«З глыбінь тысячагоддзяў»

Важнае месца ў археалогіі займае датаванне. Якая карысць з раскапанага, хай сабе i цудоўнага помніка, калі невядома, да якой эпохі ён належыць. Датаванне — справа складаная, але не безнадзейная. Для гэтай мэты існуе з дзесятак розных метадаў.

Пры вызначэнні ўзросту знаходак вельмі дапамагаюць выяўленыя разам з імі старадаўнія рэчы: манеты з выразнымі гадамі ix чаканкі, аздоба, бытавыя прадметы блізкаўсходняга, егіпецкага, грэчаскага i рымскага паходжання, бо, як вядома, антычная храналогія дасканала распрацаваная. Аднак на тэрыторыі Беларусі ўвогуле мала сустракаецца рэчаў са старажытнага Міжземнамор'я, ды i то яны ў сваёй пераважнай колькасці адкопваюцца на помніках больш позняга часу.

Датаванню паселішчаў i знаходак каменнага веку дапамагае параўнанне ix з матэрыяламі суседніх тэрыторый, асабліва больш паўднёвых, храналогія якіх ужо вызначана.

У сучасны момант распрацаваны i шэраг метадаў больш дакладнага датавання з дапамогай розных складаных машын i прыбораў. Так, па знойдзеных вугалях можна вызначыць, калі гарэла вогнішча, па абломках глінянага гаршка — калі ён абпальваўся, па рэштках печкі — калі ў ёй гатавалі страву.

Апрацаваўшы падобным чынам усе здабытыя за лета матэрыялы, археолагі затым робяць на ix падставе розныя цікавыя вывады пра жыццё першабытных людзей.

A ў маі, калі расквітнее зямля, сцяжынкі зноў клічуць у нязведанае, у чароўную краіну Археалогію, дзе кожны прырэчны грудок хавае таямніцу, дзе гісторыя народа запісана не на пажоўклым пергаменце, а на старонках вялікай кніжкі — Зямлі.

Чалавечая гісторыя, як вядома, падзяляецца на пяць перыядаў, якія характарызуюцца ўзроўнем сацыяльнаэканамічнага развіцця грамадства: першабытнаабшчынны, рабаўладальніцкі, феадальны, капіталістычны i сацыялістычны лад. Эпоха, якую вывучаюць археолагі, займае ўвесь перыяд першабытнаабшчыннага, рабаўладальніцкага i частку феадальнага ладу i працягваецца некалькі соцень тысяч гадоў. У сваю чаргу яна мае археалагічную перыядызацыю: каменны, бронзавы i жалезны век. Для некаторых тэрыторый выдзяляецца яшчэ i медны век, які папярэднічаў бронзаваму.