrett wybrał dwunastu ludzi. Dwunastu wystarczy. Wypisał kredą ich nazwiska na łupkowej płytce i wszedł do jadalni, żeby sprawdzić, czy nie ma tam Charleya Nortona.

Norton siedział sam przy śniadaniu. Barrett usadowił się na ławie naprzeciwko niego, wykonując szereg skomplikowanych ruchów, które umożliwiły mu osiągnięcie celu bez upuszczania kuli.

— Wybrałeś ludzi? — zapytał Norton. Barrett skinął głową.

— Lista wisi na zewnątrz.

— Idę?

— Dowodzisz. Nortonowi chyba pochlebiła jego decyzja.

— To brzmi dziwnie, Jim. Inny dowódca niż ty…

— Ja nie idę w tym roku, Charley.

— Trzeba czasu, żeby do tego się przyzwyczaić. Kto idzie?

— Hutchett. Belardi. Burch. Kasten. Jean-Claude. I paru innych.

— Rudiger?

— Nie, Rudiger zostaje. Quesada też, Charley. Potrzebuję ich tutaj.

— W porządku, Jim. Masz jakieś specjalne instrukcje?

— Macie wrócić cali i zdrowi, to wszystko. — Barrett wziął butelkę z wodą i zamknął ją w potężnych dłoniach. — Chociaż może tym razem powinniśmy odwołać wyprawę. Nie mamy zbyt wielu zdrowych ludzi. Nortonowi rozbłysły oczy.

— Co ty gadasz, Jim? Odwołać wyprawę?

— Czemu nie? Wiemy, co jest między nami a morzem: nic.

— Ale śmieci tempo…

— Mogą zaczekać. Mamy jeszcze zapas materiałów.

— Jim, nigdy nie słyszałem, żebyś tak mówił. Zawsze stanowczo opowiadałeś się za podróżą. Wydarzenie roku, mówiłeś. A teraz…

— Ja nie idę, Charley.

Norton milczał przez chwilę, ale nie odrywał oczu od twarzy Barretta. Wreszcie powiedział:

— W porządku, nie idziesz. Wiem, to musi boleć. Ale są inni. Oni tego potrzebują. Tylko dlatego, że sam nie możesz pójść, nie masz prawa odwoływać wyprawy i mówić, że jest bezcelowa. Nie jest bezcelowa.

— Przepraszam, Charlie — rzekł Barrett z westchnieniem. — Nie chciałem, żeby tak wyszło. Oczywiście, wyprawa dojdzie do skutku. Po prostu znowu rozpuściłem język.

— To musi być dla ciebie trudne, Jim.

— Jest. Ale nie aż tak. Masz jakąś koncepcję trasy?

— Na północny zachód, jak sądzę. To zwykła linia rozproszenia temporalnego śmiecia, prawda? Potem w dół wybrzeża Morza Wewnętrznego. Przejdziemy jakieś sto mil wzdłuż linii brzegowej, jak myślę, i wrócimy do domu niższą ścieżką.

— Niezły plan — powiedział Barrett. Oczyma wyobraźni ujrzał rozfalowaną powierzchnię płytkiego morza, ciągnącą się do odległej, zachodniej strefy lądu. Rok po roku chodził na brzeg tego morza i patrzył w kierunku miejsca, gdzie pewnego dnia nad wodę wzniosą się tereny Środkowego Zachodu. Co roku marzył o podróży przez kontynentalne serce na drugą stronę. Ale nigdy nie znalazł czasu, by zorganizować taką wyprawę, A teraz było za późno…

I tak byśmy nie znaleźli tam nic godnego uwagi, powtarzał sobie. Tylko więcej tego samego. Skały, wodorosty, trylobity. Ale być może byłoby warto… zobaczyć po raz ostatni, jak słońce zanurza się w Pacyfiku…

— Zbiorę ludzi po śniadaniu. Niebawem ruszymy w drogę — powiedział Norton.

— Zgoda. Powodzenia, Charley.

— Sprawimy się.

Barrett poklepał Nortona po ramieniu i natychmiast uznał ten gest za teatralnie sztuczny. Wyszedł na zewnątrz. Dziwna, bardziej niż dziwna była świadomość, że musi zostać w domu, podczas gdy inni odejdą. Jakby przyznawał, że przygotowuje się do abdykacji po wieloletnim panowaniu. Nadal był królem Stacji Hawksbilla, ale tron zaczynał się chwiać. Był teraz kulawym starcem, kuśtykającym po stacji i wtykającym nos w nie swoje sprawy. Musiał pogodzić się z tym faktem, czy mu się to podobało, czy nie.

Po śniadaniu uczestnicy wyprawy nad Morze Wewnętrzne zabrali się za wybieranie sprzętu i opracowywanie logistyki trasy. Barrett rozmyślnie trzymał się z daleka. Teraz była to sprawa Charleya Nortona. Odbył osiem czy dziesięć podróży i będzie wiedział, co robić, bez sugestii ze strony dawnego kierownika. Barrett nie chciał się wtrącać, nie chciał sprawiać wrażenia, że teraz nawet pośrednio próbuje nimi rządzić.

Ale jakiś masochistyczny przymus popychał go do zorganizowania własnej wyprawy. Jeśli w tym roku nie będzie mu dane zobaczyć zachodnich wód, przynajmniej złoży wizytę Atlantykowi, na własnym podwórku.

Wstąpił do infirmerii. Przywitał go Hansen, jeden z dyżurnych — łysy, wesoły facet pod siedemdziesiątkę, należący niegdyś do kalifornijskiej grupy anarchistów. Był technikiem komputerowym niższego stopnia na kolei, ale miał smykałkę do medycyny i został prawą ręką Quesady. Błysnął swoim oszałamiającym uśmiechem.

— Jest Ouesada? — zapytał Barrett.

— Nie, niestety. Poszedł na zebranie uczestników wyprawy, żeby udzielić im paru porad medycznych. Jeśli to coś ważnego, mogę go ściągnąć…

— Nie trzeba. Chciałem tylko sprawdzić z nim inwentarz leków. To może zaczekać. Mogę rzucić okiem na zapasy?

— Jak sobie życzysz.

Hansen cofnął się, wprowadzając Barretta do magazynu. O tej porze barykada nie broniła dostępu. W stacji nie było zamków, więc Barrett i Ouesada wymyślili skomplikowaną barykadę, która gwarantowała wywołanie ogromnego hałasu, gdyby ktoś spróbował ją sforsować. Tylko w ten sposób mogli ustrzec zapasy leków przed samowolnym rozebraniem przez zdesperowanych skazańców. Barrett dowodził, że nie stać ich na marnowanie bezcennych, niezastąpionych leków dla samobójców. Jeśli ktoś chce się zabić, niech skacze do morza — w ten sposób przynajmniej nie pogorszy sytuacji innych.

Barrett powiódł wzrokiem po półkach. Zestaw leków był przypadkowy, zależny od kapryśnej hojności Górnoczasu. Obecnie brakowało im środków uspokajających i wspomagających trawienie, malał zapas środków przeciwbólowych i przeciwzakaźnych. Z tego powodu nękało go poczucie winy, a jeszcze większe ! wyrzuty sumienia miał w związku ze swoim planem. Człowiek, który ustanowił prawo zakazujące kradzieży leków, zamierzał wykorzystać swoją uprzywilejowaną pozycję i samowolnie zabrać lekarstwo. I tyle na temat moralności, pomyślał. Ale w swoim czasie znał ludzi łamiących bardziej uświęcone prawa. Potrzebował tego leku, a nie chciał wdawać się w długą utarczkę słowną z Ouesada. Takie rozwiązanie było najprostsze. Złe, ale najprostsze. Zaczekał, aż Hansen odwróci się plecami. Wtedy wsunął rękę do szafki, wymacał smukły szary cylinder i szybko schował go do kieszeni.

— Wygląda na to, że wszystko w porządku — powiedział do Hansena, wychodząc z infirmerii. — Powiedz Quesadzie, że zajrzę później, żeby z nim pogadać.

Ostatnio coraz częściej używał neuroblokady, żeby stłumić ból nogi. Quesadzie to się nie podobało. Powiedział, choć nie dosłownie, że Barrett wpada w uzależnienie. Cóż, do diabła z Ouesada. Niech Doc spróbuje chodzić z taką nogą po śliskich ścieżkach, a też zacznie podkradać leki, usprawiedliwiał się.

Pokuśtykał szlakiem na wschód i zatrzymał się paręset jardów od głównego budynku. Stanął za niskim garbem skały, opuścił spodnie i szybko wstrzyknął lekarstwo najpierw w zdrową, potem w kulawą nogę. Dawka znieczuli mięśnie na czas podróży, zmęczone stawy nie będą palić go żywym ogniem. Wiedział, że zapłaci za ten luksus za osiem godzin, kiedy neuroblokada przestanie działać i ból uderzy go jak milion sztyletów. Ale gotów był przystać na tę cenę.

Droga nad morzę była długa i samotna. Stacja Hawksbilla przycupnęła na wschodnim skraju Appalachii, ponad osiemset stóp nad poziomem morza. W czasie pierwszych sześciu lat jej istnienia ludzie schodzili nad ocean samobójczą trasą po nagiej skale. Barrett wystąpił z pomysłem wykucia ścieżki. Praca zajęła dziesięć lat, ale teraz na brzeg Atlantyku wiodły szerokie, bezpieczne schody. Wycięcie stopni w litej skale na długi czas zapewniło pracę wielu osobom — a praca broniła przed próżnym zamartwianiem się o ukochanych lub osunięciem w otchłań obłędu, co tutaj przychodziło tak łatwo. Barrett żałował, że nie umiał wymyślić drugiego, równie szeroko zakrojonego projektu, żeby znów zająć bezczynnych ludzi.

Stopnie tworzyły ciąg płytkich platform, które zygzakiem schodziły na skraj wody. Nawet dla zdrowego człowieka zejście było nużące. Dla Barretta stanowiło katorgę. Przebycie drogi, którą dawniej pokonywał w pół godziny, dziś zabrało mu cztery razy więcej czasu.

Kiedy dotarł do podnóża schodów, opadł wyczerpany na lizaną przez fale płaską skałę i puścił kulę. Palce lewej ręki miał przykurczone i pokryte odciskami, a całe ciało skąpane w pocie.

Woda oceanu była szara i wydawała się oleista. Barrett nie potrafił wyjaśnić przeważającej bezbarwności świata późnego kambru, z ponurym niebem, ponurym lądem i ponurym morzem. Jego serce tęskniło za widokiem zielonych roślin. Brakowało mu chlorofilu. Tutaj ciemne fale biły o szarą skałę, przesuwając w tę i z powrotem kłębowisko czarnych wodorostów.

Morze nie miało kresu. Barrett nie wiedział, jaka część Europy — o ile w ogóle — sterczy nad wodą w tej konkretnej epoce. W okresie maksymalnego rozwoju lądów większa część planety znajdowała się pod wodą; obecnie, zaledwie paręset milionów lat po wynurzeniu się pierwszych rozgrzanych do białości skał, ocean musiał zajmować całą powierzchnię Ziemi poza rozsianymi tu i ówdzie skrawkami suchego lądu.

Czy Himalaje już się narodziły? Góry Skaliste? Andy? Barrett znał w przybliżeniu zarysy kontynentu Ameryki Północnej w późnym kambrze, ale reszta stanowiła dlań tajemnicę. Niełatwo było uzupełnić luki w wiedzy, gdy połączenie z Górnoczasem ograniczało się do ruchu w jedną stronę. Stacja Hawksbilla była zdana wyłącznie na przypadkowy asortyment materiałów wysyłanych wstecz linii czasu i brak dostępu do informacji zawartych w pierwszym lepszym podręczniku geologii budził głęboką frustrację.

Niespodziewanie wygramolił się z wody wielki trylobit. Należał do rodzaju tych długich na jard, miał lśniący pancerz o barwie owocu oberżyny z tarczą tylną wydłużoną na kształt ogona i z szeregiem smukłych żółtych kolców wzdłuż skrajów. Zdawało się, że na mnóstwo odnóży. Wypełzł na brzeg — bez piasku, bez plaży, po prostu na gołą skalną półkę — i brnął w głąb lądu, aż znalazł się osiem, może dziesięć stóp od fal.

Brawo, pomyślał Barrett. Może ty pierwszy wyszedłeś na ląd, żeby zobaczyć, jak tu wygląda. Pionier. Przecierasz szlaki.

Przyszło mu na myśl, że ten ciekawski trylobit może być przodkiem wszystkich lądowych stworzeń z nadchodzących eonów. Była to bzdura z biologicznego punktu widzenia i doskonale zdawał sobie z tego sprawę. Ale jego zmęczony umysł wyczarował obraz długiej ewolucyjnej procesji: ryby, płazy, gady, ssaki i człowiek, nieprzerwaną sukcesja wywodzącą się od tego groteskowego opancerzonego robaka, niespokojnie kręcącego się w kółko niedaleko jest stóp.

A gdybym cię zdeptał? — pomyślał.

Szybki skok — chrzęst miażdżonej chityny — dzikie wymachiwanie niezliczonych odnóży… …i pęka pierwsze ogniwo całego łańcucha.

Ewolucja nie spełniona. Nigdy nie powstanie żadne lądowe stworzenie. Jeden brutalny ruch ciężkiej stopy spowoduje natychmiastową przemianę przyszłości, nigdy nie będzie rasy ludzkiej, Stacji Hawksbilla, Jamesa Barretta (1968–?). W jednej chwili zemści się na tych, którzy skazali go na życie w tym jałowym miejscu, poza macierzystą epoką, i w jednej chwili uwolni się od kary.

Nie zrobił nic. Trylobit zakończył powolną wycieczkę na przybrzeżne skały i nietknięty wrócił do morza. Wtedy rozległ się cichy głos Dona Latimera:

— Zobaczyłem, jak tu siedzisz, Jim. Mogę do ciebie dołączyć?

Barrett aż podskoczył. Odwrócił się szybko, czując w dołku skurcz zaskoczenia. Latimer zszedł od swojego baraku na szczycie urwiska tak cicho, że nic nie usłyszał. Odzyskał zimną krew, uśmiechnął się szeroko i wskazał mu miejsce na sąsiednim głazie.

— Łowisz? — zapytał Latimer.

— Tylko siedzę. Wygrzewam stare kości.

— Do licha, zlazłeś taki szmat drogi, żeby się powygrzewać? — zaśmiał się Latimer. — Daj spokój! Potrzebujesz chwili spokoju i pewnie nie masz ochoty na towarzystwo, ale jesteś zbyt dobrze wychowany, żeby kazać mi odejść. Przepraszam. Pójdę, jeśli…

— Nie, zostań. Pogadajmy, Don.

— Jeśli wolisz zostać sam, wal bez ogródek.

— Nie wolę. Poza tym i tak chciałem się z tobą zobaczyć. Jak dogadujesz się ze swoim współlokatorem, Hahnem?

Bruzdy pocięły wysokie czoło Latimera.

— Dziwna sprawa. Między innymi dlatego tu zszedłem, gdy cię zobaczyłem. — Pochylił się i spojrzał mu badawczo w oczy. — Jim, powiedz mi szczerze: czy myślisz, że jestem wariatem?

— Czemu miałbym tak myśleć?

— No wiesz, przez to całe ESP. Moje próby przedarcia się do innego królestwa świadomości. Wiem, że jesteś bezkompromisowy i sceptyczny wobec wszystkiego, czego nie możesz złapać, zmierzyć i ścisnąć. Pewnie uważasz, że postrzeganie pozazmysłowe to jedna wielka bzdura.

Barrett wzruszył ramionami.

— Szczerze? Tak. Ani trochę nie wierzę, że dokądś nas zaprowadzisz, Don. Nazwij mnie materialistą, jeśli chcesz, ą ją przyznam, że nie odrobiłem prący domowej na ten temat, lecz ESP to dla mnie czysta czarna magia, a nigdy nie słyszałem o magii, która byłaby warta bodaj funta kłaków. Myślę, że wysiadywanie całymi godzinami w celu wykorzystania mocy psionicznych czy jak to tam zwiesz, jest kompletną stratą czasu i energii. Ale nie, nie uważam cię za wariata. Masz prawo do swojej obsesji i z gruntu bezsensowną rzecz robisz we względnie sensowny sposób. Brzmi dość rozsądnie?

— Bardziej niż rozsądnie. Nie proszę cię, żebyś uwierzył w założenia moich badań, ale też nie chcę, abyś spisał mnie jako kompletnego świra tylko dlatego, że próbuję znaleźć psioniczną drogę ucieczki z tego miejsca. To ważne, żebyś uważał mnie za faceta przy zdrowych zmysłach, bo inaczej to, co powiem ci Hahnie, nie będzie miało dla ciebie żadnej wartości.

— Nie widzę związku.

— Ale związek istnieje — odparł Latimer. — Na podstawie trwającej jeden wieczór znajomości wyrobiłem sobie zdanie na temat Hahna. Jest to opinia z rodzaju tych, które mogą wylęgnąć się w głowie pierwszego lepszego paranoika i jeśli uważasz mnie za świra, prawdopodobnie nie przyjmiesz jej do wiadomości. Dlatego przed podzieleniem się z tobą swoimi odczuciami chcę ustalić, czy myślisz, że jestem przy zdrowych zmysłach.

— Nie uważam cię za świra. Co masz do powiedzenia?

— Że on nas szpieguje.

Barrett z trudem powstrzymał się od parsknięcia śmiechem, co, jak wiedział, strzaskałoby kruche poczucie wartości własnej Latimera.

— Szpieguje? — powtórzył. — Don, chyba nie mówisz poważnie. Jak tu można kogoś szpiegować?! Pewnie, można, ale gdyby tak było, w jaki sposób szpieg przekazałby zebrane informacje?

— Nie wiem. Ale zeszłej nocy zadał mi milion pytań. Pytał o ciebie, o Quesadę, o paru chorych, jak Valdosto. Chciał wiedzieć wszystko.

— I co z tego? Normalna ciekawość nowego, próbującego poznać swoje otoczenie.

— Jim, on sporządzał notatki. Widziałem, jak to robił, gdy myślał, że śpię. Siedział przez dwie godziny, spisując moje odpowiedzi w małym notesie. Barrett zmarszczył brwi.

— Może chce napisać powieść.

— Mówię serio — powiedział Latimer. Jego ręka nerwowo podniosła się do ucha. — Pytania — notatki. I jest cwany. Spróbuj go zmusić do mówienia o sobie!

— Spróbowałem. Niewiele się dowiedziałem.

— Wiesz, dlaczego został zesłany?

— Nie.

— Ja też nie. Przestępstwa polityczne, powiedział, ale poprzestał na ogólnikach. Ten facet praktycznie nie wie, jaki jest obecny rząd i nie ma własnego zdania na temat władzy. Nie doszukałem się u niego nawet cienia przekonań filozoficznych. Wiesz równie dobrze jak ja, że Stacja Hawksbilla jest wysypiskiem, na które trafiają rewolucjoniści, agitatorzy, wywrotowcy i tym podobne śmieci, ale nigdy nie mieliśmy tu więźnia innego rodzaju.

Barrett rzekł chłodno:

— Zgadzam się, że Hahn stanowi zagadkę. Ale dla kogo miałby szpiegować? Jeśli jest agentem rządowym, nie może złożyć raportu. Ugrzązł tu na zawsze, jak każdy z nas.

— Może przysłali go, żeby miał na nas oko na wypadek, gdybyśmy wykombinowali jakiś sposób ucieczki? Może jest ochotnikiem, który z własnej woli zrezygnował z życia w dwudziestym pierwszym wieku, żeby przybyć tutaj i pokrzyżować nam plany? Fanatyk, męczennik dobrowolnie poświęcający się dla społeczeństwa. Znasz ten typ, jak myślę.

— Tak, ale…

— Może boją się, że rozwiążemy problem podróżowania w przyszłość. Albo że stanowimy zagrożenie dla uporządkowanej sekwencji linii czasu. Cokolwiek. Więc Hahn zjawia się wśród nas, żeby przeprowadzić rekonesans i udaremnić potencjalnie niebezpieczne plany, zanim wyniknie z nich coś naprawdę groźnego. Weź na przykład moje badania psioniczne, Jim.

Barrett poczuł zimne ciarki niepokoju. Teraz zrozumiał, że Latimer ociera się o paranoję: w paru spokojnych zdaniach przeszedł od racjonalnego uzasadnienia swoich podejrzeń do nerwowej obawy, że ludzie z Górnoczasu przedsięwzięli kroki mające na celu zlikwidowanie trasy ucieczki, której odkrycia był bliski.

Nie zmieniając tonu powiedział:

— Nie sądzę, Don, abyś miał powody do zmartwienia. Hahn wydaje się dziwny, ale nie przybył tutaj, żeby wpędzić nas w kłopoty. Faceci z Górnoczasu już to zrobili, nie trzeba nic dodawać. O ile nie obalono równań Hawksbilla, nie ma szans, żebyśmy mogli zaleźć im za skórę, czemu więc mieliby tracić swojego człowieka?

— Ale będziesz miał go na oku? — zapytał Latimer.

— Wiesz, że tak. I nie omieszkaj mnie powiadomić, jeśli Hahn zrobi coś odbiegającego od normy. Masz lepsze możliwości obserwowania go niż ktokolwiek inny.

— Będę czujny, Jim. Nie będziemy tolerować żadnych szpicli z Górnoczasu. — Latimer wstał i obdarzył Barretta miłym uśmiechem, który niemal idealnie maskował jego paranoję. — Wygrzewaj się dalej.

Odszedł. Barrett patrzył za nim, póki nie zbliżył się do szczytu, niewyraźna kropka na tle skalnego urwiska. Jakiś czas później złapał kulę i dźwignął się z kamienia. Stał patrząc na fale, z czubkiem kuli w wodzie, płosząc drobne pełzające stworzonka. Wreszcie odwrócił się i rozpoczął długą, powolną wspinaczkę do stacji.

ÓSMY

Barrett nie był pewien, kiedy dokładnie to się stało, ale w pewnej chwili przestali uważać się za kontrrewolucjonistów i teraz nazywali się rewolucjonistami. Semantyczna zmiana zaszła gdzieś na początku lat dziewięćdziesiątych, w stopniowy sposób. Przez parę pierwszych lat po politycznych wstrząsach lat 1984–1985 rewolucjonistami byli syndykaliści, i słusznie, bo przecież obalili ustrój panujący od ponad dwóch stuleci. Ale po jakimś czasie rewolucja syndykalistów zinstytucjonalizowała się. Przestała być rewolucją i stała się ustrojem.

Tak więc obecnie Barrett był rewolucjonistą, a cel podziemia subtelnie przekształcił się w Rewolucję pisaną wielką literą. Rewolucja miała rozpocząć się lada dzień, lada miesiąc, lada rok… Jeszcze tylko trochę planowania, a potem świat przejrzy na oczy i rewolucjoniści w całym państwie powstaną…

Barrett nie kwestionował prawdziwości tych tez. Jeszcze nie. Wykonywał swoją robotę, powtarzał codzienną rutynę i czekał z nadzieją na upadek okopanych na swoich pozycjach, coraz bardziej pewnych siebie syndykalistów.

Życie zawodowe Barretta kręciło się wokół Rewolucji. Bez trudu i bez żalu rozstał się ze studiami, bo uczelnia została zdominowana przez syndykalistów i codzienna porcja propagandy obrażała jego uczucia. Poszedł do Pleyela i Pleyel dał mu pracę. Oficjalnie Pleyel powadził agencję zatrudnienia; przynajmniej taka była przykrywka. W niewielkim biurze w centrum Manhattanu prześwietlał kandydatów do podziemia, jednocześnie na pół etatu prowadząc legalną działalność. Janet pracowała jako jego sekretarka, Hawksbill zaglądał od czasu do czasu, aby programować komputer agencji, a Barrett został zatrudniony jako asystent kierownika. Zarabiał niewiele, ale stać go było i na regularne posiłki i czynsz za ciasne mieszkanie, które dzielił z Janet. Przez trzydzieści godzin w tygodniu kierował na pozór niewinną działalnością agencji zatrudnienia, dzięki czemu Pleyel mógł z większą swobodą poświęcić się bardziej delikatnej robocie na innym polu.

Barretta naprawdę cieszyła ta legalna praca. Dawała mu okazję kontaktowania się z ludźmi, a to lubił. Przez biuro przewijali się bezrobotni wszelkiego autoramentu, jedni byli radykałami pragnącymi zejść do podziemia, inni szukali normalnej pracy. Nie zdawali sobie sprawy, że Barrett jeszcze niedawno był nastolatkiem i niektórzy widzieli w nim źródło rady i pomocy. On czuł się trochę skrępowany tym zaufaniem, ale pomagał im w miarę możliwości.

Praca podziemia w tych latach przebiegała bez większych wstrząsów.

Barrett zdawał sobie sprawę, że szumny zwrot „praca podziemia" jest w rzeczywistości pojęciem abstrakcyjnym, niemal wypranym z treści. Co oznaczała ta praca? Nie kończące się planowanie wiecznie odwlekanego dnia powstania. Transkontynentalne rozmowy telefoniczne prowadzone wyłącznie w niezrozumiałym żargonie. Tajne publikacje propagandy antysyndykalistycznej. Śmiałe rozpowszechnianie nieocenzurowanych książek historycznych. Organizowanie demonstracji. Nieskończone serie drobnych akcji, na pierwszy rzut oka pozbawionych znaczenia. Ale Barrett, przepełniony młodzieńczym entuzjazmem, był cierpliwy. Pewnego dnia wszystkie rozproszone nici połączą się, powtarzał sobie. Pewnego dnia wybuchnie Rewolucja.

W imieniu ruchu podróżował po całym kraju. Gospodarka odżyła pod rządami syndykalistów i lotniska znów pełne były ludzi; Barrett poznał je dobrze. Większą część lata 1991 roku spędził w Albuquerke w Nowym Meksyku, pracując z grupą rewolucjonistów, którzy w dawnym porządku rzeczy zwaliby się skrajnymi prawicowcami. Barrett uznał ich filozofię w znacznej mierze za niestrawną, ale nienawidzili syndykalistów tak jak on i na swój sposób podzielali jego miłość do Rewolucji 1776 oraz całej wiążącej się z nią symboliki. Tego lata parę razy był bliski aresztowania.

Zimą 1991–1992 co tydzień jeździł do Oregonu, żeby koordynować pracę zespołu w Spokane, który zakładał północno-zachodnie biuro propagandowe. Po jakimś czasie dwugodzinna podróż stała się nużąco znajoma, ale Barrett karnie trzymał się rutyny, w środowe wieczory konferując z ludźmi ze Spokane, a potem spiesząc do Nowego Jorku. Następnej wiosny pracował głównie w Nowym Orleanie, a lato spędził w St. Louis. Pleyel rozstawiał pionki. Teoria mówiła, że należy co najmniej o trzy ruchy wyprzedzać agentów policji.

W rzeczywistości niewiele znaczących osób padło ofiarą aresztowań. Syndykaliści przestali traktować podziemie poważnie i tylko od czasu do czasu zgarniali jakiegoś przywódcę dla utrzymania formy. Generalnie rewolucjoniści byli uważani za nieszkodliwych maniaków i pozwalano im bawić się w konspirację, dopóki nie posuwali się do sabotażu czy zabójstwa. Ostatecznie kto chciałby zaszkodzić władzy syndykalistycznej? Kraj kwitł. Większość ludzi znów miała stałą pracę. Podatki były niskie. Ruszył nieprzerwany potok technologicznych wynalazków i co roku powstawał nowy naukowy cud: regulowanie pogody, telefoniczny przekaz kolorowych obrazów, trójwymiarowe wideo, sztuczne narządy, instafaksowe gazety i tak dalej. Na co narzekać? Czy w starym ustroju było lepiej? Mówiło się nawet o przywróceniu systemu dwupartyjnego do roku 2000. Wolne wybory wróciły do łask w 1990, choć Rada Syndyków wymusiła prawo weta w kwestii wyboru kandydatów. Nikt już nie mówił o prowizorycznej naturze Konstytucji 1985, ponieważ nie zanosiło się, że kiedykolwiek przestanie obowiązywać, choć rząd wprowadzał drobne poprawki, żeby dostosować ją do dawnych państwowych tradycji.

Tym samym rewolucja została podcięta u samych korzeni. Spełniała się ponura przepowiednia Jacka Bernsteina: dyktatura syndykalistów przekształciła się w rząd znajomy, ukochany, tradycyjny i obowiązujący, w pełni akceptowany przez rozległe centrum narodu. Malkontentów ubywało. Po co wstępować do podziemia, skoro wystarczy cierpliwie poczekać, a rząd sam przeistoczy się w instytucję jeszcze bardziej dobrotliwą? Tylko rozgoryczeni, fanatyczni, nieuleczalni malkontenci zadawali sobie trud angażowania się w działalność rewolucyjną. Pod koniec 1993 wyglądało na to, że obumrze podziemie, a nie rząd syndykalistyczny, gdyż wrodzony konserwatyzm Amerykanów odrodził się i dawał odpór wszelkim zmianom.

Ale ostatni miesiąc 1993 przyniósł transfer władzy w rządzie. Kanclerz Arnold, który rządził krajem przez osiem lat od ustanowienia nowej konstytucji, zmarł nagle z powodu tętniaka aorty. Miał tylko czterdzieści dziewięć lat i chodziły pogłoski, że został zamordowany — tak czy siak, Arnold odszedł i po krótkim kryzysie wewnętrznym Rada Syndyków wyłoniła spośród siebie nowego kanclerza. Thomas Dantell z Ohio objął urząd i natychmiast zajął się kwestią bezpieczeństwa wewnętrznego. Jako syndyk kierował policją państwową; jako kanclerz położył kres tolerancyjnemu przymykaniu oka na działalność podziemia. Zaczęły się aresztowania.

— Być może będziemy musieli na jakiś czas zawiesić działalność — oznajmił smętnie Pleyel w śnieżny dzień wiosny 1994. — Są blisko. Jak dotąd mieliśmy siedem krytycznych aresztowań i teraz osaczają kadrę.

— Jeśli się rozwiążemy — powiedział Barrett — już nigdy nie zorganizujemy ruchu.

— Lepiej przyczaić się i wyjść z ukrycia za pół roku albo za rok — dowodził Pleyel — niż trafić do więzienia na dwadzieścia lat.

Poruszyli tę kwestię na formalnej sesji podziemia. Pleyel przegrał. Przyjął klęskę spokojne i obiecał pracować, dopóki policja go nie dopadnie. Epizod ten ilustrował rosnącą rolę Barretta w grupie. Pleyel nadal był przywódcą, ale wydawał się zbyt daleki, zbyt oderwany od świata. W sytuacjach kryzysowych wszyscy zwracali się do Barretta.

Barrett miał wówczas dwadzieścia sześć lat i górował nad innymi dosłownie i w przenośni. Ogromny, potężny, niezmordowany, czerpał z ukrytych rezerw siły w najbardziej bezpośredni sposób: w pojedynkę rozgromił tuzin młodocianych bandziorów, którzy zaatakowali trzy dziewczyny rozdające rewolucyjne ulotki. Przypadkiem zobaczył kartki fruwające w powietrzu i dziewczyny, które lada chwila mogły paść ofiarą zgoła nieideologicznego gwałtu. Rzucił się do akcji jak Samson na Filistynów: ciała latały we wszystkie strony. Ale w zwyczajnych okolicznościach próbował się hamować.

Jego związek z Janet trwał prawie od dziesięciu lat, a mieszkał z nią przez siedem. Żadne z nich nigdy nie brało pod uwagę zalegalizowania związku, lecz pod wieloma względami był on równoważny małżeństwu. Zarezerwowali sobie prawo do skoków w bok i czasami z niego korzystali. Janet była pomysłodawczynią, ale kiedy nadarzała się okazja, Barrett też używał wolności. Mimo to na ogól czuli się związani węzłem silniejszym niż ten, jaki mógłby stworzyć rządowy akt ślubu. Dlatego zabolało go mocno, gdy w upalny dzień lata 1994 roku Janet została aresztowana.

Był wówczas w Bostonie, gdzie sprawdzał doniesienia o tym, że komórka Cambridge została zinfiltrowana przez rządowych informatorów. Późnym popołudniem szedł na stację metra, żeby wrócić do Nowego Jorku. Nagle usłyszał sygnał telefonu, który nosił za lewym uchem, i cienki głos Jacka Bernsteina:

— Gdzie jesteś, Jim?

— W drodze do domu. Zaraz wsiądę do metra. Co się stało?

— Nie jedź na Czterdziestą Drugą Ulicę. Wysiądź w White Plains. Tam się spotkamy.

— Co się stało, Jack? Coś złego?

— Powiem ci, gdy się spotkamy.

— Powiedz teraz.

— Lepiej nie — powiedział Bernstein. — Spotkamy się za dwie godziny.

Połączenie zostało przerwane. Barrett wsiadł do pociągu i spróbował skontaktować się z Bernsteinem w Nowym Jorku, ale nikt się nie zgłosił. Zadzwonił do Pleyela, lecz telefon milczał. Wybrał numer domowy — Janet nie odpowiedziała. Przestraszony, zrezygnował z wydzwaniania. Mógł wpakować w kłopoty siebie albo innych. Starał się zachować cierpliwość, gdy pociąg z prędkością dwustu mil na godzinę wiózł go korytarzem Boston-Nowy Jork. To było w stylu Bernsteina, zadzwonić i dręczyć go w ten sposób, sadystycznie sugerując nagły wypadek i nie podając szczegółów. Jack zawsze czerpał przyjemność z zadawania drobnych cierpień. I z wiekiem wcale nie złagodniał.

Barrett wysiadł z metra na podmiejskiej stacji. Przez długą chwilę stał przy wyjściu, rozglądając się czujnie we wszystkie strony. Zastanowił się, nie po raz pierwszy, czy człowiek jego postury nie za bardzo rzuca się w oczy, aby odnosić sukcesy jako rewolucjonista. Potem zjawił się Bernstein i trącił go w łokieć.

— Za mną. Mam samochód na parkingu. Nie mów nic, dopóki nie wsiądziemy.

Ruszyli ponuro do samochodu. Bernstein wystukał kod na panelu i otworzył drzwi po stronie kierowcy, każąc Barrettowi czekać chwilę na otworzenie drzwi po jego stronie. Samochód był z wypożyczalni, zielono-czarny, z niskim zawieszeniem, w pewien sposób złowieszczy. Barrett wsiadł i odwrócił się ku bladej, drobnej postaci, jak zawsze czując odrazę do dziobatych policzków, krzaczastych brwi, zimnego, szyderczego wyrazu twarzy Bernsteina. Nie potrafił pojąć, jak to się stało, że w dzieciństwie wybrał kogoś takiego na najlepszego kolegę. Dla Jacka Bernsteina też byłoby lepiej, gdyby Barrett nie wstąpił do podziemia. Obecnie ich relacje ograniczały się wyłącznie do kontaktów zawodowych: byli profesjonalnymi rewolucjonistami, pracującymi razem nad wspólną sprawą, ale nie łączyła ich przyjaźń.

— Więc? — zapytał Barrett.

Były przyjaciel zaprezentował swój uśmiech trupiej czaszki.

— Dziś po południu zgarnęli Janet.

— Kto? O czym ty mówisz?

— Polizei. O trzeciej zrobili nalot na wasze mieszkanie. Była tam Janet z Nickiem Morrisem. Planowali operację w Kanadzie. Nagle drzwi otworzyły się i wpadło czterech chłopców w zieleni. Oskarżyli Janet i Nicka o działalność wywrotową i przystąpili do rewizji. Barrett zamknął oczy.

— W mieszkaniu nie było nic, co mogłoby kogoś wkurzyć. Byliśmy ostrożni w tym względzie.

— Nie wiedzieli o tym, dopóki nie skończyli przeszukania.

Bernstein wjechał na autostradę wiodącą na Manhattan i włączył elektroniczny system sterowania. Gdy komputer pokładowy przejął kontrolę, puścił. gałki układu kierowniczego, wyjął z kieszeni paczkę papierosów i zapalił, nie częstując Barretta. Nonszalancko założył nogę na nogę i odwrócił się w stronę i pasażera.

— Jeszcze w mieszkaniu dokładnie zrewidowali Janet i Nicka. Nick mi mówił. Kazali Janet rozebrać się do naga i przeszukali ją od stóp do głów. Słyszałeś, jak w zeszłym miesiącu w Chicago złapali dziewczynę z ładunkiem samobójczym w pochwie? Sprawdzili, czy Janet nie ma zamiaru się wysadzić. Zrobili to następująco: unieruchomili jej kostki w pętlach, położyli na i podłodze z rozłożonymi rękami i nogami, a potem…

— Wiem, jak to się odbywa — przerwał mu Barrett i z napięciem w głosie. — Nie musisz mi rysować obrazka. — Starał się zachować zimną krew. Kusiło go, żeby złapać Bernsteina za kark i parę razy trzasnąć jego łbem o przednią szybę. Ta mała wesz specjalnie mnie dręczy, pomyślał. Na głos powiedział: — Daruj sobie te okropne szczegóły i powiedz mi, co jeszcze się stało.

— Skończyli z Janet i rozebrali Nicka, jego też sprawdzili. Starczy mu mocnych wrażeń na cały rok, jak sądzę. Najpierw patrzył, jak obrabiają Janet, a potem sam musiał się rozłożyć. — Bernstein z trudem skrywał zadowolenie. Mars na czole Barretta pogłębił się, Nick Morris był drobnym facetem o dziewczęcej urodzie i wątpliwym heteroseksualizmie; to przeżycie musiało być dla niego czymś strasznym. — Potem zabrali Janet i Nicka na Foley Square na przesłuchanie. Około wpół do piątej puścili Nicka. Zadzwonił do mnie, a ja zadzwoniłem do ciebie.

— A Janet?

— Zatrzymali ją.

— Nie mieli na nią więcej niż na Nicka. Dlaczego też jej nie puścili?

— Nie umiem ci tego wyjaśnić. Tak czy owak, zatrzymali ją.

Barrett splótł ręce, żeby powstrzymać je od drżenia.

— Gdzie jest Pleyel?

— W Baltimore. Zadzwoniłem do niego i powiedziałem, żeby się nie pokazywał, dopóki się nie uciszy.

— Ale mnie kazałeś wrócić.

— Ktoś musi dowodzić. Ja nie zamierzam, więc zostajesz ty. Nie przejmuj się, nic ci nie grozi. Mój kontakt w ważnym miejscu zajrzał do akt i powiedział, że jedynym celem była Janet. Na wszelki wypadek postawiłem Billa Kleina przy twoim mieszkaniu. Powiedział, że nie wrócili po ciebie, od dwóch godzin panuje spokój. Niebezpieczeństwo minęło.

— Ale Janet jest w więzieniu!

— Zdarza się — odparł Bernstein. — Ryzyko zawodowe.

We wnętrzu wozu rozbrzmiał cichy, ale aż nazbyt dobrze słyszalny suchy chichot. Od wielu miesięcy Bernstein odsuwał się od ruchu, opuszczał zebrania, z żalem odmawiał wykonania zadań poza miastem. Z rezerwą trzymał się na uboczu, wyobcowany, mało zainteresowany podziemiem. Barrett nie rozmawiał z nim od trzech tygodni. Niespodziewanie wrócił do obiegu, podłączył się do sieci łączności ruchu. Dlaczego? Dlaczego rechotał z radości na wieść o aresztowaniu Janet?

Samochód wpadł na Manhattan z prędkością stu dwudziestu mil na godzinę. Bernstein podjął sterowanie ręczne, gdy mijali Ulicę 125, skręcił w stronę tunelu East River i wyjechał przy wiadukcie dla ruchu drogowego. Parę minut później stanęli przed budynkiem, w którym mieszkali Barrett i Janet. Bernstein zadzwonił na górę do człowieka, którego zostawił na oku.

— Droga wolna — powiedział do Barretta po chwili.

Poszli na górę. Mieszkanie wyglądało dokładnie tak, jak w chwili odejścia policji: przygnębiająco. Pracowali bardzo metodycznie. Wysunęli wszystkie szuflady, ściągnęli z półek wszystkie książki, przejrzeli wszystkie taśmy. Oczywiście, nic nie znaleźli, gdyż Barrett surowo przestrzegał zakazu trzymania w domu rewolucyjnych materiałów propagandowych, ale w trakcie przeszukania obmacali brudnymi łapami nawet najmniejszy drobiazg. Barrett poczuł, jak wzruszenie chwyta go za gardło na widok rozrzuconej bielizny Janet, a chwilę później wezbrała w nim wściekłość, gdy zobaczył, że Bernstein łypię zachłannie okiem na te fatałaszki.

Policjanci bez skrupułów obeszli się z ich dobytkiem. Barrett zastanowił się, czego brakuje, ale w tej chwili nie miał odwagi robić inwentaryzacji. Czuł się tak, jakby skalpelem rozcięto mu brzuch, wyciągnięto bebechy, poddano je oględzinom i rozrzucono po kątach.

Podniósł książkę z rozdartym grzbietem, zamknął ją ostrożnie i postawił na półce. Potem trzasnął ręką w półkę i pochylił się, zamykając oczy, czekając na odpływ wściekłości i strachu.

Po chwili powiedział:

— Pogadaj ze swoim ważnym kontaktem, Jack. Musimy ją wyciągnąć.

— Nie mogę nic dla ciebie zrobić. Barrett okręcił się na pięcie. Złapał Bernsteina za wąskie ramiona. Zacisnął palce i poczuł pod nimi ostre kości. Krew odpłynęła tamtemu z twarzy i krosty trądziku wyraźnie odbiły się na tle bladej skóry. Barrett potrząsnął nim wściekle, głowa Bernsteina zakołysała się na chudej szyi.

— Co to znaczy, że nie możesz nic zrobić? Możesz ją znaleźć. Możesz ją wyciągnąć!

— Jim… Jim, przestań…

— Ty i twoje kontakty! Niech cię diabli, aresztowali Janet! Czy to nic dla ciebie nie znaczy?

Bernstein niemrawo złapał go za ręce, próbując oderwać je z ramion. Barrett nagle ochłonął i puścił go. Zasapany, zaczerwieniony Bernstein cofnął się i poprawił ubranie. Osuszył czoło chusteczką. Miał przerażoną minę, ale w jego oczach płonęła ponura pogarda. Cicho powiedział:

— Ty małpo, nigdy nie traktuj mnie w ten sposób.

— Przepraszam, Jack. To przez to napięcie. Być może w tej chwili torturują Janet… bijają… ustawiają się w kolejce do zbiorowego gwałtu, a nawet…

— Nic nie możemy zrobić. Jest w ich rękach. Wnoszenie protestu nic nie da, nie mamy dojścia ani drogą oficjalną, ani nieoficjalną. Przesłuchają ją i może potem wypuszczą, lecz my nie mamy na to żadnego wpływu.

— Nie. Znajdziemy ją i jakoś wyciągniemy.

— Nie przemyślałeś tego, Jim. Każdy członek tej grupy jest potencjalnie spisany na straty. Nie możemy narażać innych w nadziei na uwolnienie Janet. Chyba że uważasz się za kogoś uprzywilejowanego, kto może zaryzykować życie lub wolność swoich towarzyszy dla ocalenia osoby, z którą jest związany emocjonalnie, nawet jeśli jej przydatność dla organizacji dobiegła końca…

— Przyprawiasz mnie o mdłości — warknął Barrett. Ale wiedział, że Bernstein ma rację. Choć dotąd nikt w ich grupie nie został aresztowany, znał ogólny schemat wydarzeń, jakie następowały po aresztowaniu. Myśl o zmuszeniu machiny rządowej do wyplucia więźnia była mrzonką. W tej chwili Janet mogła przebywać w jednym z dziesiątków rozsianych po całym kraju obozów przesłuchań, w Kentucky, w Północnej Dakocie albo w Nevadzie, Bóg wie gdzie, skazana na niewiadome ile lat więzienia na podstawie nieokreślonych zarzutów. Z drugiej strony mogła już być wolna, w drodze do domu. Kaprys jest istotą rządów totalitarnych, a ten rząd był wyjątkowo kapryśny. Janet zniknęła i nic pozą niezbadaną łaską rządu nie mogło tego odczynić.

— Może powinieneś się napić — zasugerował Bernstein. — Trochę ochłonąć. Nie myślisz jasno, Jim…

Barrett pokiwał głową. Podszedł do barku. Trzymali tam skąpe zapasy, parę butelek szkockiej, trochę ginu, jasny rum do daiquiri, które Janet tak bardzo lubiła. Ale barek był pusty. Policjanci go wyczyścili. Przez długą chwilę wpatrywał się w puste półki, bezmyślnie przyglądając się pyłkom kurzu tańczącym w powietrzu.

— Alkohol zniknął — powiedział wreszcie. — Co było do przewidzenia. Chodź, wynośmy się stąd. Nie mogę znieść widoku tego miejsca.

— Dokąd pójdziesz?

— Do biura Pleyela.

— Może być pod obserwacją. Może mają rozkaz aresztować każdego, kto się tam pokaże.

— A niech mnie aresztują. Po co się oszukiwać? Mogą zgarnąć każdego z nas, gdy tylko przyjdzie im ochota. Idziesz ze mną?

Bernstein pokręcił głową.

— Rączej nie. Ty dowodzisz, Jim. Zrobisz, co uznasz za stosowne. Będę w kontakcie.

— Tak.

— I radzę ci panować nad emocjami, jeśli chcesz pozostać na wolności.

Wyszli. Barrett poszedł przez miasto do agencji zatrudnienia, sprawdził budynek od strony ulicy, nie zobaczył nic podejrzanego, wszedł. Biuro było w nienaruszonym stanie. Zamknął się w nim i zaczął dzwonić do szefów komórek w innych okręgach:

Jersey City, Greenwich, Nyack, Suffern. Otrzymane informacje złożyły się na wyraźny wzór. Tego popołudnia dokonano jednoczesnych aresztowań, niekoniecznie topowych przywódców. Zgarnięto po dwóch, trzech członków z każdej komórki. Niektórych przesłuchano i zwolniono, inni zostali w areszcie. Nikt nie miał pojęcia, gdzie przebywają aresztowani, choć Valkenburg z grupy Greenwich dowiedział się z niezidentyfikowanego źródła, że umieszczono ich w czterech obozach na południu i południowym zachodzie. Nie miał wiadomości o Janet. Nikt nie miał. Wszyscy sprawiali wrażenie głęboko wstrząśniętych.

Barrett spędził noc na kanapie w biurze Pleyela. Rano wrócił do mieszkania i zabrał się za sprzątanie, mając nadzieję, że Janet się zjawi. Wyobrażał ją sobie w areszcie, pulchną, ciemnooką dziewczynę z pasemkami przedwczesnej bieli w czarnych włosach, zwijającą się w katuszach, gdy śledczy pracowali nad nią, żądając nazwisk, dat, celów. Wiedział, jak przesłuchują kobiety. Ich podejście nieodmiennie zawierało element seksualnego poniżenia; opierali się na teorii, która nie bez racji mówiła, że naga kobieta przesłuchiwana przez sześciu czy siedmiu mężczyzn nie będzie stawiać zbytniego oporu. Janet była twarda, ale ile uszczypnięć, szturchnięć i łypnięć mogła wytrzymać? Śledczy nie musieli używać rozgrzanych do czerwoności pogrzebaczy, śrub do miażdżenia palców czy koła tortur, żeby wydobyć informacje. Po prostu sprowadzali daną osobę do poziomu metabolizującego mięsa, manipulowali jej ciałem, dopóki nie zapominała o własnej duszy, a wówczas wola pękała.

Nie znaczy to, że Janet mogła powiedzieć im coś, czego już nie wiedzieli. Podziemie nie było tajną organizacją, mimo haseł i aspiracji. Policja doskonale znała nazwiska, daty, zamiary. Celem aresztowań było podkopanie morale — rząd w przebiegły sposób dawał przeciwnikom do zrozumienia, że nikogo nie wyprowadzą w pole. Nieprzewidywalność: to byłą podstawa. Wytrącaj wroga z równowagi. Aresztuj, przesłuchuj, zamykaj w więzieniu, może nawet wykonuj wyroki śmierci — ale zawsze w bezosobowy sposób, bez aspektu brutalności i mściwości. Bez wątpienia rządowy komputer zasugerował ruch strategiczny polegający na wyłapaniu tego dnia X członków podziemia w ramach niewidocznej na powierzchni walki. Tak zrobiono. I Janet zniknęła.

Nie zwolniono jej na drugi dzień. Nazajutrz też nie.

Pleyel wrócił z Baltimore, ponury, blady. Pracował nad sprawą od dołu. Dowiedział się, że pierwszego dnia Janet trafiła do obozu w Louisville, drugiego została przeniesiona do Bismarck, a trzeciego do Santa Fe. Tam ślad się urywał. To też było elementem rządowej wojny psychologicznej: przerzucać więźniów z jednego miejsca w drugie, mieszać kmiotkom w głowach starą grą w trzy karty. Gdzie byłą Janet? Nikt nie wiedział. Życie toczyło się dalej. W Detroit odbyła się planowana od dawna manifestacja; policja rządowa trzymała się z daleka, pełna pobłażliwej tolerancji, ale gotowa zdusić w zarodku wszelkie przejawy gwałtownego protestu. W Los Angeles, Evansville, Atlancie i Boise kolportowano nowe ulotki. Dziesięć dni po zniknięciu Janet Barrett wyniósł się z mieszkania i zainstalował w innym, przecznicę dalej.

Jakby morze zamknęło się nad jej głową i pochłonęło ją bez śladu.

Przez pewien czas miał nadzieję, że zostanie zwolniona albo że w najgorszym wypadku z sieci informacyjnej dowie się, gdzie jest przetrzymywana. Ale wiadomości nie nadchodziły. W swój bezosobowo arbitralny sposób rząd tego dnia wybrał małą grupę ofiar. Może zostały stracone, może przebywały na najniższym poziomie jakichś kazamatów o maksymalnie zaostrzonym rygorze. To nie miało znaczenia.

Zniknęli.

Barrett już nigdy jej nie zobaczył. Nigdy nie dowiedział się, co z nią zrobili.

Ostry ból przemienił się w tępy, a z czasem, ku jego zaskoczeniu, całkiem przeminął. Prace podziemia jednostajnie posuwały się do przodu, zmierzając w kierunku zawsze odległego celu.

DZIEWIĄTY

Minęło parę dni, nim nadarzyła się okazja wyciągnięcia Lew Hahna na krótką polityczną pogawędkę. Wyprawa nad Morze Wewnętrzne już wyruszyła, co miało swoje złe strony, gdyż Barrett nie mógł skorzystać z pomocy Charleya Nortona w spenetrowaniu pancerza Hahna. Norton był najbardziej utalentowanym teoretykiem w stacji, człowiekiem, który potrafił utkać tkaninę dialektyki z najmniej obiecującego materiału. Jeśli ktokolwiek mógł zgłębić rewolucyjne zapatrywania Hahna, to tylko Norton.

Ale Norton kierował ekspedycją, dlatego Barrett musiał sam przeprowadzić przesłuchanie. Jego marksizm był nieco zardzewiały i bez pomocy Nor-tona mógł zbłądzić w labiryncie szkół leninowskich, stalinowskich, trockistowskich, chruszczowowskich, maoistowskich, bierenkowowskich i ngubweistowskich. Wiedział jednakże, jakie pytania ma zadać. Swego czasu pełnił czynną służbę na ideologicznym froncie, choć miało to miejsce rączej dawno temu.

Wybrał deszczowy wieczór, gdy Hahn był usposobiony wyjątkowo towarzysko. Wcześniej obejrzeli godzinną prezentację komputerową, zrobioną przez Sida Hutchetta w ubiegłym miesiącu. Górnoczas w swej łaskawości przysłał im skromny komputer i Hutchett dostosował go do robienia animacji, precyzując szerokość linii, tony szarości i progresję jednostek nadrzędnych. Filmy były proste, ale nadzwyczaj pomysłowe i urozmaicały nudne wieczory. Hutchett produkował kreskówki, paszkwile satyryczne, filmiki erotyczne i tak dalej.

Po projekcji Barrett wyczuł, że Hahn trochę się wyluzował. Licząc, że nie będzie miął się na baczności, usiadł przy nim i zagadnął:

— Podobał ci się pokaz?

— Bardzo zabawny.

— Robota Sida Hutchetta. Facet jest nadzwyczajny. Poznałeś go, zanim wyruszył nad Morze Wewnętrzne?

— Wysoki, z ostrym nosem i z cofniętą szczęką?

— To on. Bystry chłopak. Był najlepszym specem od komputerów Kontynentalnego Frontu Wyzwolenia, nim dopadli go w 2019. Zaprogramował audycję radiową, w której kanclerz Dantell potępił własny reżym. Boże, jak ja żałuję, że jej nie słyszałem! Pamiętasz ją?

— Nie jestem pewien. — Hahn ściągnął brwi. — Kiedy to było?

— W 2018. Nie byłeś już mały. Zaledwie jedenaście lat temu…

— Miałem wtedy dziewiętnaście lat. Nie byłem politycznie zorientowany. Byłem mało wyrafinowanym młokosem, można by rzec. Trudnym do przebudzenia.

— Jak wielu z nas. Mimo wszystko byłeś dość duży, żeby zauważyć takie wydarzenie. Ale pewnie pochłaniały cię studia ekonomiczne. Hahn wyszczerzył zęby.

— Właśnie. Tkwiłem po uszy w ekonomii politycznej.

— I nie słyszałeś tej audycji. Nikt ci o niej nie powiedział?

— Musiałem zapomnieć.

— Największy kawał stulecia, a ty o nim zapomniałeś! Największe osiągnięcie Kontynentalnego Frontu Wyzwolenia. Oczywiście, wiesz, co to takiego Kontynentalny Front Wyzwolenia.

— Oczywiście. — Hahn okazał zaniepokojenie.

— Do jakiego ugrupowania należałeś?

— Do Ludowej Krucjaty o Wolność.

— Niestety, nie znam. To jedna z nowszych grup?

— Powstała niecałe pięć lat temu, w Kalifornii, latem 25.

— Jaki ma program?

— Och, zwykła linia rewolucyjna — odparł Hahn. — Wolne wybory, demokratyczny rząd, ujawnienie teczek bezpieki, koniec prewencyjnych aresztowań, przywrócenie habeas corpus i innych praw obywatelskich.

— A orientacja ekonomiczna? Czysty marksizm czy jedno z odgałęzień?

— Ani jedno, ani drugie, jak mi się wydaje. Wierzyliśmy w swego rodzaju… w kapitalizm z pewnymi ograniczeniami…

— Trochę na prawo od socjalizmu państwowego i trochę na lewo od czystego laissez faire? — podsunął Barrett.

— Mniej więcej.

— Ale próba wprowadzenia tego systemu w połowie dwudziestego wieku zakończyła się porażką, prawda? Koncepcja miała swoje pięć minut i trafiła do lamusa. Doprowadziła do totalnego socjalizmu, co z kolei zaowocowało kompensującym sprzężeniem zwrotnym w postaci totalnego kapitalizmu, po czym nastąpiło załamanie i narodziny kapitalizmu syndykalistycznego z quasiliberalnym rządem, który w imię wolności tłumił wszelkie swobody obywatelskie. Jeśli więc twoja grupa chciała cofnąć zegar ekonomii do, powiedzmy, 1955, nie miało to większego sensu.

Hahn wydawał się znudzony tą litanią abstrakcyjnych pojęć.

— Musisz zrozumieć, że nie należałem do najwyższej rady ideologicznej — powiedział.

— Byłeś tylko ekonomistą?

— Właśnie.

— A na czym polegały twoje obowiązki partyjne?

— Opracowywałem plany ostatecznej przemiany ustroju.

— W oparciu o procedury zmodyfikowanego liberalizmu Ricarda?

— Cóż, w pewnym sensie.

— Unikając, mam nadzieję, odchyleń faszystowskich, których doszukano się w doktrynie Keynesa?

— Można tak powiedzieć. — Hahn wstał i uśmiechnął się niewyraźnie. — Słuchaj, Jim, z przyjemnością podejmę dyskusję innym razem, ale teraz naprawdę muszę iść. Ned Altman prosił, żebym pomógł mu wykonać taniec błyskawicy w nadziei powołania tej kupy śmieci do życia. Jeśli więc nie masz nic przeciwko…

Hahn pospiesznie dał nogę.

Barrett był zbity z tropu. „Podejmę dyskusję"? Hahn o niczym nie dyskutował. Wygłaszał kulawe, banalne, ogólnikowe opinie, a on kierował go to w tę, to w tamtą stronę swoimi pytaniami. I powiedział kupę bzdur. Nie odróżniał Keynesa od Ricarda ani nie dbał o istniejące między nimi różnice, co było dość dziwne w przypadku ekonomisty, za którego się podawał. Praktycznie nie miał pojęcia, do czego dążyła jego własna partia polityczna. Nie protestował, gdy Barrett rozmyślnie karmił go doktrynerskimi idiotyzmami. Miał tak niewielkie doświadczenie rewolucyjne, że nawet nie wiedział o niewiarygodnej mistyfikacji Hutchetta sprzed jedenastu lat.

Wydawał się z gruntu nieszczery.

Jakim cudem ten trzydziestoletni człowiek został uznany za godnego zsyłki do Stacji Hawksbilla? Trafiali tutaj tylko najzagorzalsi podżegacze i najbardziej aktywni opozycjoniści. Skazanie człowieka na zsyłkę do stacji równało się skazaniu go na śmierć, a rządowi zbyt zależało na utrzymaniu wizerunku dobrotliwego, tolerancyjnego i szacownego wujaszka, aby lekką ręką ferować takie drastyczne wyroki.

Barrett nie umiał go rozgryźć. Hahn sprawiał wrażenie szczerze przejętego wygnaniem i tęsknił za ukochaną żoną, którą zostawił w Górnoczasie, ale poza tym nic w nim nie wydawało się prawdziwe.

Czyżby rzeczywiście — jak zasugerował Don Latimer — był szpiegiem?

Barrett z miejsca odrzucił ten pomysł. Nie chciał, aby udzieliła mu się paranoja Latimera. Mało prawdopodobne, żeby rząd wysyłał kogoś do późnego kambru, żeby szpiegować gromadę podstarzałych rewolucjonistów, którzy już nie mogli sprawić mu kłopotów. Ale w takim razie co Hahn tutaj robił?

Należy go obserwować, zadecydował Barrett.

Postanowił zwerbować pomocników. Nawet jeśli nic nie odkryją, uczestniczenie w inwigilacji będzie terapią dla lżej chorych umysłowo, dla tych, którzy na pierwszy rzut oka sprawiają wrażenie zdrowych, ale są pełni lęków i urojeń. Niech pożytkują te lęki i urojenia w sensowny sposób. Odgrywanie detektywów podniesie im poczucie własnej wartości, a jemu być może pomoże zrozumieć przyczynę i cel obecności Hahna w Stacji.

Następnego dnia w porze obiadu Barrett odwołał na bok Dona Latimera.

— Wczoraj wieczorem odbyłem krótką pogawędkę z twoim przyjacielem Hahnem — zagaił. — To, co powiedział, wydało mi się dość szczególne, wiesz? Latimer rozpromienił się.

— Szczególne? Pod jakim względem?

— Pytałem go o teorie ekonomiczne i polityczne. Albo nie ma o nich bladego pojęcia, albo uważa mnie za idiotę, z którym nie warto sensownie rozmawiać. Jedno i drugie jest dziwne.

— Mówiłem ci, że jest podejrzany!

— Ano, teraz w to wierzę.

— Co zamierzasz z nim zrobić?

— Na razie nic. Miej na niego oko i spróbuj wybadać, dlaczego tu trafił.

— A jeśli jest rządowym szpiclem? Barrett potrząsnął głową.

— W razie konieczności podejmiemy kroki, żeby się bronić, Don. Nie wolno działać pochopnie, to ważne. Być może źle go oceniamy i nie chcę zrobić czegoś, co skomplikuje życie nam wszystkim. W grupie takiej jak nasza musimy unikać napięć, bo inaczej będzie po nas. Należy postępować ostrożnie. Ale nie odczepimy się od Hahna. Chcę, żebyś regularnie składał mi raporty, Don. Obserwuj go uważnie. Udawaj, że śpisz i podglądaj, co robi. Jeśli to możliwe, rzuć okiem na jego notatki, ale dyskretnie i bez wzbudzania podejrzeń. Latimer pokraśniał z dumy.

— Możesz na mnie liczyć, Jim.

— Jeszcze jedno. Zorganizuj pomoc. Zbierz niewielki zespół obserwatorów. Ned Altman chyba dogaduje się z Hahnem, więc możesz go włączyć. Dobierz paru innych chłopaków, tych bardziej chorych, którzy cierpią z braku zajęcia. Wiesz, których. Mianuję cię szefem projektu. Zwerbuj ludzi i przydziel im zadania. Zbierz informacje i przekaż je mnie. W porządku?

— W porządku — powiedział Latimer. Nazajutrz, piątego dnia po zjawieniu się Hahna, Mel Rudiger oznajmił, że wypływa na połów i potrzebuje dwóch nowych ludzi w miejsce tych, którzy wyruszyli nad Morze Wewnętrzne.

— Weź Hahna — podsunął Barrett. Rudiger pogadał z Hahnem, który wydawał się ucieszony propozycją.

— Niewiele wiem o łowieniu sieciami — powiedział — ale popłynę z wami z przyjemnością.

— Nauczę cię wszystkiego, co trzeba — zapewnił Rudiger. — Po pół godzinie będzie z ciebie rybak pełną gębą. Musisz pamiętać, że tak naprawdę nie łapiemy ryb. Łowimy w sieci głupie bezkręgowce i nie trzeba się wysilać, żeby je przechytrzyć. Chodź z nami, pokażę ci, o co chodzi.

Barrett stał przez długi czas na krawędzi skały, patrząc, jak łódka podskakuje na rozfalowanym Atlantyku. Przez parę godzin Hahn będzie daleko od Stacji Hawksbilla, bez możliwości powrotu, o ile Rudiger nie uzna, że pora wracać. Latimer będzie miał doskonałą okazję do przejrzenia notatek Hahna. Barrett wprawdzie nie zalecił takiego jawnego pogwałcenia prywatności współmieszkańca, ale dał do zrozumienia, że Hahn jakiś czas spędzi na morzu. Miał nadzieję, że Latimer wyciągnie właściwe wnioski.

Rudiger nigdy nie łowił daleko od brzegu — najwyżej osiemset, może tysiąc jardów — ale i tak musiał zmagać się z falami. Fale toczyły się z odległości x-tysięcy mil, nabierając pędu, i uderzały twardo nawet tam, gdzie wysunięte kły skał pełniły rolę falochronów. Szelf kontynentalny opadał łagodnie, więc nawet w znacznej odległości od brzegu morze nie było szczególnie głębokie. Kiedyś Rudiger rzucił sondę milę od brzegu i zameldował, że głębokość nie przekracza stu sześćdziesięciu stóp. Nikt nie wypłynął w morze dalej niż na milę.

Oczywiście, nie ze strachu, że gdy popłyną zbyt daleko na wschód, świat skończy się i spadną. Po prostu dla mężczyzn nie pierwszej młodości, wiosłujących w otwartej łodzi krótkimi pagajami ze starych skrzyń, jedna mila stanowiła granicę możliwości. W Górnoczasie nie pomyśleli, żeby przysłać im silnik do łodzi.

Gdy Barrett omiatał wzrokiem horyzont, naszła go dziwna myśl. Powiedziano mu, że kobiecy odpowiednik Stacji Hawksbilla znajduje się w sylurze, bezpiecznie odizolowany od nich paroma milionami lat. Ale skąd mógł wiedzieć, czy to prawda? Rząd w Górnoczasie nie wydawał komunikatów prasowych na temat obozów zakładanych w przeszłości, a poza tym trudno było mieć zaufanie do informacji pochodzących, aczkolwiek pośrednio, ze źródeł rządowych. W jego czasach społeczeństwo nie miało pojęcia o istnieniu Stacji Hawksbilla. Sam usłyszał o niej dopiero w trakcie przesłuchania, kiedy w ramach procesu łamania woli poinformowano go, dokąd prawdopodobnie zostanie zesłany. Później wyciekło parę szczegółów — zapewne nie przypadkiem. Naród dowiedział się, że niepoprawni przestępcy polityczni są wysyłani do początków czasu, i następnie stało się jasne, że mężczyźni trafiają do jednej epoki, a kobiety do innej, lecz Barrett nie miał podstaw, aby dawać temu wiarę.

Równie dobrze druga Stacja Hawksbilla mogła zostać założona gdzieś na Ziemi w tym samym czasie. Nikt stąd nie miął możliwości, żeby dowiedzieć się o jej istnieniu. Obóz kobiecy mógłby znajdować się po drugiej stronie Atlantyku albo nawet o wyciągniecie ręki, na przeciwnym brzegu Morza Wewnętrznego.

Mało prawdopodobne, pomyślał. Przeczuleni ludzie Up Front mieli do dyspozycji całą przeszłość. Po co mieliby ryzykować, że dwie grupy zesłańców zejdą się i spłodzą armię małych wywrotowców? Przedsięwzięli środki ostrożności, odgradzając mężczyzn od kobiet nieprzebytą barierą epok.

A jednak była to myśl kusząca. Od czasu do czasu Barrett zastanawiał się, czy przypadkiem Janet nie została zesłana do tej drugiej Stacji Hawksbilla.

Kiedy poddawał tę koncepcję racjonalnej analizie, wiedział, że to czysta fantazja. Janet została aresztowana latem 1994 i ślad po niej zaginął. Pierwsze deportacje do Stacji Hawksbilla miały miejsce w 2005. W 1998, gdy rozmawiał z Hawksbillem, projekt podróży w czasie jeszcze nie był ukończony. Co znaczyło, że między aresztowaniem Janet a pierwszymi zsyłkami do późnego kambru minęły minimum cztery lata, a najpewniej upłynęło ich jedenaście.

Gdyby Janet tak długo siedziała w rządowym więzieniu, podziemie z pewnością dowiedziałoby się o tym w taki czy inny sposób. Ale nie mieli żadnych wiadomości. Nasuwał się logiczny wniosek, że rząd pozbył się jej na dobre, najprawdopodobniej w ciągu paru dni po aresztowaniu. Głupotą było wierzyć, że Janet doczekała 1995, co tu więc mówić o tym, że rząd izolował ją do czasu ukończenia badań przez Hawksbilla, a następnie wysłał w przeszłość.

Nie. Janet nie żyła. Ale Barrett pozwalał sobie na luksus posiadania złudzeń, jak wszyscy inni. Dlatego niekiedy fantazjował, że Janet została cofnięta w czasie, co wiodło do jeszcze większej fantazji, że może odnajdzie ją tutaj, w tej samej epoce. Miałaby prawie siedemdziesiąt lat. Nie widział jej od trzydziestu pięciu. Bez większego powodzenia próbował wyobrazić ją sobie jako tęgawą starszą panią. Wiedział, że Janet żyjąca w jego wspomnieniach jest zupełnie inna od każdej wymyślonej Janet, która jakimś cudem mogła przeżyć. Lepiej być realistą i pogodzić się z jej śmiercią. Lepiej nie fantazjować, że znów ją spotka, bo życzenie może się spełnić, ą wówczas marzenie umrze straszną śmiercią.

Ale pomysł istnienia kobiecej Stacji Hawksbilla w tej samej epoce nasuwał interesujące możliwości bardziej użytecznego rodzaju. Barrett zastanawiał się, czy udałoby mu się zarazić nim innych. Może. Może przy odrobinie wysiłku skłoniłby ich do uwierzenia w równoległe istnienie dwóch Stacji Hawksbilla, rozdzielonych nie czasem, lecz tylko przestrzenią.

To byłoby naszym ratunkiem, pomyślał.

Ostatnimi czasy lawinowo narastały przypadki degenerujących psychoz. Zbyt wielu ludzi przebywało tutaj o wiele za długo i jedno załamanie stawało się pożywką dla następnego. Trud życia w tym pustym, jałowym świecie, w którym człowiek nigdy nie powinien się znaleźć, wykańczał jednego więźnia po drugim. To, co spotkało Valdosta, Altmana i innych, niebawem miało ogarnąć całą resztę. Ludzie potrzebowali dłuższych projektów, które trzymałyby ich na chodzie, broniły przed śmiertelną nudą. W obecnym stanie rzeczy zaczynali wpadać w schizofrenię, jak Valdosto, albo angażować się w szalone przedsięwzięcia, jak Altman wzorem Frankensteina budujący sobie przyjaciółkę, czy Latimer, szukający psionicznej bramy.

Przypuśćmy, myślał Barrett, że zdołam sprzedać im pomysł dotarcia do innych kontynentów…

Wyprawa dokoła świata. Może udałoby im się zbudować duży statek. Wielu ludzi przez długi czas miałoby zajęcie. Musieliby też skonstruować instrumenty nawigacyjne — busole, sekstansy, chronometry i tak dalej. Ktoś musiałby zaprojektować i sklecić radio. Oczywiście, Fenicjanie całkiem nieźle radzili sobie bez radia i chronometrów, ale przecież nie zapuszczali się na otwarte morze, prawda? Trzymali się blisko brzegu. W tym świecie jednak trudno było mówić o brzegu, a więźniowie stacji nie byli Fenicjanami. Potrzebowali przyrządów wspomagających żeglugę.

Realizacja planu, czyli zaprojektowanie i budowa statku wraz z wyposażeniem, mogła zabrać trzydzieści albo czterdzieści lat. Dalekosiężny cel, myślał Barrett. Oczywiście, nie dożyję dnia, w którym statek stanie pod żaglami, ale nic nie szkodzi. To dobry sposób, żeby uchronić się przed załamaniem. W gruncie rzeczy nie obchodzi mnie, co jest za morzem; interesuje mnie wyłącznie los moich ludzi. Zbudowaliśmy nasze schody do morza, ale praca została ukończona. Teraz potrzebujemy większego celu. Bezczynne ręce to bezczynny umysł… chory umysł…

Spodobał mu się ten pomysł. Od tygodni martwiła go pogarszająca się kondycja mieszkańców stacji i szukał jakiegoś sposobu, żeby zahamować proces degeneracji. Być może wreszcie go znalazł. Wyprawa! Arka Barretta!

Odwróciwszy się, zobaczył Dona Latimera i Neda Altmana.

— Jak długo tu jesteście? — zapytał.

— Dwie minuty — odpowiedział Latimer. — Nie chcieliśmy ci przeszkadzać. Sprawiałeś wrażenie pogrążonego w głębokiej zadumie.

— Tylko marzyłem.

— Przynieśliśmy ci coś do obejrzenia. Barrett dopiero teraz zwrócił uwagę na papiery w ręce Latimera. Altman energicznie pokiwał głową.

— Powinieneś to przeczytać. Musisz to przeczytać.

— Co to jest? — zapytał Barrett.

— Notatki Hahna — odparł Latimer.

DZIESIĄTY

Barrett wahał się przez chwilę, nic nie mówiąc i nie wyciągając ręki po papiery. Ucieszył się, że Latimer je zdobył, ale musiał zachować ostrożność. Własność prywatna była święta w Stacji Hawksbilla. Wściubianie nosa w to, co napisał ktoś inny, było wielkim pogwałceniem etyki. Dlatego wprost nie kazał przeszukać koi przybysza. Nie mógł sobie pozwolić na wplątanie się w coś tak karygodnego.

Ale oczywiście musiał wiedzieć, co Hahn tu robi. Powiedział sobie, że jako dowódca stacji stoi ponad kodeksem moralnym. Dlatego poprosił Latimera o podglądanie Hahna. I Rudigera o zabranie go na połów. Latimer zrobił następny krok z własnej woli, bez popychania.

Wreszcie Barrett powiedział:

— Nie jestem pewien, czy to mi się podoba, Don. Grzebanie w cudzych rzeczach…

— Musimy dowiedzieć się czegoś o tym człowieku, Jim.

— Tak, ale społeczeństwo musi przestrzegać nakazów moralnych, nawet kiedy broni się przed potencjalnym wrogiem. To był nasz argument przeciwko syndy-kalistom, pamiętacie? Oni nie grali uczciwie.

— Jesteśmy społeczeństwem? — zapytał Latimer.

— Jak najbardziej. Stanowimy całą populację świata. Mikrokosmos. A ja reprezentuję państwo, które musi pilnować przestrzegania prawa. Nie wiem, Don, czy chcę przeczytać te notatki.

— Myślę, że powinieneś. Kiedy w ręce państwa wpada ważny dowód, państwo ma obowiązek go sprawdzić. Chodzi mi o to, że nie możesz troszczyć się wyłącznie o interesy Hahna, tylko o całą resztę.

— Czy w tych notatkach jest coś znaczącego?

— Możesz być pewien — wtrącił Altman. — Jest winny jak wszyscy diabli!

— Pamiętajcie, nigdy nie prosiłem, żebyście przynieśli mi te dokumenty. — rzekł chłodno Barrett. — Zwędziliście je i to sprawa między wami i Hahnem, przynajmniej dopóki nie przekonam się, czy jest jakiś powód, żeby wystąpić przeciwko niemu otwarcie. Czy to jasne?

Latimer wyglądał na zranionego.

— Chyba. Znalazłem te papiery w pryczy Hahna zaraz po tym, jak odpłynął z Rudigerem. Wiem, że nie powinienem ruszać jego prywatnych rzeczy, ale przecież miałem rzucić okiem na notatki. Oto one. Hahn jest szpiegiem, bez dwóch zdań.

Podał Barrettowi złożony plik kartek. Barrett wziął je, przejrzał bez czytania i złożył z powrotem.

— Przeczytam trochę później. Co napisał? W paru słowach.

— To opis stacji i charakterystyka większości ludzi, których miał okazję poznać — odparł Latimer. Uśmiechnął się lodowato. — Profile są bardzo szczegółowe i niezbyt przychylne. Jego prywatne zdanie o mnie jest takie, że zwariowałem i nie chcę przyjąć tego do wiadomości. Opis twojej osoby jest trochę bardziej pochlebny, Jim, ale niewiele.

— Opinie tego człowieka wcale nie są ważne — powiedział Barrett. — Ma prawo myśleć, że jesteśmy gromadą starych pokręconych czubków. I pewnie jesteśmy. W porządku, bawi się w literata naszym kosztem, ale nie dostrzegam w tym powodu do podnoszenia alarmu. My…

Lecz Altman nie słuchał go i rzekł cicho:

— Poza tym kręcił się koło Młota.

— Co takiego?

— Widziałem, jak wybrał się tam zeszłej nocy. Wszedł do budynku. Wśliznąłem się za nim, nie zauważył mnie. Przez długi czas przyglądał się Młotowi. Obchodził dokoła, badał. Nie dotknął go.

— Czemu nie powiedziałeś mi o tym od razu? — warknął Barrett.

Altman zrobił zmieszaną i przestraszoną minę. Zamrugał szybko parę razy i nerwowo odsunął się od Barretta, przegarniając rękami żółtawe włosy.

— Nie byłem pewien, czy to ważne — rzekł wreszcie. — Może był tylko ciekawy. Musiałem najpierw pogadać o tym z Donem. A nie mogłem tego zrobić przed wypłynięciem Hahna na morze.

Barrett poczuł, że spływa potem. Przypomniał sobie, że ma do czynienia z osobą umiarkowanie chorą psychicznie i postarał się zapanować nad głosem, żeby nie zdradzić nagłego przerażenia.

— Słuchaj, Ned, jeśli kiedykolwiek przyłapiesz Hahna na kręceniu się w pobliżu sprzętu do podróży w czasie, natychmiast daj mi znać. Przyjdź prosto do mnie, obojętnie, czy będę spać, jeść czy odpoczywać. Bez naradzania się z Donem czy kimkolwiek innym. Jasne?

— Jasne — odparł Altman. Barrett zwrócił się do Latimera:

— Wiedziałeś o tym? Latimer pokiwał głową.

— Ned powiedział mi, zanim tu przyszliśmy, ale uznałem, że papiery są pilniejsze. Przecież Hahn nie uszkodzi Młota, bo jest na morzu, a to, co mógł zrobić w nocy, już zostało zrobione.

Barrett musiał przyznać mu rację, lecz nie potrafił otrząsnąć się z niepokoju. Młot stanowił jedyne, choć mało satysfakcjonujące ogniwo łączące ich ze światem, który ich wyrzucił. Od niego zależał napływ zapasów, nowych ludzi i strzępów wieści o świecie Górno-czasu, jakie przynosili. Gdyby jakiś wariat uszkodził Młot, spowiłaby ich dławiąca cisza kompletnej izolacji. Odcięci od wszystkiego, żyjący w świecie bez roślin, bez surowców, bez maszyn, w ciągu paru miesięcy przemieniliby się w dzikusów.

Ale dlaczego Hahn miałby majstrować przy Młocie? Ta sprawa nie dawała mu spokoju.

Altman zachichotał.

— Wiesz, co myślę? Postanowili nas wykończy, ci w Górnoczasie. Chcą się nas pozbyć. Hahn jest ochotnikiem-samobójcą. Sprawdza nas, przygotowuje wszystko. Potem przyślą przez Młot bombę kobaltową i wysadzą stację w powietrze. Powinniśmy zniszczyć Młot i Kowadło, zanim będą mieli okazję to zrobić.

— Ale czemu mieliby przysyłać ochotnika-samobójcę? — zapytał Latimer, wcale rozsądnie. — Jeśli chcą nas zetrzeć z powierzchni ziemi, mogą po prostu przysłać bombę, nie muszą tracić agenta. Chyba że mają jakiś sposób, żeby go odzyskać…

— Tak czy owak, nie powinniśmy ryzykować — powiedział Altman. — Zniszczyć Młot, to najważniejsze. Uniemożliwić przysłanie bomby z Górnoczasu.

— Być może to dobry pomysł. Jim, co mylisz? Barrett myślał, że Altan zwariował i że Latimer idzie w jego ślady. Ale powiedział tylko:

— Nie przejmowałbym się za bardzo twoją teorią, Ned. Up Front nie ma powodu, aby nas likwidować. A gdyby nawet, Don ma rację — nie przysyłaliby agenta. Tylko bombę.

— Nawet jeśli masz rację, być może powinniśmy uszkodzić Młot na wypadek…

— Nie — powiedział Barrett z naciskiem. — Nie wolno nam tego zrobić. Równie dobrze moglibyśmy własnoręcznie odrąbać sobie głowy. Musimy dopilnować, żeby Hahn nie manipulował przy Młocie. I Ned, ty też nie kombinuj. Młot przysyła nam żywność i ubrania. Nie bomby.

— Ale…

— A jednak…

— Zamknijcie się — warknął Barrett. — Dajcie mi przejrzeć te papiery.

Młot należy chronić, pomyślał. Wraz z Quesadą będą musieli wymyślić jakieś zabezpieczenie, jak wcześniej w magazynku leków. Ale bardziej skuteczne.

Odszedł parę kroków od Altmana i Latimera, usiadł na skalnej półce i rozłożył kartki.

Zaczął czytać.

Hahn miał zbite, drobne pismo, dzięki czemu mógł zamieścić maksimum informacji na minimalnej przestrzeni, jak gdyby uważał, że marnowane papieru jest grzechem śmiertelnym. I nie bez kozery, bo tutaj papier był luksusem. Te kartki najwyraźniej przyniósł z sobą z Górnoczasu; były cienkie i miały metaliczną fakturę. Kiedy jedna kartka ślizgała się po drugiej, rozlegał się cichy szmer.

Choć litery były małe, Barrett nie miał kłopotów z ich odcyfrowaniem. Pismo Hahna było przejrzyste. Podobnie jak opinie.

Boleśnie przejrzyste.

Hahn przeprowadził szczegółową analizę warunków panujących w Stacji Hawksbilla i była to praca imponująca. W około pięciu tysiącach starannie dobranych słów opisał wszystkie znane Barrettowi tutejsze bolączki. Jego obiektywizm był bezlitosny. Trafnie scharakteryzował ludzi jako podstarzałych rewolucjonistów, w których dawny żar wypalił się w popiół; wymienił tych, którzy byli chorzy psychicznie, i tych, którzy balansowali na krawędzi choroby, a w oddzielną kategorię ujął tych, którzy jeszcze się trzymali, jak Quesadą, Norton i Rudiger. Barrett z zainteresowaniem przeczytał, że nawet ci trzej zostali sklasyfikowani jako ludzie cierpiący z powodu ogromnego stresu, gotowi w każdej chwili pęknąć z wielkim hukiem. W jego oczach Quesadą, Norton i Rudiger wyglądali na mniej więcej na tak samo zrównoważonych jak wtedy, gdy wylądowali na Kowadle Stacji Hawksbilla, ale liczył się z tym, że lata pobytu w obozie zaburzyły mu percepcję. Ktoś z zewnątrz, tak jak Hahn, widział wszystko inaczej, może bardziej dokładnie.

Barrett powstrzymał się od przeskoczenia od razu do oceny swojej osoby.

Przeczytał prognozę prawdopodobnej przyszłości mieszkańców stacji: prezentowała się niezbyt świetnie. Hahn uważał, że proces deterioracji ma charakter kumulacyjny i samonapędzający się i że każdy, kto przebywa tutaj dłużej niż rok czy dwa, niebawem ugnie się pod brzemieniem samotności i odcięcia od korzeni. Barrett też tak uważał, choć wierzył, że w przypadku młodych ludzi załamanie nie nastąpi aż tak szybko. Ale logika Hahna była nieubłagana, a jego ocena możliwości brzmiała przekonująco. Jakim cudem dowiedział się o nas tylu rzeczy w tak krótkim czasie? Jest taki bystry? A może po prostu łatwo ich przejrzeć?

Na piątej stronie Barrett znalazł swoją charakterystykę. Nie był zadowolony, gdy ją przeczytał.

Stacja — pisał Hahn — nominalnie podlega Jimowi Barrettowi, rewolucjoniście ze starej gwardii, przebywającemu tutaj od dwudziestu lat. Barrett należy do najstarszych więźniów. Podejmuje decyzje administracyjne i wydaje się spełniać rolę stabilizatora. Niektórzy darzą go uwielbieniem, ale nie jestem przekonany, czy poradziłby sobie w sytuacji stanowiącej poważne wyzwanie dla jego władzy, takiej jak krwawe porachunki czy próba przewrotu. W luźno powiązanej anarchistycznej społeczności Stacji Hawksbilla Barrett rządzi za przyzwoleniem rządzonych, a ponieważ w stacji nie ma broni, nie miałby możliwości prawdziwej obrony, gdyby zgoda ta została cofnięta. Nie dostrzegam jednakże prawdopodobieństwa wystąpienia takiego zdarzenia, ponieważ na ogół więźniowie są apatyczni i zdemoralizowani — bunt przeciwko władzy Barretta wykraczałby poza ich możliwości, nawet gdyby zaistniała potrzeba zorganizowania takiej akcji.

Ogólnie rzecz biorąc Barrett pełni w stacji rolę pozytywną. Choć niektórzy z więźniów mają cechy przywódcze, nie ulega wątpliwości, że bez niego dawno temu doszłoby tutaj do katastrofalnego zamętu. Z drugiej strony, Barrett przypomina potężny pień zżarty od środka przez termity. Wygląda solidnie, ale wystarczy jedno porządne pchnięcie, by rozpadł się na kawałki. Poważny wpływ na jego psychikę wywarł wypadek, który ograniczył mu swobodę ruchów. Więźniowie mówią, że dawniej był niezwykle aktywny fizycznie i duża część jego autorytetu wyrastała z wielkości i siły. Obecnie ledwo może chodzić. Osobiście uważam, że problemy Barretta nierozerwalnie wiążą się z życiem Stacji Hawksbilla i mają niewiele wspólnego z jego kalectwem. Przez zbyt wiele lat pozostawał odcięty od normalnych bodźców. Sprawowanie władzy stwarzało mu iluzję stabilności i pozwalało funkcjonować, ale była to władza w próżni i zaszły w nim procesy, z których zupełnie nie zdaje sobie sprawy. Obowiązkowo należy poddać go terapii, choć rokowania nie są zbyt pomyślne.

Barrett, oszołomiony, parę razy przeczytał ten fragment. Słowa czepiły się go jak rzepy.

Zźarty od środka przez termity… … jedno porządne pchnięcie… … poddać go terapii… … rokowania niezbyt pomyślne…

Słowa Hahna zezłościły go mniej niż się spodziewał. Przybysz w końcu miał prawo do swoich poglądów. Może nawet miał rację. Barrett zbyt długo żył w oderwaniu od innych; nikt nie mówił mu prawdy prosto w oczy. Czyżby naprawdę spróchniał ze starości? Czy inni byli zbyt uprzejmi, żeby mu o tym powiedzieć?

Wreszcie oderwał się od swojej charakterystyki i dobrnął do ostatniej strony notatek. Praca kończyła się słowami: Tym samym zalecam bezzwłoczne zamknięcie kolonii karnej Stacja Hawksbilla i na ile to możliwe poddanie więźniów leczeniu rehabilitacyjnemu.

Do diabła, o co tu chodzi?

Brzmiało to jak raport komisji decydującej o zwolnieniu warunkowym! Ale ze Stacji Hawksbilla nie można było wyjść na zwolnienie warunkowe. To ostatnie zdanie pozbawiło sensu całą resztę. Nie miało znaczenia, że dokonana przez Hahna ocena stacji była wnikliwa! inteligentna. Człowiek, który napisał: Zalecam bezzwłoczne zamknięcie kolonii karnej Stacja Hawksbilla, musiał być obłąkany.

Najwyraźniej Hahn udawał, że pisze raport dla rządu Up Frontu. W celnej, zwięzłej prozie rozkładał stację na czynniki pierwsze i przedstawiał pełną analizę. Ale mur gruby na miliard lat sprawiał, ze złożenie raportu nie było możliwe. Nasuwał się logiczny wniosek, że Hahn cierpi na urojenia, jak Altman, Valdosto i wielu innych. Jego chory umysł wierzył, że może wysłać do Górnoczasu wiadomości, patetyczne dokumenty opisujące wady i słabości współwięźniów.

To otwierało mrożące krew w żyłach perspektywy. Hahn był szalony, ale nie przebywał w stacji dostatecznie długo, żeby zwariować tutaj. Musiał przynieść swój obłęd z Górnoczasu.

Co będzie, jeśli przestali używać Stacji Hawksbilla jako obozu dla więźniów politycznych, zapytał się Barrett w duchu, i zrobili z niej dom wariatów?

Myśl o lawinie szaleńców budziła głęboki niepokój. Ludzkie odpadki wszelkiego rodzaju sypną się z Młota jak deszcz. Ludzie, którzy z honorem walczyli z trudami długiego uwięzienia, będą musieli zrobić miejsce dla pospolitych wariatów.

Barrett zadrżał. Złożył papiery Hahna i zaniósł je Latimerowi, który siedział parę kroków dalej i przyglądał mu się uważnie.

— I co o tym myślisz? — zapytał.

— Trudno ocenić po pierwszym czytaniu. — Barrett przeciągnął ręką po twarzy, masując skórę na skroniach i policzkach. — Ale możliwe, że nasz przyjaciel Hahn cierpi na zaburzenia emocjonalne. Nie sądzę, aby była to praca zdrowego człowieka.

— Myślisz, że jest szpiclem z Górnoczasu?

— Nie. Nie sądzę. Ale jestem pewien, że on tak myśli. Że uważa się za szpiega z Up Fontu. To jest najbardziej niepokojące.

— Co zamierzasz z nim zrobić? — chciał wiedzieć Altman.

Barrett odparł spokojnie:

— Na razie tylko obserwować i czekać. — Złożył cienkie, szeleszczące arkusze i wcisnął je w ręce Latimera. — Odłóż notatki na miejsce, Don. I postaraj się, żeby Hahn nie miał powodów sądzić, że je czytałeś albo ruszałeś.

— W porządku.

— I przyjdź do mnie natychmiast, gdy uznasz, że jest coś, co powinienem o nim wiedzieć — polecił Barrett. — Ten chłopak jest bardzo chory. Może potrzebować wszelkiej pomocy, jakiej możemy udzielić.

JEDENASTY

Po aresztowaniu Janet Barrett nie związał się na stałe z inną kobietą. Mieszkał samotnie, choć w jego łóżku często gościły przelotne znajome. W pewien sposób uważał, że ponosi winę za zniknięcie Janet i nie chciał narażać na ten sam los innej dziewczyny.

Wiedział, że to fałszywe poczucie winy. Janet należała do podziemia, zanim on o nim usłyszał i bez wątpienia policja obserwowała ją od dawna. Zgarnęli ją bo uznali, że jest niebezpieczna; wcale nie zamierzali dobrać się przez nią do niego. Ale nie mógł zwalczyć poczucia odpowiedzialności, wrażenia, że narazi na aresztowanie jakąś inną dziewczynę, która z nim zamieszka.

Jednakże nie miał kłopotów ze znajdywaniem towarzystwa. Obecnie był faktycznym przywódcą grupy nowojorskiej i to przydawało mu charyzmy, której dziewczyny nie mogły się oprzeć. Pleyel, jeszcze bardziej ascetyczny i święty, ograniczył się do roli czystego teoretyka. Barrett kierował codzienną rutyną organizacji: wyprawiał kurierów, koordynował działalność z sąsiednimi komórkami, planował przewrót. I, jak piorunochron ściągający energię, stał się obiektem westchnień gromady dzieciaków obojga płci. Dla nich był słynnym bohaterem, Starym Rewolucjonistą. Miał prawie trzydzieści lat.

Przez jego małe mieszkanie przewijała się armia dziewcząt. Czasami przygarniał tę czy tamtą na jakie dwa tygodnie. Potem dawał do zrozumienia, że pora na wyprowadzkę.

— Czemu mnie wyrzucasz? — pytała odprawiana dziewczyna. — Nie podobam ci się? Nie jesteś ze mną szczęśliwy, Jim?

A on z reguły odpowiadał:

— Jesteś cudowna, mała. Ale jeśli tu zostaniesz, niebawem przyjdzie po ciebie policja. Już kiedyś tak się stało. Zabiorą cię i znikniesz na zawsze.

— Jestem drobną płotką. Czemu miałoby im na mnie zależeć?

— Żeby mi dopiec — wyjaśniał. — Dlatego będzie lepiej, gdy sobie pójdziesz. Dla własnego dobra.

W końcu kazał im się wynosić. Potem nastawało parę tygodni klasztornej samotności, która dobrze robiła jego duszy, ale gdy pranie zaczynało się piętrzyć, a pościel domagać zmiany, dochodził do przekonania, że klasztorne życie ma swoje złe strony. Kolejna zauroczona rewolucjonistka pod dwudziestkę wprowadzała się do mieszkania i przez jakiś czas troszczyła się o jego przyziemne potrzeby. Barrett miał kłopoty z zapamiętaniem tych dziewczyn. Na ogół były długonogie, ubrane zgodnie z aktualnym trendem nonkonformistycznej mody. Większość z nich miała pospolite twarze i niezłe figury. Zdawało się, że Rewolucja przyciąga dziewczyny, które palą się do wyskoczenia z ubrania, żeby udowodnić, iż ich piersi, uda i pośladki wyrównują z nawiązką braki urody.

W tym czasie do podziemia napływało mnóstwo nowej, młodej krwi. Zadbała o to psychologia państwa policyjnego zapoczątkowana przez kanclerza Dantella. Kanclerz sprawnie zarządzał krajem, ale za każdym razem, gdy jego pachołkowie o północy pukali do drzwi, rodzili się nowi rewolucjoniści. Obawy Jacka Bernsteina, że w obliczu wyrafinowanej dobrotliwości rządu podziemie umrze śmiercią naturalną, nie całkiem się spełniły. Rząd nie był nieomylny i jego praktyki często zatrącały totalitaryzmem, dzięki czemu ruch oporu przetrwał w rozproszeniu i z roku na rok rósł nieznacznie. Administracja kanclerza Arnolda działała bardziej przebiegle, ale kanclerz Arnold już nie żył.

Wśród nowych ludzi, którzy przystąpili do ruchu w czasie trudniejszych lat pod koniec dwudziestego wieku, był Bruce Valdosto. Pojawił się w Nowym Jorku w pierwszym kwartale 1997, nikogo nie znając, pełen nieukierunkowanej nienawiści i wrzącego gniewu. Pochodził z Los Angeles. Jego ojciec prowadził tam knajpkę. Przyciśnięty przez urząd podatkowy, splunął poborcy w twarz i wyrzucił go na ulicę. (Rząd syndykalistyczny, fanatycznie purytański, prześladował wytwórców i sprzedawców alkoholu niemal tak, jak pisarzy i artystów.) Jeszcze tego samego dnia poborca podatkowy wrócił z sześcioma kolegami i wspólnymi siłami zatłukli starszego Valdosta na śmierć. Syn nie zdołał powstrzymać oprawców. Aresztowano go za utrudnianie pracy urzędnikom państwowym i zwolniono po miesiącu przesłuchań wyższego stopnia, jak eufemistycznie nazywano tortury. Wtedy Valdosto wyruszył na transkontynentalną hidżrę, która zakończyła się w mieszkaniu Jima Barretta na dolnym Manhattanie.

Miał wówczas siedemnaście lat. Barrett o tym nie wiedział. Dla niego Valdosto był niskim, smagłym mężczyzną mniej więcej w jego wieku, z nieprawdopodobnie szerokimi barami, potężnym torsem i nieproporcjonalnie małymi nogami. Miał gęstą, zmierzwioną czuprynę i płonące, dzikie oczy urodzonego terrorysty, ale nic w jego wyglądzie, słowach czy zachowaniu nie sugerowało młodego wieku. Barrett nigdy się nie dowiedział, czy Valdosto po prostu taki się urodził, czy też uległ przyspieszonemu procesowi starzenia w zbiorniku deprywacyjnym w Los Angeles.

— Kiedy zaczyna się Rewolucja? — chciał wiedzieć Valdosto. — Kiedy zacznie się zabijanie?

— Nie będzie żadnego zabijania — odparł Barrett.

— Przewrót będzie bezkrwawy.

— Niemożliwe! Musimy odrąbać głowę wroga. Łup, jak wężowi.

Barrett pokazał mu schematy przebiegu Rewolucji: kanclerz i Rada Syndyków trafiają do aresztu, młodsi oficerowie armii wprowadzają stan wyjątkowy, a ponownie powołany Sąd Najwyższy ogłasza przywrócenie obalonej Konstytucji 1789. Valdosto zerknął na schematy, skubnął nos, podrapał się po kosmatej piersi, zacisnął pięści i stęknął:

— Nieee. To nigdy nie przejdzie. Nie możecie liczyć na przejęcie kraju na drodze aresztowania dwóch tuzinów kluczowych osób.

— W 1984 tak właśnie się stało.

— Wtedy było inaczej. Rząd leżał w gruzach. Chryste, nawet nie mieliśmy prezydenta, no nie? Teraz mamy rząd złożony z prawdziwych profesjonalistów. Głowa węża jest większa niż myślisz, Barrett. Trzeba sięgnąć poza syndyków. Do biurokratów. Małych führerków, drobnych tyranów, którzy kochają swoje posady tak bardzo, że zrobią wszystko, by je zachować. Facetów pokroju tych, którzy zatłukli mojego ojca. Oni muszą odejść.

— Są ich tysiące — powiedział Barrett z nutą trwogi.

— Mówisz, że powinniśmy wykończyć całą służbę państwową?

— Nie całą. Ale większość. Usunąć brudy. Zacząć od zera.

Najbardziej przerażające w Valu było nie to, że uwielbiał snuć krwawe plany, ale że szczerze w nie wierzył i był gotów wprowadzić je w życie. Po godzinie znajomości Barrett był przekonany, że Valdosto ma już na koncie przynajmniej tuzin morderstw. Później stwierdził, że jest on tylko dzieciakiem marzącym o pomszczeniu ojca, ale nigdy nie opuściło go nieprzyjemne uczucie, że Val pozbawiony jest zwyczajnych ludzkich skrupułów. Pamiętał, jak prawię dekadę wcześniej dziewiętnastoletni Jack Bernstein upierał się, że najlepszym sposobem na obalenie rządu są zabójstwa polityczne. Pleyel, spokojny jak zawsze, zauważył: „Zabójstwo nie jest właściwym argumentem w dyskusji politycznej." O ile Barrett wiedział, w przypadku Bernsteina żądza krwi nigdy nie wyszła poza stadium teoretyczne, ale teraz młody Valdosto chciał przyjąć na siebie rolę Anioła Śmierci i spełnić marzenia tamtego. Dobrze, że Bernstein już nie jest zbytnio zaangażowany w działalność podziemia, pomyślał Barrett. Wystarczyłoby parę słów zachęty, a Valdosto stałby się jednoosobową brygadą terrorystyczną.

Zamiast tego został jego współlokatorem, w zasadzie przez przypadek. Musiał gdzieś spędzić pierwszą noc w mieście i Barrett zaproponował mu kanapę. Valdosto nie miał pieniędzy, więc nie mógł znaleźć sobie mieszkania. Jakoś tak wyszło, że nawet gdy został wciągnięty na listę płac tego, co obecnie zwali Kontynentalnym Frontem Wyzwolenia, nadal mieszkał u Barretta, który nie miał nic przeciwko. Po trzecim tygodniu powiedział:

— Daj sobie spokój z szukaniem lokum. Możesz zostać tutaj.

Dogadywali się wspaniale, mimo różnicy wieku i charakterów. Barrett odkrył, że Valdosto go odmładza. Choć sam zbliżał się do trzydziestki, czul się znacznie starszy — czasami wręcz bardzo stary. Działał w podziemiu prawie przez połowę życia, dlatego Rewolucja stała się dla niego czystą abstrakcją, kwestią nie kończących się zebrań, tajnych wiadomości i ulotek. Doktorowi opatrującemu jeden rozkwaszony nos po drugim trudno uważać się za zbawcę, który doprowadzi do wyeliminowania na świecie chorób; Barrett, uwikłany w drobnych rytuałach rewolucyjnej biurokracji, o wiele za często tracił z oczu główny cel albo wręcz zapominał o jego istnieniu. Zaczynał wstępować do królestwa cieni, w którym żył Pleyel i inni dawni agitatorzy — do królestwa, w którym pierwotny zapał wygasł, a idealizm przekształcił się w ideologię. Valdosto uratował go przed marazmem.

Dla Vala w Rewolucji nie było nic abstrakcyjnego. Dla niego Rewolucja sprowadzała się do rozwalania czerepów, skręcania karków i podkładania bomb w urzędach. Anonimowych urzędników rządowych uważał za swoich szczególnych wrogów, poznawał ich nazwiska, marzył o karach, jakie wymierzy każdemu z nich. Jego entuzjazm był zaraźliwy. Barrett, choć odcinał się od tej żądzy siania spustoszenia, zaczął sobie przypominać, że u podłoża jego codziennej rutyny leży jeden główny cel. Valdosto obudził w nim rewolucyjne marzenia, o których tak trudno było pamiętać z tygodnia na tydzień, przez lata i dziesięciolecia.

Kiedy nie rozmyślał o rozlewie krwi, Valdosto był wesołym, żywiołowym kompanem. Oczywiście, przyzwyczajenie się do jego ekscesów wymagało czasu. Pozbawiony niemal wszystkich hamulców, lubił wałęsać się nago po mieszkaniu, nawet gdy byli goście. Barrettowi odjęło mowę, gdy po raz pierwszy zobaczył tę nieprawdopodobnie groteskową, antropoidalną postać, z beczkowatym tułowiem gęsto porośniętym szorstką czarną szczeciną i nogami tak krótkimi, że bez większego wysiłku mógłby dosięgnąć rękami podłogi. Parę dni później drzwi jego pokoju otworzyły się gwałtownie, wypadła z nich naga dziewczyna. Val, też goły, gonił ją po całej bawialni, podczas gdy Barrett, Pleyel i dwóch innych gości w osłupieniu przyglądało się polowaniu. Wreszcie spanikowana dziewczyna (obserwatorzy widzieli tylko jej białe uda i podskakujące piersi) dała się zapędzić w kąt, a wówczas Val triumfalnie wywlókł ją za drzwi, żeby dopełnić aktu w zaciszu swego legowiska.

— Człowiek pierwotny — wyjaśnił Barrett z zażenowaniem.

Niedługo później Valdosto zrezygnował z co bardziej skandalicznych wybryków, ale nigdy nie można było przewidzieć jego zachowania. Jak się wydaje, przeobraził swoje terrorystyczne zapędy w gimnastykę erotyczną i czasami zabawiał się z dwiema, trzema kobietami na raz, resztki rzucając współlokatorowi. Dla Barretta były to dzikie miesiące, lecz z czasem przyzwyczaił się do widoku nagich, wyczerpanych kobiet snujących się po mieszkaniu i z niekłamanym entuzjazmem wziął udział w zabawie. Powiedział sobie, że życie rewolucjonisty niekoniecznie musi być nudne i pełne wyrzeczeń.

Jego mieszkanie znów stało się miejscem spotkań grupy podziemia, jak w czasach Janet. Atmosfera strachu rozrzedziła się, nie było potrzeby zachowywania przesadnej ostrożności; choć Barrett wiedział, że jest pod obserwacją, nie wahał się zapraszać innych.

Hawksbill zajrzał parę razy. Barrett spotkał go przypadkiem, podczas jednej z nieczęstych wycieczek w nie-rewolucyjne kręgi społeczne. Po trzyletnim przymusowym zawieszeniu wykładów znów otwarto Columbia University i Barrett w mroźny wiosenny wieczór 1998 roku wybrał się do Morningside Heights, aby wziąć udział w przyjęciu u niejakiego Golkina, profesora technologicznej informacji stosowanej. Przez gęstą mgłę dymu z papierosów dostrzegł po drugiej stronie pokoju Edmonda Hawksbilla; on też go zauważył, skinęli sobie głowami. Barrett zastanawiał się, czy nie podejść, żeby się przywitać, Hawksbill jakby rozważał to samo, i po chwili Barrett pomyślał: do diabła, zrobię to, i zaczął przepychać się przez tłum.

Spotkali się w połowie drogi. Barrett nie widział matematyka prawie od dwóch lat i wzdrygnął się na widok zmian, jakie w nim zaszły. Hawksbill nigdy nie zaliczał się do przystojnych, ale teraz wyglądał okropnie, jakby cierpiał na jakąś chorobę gruczołów, dosłownie przykro było na niego patrzeć. Policzki, jak zawsze porośnięte niechlujną szczeciną, miął dziwnie zaróżowione. Usta i nos pocieniały, oczy ginęły w fałdach skóry, brzuch miał wydęty i wydawało się, że cały jest pogrzebany pod warstwami tłuszczu. Podali sobie ręce; dłonie miał wilgotne, palce miękkie i słabe. Barrett przypomniał sobie, że Hawksbill jest starszy od niego tylko o dziewięć lat. Nie miał jeszcze czterdziestu, a wyglądał jak człowiek stojący nad grobem.

— Co tu robisz? — zapytali jednocześnie. Barrett roześmiał się i powiedział o powierzchownej znajomości z Golkinem, gospodarzem przyjęcia. Hawksbill wyjaśnił, że niedawno został dokooptowany do uniwersyteckiego wydziału zaawansowanej matematyki.

— Myślałem, że nie cierpisz uczyć — zauważył Barrett.

— Nie cierpię. Nie uczę. Prowadzę badania. Dla rządu.

— Tajne?

— A są jakieś inne? — zapytał matematyk z nieznacznym uśmiechem.

Barrettowi ścierpła skóra. Oczy Hawksbilla, przysłonięte grubymi szkłami, wydawały się zimne i obce; krótkowzroczność okradała je z człowieczeństwa i patrzenie w nie nasuwało na myśl wymianę spojrzeń z istotą z innego świata. Zdjęty chłodem, Barrett zapytał:

— Nie zdawałem sobie sprawy, że jesteś na rządowej posadzie. Może w takim razie nie powinienem z tobą rozmawiać. Mogę cię skompromitować.

— Chcesz powiedzieć, że nadal tyrasz dla Rewolucji?

— Nadął tyram, zgadza się. Matematyk zaszczycił go ironicznym uśmiechem.

— Sądziłem, że człowiek o twojej inteligencji przejrzy na wylot ten zlepek nudziarzy i odmieńców.

— Nie jestem tak bystry, jak ci się wydaje, Ed — rzekł Barrett cicho. — Nawet nie skończyłem studiów, pamiętasz? Jestem dość głupi, by wierzyć, że nasza robota nie jest pozbawiona sensu. Kiedyś sam tak myślałeś.

— Nadal tak myślę.

— Sprzeciwiasz się rządowi, a jednocześnie pracujesz dla rządu?

Hawksbill zagrzechotał kostkami lodu w szklaneczce.

— Trudno ci to zrozumieć? Rząd i ja zawarliśmy małżeństwo z rozsądku. Rzecz jasna wiedzą, że jestem splamiony przeszłością rewolucyjną, a ja wiem, że oni są bandą faszystowskich sukinsynów. Jednak prowadzę badania, których przeprowadzenie bez dotacji rzędu milionów dolarów rocznie nie byłoby możliwe, co zmusza mnie do szukania sponsorów. Rząd jest zainteresowany moim projektem i świadom mojego talentu na tyle, że gotów jest służyć mi wsparciem bez zawracania sobie głowy moją ideologią. Ja ich nie cierpię, oni mi nie ufają, ale zdołaliśmy dojść do pełnego wzajemnej podejrzliwości porozumienia.

— Orwell nazwał to dwójmyśleniem.

— Och, nie — zaoponował Hawksbill. — To Realpolitik, to cynizm, ale nie dwójmyślenie. I żadna strona nie ma złudzeń co do drugiej. Wykorzystujemy się wzajemnie, przyjacielu. Ja potrzebuję ich pieniędzy, oni potrzebują mojego mózgu. Filozofia tego rządu nadal napawa mnie wstrętem, i oni to wiedzą.

— Mógłbyś więc pracować również dla nas, bez ryzyka utraty dotacji na badania.

— Pewnie tak.

— Czemu w takim razie trzymasz się z daleka? Potrzebujemy twojego talentu, Ed. Nie mamy nikogo, kto mógłby żonglować pięćdziesięcioma współczynnikami na raz, co ty robisz z łatwością. Brakuje nam ciebie. Dasz się ściągnąć z powrotem do naszej grupy?

— Nie. Polej, a wyjaśnię ci, dlaczego.

— Może być.

Odprawili rytuał nalewania drinków. Hawksbill pociągnął długi, potężny łyk. Parę kropel alkoholu ściekło mu z ust na mięsisty podbródek i zniknęło w fałdach poplamionego kołnierzyka. Barrett odwrócił wzrok i pociągnął haust swojej szklaneczki.

— Nie odszedłem z waszej grupy ze strachu przed aresztowaniem — powiedział Hawksbill. — Nie z szacunku do syndykalistów ani dlatego, że się im sprzedałem. Nie. Odszedłem, jeśli chcesz wiedzieć, z nudy i pogardy. Uznałem, że Kontynentalny Front Wyzwolenia nie jest wart mojej energii.

— Nie owijasz w bawełnę.

— Wiesz, dlaczego? Dlatego, że przywództwo ruchu wpadło w ręce dobrodusznych gości takich jak ty. Gdzie jest Rewolucja? Mamy rok 1998, Jim. Syndykaliści sprawują władzę prawie od czternastu lat. W tym czasie nie doszło nawet do jednej widocznej próby zepchnięcia ich na boczny tor.

— Rewolucji nie planuje się w jeden tydzień, Ed.

— Ale czternaście lat? Czternaście lat? Może gdyby Jack Bernstein miał więcej do powiedzenia, coś by się ruszyło. Ale Jack zgorzkniał i spłynął. I dobrze. Edmond Hawksbill ma tylko jedno życie i chce przeżyć je z sensem. Zmęczyły mnie nie kończące się debaty ekonomiczne i proceduralny parlamentaryzm. Wycofałem się.

— Przykro mi, że cię znudziliśmy, Ed.

— Mnie też jest przykro. Przez pewien czas myślałem, że kraj stoi przed szansą odzyskania wolności. Potem zdałem sobie sprawę, że to beznadziejne.

— Może mimo wszystko zajrzałbyś do mnie? Może pomożesz nam ruszyć z miejsca. Przez cały czas dołączają do nas młodzi ludzie. Niejaki Valdosto z Kalifornii ma w sobie żaru za dziesięciu. Są też inni. Jeśli przyjdziesz i użyczysz swojego prestiżu…

Hawksbill był sceptyczny. Z trudem skrywał pogardę do Kontynentalnego Frontu Wyzwolenia. A jednak nie mógł zaprzeczyć, że nadal popiera ideały Frontu, dlatego Barrettowi w końcu udało się namówić go do przyjścia. Zjawił się w następnym tygodniu. W mieszkaniu było paręnaście osób, w większości dziewczyny. Rozsiadły się u stóp Hawksbilla i patrzyły na niego z uwielbieniem, gdy trzymając szklaneczkę ociekał potem i zmęczonym sarkazmem. Barrett pomyślał, że rozparty w fotelu wygląda jak wielki biały ślimak, wilgotny, bezpłciowy, odrażający. Co dziwne, dziewczyny lgnęły do niego i robiły mu niedwuznaczne awanse, on jednak pilnował, żeby nie posuwały się za daleko. Ich pożądanie sprawiało mu przyjemność — Barrett podejrzewał, że dlatego przychodził tak często — ale nie kwapił się skorzystać z okazji.

Hawksbill chłonął filtrowany rum jak gąbka i dowodził, dlaczego Kontynentalny Front Wyzwolenia skazany jest na porażkę. Takt nigdy nie był jego mocną stroną, a teraz bez najmniejszych zahamowań wyłuszczał i piętnował wady podziemia. Przez pewien czas Barrett myślał, że być może popełnił błąd, przedstawiając mu niedoświadczonych rewolucjonistów, bo przecież jego zjadliwy pesymizm mógł ich przerazić albo na stałe zniechęcić. Później spostrzegł, że młodzi wielbiciela Hawksbilla nie biorą na poważnie jego bezpardonowych oskarżeń. Wielbili go za matematyczną błyskotliwość i uważali jego pesymizm za element ogólnej ekscentryczności, obok niechlujstwa, otyłości i ogólnej sflaczałości. Może więc warto było zadawać się z Hawksbillem i słuchać jego długich, bezdźwięcznych tyrad w nadziei, że uda się zwabić go z powrotem do ruchu.

W sposobnej chwili, gdy Hawksbill był opity rumem do granic pojemności, Barrett wypytał go o tajne badania dla rządu.

— Buduję transporter umożliwiający przenoszenie się w czasie — wyznał matematyk.

— W dalszym ciągu? — zdumiał się Barrett. — Myślałem, że zrezygnowałeś dawno temu.

— Czemu miałbym to robić? Pierwsze równania z 1983 są poprawne, Jim. Moją praca była atakowana przez całe pokolenie i nikt nie doszukał się ani jednego słabego punktu. Pozostaje tylko kwestia przełożenia teorii na praktykę.

— Zawszę patrzyłeś z góry na pracę eksperymentalną. Byłeś czystym teoretykiem.

— Zmieniłem się — odparł Hawksbill. — Ciągnąłem teorię jak długo się dało. — Pochylił się i niezgrabnie splótł na brzuchu palce, pękate i różowe. — Na poziomie subatomowym odwrócenie czasu jest faktem dokonanym, Jim. Rosjanie wskazali nam drogę co najmniej czterdzieści lat temu. Moje równania potwierdziły tę fantastyczną koncepcję. W warunkach laboratoryjnych stało się możliwe odwrócenie wektora czasu elektronu i cofnięcie go w czasie prawie o sekundę.

— Mówisz serio?

— To starocie. Po zmianie spinu elektron zmienia ; ładunek i staje się pozytronem. Wszystko byłoby w porządku, gdyby nie to, że pozytron ma tendencje do szukania elektronu poruszającego się w przeciwną stronę, a wówczas dochodzi do anihilacji.

— Powodującej wybuch atomowy?

— Raczej nie. — Hawksbill uśmiechnął się. — Następuje uwolnienie energii, ale tylko w postaci promieniowania gamma. Cóż, przynajmniej udało nam się przedłużyć życie naszego podróżującego wstecz pozytronu około miliard razy, ale nadal daje to mniej niż sekundę. Jednakże cofnięcie jednego elektronu o jedną sekundę świadczy, że nie ma teoretycznych przeszkód w cofnięciu słonia o trylion lat. Są tylko trudności natury technicznej. Musimy nauczyć się zwiększać masę transmisji. Musimy obejść odwrócenie ładunku, bo inaczej będziemy wysyłać w przeszłość bomby antymaterii i niszczyć własne laboratoria. Musimy też zbadać, jak zmiana ładunków wpływa na żywą istotę. Ale to drobiazgi. Pięć, dziesięć, dwadzieścia lat, a znajdziemy rozwiązanie. Liczy się teoria. A teoria jest poprawna. — Hawksbill beknął głośno. — Znowu mam puste szkło, Jim.

Barrett nalał mu drinka.

— Dlaczego rząd chce sponsorować twoje badania nad maszyną czasu?

— Kto wie? Mnie to obchodzi tylko to, że autoryzują moje wydatki. Nie obchodzi mnie, dlaczego. Robię swoje imam nadzieję na sukces.

— Niewiarygodne — mruknął Barrett cicho.

— Podróże w czasie? Nie do końca. Jeśli przestudiujesz moje równania…

— Nie mówiłem o podróżach w czasie, Ed. Niewiarygodne dla mnie jest to, że pozwalasz, aby rząd trzymał na tym łapę. Nie rozumiesz, jaką to da im władzę? Wędrowanie w czasie w przód i w tył wedle uznania, wykańczanie dziadków ludzi, którzy sprawiają im kłopoty? Przeredagowanie przeszłości…

— Och, nikt nie będzie mógł przemieszczać się w czasie w tę i z powrotem. Równania dotyczą wyłącznie ruchu wstecz. W ogóle nie brałem pod uwagę ruchu do przodu. Nie wierzę, aby było to możliwe. Entropia jest entropią i nie może zostać odwrócona, nie w sensie, w jaki ja to rozumiem. Podróże w czasie będą możliwe wyłącznie w jedną stronę, tak samo jak ma to miejsce dziś w przypadku wszystkich biednych śmiertelników. Różne kierunki, to wszystko.

Dla Barretta większość z tego, co Hawksbill powiedział o maszynie czasu, była niezrozumiała, a cała reszta doprowadzała go do wściekłości swoim samozadowoleniem. Mimo to odnosił nieprzyjemne wrażenie, że matematyk jest bliski sukcesu i że za parę lat proces odwracania biegu czasu zostanie udoskonalony i znajdzie się w rękach rządu. Cóż, pomyślał, świąt przeżył Alberta Einsteina. Przeżył Jacoba Roberta Oppenheimera. Jakoś przeżyje Edmonda Hawksbilla.

Chciałby dowiedzieć się czegoś więcej o badaniach, ale właśnie wtedy przybył Jack Bernstein. Hawksbill poniewczasie przypomniał sobie, że jest zobowiązany do milczenia i szybko zmienił temat.

Bernstein, jak Hawksbill, w ostatnich latach odsunął się od ruchu podziemia, a dokładniej zrobił to po fali aresztowań w lecie 1994. W ciągu czterech kolejnych lat Barrett widział go może z tuzin razy. Ich spotkania były chłodne, pełne rezerwy. Barrett zaczął dochodzić do przekonania, że wymyślił sobie te popołudnia, kiedy obaj mieli po piętnaście lat i zawzięcie dyskutowali na wszelkie intelektualne tematy w małej, zawalonej książkami sypialni Jacka. Długie spacery po śniegu, odrabianie szkolnych prac domowych, wczesne dni w podziemiu — czy to naprawdę miało miejsce? Dla niego przeszłość pękała i złuszczała się jak martwa skóra, a dziecięca przyjaźń z Jackiem Bernsteinem odpadła jako pierwsza.

Bernstein, twardy i zimny, równie dobrze mógłby być wycięty z kamienia. Nigdy się nie ożenił. Po odejściu z podziemia zajął się praktyką prawniczą; miał mieszkanie gdzieś na przedmieściach i większość czasu spędzał na podróżach w interesach. Barrett nie rozumiał, dlaczego znów zaczął do niego zaglądać. Nie z sentymentu, to pewne. Nie okazywał też żądnego zainteresowania spazmatyczną działalnością Kontynentalnego Frontu Wyzwolenia. Może przyciąga go osoba Hawksbilla, pomyślał Barrett. Lodowaty, pełen rezerwy Jack nie przystawał do roli wielbiciela, ale może nigdy nie wyrósł z młodzieńczego podziwu dla matematyka.

Przychodził, siadał, pił, od czasu do czasu wdawał się w rozmowę. Mówił tak, jakby za każde słowo płacił funtem ciała. Jego usta ucinały każdą sylabę jak nożyce. Oczy, małe i podkrążone, mrugały jakby z tłumionego bólu. W jego obecności Barrett czuł się nieswojo. Zawsze uważał Jacka za człowieka nękanego przez demony, ale teraz miał wrażenie, że demony te wydzierają się na zewnątrz, gotowe rozszarpać niewinnych widzów. Barrett słyszał jego bezgłośny, drwiący śmiech.

Bernstein, były rewolucjonista, zdawał się podzielać pogląd Hawksbilla, że Front jest skazany na porażkę, a jego członkowie oszukują samych siebie. Bez słów, tylko z pomocą skąpych uśmieszków, wydawał osąd o grupie, której poświęcił tyle lat życia. Tylko raz pozwolił sobie na jawne okazanie pogardy, gdy do pokoju wszedł Pleyel — senna postać ze zwiewną białą brodą, zatracona w rozważaniach o nadchodzącym milenium — i przywitał go zdawkowym ukłonem, jakby go nie poznał.

— Dobry wieczór, towarzyszu — powiedział Bernstein. — Jak tam Rewolucja?

— Nasze plany dojrzewają — odarł Pleyel uprzejmie.

— Tak, tak. Dokonała strategia, towarzyszu. Czekajcie cierpliwie, póki syndykaliści nie wymrą w dziesiątym pokoleniu. Wtedy uderzajcie, uderzajcie jak jastrzębie!

Pleyel zrobił zdumioną minę. Uśmiechnął się i odwrócił, żeby porozmawiać z Valdostem, najwyraźniej wcale nie dotknięty gorzkim sarkazmem Bernsteina.

Barrett zirytował się.

— Jeśli szukasz celu, Jack, mierz we mnie. Bernstein zaśmiał się chrapliwie.

— Jesteś za duży, Jim. Nie mógłbym chybić, więc gdzie tu zabawa? Poza tym strzelanie do siedzących kaczek jest okrucieństwem.

Tej nocy — pod koniec listopada 1998 — Bernstein po raz ostatni odwiedził Barretta. Hawksbill wpadł z wizytą trzy miesiące później i Barrett zapytał go:

— Słyszałeś coś o Jacku?

— O Jacobie, teraz tak się nazywa. Jącob Bernstein.

Zawsze nienawidził tego imienia. Nikomu go nie zdradzał.

Hawksbill zamrugał, nie kryjąc zdziwienia.

— To jego problem. Kiedy go spotkałem i powiedziałem do niego „Jack", poinformował mnie, że ma na imię Jacob. Zrobił to w mało uprzejmy sposób.

— Nie widziałem go od tamtej listopadowej nocy. Co porabia?

— Nie słyszałeś?

— Nie. Coś, o czym powinienem wiedzieć?

— Tak myślę — powiedział Hawksbill i parsknął śmiechem. — Jacob ma nową robotę i mało prawdopodobne, aby składał towarzyskie wizyty przywódcom Frontu. Zawodowe może tak. Ale nie towarzyskie.

— Co robi? — zapytał Barrett z niepokojem. Zdawało się, że odpowiedź sprawia Hawksbillowi sporo radości.

— Jest śledczym. W policji rządowej. Ta robota całkiem dobrze pasuje do jego charakteru, nie sądzisz? Założę się, że zrobi karierę.

DWUNASTY

Rybacy wrócili z morza wczesnym popołudniem. Barrett zobaczył, że łódka Rudigera zanurza się głęboko pod ciężarem połowu. Hahn, który wyskoczył na brzeg z naręczem upolowanych ościeniem trylobitów, był opalony i chyba zadowolony z wycieczki.

Barrett podszedł, żeby obejrzeć zdobycz. Rudiger był w wyśmienitym nastroju. Podniósł jasnoczerwonego skorupiaka, który mógł być prapradziadkiem wszystkich ugotowanych homarów, pomijając brak szczypiec i groźny z wyglądu potrójny kolec w miejscu ogona. Miał około dwóch stóp długości i zdecydowanie nie grzeszył urodą.

— Nowy gatunek! — unosił się Rudiger. — Nie ma takiego w żadnym muzeum. Boże, jak bardzo chciałbym położyć go gdzieś, gdzie mógłby zostać znaleziony. Może na szczycie jakiejś góry?

— Gdyby mógł zostać znaleziony, to zostałby znaleziony — przypomniał mu Barrett. — Są duże szansę, że jakiś dwudziestowieczny paleontolog wykopałby go i umieścił w gablocie, a ty byś wszystko o nim wiedział. Więc daj sobie spokój, Mel.

— Zastanawiałem się nad tą kwestią — powiedział Hahn. — Jak to jest, że nikt w Górnoczasie nigdy nie wykopał żadnych skamieniałych pozostałości po Stacji Hawksbilla? Nie bali się, że jeden z pierwszych poszukiwaczy znajdzie skamieliny w warstwie kambryjskiej i podniesie rwetes? Powiedzmy, jakiś dziewiętnastowieczny badacz dinozaurów? Ale byłaby afera, gdyby natknął się na baraki, ludzkie kości i narzędzia w warstwie starszej niż dinozaury.

Barrett przecząco pokręcił głową.

— Po pierwsze, żaden paleontolog od początków nauki do założenia Stacji Hawksbilla w 2005 nie natknął się na żadnej jej ślady. To kwestia dokumentacji — nic takiego nie miało miejsca, więc nie było o co się martwić. A gdyby szczątki stacji ujrzały światło dzienne po 2005, nikt by się nie zdziwił, bo przecież już istniała. Nie ma paradoksu.

— Poza tym — dodał Rudiger ze smutkiem — w ciągu następnego miliarda lat ten pas skały będzie się znajdował na dnie Atlantyku, przykrywany milami osadów. Nie ma szans, że zostaniemy znalezieni. Ani że ktoś w Górnoczasie kiedyś zobaczy skorupiaka, którego dzisiaj złapałem. I nie dbam o to ni cholery. Ja go widziałem. Ja go przebadam. Ich strata.

— Ale żałujesz, że nauka nigdy nie pozna tego gatunku — powiedział Hahn. — Nauka dwudziestego pierwszego wieku.

— Pewnie, że żałuję. Ale czy to moja wina? Nauka zna ten gatunek. Ja go znam. Ja jestem nauką. Jestem czołowym paleontologiem tej epoki. Czy to moja wina, że nie mogę opublikować moich odkryć w specjalistycznych żurnalach? — Rudiger spochmurniał i odszedł, zabierając wielkiego czerwonego skorupiaka.

Hahn i Barrett popatrzyli na siebie. Skwitowali uśmiechami zrzędliwy wybuch Rudigera. Potem uśmiech Barretta przygasł.

…termity… jedno porządne pchnięcie… terapia…

— Coś się stało? — zapytał Hahn.

— A bo co?

— Nagle zrobiłeś się taki ponury.

— W nodze mi strzyknęło — odparł Barrett. — Tak to tutaj wygląda, już wiesz. Pomogę ci zabrać te rzeczy. Dziś wieczorem będziemy mieć zupę ze świeżych trylobitów.

Ruszyli po schodach w kierunku stacji. Nagle z góry dobiegł dziki krzyk Ouesady:

— Łapcie go! Pędzi na was! Łapcie go!

Barrett poderwał głowę i zobaczył, jak Bruce Valdosto zbiega po stopniach wyciętych w urwisku, nagi, wlokąc za sobą strzępy kołyski z piankowej siatki. Jakieś sto stóp wyżej stał Quesada, zalany krwią płynącą z nosa, pokiereszowany i zdezorientowany.

Valdosto wyglądał okropnie, gdy pędził w ich stronę. Nigdy nie był zwinny, z powodu koślawych nóg, ale teraz, po tygodniach faszerowania środkami uspokajającymi, z trudem zachowywał pion. Skakał, potykał się i upadał, gramolił się na nogi, zsuwał się o parę stopni, po czym znów się przewracał. Jego włochate ciało lśniło od potu, oczy miał dzikie, usta wykrzywione-w nieludzkim grymasie. Wyglądał jak zwierzę, które zerwało się z uwięzi i pędzi na łeb na szyję ku wolności i śmierci zarazem.

Barrett i Hahn praktycznie nie mieli czasu, żeby rzucić na ziemię naręcze trylobitów, gdy Valdosto znalazł się tuż nad nimi. Hahn zawołał:

— Złapmy się pod ręce i zatarasujmy mu drogę. Barrett pokiwał głową, ale nie poruszał się dość szybko, więc Hahn złapał go za ramię i przyciągnął do siebie, a on z całej siły wsparł się na kuli. Valdosto spadał na nich jak kamień. Na wpół biegnąc, na wpół spadając, pokonał jeszcze parę stopni i wybił się w powietrze jakieś dziesięć stóp nad nimi.

— Val! — wycharczał Barrett i sięgnął po niego, ale Valdosto trzasnął go w brzuch. Barrett wchłonął całą siłę uderzenia. Kula wbiła mu się głęboko w pachę. Osunął się na kolana, wykręcając zdrową nogę i wstrząsając się z bólu, który przepłynął od dołu przez całe ciało. Aby uniknąć wyrwania ręki ze stawu, puścił kulę, poczuł, że sam się przewraca i pochwycił ją, zanim upadła na ziemię. Siła zderzenia obróciła go w bok, tworząc lukę między nim i przybyszem. Valdosto przeskoczył przez tę lukę jak odbita piłka, wyminął wyciągnięte ręce Hahna i popędził w dół schodów.

— Val, wracaj! — ryknął Barrett. — Val! Ale poza krzykiem niewiele mógł zrobić. Patrzył bezradnie, jak Valdosto zbiega na brzeg i ni to spada, ni to skacze do morza. Jego ręce młóciły wodę w szaleńczym kraulu. Ciemna głowa wyłoniła się na chwilę, potem przykryła ją ogromna fala. Kiedy Barrett znów ją zobaczył, Valdosto był jakieś pięćdziesiąt jardów od brzegu.

W tym czasie Hahn dobiegł do wyciągniętej na brzeg łódki Rudigera, odcumował ją i zepchnął na wodę. Wiosłował desperacko, co sił w ramionach, ale zaczął się przypływ, a przypływ był bezlitosny. Morze miotało łodzią jak słomką i gdy udało mu się przepłynąć jard do przodu, rzucało go o pół jarda w stronę brzegu. Przez cały czas Valdosto oddalał się, tnąc fale ukośnymi ruchami rąk, wznosząc się na krótko na powierzchnię, potem znów znikając, aby pojawić się długą chwilę później.

Barrett, oszołomiony i obolały, stał wciąż w miejscu, gdzie minął go Valdosto. Podszedł do niego Quesada.

— Co się stało? — zapytał Barrett.

— Dawałem mu środek uspokajający, gdy dostał szału. Kołyska była otwarta, wyrwał się z niej i powalił mnie na ziemię. I zaczął uciekać. W kierunku morza… wrzeszczał, że zamierza płynąć do domu…

— Popłynie.

Patrzyli na zmagania na morzu. Hahn, wyczerpany, z uporem ciągnął wiosła w łodzi zbyt ciężkiej dla jednego wioślarza. Valdosto, sięgający do ostatnich rezerw energii, wydostał się za pas wewnętrznych grzywaczy i płynął na otwarte morze. Ale niedaleko przed nim nachylony szelf podnosił się i woda pieniła się na sterczących kamiennych zębach. W czasie maksymalnego przypływu tworzyły się tam wiry. Valdosto wpłynął prosto w największą kipiel. Fale porwały go, rzuciły wysoko, ściągnęły w dół. Niedługo później był tylko kreską na horyzoncie.

Schodzili się inni, przyciągnięci krzykami. Jeden po drugim ustawiali się wzdłuż brzegu albo na kamiennych stopniach. Altman, Rudiger, Latimer, Schultz, chorzy i zdrowi, marzyciele, starzy, zmęczeni, stali bez ruchu, gdy Hahn tłukł morze wiosłami, a Valdosto przebijał się przez fale. Przybysz w końcu zawrócił. Gdy przedarł się przez fale przyboju, Rudiger i paru innych wyrwało się z transu, złapało łódź, wyciągnęło ją na brzeg, przycumowało. Hahn wytoczył się chwiejnie, blady ze zmęczenia. Osunął się na kolana, fale lizały mu buty. Kiedy pozbierał się, niepewnie podszedł do Barretta.

— Starałem się — wysapał. — Łódź nie chciała mnie słuchać. Ale próbowałem go dogonić.

— W porządku — powiedział Barrett łagodnie.

— Nikt nie dokonałby tej sztuki. Morze jest zbyt wzburzone.

— Może gdybym popłynął za nim wpław, zamiast…

— Nie — przerwał mu Doc Quesada. — Valdosto był obłąkany. I niewiarygodnie silny. Pociągnąłby cię na dno, gdyby wpierw nie zrobiły tego fale.

— Gdzie on jest? — zapytał Barrett. — Czy ktoś go widzi?

— Przy skałach — odparł Latimer. — Czy to nie on?

— Zniknął pod wodą trzy, cztery minuty temu. Tak jest lepiej. Dla niego, dla nas, dla wszystkich — powiedział Rudiger.

Barrett odwrócił się od morza. Nikt do niego nie podszedł. Wiedzieli o jego trzydziestoletniej znajomości z Valdostem, o wspólnym mieszkaniu, o dzikich nocach i burzliwych dniach. Niektórzy byli tu tego dnia, nie aż tak dawno temu, gdy Valdosto spadł na Kowadło i Barrett, który nie widział go od ponad dziesięciu lat, krzyknął z radości i zaskoczenia. Przed chwilą pękło jedno z ostatnich ogniw wiążących go z odległą przeszłością, ale, powiedział sobie w duchu, Valdosto odszedł znacznie wcześniej.

Ściemniało się. Barrett zaczął powolną wspinaczkę w górę klifu do stacji. Pół godziny później przyszedł do niego Rudiger.

— Morze jest spokojniejsze. Wyrzuciło Vala na brzeg.

— Gdzie on jest?

— Paru chłopaków niesie go na górę, żeby oddać mu ostatnią posługę. Włożymy go do łodzi i pochowamy.

— W porządku — powiedział Barrett. W Stacji Hawksbilla była tylko jedna forma pochówku, pogrzeb na morzu. Nie mogli kopać grobów w litej skale, żeby pochować zmarłych. Tak więc Valdosta czekał powtórny pogrzeb. Wyrzucony przez fale, znów zostanie zabrany na morze i, odpowiednio obciążony, wysłany do miejsca wiecznego spoczynku. Normalnie odprawiali pogrzeb przy brzegu, ale teraz na mocy milczącego porozumienia poszli na ustępstwo, nie chcąc narażać ułomnego Barretta na kolejną mozolną wspinaczkę po stopniach, i wnieśli Valdosta na samą górę. To targanie w tę i z powrotem martwego ciała wydawało się trochę bezsensowne. Byłoby lepiej, pomyślał Barrett, gdyby morze zabrało Vala za pierwszym razem.

Hahn i paru innych pojawiło się jakiś czas później, niosąc zwłoki owinięte w płachtę niebieskiego plastiku.

Położyli je na ziemi przed jego barakiem. Wygłaszanie mów pożegnalnych było jednym z obowiązków, które wziął na siebie z własnej woli; miał wrażenie, że wygłosił ich z pięćdziesiąt tylko w ostatnim roku. Przyszło około trzydziestu osób. Pozostali albo nie dbali o zmarłego, albo też obchodził ich na tyle, że nie mogli uczestniczyć w ceremonii.

Barrett nie silił się na wielkie słowa. Opowiedział pokrótce o swojej przyjaźni z Valdostem, o wspólnych dniach na przełomie wieku, o rewolucyjnej działalności. Przypomniał parę z jego bohaterskich czynów. O większości z nich dowiedział się z drugiej ręki, bo w czasie lat chwały Valdosta przebywał w stacji. Między 2006 a 2015 Val niemal w pojedynkę doprowadził rząd do stanu wyczerpania, podkładając bomby i miny, zabijając ludzi Up Frontu.

— Wiedzieli, kim był — powiedział Barrett — ale nie mogli go znaleźć. Polowali na niego przez całe lata i pewnego dnia go dopadli i postawili przed sądem — wiecie, jakim sądem — po czym wysłali go do nas, do Stacji Hawksbilla. I przez wiele lat Val był tutaj przywódcą. Ale nie miał zamiaru być więźniem. Nie potrafił przystosować się do świata, w którym nie mógł walczyć z rządem. Dlatego pękł. Widzieliśmy, jak to się stało, i nie było to dla nas łatwe. Ani dla niego. Niechaj spoczywa w pokoju.

Barrett dał znak. Kilku żałobników dźwignęło ciało i poniosło je ku wschodowi. Inni pociągnęli za nimi. Barrett został. Stał i patrzył, dopóki kondukt nie zaczął schodzić po stopniach, które wiodły do morza; wtedy odwrócił się i wszedł do swojego baraku. Po chwili zapadł w sen.

Niedługo przed północą obudził go szybki tupot przed barakiem. Gdy usiadł, szukając po omacku kontaktu, do środka wtoczył się Ned Altman.

Barrett zamrugał, zdezorientowany.

— O co chodzi, Ned?

— O Hahna! — wysapał Altman. — Znowu kręci się przy Młocie. Przed chwilą widzieliśmy go w budynku.

Barrett otrząsnął się z senności jak foką z wody. Nie zwracając uwagi na uparte tętnienie w lewej nodze, zwlókł się z łóżka i narzucił ubranie. Był bardziej zaniepokojony niż chciał to okazać, dlatego zmusił twarz do zastygnięcia w obojętną maskę. Jeśli Hahn, majstrujący przy mechanizmach temporalnych, przypadkiem albo umyślnie zepsuje Młot, mogą nigdy nie otrzymać sprzętu zamiennego z Górnoczasu. W konsekwencji wszystkie przyszłe dostawy — o ile jakieś będą — wylądują w przypadkowych miejscach i latach. Dlaczego w ogóle Hahn interesował się maszyną?

Gdy Barrett wciągał spodnie, Altman powiedział:

— Latimer ma na niego oko. Nabrał podejrzeń, gdy Hahn nie wrócił do baraku na noc. Przyszedł do mnie i obaj zaczęliśmy poszukiwania. I znaleźliśmy go, węszącego przy Młocie.

— Co robił?

— Nie wiem. Gdy tylko zobaczyliśmy, że wchodzi do budynku, przybiegłem po ciebie. Tak miałem zrobić, prawda?

— Tak — przyznał Barrett. — Idziemy!

Wygramolił się z baraku i co sił w nodze pokuśtykał w kierunku głównego budynku. Ból niczym gorący kwas palił go od pasa w dół. Kula bezlitośnie wbijała się w lewą pachę, gdy wspierał na niej ciężar ciała. Zraniona stopa, zwisającą swobodnie, płonęła zimnym ogniem. Stawy prawej nogi, podtrzymującej większą część ciężaru, poskrzypywały i strzelały. Altman biegł bez tchu u jego boku. Stacja wyglądała nieziemsko w różowawej poświacie Księżyca. O tej porze spowijała ją głucha cisza.

Minęli barak Quesady. Barrett zastanowił się, czy nie wstąpić po medyka. Zrezygnował z tego pomysłu. Niezależnie od kłopotów, jakie mógł sprawić Hahn, czuł, że sam sobie poradzi. Ostatecznie w starym przeżartym pniu zostało jeszcze trochę siły.

Latimer czekał na nich przy wejściu do głównej kopuły. Był na krawędzi paniki, a może już poza krawędzią. Bełkotał ze strachu, pogrążony w szoku. Barrett nigdy dotąd nie widział go w takim stanie.

Zacisnął wielką łapę na chudym ramieniu Latimera i zapytał chrapliwie:

— No i gdzie on jest? Gdzie jest Hahn?

— On… zniknął.

— Do diabła, co ty mówisz? W którą stronę poszedł?

Latimer jęknął. Jego kanciasta twarz zrobiła się biała jak rybi brzuch. Usta drżały i trzepotały przez długą chwilę, nim wreszcie padły z nich słowa:

— Wszedł na Kowadło. Zapaliło się światło… rozbłysnął żar. A potem Hahn zniknął! Altman zachichotał.

— Ale heca! Zniknął! Bęc, prosto w maszynę, co?

— Nie — powiedział Barrett. — To niemożliwe. Maszyna służy wyłącznie do odbierania, nie do nadawania. Coś ci się pomyliło, Don.

— Widziałem, jak znika!

— Schował się gdzieś w budynku — upierał się Barrett. — Musi gdzieś tu być. Zamknij drzwi! Przetrze śniemy to miejsce i znajdziemy go!

Altman rzekł łagodnie:

— Prawdopodobnie zniknął, Jim. Skoro Don mówi,! że zniknął…

— Tak — powiedział Latimer z nagłym spokojem — toi prawda, wiesz. Wspiął się na Kowadło. Wtedy wszystka w pokoju zrobiło się czerwone i zniknął.

Barrett zacisnął dłonie w pięści i przycisnął je do bolących skroni. Biały, oślepiający ogień płonął mu w czaszce, niemal każąc zapomnieć o bolącej nodze, Teraz wyraźnie dostrzegł swój błąd. Zlecił misję szpiegowską ludziom, którzy byli jednoznacznie i niewątpliwie obłąkani. Nie było to zbyt przytomne posunięcie. Dowódcę sądzi się po doborze poruczników. Cóż, zdał się na Latimera i Altmana, a oni przekazywali mu dokładnie takie informacje, jakich mógł oczekiwać po szpiegach.

— Masz halucynacje — oznajmił zwięźle Latimerowi. — Ned, obudź Quesadę, niech zaraz tu przyjdzie. Ty, Don, stań przy wejściu. Jeśli Hahn się pokaże, masz wrzasnąć co sił w płucach. Ja przeszukam budynek.

— Czekaj — powiedział Latimer, łapiąc go za rękę. Zdawało się, że stara się odzyskać panowanie nad sobą. — Jim, pamiętasz, jak zapytałem, czy według j ciebie jestem wariatem? Zaprzeczyłeś. Powiedziałeś, że mi ufasz.

— Więc?

— Nie trać teraz tego zaufania. Mówię ci, to nie halucynacje. Widziałem, jak Hahn znika. Nie umiem tego wyjaśnić, ale wiem, co widziałem. Nie jestem wariatem.

Barrett wlepił w niego oczy. Pewnie, pomyślał. Masz na to słowo wariata. Uwierz mu, gdy grzecznie i spokojnie mówi ci, że jest najzupełniej zdrów na umyśle. Akurat.

Powiedział trochę łagodniej:

— W porządku, Don. Może i tak. Ale chcę, żebyś został przy drzwiach. Ja rozejrzę się szybko, po prostu żeby się zorientować, co i jak.

Wszedł do budynku, chcąc obejść wnętrze kopuły, zaczynając od pomieszczenia, w którym zamontowany był Młot. Otworzył drzwi. Wszystko wydawało się w idealnym porządku. Pole Hawksbilla nie jarzyło się, nie dostrzegł też żadnej wskazówki, że ktoś tu czymś manipulował.

W komorze odbiorczej nie było szatani szafek, wnęk czy innych zakamarków, w których Hahn mógłby się schować. Kiedy dokładnie sprawdził pomieszczenie, wyszedł na korytarz, zajrzał do infirmerii, do jadalni, kuchni, recepcji. Sprawdził wszelkie możliwe kryjówki, wysoko i nisko.

Nie znalazł Hahna. Nigdzie.

Oczywiście, w kopule nie brakowało miejsc, w których Hahn mógłby się ukryć. Może siedział w chłodni na czubku stery zamrożonych trylobitów. Może wlazł pod sprzęt w pokoju rekreacyjnym. Może zadekował się w magazynku leków.

Ale Barrett wątpił, czy Hahn w ogóle był w budynku. Najprawdopodobniej wybrał się na nastrojową przechadzkę nad morze i jego noga nie postała w tym miejscu. Prawdopodobnie cały incydent był wytworem rozpalonej wyobraźni Latimera, niczym więcej. Latimer i Altman zauważyli, że niepokoi go zainteresowanie Młotem, więc zaczęli fantazjować, że widzieli, jak Hahn tu myszkuje i święcie uwierzyli w swoje fantazje.

Barrett zakończył wędrówkę kolistymi korytarzami i wrócił przed główne wejście. Latimer pełnił straż. Towarzyszył mu zaspany Quesada, z twarzą posiniaczoną i opuchniętą po bijatyce z Valdostem. Altman, blady i wstrząśnięty, stał tuż za drzwiami.

— Co się dzieje? — zapytał Quesada.

— Nie jestem pewien — odparł Barrett. — Don i Ned twierdzą, że widzieli, jak Lew Hahn majstruje przy maszynie czasu. Sprawdziłem cały budynek. Nie znalazłem go, więc może jednak trochę się pomylili. Proponuję, żebyś zabrał ich do infirmerii i dał im coś na uspokojenie, a potem wszyscy wrócimy do łóżek i spróbujemy zasnąć. Latimer pisnął:

— Mówię ci, przysięgam, że widziałem…

— Zamknij się! — przerwał mu Altman. — Słuchaj! Słuchajcie! Co to za hałas?

Barrett nadstawił ucha. Dźwięk był wyraźny i głośny: przeciągły syk jonizacji. Był to odgłos wytwarzany przez pracujące pole Hawksbilla. Włos zjeżył mu się na karku.

Niskim głosem powiedział:

— Pole działa. Pewnie dostaniemy trochę zapasów.

— O tej porze? — zdziwił się Latimer.

— Nie wiemy, Mora godzina jest w Górnoczasie. Zostańcie tutaj. Sam sprawdzę Młot.

— Może powinienem pójść z tobą, Jim — zasugerował Quesada delikatnie.

— Zostań tutaj! — zagrzmiał Barrett. Urwał, zakłopotany tym gwałtownym wybuchem. Nerwy. Nerwy. Ciszej powiedział: — Do sprawdzenia wystarczy jedna osoba. Zaczekajcie. Zaraz wrócę.

Nie czekając na dalsze sprzeciwy, okręcił się na pięcie i pokuśtykał korytarzem do komory Młota. Pchnął drzwi ramieniem i zajrzał do środka. Nie musiał zapalać światła. Głęboki czerwony żar pola oświetlał wnętrze.

Zajął pozycję zaraz za drzwiami. Ledwo ważąc się oddychać, wbił oczy w metaliczny korpus Młota, obserwując grę kolorów na trzonach, prętach zasilających i bezpiecznikach. Żar pogłębił się przez różne odcienie różu do szkarłatu, a potem rozlał się i spowił czekające pod nim Kowadło. Minęła nieskończenie długa chwila.

Potem rozległ się grzmot implozji i znikąd zjawił się Lew Hahn. Pogrążony w szoku temporalnym, leżał przez chwilę na szerokiej płycie Kowadła.

TRZYNASTY

Barrett został aresztowany w piękny październikowy dzień 2006 roku, kiedy liście żółkły i szeleściły, powietrze było czyste i chłodne, a bezchmurne błękitne niebo zdawało się odbijać całą wspaniałość jesieni. Był tego dnia w Bostonie, jak wówczas przed dziesięcioma laty, gdy aresztowali Janet w ich nowojorskim mieszkaniu. Szedł Boylston Street na umówione spotkanie, gdy ruszyło za nim dwóch młodych mężczyzn o czujnych oczach, w neutralnie szarych garniturach. Przez chwilę dotrzymywali mu kroku, a potem przyspieszyli, żeby go oskrzydlić.

— James Edward Barrett? — zapytał ten z lewej.

— Zgadza się. Po co ten cyrk?

— Chcemy, żeby poszedł pan z nami — powiedział ten z prawej.

— Proszę nie stawiać oporu — przestrzegł jego partner. — Tak będzie lepiej dla nas wszystkich. Zwłaszcza dla pana.

— Nie będę sprawiać kłopotów — zapewnił Barrett. Mieli wóz zaparkowany na rogu. Nie odstępując go na krok, zaprowadzili do samochodu i kazali mu wsiąść. Po zatrzaśnięciu drzwi nie tylko je zamknęli, ale założyli blokadę radiową.

— Mogę zadzwonić? — zapytał Barrett.

— Niestety, nie.

Agent, który usiadł po lewej stronie, wyjął demagnetyzer i szybko wykasował wszelkie urządzenia rejestrujące, jakie Barrett mógł mieć przy sobie. Agent po prawej zajął się szukaniem urządzeń łączności, znalazł telefon za lewym uchem i zdjął go zręcznie. Unieruchomili Barretta za pomocą mikrofalowego pola ograniczającego swobodę ruchów: mógł ziewnąć albo się przeciągnąć, ale dosięgnięcie któregoś z nich nie wchodziło w rachubę. Samochód ruszył.

— Więc tak to wygląda — powiedział Barrett. — Spodziewałem się tego od tak dawna, że w końcu zacząłem wierzyć, że nigdy mnie nie spotka.

— W końcu zawsze spotyka — rzekł ten po lewej.

— Was wszystkich — dodał ten z prawej. — Trzeba tylko czasu.

Czasu. Tak. W 85, 86, 87, pierwszych latach ruchu oporu, młodociany Jim Barrett żył w ciągłym strachu przed aresztowaniem. Aresztowaniem albo czymś gorszym: promieniem lasera wypadającym znikąd, żeby spenetrować mu czaszkę. W tym okresie postrzegał nowy rząd jako złowieszczy i groźny, a siebie widział w roli nieuchronnej ofiary. Ale aresztowania zdarzały się niezbyt często i z czasem popadł w drugą skrajność, z bezkrytyczną pewnością siebie zakładając, że tajna policja zostawi go w spokoju. Nawet zdołał sobie wmówić, że gdzieś na górze zapadła decyzja, żeby mu się nie naprzykrzać — że jest oszczędzany umyślnie, jako symbol tolerancji reżymu wobec dysydentów. Gdy kanclerza Arnolda zastąpił kanclerz Dantell, stracił trochę tej naiwnej wiary w swoją nietykalność. Ale z możliwością aresztowania pogodził się dopiero w dniu, kiedy zabrali Janet. Człowiek nie wierzy, że porazi go piorun, dopóki grom nie trzaśnie u jego boku. Później boi się, że niebiosa znów się otworzą, ilekroć pojawia się na nich chmura.

W trudnym okresie połowy lat 90. dokonano wielu aresztowań, ale Barrett nie został nawet wezwany na przesłuchanie. Znów zaczął wierzyć, że jest nietykalny. Licząc się mniej lub bardziej od ponad dwudziestu lat z możliwością aresztowania, po prostu zepchnął tę możliwość w najdalszy zakamarek umysłu i zapomniał o niej. A teraz wreszcie po niego przyszli.

Zajrzał w głąb duszy, ciekaw reakcji i z zaskoczeniem znalazł tylko jedną: ulgę. Stan zawieszenia dobiegł końca. Podobnie jak znój. Teraz mógł odpocząć.

Miał trzydzieści osiem lat. Był najwyższym przywódcą Sekcji Wschodniej Kontynentalnego Frontu Wyzwolenia. Od wczesnej młodości pracował nad obaleniem rządu, wykonując milion drobnych kroczków, które nigdy donikąd go nie zaprowadziły. Z ludzi, których poznał w czasie pierwszego tajnego zebrania owego dnia w 1984 roku, pozostał tylko on. Janet zniknęła i najprawdopodobniej nie żyła. Jack Bernstein, jego mentor w sprawach rewolucyjnych, z radosnym uśmiechem przeszedł na stronę wroga. Hawksbill umarł w wieku czterdziestu trzech lat, rozdęty i chory na niedoczynność tarczycy, zaledwie parę lat temu. Podobno jego praca nad podróżami w czasie zakończyła się powodzeniem. Zbudował funkcjonującą maszynę i przekazał ją rządowi. Chodziły plotki, że rząd przeprowadza eksperymenty z użyciem więźniów politycznych. Barretta doszły słuchy, że stary Norman Pleyel był jednym z królików doświadczalnych. Tak czy owak, aresztowali go w marcu 2005 i nikt nie wiedział, co się z nim stało. Po aresztowania Pleyela Barrett został tytularnym i rzeczywistym przywódcą sektora, ale spodziewał się, że minie trochę więcej czasu, zanim jego też zgarną.

Przepadli więc wszyscy, ci rewolucjoniści z 84 — nie żyli, zaginęli albo przeszli na drugą stronę. Został tylko on i teraz też miał umrzeć albo zniknąć. Dziwne, żałował niewielu rzeczy. Chętnie zostawi innym wykonywanie tego ponurego zadania, jakim było przygotowywanie Rewolucji.

Rewolucji, która nigdy nie wybuchnie, pomyślał gorzko. Rewolucja została przegrana, jeszcze zanim się zaczęła. Przez czas napłynęły słowa Jacka Bernsteina z 1987: „Przegramy, chyba że zajmiemy się wychowaniem dzieci!" Tak. Jack miał rację. Front zajął się wychowaniem paru dzieciaków, ale to nie wystarczyło. Mimo coraz bardziej wyrafinowanej kampanii propagandowej, mimo chytrego łączenie rewolucyjnej agitacji z popularną rozrywką, mimo finansowego wsparcia paru najświetniejszych umysłów narodu, niewiele osiągnęli. Nie byli w stanie ruszyć z miejsca tej ogromnej, bezwolnej i optymistycznej masy obywateli zadowolonych z rządu, jaki by on nie był, bardziej bojących się zakołysania łodzią niż pójścia wraz z nią na dno.

Nie szkodzi, że mnie aresztowali, powtarzał sobie Barrett. Jestem zużyty. Nie zostało mi nic, co mógłbym zaoferować Frontowi. Przyznałem się do wewnętrznej klęski i gdybym tkwił tu dłużej, zatrułbym młodszych swoim pesymizmem.

Była to prawda. Wiele lat temu przestał być rewolucyjnym agitatorem. Stał się biurokratą rewolucji, przekładającym papiery, reprezentującym sztywno obwarowane interesy. Gdyby Rewolucja faktycznie wybuchła, cieszyłby się czy też był przerażony? Przyzwyczaił się do życia na krawędzi rewolucji. Było mu wygodnie. Jego wola zmiany zdążyła się wypalić.

— Jesteś bardzo milczący — powiedział agent po lewej.

— Mam wrzeszczeć i szlochać?

— Spodziewaliśmy się, że będą z tobą większe kłopoty — powiedział agent z prawej. — Topowy przywódca…

— Nie znacie mnie zbyt dobrze — odparł Barrett. — Mam za sobą etap przejmowania się, co ze mną zrobicie.

— Naprawdę? Twoja charakterystyka mówi coś innego. Barrett, fanatyczny rewolucjonista. Niebezpieczny radykał. Obserwowaliśmy cię.

— Dlaczego w takim razie tak długo zwlekaliście z aresztowaniem?

— Nie jesteśmy zwolennikami wczesnego wyłapywania podejrzanych. Mamy długofalowy program aresztowań. Wszystko jest zaprogramowane w taki sposób, żeby wywołać tym większy wstrząs. Zgarniemy jednego przywódcę w tym roku, drugiego w następnym, trzeciego pięć lat później…

— Pewnie — powiedział Barrett. — Możecie sobie pozwolić na czekanie, bo i tak nie stanowimy rzeczywistego i zagrożenia. Jesteśmy bandą hochsztaplerów.

— Mówisz niemal poważnie — zauważył agent po lewej.

Barrett roześmiał się.

— Jesteś zabawny — powiedział agent po prawej.

— Nigdy dotąd nie mieliśmy kogoś takiego. Nawet nie wyglądasz na agitatora. Mógłbyś być prawnikiem albo kimś w tym rodzaju. Kimś szacownym.

— Jesteście pewni, że macie właściwego człowieka?

— zapytał Barrett.

Agenci popatrzyli po sobie. Ten z prawej strony dezaktywował pole. Złapał prawą rękę Barretta i przycisnął ją do czytnika papilarnego na desce rozdzielczej. Wystukał kod. Po chwili centralny komputer sprawdził odciski palców w bazie danych.

— Jesteś Barrett, zgadza się — oznajmił agent z wyraźną ulgą.

— Nigdy temu nie zaprzeczałem, prawda? Zapytałem tylko, czy jesteście pewni.

— Teraz jesteśmy jeszcze pewniejsi.

— To dobrze.

— Jesteś zabawny, Barrett.

Zawieźli go na lotnisko. Mały rządowy samolot czekał. Lot trwał dwie godziny. Mogli przelecieć niemal na drugą stronę kontynentu, ale Barrett nie miał pewności, czy pokonali taką odległość. Mogli przez ten czas krążyć nad Bostonem; rząd, jak wiedział, lubił takie rzeczy. Kiedy wylądowali, zapadła noc. Nie miał okazji przyjrzeć się lotnisku, bo został wepchnięty do szczelnej kapsuły transportowej, która podjechała do samolotu. Jeden rzut oka nie wystarczył, aby poznać, dokąd trafił.

Ale nikt nie musiał go o tym informować. Zakończył podróż w jednym z rządowych obozów przesłuchań. Gładkie, czarne metalowe drzwi zamknęły się za jego plecami. Wnętrze było lśniące, jasno oświetlone, antyseptyczne. Mógłby to być szpital. Korytarze rozbiegały się we wszystkie strony, spod sufitów sączyło się przyjemne rozproszone, zielonkawo-żółte światło.

Nakarmili go. Dali mu jednolity kombinezon z jakiegoś na oko niezniszczalnego materiału.

Zamknęli go w celi.

Barrett był zaskoczony i wręcz zadowolony, gdy stwierdził, że nie wylądował w bloku o zaostrzonym rygorze. Jego cela, jakieś dziesięć stóp na czternaście, bardziej przypominała wygodny pokój z łóżkiem, ubikacją, ultrasonicznym prysznicem i okiem kamery wideo za niemal niewidoczną osłoną w suficie. W drzwiach była krata, przez którą mógł prowadzić rozmowy z więźniami w celach naprzeciwko. Ich nazwiska nic mu nie mówiły; niektórzy należeli do ugrupowań, o których nigdy nie słyszał, choć myślał, że zna je wszystkie. Prawdopodobnie co najmniej paru z nich było rządowymi szpiclami, co wcale mu nie przeszkadzało, bo spodziewał się czegoś takiego.

— Jak często przychodzą śledczy? — zapytał.

— Wcale — odparł krępy brodacz z naprzeciwka. Nazywał się Fulks. — Siedzę tu od miesiąca i jeszcze mnie nie przesłuchali.

— Nie przychodzą tu, aby przesłuchiwać — powiedział sąsiad Fulksa. — Zabierają cię i przesłuchują gdzieś indziej. Potem już nigdy nie wracasz. I nie spieszą się. Ja jestem tu półtora miesiąca.

Minął tydzień i nikt nie zainteresował się Barrettem. Dostawał regularne posiłki, wolno mu było czytać niektóre z pozycji, o które poprosił, i wychodził z celi co trzy dni na ćwiczenia na dziedzińcu. Nic nie wskazywało, że zostanie przesłuchany, postawiony przed sądem czy bodaj oskarżony. Na mocy prawa o aresztowaniach prewencyjnych mógł być przetrzymywany przez czas nieokreślony bez postawienia w stan oskarżenia, jeśli został uznany za niebezpiecznego dla trwałości państwa.

Niektórzy więźniowie byli zabierani na przesłuchanie. Nie wracali. Codziennie przybywali nowi.

Znaczna część rozmów dotyczyła programu podróży w czasie.

— Przeprowadzają eksperymenty — oznajmił Andersen, chudy facet o twardych rysach. — Opracowali proces, który pozwala im wysyłać króliki i małpy o parę lat wstecz. Jest niemal doskonały. Niebawem zaczną wysyłać więźniów. Wyślą nas miliony lat w przeszłość i pozwolą, żeby zżarły nas dinozaury.

Według Barretta brzmiało to mało prawdopodobnie, choć przed sześcioma laty dyskutował o tym projekcie z jego wynalazcą. Cóż, Hawksbill nie żył, jego praca stała się własnością tych, którzy ją finansowali, i niech Bóg ma w opiece nas wszystkich, jeśli te fantastyczne historie są prawdą. Milion lat w przeszłość? Rząd świątobliwie deklarował, że kara śmierci została zniesiona, ale być może mógł wpakować człowieka do maszyny Hawksbilla, wysłać go licho wie gdzie czy kiedy i zachować czyste sumienie.

Minęło parę tygodni, gdy przyszli po niego, wyprowadzili go w celi i zabrali do bloku przesłuchań. Barrett miał pewne kłopoty z rachubą czasu, ale doliczył się dwudziestu ośmiu dni. Nigdy nie przypuszczał, że tak krótki okres może tak się dłużyć. Nie byłby zdumiony, gdyby się dowiedział, że przesiedział w areszcie cztery lata.

Elektryczne autko o zadartym nosie powiozło go przez nie kończący się labirynt korytarzy do wesoło urządzonego biura, gdzie przeszedł przez skomplikowany proces rejestracji. Po zakończeniu formalności dwóch strażników zaprowadziło go do małego, surowego pomieszczenia, w którym stało biurko, krzesło i kozetka.

— Połóż się — powiedział strażnik. Barrett wykonał polecenie. Czuł, jak zamyka się nad nim tarcza ograniczająca swobodę ruchów. Przyjrzał się sufitowi. Był szary i idealnie gładki, jak gdyby pokój w całości został wytryśnięty z dyszy. Pozwolili mu podziwiać perfekcję sufitu przez kilka godzin, a potem, gdy zaczynał robić się głodny, ściana rozsunęła się na tyle, by wpuścić chudą postać Jacka Bernsteina.

— Wiedziałem, że to będziesz ty, Jack — powiedział Barrett spokojnie.

— Proszę, mów mi Jacob.

— Gdy byliśmy mali, nigdy nie pozwalałeś nazywać się Jacobem. Upierałeś się, że masz na imię Jack, że tak jest napisane w metryce. Pamiętasz, jak raz gromada chłopaków z klasy goniła cię przez połowę boiska, wrzeszcząc „Jacob, Jacob, Jacob"? Musiałem cię ratować, Kiedy to było, Jack, dwadzieścia pięć lat temu? Dwie trzecie życia, Jack.

— Jacob.

— Pozwolisz, że będę mówić ci Jack? Niełatwo zerwać z nawykiem po tak długim czasie.

— Mądrzej zrobisz, nazywając mnie Jacobem. Mam władzę nad twoją przyszłością.

— Nie mam przyszłości. Jestem więźniem, na zawsze.

— Niekoniecznie.

— Nie drażnij mnie, Jack. Twoja władza sprowadza się do decyzji, czy poddać mnie torturom czy też zostawić, żebym gnił z nudów. Szczerze mówiąc, nie obchodzi mnie, co zamierzasz. Jestem poza twoim zasięgiem, Jack. Nie możesz mi nic zrobić.

— A jednak może się okazać, że współpraca ze mną wyjdzie ci na dobre, współpraca w małej i wielkiej skali. Możesz uważać, że twoje położenie jest rozpaczliwe, ale nadal żyjesz i niewykluczone, że stwierdzisz, iż nie zamierzamy cię skrzywdzić. Ale twój los zależy od twojej postawy. Ostatnio sprawia mi przyjemność, gdy mówią do mnie Jacob. Przyzwyczajenie się do tego nie powinno nastręczać większych trudności.

— Skoro postanowiłeś zmienić imię, Jack — zauważył uprzejmie Barrett — czemu nie zmieniłeś go na Judasz?

Bernstein nie odpowiedział od razu. Przeszedł przez pokój, stanął obok kozetki i spojrzał na niego w bezosobowy, abstrakcyjny sposób. Po raz pierwszy, jak sięgam pamięcią, pomyślał Barrett, wygląda na spokojnego i rozluźnionego. Ale stracił na wadze. Kości policzkowe sterczą mu niczym noże. Nie może ważyć więcej niż sto funtów. A oczy ma takie jasne… takie jasne…

— Zawsze byłeś wielkim głupcem, Jim — powiedział.

— Tak. Nie starczyło mi rozumu, żeby zostać radykałem, gdy jeszcze działałeś w podziemiu. Nie starczyło mi rozumu, aby przeskoczyć na drugą stronę, gdy było to wygodne.

— A teraz nie masz dość rozumu, żeby wyświadczyć przysługę śledczemu.

— Nie jestem na sprzedaż, Jack. Jacob.

— Nawet żeby się uratować?

— A jeśli nie jestem zainteresowany ratunkiem?

— Rewolucja cię potrzebuje, nieprawdaż? Masz obowiązek wykaraskać się z tarapatów i kontynuować świętą misję zmierzającą do obalenia rządu.

— Poważnie?

— Tak myślę.

— Ja nie, Jack. Mam dość bycia rewolucjonistą, jestem tym zmęczony. Myślę, że chciałbym leżeć tu i odpoczywać przez kolejnych czterdzieści czy pięćdziesiąt lat. Jak na więzienie, jest tu całkiem wygodnie.

— Mogę załatwić ci zwolnienie — powiedział Bernstein. — Pod warunkiem, że zgodzisz się na współpracę. Barrett uśmiechnął się.

— Nie mą sprawy, Jacob. Powiedz mi, co chcesz wiedzieć, a zobaczę, czy mogę udzielić ci odpowiedzi.

— Na razie nie mam żadnych pytań.

— Żadnych?

— Żadnych.

— Wszawy sposób przesłuchiwania, nie sądzisz?

— Nadal jesteś pełen oporu, Jim. Wrócę kiedy indziej i znów porozmawiamy.

Bernstein wyszedł. Zostawili Barretta samego na parę godzin, aż zaczął myśleć, że zaraz pęknie z nudów, a potem przynieśli mu posiłek. Spodziewał się, że Bernstein wróci po kolacji, ale nie zobaczył go przez długi czas.

Wieczorem umieścili go w zbiorniku deprywacyjnym.

Teoria, nie pobawiona sensu, mówiła, że totalna deprywacja sensoryczna osłabia indywidualizm człowieka i redukuje jego wolę oporu. Zatyczki w uszy, klapki na oczy, ciepła odżywcza kąpiel, żywność i powietrze dostarczane przez długie plastikowe przewody, bezczynne unoszenie się, jak w łonie matki, dzień po dniu, aż duch zaczyna się rozkładać i ego ulega korozji.

Barrett wszedł do zbiornika. Nic nie słyszał. Nic nie widział. Nie minęło wiele czasu, a nie mógł spać.

Gdy leżał w zbiorniku, dyktował sobie autobiografię, dokument długi na parę tomów. Wymyślał skomplikowane zabawy matematyczne. Recytował nazwy stanów starych Stanów Zjednoczonych Ameryki i próbował przypomnieć sobie nazwy ich stolic. Odgrywał w pamięci sceny, które zaważyły na jego życiu, tu i ówdzie zmieniając scenariusz.

Potem nawet myślenie stało się zbyt trudne i bezmyślnie unosił się na owodniowej fali. Doszedł do przekonania, że umarł i że tak wygląda życie po życiu, wieczne odprężenie. Niebawem jego umysł zaczął funkcjonować na nowo i Barrett zaczął z niecierpliwością czekać na wyjęcie ze zbiornika i przesłuchanie, potem czekał z desperacją, potem z wściekłością, a potem przestał czekać.

Mogło minąć osiemset lat, nim wreszcie wyciągnęli go ze zbiornika.

— Jak się czujesz? — zapytał strażnik. Jego głos zabrzmiał jak ogłuszający wrzask. Barrett zacisnął uszy rękami i runął na podłogę. Podnieśli go.

— Niedługo znów przyzwyczaisz się do dźwięków — powiedział strażnik.

— Przestań — wyszeptał Barrett. — Przestań krzyczeć!

Nie mógł znieść nawet własnego głosu. Krew huczała mu w uszach jak bezlitosny grzmot. Oddech szumiał wściekle jak korony drzew targane podmuchami wichury. Powódź wrażeń wzrokowych zalała mu oczy. Drżał i dygotał, miotany drgawkami.

Jacob Bernstein przyszedł do niego godzinę po opuszczeniu zbiornika.

— Wypoczęty? — zapytał. — Zrelaksowany, szczęśliwy, gotów do współpracy?

— Jak długo tam byłem?

— Nie wolno mi powiedzieć.

— Tydzień? Miesiąc? Rok? Który dziś jest?

— To nie ma znaczenia, Jim.

— Przestań mówić, proszę. Twój głos rani mi uszy. Bernstein uśmiechnął się.

— Przywykniesz. Mam nadzieję, że w czasie wypoczynku odświeżyłeś sobie pamięć. Odpowiedz teraz na parę pytań. Zacznijmy od nazwisk ludzi w twojej grupie. Nie wszystkich, tylko tych ważniejszych.

— Znasz wszystkie nazwiska — mruknął Barrett.

— Chcę usłyszeć je od ciebie.

— Po co?

— Może wyciągnęliśmy cię za wcześnie.

— Więc wsadź mnie tam z powrotem.

— Nie bądź uparty. Wymień parę nazwisk.

— Bolą mnie uszy, gdy mówię. Bernstein splótł ręce na piersi.

— Nazwiska, natychmiast. Mam tu zeznanie opisujące zakres twojej kontrrewolucyjnej działalności.

— Kontrrewolucyjnej?

— Tak. W przeciwieństwie do nieustannej pracy twórców Rewolucji 1984.

— Od dawna nie słyszałem, żeby nazywano nas kontrrewolucjonistami, Jack.

— Jacob.

— Jacob.

— Dziękuję. Czytałem raport. Możesz wnieść poprawki, jeśli uznasz, że jakiś szczegół jest niezgodny z prawdą. Potem podpiszesz, dobrze? — Bernstein otworzył długi dokument i odczytał zwięzłe, suche streszczenie działalności Barretta w podziemiu, nadzwyczaj ścisłe, obejmujące wszystko, począwszy od tego pierwszego zebrania w 1984 po dzień aresztowania. Kiedy skończył, zapytał: — Jakieś uwagi krytyczne czy sugestie?

— Nie.

— W takim razie podpisz.

— W tej chwili mam paskudną koordynacje ruchów. Nie utrzymam pióra. Przypuszczam, że za długo siedziałem w zbiorniku.

— Podyktuj więc słowną autoryzację zeznania. Weźmiemy próbkę głosu i to posłuży jako dopuszczalny dowód.

— Nie.

— Zaprzeczasz, że to jest ścisłe streszczenie twojej kariery?

— Powołuję się na piątą poprawkę.

— Nie ma czegoś takiego jak piąta poprawka — odparł Bernstein. — Przyznasz się, że świadomie pracowałeś nad obaleniem obecnego legalnie ukonstytuowanego rządu tego narodu?

— Czy nie robi ci się niedobrze, Jack, gdy słyszysz takie słowa z własnych ust?

— Ostrzegam, odpuść sobie osobiste wycieczki kwestionujące moją uczciwość — powiedział Bernstein cicho. — Prawdopodobnie nie byłbyś w stanie zrozumieć pobudek, które sprawiły, że wypowiedziałem wierność podziemiu i stałem się lojalny wobec rządu. Nie zamierzam z tobą o nich dyskutować. To ty jesteś przesłuchiwany, nie ja.

— Mam nadzieję, że niedługo przyjdzie kolej na ciebie.

— Śmiem wątpić.

— Kiedy mieliśmy po szesnaście lat, nazywałeś ten rząd wilkami, które pożerają świat. Ostrzegałeś mnie, że póki się nie obudzę, będę niewolnikiem w świecie niewolników. Powiedziałem, że wolę być żywym niewolnikiem niż martwym wywrotowcem, pamiętasz, a wówczas ty wsiadłeś na mnie za mówienie takich rzeczy. Teraz należysz do stada wilków. Jesteś żywym niewolnikiem, ja zaś zamierzam być martwym wywrotowcem.

— Ten rząd zniósł karę śmierci. Nie uważam się ani za wilka, ani za niewolnika. A ty właśnie dowiodłeś, że próba przeniesienia opinii szesnastolatka w dorosłe życie opiera się na błędnych przesłankach.

— Czego chcesz ode mnie, Jack?

— Dwóch rzeczy. Zaaprobowania zeznania, które przed chwilą odczytałem. I współpracy w zakresie uzyskania informacji na temat przywódców Kontynentalnego Frontu Wyzwolenia.

— Zapomniałeś o jeszcze jednym. Chcesz, żebym nazywał cię Jacobem, Jacobem. Bernstein nie uśmiechnął się.

— Jeśli będziesz współpracować, mogę obiecać ci satysfakcjonujące zakończenie przesłuchania.

— A jeśli nie?

— Nie jesteśmy mściwi. Ale podejmiemy kroki, żeby zapewnić obywatelom bezpieczeństwo, usuwając z ich otoczenia tych, którzy zagrażają stabilności państwa.

— Ale nie zabijacie ludzi — powiedział Barrett.

— Do diabła, więzienia muszą być strasznie zatłoczone. Chyba że ta gadka o podróżach w czasie jest prawdą.

Wydawało się, że pancerz żelaznej rezerwy Bernsteina został po raz pierwszy zarysowany.

— Jest? Czy Hawksbill zbudował maszynę, która pozwala wam cofać więźniów w czasie? Czy karmicie nami dinozaury? — zapytał Barrett.

— Dam ci jeszcze jedną okazję udzielenia odpowiedzi na moje pytania — powiedział Bernstein z rozdrażnieniem. — Powiedz mi…

— Wiesz, Jack, w tym obozie przesłuchań przydarzyło mi się coś zabawnego. Tego dnia, kiedy policją zgarnęła mnie w Bostonie, naprawdę nie miałem nic przeciwko. Straciłem zainteresowanie Rewolucją. Cechował mnie równy brak zaangażowania jak wtedy, gdy miałem szesnaście lat, a ty stawałeś na głowie, żebym przejrzał na oczy. Moja wiara w rewolucyjny proces wypaliła się. Przestałem wierzyć, że kiedykolwiek obalimy rząd i zrozumiałem, że tylko udaję, że coś robię, starzejąc się z dnia na dzień, goniąc za nieuchwytną bolszewicką ułudą, sprawiając pozory, żeby nie zniechęcać narybku. Właśnie wtedy odkryłem, że całe moje życie nie miało sensu. Więc co za różnica, że mnie aresztowaliście? Byłem niczym. Założę się, że gdybyś przyszedł i przesłuchał mnie pierwszego dnia, powiedziałbym ci wszystko, co chciałbyś wiedzieć, po prostu dlatego, że byłem zbyt znudzony, aby stawiać opór. Ale przesiedziałem tutaj pół roku, rok, nie wiem, jak długo, i efekty okazały się całkiem interesujące. Znów jestem uparty. Trafiłem tutaj ze słabą wolą, a ty sprawiłeś, że moja wola stała się silniejsza niż kiedykolwiek. Czy to nie interesujące, Jack? Przypuszczam, że to psuje twój wizerunek jako śledczego i przykro mi z tego powodu, ale myślę, że chciałbyś wiedzieć, jaki wpływ wywarł na mnie ten proces.

— Prosisz się o tortury, Jim?

— Nie proszę o nic. Po prostu mówię.

Zabrali Barretta z powrotem do zbiornika. Podobnie jak wcześniej, nie miał pojęcia, ile czasu tam spędził, lecz dłużyło mu się bardziej niż za pierwszym razem, a po wyjściu był znacznie słabszy. Nie zdołali przesłuchać go przez trzy godziny po wyjęciu z wody, bo nie mógł znieść hałasu. Bernstein zrezygnował z prób i czekał, aż obniżą się progi bólu. Ku jego niezadowoleniu Barrett nie poszedł na współpracę.

Następnie poddali go umiarkowanym torturom. Wytrzymał.

Później Bernstein próbował być przyjacielski. Częstował papierosami, kazał zdjąć pole ograniczające, wspominał dawne czasy. Dyskutowali o ideologii, rozpatrując różne kwestie ze wszystkich możliwych punktów widzenia. Śmiali się. Żartowali.

— Pomożesz mi teraz, Jim? — zapytał Bernstein.

— Odpowiedz na parę pytań.

— Nie potrzebujesz informacji, jakie mógłbym ci podać. Wszystko jest w aktach. Zależy ci wyłącznie na symbolicznej kapitulacji. Cóż, nie zamierzam skapitulować. Równie dobrze możesz zrezygnować i postawić mnie przed sądem.

— Nie dojdzie do procesu, dopóki nie podpiszesz zeznania.

— W takim razie będziesz musiał kontynuować przesłuchanie.

Ale w końcu nuda zwyciężyła. Barrett był zmęczony kąpielami w zbiorniku, zmęczony jaskrawym światłem, elektronicznymi sondami, podskórnymi wstrząsami, lawiną pytań, miał dość widoku wymizerowanej twarzy Bernsteina. Proces wydawał się jedynym wyjściem. Barrett podpisał zeznanie. Podyktował listę nazwisk przywódców Kontynentalnego Frontu Wyzwolenia. Nazwiska były wymyślone i Bernstein o tym wiedział, ale był zadowolony. Były to pozory kapitulacji, na jakich mu zależało.

— Zostaniesz osądzony w przyszłym tygodniu — poinformował więźnia.

— Gratuluję — rzekł Barrett. — Wykonałeś mistrzowską robotę, łamiąc mojego ducha. Jestem zdruzgotany. Moja wola leży w gruzach. Poddałem się na każdym froncie. Jesteś chlubą swojego zawodu… Jack.

Spojrzenie, jakim obrzucił go Jacob Bernstein, ociekało kwasem.

Proces odbył się w swoim czasie: bez sędziów, bez prawników, tylko funkcjonariusz rządowy siedzący przed szeregiem komputerów i konsol łączności. Zeznanie Barretta zostało dołączone do akt. Sam Barrett złożył ustne oświadczenie. Przedstawiono raport śledczego. Wszystkie te dokumenty należało opatrzyć datą, więc Barrett dowiedział się, że jest lato 2008. Spędził w obozie przesłuchań dwadzieścia miesięcy.

— Uznajemy oskarżonego Jamesa Edwarda Baretta winnym zarzucanych mu czynów. Skazany na dożywocie, zostanie osadzony w Stacji Hawksbilla.

— Gdzie?

Bez odpowiedzi. Wyprowadzili go.

Stacja Hawksbilla? Co to takiego? Czy ma to coś wspólnego z maszyną czasu?

Niebawem Barrett poznał odpowiedzi.

Wprowadzono go do przestronnego pomieszczenia z nieprawdopodobną maszynerią. Na środku błyszczała metalicznie płyta o średnicy dwudziestu stóp. Ponad nią wisiał skomplikowany aparat ważący wiele ton, zestaw kolosalnych tłoków i rdzeni zasilających, który wyglądał jak prehistoryczny potwór gotów do zadania ciosu… albo może gigantyczny młot. Wokół urządzenia kręcili się technicy o twardych oczach, zajęci obsługą tarcz i monitorów. Żaden nie odezwał się do Barretta bodaj słowem. Wrzucono go na wielką, podobną do kowadła płytę pod monstrualnym młotem. Całe pomieszczenie tętniło aktywnością. Sporo zachodu, pomyślał, jak dla jednego zmęczonego więźnia politycznego. Czy zamierzali wysłać go do Stacji Hawksbilla?

Pomieszczenie zalał czerwony blask.

Ale przez dłuższy czas nic się nie działo. Barrett stał cierpliwie, czując się trochę niedorzecznie. Gdzieś w tle rozbrzmiał głos:

— Co z kalibracją?

— W porządku. Rzucimy go dokładnie miliard lat wstecz.

— Chwileczkę! — wrzasnął Barrett. — Miliard lat… Zignorowali go. Nie mógł się ruszyć. Rozległo się wysokie wycie, w powietrzu pojawił się dziwny zapach. A potem poczuł ból, ogromny, najstraszliwszy ból, jakiego w życiu doświadczył. Czyżby młot opadł i rozgniótł go na miazgę? Nic nie widział. Był nigdzie. Był…

…spadał…

…lądował…

…siedział, oszołomiony, zlany potem, zdezorientowany. Znajdował się w innym pomieszczeniu, otaczał go podobny sprzęt, ale twarze nie należały do bezosobowych techników. Te twarze znał. Członkowie Kontynentalnego Frontu Wyzwolenia… ludzie, których nie widział od lat, ludzie, którzy zostali aresztowani, ludzie, o których słuch zaginał.

Był wśród nich Norman Pleyel, ze łzami w łagodnych oczach.

— Jim… Jim Barrett… więc wreszcie ciebie też tu przysłali, Jim! Nie wstawaj. Jesteś w szoku temporalnym, ale to szybko minie, Barrett wychrypiał:

— Czy to Stacja Hawksbilla?

— To Stacja Hawksbilla. W całej okazałości.

— Gdzie jestem?

— Nie gdzie, Jim. Kiedy. Jesteśmy miliard lat w przeszłości.

— Nie. Nie. — Potrząsnął otumanioną głową. Więc maszyna Hawksbilla działała, pogłoski mówiły prawdę, to tutaj zsyłali wichrzycieli. Czy Janet też tu była? Zapytał. Nie, oparł Pleyel. Tutaj przebywali wyłącznie mężczyźni. Dwudziestu czy trzydziestu więźniów, starających się przeżyć.

Barrett nie chciał dać temu wiary. Ale potem pomogli mu zejść z Kowadła i zabrali go na zewnątrz, żeby zobaczył tutejszy świat, i gdy patrzył z powoli narastającym zdumieniem na krzywiznę nagiej skały opadającej ku szaremu morzu, na puste wybrzeże bez śladu życia, zrozumienie rodziło się w nim z bólem większym od tego zadanego przez Młot.

CZTERNASTY

W ciemności Hahn nie od razu spostrzegł Barretta. Usiadł powoli, wstrząsany dreszczami, które były skutkiem podróży w czasie. Po paru sekundach przesunął się na skraj Kowadła i spuścił nogi. Zakołysał nimi, żeby przywrócić krążenie. Odetchnął głęboko parę razy. Wreszcie zsunął się na podłogę. Żar pola zgasł w chwili jego przybycia, więc poruszał się w ciemności, ostrożnie, jakby nie chciał narobić hałasu.

Nagle Barrett zapalił światło i powiedział:

— Co ty kombinujesz, Hahn?

Mężczyzna skurczył się, jakby dostał pięścią w brzuch. Sapnął, odskoczył parę kroków i poderwał ręce w obronnym geście.

— Odpowiedz! — zażądał Barrett. Hahn odzyskał zimną krew. Rzucił okiem na drzwi zatarasowane przez barczystą sylwetkę Barretta i powiedział:

— Wypuścisz mnie, prawda? Teraz nie mogę wyjaśnić.

— Lepiej wyjaśnij teraz.

— Będzie lepiej dla wszystkich, jeśli tego nie zrobię. Proszę, pozwól mi przejść.

Barrett nadal tarasował wyjście.

— Chcę wiedzieć, gdzie byłeś dziś wieczorem. I co zrobiłeś z Młotem.

— Nic. Tylko go obejrzałem.

— Nie było cię tutaj minutę temu. Potem pojawiłeś się znikąd. Skąd się wziąłeś, Hahn?

— Mylisz się. Stałem zaraz za Młotem. Nie…

— Widziałem, jak spadłeś na Kowadło. Odbyłeś podróż w czasie, prawda?

— Nie.

— Nie łżyj! Nie wiem, jakim sposobem, ale przenosisz się w przyszłość, prawda? Szpiegowałeś nas i udałeś się dokądś — w przyszłość — żeby złożyć raport, a teraz wróciłeś.

Blade czoło Hahna błyszczało od potu.

— Ostrzegam, Barrett, nie zadawaj zbyt wielu pytań — wycedził. — Dowiesz się wszystkiego w swoim czasie. Jeszcze nie pora. Proszę, pozwól mi przejść.

— Najpierw odpowiedzi — warknął Barrett.

Zdał sobie sprawę, że drży. Już znał odpowiedzi i to one wstrząsnęły nim do głębi duszy. Wiedział, gdzie był Hahn.

Ale Hahn musiał sam to powiedzieć.

Przybysz nic nie mówił. Zrobił parę niepewnych kroków w stronę wyjścia. Barrett nie poruszył się. Zdawało się, że Hahn przygotowuje się do szturmu na drzwi.

Barrett powiedział ostro:

— Nie wypuszczę cię, dopóki mi nie powiesz, co chcę wiedzieć.

Hahn przypuścił szarżę.

Barrett przyjął pozycję, zaparł kulę o framugę drzwi, zdrową stopę postawił płasko na podłodze i czekał, aż młodszy mężczyzna go dosięgnie. Zgadywał, że waży co najmniej osiemdziesiąt funtów więcej niż on. Przewagą masy mogła zniwelować trzydziestoletnią różnicę wieku i brak jednej nogi. Zderzyli się. Barrett opuścił ręce na ramiona Hahna, próbując go powstrzymać, wepchnąć z powrotem do pokoju.

Hahn cofnął się o parę cali. Bez słowa popatrzył na Barretta i pchnął jeszcze raz.

— Nie… nie… — stęknął Barrett. — Nie… puszczę… cię…

— Nie chcę tego robić — powiedział Hahn.

Pchnął jeszcze raz. Barrett poczuł, że odchyla się do tyłu. Z całej siły wbił palce w ramiona Hahna i spróbował wepchnąć go do komory. Ale Hahn nie ustąpił ani o cal i cała energia, jaką Barrett włożył w pchnięcie, zwróciła się przeciwko niemu. Kula zazgrzytała o futrynę i wysunęła się spod jego pachy. Przez jedną upiorną chwilę ciężar ciało Barretta wspierał się na zmiażdżonej, bezużytecznej lewej stopie, a potem, jakby kończyny topiły się pod nim, zaczął osuwać się na podłogę. Wylądował na niej z głośnym hukiem.

Quesada, Altman i Latimer wpadli do pokoju. Barrett wił się z bólu na podłodze, wbijając palce w udo chorej nogi. Hahn stał nad nim z nieszczęśliwą miną, ze splecionymi rękami.

— Przepraszam — powiedział. — Nie powinieneś mnie zatrzymywać.

Barrett łypnął na niego groźnie.

— Podróżowałeś w czasie, prawda? Teraz możesz powiedzieć!

— Tak — odparł Hahn. — Byłem w Górnoczasie.

Godzinę później, gdy Quesada naszprycował go taką ilością neuroblokera, że zrezygnował z próby wyskoczenia z bólu ze skóry, Barrett usłyszał całą historię. Hahn nie chciał wyjawiać jej tak szybko, ale po potyczce zmienił zdanie.

Sprawa okazała się bardzo prosta. Podróżowanie w czasie w obie strony stało się faktem. Gładkie, wywołujące wrażenie słowa o potoku entropii okazały się puste.

— Nie — powiedział Barrett. — Sam rozmawiałem o tym z Hawksbillem, w… zaczekajcie… w 1998. Znaliśmy się. Powiedziałem mu, że dzięki jego maszynie ludzie mogą przemieszczać się w czasie w tę i z powrotem, a on na to, że nie, tylko wstecz. Jego równania wykluczały możliwość ruchu w przód.

— Jego równania były niekompletne — powiedział Hahn. — To chyba oczywiste. Nigdy nie rozwiązał kwestii ruchu do przodu.

— Jak człowiek jego miary mógł tak się pomylić?

— Zrobił niejeden błąd. Przeprowadzono dalsze badania i teraz wiemy, jak poruszać się w obu kierunkach. Nawet Einstein nie ustrzegł się pomyłek. Czemu Hawksbill miałby być lepszy?

Barrett potrząsnął w zadumie głową. Cóż, czemu? — zapytał się w duchu. Bezkrytycznie uwierzył, że praca Hawksbilla była bezbłędna, że został skazany na życie u zarania czasu do końca swoich dni.

— Od jak dawna wiadomo o podróżach w obie strony? — zapytał.

— Co najmniej od pięciu lat — odparł Hahn. — W zasadzie jeszcze nie jesteśmy pewni, kiedy miał miejsce przełom. Po zakończeniu przeglądu wszystkich tajnych akt byłego rządu…

— Byłego rządu? Hahn pokiwał potakująco głową.

— Tak, byłego. W styczniu wybuchła rewolucja. W styczniu 2029. Nie była gwałtowna. Syndykaliści spleśnieli od środka i rozpadli się po pierwszym pchnięciu. Rząd rewolucyjny czekał w gotowości, aby przejąć władzę i przywrócić stare gwarancje konstytucyjne.

— To była pleśń? — zapytał Barrett z lekkim rumieńcem. — Czy termity? Trzymaj się jednej metafory. Hahn odwrócił oczy, zawstydzony.

— Tak czy owak, stary reżym upadł. Obecnie władzę sprawuje tymczasowy rząd liberalny, a mniej więcej za sześć miesięcy odbędą się wolne wybory. Nie pytajcie mnie o filozofię nowej administracji. Nie jestem teoretykiem politycznym. Nie jestem nawet ekonomistą. Tyle sami odgadliście.

— Kim zatem jesteś?

— Policjantem. Członkiem komisji, która bada system penitencjarny byłego rządu. Łącznie z tym więzieniem.

— Co się dzieje z więźniami w Górnoczasie? Z politycznymi — zapytał Barrett.

— Zostali uwolnieni. Ponownie rozpatrzyliśmy ich sprawy i większość wyszła na wolność. Barrett pokiwał głową.

— A syndykaliści? Co się z nimi dzieje? Ciekawi mnie jeden w szczególności, śledczy Jacob Bernstein. Może go znasz.

— Bernstein? Pewnie. Należał do Rady Syndyków. Był szefem wydziału dochodzeniowego.

— Był?

— Popełnił samobójstwo — odparł Hahn. — Wielu syndykalistów odebrało sobie życie po upadku reżymu. Bernstein jako pierwszy.

— To było do przewidzenia — mruknął Barrett, dziwnie poruszony.

Zapadła długa chwila ciszy.

— Pewna dziewczyna… — zaczął Barrett. — Znałem ją dawno temu… zniknęła… aresztowali ją w 1994 i nie wiadomo, co się z nią stało. Zastanawiam się, czy… czy…

Hahn pokręcił przecząco głową.

—  Przykro mi — rzekł łagodnie. — To było trzydzieści pięć lat temu. Nie znaleźliśmy więźniów, którzy siedzieliby dłużej niż sześć, siedem lat. Aktyw opozycji został zesłany do Stacji Hawksbilla, a inni… cóż, mało prawdopodobne, aby twoja przyjaciółka jeszcze gdzieś się pokazała.

— Wiem — odparł Barrett. — Masz rację. Zapewne nie żyje już od bardzo dawna. Ale nie mogłem się powstrzymać, musiałem zapytać… po prostu na wszelki wypadek…

Popatrzył na Quesadę, potem na Hahna. Myśli kłębiły mu się w głowie i nie przypominał sobie, aby kiedyś jakieś wydarzenie wzburzyło go do tego stopnia. Musiał mocno się starać, żeby znów nie zacząć dygotać. Tłumiąc drżenie głosu zapytał:

— Przybyłeś tu, żeby obejrzeć Stację Hawksbilla, żeby zobaczyć, jak sobie radzimy? A wieczorem wróciłeś do Górnoczasu, żeby powiedzieć im, co zobaczyłeś. Z pewnością uważasz, że stanowimy niewesołą gromadkę, co?

— Żyliście tutaj w nieprawdopodobnym stresie — odparł Hahn. — Biorąc pod uwagę warunki, zesłanie do odległej epoki…

Quesada wszedł mu w słowo.

— Skoro władzę sprawuje rząd liberalny, a podróże w czasie możliwe są w obie strony, to czy słusznie zakładam, że więźniowie Hawksbilla zostaną odesłani do Górnoczasu?

— Oczywiście — przyznał Hahn. — Gdy tylko będzie to możliwe, gdy tylko opracujemy logistykę. Taki był cel mojego rekonesansu. Przede wszystkim sprawdzić, czy jeszcze żyjecie — nawet nie wiedzieliśmy, czy ktoś przeżył cofnięcie w czasie. A potem zobaczyć, w jakiej jesteście kondycji, w jakim stopniu wymagacie leczenia. Naturalnie, wszelkie możliwe dobrodziejstwa nowoczesnej terapii staną przed wami otworem. Koszty nie grają roli…

Barrett ledwo go słuchał. Bał się czegoś takiego przez całą noc, gdy tylko Altman powiedział mu, że Hahn manipuluje przy Miocie. Ale nie chciał uwierzyć, że to naprawdę możliwe.

Wyobraził sobie, jak powraca do świata, którego może już nie zrozumieć — kulawy Rip van Winkle, zbudzony po dwudziestu latach snu.

Wyobraził sobie, jak opuszcza miejsce, które stało się jego domem.

Nie kryjąc zmęczenia rzekł:

— Wiesz, niektórzy nie będą w stanie poradzić sobie z szokiem wolności. Powrót do prawdziwego świata może ich zabić. Mamy tutaj wielu ludzi w stanie zaawansowanej psychozy. Widziałeś ich. Widziałeś, co dziś po południu zrobił Valdosto.

— Tak — odparł Hahn. — Wspomniałem o takich przypadkach w raporcie.

— Trzeba będzie stopniowo przygotowywać chorych do powrotu. To może zabrać całe lata.

— Nie jestem terapeutą. Zrobimy dla nich to, co lekarze uznają za najlepsze. Może niektórzy będą musieli zostać tu na zawsze. Zdaję sobie sprawę, że po tylu latach życia ze świadomością, że nie ma powrotu, ten powrót byłby zbyt wielkim wstrząsem.

— Jest coś jeszcze. Tutaj można wykonać ogrom pracy. Chodzi mi o pracę naukową. Przemierzanie tego świata, a nawet wędrowanie w górę i w dół linii czasu z wykorzystaniem tego miejsca jako bazy operacyjnej. Sądzę, że nie powinno zamykać się Stacji Hawksbilla.

— Nikt nie mówi o zamykaniu. Mamy zamiar zatrzymać ją jako bazę, mniej więcej tak, jak sugerujesz. Niebawem ruszy ogromny program eksploracji czasu i taka baza w przeszłości będzie bezcenna. Ale stacja już nie będzie więzieniem. Koncepcja więzienia jest wykluczona. Absolutnie wykluczona.

— To dobrze. — Barrett sięgnął po kulę i ociężale podniósł się z podłogi. Zachwiał się lekko i Quesada ruszył w jego stronę, gotów go podtrzymać, ale on szorstko odtrącił pomocną dłoń.

— Chodźmy na zewnątrz — powiedział.

Wyszli z budynku. Szara mgła napłynęła nad stację, zaczęło mżyć. Barrett powiódł wzrokiem po rozproszonych barakach. Popatrzył na ocean, majaczący na wschodzie w nikłej poświacie Księżyca. Spojrzał na zachód, w kierunku dalekiego morza. Pomyślał o Charleyu Nortonie i ludziach, którzy wyruszyli na doroczną wyprawę nad Morze Wewnętrzne. Czeka ich prawdziwa niespodzianka, pomyślał. Kiedy wrócą za parę tygodni i dowiedzą się, że mogą wrócić do domu.

Co dziwne, nagle poczuł ucisk pod powiekami, gdy łzy próbowały wydostać się na zewnątrz.

Odwrócił się do Hahna i Quesady. Niskim głosem powiedział:

— Rozumiecie, co próbuję wam powiedzieć? Ktoś musi tu zostać i pomóc przystosować się do zmiany tym chorym, którzy nie będą w stanie znieść szoku powrotu. Ktoś musi dbać o bazę. Ktoś musi wyjaśnić wszystko nowym, którzy tu przybędą, naukowcom.

— Naturalnie — powiedział Hahn.

— Ten, kto to zrobi… kto zostanie po odejściu innych… myślę, że powinien to być ktoś, kto dobrze zna stację. Ktoś, kto kwalifikuje się do natychmiastowego powrotu do Górnoczasu, ale kto chciałby poświęcić się i zostać. Nadążacie za mną? Ochotnik.

Uśmiechali się do niego. Barrett zastanowił się, czy uśmiechy te nie są trochę protekcjonalne. Zastanowił się, czy go nie przejrzeli. Do diabła z jednym i drugim, pomyślał. Wciągnął głęboko do płuc kambryjskie powietrze, wyprężył piersi.

— Ja zostanę — oznajmił głośno. Spojrzał na nich groźnie, żeby zdusić sprzeciw. Wiedział jednak, że nie ośmielą się sprzeciwić. W Stacji Hawksbilla był królem. I chciał, żeby tak pozostało. — Ja będę tym ochotnikiem — dodał. — Ja będę tym, który zostanie.

Wciąż uśmiechali się do niego. Barrett nie mógł znieść tych uśmiechów. Odwrócił się do nich plecami.

Popatrzył na swoje królestwo ze szczytu wzniesienia.

KONIEC

Оглавление

PIERWSZY

DRUGI

TRZECI

CZWARTY

PIĄTY

SZÓSTY

SIÓDMY

ÓSMY

DZIEWIĄTY

DZIESIĄTY

JEDENASTY

DWUNASTY

TRZYNASTY

CZTERNASTY

Реклама на сайте