«З глыбінь тысячагоддзяў»

Як сведчаць самі назвы, за аснову перыядызацыі быў узяты матэрыял, з якога вырабляліся прылады працы. гэты падзел не такі ўжо i фармальны, калі ўлічыць, што прылады адлюстроўваюць узровень гаспадарчага развіцця грамадства.

На ўроках гісторыі вы даведаліся, што ў каменным веку прылады вырабляліся з каменю, у бронзавым — з бронзы, хоць i камень яшчэ не выйшаў з ужытку; у жалезным — з жалеза. Дарэчы, жалезны век працягваецца па сённяшні дзень. Хоць мы выкарыстоўваем i электрычнасць i атамную энергію, але без жалеза яшчэ амаль нідзе нельга абысціся.

Каменны век працягваўся каля мільёна гадоў. За такі доўгі час i ў вырабе прылад працы i ў развіцці самога першабытнага грамадства адбываліся значныя змены, таму археолагі каменны век у сваю чаргу падзяляюць на асобныя эпохі: палеаліт, мезаліт i неаліт.

Палеаліт — гэта значыць, старажытны каменны век (з грэчаскай мовы: «палайас» — старажытны, «літас» — камень).

У палеаліце чалавек авалодаў агнём i навучыўся вырабляць прылады працы. На пачатку гэта былі пераважна каменныя ручныя секачы i адшчэпы. Пазней людзі сталі ўжываць крамянёвыя востраканечнікі, скрэблы, вырабы з пласткоў. У канцы эпохі з'явіўся амаль увесь асартымент вырабаў з каменю, костак i рагоў, характэрных для каменнага веку: скрабалкі, разцы, наканечнікі стрэлаў i дзід, праколкі, іголкі, гарпуны i г. д. Пахаладанне клімату ў палеаліце вымусіла старажытнага чалавека будаваць сабе жытло, вынайсці вопратку i абутак. Вынікам развіцця чалавека, як сацыяльнай істоты, з'явіўся пераход ад першабытнастаткавай грамады да родавага ладу. У сярэдзіне эпохі зараджаюцца першыя рэлігійныя вераванні i мастацтва.

У познім палеаліце значная частка тэрыторыі Беларусі ўжо была асвоена першабытным чалавекам, a ў самым канцы эпохі ён заеяліў берагі буйнейшых рэк i азёр амаль усёй прасторы, якую займае наша рэспубліка.

Каля 10 000 гадоў таму назад пачаўея мезаліт — сярэдні каменны век (па-грэчаску «месас» — сярэдні). У гэты час чалавек пранік на драбнейшыя рачныя прытокі i на берагі меншых азёр, адным словам — уся тэрыторыя сучаснай Беларусі ўвайшла ў склад так званай айкумены